Scheikunde

Marc Bremer

mwabremer@hhs.nl

Bronnen

• Natuurwetenschappen (H.E. Fokke)

Op blackboard:• Bijgewerkte studiehandleiding• Alle artikelen uit de syllabus• Ontbrekende artikelen uit de syllabus• Sheets hoorcolleges

Tentamen

• Multiple choice

• 40 vragen

• 26 vragen goed is een voldoende

• Alle leerdoelen

• Alle werkgroepopgaven

Zuivere stof

Zuivere stof = Stof die uit 1 soort deeltjes bestaat

1. Water, alcohol

2. Goud, ijzer

3. Zouten

Voorbeelden:

Zuivere stof

Zuivere stoffen zijn:

1. Zeldzaam

2. Moeilijk te maken

3. Nodig bij bereiden cosmetica, medicijnen

Mengsel

Mengsel = Meerdere zuivere stoffen bij elkaar

1. Lucht

2. Lotion

3. Gezichtspoeder

Voorbeelden:

Mengsel van gassen

Mengsel van vloeistoffen

Mengsel van vaste stoffen

MengselMengsel kan ook uit meerdere fasetoestanden bestaan

Voorbeelden:

1. Haargel: Vast en vloeibaar

2. Rook: Vast en gas

3. Stoom Vloeibaar en gas

(water en polymeren)

(lucht en water)

(lucht en as)

Mengsel

Heterogeen mengsel bevat (soms onzichtbare !) klontjes

Homogeen mengsel is volkomen regelmatig gemengd op molecuulniveau

Oplossingen

Oplossingen zijn heterogene mengsels

1. Ware oplossingen

2. Colloidale oplossingen

3. Suspensies

Opgeloste deeltjesKleiner dan 1 nanometer

Tussen 1 en 100 nanometer

Groter dan 100 nanometer

Ware oplossingenVoorbeelden:1.Limonadesiroop (suiker opgelost in water)2.Kookwater (zout opgelost in water)

Ware oplossingen in de kosmetiek noemen we tonic of lotion:

Lotion: oplosmiddel = waterTonic: oplosmiddel = water + alcohol

Voorbeelden:gezichtslotion, haarwater, aftershave

Colloidale oplossingen

Voorbeelden:1.Melk (eiwit en vet opgelost in water)2.Olieverf (kleurstof opgelost in olie)

Voorbeelden in de kosmetiek:haargel, zeep in water

Suspensies

Voorbeelden:1.Sinaasappelsap met vruchtvlees2.Olieverf (kleurstof opgelost in olie)

Voorbeelden in de kosmetiek:gezichtsmasker van klei (steendeeltjes opgelost in water)

Bijzondere colloidale oplossingen

1. Gel

2. Sol

3. Emulsie

Lange goed opgeloste vaste deeltjes. Klitten losjes aan elkaar tot netwerk.

Kleine goed oplosbare vaste deeltjes. Blijven los zweven.

Slecht oplosbare druppeltjes.Vloeien weer samen.

Voorbeeld: haargel

Voorbeeld: zeep in water

Voorbeeld: creme, badolie, dressing

Twee belangrijke emulsiesRood = olie

Blauw = water

o/w

‘olie in water’

w/o

‘water in olie’

Twee belangrijke emulsies

water in olie voelt veel vetter aan dan olie in water

NIET: water in olie bevat meer olie !!

Herkennen:

Voorbeeld: mayonaiseOlie in water, maar wel 80% olie …

Mengsels scheiden

Scheidingsmethoden:

1. Centrifugeren

2. Filtreren

3. Kristallisatie

4. Destillatie

Centrifugeren

Gebaseerd op verschil in dichtheid

Bij een groot verschil in dichtheid zakt de meest compacte stof naar de bodem

Voorbeeld: sinaasappelsap met vruchtvlees

Bij een klein verschil in dichtheid werkt dit niet. Bij centrifugeren wordt dan de meest compacte stof naar de rand geduwd.

Bezinken =

Filtreren

Gebaseerd op verschil in deeltjesgrootte

Voorbeeld: Nieren filtreren afvalstoffen, die klein zijn (gele bolletjes), uit het lichaam. Nuttige eiwitten, die groot zijn, blijven achter.

KristallisatieGebaseerd op verschil in oplosbaarheid

Voorbeeld 1: Vorming van rijp (ijskristallen) als het s nachts heel koud is. Bij een lagere temparatuur kan de lucht minder water bevatten. Dit water gaat kristallen vormen.

Kristallisatie

Voorbeeld 2: Winning van zout. Zout water kan maar een bepaalde concentratie zout bevatten. Als we water laten verdampen, wordt de concentratie zout te groot en vormen zich zoutkristallen.

DestillatieGebaseerd op verschil in kookpunt

Voorbeeld 1: alcohol

1. Water heeft een kookpunt van 100 ˚C

Verhit een mengsel van alcohol en water tot 90 ˚C. Dan verdampt de alcohol, maar niet het water.

2. Alcohol heeft een kookpunt van 78 ˚C

Destillatie

Voorbeeld 2: etherische olien

Het materiaal dat de olien bevat (bloemen, fruit, kruiden enz.)wordt met hete stoom verhit.

De olien verdampen en worden meegevoerd met de stoom, de rest van het materiaal verdampt niet en blijft achter.