Overige spellingregels

Spelling hst. 2

Punt: LET OP! Schrijf afkortingen als ze als woord

worden uitgesproken zonder punten! TROS, STER, havo.

LET OP! Schrijf maten en gewichten ook zonder punt! km, kg, mg.

Komma:Tussen delen van een opsommingTussen twee persoonsvormen!! (Wat jij daar

doet, vind ik heel vreemd)Voor en na aanspreking of tussenwerpselBij lange zinnen voor een voegwoord bij bijzin

(De docent vindt mij maar vervelend, omdat ik veel praat.)

Leestekens

Puntkomma: Betekent “en”

Bij opsommingen die uit zinnen bestaanTussen die zinnen die heel erg met elkaar te maken

hebben.Dubbele punt:

Aankondiging van opsommingDirecte rede: Piet zei: “Ik heb honger.”Aankondiging verklaringLET OP!! Geen hoofdletter na dubbele punt,

behalve bij directe rede.

Leestekens

Aanhalingsteken: Bij een citaatBij een directe rede

LET OP!!! LEESTEKENS ALTIJD BINNEN DE AANHALINGSTEKENS!

Andere betekenis dan normaalVraagteken:

Aan het eind van een letterlijk gestelde vraagUitroepteken:

Bij een bevel of uitroepLET OP! Eentje is genoeg!

Leestekens

Haakjes: Bij toelichting, uitleg of voorbeeld. Gebruik dit

echter niet vaak!Beletselteken

Drie puntjes …Als je iets aan het einde van een zin wilt

suggereren.Om onvolledige citaten aan te geven.

Leestekens

Wanneer gebruik je een hoofdletter?Aan het begin van een zin

LET OP! ‘s Morgens ga ik naar school.LET OP BIJ DIRECTE REDE!

“Wie goed zijn best doet,” zei Jan,” kan zeker een acht halen.”

MAAR: “Ik koop veel platen,” zei Hans. “Laat ik dus ook maar een nieuwe platenspeler kopen.”

Bij persoonsnamen:LET OP!

Jan van den HofJ. van den Hofde heer Van den HofEllen van den Hof-ten Bergemevrouw Van den Hof-ten Berge

Hoofdletters

Wanneer gebruik je een hoofdletter?Namen van verenigingen, instellingen en

bedrijven:Feyenoord, het Rode Kruis, Mars.

Aardrijkskundige namen, namen van merken en historische gebeurtenissen, straten, hemellichamen, gebouwen, feestdagen en titels:Nederland, Zuid-Afrika, Philips, de Tweede

Wereldoorlog, Distelstraat, de Grote Beer, de Mariakerk, Kerstmis, Pasen, De ontdekking van de hemel, Gravity.

Hoofdletters

Wanneer gebruik je GEEN een hoofdletter?LET OP!!

Soortnamen: hamburger, een glas bordeauxHistorische periodes: middeleeuwenAfleidingen van feestdagen: kerstvakantieMaanden: aprilDagen: vrijdagJaargetijden: winterWindstreken: zuidwestenGeloven: christendom, islam

Hoofdletters

Meervoud op –sAls je het goed blijft uitspreken: gewoon vast!

MAAR ‘s:Bij afkortingen: cd’s, lp’s, cao’sBij woorden die eindigen op lange klinkers (a,i,o,u,y):

bikini’s, panda’s, baby’s LET OP! Etuis, jockeys, cowboys (want geen uitspraakproblemen –

en uit andere taal afkomstig)

Meervoud met –enNormaal: gewoon vast

MAAR:Klinkerweglating: leraar –lerarenMedeklinkerverandering: brief – brieven,

LET OP! Paragraaf -paragrafenMedeklinkerverdubbeling: rok - rokken

Meervouden van ZNW’s

Meervoud met –enBelangrijke uitzonderingen!

Als een woord eindigt op een onbeklemtoonde –ik,-es of –et, dan verdubbelt de laatste medeklinker NIET!!!Havik –haviken, dreumes – dreumesen, lemmet –

lemmetenWoorden op –ie

Soms gewoon een –s Directies, kanaries

Klemtoon op –ieMeervoud met –ën: industrie – industrieën

Klemtoon eldersMeervoud met –n en trema: olie - oliën

Meervouden van ZNW’s

Meervouden met –s of –enaardappels & aardappelenzoons & zonengroentes en groenten

Vreemde meervouden:Uit het Latijn:

Basis – bases (en basissen)Museum – musea (en museums) NIET musea’sDatum – data (en datums) NIET data’s

MAAR: medium – media, musicus - musici

Meervouden van ZNW’s

Tussen –sBASIS: je schrijft hem als je hem hoort

stationSklokkokSmuts

Hoor je hem niet omdat het tweede deel van de samenstelling met een s-klank begint? Vervang dan het tweede deel van de samenstelling door een woord zonder s-klank: stationSstraat want stationSklok personeelSchef want personeelSkamer

Tussenklanken in samengestelde woorden

Tussen –NBASIS: als het eerste deel van een samenstelling enkel een

meervoud op –en heeft, dan schrijf je de tussen-npaardeNbloem, want paard-paarden

MAAR! Geen tussen-n:Eerste deel meervoud op –s (horloge-horloges: dus horlogemaker)Eerste twee meervouden (groente – groenten en groentes: dus

groentesoep)Eerste deel geen meervoud: (rijst: dus rijstepap)Eerste deel versterkt een BNW (beregoed, want bere versterkt

goed)Eerste deel geen ZNW (spinnewiel, want komt van ww spinnen)Eerste deel verwijst naar iets unieks (maneschijn, want maar 1

maan)Woord wordt niet meer als samenstelling gezien (elleboog,

takkewijf)

Tussenklanken in samengestelde woorden

Korte klanken worden soms lang:Blad – blaadjeLET OP! Woorden die op een klinker eindigen:

Pyjama – pyjamaatje, café – cafeetje, ski – skietjeMAAR! Baby – baby’tje

Afkortingen krijgen een apostrof:A4’tje, tv’tje, 6’jes

Verkleinwoorden

Aan elkaar:Samenstellingen van twee of drie woorden:

Huissleutel, tweedeklascoupe, derdewereldlandGetallen tot honderd (in letters) en

samenstellingen met honderd en duizend:Vierendertig, vijftienhonderd, zesendertigduizend

Voornaamwoordelijke bijwoorden:Waarheen, daarover, eronderdoor, hierentegen

Aan elkaar of los

Koppelteken: Uitspraakproblemen voorkomen:

auto-ongeluk, koffie-uurtje (de twee klinkers vormen anders een nieuwe klank) In de naam van getrouwde vrouwen

Ellen Janssen-de Vries In woorden met voorvoegsels adjunct, aspirant, ex, interim, niet, non,

oud: oud-leraar, adjunct-directeur

Voor een hoofdletter: oer-Hollands, pro-Frans

Combinatie van titels en beroepen: trainer-coach, minister-president

Aardrijkskundige namen of afgeleide woorden: Zuid-Frankrijk, Noord-Hollander

Bij letters, cijfers, andere tekens en St of Sint: vwo-student, 20+-kaas, $-teken, Sint-Janskerk

In woorden niet anders onoverzichtelijk worden, maar wel bij elkaar horen!

Doe-het-zelver, woon-werkverkeer, huis-aan-huisblad

Liggend streepje

Weglatingsteken:Zet een streepje op de plek waar een deel van

het woord is weggelaten:Voor- en nadelen (want delen is weggelaten)Binnen- en buitenbanden (want banden is

weggelaten)Carnavalsfeesten en –optochten (want carnavals is

weggelaten)MAAR!!

Dure en goekope kleding (WANT GEEN SAMENSTELLING EN DUS GEEN DEEL VAN HET WOORD WEGGELATEN)

Ijsberen en bruine beren (want geen DELEN van het woord weg te laten)

Liggend streepje