september 2016mijnzakengids.nl

Nieuwe vragen over

privacy en beveiliging

door cloudgebruik

Cybersecurity: “herken je

kroonjuwelen en

kwetsbaarheid”

Pagina 13 Pagina 15

50% van ICT-bedrijven heeft

moeilijk vervulbare

vacatures

Pagina 4 Pagina 11

De kracht van data-

analyse voor digitale

marketing

2

INHOUDSOPGAVE

Colofon

Media adviseur Stefan van Gool Vormgeving Gydo Veeke Hoofdredacteur Marianne Rijke

Redactie Irina Mak, Wouter Boonstra, Rachel Visscher, Petra Lageman en Cor Dol Foto's Bigstockphoto.com

Commercieel directeur Maarten le Fevre Directeur-uitgever Paul van Vuuren Drukker Janssen/Pers Rotatiedruk, Gennep

De inhoud van de commerciële bijdragen zoals profielen, expertinterviews, expertbijdrage en advertorials beschrijven de meningen en standpunten van de geïnterviewden. De redactie van PMG tracht alle

fouten te voorkomen, maar de redactie kan niet instaan voor eventuele fouten of onvolkomenheden in deze bijdragen. PMG aanvaardt hierdoor geen aansprakelijkheid.

Pulse Media Group B.V. www.pulsemedia-group.com info@pulsemedia-group.com

PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Digitalisering van het onderwijs

Digitale marketing

Cloudcomputing

Cybersecurity

3

4

5

6

11

12

13

13

15

15

9

Een onderwijs-ecosysteem als voorwaarde voor succes

Een digitale economie begint bij het onderwijs

Belang van een excellente digitale infrastructuur

Digitalisering maakt maatwerk van onderwijs

De kracht van data-analyse voor digitale marketing

“High-end datacenter biedt een goede nachtrust”

Cloud is uitdaging voor privacy en beveiliging

Datacenter: een strategische keuze

Het nieuwe ‘normaal’: cybercrime tegengaan

Weerbaarheid is security awareness 2.0

Krachten bundelen nodig voor digitaliseren onderwijs

COLUMN

ICT is overal om ons heen, vaak zelfs

ongemerkt. Digitale ontwikkelingen brengen

vaak vooruitgang en kansen. Ook voor

scholen is heel veel mogelijk als ze de handen

ineen slaan met ICT'ers en bedrijven.

De dagelijkse praktijk op school kan echt

gaan veranderen. Leerlingen die elk op hun

eigen mobiele device creatief aan de slag zijn

in de klas. Leraren die met één druk op de

knop kunnen zien waar hun leerling hulp bij

nodig heeft. Toetsen die zichzelf nakijken en

digitale schoolborden die met je meedenken.

Het klinkt futuristisch, maar op een aantal

scholen gebeurt het nu al. Het Palet in Almere

is één van de scholen die voorop loopt. Daar

kunnen docenten in een soort dashboards

zien hoe ze het beste uit een kind kunnen

halen: wie heeft een duwtje in de rug nodig

en wie excelleert en kan werk van een niveau

hoger doen?

Het is belangrijk dat schoolleiders goed weten

wat de mogelijkheden van ICT zijn om deze

digitale innovaties ook daadwerkelijk in te

kunnen zetten. Het in kaart brengen van de

behoeften van de school, de leerlingen en de

leerkrachten is noodzakelijk. Met een heldere

vraag is het makkelijker om in gesprek te

gaan met uitgevers, ontwikkelaars en andere

bedrijven. En wanneer scholen de krachten

bundelen is dat ook nog eens goedkoper.

Daarom moedig ik scholen aan om vooral ook

elkaar op te zoeken! Samen sta je sterker, en

ben je al snel interessant voor ondernemers.

Ik stimuleer deze gesprekken waar ik kan,

en heb scholen ook een bijdrage gegeven,

zodat zij kunnen investeren in hun ICT. De

komende tijd moeten we hier met ons allen de

schouders onder zetten. Ik hoop dat u zich laat

inspireren door de hier volgende verhalen, en

ik hoop dat u met mij meedoet, om de school

van morgen dichterbij te brengen!

Auteur: Sander DekkerStaatssecretaris van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur

PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Deze onafhankelijke publicatie van Pulse Media Group verschijnt op 3 september bij de Elsevier

KENNISPARTNERS

V O O R D E D I G I TA L E E C O N O M I E

NEDERLAND ICT

3DIGITALISERING VAN HET ONDERWIJSPULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Onderwijs digitaliseert. Maar hoe doe je dat op de meest ideale manier en hoe

werkt het in de praktijk? Drie experts aan het woord: Fons van den Berg, Suzanne Lustenhouwer en Jochen Bretschneider. Allen zijn Apple Distinguished Educator.

Wat zijn belangrijke uitgangspunten bij de implementatie van digitale middelen in het onderwijs?Fons van den Berg (directeur van See Genius): “Alleen met een heldere visie en een goede strategische planning zorg je dat zoiets duurzaam in de organisatie wordt opgenomen. Niets is dan onbelangrijk: van de partij waar je je middelen koopt, hoe je apparaten uitdeelt aan leerlingen tot hoe je docenten ondersteunt bij het zinvol inzetten van technologie in de les. Hoe zorg je bijvoorbeeld voor professionalisering van docenten? Onderwijs is mensenwerk en de inzet van digitale middelen in het onderwijs vereist in een school ook kennis en vaardigheden op het gebied van technologie, vakinhoud en didactiek. Voor ons is het belangrijk juist op al die punten ondersteuning te bieden en niet alleen apparaten de klas in te schuiven.”

In dit kader spreek je van een onderwijsecosysteem. Wat wordt daarmee bedoeld?“Een ecosysteem is een systeem met onderling samenhangende en wederzijds afhankelijke elementen. De hardware en software, apps en toepassingen, diensten en ondersteuning moeten volledig op elkaar zijn afgestemd en geoptimaliseerd zijn voor de onderwijsomgeving. Met een Apple device krijg je bijvoorbeeld gratis specifieke onderwijssoftware zoals iBooks Author en iTunes U. Samen vormen deze een goede digitale leeromgeving om bestaand en nieuw digitaal materiaal te delen met je leerlingen. Er is ook speciale software waarmee iedereen, ook jonge kinderen, op speelse wijze kunnen leren coderen.”

Wat is de grote winst?“We geloven erin dat leren een activiteit

is die op veel verschillende plekken kan en moet plaatsvinden. Een tablet geeft je de gelegenheid om ook op andere plekken dan in het klaslokaal te leren. Dat betekent dat je moet gaan nadenken over de vraag wat en hoe je leerlingen wilt laten leren en welke rol de technologie daar precies bij speelt. Altijd geldt dat als je de leerling centraal wilt stellen, je vaardige docenten nodig hebt om ze de overtuiging te geven dat ze het juiste ding doen.”

Hoe werkt dat in de praktijk van het onderwijs?Suzanne Lustenhouwer (docente Engels aan De Nieuwe Internationale School Esprit in Amsterdam): “Bij de opzet van De Nieuwe Internationale School Esprit was digitaal werken al het uitgangspunt. We gebruiken ook boeken, schriften en pennen, maar het is altijd en/en. Het past bij het soort onderwijs dat we willen geven en onze doelgroep, die meestal eerst Nederlands moet leren. Leerlingen komen hier binnen met een taalachterstand. Een tablet is daarbij van een enorme meerwaarde. Als docent kan je veel multimedialer lesmateriaal aanbieden, maar de opdrachten die je aan de leerlingen geeft zijn ook anders. In plaats van toetsen moeten ze de opgedane kennis toe kunnen passen in creatieve eindproducten.”

Wat is de grootste meerwaarde?“Alles wat ik mijn leerlingen geef aan tekst, kan de tablet voorlezen. Elk woord dat zij aanraken kan uitgesproken worden en/of er wordt een definitie

gegeven. Hetzelfde geldt voor schrijven: de leerlingen hoeven niet alles te typen, ze kunnen ook tegen hun iPad praten waarna alles wordt uitgeschreven. Op die manier kun je je uitspraak oefenen en voor mij als docente Engels is dat natuurlijk prachtig. En dat zijn nog maar basale dingen. De meerwaarde zit ook in de soort opdrachten die ik kan geven, het is nooit: lees dit stuk en beantwoord deze vragen. Het is veel meer: wat zijn jouw vragen? Meer gericht op het proces en de creativiteit

die daarbij komt kijken en nodig is.”

Hoe werkt dat in een academisch ziekenhuis?Dr. Jochen Bretschneider (KNO-arts aan het VU Medisch Centrum te Amsterdam): “Naast patiëntenzorg en onderzoek heeft een academisch centrum als taak medisch onderwijs te bieden. Onderwijs vindt hier continu plaats. Ik vind dat al onze studenten recht hebben op dezelfde kwaliteit onderwijs. Met de komst van de iPad in 2010 werd het mogelijk om dat beter na te streven. Wij hebben als docentengroep altijd ons onderwijsmateriaal zelf samengesteld (als pdf of print). 95 procent hiervan was tekst, illustraties waren zeldzaam en van matige kwaliteit. Met speciale software is het nu heel eenvoudig ons eigen materiaal te verrijken met illustraties, interactieve elementen en video. Voorheen kon dat alleen met geavanceerde online e-learning programma’s - nu maken wij zelf downloadbare multitouchboeken. Het VUmc biedt al het cursusmateriaal voor de eerste drie jaar Geneeskunde sinds augustus 2015 als multitouchboeken gratis en open in iTunes U aan. Ook middelbare scholen kunnen hiervan gebruik maken.”

Wat is het voordeel voor de studenten?“Tot 2014 waren studenten per jaar 92 euro kwijt voor de papieren cursusdocumenten. De multitouchboeken zijn gratis. Met het aanschaffen van een tablet hebben studenten nu de mogelijkheid om al hun cursusmateriaal van drie jaren zeer gestructureerd te bewaren. In de multitouchboeken kunnen studenten ook eigen notities maken en deze onderling delen. Wij zien uit onderzoek dat studenten die gebruikmaken van een tablet veel meer met hun studiemateriaal bezig zijn. De tablet is hier een onderwijstool dat bij een complexe studie als geneeskunde in mijn beleving een bijna onmisbaar hulpmiddel is. Studenten, voorzien van tablet, hebben niet alleen een notitieblok bij zich, maar ook een communicatieapparaat, een camera en toegang tot online informatiebronnen. Maar vooral de wereld van educatieve en medische apps opent zich nu voor het medisch onderwijs. Het is ontzettend spannend om te zien welke ontwikkelingen de

nabije toekomst gaat brengen voor ons onderwijs.”

Resumerend: wat zijn de belangrijkste uitgangspunten van een goed onderwijsecosysteem?Van den Berg: “Als je als school begint met innoveren en het inrichten van de leeromgeving, is het belangrijk om te weten dat je in hoge mate en op alle fronten ontzorgd wordt. Als je op een school duizend tablets wilt uitrollen,

dan is dat tegenwoordig bijvoorbeeld vrij eenvoudig met Apple School Manager. Goede en professionele ondersteuning is hierbij essentieel. Apple Distinguished Educators, Apple Learning Specialists, en Apple Solution Experts Onderwijs zijn de partijen die dit met elkaar op scholen realiseren.”

Een onderwijs-ecosysteem als voorwaarde voor succes

INTERVIEW met Fons van den Berg, Suzanne Lustenhouwer en Jochen Bretschneider

www.apple.com/nl/education/ www.apple.com/nl/education/teacher-inspiration/ www.apple.com/nl/education/everyone-can-code/ www.mijnase.nl www.mlivumc.comwww.seegenius.nlwww.ipadders.eu

Meer informatie

“Alleen met een heldere visie en een goede strategische planning zorg je dat zoiets

duurzaam in de organisatie wordt opgenomen”

Jochen Bretschneider

Suzanne Lustenhouwer

Fons van den Berg

op vier terreinen waar big data een oplossing kan bieden voor maatschappelijke vraagstukken.” Deze terreinen zijn: energie (slimme netwerken), zorg (preventie, diagnostiek, persoonlijke zorg en voeding), cybersecurity en smart industry (productie en onderhoud). De ontwikkelde kennis en inzichten zullen worden gedeeld met en tussen verschillende sectoren. “We stimuleren de digitalisering van het bedrijfsleven ook door te zorgen dat Nederland een veilige plaats is om zaken te doen. Vertrouwen is een voorwaarde voor bedrijven en consumenten om te willen en kunnen deelnemen aan de digitale economie.”

Randvoorwaarden op ordeNederland is internationaal gezien een veilige

en betrouwbare plaats om zaken te doen. De randvoorwaarden als privacy en veiligheid zijn op een hoog niveau op orde. Helaas is ook de dreiging die uitgaat van cybercrime en digitale spionage reëel en groeiend. Er wordt in Nederland hard gewerkt om de digitale veiligheid te verbeteren. Dit biedt ook kansen voor innovatieve ondernemers. De markt voor cybersecurityoplossingen groeit. Uit onderzoek blijkt dat de omzet van de Nederlandse cybersecuritysector in 2014 rond de 7 miljard euro bedroeg. Die omzet groeide tussen 2010 en 2014 met 14,5 procent per jaar en de werkgelegenheid in deze sector nam toe van 12.700 tot 16.400 banen. “Het is de inzet van het kabinet om de digitale veiligheid en weerbaarheid van Nederland te versterken en tegelijkertijd de economische kansen die cybersecurity biedt te benutten.”

Arbeidsmarkt ingericht op digitale economieIn de inrichting van de arbeidsmarkt op de digitale economie ligt een grote uitdaging voor de digitale transitie. Momenteel is er een groeiend tekort aan programmeurs. Ook de behoefte aan cybersecurityspecialisten en data-analisten neemt toe. Voor 2016 voorspelt het UWV circa 40 duizend vacatures in de sector informatie en communicatie en een vacaturegroei van 5 procent. Meer dan 50 procent van de bedrijven in deze sector zegt moeilijk vervulbare vacatures te hebben.

Tegelijkertijd wordt de sterkste groei van werkgelegenheid verwacht in de ict- en technische beroepen. De beschikbaarheid van voldoende talent en professionals met de juiste vaardigheden vormt een grote uitdaging voor de digitale economie in Nederland. “Dit vraagt om blijvende inspanningen van de overheid, het bedrijfsleven en de onderwijssector.” Om de aansluiting tussen vraag vanuit het bedrijfsleven en aanbod van het onderwijs te verbeteren en het ‘leven lang leren’ te stimuleren is onder leiding van Team ICT een Human Capital Agenda ICT (HCA ICT) opgesteld om te zorgen voor een groter aanbod van goed gekwalificeerde ict-professionals. Acties van de HCA ICT zijn het beschikbaar stellen van beurzen, stage- en afstudeerplaatsen voor excellente studenten in mbo, hbo en wo en het organiseren van gastlessen over ict in het voortgezet onderwijs. Daarnaast zullen vijf centra worden gerealiseerd met een focus op ict voor hbo en mbo.

De Nederlandse economie is steeds meer aan het digitaliseren. Dat is belangrijk, want zo kunnen we sneller innoveren en effectiever werken. Veel

mkb-bedrijven moeten deze digitaliseringslag nog maken. Minister Henk Kamp legt uit hoe en op welke gebieden ze kunnen digitaliseren. Remco van Lunteren, bestuurlijk aanjager van het Doorbraakproject Onderwijs & ICT, vertelt hoe scholing de groeiende vraag naar ict’ers op de arbeidsmarkt kan opvangen.

Belang digitalisering bedrijven“Digitalisering wordt meer en meer gezien als vierde industriële revolutie”, aldus Henk Kamp, minister van Economische Zaken. Nieuwe digitale technologieën dienen zich wereldwijd in snel tempo aan. Machines en apparaten gaan steeds intelligenter en zelfstandiger opereren. Dit zorgt voor grote veranderingen in onze maatschappij. Er worden nieuwe producten en diensten geproduceerd. De manier waarop producten worden geproduceerd verandert en hetzelfde geldt voor de benodigde infrastructuur. Digitalisering raakt alle producten en diensten. Of Nederland optimaal kan profiteren van de kansen die deze mondiale transitie biedt, hangt af van de vraag of ondernemers, burgers, kennisinstellingen en overheden in staat zijn nieuwe technologie in te zetten en (door) te ontwikkelen. Gezien onze internationaal georiënteerde economie geldt hiervoor: hoe eerder, hoe beter. “De concurrentie in het buitenland zit niet stil.”

Voordelen digitalisering bedrijfsprocessenDankzij digitalisering ontstaan nieuwe inzichten die leiden tot nieuwe producten, zoals slimme meters of drones. Maar er ontstaan ook nieuwe diensten, zoals digitale marktplaatsen en gepersonaliseerde zorgdiensten en nieuwe werkprocessen: klant-specifieke productie of efficiënt transport, maar ook nieuwe bedrijven in bijvoorbeeld 3D-printing. Het nationale supercomputercentrum stelde bijvoorbeeld in het kader van de ict-doorbraakprojecten haar High Performance Computers beschikbaar voor het mkb. Startups hebben hiervan gebruikgemaakt en konden grote efficiencyslagen maken. Zij hebben laten zien dat DNA-onderzoek in de voedingsmiddelenindustrie veel baat heeft bij de rekenkracht van supercomputers. Kamp: “Nieuwe producten, zoals natuurlijke smaakstoffen, zijn daardoor sneller op de markt.”

Digitale infrastructuur is derde mainportNederland is internationaal gezien een interessante vestigingsplaats voor tal van ict-gerelateerde bedrijvigheid. Denk bijvoorbeeld aan de vestiging van datacenters, cybersecuritybedrijven, cloudproviders, nieuwe mediaproviders en telecomaanbieders. “Een belangrijke rol hierin speelt onze uitstekende digitale infrastructuur, waaronder het internetknooppunt AMS-IX.” Deze digitale infrastructuur is van toenemend maatschappelijk en economisch belang. Met snelle telecomnetwerken en het grootste internetknooppunt ter wereld mag de Nederlandse digitale infrastructuur zich met recht de derde mainport noemen. Terwijl de vierde generatie mobiele communicatie (LTE of 4G) nog zijn plek in onze maatschappij moet vinden, wordt al nagedacht

over een volgende ontwikkeling: 5G. Dat is nodig, omdat steeds meer apparaten dagelijks via (mobiel) internet contact met elkaar zoeken, zoals bij het ‘Internet of Things’.

De komende jaren wordt er geëxperimenteerd met 5G in zogeheten fieldlabs. In Nederland hebben bedrijven en de overheid het initiatief genomen tot een dergelijk Fieldlab 5G. Partijen die hier aan bijdragen zijn een aantal telecombedrijven, kennisinstellingen, de Rijksuniversiteit Groningen, kennisinstituut TNO, de Hanzehogeschool, de ict-samenwerkingsorganisatie van het onderwijs en onderzoek in Nederland, het ministerie van EZ en de Economic Board Groningen. Door de Fieldlab 5G kunnen bedrijven in de komende jaren ervaring opdoen met innovatieve toepassingen voor landbouw, zorg, energie, leefomgeving en verkeer en logistiek. “Eind 2016 komt de eerste demonstratieopstelling in de provincie Groningen beschikbaar.”

Stimuleren van digitalisering ondernemingenDe overheid stimuleert de digitalisering van het bedrijfsleven ook door internationale ondernemingen naar Nederland te halen. Daar is de overheid de afgelopen jaren zeer succesvol in geweest. Deze bedrijven kunnen met hun kennis en ervaring een belangrijke bijdrage leveren aan het innovatief vermogen van de Nederlandse economie. “Met het plan ‘The Netherlands, Digital Gateway to Europe’ zet ik daarom actief en gericht in op het aantrekken, behouden en verder uitbouwen van buitenlandse ict-investeringen.” NWO, TNO en het ministerie van Economische Zaken hebben voor 2016 en 2017 in totaal 40 miljoen euro beschikbaar gesteld om een impuls te geven aan ict-innovatie via publiekprivate samenwerking. “Dat doen we

Een digitale economie begint bij het onderwijs Van onze redactieAuteur: Wouter Boonstra

4 DIGITALISERING VAN HET ONDERWIJS PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Een digitale leer- en werkomgeving staat niet per definitie garant voor

goed onderwijs en dito studieresultaten. Het succes van digitaal onderwijs wordt voor het grootste gedeelte bepaald door de manier van lesgeven, de eenvoud in gebruik en door het aanbieden van functionaliteiten die aansluiten bij de belevingswereld van haar gebruikers.

24boost begrijpt die boodschap en brengt deze niet alleen over, maar betrekt docenten en leerlingen daarom ook zeer actief bij de doorontwikkeling van dit digitale platform. Want samen maak je goed digitaal onderwijs, zo is de gedachte. En samen betekent niet alleen het vertalen van wensen, maar ook het bieden van voldoende ondersteuning. Bijvoorbeeld door trainingen voor docenten en studenten te verzorgen voor het begin van een nieuwe studieperiode.

Regie bij gebruikerTen onrechte wordt soms gedacht dat een digitale leeromgeving de rol van de docent op termijn overneemt. “Bij 24boost is dat echt geenszins het geval”, benadrukt trainer en adviseur Charlie Schuurman. “Onze leer- en werkomgeving is bedoeld ter ondersteuning en verrijkt het

onderwijs binnen en buiten het klaslokaal. De focus is gericht op een optimale interactie tussen docent en leerling. De docent blijft echter altijd de regie voeren over de manier van lesgeven.”

Datzelfde geldt voor de inzet van het lesmateriaal, dat de docent eenvoudig kan aanvullen met eigen bronnen en opdrachten. Een wens van 90 procent van de docenten. “24boost biedt daarbij, naast handleidingen, vooral handreikingen aan haar gebruikers. Op die manier kan iedereen goed aan de slag en bovenal zelf de inzet en mate van ondersteuning door 24boost bepalen.”

Gepersonaliseerd leren24boost blinkt bovendien uit in simpele oplossingen voor complexe vraagstukken als gepersonaliseerd leren. Een absolute must voor het digitaal leren en lesgeven,

weet Schuurman. “Je kunt de meest geavanceerde leeromgeving maken, maar het succes ervan staat of valt met het gebruikersgemak.”

“Het inzetten van adaptief leren binnen een klas moet net zo gemakkelijk zijn als het zetten van een kopje koffie. Pas dan maak je goed digitaal onderwijs mogelijk.”

ADVERTORIAL

24boost: “Samen maak je goed digitaal onderwijs”

24boost kijk op www.24boost.nl of mail naar info@24boost.nl

Meer informatie

PULSE MEDIA GROUP | MVO

op vier terreinen waar big data een oplossing kan bieden voor maatschappelijke vraagstukken.” Deze terreinen zijn: energie (slimme netwerken), zorg (preventie, diagnostiek, persoonlijke zorg en voeding), cybersecurity en smart industry (productie en onderhoud). De ontwikkelde kennis en inzichten zullen worden gedeeld met en tussen verschillende sectoren. “We stimuleren de digitalisering van het bedrijfsleven ook door te zorgen dat Nederland een veilige plaats is om zaken te doen. Vertrouwen is een voorwaarde voor bedrijven en consumenten om te willen en kunnen deelnemen aan de digitale economie.”

Randvoorwaarden op ordeNederland is internationaal gezien een veilige

en betrouwbare plaats om zaken te doen. De randvoorwaarden als privacy en veiligheid zijn op een hoog niveau op orde. Helaas is ook de dreiging die uitgaat van cybercrime en digitale spionage reëel en groeiend. Er wordt in Nederland hard gewerkt om de digitale veiligheid te verbeteren. Dit biedt ook kansen voor innovatieve ondernemers. De markt voor cybersecurityoplossingen groeit. Uit onderzoek blijkt dat de omzet van de Nederlandse cybersecuritysector in 2014 rond de 7 miljard euro bedroeg. Die omzet groeide tussen 2010 en 2014 met 14,5 procent per jaar en de werkgelegenheid in deze sector nam toe van 12.700 tot 16.400 banen. “Het is de inzet van het kabinet om de digitale veiligheid en weerbaarheid van Nederland te versterken en tegelijkertijd de economische kansen die cybersecurity biedt te benutten.”

Arbeidsmarkt ingericht op digitale economieIn de inrichting van de arbeidsmarkt op de digitale economie ligt een grote uitdaging voor de digitale transitie. Momenteel is er een groeiend tekort aan programmeurs. Ook de behoefte aan cybersecurityspecialisten en data-analisten neemt toe. Voor 2016 voorspelt het UWV circa 40 duizend vacatures in de sector informatie en communicatie en een vacaturegroei van 5 procent. Meer dan 50 procent van de bedrijven in deze sector zegt moeilijk vervulbare vacatures te hebben.

Tegelijkertijd wordt de sterkste groei van werkgelegenheid verwacht in de ict- en technische beroepen. De beschikbaarheid van voldoende talent en professionals met de juiste vaardigheden vormt een grote uitdaging voor de digitale economie in Nederland. “Dit vraagt om blijvende inspanningen van de overheid, het bedrijfsleven en de onderwijssector.” Om de aansluiting tussen vraag vanuit het bedrijfsleven en aanbod van het onderwijs te verbeteren en het ‘leven lang leren’ te stimuleren is onder leiding van Team ICT een Human Capital Agenda ICT (HCA ICT) opgesteld om te zorgen voor een groter aanbod van goed gekwalificeerde ict-professionals. Acties van de HCA ICT zijn het beschikbaar stellen van beurzen, stage- en afstudeerplaatsen voor excellente studenten in mbo, hbo en wo en het organiseren van gastlessen over ict in het voortgezet onderwijs. Daarnaast zullen vijf centra worden gerealiseerd met een focus op ict voor hbo en mbo.

De Nederlandse economie is steeds meer aan het digitaliseren. Dat is belangrijk, want zo kunnen we sneller innoveren en effectiever werken. Veel

mkb-bedrijven moeten deze digitaliseringslag nog maken. Minister Henk Kamp legt uit hoe en op welke gebieden ze kunnen digitaliseren. Remco van Lunteren, bestuurlijk aanjager van het Doorbraakproject Onderwijs & ICT, vertelt hoe scholing de groeiende vraag naar ict’ers op de arbeidsmarkt kan opvangen.

Belang digitalisering bedrijven“Digitalisering wordt meer en meer gezien als vierde industriële revolutie”, aldus Henk Kamp, minister van Economische Zaken. Nieuwe digitale technologieën dienen zich wereldwijd in snel tempo aan. Machines en apparaten gaan steeds intelligenter en zelfstandiger opereren. Dit zorgt voor grote veranderingen in onze maatschappij. Er worden nieuwe producten en diensten geproduceerd. De manier waarop producten worden geproduceerd verandert en hetzelfde geldt voor de benodigde infrastructuur. Digitalisering raakt alle producten en diensten. Of Nederland optimaal kan profiteren van de kansen die deze mondiale transitie biedt, hangt af van de vraag of ondernemers, burgers, kennisinstellingen en overheden in staat zijn nieuwe technologie in te zetten en (door) te ontwikkelen. Gezien onze internationaal georiënteerde economie geldt hiervoor: hoe eerder, hoe beter. “De concurrentie in het buitenland zit niet stil.”

Voordelen digitalisering bedrijfsprocessenDankzij digitalisering ontstaan nieuwe inzichten die leiden tot nieuwe producten, zoals slimme meters of drones. Maar er ontstaan ook nieuwe diensten, zoals digitale marktplaatsen en gepersonaliseerde zorgdiensten en nieuwe werkprocessen: klant-specifieke productie of efficiënt transport, maar ook nieuwe bedrijven in bijvoorbeeld 3D-printing. Het nationale supercomputercentrum stelde bijvoorbeeld in het kader van de ict-doorbraakprojecten haar High Performance Computers beschikbaar voor het mkb. Startups hebben hiervan gebruikgemaakt en konden grote efficiencyslagen maken. Zij hebben laten zien dat DNA-onderzoek in de voedingsmiddelenindustrie veel baat heeft bij de rekenkracht van supercomputers. Kamp: “Nieuwe producten, zoals natuurlijke smaakstoffen, zijn daardoor sneller op de markt.”

Digitale infrastructuur is derde mainportNederland is internationaal gezien een interessante vestigingsplaats voor tal van ict-gerelateerde bedrijvigheid. Denk bijvoorbeeld aan de vestiging van datacenters, cybersecuritybedrijven, cloudproviders, nieuwe mediaproviders en telecomaanbieders. “Een belangrijke rol hierin speelt onze uitstekende digitale infrastructuur, waaronder het internetknooppunt AMS-IX.” Deze digitale infrastructuur is van toenemend maatschappelijk en economisch belang. Met snelle telecomnetwerken en het grootste internetknooppunt ter wereld mag de Nederlandse digitale infrastructuur zich met recht de derde mainport noemen. Terwijl de vierde generatie mobiele communicatie (LTE of 4G) nog zijn plek in onze maatschappij moet vinden, wordt al nagedacht

over een volgende ontwikkeling: 5G. Dat is nodig, omdat steeds meer apparaten dagelijks via (mobiel) internet contact met elkaar zoeken, zoals bij het ‘Internet of Things’.

De komende jaren wordt er geëxperimenteerd met 5G in zogeheten fieldlabs. In Nederland hebben bedrijven en de overheid het initiatief genomen tot een dergelijk Fieldlab 5G. Partijen die hier aan bijdragen zijn een aantal telecombedrijven, kennisinstellingen, de Rijksuniversiteit Groningen, kennisinstituut TNO, de Hanzehogeschool, de ict-samenwerkingsorganisatie van het onderwijs en onderzoek in Nederland, het ministerie van EZ en de Economic Board Groningen. Door de Fieldlab 5G kunnen bedrijven in de komende jaren ervaring opdoen met innovatieve toepassingen voor landbouw, zorg, energie, leefomgeving en verkeer en logistiek. “Eind 2016 komt de eerste demonstratieopstelling in de provincie Groningen beschikbaar.”

Stimuleren van digitalisering ondernemingenDe overheid stimuleert de digitalisering van het bedrijfsleven ook door internationale ondernemingen naar Nederland te halen. Daar is de overheid de afgelopen jaren zeer succesvol in geweest. Deze bedrijven kunnen met hun kennis en ervaring een belangrijke bijdrage leveren aan het innovatief vermogen van de Nederlandse economie. “Met het plan ‘The Netherlands, Digital Gateway to Europe’ zet ik daarom actief en gericht in op het aantrekken, behouden en verder uitbouwen van buitenlandse ict-investeringen.” NWO, TNO en het ministerie van Economische Zaken hebben voor 2016 en 2017 in totaal 40 miljoen euro beschikbaar gesteld om een impuls te geven aan ict-innovatie via publiekprivate samenwerking. “Dat doen we

Een digitale economie begint bij het onderwijs Van onze redactieAuteur: Wouter Boonstra

5DIGITALISERING VAN HET ONDERWIJSPULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Nederland heeft een van de meest innovatieve kenniseconomieën ter

wereld. Deze positie hebben we kunnen opbouwen mede dankzij goede ICT-kennis en een excellente digitale infrastructuur voor onderwijs en onderzoek, zegt Erik Fledderus, algemeen directeur van coöperatie SURF, de ICT-samenwerkingsorganisatie voor onderwijs en onderzoek in Nederland. Fledderus licht toe hoe we onze goede positie als Nederland kunnen handhaven.

Wat is het belang van digitalisering voor onderzoek?“Digitalisering biedt de wetenschap veel kansen. Onderzoek wordt steeds meer datagedreven. Toegang tot digitale infrastructuren zoals rekenkracht, dataopslag en computernetwerken zijn vereisten om een antwoord te vinden op cruciale maatschappelijke uitdagingen. Denk aan onderwerpen als vergrijzing,

betaalbare gezondheidszorg en duurzame energie. Een voorbeeld is het onderzoek naar de spierziekte ALS. Voor deze ziekte is nog geen behandeling. Om de genetische basis te achterhalen is een project opgezet met als doel het DNA van minstens 15.000

ALS-patiënten en 7.500 controlepersonen te analyseren en de DNA-profielen te vergelijken. Hiervoor is omvangrijke, veilige en snelle opslag nodig, evenals veel rekenkracht.”

Hoe profiteert het bedrijfsleven van de digitale infrastructuur voor onderwijs en onderzoek?“Onderzoek en onderwijs fungeren wereldwijd als hefboom voor brede vernieuwing in industrie en maatschappij. Dankzij de digitale infrastructuur van SURF kunnen onderwijs en onderzoek concurreren op wereldniveau. Daarnaast heeft de Tweede Kamer de digitale infrastructuur erkend als derde mainport van Nederland. De digitale mainport heeft een aanzuigende werking op innovatieve bedrijven en vergroot de economische slagkracht van ons land. De wereld verandert echter snel en onze buurlanden

zitten niet stil. Nederland moet daarom blijven investeren in een digitale infrastructuur van wereldklasse. Dit is de basis voor innovatie en daarmee voor onze toekomstige welvaart.”

INTERVIEW met Erik Fledderus

Belang van een excellente digitale infrastructuur

SURF is al bijna dertig jaar de drijvende kracht achter ICT-vernieuwing in het onder-wijs en onderzoek. Binnen de coöperatie SURF werken universiteiten, hogescholen, mbo-scholen, onderzoeksinstellingen en UMC’s samen aan digitale diensten en innovaties. Hierdoor beschikken studenten, docenten, onderzoekers en medewerk-ers over de beste ICT-voorzieningen voor toponderzoek en talentontwikkeling.

www.surf.nlwww.surf.nl/verkiezingen

Meer informatie

Erik Fledderus

PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE6 DIGITALISERING VAN HET ONDERWIJS PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

INTERVIEW met Janneke Plaisier en Bart Broekhuis

Digitalisering maakt maatwerk van onderwijs

De digitalisering van het onderwijs biedt veel kansen om het beste in

zowel leerlingen als docenten naar boven te halen. De lesstof kan online gedeeld worden, evenals tips voor docenten en leermiddelen. Leerlingen worden beter gevolgd door speciale software. LessonUp en SOMtoday werken samen op dit gebied.

Waar word je enthousiast van?Janneke Plaisier (LessonUp): “Ik vind het mooi om te zien dat de combinatie van gedegen didactiek en moderne technologie echt werkt. Voor ons bedrijf zit ik vaak achterin de klas en zie dat docenten inspelen op de visuele en snelle manier waarop leerlingen tegenwoordig informatie tot zich nemen. Ze gebruiken bijvoorbeeld het centrale scherm in de

klas om indringende beelden te laten zien en wisselen dat af met korte instructies. Ze gebruiken een quiz of stellen een open vraag waarbij leerlingen met hun eigen device het antwoord naar het centrale scherm kunnen zenden. Wie goed lesgeeft, zorgt dat leerlingen meedoen, gemotiveerd zijn. De interactie tussen

docent en leerling in de klas wordt zo veel mogelijk benut. Waar je ziet dat leerlingen afhaken, breng je de stof eens op een andere manier over.”

Bart Broekhuis (SOMtoday): “Daarbij komt dat onderwijs in de toekomst nog meer op de individuele leerling zal worden toegespitst, in termen van niveau, lesmethode, leermiddel en voortgangsbegeleiding. Staatssecretaris Dekker van Onderwijs stimuleert dat leerlingen in de toekomst eind-examenvakken op verschillende niveaus kunnen doen. Digitalisering biedt daar oplossingen voor. Gebruik van software maakt het mogelijk om de individuele studievoortgang van leerlingen te analyseren. Zo maak je inzichtelijk waar de leerling het goed doet en waar meer les en ondersteuning bij nodig is. Zowel docenten, ouders als leerlingen krijgen zo meer grip op de voortgang en kunnen bijsturen. Bovendien kan software docenten ondersteunen bij het nakijken van toetsen en huiswerk en de administratieve lastendruk verminderen. Zo kunnen zij zich richten op waar ze goed in zijn; kennis overdragen, coachen en nieuwsgierigheid stimuleren.”

Wat vraagt de markt? Plaisier: “Docenten vertellen mij al jaren dat ze veel werk moeten verzetten in

weinig tijd. Aanspreekbare lessen maken kost tijd, maar docenten hoeven niet altijd alles alleen te doen. Het delen van lessen en best practices over efficiënt lesgeven is daarom een heel welkome stap. In de anderhalf jaar dat ons bedrijf bestaat zijn al bijna tienduizend lessen bij ons online gezet. Docenten vinden elkaar in de inhoud. Een biologiedocent die bijvoorbeeld een les over celdeling heeft gemaakt met een animatievideo, helpt een scheikundedocent die een scheikundig verschijnsel wil laten zien aan zijn leerlingen met diezelfde animatie.”

Broekhuis: “Ook buiten school vraagt de markt om een integrale ondersteuning van leerlingen in hun studievoortgang, bij bijvoorbeeld huiswerkinstituten en naschoolse studiebegeleiding. Leerlingen nemen hun devices overal mee. Ze nemen niet zomaar meer genoegen met wat de school aanbiedt,

maar zoeken zelf extra verdieping, voor bijles, examentraining en oefeningen voor Cito-toetsen. Dat vraagt om zowel een inhoudelijk aanbod van lesstof als om analysesoftware en business intelligence die duidelijk maakt waar extra oefeningen nodig zijn.”

Waarom bent u gaan samenwerken? Janneke Plaisier: “In het ideale geval moet er niet op talloze systemen ingelogd worden, maar is er één betrouwbare plek waar alles samenkomt: roosters, cijfers, lesstof. In SOMtoday vond ik een gedegen, ervaren partner die al langer in het onderwijs, op vele scholen actief is. Via SOMtoday kan je dus ook in LessonUp komen. Het komende jaar gaan we extra inzetten op kwaliteit, via bijvoorbeeld beoordeling door peer-review. Kwaliteit

komt bovendrijven vanuit de online community die ontstaat, daar ben ik van overtuigd.”

Broekhuis: “Wij vonden LessonUp een heel eigen creatieve touch geven aan de digitalisering van onderwijs. Momenteel wordt 80 procent van de lesstof via boeken aangeboden. Dat verandert snel naar digitaal en dat faciliteren wij ook. De partijen waar wij mee samenwerken zijn altijd specialisten op hun vakgebied. Zo werken we ook samen met educatieve uitgeverijen en softwarebedrijven met een bewezen staat van dienst. Op die manier bieden we meerwaarde voor alle geledingen in het voortgezet onderwijs.”

LessonUp:https://lessonup.io/nl/ 6500 gebruikers Voor zowel voortgezet onderwijs als primair onderwijs Meest online geplaatste lessen: wiskunde, aardrijkskunde, Nederlands

SOMtoday: leerlinginformatiesysteem voor het voortgezet onderwijs500.000 gebruikers via 260 koepels van VO-scholen een product van IT-dienstverlener Topicus (marktleider)

Meer informatie“Waar je ziet dat leerlingen afhaken, breng je de stof eens op een andere manier over”

“Ook buiten school vraagt de markt om een integrale

ondersteuning van leerlingen in hun studievoortgang”

Janneke Plaisier

Bart Broekhuis

OGD ict-diensten helpt onderwijs-instellingen met digitalisering door

het implementeren en beheren van ict-infrastructuur, het leveren van hardware en software en het bieden van advies op het gebied van ict-beleid, -architectuur en -beheer. Wij spraken met Thijs Leeuwenburgh en Daniël van Wijgerden, beiden adviseurs ict & onderwijs.

Welke problemen komen jullie tegen bij onderwijsinstellingen?Leeuwenburgh: “Wanneer scholen be-slissen om de ict aan te pakken, gaan ze vaak te snel van start. Het is belangrijk om je eerst af te vragen wat je eigenlijk wilt, en dan pas te bekijken hoe je dat gaat aanpakken. Zo hebben we in het verleden gezien dat scholen iPads kochten en eigenlijk niet wisten wat ze ermee moesten, waardoor de iPads in de kast belandden.”

Van Wijgerden: “Daarnaast zijn er binnen scholen vaak ict-eilandjes. Dat zorgt voor dataverlies en ‘shadow IT’: docenten en leerlingen gebruiken privémiddelen om data te beheren. OGD heeft op basis van de input van scholen een standaard ontwikkeld die de verschillende technologieën aan elkaar koppelt, zodat ze er gelijk mee aan de slag kunnen.”

Waarom is het belangrijk om te digitaliseren?Leeuwenburgh: “Veel bedrijven en beroepen hebben steeds meer raakvlakken met ict, waardoor de vraag naar ict-geschoolde werknemers groeit. De maatschappij en de arbeidsmarkt zijn al grotendeels gedigitaliseerd.”

Van Wijgerden: “Als de school achterblijft ontstaat er een gat in de aansluiting van leerlingen op de volgende fase van hun leven, omdat ze onvoldoende voorbereid zijn.”

Wat kunnen jullie betekenen voor het onderwijs? Van Wijgerden: “OGD helpt op dit moment ruim honderd scholen bij het ontwerpen, implementeren en beheren van hun ict-voorzieningen. We nemen leerlingen en docenten mee in de nieuwste technologieën,

zodat ze slimmer samenwerken. De digitale leermiddelen kun je zien als de voorkant van ict. De infrastructuur, servers en ondersteuning waar deze op draait, vormen de achterkant.” Leeuwenburgh: “Wij zorgen dat alle dingen waarvan men verwacht dat ze werken, dat ook daadwerkelijk doen. Het is tegenwoordig heel vanzelfsprekend dat je overal wifi kunt gebruiken, maar er zit veel techniek en denkwerk achter. En die verzorgen wij.”

ADVERTORIAL

Ict in het onderwijs: eerst denken, dan doen

Neem contact op voor een vrijblijvend adviesgesprek: Thijs Leeuwenburgh: 088 65 32 412Daniël van Wijgerden: 088 65 32 811www.ogd.nl

Meer informatie

Daniël van Wijgerden en Thijs Leeuwenburgh

PULSE MEDIA GROUP | MVO

Eerste stappen in digitaliseren In de afgelopen drie jaar heeft het ministerie via de ict-doorbraakprojecten de digitalisering van het mkb gestimuleerd. Deze projecten zijn voltooid en hebben tot een aantal nieuwe initiatieven geleid. Zo helpt de Kamer van Koophandel (KvK) ondernemers op weg met nieuwe ontwikkelingen als het Internet of Things. TNO en de KvK helpen ondernemers op weg met Smart Industry en fieldlabs Smart Industry. De businesskansen van het Internet of Things blijft een belangrijk thema. TNO biedt Technologie Clusters, waarin mkb’ers nieuwe kennis krijgen overgedragen. Het nationale supercomputercentrum blijft ook in de toekomst rekenkracht aanbieden aan ondernemer en het ministerie van Economische Zaken blijft ‘innoveren met ict’ als belangrijk onderwerp agenderen. “Zo zijn de thema’s big data en Smart Industry opgenomen in Commit2Data, een innovatieprogramma waarin ondernemers met kennisinstellingen kunnen samenwerken.”

Doorbraakproject Onderwijs & ICTAls bestuurlijk aanjager van het Doorbraakproject Onderwijs & ICT, een samenwerkingsverband van PO-Raad, VO-raad en de ministeries van OCW en Economische Zaken, legt Remco

van Lunteren verbindingen om een doorbraak te creëren voor meer inzet van ict in gepersonaliseerd onderwijs. Drie jaar geleden werd hij als buitenstaander gevraagd vanaf de zijlijn mee te denken over het wegnemen van blokkades. Het Doorbraakproject Onderwijs & ICT analyseerde problemen en pakte deze aan. Een belangrijk vraagstuk was dat privacy van kinderen niet goed geborgd was in ict-systemen. Inmiddels is een privacyconvenant gesloten, waarin de Wet Bescherming Persoonsgegevens is vertaald naar de onderwijspraktijk. Scholen hebben goede afspraken gemaakt met aanbieders, waardoor die alleen nog anoniem resultaten van kinderen kunnen zien. Van Lunteren is blij dat dit is gelukt, want daarmee was

een belangrijk obstakel beslecht. Eenduidige vraag bij inkoopEen ander resultaat dat de partijen gezamenlijk behaalden is dat scholen gebruik kunnen maken van inkoopexpertise. Inkoop is lastige materie. De volgende slag is te zorgen dat digitale leermiddelen grootschalig beschikbaar zijn en beter aansluiten bij wensen van scholen. De kunst is dan wel die vragen helder en eenduidig te krijgen. Bedrijven zijn namelijk pas geïnteresseerd als ze producten vaker dan eens kunnen verkopen. Wanneer een substantiële groep scholen dezelfde vraag heeft, is dat goed voor passende productontwikkeling en betere prijsvorming. Het koppelen van vragen van meerdere scholen via Leerlabs en Versnellingsvragen (zie kader) aan inkooptrajecten is interessant; zo bundel je inkoopkracht en kun je op kleine schaal de schouders eronder zetten.

Connectiviteit verbeterenEen knelpunt zit in connectiviteit. Veel scholen zijn niet of onvoldoende aangesloten op glasvezel of kabel, waardoor er te weinig bandbreedte is voor brede invoering van digitalisering. 59 procent van de basisscholen en 36 procent van de scholen in het voortgezet onderwijs heeft geen toegang tot toekomstvaste ict-infrastructuur.

Scholen moeten vaak het hogere zakelijke tarief voor deze voorziening betalen en de aangeboden diensten passen niet bij de wensen. Het niveau van digitalisering gaat omhoog, dus moeten deze randvoorwaarden op orde zijn. Als de ict-infrastructuur schaalbaar is, bepaalt de techniek niet langer de snelheid van de ontwikkeling. De kosten zijn meer dan zestig miljoen euro. “Een ‘kleine’ eenmalige investering voor een nieuw kabinet als je ziet wat je er blijvend voor terugkrijgt.”

Leerlingen blijven uitdagenHet is nog moeilijk om ict breed in te zetten, maar de eerste scholen zijn heel goed op weg. Leerkrachten konden al drie of vier verschillende niveaus bedienen, maar wat als dat kan met dertig niveaus in één klas? Je kunt leerlingen dan uitdagen op het niveau dat bij hen past. Hierdoor is het mogelijk dat leerlingen van alle niveaus van elkaar kunnen leren. De rol van de docent verandert daarmee ook sterk. Deze zal zich blijvend moeten bijspijkeren om digitaal geletterd te blijven. Inzet van ict maakt het mogelijk meer op de individuele leerling gericht te denken, maar is ook voor de ontwikkeling van creativiteit en innovatief vermogen van groot belang. “Je kunt auditief en visueel inspringen op verschillen tussen leerlingen en zo meer potentie uit een kind halen.”

Richting grote digitale veranderingVan Lunteren hoopt dat de sectoren de komende jaren een grote digitale verandering meemaken. “Wij stimuleren deze ontwikkeling, omdat wij willen dat leerlingen onderwijs genieten met ict-mogelijkheden die het beste uit ieder kind halen.” Dit vergroot de kans op succesvolle participatie aan het arbeidsproces in de huidige digitaliserende samenleving. Maar eerst moeten de randvoorwaarden op orde zijn. Daarvoor moeten connectiviteit en inkoop geprofessionaliseerd zijn. “Gezamenlijk inkopen via één organisatie, zoals in het hoger onderwijs al gebeurt, is dan een volgende belangrijke stap.”

Vervolg van pagina 4 en5

7DIGITALISERING VAN HET ONDERWIJSPULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Bij een kennissamenleving is de grootste uitdaging dat leerlingen de juiste

informatie in zich opnemen om hun talenten te ontwikkelen. Ronald van den Boogaard van The Rent Company spreekt veel ICT coördinatoren van scholen en verneemt wat er nodig is.

Hoe kijkt u naar de digitalisering van onderwijs?“Kennis komt niet alleen meer uit boeken en de docent is meer dan alleen een kennisbron. Hij of zij is ook een coach. Het gaat erom dat leerlingen naast het snacken van informatie ook de diepte ingaan bij het opdoen van kennis. Het digitaal inrichten van onderwijs is een dynamisch proces want leerlingen worden voorbereid op beroepen die nog niet bestaan. Dat maakt het werk boeiend. Betrouwbare apparatuur is daarbij van groot belang.”

Welke kant gaat het op?“Dankzij wifi en de nieuwe digitale leermiddelen vallen veel praktische bezwaren van docenten tegen digitali-sering weg. Er hoeft minder geïnstalleerd te worden en er wordt meer in de cloud gewerkt. Docenten gebruiken handige

hulpmiddelen, gaan op andere manieren lesgeven. Elke leerling zal over een device beschikken. Hun persoonlijke vorderingen zijn makkelijker te monitoren waardoor er meer onderwijs op maat kan worden aangeboden.”

Wat willen scholen?“Ze willen graag dat de specificaties van devices voor alle leerlingen hetzelfde zijn, dat de hele klas mee kan doen, zowel op school als thuis. Hindernissen als gevolg van verschillende besturingssystemen, softwaretools, accuduur etc. moet je wegnemen. Eenduidigheid is wat docenten willen. Dat leidt tot stabiel en betrouwbaar digitaal onderwijs en betere uitwisseling van kennis en gegevens tussen leerlingen en docenten.

Hou houd je dit betaalbaar?“Via het Easy4U abonnement. Daarmee

huren ouders van aangesloten scholen devices die voor iedereen betaalbaar zijn. Renteloos, inclusief service en verzekering. ICT is een hulpmiddel om het verwerven van kennis te bereiken. Gebruik is belangrijker dan eigendom.”

ADVERTORIAL

Van boekenfonds naar een device voor elke leerling

The Rent Companywww.rentcompany.nl+31 (0)85 0036150

Meer informatie

Digitaal onderwijs versterkt onderlinge samenwerking

8 DIGITALISERING VAN HET ONDERWIJS PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Met de digitalisering van het Nederlandse onderwijs houden we

ons al ruim 20 jaar bezig. In de begintijd stonden leraren en docenten vaak met open mond te kijken wanneer we het ActivBoard demonstreerden. “We leken wel tovenaars”, zegt Peter Hoffschlag, oprichter van the ACTIVboard people/Digizoo. Sinds die tijd is de digitalisering binnen het onderwijs met sprongen vooruit gegaan. Maar sommige uitdagingen zijn volledig hetzelfde gebleven.

Om gepersonaliseerd leren mogelijk te maken, moeten scholen aan een aantal voorwaarden voldoen. Denk bijvoorbeeld aan een goede ict-infrastructuur, vol-doende digitale content en deskundigheid van het hele team. De eisen aan de ict-bekwaamheid van docenten en leraren worden steeds hoger. En ook de drempel voor de inzet van digitale leermiddelen in de klas ten behoeve van gepersonaliseerd leren is nog altijd hoog. We hebben uit al die jaren geleerd dat docenten en leraren beperkt gebruikmaken van de digitale mogelijkheden die voor handen zijn. Voor een echte digitale doorbraak binnen onderwijs moeten deze drempels verder omlaag gebracht worden. Hiervoor heeft iedere school een gedegen plan nodig en is een duidelijke visie op digitalisering van groot belang.

DigitaliseringsvisieWij werken samen met partners die scholen begeleiden in dit proces. Met

name bij het ontwikkelen van een visie op digitalisering en de toepassing hiervan binnen de school. Onlangs heeft een partner een gefaseerde oplossing geleverd voor een scholengroep die de docenten in kleine stappen dichter bij differentiëren in de klas brengt. Deze scholengroep werkte van oudsher met met het ActivBoard en de ActivInspire software. Vanaf dit schooljaar gaat deze scholengroep werken met het nieuwe ActivPanel. In eerste instantie in combinatie met de ActivInspire software, maar al wel gekoppeld aan het web-based onderwijs platform ClassFlow. Zo kunnen de docenten binnen hun vertrouwde omgeving blijven werken, maar kunnen ze ook connectie maken zodat interactie mogelijk is met alle devices in de klas. Binnen ClassFlow kunnen de docenten op hun eigen tempo de diverse tools voor gepersonaliseerd leren gebruiken, zoals toetsen met niveaus, assignments voor thuis, chatfunctie voor ondersteuning aan de leerlingen en gametoetsen voor extra motivatie in de klas. Het einddoel van deze school is gedifferentieerd onderwijs bieden met behulp van Flipping the Classroom via ClassFlow.

Een ander interessant pilotproject is een tegenovergestelde situatie, namelijk een school die al een heel eind op weg is op het gebied van digitalisering. Zij hebben bijvoorbeeld een zeer goed ontwikkelde ict-infrastructuur, beschikken zelf al over veel digitale content en maken

gebruik van diverse cloud-based services. Zij gebruiken het nieuwe ActivPanel met ActivConnect (Android) in de meeste lokalen zelfs zonder computer. We hebben al veel positieve ervaringen teruggekregen. Gemakkelijk in gebruik, grote tablet en snelheid worden als voordelen genoemd.

Ons streven is om samen met onze partners scholen te ondersteunen in het ontwikkelen van een duidelijke visie omtrent digitalisering. Wij gaan de uitdaging aan om drempels te verlagen. We willen laten zien dat het inzetten

van digitale leermiddelen leuk en simpel kan zijn en dat zo het einddoel van gepersonaliseerd leren voor de leerling sneller mogelijk gemaakt kan worden.

ADVERTORIAL

De gepersonaliseerde onderwijsoplossingen van Promethean

Check onze site www.digizoo.com, stuur je vraag naar info@digizoo.com of neem contact met ons op via 073 - 5230287.

Meer informatie

De digitalisering van het onderwijs groeit, maar zou nog veel verder

gevorderd kunnen zijn. Ondanks dat er door gevestigde uitgevers nog amper tot geen modulaire content wordt aangeboden, is er gelukkig wel al veel mogelijk. Patrick Zuidhof is mede-oprichter van OpenEdu; de marktleider in Nederland op het gebied van opensource ELO’s in het voortgezet onderwijs. Hij roept scholen op om vooral naar de mogelijkheden te kijken:

“Als schoolbesturen zich daarop zouden richten, zouden ze zien dat er al heel veel kan en dat zij daar de zoete vruchten van zouden kunnen plukken.”

Modulair onderwijsMet het toepassen van een digitaal leerplatform ben je in staat om aan de steeds groter wordende vraag naar modulair onderwijs en maatwerk invulling te geven. “Zonder digitaal leerplatform is dat eigenlijk onmogelijk en zou je als school een hele batterij docenten moeten aantrekken en voor de klas moeten zetten”, aldus Zuidhof. Om door middel van flexibele modulaire content meer diepte in lesstof aan te bieden, is het wel nodig dat er een open systeem is. Hierdoor kunnen docenten zelf hun lespakketten samenstellen en invulling geven aan individuele leerbehoeften. Toonbeeld van modulaire content is VO (voortgezet onderwijs)-content dat opgenomen is in het Wikiwijsleermiddelenplein. Voor gevestigde uitgevers een mooi voorbeeld hoe lesmateriaal modulair gemaakt kan worden.

Opensource omgevingOpenEdu heeft haar leerplatform daarom opgebouwd rondom de open-sourcesoftware Moodle. Moodle, dat door en voor docenten is ontwikkeld, heeft meer dan 100 miljoen gebruikers wereldwijd. Voor de meeste Amerikaanse universiteiten is Moodle zelfs de

standaard geworden. In Nederland werken steeds meer scholen met deze opensourceleeromgeving vanwege de betrouwbaarheid en schaalbaarheid. OpenEdu heeft in de afgelopen 8 jaar vanuit Moodle het leerplatform uitgebreid met onder andere Virtueel Classroom, Portfolio, Google Apps, Microsoft Office, leerlingvolgsystemen en Wikiwijsleermiddelenplein. Hun klanten zijn met name zeer te spreken over de flexibiliteit, het gebruiksgemak en de integratie van al het lesmateriaal en de tools. Daarnaast is het mogelijk om met het platform ieder lesmateriaal naar binnen te halen, te gebruiken en waar gewenst te bewerken. Zuidhof: “Zeker als het om techniek gaat, moeten dingen gewoon werken en goed zijn om het vertrouwen te winnen van de gebruikers.” Rapportages in hun leerplatform zorgen ervoor dat zowel prestaties van leerlingen als docenten gemeten kunnen worden.

Vruchten plukkenZuidhof houdt een pleidooi bij scholen voor het kijken naar de toegevoegde waarde van digitale leeromgevingen en spoort ze aan over koudwatervrees heen te stappen. Scholen realiseren zich steeds vaker dat ze het zonder een digitale leeromgeving niet redden om modulair onderwijs en maatwerk aan te kunnen bieden. Wat ze zich echter minder snel realiseren is dat dat vaak nu al kan, zonder daarvoor iets zelf te hoeven ontwikkelen of dure investeringen te

doen. Schoolbesturen zouden hun focus dan ook veel meer moeten verleggen van infrastructuur en devices naar online leren. Over de implementatie hoeven schoolbesturen zich ook geen zorgen te maken. “Al binnen één dag kunnen wij het een en ander implementeren en kunnen docenten aan de slag dankzij de trainingen die wij geven.” Terugkomend op de discussie rondom de digitaliseren van het onderwijs en het idee dat dat heel kostbaar of ingewikkeld is, voegt Zuidhof nog toe: “En waarom nodeloze dure investeringen doen als je bij ons al voor drie euro per gebruiker per jaar een betrouwbare en schaalbare ELO kunt krijgen waarmee je modulair onderwijs en maatwerk kunt aanbieden aan je leerlingen en studenten?”

ADVERTORIAL

Modulair leren: er kan al zoveel dankzij beproefde techniek

OpenEduTorenallee 36-285617 BD Eindhoven040 255 14 58info@openedu.nlwww.openedu.nl

Meer informatie

Patrick Zuidhof

PULSE MEDIA GROUP | MVO

Met ict als hulpmiddel kunnen scholen in primair en voortgezet onderwijs leerlingen op hun

eigen niveau laten werken en beter voorbereiden op de toekomstige gedigitaliseerde arbeidsmarkt. De ict-infrastructuur, aanbod van digitale content, digitale geletterdheid van leraren en docenten, en de gezamenlijke vraag vanuit de sector moeten nog verbeteren. Feit is ook dat scholen al goede resultaten boeken.

Techniek zonder inhoud is onnuttig, maar techniek is nuttig voor inhoud, stelt schoolbestuurder Rieks Schoenmaker van openbare scholengemeenschap Het Erasmus in Almelo. Door versnelling van ict kon zijn school beter maatwerk leveren met individuele leerroutes en differentiatie op niveau en leerstijl. Paradepaardje is de praktijkschool. Docenten ontwikkelden zelf kaarten van één A4 per module en brachten tien praktijkvakken (driekwart van het curriculum) in digitale kaart. De belangrijkste stap was dat de discussie onder docenten op gang kwam: Wat is onze visie op onderwijs? De docent werd weer regisseur over het onderwijs van de kinderen. “We gingen gezamenlijk nadenken over die regiefunctie.”

Sectorbrede samenwerkingDigitale vernieuwingen gaan niet op iedere school of schoolafdeling even snel. Een vak, leerjaar of schooltype moet aanleiding geven voor vernieuwing. Urgentiebesef is een gemakkelijke voorwaarde. Die was groot bij de praktijkschool van Het Erasmus. Voor vmbo, havo en vwo zijn digitale content, lessen en oefeningen beschikbaar, maar voor adaptiviteit en learning analytics is sectorbrede samenwerking nodig tussen sectororganisaties, scholen, uitgevers en leveranciers van leermiddelen. Schoenmaker, lid van de Issuegroep Onderwijs en ICT van de VO-raad, wijst op Leerlabscholen (zie kader) die hun resultaten met andere scholen delen en overleggen met aanbieders. Die aanbieders werkten aanbodgestuurd. Dat moet andersom, vindt Schoenmaker. Er moet volgens hem meer flexibiliteit in het product.

Connectiviteit en content verbindenHetzelfde wil voorzitter Paul Rosenmöller van de VO-raad. Volgens hem kan flexibele modulaire content (kleine leermiddelen gekoppeld aan leerdoelen om een leerlijn in te vullen) meer diepte in leerstof aanbrengen, waardoor maatwerk mogelijk is. De leraar wil zelf leertrajecten maken, passend bij behoeften en talenten van leerlingen. Met technologie kan dat, maar de kracht van digitalisering wordt bepaald door de zwakste schakel. Naast devices aanschaffen, moeten scholen verbindingen leggen met elkaar. Daarvoor is een investering van 65 miljoen euro in glasvezel nodig. “Veel scholen zijn niet aangesloten op een toekomstvaste digitale infrastructuur. Het onderwijs loopt hierin achter vergeleken met de gezondheidszorg.” Overheid en aanbieders zouden moeten investeren in devices, wifi en digitale infrastructuur, aldus Rosenmöller. “We moeten connectiviteit in de keten en ontwikkeling van digitale content

inhoudelijk met elkaar verbinden.” Scholen zouden als vragende partij naar digitale content hun krachten moeten bundelen. Als 1800 scholen apart een uniek product vragen, is de massa voor uitgevers om te investeren te klein.

Visie ontwikkelenDaarnaast moet strategisch personeelsbeleid digitale geletterdheid van docenten vormgeven. Digitale uitleg in de klas sluit beter aan bij de belevingswereld van leerlingen. Docenten kunnen leerlingen daarbij begeleiden. Praktijkschoolleerlingen loggen thuis in, omdat ze wíllen werken. Ze worden enthousiast over theoretische zaken en de inbreng van een gaming-element verbetert hun toetsresultaten. Zo zijn leerlingen beter voorbereid op de gedigitaliseerde arbeidsmarkt en ontwikkelen ze mediawijsheid. Leraren moeten zich blijvend bijscholen en schoolleiders moeten met hun team een visie ontwikkelen op digitaal onderwijs en met de gemeente op de inrichting van gebouwen, vindt Rosenmöller. Daarom is de rol van de 1200 schoolleiders bepalend. Zij zullen competenties, zoals transitiemanagement en ict-vaardigheden, moeten opdoen.

Speciaal onderwijsSchoolbestuurder Hans Kelderman van Aloysius Stichting voor speciaal onderwijs begon vier jaar geleden met een extra impuls voor ict-gebruik in het onderwijs. De stichting wilde recht doen aan verschillen tussen kinderen en hen eigenaar maken van hun leerproces. Ict is dan een goed hulpmiddel en werkt goed op de motivatie van leerlingen en leerkrachten. “Ict brengt ook visualisaties en variatie in instructies. Een enorme verrijking in het lesgeven. We kunnen meer maatwerk leveren en kinderen vinden het leuker, dus je kunt beter inspelen op leerbehoeftes.” De scholen gebruikten het Vier in Balans-model van de stichting Kennisnet met vier pijlers voor optimaal rendement uit ict: visie, deskundigheid, inhoud en toepassing en infrastructuur.

Zelf glasvezel aanleggenDe basis was zelfaangelegd glasvezel door heel Nederland via een integraal concept dat kosten drukt door ict te combineren met telefonie, kopiëren, scannen en papierloos werken. Daarvoor was kritische massa nodig. De stichting sloot een contract met een telecomaanbieder. Als glasvezel niet beschikbaar was, groeven ze zelf. “De kosten waren 1 miljoen per jaar aan extra middelen, dus nu 4 miljoen. Dat geld ging ook naar devices voor leerlingen en laptops voor medewerkers.” De PO-Raad, VO-raad en Kennisnet maakten een programma van eisen voor aanbieders. Die verbeterden de toegankelijkheid voor kinderen en maakten overzichtelijkere beheerssystemen voor leraren. De volgende stap is goede borging. Om deze reden doen ze nu roadshows langs scholen.

Meer lerenOnderzoek wijst uit dat kinderen door ict-gebruik geen hogere scores halen, maar wel meer leren, vertelt

Simone Walvisch, vice-voorzitter van de PO-Raad. Ook voor leraren in het basisonderwijs is ict van het grootste belang. Het leermateriaal past zich aan de leerling aan, dus kunnen leraren gemakkelijker omgaan met grote niveauverschillen. Eén bepaald systeem kan een half uur nakijktijd per dag schelen en is inhoudelijk interessant. Leraren zien aan oefeningen van leerlingen of ze leerstof anders moeten uitleggen.

Massa kwekenDe PO-Raad en Kennisnet informeren scholen over aanschaf van lesmateriaal en devices. Dit helpt hen efficiënter te werken in afstemming met onder andere educatieve uitgeverijen. Daarin worden goede stappen gezet, vindt Walvisch. Partijen werken nu met in plaats van tegen elkaar. Verder helpt de PO-Raad besturen met gezamenlijke aanbestedingen, zodat de school een professionele klant wordt. “We moeten meer massa kweken. Als er meer vraag is, zal het aanbod zich aanpassen.”

Meer middelen nodigProbleem in het onderwijs is dat de kritische massa afwezig is. De digitalisering gaat hierdoor te traag, vindt Walvisch. Scholen hebben onvoldoende middelen voor een lange termijninvesteringsplan. Ze hebben geen geld voor nieuwe methoden, omdat al aangeschafte leermiddelen vaak een 8-jarige afschrijftermijn hebben. “Scholen kunnen één methode per jaar vervangen. Ik vind dat pure armoede.” Je moet eerst investeren in digitale voorzieningen voor het iets oplevert, vindt ze. Alle middelbare en basisscholen aansluiten op de digitale infrastructuur kost zeker 65 miljoen euro. “Ik zie het kabinet daar graag mee over de brug komen.”

Van onze redactieAuteur: Wouter BoonstraKrachten bundelen nodig voor digitaliseren onderwijs

De basis was zelfaangelegd glasvezel door heel Nederland via een integraal concept dat kosten drukt door ict te combineren met telefonie, kopiëren, scannen en papierloos werken. Daarvoor was kritische massa nodig. De stichting sloot een contract met een telecomaanbieder. Als glasvezel niet beschikbaar was, groeven ze zelf. “De kosten waren 1 miljoen per jaar aan extra middelen, dus nu 4 miljoen. Dat geld ging ook naar devices voor leerlingen en laptops voor medewerkers.” De PO-Raad, VO-raad en Kennisnet maakten een programma van eisen voor aanbieders. Die verbeterden de toegankelijkheid voor kinderen en maakten overzichtelijkere beheerssystemen voor leraren. De volgende stap is goede borging. Om deze reden doen ze nu roadshows langs scholen.

Meer leren

door ict-gebruik geen hogere scores halen, maar wel meer leren, vertelt

aanbestedingen, zodat de school een professionele klant wordt. “We moeten meer massa kweken. Als er meer vraag

onvoldoende middelen voor een lange

geen geld voor nieuwe methoden, omdat

“Scholen kunnen één methode per jaar vervangen. Ik vind dat pure armoede.”

voorzieningen voor het iets oplevert, vindt ze. Alle middelbare en basisscholen aansluiten op de digitale infrastructuur kost zeker 65 miljoen euro. “Ik zie het kabinet daar graag mee over de brug komen.”

Daarvoor was kritische massa nodig. De stichting sloot een contract met een telecomaanbieder. Als glasvezel niet beschikbaar was, groeven ze zelf. “De kosten waren 1 miljoen per jaar aan extra middelen, dus nu 4 miljoen. Dat geld ging ook naar devices voor leerlingen en laptops voor medewerkers.” De PO-Raad, VO-raad en Kennisnet maakten een programma van eisen voor aanbieders. Die verbeterden de toegankelijkheid voor kinderen en maakten overzichtelijkere

Meer middelen nodigProbleem in het onderwijs is dat de kritische massa afwezig is. De digitalisering gaat hierdoor te traag, vindt Walvisch. Scholen hebben onvoldoende middelen voor een lange termijninvesteringsplan. Ze hebben geen geld voor nieuwe methoden, omdat al aangeschafte leermiddelen vaak een 8-jarige afschrijftermijn hebben. “Scholen kunnen één methode per jaar vervangen. Ik vind dat pure armoede.” Je moet eerst investeren in digitale

9DIGITALISERING VAN HET ONDERWIJSPULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

DIGITALE MARKETING10 PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Ieder bedrijf heeft veel waardevolle data in haar bezit. Maar als het niet je

core business is, is het misschien lastig te bedenken wat je hiermee kunt, legt Marielle van der Zwan, Marketing & Sales Director/Partner bij 4orange uit.

Hoe pak je zoiets aan?“Wij zijn heel pragmatisch en zeggen altijd ‘geef ons je data en wij vertellen wat je hiermee kunt’. Dat doen wij in een paar dagen. Met een paar dagen analyse, geven wij inzichten terug in de data van een bedrijf. Hoe is de vulling van de gegevens, wat zijn je klantgroepen, kunnen we al iets zien over wie wat koopt en waarom, of is al te zien wie op welke (marketing) communicatie reageert en wie niet.”

Wat krijg je dan terug?“Wij geven hierna een presentatie op locatie, waarbij we vooral in gaan op wat

je allemaal kunt doen met de data die je al in huis hebt. Tegelijkertijd doen wij een voorstel hoe je dit stap voor stap kunt aanpakken.”

Hoe lang ben je bezig?“Binnen ca. twee maanden kunnen wij alle data binnen een bedrijf (geautomatiseerd)

bij elkaar brengen. Hiermee ontstaat een totaalbeeld van de klant. Sneller en flexibeler dan een datawarehouse, met de mogelijkheden om de data te analyseren en te gebruiken in (marketing) campagnemanagement naar relaties.”

Kan iedereen mij hier advies over geven?“Nee, zeker niet! Data en big data zijn containerbegrippen. Zorg dat een adviseur weet wat het verschil is tussen bijvoorbeeld een datawarehouse, data-lake, datamart en marketingdatabase etc. Het maakt voor een bedrijf een groot verschil welke keuze wordt gemaakt. Zowel kosten als doorlooptijd zijn hierbij enorm verschillend.”

Wat kun je met die data?“De bijeengebrachte data geeft inzichten. De inzichten worden gebruikt voor het nemen van besluiten. Hiermee

stuur je de organisatie op feiten (i.p.v. onderbuikgevoel). De bijeengebrachte data gaat verder dan alleen rapportages. Er wordt gekeken naar trends, waarmee ontwikkelingen en/of klantgedrag voorspeld kunnen gaan worden. Ook krijg je inzichten in je proposities. Data geeft zoveel mogelijkheden! Je wordt er blij van.”

ADVERTORIAL

Data: wat kun je ermee en hoe pak je het aan?

(0)20 750 44 00info@4orange.nlwww.4orange.nl

Meer informatie

Marielle van der Zwan

E-mailmarketing is vandaag de dag nog nog steeds de meest effectieve

marketingmethode. 100%EMAIL helpt ondernemingen met het inzetten van effectieve e-mailmarketing, van strategie tot operatie. Aldus Rick de Wit managing partner bij 100%EMAIL. Wat is de kracht van e-mailmarketing?Het krachtige aspect van e-mailmarketing is dat je 100% relevant kunt zijn voor je ontvanger, meer dan bij welk ander kanaal dan ook. Alles wat je weet van je klant (data) kun je gebruiken zodat je boodschap naadloos aansluit op de behoefte van de klant. Het is daarbij belangrijk dat je goed rekening houdt met de (koop)fase waarin je klant zit. Wat bedoel je daarmee?Een klant kan bijvoorbeeld in een oriënterende fase zitten, pas net klant

zijn, of al heel lang klant van je zijn. De boodschap of informatie zal toch echt anders moeten zijn voor die verschillende fases. De groenteboer past zijn of haar

gedrag ook aan op de nieuwe klanten of de klanten die daar al jaren komen. Met e-mailmarketing is dat ook mogelijk. Je zult wel de juiste techniek nodig hebben en de kennis om dit toe te passen. E-mailmarketing wordt nu toch vooral als storend ervaren?Dit komt doordat veel bedrijven wel gebruik maken van e-mailmarketing, maar niet de kracht van het kanaal benutten. Wij helpen onze klanten met het versturen van content waar de doelgroep om gevraagd heeft. Het is belangrijk dat dit op het juiste moment gebeurt en is afgestemd op het device waar ze dit op ontvangen. Zodra je relevant bent voor je ontvangers wordt e-mailmarketing zinvol én rendabel. De gemiddelde Return on Investment blijft stijgen in dit kanaal, in 2015 was de ROI gestegen naar € 34,- Relevantie staat dus centraal en het herkennen van deze

relevantie is daarom essentieel. Daarom willen onze klanten graag lange termijn samenwerkingen aan gaan waarbij wij fungeren als de e-mailmarketingafdeling van onze klant, maar alleen wanneer dat nodig is. Daarnaast kunnen wij bedrijven ook helpen met een enkele campagne of bij het doorgroeien naar een volgend stadium van hun (e-mail)marketingstrategie.

ADVERTORIAL

E-mailmarketing: nog steeds het meest e� ectieve kanaal

We nodigen alle lezers graag uit om viaelsevier.100procentemail.com in contactte komen met ons. Of via onze andere contactgegevens:010-2540320info@100procent.emailHofplein 20, 3032 AC, Rotterdam We gaan dan graag een vrijblijvend gesprek aan om te bekijken welke stappen er nodig zijn om e-mailmarketing voor jou relevant en dus succesvol in te zetten!

Meer informatie

Rick de Wit – Managing Partner 100%EMAIL

Maarten de Graad is managing partner bij Nochii Online Marketing, een

full-service digital marketing bureau dat midden en groot mkb helpt aan een succesvol online presence. Hoe mkb’ers kunnen profiteren van digital marketing en hoe Nochii Online Marketing hierbij kan helpen, vertelt Maarten de Graad in een interview.

Kun je een korte toelichting geven over het bedrijf?“Nochii is een full-service online-marketingbureau, gericht op het ont-wikkelen van een sterke online positie voor elke klant. Hierbij wordt veel aandacht besteed aan het in kaart brengen van de volledige customer journey die doorlopen wordt door de prospect. Belangrijk is om met verschillende marketing kanalen en technieken in te spelen op deze customer journey en vervolgens te optimaliseren

om bij te dragen aan een sterkere online positie. Elke case is anders, maar dankzij onze flexibiliteit en aanpassingsvermogen weten we voor elke klant succes te realiseren en vooral te optimaliseren.”

Hoe zorgen jullie dan precies voor dit online succes?“We maken de meetinrichtingen op orde, waarbij we gebruik maken van geavanceerde meetsystemen en -tools om concrete data te verzamelen. Aan de hand van de geanalyseerde data wordt een persoonlijke onlinestrategie ontwikkeld, waarbij de strategie de fundering vormt voor optimalisatie. Het continue proces van verbetering en optimalisatie draagt bij aan de versterkte online positie met als resultaat meer omzet uit online kanalen. Nochii is een Top-10 Google Premier partner met brede marktkennis en internationale ervaring. Daarbij bieden

we volledige transparantie in ons werk en vormt persoonlijk contact de basis voor prettige samenwerken. Als laatste vinden wij dat een klant bij ons moet zijn omdat hij dat graag wil. Dit betekent dat wij niet werken met langetermijncontracten.”

In welke zin kunnen jullie mkb’ers helpen of van dienst zijn?“Voor elke klant wordt een persoonlijk plan en online strategie ontwikkeld. Hierbij houden we altijd rekening met de fase waarin de mkb’er zich bevindt in zijn online activiteiten. Het creëren van ROI (return on investment) op langere termijn is altijd het uitgangspunt van de samenwerking.”

ADVERTORIAL

Nochii – Full Service Online Marketing voor het Midden en Groot bedrijf

Nochii Online MarketingWillem Fenengastraat 4A1096 BN Amsterdaminfo@nochii.comwww.nochii.com020-7220933

Meer informatieMaarten de Graad

Online Marketing

PULSE MEDIA GROUP | MVO

Digitale marketing stelt ondernemingen in staat om (een deel) van hun marketing

via online en interactieve media te realiseren. Data-analyse vormt een bron van kennis voor deze vorm van marketing. Langetermijndoelen zoals het opbouwen van een duurzame relatie met de klant, waarbij vertrouwen de basis vormt, staan bij digitale marketing centraal. De verschillende vormen van digitale marketing kunnen een bijdrage leveren aan het zo goed mogelijk inspelen op de behoeftes en wensen van consumenten door bedrijven.

PrivacywetgevingDigitale marketing is in deze tijd zo goed als onontkoombaar. Om deze vorm van marketing optimaal in te zetten, is kennis noodzakelijk. Behalve het inhuren van gespecialiseerd personeel kunnen bedrijven door het lidmaatschap van een branchevereniging kennis over digitale marketing vergaren. Daarnaast kan het lidmaatschap fungeren als keurmerk om aan te tonen dat men zich aan de wetgeving houdt. Hierbij gaat het om privacywetgeving waarin de richtlijnen zijn opgenomen voor de juiste omgang van bedrijven met de data en privacy van consumenten. Via een auditmonitor, die bedrijven via brancheverenigingen kunnen doorlopen, wordt het duidelijk of men zich aan de regels houdt.

Data-analyseHet is belangrijk dat bedrijven een visie ontwikkelen op de wijze waarop ze digitale marketing willen inzetten. Het verzamelen en analyseren van de vele data die vaak voorhanden zijn, zonder duidelijke strategie, leidt namelijk niet zo eenvoudig tot het realiseren van bedrijfsdoelen zoals meer omzet of een betere service. Digitale marketing heeft een meerwaarde die tot uiting komt als gekwalificeerd personeel met de juiste doelstelling en visie data analyseren. Dergelijke vakspecialisten hebben bij voorkeur zowel technische kennis als inzicht in psychologie en sociologie.

Het gaat hierbij in principe om de analyse van big data; data die in hoeveelheid, snelheid, diversiteit en/of complexiteit zich onderscheidt van kleine data en niet via normale databasemanagementsystemen onderhouden kunnen worden. Door middel van het toepassen van algoritmes op dergelijke data kan er kennis worden vergaard. Dat levert informatie op zoals inzicht in de motieven van klanten of hun wensen en waarden. Hierop kunnen bedrijven vervolgens hun communicatie naar de klant toe baseren.

Verschillende vormen van digitale marketingBedrijven met een uitstekende service zetten de standaard voor de markt. De

strategie waarop deze bedrijven hun optimale service baseren, komt vaak tot stand op basis van de juiste data-analyse. Verschillende klanten blijken uiteenlopende wensen te hebben; bedrijven kunnen hier middels data-analyse adequaat op anticiperen. In de communicatie met een bedrijf blijkt het behoud en de omgang met gegevens van de klant essentieel. Een consument met een vraag, verzoek of klacht, wil niet bij een vervolggesprek per telefoon of mail nogmaals de gehele achtergrond hiervan uitleggen. Hiervoor is het belangrijk dat bedrijven in staat zijn om informatie die ze van de klant krijgen binnen verschillende afdelingen van het bedrijf kunnen uitwisselen. Dit vereist goede softwarecommunicatie waar lang niet elk bedrijf over beschikt.

Digitale marketing omvat een breed spectrum van marketing die op basis van digitale gegevens wordt ingezet. Bijvoorbeeld: het verbeteren van de vindbaarheid op het internet door het toepassen van bijvoorbeeld

de juiste advertising op geschikte sites, emailmarketing of online-video’s. Jeroen Verkoost, directeur van branchevereniging IAB: “Met onlinevideo’s kunnen verschillende effecten bereikt worden. Er is méér dan het onlinespotje. Zo kan een gesponsorde documentaire, die online integraal beschikbaar wordt gesteld bijdragen aan het imago dat het bedrijf wil uitstralen. Dergelijke videoproducties worden door grote merken gebruikt en blijken bijzonder effectief. Ondernemingen die specifiek een jong publiek willen bereiken kunnen dat juist goed doen via video’s van vloggers, die vaak miljoenen jongeren bereiken. Nieuwsgierige ondernemers kunnen op onze site een gratis handboek vinden over videomarketing en zelf aan de slag gaan.”

Reactie van de consumentConsumenten reageren verschillend op het geven van hun persoonlijke data voor digitale marketing. Op basis van onderzoeken worden er drie types

en reactievormen van consumenten onderscheiden. Onder andere branchevereniging DDMA voerde een dergelijk onderzoek uit. Zij vonden het volgende.

Op de eerste plaats is er de scepticus. Deze consument is vaak al wat ouder en is het minst bereid om data en persoonsgegevens te delen. Op de tweede plaats wordt de onbezorgde consument onderscheiden. Dit type staat meer onverschillig ten opzichte van het beschikbaar stellen van gegevens. Personen die tot deze categorie behoren, vinden het geen probleem dat hun gegevens voor tal van doeleinden gebruikt worden. Tot slot is er de zogenaamde pragmaticus. Deze consument is bereid om data te delen, mits men er van een bedrijf iets voor terugkrijgt. Te denken valt aan betere service of een beloning voor het delen van eigen informatie. Diana Janssen, directeur van branchevereniging DDMA: “Uit het onderzoek blijkt dat oudere doelgroepen vaak behoefte hebben aan meer controle op wat er met hun data gebeurt, terwijl jongeren juist minder problemen hebben met het gebruik van hun data door bedrijven.”

CookiewetgevingConsumenten die onlinesites van bedrijven bezoeken, zijn zich niet altijd van bewust van de wijze waarop bedrijven vervolgens van hun gegevens gebruik maken. Dit blijkt ondanks de invoering van de cookiewetgeving, de wet die bepaalt dat consumenten die een site bezoeken eerst toestemming moeten geven alvorens hun gegevens gebruikt worden. In de praktijk blijken veel mensen de informatie die ze krijgen niet goed tot zich te nemen. Wanneer bedrijven beloftes naar klanten waarmaken en transparant zijn over hun handelen en bedrijfsvoering, blijken consumenten minder behoefte aan kennis over dat wat er met hun data gebeurt.

Wel of geen digitale marketing?Digitale marketing blijkt een geschikt instrument voor bedrijven om zich van hun concurrentie te onderscheiden. Het stelt ondernemingen in staat om in te spelen op de wensen en behoeftes van hun verschillende klanten. Het vereenvoudigt meer gerichte communicatie op deze verschillende doelgroepen. Inmiddels hebben de meeste bedrijven in Nederland digitale marketing in hun bedrijfsvoering geïntegreerd. Toch is er voor het mkb nog een slag te slaan. Hoge financiële investeringen zijn geen vereiste voor bedrijven om met digitale marketing aan de slag te gaan. Voor elk bedrijfssegment zijn er binnen het eigen budget middelen en mogelijkheden om winst te behalen door digitale marketing toe te passen.

De kracht van data-analyse voor digitale marketing Van onze redactieAuteur: Rachel Visscher

DIGITALE MARKETING 11PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

CLOUDCOMPUTING12 PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Met de verwezenlijking van de cloud en vanwege verdere

professionalisering, zijn steeds meer bedrijven eraan toe om hun systemen toe te vertrouwen aan een datacenter. Directeur Rob Stevens van Interconnect legt uit waar je dan op moet letten.

Waar moet een hightech datacenter aan voldoen?“Het moet de garantie kunnen geven van 99,9 procent uptime, 24 uur per dag. Om dat te bereiken moet je alle techniek minimaal dubbel uitvoeren, zodat alles betrouwbaar blijft doorlopen, mocht er iets misgaan. In het ideale geval ben je ook niet afhankelijk van één locatie. Een goed datacenter bezit de juiste ISO-certificering voor beveiligingssystemen, managementsystemen, milieu en heeft ook zeer redundante koel-, stroom- en netwerkvoorzieningen. Licht je datacenter ook financieel door: hoe lang bestaat het al? Is het financieel gezond?”

Klanten willen tegenwoordig in de cloud, wat is daarin de rol van het datacenter?“Er is veel vraag naar hybride vormen van IT: een deel van de applicaties draait dan bij jouzelf, on premise, een deel in het datacenter in een eigen cloud op eigen hardware, en een deel in de wereldwijde cloud. Een goed datacenter kan adviseren over de inrichting van je systemen en kan een partner zijn bij de aanschaf van diensten.”

Hoe win je het vertrouwen van iemand om zijn systeem aan een datacenter toe te vertrouwen?“Je wilt als het ware zelf tussen de servers zitten om te controleren of

alle lampjes branden, zeker als je zelf geïnvesteerd hebt in hardware. Die rol kan een goed datacenter van je

overnemen. Het bewaken, het monitoren van zelfs de kleinste afwijking en het draaiende houden van apparatuur en systemen behoren tot de core business van een datacenter. Als je zelf een keer een storing hebt meegemaakt, snap je het verschil. Een rondleiding in een datacenter helpt vaak ook, als je ziet hoe redundant en veilig systemen daar zijn uitgevoerd.”

Hoe kan een datacenter je bijstaan in het geval van storing?“In ieder geval géén kastje-naar-de-muur verhaal. Je verdient als klant een heldere servicelevel agreement, je wil niet horen dat het wellicht aan de internetprovider ligt, of dat simpelweg ‘hier alles wel werkt’. Wij leveren end-to-end dienst-verlening inclusief connectivity en gaan bijvoorbeeld met je na waarom je website traag is. “

De kosten van koeling wegen zwaar, zowel financieel als milieutechnisch. Hoe pakken jullie dat aan?“De grootste energievreter is inderdaad koeling. Wij werken volgens het Cold Corridor principe en waren de eerste in Nederland die dat principe toepasten. Dat wil zeggen: scheiden van warme en koude luchtstromen en grotendeels koelen met buitenlucht.”

Hoe belangrijk is 24-7 support en toegang?“Als je een storing hebt, of je wil ‘s nachts of in het weekend een nieuwe dienst testen, moet je bij je apparatuur kunnen. Bij ons kan dat 365 dagen per jaar, 24 uur per dag. Er zijn in onze twee datacenters altijd medewerkers aanwezig. Niet alleen een bewaker, maar ook iemand met verstand van zaken. In sommige gevallen hoef je zelfs je bed niet uit en bieden we gratis ‘remote hands’, iemand die voor jou de server kan herstarten. Een goed datacenter biedt een goede nachtrust.”

INTERVIEW met Rob Stevens

“High-end datacenter biedt een goede nachtrust”

Floor Zacht, communicatief.zacht@interconnect.nl 073 – 88 000 00

Meer informatieRob Stevens

“Je verdient als klant een heldere servicelevel

agreement, je wil niet horen dat het wellicht aan de

internetprovider ligt, of dat simpelweg ‘hier alles wel

werkt”

Bedrijven outsourcen naar datacenters met een solide infrastructuur.

Uitstekende connectiviteit, veiligheid, stroom en koeling vormen daarbij de basis. Bedrijven kunnen echter veel vaker en meer gebruikmaken van de aanwezige kennis bij datacenters.

Datacenters in Nederland bieden een breed scala aan diensten aan. SmartDC richt zich op colocatie en connectiviteit. In de afgelopen jaren bleken relaties van het Rotterdamse datacenter ook ondersteuning te zoeken bij met name het opbouwen van een netwerkinfrastructuur. Bij colocatie is het mogelijk om grip te houden op alle facetten van de infrastructuur. Bedrijven nemen immers eigen apparatuur mee, waar ze 24/7 toegang tot hebben. Vaak is de kennis binnen een bedrijf gericht op de applicaties die op de hardware in het datacenter draaien. Daardoor krijgen medewerkers van een datacenter in de praktijk te maken met uiteenlopende vragen over hardware, verbindingen, software en uiteraard ook netwerkconfiguraties in aanloop naar een migratie.

“Kennisdeling in aanloop naar een migratie is een goede manier om het vertrouwen en de band tussen beide bedrijven te versterken”, zegt Deniz Arslan, commercieel manager bij SmartDC. Zo wordt bij SmartDC de kennis die is opgedaan bij het opzetten

van een wereldwijd IP-MPLS-netwerk, ingezet bij het bouwen van solide netwerkinfrastructuren voor relaties. Een netwerk is voor ieder bedrijf de basis van een IT-infrastructuur. Het bouwen of vernieuwen van een netwerk is een veel voorkomend en soms ook uitdagend vraagstuk bij bedrijven.

“Wij hebben ook de kennis in huis om onze relaties te helpen met netwerkgerelateerde vragenstukken. Van het configureren van switches tot het bouwen van netwerk op basis van Border Gateway Protocol (BGP)”, zegt Arslan.

Specialistische kennisDe specialistische kennis die aanwezig is binnen de datacenters van SmartDC komt niet uit de lucht gevallen. Al jaren wordt er gebouwd aan een internationale backbone. Arslan: “Wij merken dat we daardoor met onze relaties flinke stappen kunnen maken in het verbeteren van hun netwerkinfrastructuur. Met BGP is het bijvoorbeeld mogelijk dat twee datacenterlocaties dezelfde IP-adressen gebruiken. Daardoor kan één locatie volledig uitvallen, terwijl de uitwijklocatie dan direct actief is zonder dat een handmatige ingreep nodig is.”

Arslan: “We merken dat relaties het prettig vinden om te sparren over hun bestaande setup en toekomstige plannen. Wij schuiven dan aan met onze netwerkengineers om mee te denken,

te ontwerpen en waar nodig te helpen bouwen.”

Toegang tot een goed netwerkEen belangrijk component bij het bouwen van een veilig bedrijfsnetwerk is de connectiviteit vanuit datacenters. Als een van de eerste landen dat internet adopteerde, is Nederland uitgegroeid tot een van de grootste internethubs ter wereld. Hierdoor heeft zich ook een pluriforme connectiviteitsmarkt geopend. Het aanbod bij SmartDC komt van meer dan vijftien carriers waaronder KPN, euNetworks, Level3, Relined en Ziggo. Hoe meer relaties een datacenter heeft, hoe meer carriers on net zijn en er een breder aanbod van diensten in het datacenter ontstaat.

Arslan: “Ieder datacenter heeft een andere mix van diensten. Dat geldt ook voor de carriers die er on net zijn.

Sommige carriers bieden veel last mile-connectiviteit aan, terwijl andere partijen low latency trans-Atlantische verbindingen leveren of cloud-connectiviteit. Hierin de juiste mix vinden en ermee een netwerkinfrastructuur bouwen is een uitdaging. Het loont om met een datacenter rond de tafel te gaan zitten om vraagstukken te tackelen.”

ADVERTORIAL

Datacenters: de basis voor een solide infrastructuur

SmartDC heeft twee datacenters: https://www.smartdc.net https://www.smartdc.net/connectivity/

Voor vragen: info@smartdc.net 010 - 8900048

Meer informatie

CSmartDMODULAR DATACENTERS

PULSE MEDIA GROUP | MVO

De toename van het gebruik van de cloud doet ook meer vragen over veiligheid bovenborrelen. Wat kun je zelf doen aan beveiliging en wat kan een

hosting provider of datacenter voor je betekenen?

Branchevereniging Nederland ICT ziet in haar eigen cijfers de bestedingen aan cloudoplossingen de afgelopen jaren steeds met dubbele cijfers groeien. Het gaat dan zowel om het vervangen van servers door cloudservers als de vraag naar compleet nieuwe cloudbased diensten. De vereniging is enthousiast over de mogelijkheden die de cloud biedt. “De groei van de Nederlandse economie zal voor een groot deel digitaal zijn. De cloud is daar een van de dragende technologieën voor”, aldus woordvoerder Tim Toornvliet. Hij denkt dan zowel aan

leden die zelf een deel van de cloud als dienst aanbieden, maar juist ook aan kleinere bedrijven die via de cloud toegang hebben tot een hoogwaardig aanbod van diensten. Daarnaast kan de cloud volgens Nederland ICT een belangrijke rol spelen bij de groeiambities van bedrijven, omdat veel efficiënter dan vroeger kan worden opgeschaald. Locatie is minder van belang dan vroeger. Een goed stuk software van Nederlandse bodem kan nu bijvoorbeeld veel eenvoudiger worden aangeboden in China dan vroeger het geval was.

Huisleverancier en adviseurDe ontwikkeling van cloudtechnologie stelt het bedrijfsleven wel voor nieuwe vraagstukken. “Vroeger had je vaak een huisleverancier voor je IT die alles op

dat vlak oploste”, zegt Ruud Alaerds, directeur van de Dutch Hosting Providers Association (DHPA). “Nu nemen hostingproviders meer die rol op. Zij kunnen je persoonlijk adviseren over infrastructuur, of je die nu in een Nederlands datacenter hebt, of internationaal, in een publieke cloud.” Hij ziet dat bedrijven er vaak voor kiezen om bepaalde zaken on premise of in een private cloud te organiseren en andere zaken weer in de publieke cloud. De hostingprovider zorgt voor de ontsluiting, een veilig beheer en een soepel gebruik. Een publieke cloud hoeft niet minder veilig te zijn dan een private. De andere opzet vereist alleen wel andere maatregelen, aldus DHPA. Een cloudpartij kan het niet maken dat zijn beveiliging niet op orde is. Dat zou het einde van de dienst betekenen. Sourcing is heel belangrijk: waar plaats je het beheer van je diensten en gegevens? Alaerds pleit voor een datacenter: alle hulpbronnen die je kunt gebruiken, zijn daar gebundeld, hosters zijn er actief, je hebt een geoptimaliseerde computerafdeling.

Cloud is uitdaging voor privacy en beveiliging Van onze redactieAuteur: Irina Mak

CLOUDCOMPUTING 13PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Veel organisaties zijn bezig met een digitale transformatie waarin

hybride oplossingen centraal staan. Bij zo’n hybride oplossing staan de niet essentiële data en applicaties in een publieke cloud en wordt voor bedrijfskritische applicaties en ver-trouwelijke data een private cloud ingericht. “Informatie in de cloud wordt, als je niet zelf een keuze maakt voor een specifiek datacenter, opgeslagen in willekeurige centra”, waarschuwt Eric Boonstra, algemeen directeur van EvoSwitch. “Dan weet je niet waar je data komen te staan en dat kan grote gevolgen hebben. Niet ieder land heeft bijvoorbeeld dezelfde regelgeving op het gebied van privacy als Nederland. En dan heb ik het nog niet eens over de kwaliteit

van het datacenter. Verdiep je dus in de mogelijkheden en maak een strategische keuze.”

Waar moet je op letten bij de keuze van een datacenter?“Een datacenter verkoopt in feite zekerheid. De infrastructuur moet zich volledig betrouwbaar gedragen. Stroom en koelsystemen moeten zodanig zijn ontworpen dat er altijd aan de klant ‘geleverd’ wordt. De technische mate van redundantie, in combinatie met professioneel operationeel beheer, bepaalt de beschikbaarheid van het datacenter en de hierin gehuisveste systemen en applicaties. Een betrouwbaar datacenter moet een uptimepercentage kunnen overleggen van tegen de honderd

procent. Om ook in de toekomst zekerheid te kunnen bieden, is het van belang dat een datacenter kan meegroeien met de klant, zowel in fysieke ruimte als in stroom- en netwerkcapaciteit. Support is ook belangrijk. Een goed datacenter biedt 24/7 on-site technische ondersteuning.”

Er wordt ook vaak gesproken over connectiviteit. Waarom is dat zo belangrijk?“De klant behoort een vrije provider- en hostingkeuze te hebben. Dit stelt ondernemers in staat om vanuit een locatie inkoopvoordelen te realiseren, goede SLA’s te krijgen, snel capaciteit bij te schalen en nieuwe markten te openen. Het datacenter in Amsterdam biedt toegang tot ruim vijftig netwerken en bovendien aansluiting met AMS-IX, LINX NoVa en NL-ix. Bovendien kunnen ondernemers gebruikmaken van diverse private clouds en toegang verkrijgen tot publieke clouds zoals Amazon, Google Clouds en Microsoft Azure.”

Bieden datacenters ook zelf hybride cloud oplossingen? “Dat is naar mijn mening een basisvoorwaarde. Wij hebben bijvoorbeeld EvoSwitch OpenCloud ontwikkeld. In samenwerking met AMS-IX kan vanuit het honderd procent Nederlandse datacenter wereldwijd toegang worden geboden tot de grote public clouds. Dit vergroot de toepassingsmogelijkheden van carrier-neutrale datacenters en

zorgt voor een toenemende aanwas van enterprise en overheidsklanten.”

En hoe zit het met de veiligheid?“Zowel het datacenter als de kantoren moeten beveiligd zijn tegen alle mogelijke risico’s zoals brand, overstroming en inbraak. Het gaat hierbij om een totaalsysteem bestaande uit procedures, preventie en bestrijding. Toonaangevende organisaties als Wikipedia kunnen het zich niet veroorloven om ook maar even uit de lucht te zijn.”

Hoe belangrijk is het om ook te letten op duurzaamheid?“Duurzaamheid is niet alleen goed voor het milieu. Een bedrijf met een laag energieverbruik maakt lagere kosten en kan daardoor ook scherpere prijzen bieden. EvoSwitch is vanaf het begin in 2007 toonaangevend als het gaat om energie-efficiency en loopt voorop als het gaat om datacenter technologieën. Onder meer dankzij een zelf ontwikkeld Free Cooling Concept hebben wij het energieverbruik met circa tachtig procent kunnen reduceren en zijn wij zelfs volledig CO2-neutraal.”

INTERVIEW met Eric Boonstra

Datacenter: een strategische keuze

020 3165170info@evoswitch.comwww.evoswitch.com

Meer informatie

Eric Boonstra

Stijn Grove, directeur van de Dutch Datacenter Association (DDA) is het daar uiteraard mee eens. “Alle cloud staat in een datacenter. Die plek is een ecosysteem, een marktplaats geworden waar je veilig en schaalbaar jouw diensten kunt koppelen aan verschillende platformen voor cloudcomputing, waaronder Nederlandse partijen, via veilige VPN-verbindingen (virtual private network).” Veel datacenters bieden meerdere diensten aan die ze zelf leveren, aldus Grove, of ze hebben betrouwbare partners die zaken voor je kunnen doen, waarmee ze een directe veilige verbinding hebben. Letterlijk korte lijntjes, een logische opbouw van je infrastructuur. Keep it simple, dat is wat hem betreft al een groot onderdeel van veiligheid. In een datacenter komt alle cloud, IT en digitale verkeer veilig samen.

Beveiliging is maatwerkNet als alle beveiliging begint de beveiliging van je cloud met goed in kaart hebben wat voor gegevens je hebt. Welke informatie is bijvoorbeeld essentieel voor je bedrijfsvoering? Zorg dat je dit soort gegevens goed beveiligt. Dat is volgens Nederland ICT vaak maatwerk. Het hangt af van diverse factoren: hoe vaak gebruik je de gegevens, wie hebben er allemaal toegang nodig, wat gebeurt er als je er onverhoopt niet bij kunt? Daarnaast vraagt de wetgever om goede beveiliging van persoonsgegevens van werknemers, klanten en leveranciers. Die moet voldoen aan bijvoorbeeld de Wet Bescherming Persoonsgegevens en de Wet Meldplicht Datalekken.

Alaerds noemt een paar beveiligingsvoorbeelden: sterke wachtwoorden in combinatie met bijvoorbeeld een sms of een andere manier van tweestapsverificatie. VPN-verbindingen: virtual private network, encryptie van data zodat als dieven de data hebben ze er niets mee kunnen. En verder moet je je medewerkers goed trainen in het veilig omgaan met infrastructuur, hardware en gegevens. Daarbij is er altijd een trade-off tussen gebruikersgemak

en veiligheid. De fysieke beveiliging van een datacenter doet ook een duit in het zakje, aldus Grove. Beveiligers controleren iedereen die naar binnengaat. Er is altijd een paspoortverificatie en die is ook gekoppeld aan nationale databases. De meeste datacenters maken ook gebruik van biometrie voor toegang.

Privacy Shield De afgelopen jaren was er, zeker wat betreft cloudcomputing, veel te doen om Safe Harbor: een set afspraken tussen de Amerikaanse overheid en de Europese Commissie. Onder welke wet vallen gegevens in de cloud? Eind vorig jaar zette het Europees Hof een

streep door Safe Harbor. De opvolger, Privacy Shield, is sinds kort van kracht. Dit vrijwillige programma moet ervoor zorgen dat de datauitwisseling van bedrijven verloopt volgens de voorwaarden die de Europese privacywetgeving hieraan stelt. “Positief aan Privacy Shield is het feit dat de afspraken steeds worden geëvalueerd”, aldus Toornvliet. “Zo ontstaat er een dialoog over de beste manier om veilig en privacyvriendelijk data uit te wisselen tussen landen. Dat past bij deze snel veranderende tijd en zorgt ervoor dat het verdrag langer houdbaar blijft. Voor bedrijven betekent dat meer zekerheid.” Het betekent echter niet dat de discussie tussen techbedrijven en overheden voorbij is. Afgelopen voorjaar eiste de FBI bijvoorbeeld dat een grote telefoonaanbieder de telefoon van een schutter bij een aanslag zou openmaken. Het bedrijf was hier resoluut op tegen omdat het bedrijf dan een master key moest maken die autoriteiten ook in andere gevallen zouden kunnen toepassen. De FBI wilde de rechter inschakelen, maar wist uiteindelijk de bewuste telefoon zelf te kraken.

Hoe het ook zij. Volgens Nederland ICT en de DDA zijn de internationale stromen van data en dus ook de afspraken daarover zoals in Privacy Shield van groot belang voor de economie. De kracht van de digitale globalisering ligt volgens hen in wereldwijde verbondenheid en niet in nationale eilandvorming. We moeten we ons blijven realiseren dat het vrije verkeer van data niet alleen uitdagingen op het gebied van privacy met zich meebrengt, maar ook kansen op tal van andere gebieden. Onderzoeksbureau McKinsey becijferde onlangs dat het globale bbp de afgelopen tien jaar met tien procent is gestegen door de wereldwijde toename van datastromen.

CLOUDCOMPUTING14 PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Cloud maakt de Digital Enterprise mogelijk. Alle puzzelstukjes liggen

voor het grijpen. De zakelijke gebruiker moet zelf de puzzel leggen. Dat vraagt om een volwassen en kritische houding ten opzichte van de leveranciers. Martijn van Zoeren (Dutch Cloud) legt uit.

Een kleine acht jaar geleden begon het woord ‘cloud computing’ rond te zingen. Het was de benaming voor het compleet buiten de deur doen van IT en software: het laatste station op weg naar volledige outsourcing. “Ik was er al lang van overtuigd dat totale ontzorging de beste manier was om klanten van dienst te zijn. In 2009 heb ik Dutch Cloud opgericht en zijn we IT infrastructuur als clouddienst gaan leveren, vanuit datacenters in Nederland. Denk daarbij aan compute, storage, back-up, werkplekken, etc.,” zegt Martijn van Zoeren, CEO en oprichter van Dutch Cloud. Die bedrijfsnaam was met opzet zo gekozen. “De Patriot Act speelde toen al, en je kon zien aankomen dat lokale spelers veel beter in staat waren om te voldoen aan lokale regelgeving. Vandaar het ‘Dutch’ in onze bedrijfsnaam.”

Was cloud in eerste instantie veelal ingezet om bestaande voorzieningen buiten de deur te doen, nu is de tijd aangebroken om te innoveren. Digitalisering van alles wat los en vast zit in combinatie met cloud computing geeft bedrijven grote innovatiekracht.

Verboden voor onbevoegdenHet goede nieuws is dat inmiddels alle technologieën, systemen en voorzieningen beschikbaar zijn. En ze zijn gemakkelijk uit te rollen in de organisatie. Dat gemak heeft wel een keerzijde: de toegankelijkheid wordt een stuk groter, ook voor ‘onbevoegden’. Eindklanten willen zekerheid en garanties dat hun providers hun zaakjes goed op orde hebben. Van Zoeren: “Dan gaan certificeringen zoals ISO27001, NEN7510 en CSA Star een rol spelen.De jaarlijkse toetsing daarvan is in onze visie niet genoeg. De klant moet in real-time kunnen zien of de provider zich houdt aan de afgesproken regels

en de invulling daarvan. Wij werken aan de mogelijkheid om klanten in real-time inzicht te geven in onze bedrijfsprocessen. Ongeveer zoals consumenten online kunnen tracken en tracen wat er met hun bestelling bij een webshop gebeurt.”

Compliance is maar een aspect in de relatie tussen de klant en provider. Bovenaan staat de veiligheid van de communicatie. “’It’s all about the network’. Dat moet vanaf dag 1 veilig zijn”. In de hybride wereld van nu worden bedrijfseigen systemen verbonden aan publieke clouds en applicaties van derden. Klanten, partners, internetbezoekers, ze hebben veilige en

gecontroleerde toegang nodig. Dat vraagt om netwerken die van meet af aan zijn ontworpen met het oog op security. “Een goed ontworpen netwerk maakt het bovendien gemakkelijker om compliant te zijn. De klant moet dat heel goed toetsen. Iedereen zegt dat security goed geregeld is, maar is dat ook zo? Bijna niemand durft een garantie af te geven,” zegt Van Zoeren.

Na-wasstraatEen aantal providers en carriers werken in het kader van de ‘Na-wasstraat’ samen om allerlei ongerechtigheden, zoals spam, malware en DDoS-aanvallen uit het netwerkverkeer te verwijderen voordat de data via een clean pipe bij de klant binnenstromen. Van Zoeren: “Wij doen allemaal ons best. Maar de klant heeft zelf ook een verantwoordelijkheid: zie erop toe dat communicatie veilig gebeurt en controleer dat. Alleen dan kun je zorgeloos profiteren van de digitalisering.”

“Digitalisering in combinatie met cloud computing geeft bedrijven grote innovatiekracht”

ADVERTORIAL

De gebruiker is nu aan zet

Dutch Cloud B.V.Soestdijkerstraatweg 66-11213 XE Hilversum035 – 820 02 52Info@dutchcloud.com www.dutchcloud.com

Meer informatie

Martijn van Zoeren

PULSE MEDIA GROUP | MVO

Criminelen die uw bedrijfsgegevens versleutelen en gegijzeld houden in ruil voor losgeld, hackers die in

boekhoudsystemen betalingsopdrachten wijzigen, kostbare klantgegevens die lekken: het komt allemaal vaker voor dan vroeger. Opsporingsdiensten willen cybercriminelen harder aanpakken en zoeken daarvoor nadrukkelijk de hulp van ondernemers. “In 2015 constateerde het Nationaal Cyber Security Centrum dat ransomware hét cybercriminele businessmodel bij uitstek is geworden”, zegt directeur Patricia Zorko. De politie heeft meer aangiftes nodig, aldus John Fokker van het team High Tech Crime. Hierdoor krijgen ze beter zicht op hoe groot problemen zijn en hoe criminelen te werk gaan. Marjolijn Bonthuis, adjunct-directeur van ECP - Platform voor InformatieSamenleving is onder meer verantwoordelijk voor de site veiliginternetten.nl. Zij zegt dat er helaas nog veel schaamte is onder bedrijven om aangifte te doen. “Soms vrezen ze een traag en ingewikkeld proces. Bovendien wil je niet aan de grote klok hangen dat je gehackt bent.”

No More RansomOpsporingsdiensten komen slachtoffers tegemoet. Het Nationaal Cyber Security Centrum wil dat preventie en detectie het nieuwe ‘normaal’ wordt, aldus directeur Zorko. Met de site nomoreransom.org bijvoorbeeld kan men via te downloaden tools bevrijd worden van ransomware. De site is opgericht door de Nationale

politie, Europol in samenwerking met twee beveiligingsbedrijven. Volgens Bonthuis gaan ondernemers nog te vaak over tot betaling omdat ze snel van het probleem af willen zijn en hun systeem willen herstellen. Experts vragen met klem om niet te betalen. “Ransomware is een verdienmodel voor criminelen omdat blijkbaar organisaties nog steeds betalen”, aldus NCSC-directeur Zorko.

De schaamte voorbij Ook individuele medewerkers moeten snel aan de bel trekken. Een phishingmailtje is zo geopend, ze

worden tegenwoordig erg slim gemaakt, weten kenners. Ga niet hopen dat er niets gebeurt. Meld de fout, dan kan je computer bijvoorbeeld snel losgekoppeld worden van het netwerk, zodat een virus zich niet verspreidt. Het bedrijfsleven moet transparanter zijn over beveiliging en fouten, adviseert Bonthuis. “Heb jij wel eens zoiets meegemaakt? Wat deed je toen? Hoe hebben jullie de beveiliging geregeld?” Hoe meer dit normale gesprekken worden op de werkvloer, hoe beter je problemen kan aanpakken. Gelukkig zijn er veel makkelijke maatregelen. Het updaten van systemen, het verbeteren van wachtwoorden, tweestapsverificatie, het maken van twee back-ups, waarvan eentje in de cloud, het trainen van medewerkers, zijn slechts enkele voorbeelden.

Boetes en datalekkenBedrijven die persoonsgegevens verwerken (en dat is bijna elk bedrijf) moeten ook zelf zorgen dat ze voldoen aan de Wet Meldplicht Datalekken die afgelopen januari is ingegaan. De Autoriteit Persoonsgegevens controleert en kan boetes uitdelen tot 900.000 euro of een percentage van de jaaromzet. Op de veilig internetten-site en die van Alert Online, een campagne voor cybersecurity en cybersecure gedrag in Nederland, staan tools en stappenplannen om te controleren of je je gegevens voldoende beschermt. Het plaatsen van een privacyverklaring op je site is bijvoorbeeld een vereiste vanuit

de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Daarvoor staat ook een tool online. “Het draait allemaal om het herkennen van je kroonjuwelen en je kwetsbaarheid. Ken je eigen bedrijf”, concludeert Bonthuis.

Het nieuwe ‘normaal’: cybercrime tegengaan Van onze redactieAuteur: Irina Mak

CYBERSECURITY 15PULSE MEDIA GROUP DIGITAL ENTERPRISE

Veel organisaties worstelen met de lastig meetbare return on investment

van het trainen van hun personeel, zo ook op het gebied van informatiebeveiliging en zogenaamde security awareness. De hoge boete die kan volgen op ‘verwijtbare nalatigheid’ in de Meldplicht Datalekken uit de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) drijft diezelfde organisaties anderzijds tot het zoeken naar oplossingen, waarmee zij bij incidenten kunnen aantonen getracht te hebben het datalek te voorkomen of de kans daarop te minimaliseren. Ook het trainen van de medewerkers hoort daarbij omdat zij vaak direct of indirect voor het datalek verantwoordelijk zijn, legt directeur Emile Kok van opleidingsinstituut en specialist in cybersecurity- en privacytrainingen TSTC uit Veenendaal uit.

Hoe tillen wij het (cyber)security bewustzijnsniveau van onze mede-werkers naar een hoger niveau?“Om te beginnen moeten organisaties hun bedrijfsstructuur en IT-omgeving onder de loep nemen. Wie heeft toegang tot welke data, op welke manier hebben zij toegang (mobiel, cloud, openbare computer), wat doen zij met deze data en wie hebben de mogelijkheid gegevens aan te passen of te delen? Security awareness-educatie is maar zelden een kant-en-klaar product dat voor iedere afdeling en medewerker op dezelfde manier kan worden ingepakt. De term

security awareness wordt in mijn ogen te pas en te onpas gebruikt, terwijl het doel dat hiermee wordt beoogd nog maar de helft is van de oplossing van het

daadwerkelijke probleem. De mogelijke impact van cybersecurityaanvallen wordt onder andere door nieuwe wet- en regelgeving steeds groter, hoe weerbaar is een organisatie daartegen? Bewustzijn is één maar zonder weerbaarheid is een bedrijf niet geholpen. Weerbaarheid evolueert als het goed is uit een geslaagd bewustzijn in de bestuurslaag en zou u kunnen zien als security awareness 2.0.”

Wat is het verschil tussen beide begrippen? “Security awareness is het (er)kennen van het probleem, de risico’s daarop en iemand z’n eigen verantwoordelijkheid daarin. In onze trainingen en workshops ligt de nadruk op het ervaren van die verantwoordelijkheid en de consequenties van onveilig gedrag. We maken dit graag persoonlijk. Resilience (weerbaarheid) is het erkennen van een organisatie dat, met welke maatregel of gedragsverandering dan ook, niet kan worden voorkomen dat incidenten plaatsvinden. Het personeel kan in verschillende lagen worden geleerd hierop voorbereid te zijn en een geslaagde aanval zo tijdig mogelijk

te herkennen. Weerbare organisaties beperken de impact van een dergelijk incident op de dagelijkse business tot een minimum. De bijbehorende processen, technische oplossingen en competenties zijn uitstekend te trainen.”

Ligt de oplossing tegen cyber-criminaliteit daarmee bij het trainen van medewerkers?“Zoals bij de meeste, complexe problemen is er uiteraard geen sprake van één zaligmakende oplossing. Helder is wel dat het succes van zowel de IT-operatie als de richtlijnen en processen in een organisatie afhankelijk zijn van het kennisniveau van de medewerkers die ze bedenken, opstellen, moeten inrichten, uitvoeren en naleven. Veiligheid, ook op IT/cybergebied, begint en eindigt daarmee bij mensen. In mijn ogen is uitdagende- en (in een dynamisch vakgebied als dit) permanente educatie daarom onmisbaar.”

INTERVIEW met Emile Kok

Weerbaarheid is security awareness 2.0

TSTC ICT & Security Training adviseert organisaties over bedrijfsbrede (Cyber)Security, IT en Privacy trainingen. www.tstc.nl0318-581480

Zie de backpage om te zien welke trainingen wij allemaal aanbieden

Meer informatie

Emile Kok

“Weerbare organisaties beperken de impact van

een dergelijk incident op de dagelijkse business tot een

minimum”

Want security start bij mensen!!

TSTC is een gerenommeerd IT opleidings-

instituut en erkend specialist in informatie-

beveiliging- en cybersecurity trainingen.

Security professionals kunnen bij TSTC

terecht voor bijna vijftig security trainingen

op zowel technisch als tactisch- strategisch

gebied. Naast alle bekende internationaal

erkende titels is het ook mogelijk diepgang

te zoeken in actuele security thema’s.

Overzicht trainingen:

• Certifi ed Ethical Hacker (CEH)

• CyberSec First Responder (CFR)

• Certifi ed Chief Information

Security Offi cer (C|CISO)

• Certifi ed Information

Security Manager (CISM)

• Certifi ed Information

Systems Auditor (CISA)

• Certifi ed in Risk and Information

Systems Control (CRISC)

www.tstc.nl

ICT en Security Trainingen

Nieuwe trainingen:

• CND - Certifi ed Network Defender

• CIPP/E - Certifi ed Information Privacy Professional Europe

• CIPM - Certifi ed information Privacy Manager

• Certifi ed Information Systems

Security Professional (CISSP)

• Certifi ed Cloud Security

Professional (CCSP)

• Certifi ed Cyber Forensics

Professional (CCFP)

• ISO 27001 Lead Implementer

• ISO 27001 Lead AuditorTSTC

Accredited Training Center of the Year 2016

Circle of Excellence Instructor 2016

20162016

ATC of the Year Instructor