Seminariewerk Alcohol

De rol van de huisarts bij alcoholproblematiek: een visie van 27 patiënten

Carmen Claus, Roxanne Devadder, Edouard Dochy, Corentin AmeelPromotoren: Prof. Dr. C. Matheï, Dr. L. Pas

Probleemstelling

• Problematisch alcoholgebruiko Grote impact: sociaal, economie, gezondheido Primordiaal belang adequate

• Detectie• Interventie• Behandeling• Opvolging

o Nog te vaak geminimaliseerd in gezondheidszorg!

• Wat is de rol van de huisarts ?

Terminologie:

• Alcoholmisbruik (DSM-IV)o Herhaaldelijk, onaangepast alcoholgebruiko Sociaal, professioneel, psychisch of lichamelijk.

• Alcoholafhankelijkheid (DSM-IV)o Tolerantie (hoeveelheid vs effect)o Langdurig te hoog, niet intentioneel gebruiko Moeilijk stoppen of mindereno Alcohol = belangrijke rol in dagelijkse leven

Terminologie:

Alcoholmisbruik (WHO):• Gevaarlijk (hazardous):

> 21 E/week OF > 7 E/keer, 3x /week

• Schadelijk (harmful):Vanaf fysieke of psychologische schade

Brief interventions:• Heterogene groep interventies:

o Doelgroep, duur, intensiteit, structuuro Advies, feedback, motiveren

Terminologie

• Brief therapy: herhaalde brief interventions.

• Motivational interviewingo Methode

• Change talk• Empathie• Open vragen• Actieve luisterhouding

o Duur: voldoende lango Doel: doelen opstellen en barrières specifiëren

Literatuurstudie: wat weten we al?

Literatuurstudie: screening

• 7 à 30% patiënten eerstelijnszorg → problematisch drinken

• HA via anamnese KO: sens. 42%

• Verhogen via stapsgewijze screening (AUDIT-C)

• In praktijk weinig gebruikt!

• Reden? Literatuur: vooral argumenten van huisarts:o Sociaal onaanvaardbaaro exploreren= onaangenaamo zelfrapportering = onbetrouwbaar

Literatuurstudie: interventie

• Brief interventions:o effectiviteit:

• ♂, 20- 64 jaar• Gevaarlijk of schadelijk alcoholpatroon (AUDIT > 8)• Onduidelijk bij vrouwen, ouderen en adolescenten• niet afhankelijk van duur

o Alcoholafhankelijkheid (AUDIT > 20): doorverwijzeno Barrières: tijdsgebrek, te weinig training, angst te

schofferen, ongeloof in de patiënto Weinig uitgevoerd in de praktijk

Literatuurstudie: gespecialiseerde hulp (1)

• AUDIT score > 20• Vermoeden alcoholafhankelijkheid• Psychiatrische of lichamelijke comorbiditeit: 2e lijn• Overleg arts-patiënt• Zorg niet op zich kunnen/willen nemen• Ongewijzigd alcoholprobleem• Suïcide• Verwaarlozing (zelf, anderen, huiselijk geweld)


• Ambulanto Psychiatero Psycholoog

• Opnameo Psychiatrie: algemene dienst (PAAZ), dienst

verslavingszorgo Interne geneeskunde: gastro-enterologie

• Bijkomende mogelijkheden: zelfhulpgroepen (AA, SOS Alcohol,…)


• Rol van de huisartso Barrières besprekeno Informereno Sociale omkadering bevrageno Contacten leggen: meegeven of samen belleno Tijdens opname contact opnemen met specialist en/of

patiënto Eventueel: detoxificatie opstarten

!!! Multidisciplinaire samenwerking = betere uitkomsten !!!

!!! Hulpvraag = motivatie tot veranderen = actie ondernemen !!!


• Detoxificatie: voorwaardeno 1) Bij matige ontwenningsverschijnselen

• Tremor• Tachycardie, hypertensie, zweten, hoofpijn• Angst, prikkelbaarheid, agitatie• Koorts


• Detoxificatie: voorwaardeno 2) Bij geen indicatie voor detoxificatie in het ziekenhuis

• VG van ernstige ontwenningsverschijnselen• Polydruggebruik• Ernstige psychiatrische comorbiditeit• Slechte fysieke conditie• Epilepsie• Zwangerschap• Ontbrekend sociaal netwerk• Onvoldoende zelfzorg

Literatuurstudie: opvolging

• Heterogeniteit in patiëntenpopulatie én opvolgingsschema’s

• Rol van de huisarts…o … bij alcoholmisbruik

• Aanpak: brief therapy en motivational interviewing• Duur: kort• Doel: met patiënt overeen te komen

o …bij alcoholafhankelijkheid• Aanpak: coördinatie van geïntegreerd zorgplan• Duur: lang• Doel: met patiënt overeen te komen

Veldonderzoek: wat willen we weten?

Veldonderzoek: de opbouw (1)

• Kwalitatieve studie

• Rekrutering:o Verschillende ziekenhuissettingso Goedkeuring betrokken hulpverlenerso Huisartsensetting werd vermedeno Informed consent

• Inclusiecriteria: ♂, 45-65 jaar

• Exclusiecriteria: taalbarrière, polydruggegebruik, terminale patiënt, aanwezige psychose

Veldonderzoek: de opbouw (2)

• Diepte-interview:o Gestructureerde vragenlijst uit 4 deleno Opname op band; letterlijk uitgetypt

• Verwerking van de gegevens:o Anoniemo Twee grote categorieën:

• Leeftijd: 45-50 , 51-55, 56-60, 61-65 jaar • Alcoholgebruik: gevaarlijk-schadelijk-afhankelijk

Veldonderzoek: populatie

45-50 jaar 51-55 jaar 56-60 jaar 61-65 jaar

Aantal 10 8 6 3

Gevaarlijk Schadelijk Afhankelijk Afhankelijk (verslavingszorg)

Aantal 7 4 9 7

• Totaal: 27 patiënten

Resultaten: screening (1)

• Bevraagd door HA:o alcoholafhankelijken

• Niet bevraagd:o alcoholmisbruik

• Gevaarlijk: pre-operatief, verzekeringsdocumenten• Schadelijk: routinevraag bij gestoorde leverwaardes

• 2/3de studiepopulatie → onvoorwaardelijk aanvaardbaar

“De huisarts is een vriend”

“ Hij is een vertrouwenspersoon, ik vind dit normaal”

“ Met de huisarts moet alles bespreekbaar zijn”


• Overige 1/3de : ja aanvaardbaar, maar...

• Duidelijke link aanmeldingsklacht & alcoholgebruik!

• Zeer belangrijk voor aanvaardbaarheid bij:o Alcoholmisbruiko Jongste leeftijdscategorie (45-55 jaar)

• “ Waarom moet hij dat nu weten?”

• “ Als ik voor een verkoudheid kom dan moet de huisarts daar niet mee afkomen”

• Uitzonderingen: algemene screening, 1ste kennismaking


• Absolute indicatie:o Iedereen: bij vermoeden problematisch alcoholgebruiko Gevaarlijke drinkers: expertise van de huisartso Schadelijke drinkers: concrete situaties

• Alcoholafhankelijken:o Voorwaarden, voorbeelden worden vagero In begin confronterend, bemoeizuchtigo Onderstrepen belang vroegdetectieo Ontkennen vaak, HA moet volharden


• Voorkeur wijze van beantwoorden: MONDELINGo Sociaal aangenamer, vlotter verloopo Verbaal sterker, beter uitdrukken, sneller repliceren

• Moeilijkheden beantwoorden:o NEE: Indien eigen huisartso Gevaarlijke drinkers:

• aantal drinkmomenten (frequentie)• aantal alcoholeenheden (hoeveelheid)• probleem aangezien basis AUDIT-C!

Resultaten: interventie (1)

• Alcoholgebruik:o Voordelen:

• Verdringen van problemen• Alcoholafhankelijken , jonge groep (45-50 jaar)

• Sociaal, ontspanning• Jonge groep (45-50 jaar), alcoholmisbruikers

• De smaak

o Nadelen:• Verlies familiaal contact

• Alcoholafhankelijken: sociaal isolement

• Niet meer functioneren• Financieel• Zichzelf niet meer verzorgen


• Alcoholstop:o Volledig

• Meerderheid• Alcoholafhankelijken: “Ik moet nu stoppen, anders word ik geen

50 jaar.”o Minderen

• Gevaarlijke drinkers

o Niet stoppen• Schadelijke drinkers: “Ik drink uit gezelligheid.”• Oudste populatie

• Zien geen voor/nadelen van alcoholgebruik

o Alcoholafhankelijkne


• Alcoholconsultatie:o Meerderheid van de patiënteno Initiatief

• Patiënt -> afhankelijken: ‘Ik voel mij slecht, het gaat niet goed.”• Huisarts: aanvaardbaar

o Inhoud:• Familiale situatie en geassocieerde problemen• Leeftijdsafhankelijk:

• Jonge populatie: lichamelijke klachten, praktisch• Oudere populatie: psychische klachten, diepgang

o Helft van de patiënten niet tevreden• Huisarts luistert te weinig• Te korte consultatie

Resultaten: gespecialiseerde hulp (1)

WIE NEEMT INITATIEF?

De meerderheid: “Ik kwam op eigen initiatief.”

MAG DE HUISARTS DIT DOEN?

“Ik was blij dat hij in mijn plaats belde.”

“Hij moet de koe bij de horens vatten, zodra ik met een hulpvraag kom.”

“Ik was gewoon weggelopen als de huisarts dat geregeld zou hebben.”


• Barrièreso “Er waren er geen.” (40-50 jaar)o “Ik wist niet waar ik terecht ging komen.”o “Vinden dat ik geen probleem had.”o “Mijn familie missen.”o …

• Informatie en inspraako Meerderheid welo MAAR: “Alleen de eerste keer niet.”, opnames via spoed

etc…


• Contact huisarts en specialist: unaniem aanvaard

• Contact huisarts en patiënto “Ja, het geeft steun”o “Ja, de huisarts mag meer initiatief nemen.”o “Het is een teken dat ze met mij begaan zijn.”o “Het mag, maar geen enkele huisarts doet dit toch?”


• Na de opname…o …gaat de meerderheid terug naar de huisartso MAAR: “Ik ken mezelf, het wordt dan weer druk, ik stel

het uit,…”, “De huisarts mag meer initiatief nemen.”


• Detoxificatieo Huisarts mag dit op zich nemeno Wachttijd zonder detoxificatie invloed op de motivatie?

• Verdeelde mening (binnen de verslavingszorg)• “Wachten is een afknapper.”• “Ik kan nog voor de laatste keren drinken.”

Resultaten: opvolging (1)

• Patiënten wensen verdere opvolgingo “Ik wil absoluut verder opgevolgd worden.”o MAAR: “Onder opvolging versta ik dat ik een tijd lang

naar het dagcentrum moet komen…”

• Patiënten twijfelen over geschiktheid van huisartso “Ik heb een hele goede band met mijn huisarts.”o MAAR: “Mijn huisarts heeft geen tijd voor diepgaande

gesprekken.”

Resultaten: opvolging (2)

• Patiënten aanvaarden geïntegreerd zorgplano “Multidisciplinair overleg is nuttig: iedereen bekijkt het

probleem namelijk vanuit een andere hoek.”o MAAR: “Aan elke nieuwe hulpverlener moet je steeds

opnieuw je hele leven vertellen.”

• Patiënten wensen familie te betrekkeno “Als ik er alleen voor stond, zou ik sneller hervallen.”o MAAR: “De familie te veel betrekken mag ook niet, ik wil

niet dat mijn kinderen zich verantwoordelijk voelen voor mijn gedrag.”

Discussie: bevindingen

• Screeningo Patiënten met alcoholmisbruik bijna niet bevraagdo Alcoholmisbruik en jongere (45-50 jaar) patiënten:

• Relevantie van bevraging is belangrijk

o Huisarts vertrouwenspersoono Absolute indicatie: vermoeden problematisch gebruiko Bevragen= intrinsiek goede arts-patiënt relatieo Mondeling voorkeur:

• Sociaal aangenamer• patiënt in sterkere positie!


• Interventieo Patiënten staan open voor alcoholconsult en feedbacko Langdurende interventies worden verkozen:

• Meer tijd en diepgang• Type interventie is patiënt- en contextafhankelijk !!

o Ontbreken van alcoholconsult bij• patiënten met alcoholmisbruik = doelgroep huisarts

o Oudere populatie weinig ziekte inzicht• Hoe deze patiënten overtuigen?

o Inzicht verwerven via seminaries (theorie) en trainingen (motivationele gesprekstechnieken)


• Gespecialiseerde hulpo Detoxificatie door huisarts: aanvaard

• Voordelen: kostprijs, lage drempel, motivatie van patiënt ondersteund

• Nadelen: patiënt niet onder toezicht, drank, kans op medicamenteuze verslaving, tijdsintensief

Suggestie van een patiënt: “Laat de apotheek die pilletjes bijhouden.”


• Gespecialiseerde hulpo Barrières

“Niet weten waar ik terechtkom.”

vs.

“ Ja, ik was voldoende geïnformeerd.”

o Belang van informeren

Suggesties van patiënten: “Vraag ernaar, praat met de familie, leer de onderliggende redenen kennen.”


• Gespecialiseerde hulpo Contact huisarts – patiënt – specialist

• Algemeen positief ontvangen ! • Multidisciplinaire hulp geeft betere uitkomsten: spreek af met de

specialist wie wat op zich neemt!

Opmerking van een patiënt: “Steun uit onverwachte hoek is altijd leuk.”


• Opvolgingo Verdere opvolging?

• Literatuur: opvolging is noodzakelijk• Patiënten: opvolging is gewenst

o Huisarts?• Literatuur: huisarts is geschikte coördinator• Patiënten: huisarts heeft onvoldoende ervaring en tijd

o Multidisciplinaire samenwerking?• Literatuur: geïntegreerd zorgplan is nodig• Patiënten: hulp van derde is aanvaardbaar

o Familie: alle patiënten wensen familie te betrekken

Discussie: aanbevelingen

• Drempelverlagende hulpmiddelen:o Mondelinge benaderingo Niet-veroordelende houdingo Bij alcoholmisbruik:

• duidelijke verantwoording van de bevraging• onderdeel van algemene risicoberekening


• Interventieo Trainingen en seminaries voor huisartsen organisereno Brief interventions bij gevaarlijke en schadelijke drinkers

en bij ouderen uitvoereno Alcoholconsultaties aan het einde van raadplegingen

plannen


• Gespecialiseerde hulpo Detoxificatie indien mogelijk niet uitstelleno Initiatief nemen wanneer gespecialiseerde hulp

geïndiceerd iso Specialist en patiënt contacteren tijdens

ziekenhuisopname


• Opvolgingo Maatregelen treffen om huisarts meer in schijnwerper te

zetteno Geïntegreerd zorgplan opstelleno Individuele wensen met betrekking tot informeren van

familie respecteren

Discussie: sterktes en zwaktes

• Sterktes:o Volledige anonimiteit van de patiënto Diepte van interviewo Verschillende settingso Neutrale* opstelling

• Zwaktes:o Specifieke populatie:

• patiënten uit 2de lijn• Leeftijd & geslacht

o Toestemming voor de afname van het interview

Conclusies:

• De huisarts mag meer initiatief nemen, dit wordt algemeen aanvaard door de patiënten.

• Open houding van de huisarts betreffende alcoholproblematiek.

Seminariewerk Alcohol

Science

Transcript of Seminariewerk Alcohol