sectormonitor 2011 transport en logistiek...
Transcript of sectormonitor 2011 transport en logistiek...
oktober 2011sectormonitortransport en logistiek
> ABN AMRO verwacht lagere omzetgroei Transport en Logistiek
> Pas in tweede helft 2012 weer herstel mogelijk
> Risico's zijn neerwaarts gericht
1
1 Sector Monitor – Transport & Logistiek
Macro economisch beeld 2
Sector Transport en Logistiek 3
Olieprijzen 5
Wegvervoer 5
Vervoer over water 6
Logistieke dienstverlening 6
Met het oog op morgen
U kent het radioprogramma dat vanuit de actualiteit van vandaag kijkt
naar de dag van morgen. Deze combinatie spreekt mij aan, zeker in
tijden als deze.
De toenemende onzekerheid over de conjunctuur vraagt om uitwerking
van nieuwe scenario’s, tegelijkertijd moeten we ons blijven richten op
strategie. Dit is de tijd van beweging, van verandering, en ook van
nieuwe kansen. Geen tijd om stil te zitten dus, …..alsof u dat als
ondernemer al zou willen…..
“Houdt uw blik op de toekomst, met aandacht voor het heden!” De
afgelopen maanden zijn in onze sector een paar zeer interessante
rapporten gepubliceerd met een visie op de toekomst. De wijze
commissie van het Topteam Logistiek geeft in haar adviesrapport
“Partituur naar de top” prima richting én concrete actiepunten om de
logistieke positie van Nederland verder uit te bouwen; “de dirigent is
nodig om alle partijen samen te brengen” Een ander rapport is “Port
Compass 2030” van het Havenbedrijf Rotterdam. Het schetst de nieuwe
wereld, en gewenste aanpassingen die onze Mainport sterker zal
positioneren. Om deze positie te realiseren zijn samenwerking, expertise
en focus op hetzelfde doel voorwaardelijk.
Ook op bedrijfsniveau zien we, ondanks een onzekerder wordend
economisch klimaat, nieuwe initiatieven die gericht zijn op een andere
aanpak. Naast allerlei zaken op het gebied van duurzaamheid (en niet
alleen technisch!) wil ik een nieuw concept als Daily Maersk noemen.
Juist omdat dit concept invloed heeft op de hele keten en alle
betrokkenen bij het achterlandvervoer.
Toekomstvisie is belangrijk, een realistische kijk op de actualiteit
eveneens! Investeren is goed voor de economie, het rendement echter
de basis. Ligt binnen het wegvervoer de nadruk vooralsnog op
vervangingsinvesteringen, in de deepsea markt lijken andere keuzes te
worden gemaakt. Forse capaciteitsuitbreiding heeft veel druk gezet op
de vrachtprijzen, met laag rendement als gevolg. Deze Sectormonitor
Transport en Logistiek kan u helpen duiding te geven aan uw
toekomstvisie.
En zo vergaat het u allen in deze tijd. Laveren tussen de kansen die
lange termijn groei-prognoses bieden (strategisch), en de heftige
conjunctuurschommelingen die op korte termijn spelen (operationeel).
Een uitdaging van alledag, met een extra dimensie van de wereld anno
nu.
Wat te doen? Om in de woorden van de Port Compass 2030 te spreken:
“direct the future, start today”.
Bart Banning
Sector Banker ABN AMRO
2
2 Sector Monitor – Transport & Logistiek
Wereldhandel
Bron: CPB
Bruto Binnenlands Product
Bron: CBS, ABN AMRO
Kerncijfers Nederland
2009 2010 2011v 2012v
BBP -3,5 1,7 1,7 0,9
Particuliere consumptie -2,6 0,4 -0,2 0,5
Uitvoer -8,1 10,8 4,8 3,4
Invoer -8,0 10,6 4,9 2,8
Lonen 3,0 1,0 1,5 2,0
Bron: CBS, ABN AMRO
Afzwakkende groei wereldhandel
De wereldhandel is in juli met 0,8% m.o.m. gegroeid en met 5% j.o.j.
Na een snel herstel in 2010, waardoor de volumes boven pre-crisis
niveau kwamen te liggen, zwakt de groei nu af. In het tweede kwartaal
van 2011 is de wereldhandel met 0,6% gedaald ten opzichte van het
eerste kwartaal. De rek is er uit. De eerdere stijgingen van de
olieprijzen, problemen in de aanbodketen na de tsunami in Japan en
monetaire verkrapping in een aantal grote opkomende economieën
liggen hier aan ten grondslag. De wereldhandel bevindt zich nog wel
steeds boven de lange termijntrend, maar de vooruitzichten zijn
somber. Het CPB verwacht dat de groei van de wereldhandel afneemt
van 4.25% in 2011 naar 3.5% in 2012.
Waarschijnlijk milde recessie voor eurozone
In de eurozone daalde de samengestelde Inkoopmanagers Index (PMI)
in september onder de 50, dit geeft aan dat de inkoopmanagers een
krimp verwachten. Ook het consumentenvertrouwen daalde in
september. Het vertrouwen daalde van -16,5 naar -19,1. De terugval
van deze indicatoren is het gevolg van de wereldwijd vertragende groei
en de toenemende zorgen omtrent de escalerende
staatsschuldencrisis. De Europese economie lijkt tot stilstand te zijn
gekomen en de druk op beleidsmakers om daadkrachtig op te treden
neemt verder toe. Het G20-overleg leverde echter geen concrete
resultaten op. ABN AMRO verwacht dat de beleidsmakers uiteindelijk
stappen zullen ondernemen om de crisis te beteugelen, maar dit zal
meer tijd gaan kosten dan eerder gedacht. Daarom gaat ABN AMRO
nu ook uit van een milde recessie in de eurozone.. Voor Duitsland
verwacht ABN AMRO geen recessie, maar wel een periode van relatief
lage groei. ABN AMRO verwacht dat in Duitsland zowel de
consumptieve bestedingen als de investeringen nog redelijk op peil
blijven. Hoewel Duitsland binnen de eurozone er nog relatief goed voor
staat, verwacht ABN AMRO toch een groeivertraging voor het BBP van
2,8% in 2011 naar 1% in 2012. ABN AMRO verwacht dat de VS aan
een recessie ontsnappen. Door de aanhoudende zorgen over Europa
heeft ABN AMRO echter wel haar groeiprognose voor de VS in 2012
verlaagd.
….en ook Nederland zal niet aan krimp ontkomen
Ook Nederland ontkomt niet aan de recessie die verwacht wordt in de
eurozone. In de tweede helft van 2011 verwacht ABN AMRO dan ook
een beperkte krimp van het BBP. Door de relatief sterke groei in het
laatste kwartaal van 2010 en het eerste kwartaal van 2011 komt de
gemiddelde BBP-groei dit jaar nog wel uit op 1,7%. Al langer werd
aangenomen dat de bezuinigingen van de overheid de groei zouden
gaan drukken, maar ook de hierboven geschetste factoren hebben
invloed op de economische groei in Nederland. De
overheidsbezuinigingen zullen ook in 2012 de groei nog drukken. De
uitvoer zal nog wel een positieve bijdrage aan de groei leveren, maar
deze zal kleiner zijn dan in 2011. Voor de uitvoer verwacht ABN AMRO
een groeivertraging van krap 5% j-o-j in 2011 naar krap 3½% j-o-j in
2012.
0
50
100
150
200
2007 2008 2009 2010 2011
-30%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
Index wereldhandel (l.a.)J-o-j verandering (r.a.)
Macro Economisch Beeld
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
Duitsland China Eurozone VS
j.o.j. groei
2010 2011 2012
3
3 Sector Monitor – Transport & Logistiek
Omzetontwikkeling Transport en Logistiek
Bron: CBS
SectorScope Transport
Bron: CBS, ABN AMRO
European Freight Forwarding Index
Bron: Danske Bank
In de eerste helft van 2011 is de omzet gestegen….
De omzet van de sector Transport en Logistiek heeft zich de afgelopen
kwartalen flink hersteld. Na vijf kwartalen van omzetdaling, boekt de
sector nu al weer vijf kwartalen omzetgroei. De omzetdaling is echter
een stuk sterker geweest dan de groei van de afgelopen maanden,
waardoor het omzetniveau dat de sector kende voor de crisis nog niet is
gehaald. Ongeveer de helft van het verlies is goedgemaakt. Momenteel
bevindt de omzet zich 8% onder de piek van het tweede kwartaal in
2008. Dit herstel is te danken aan zowel de aangetrokken volumes als
een stijging van de prijzen. In 2010 is de wereldhandel met gemiddeld
15% flink toegenomen. De overslag van de Rotterdamse haven steeg
met 11% en de industriële productie in Nederland is met gemiddeld 6%
toegenomen. Hier heeft de gehele sector profijt van gehad. De
overcapaciteit verminderde en de tarieven herstelden zich licht. Ook de
toegenomen dieselprijzen zorgden voor een tariefstijging. In de eerste
helft van 2011 noteerde de Rotterdamse haven een lichte groei en
stegen de binnenlandse vervoersvolumes verder. De industriële
productie is j.o.j.met gemiddeld 5% toegenomen in de eerste helft van
2011 en de bouwproductie stabiliseerde.
….. daardoor groeit de sector nu boven haar trend
Alle branches van de sector Transport en Logistiek hebben zodanig
omzetgroei geboekt, dat zij zich nu boven hun eigen trendlijn bevinden.
De gemiddelde groei van de sector Transport en Logistiek ligt rond de
2%. Met 6% groei in het eerste kwartaal van 2011 en 5% groei in het
tweede kwartaal, ligt de groei dus duidelijk boven het lange termijn
gemiddelde. Het vervoer over water is nog het sterkst aan het toenemen.
Dit is voornamelijk te danken aan de binnenvaart. Deze branche heeft
door een stijging van de tarieven, een zeer positieve omzetontwikkeling
laten zien.
De luchtvaart daarentegen is al in groei aan het afnemen. De luchtvaart
is dan ook een van de eerste sectoren geweest die in herstel kwam na
de crisis. Het goederenvervoer door de lucht reageert vaak snel op
veranderingen in de groei van de wereldhandel.
Maar het vertrouwen vlakt af….
In lijn met verwachtingen van de Europese inkoopmanagers, verwachten
ook de Europese expediteurs minder activiteit de komende maanden. De
expediteurs verwachten voor de komende periode een lichte daling van
de volumes. Na de seizoensdip in juli en augustus en een opleving van
de verwachtingen in september zijn de verwachtingen van de Europese
expediteurs weer aan het afvlakken. Het gemiddelde vertrouwen vlakt af,
maar er is een groot verschil tussen de verschillende regio’s. Zo
verwachten de verladers in de Benelux een flinke daling van de volumes.
Daar daalde de Freight Forwarding Index van 50 naar 19 punten vorige
maand. Deze maand steeg de index weliswaar naar 39 punten, maar
blijft daarmee nog relatief laag. In Duitsland zijn de verladers positief.
Daar steeg de index van 50 naar 69 punten voor de komende periode.
0
20
40
60
80
100
120
140
2006 2e
kwartaal
2007 3e
kwartaal
2008 4e
kwartaal
2010 1e
kwartaal
2011 2e
kwartaal
-20%
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
Indexcijfer omzet j.o.j. verandering
Sector Transport en Logistiek
30
40
50
60
70
80
jan-11 apr-11 jul-11 okt-11
Index
Huidig Verwachting
4
4 Sector Monitor – Transport & Logistiek
Productie en volume sectoren
Bron: CBS
Omzetverwachtingen Transport en Logistiek
Bron: CBS, ABN AMRO
Positie van sectoren bij eventuele crisis
Bron: ABN AMRO
*Hoewel het basisscenario van ABN AMRO uitgaat van
een milde recessie in de eurozone beseffen we dat de
euroschuldencrisis gedachten opwekt over een neerwaarts
scenario en de gevolgen hiervan voor de Transport en
Logistiek sector. Deze alinea probeert hierop een antwoord
te formuleren.
…en ook de volumes vallen terug
De ontwikkeling van de goederenstromen voor de sector Transport en
Logistiek is voor een groot deel afhankelijk van ontwikkelingen in de
detailhandel, de bouw en de industrie. De volumes in de detailhandel zijn
tijdens de crisis met circa 5% gedaald. Deze daling is in 2010 tot een
einde gekomen, maar van een groei is tot op heden nog geen sprake.
Voor 2011 verwacht ABN AMRO dat de detailhandelvolumes zullen
stabiliseren, om in 2012 licht te dalen. Voor de bouwproductie verwacht
ABN AMRO een krimp voor de tweede helft van 2011. Voor 2012 wordt
een stabilisatie verwacht. De industrie heeft zich al weer goed hersteld
na de crisis. Voor zowel de tweede helft van 2011, als voor 2012
verwacht ABN AMRO een afzwakking van de productiegroei.
…waardoor er in H2 2011 een omslag plaats zal vinden
De hierboven beschreven verwachtingen zorgen voor een stagnatie van
de omzetgroei in de tweede helft van 2011 en de eerste helft van 2012.
Echter, door de sterke groei van de omzet in de sector Transport en
Logistiek in de eerste helft van 2011 zal voor heel 2011 de groei nog
uitkomen op 4%. Voor 2012 zal de omzetgroei lager uitkomen. De
binnenlandse goederenstromen die afhankelijk zijn van de activiteit in de
industrie, de bouw en de detailhandel zullen in 2012 ook minder hard
groeien. Voor de logistieke dienstverlening verwacht ABN AMRO nog de
grootste groei. Deze branche is flexibel genoeg om zich op andere
toegevoegde waarde activiteiten te richten bij een daling van de
goederenstromen. De binnenvaart en het wegvervoer zullen in
omzetgroei terugvallen. Voor deze twee branches geldt dat niet alleen de
teruggevallen volumes, maar ook de tarieven op de omzet zullen
drukken. De omzet van de zeevaart zal ook in 2012 nog dalen.
De risico’s voor deze omslag zijn neerwaarts gericht
De omzet heeft een sterk herstel laten zien, maar de financiële
weerbaarheid van veel bedrijven in de Transport en Logistiek is nog
kwetsbaar. Dit roept de vraag op hoe de verschillende branches door
een eventuele ‘tweede crisis’ zouden komen. Voor zowel de binnenvaart
als het wegvervoer geldt dat er voor de crisis van 2009 flink is
geïnvesteerd in nieuwe capaciteit. Dit, in combinatie met een
volumedaling heeft zijn weerslag gehad op de tarieven en de rentabiliteit
van deze branches. Deze branches staan er momenteel financieel
minder goed voor dan vóór de crisis van 2009. Hierdoor zullen de
gevolgen van een eventueel neerwaarts scenario* waarbij we uitgaan
van een ‘tweede crisis’ vooral bij deze branches voelbaar zijn. Voor de
zeevaart geldt dat er sinds de crisis van 2009 de branche nog
onvoldoende herstel is. De tarieven zijn nog relatief laag en er is nog
steeds sprake van overcapaciteit. Veel ondernemers varen al onder de
kostprijs en dit zal niet nog lager ingezet worden. De vraag is hoe de
ondernemers deze langdurige periode van negatieve groei zullen
doorkomen. De logistieke dienstverleners staan er het beste voor. Zo
bevindt de opslagbranche nog maar 4% onder het pré-crisis niveau. Zij
hebben van de crisis gebruik gemaakt om orde op zaken te stellen. De
bedrijven die dit voldoende hebben gedaan, zullen de gevolgen van een
neerwaarts scenario beter aankunnen.
-30%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
40%
2006 maart 2007 juli 2008
november
2010 maart 2011 juli
j.o.j groei
IndustrieproductieBouwproductie (in mln euro)Detailhandelsvolume
-10% -5% 0% 5% 10%
Binnenvaart
Zeevaart
Wegvervoer
Dienstverlening
Totaal
2011 2012
Zeevaart
Dienst
verlening
Binnenvaart
Wegvervoer
Totaal
gering groot
Verw achte impact eventuele nieuw e recessie
Mate
om
zeth
ers
tel s
inds
crisis
gering gro
ot
5
5 Sector Monitor – Transport & Logistiek
Olieprijzen
Bron: Thompson Reuters Datastream
Olieprijsprognose ABN AMRO
Q3 2011 Q4 2011 Exit
Brent (USD/BBL) 110 100 100
WTI (USD/BBL) 90 90 90
Bron: ABN AMRO
Omzet- en tariefsontwikkeling wegvervoer
Bron: CBS
Verkopen vrachtauto’s
Bron: CBS
Gestegen olieprijs in de eerste helft van 2011…
De olieprijs is het afgelopen jaar met meer dan 15% gestegen. Dit is voor
het vervoer merkbaar in hogere dieselprijzen. Veel
transportondernemingen dekken zich af tegen gestegen olieprijzen door
brandstofclausules op te nemen in contracten met verladers. Dit is
verstandig gezien het feit dat de marges bij veel ondernemers nog
relatief zwak te noemen zijn. Tijdens de crisis is gebleken, dat het voor
een aantal ondernemers moeilijk was om in een hevig concurrerende
markt in alle gevallen een beroep te doen op de brandstofclausules. De
stijging van de olieprijzen in het afgelopen jaar is het gevolg geweest van
de aantrekkende economie in 2010 en de uitval van productie in
bijvoorbeeld Libië, door onrust in het Midden Oosten. ABN AMRO
verwacht voor het komende half jaar een daling van de olieprijs. De
verslechterde situatie over de staatsschuld problematiek in de VS en de
schuldencrisis in Europa en het vrijkomen van extra productie zijn hier
debet aan, maar het prijsniveau zal desondanks relatief hoog blijven.
…heeft gezorgd voor hogere tarieven voor wegvervoer
De omzet in het wegvervoer is in de eerste helft van 2011 goed
aangetrokken. Het herstel heeft zich vijf kwartalen geleden ingezet en
lijkt nu weer iets af te zwakken. De omzet van het wegvervoer bevindt
zich nu vlak onder het pre-crisis niveau: de crisis is voor 96% al
goedgemaakt. Zowel de volumes als de tarieven zijn gestegen. In het
tweede kwartaal van 2011 zijn de tarieven van wegvervoer met 4%
gestegen. Vooral de groeideelmarkten profiteren van deze prijsstijging.
Ook op Europees niveau zijn de tarieven weer aangetrokken. Volgens de
Transport Market Monitor van Transporeon en Cap Gemini, die de
spotprijzen van Europese vervoerders meet, is de prijs in het tweede
kwartaal van 2011 met 3% j.o.j. toegenomen. Aan de ene kant door de
hogere capaciteitsbenutting en aan de andere kant door de gestegen
brandstofprijzen. ABN AMRO verwacht dat de vervoersvolumes in de
tweede helft van 2011 lager zullen uitvallen, om pas in de tweede helft
van 2012 weer aan te trekken. Door een afzwakking van de volumes, zal
de overcapaciteit weer opspelen en zullen de tarieven opnieuw onder
druk komen. Zowel de tarieven, als de volumes zullen daarom de omzet
drukken. ABN AMRO verwacht dat de omzetgroei van 2011 zal uitkomen
op 5% en in 2012 op 2%.
Vervangingsvraag zorgt voor meer investeringen
De laatste drie kwartalen is er sprake van een stijging in de verkopen
van vrachtauto’s. Tijdens de crisis zijn de verkopen flink gedaald, maar
het blijft noodzakelijk om te investeren in materieel. Een groot deel is
vervanging van oud materieel. De verkoopaantallen liggen nog wel op
een zeer laag niveau. Het wagenpark is al een aantal jaar aan het dalen,
maar de capaciteit per vrachtauto neemt toe.
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
2006 4e kwartaal 2009 1e kwartaal 2011 2e kwartaal
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
Omzet j.o.j (l.a.) Tarieven j.o.j. (r.a.)
-80%
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
2007 2e
kwartaal
2008 2e
kwartaal
2009 2e
kwartaal
2010 2e
kwartaal
2011 2e
kwartaal
j.o.j. groei
0
20
40
60
80
100
120
140
160
2002 2005 2008 2011
US$/B
BL
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
EUR per liter
Olieprijs (l.a.) Dieselprijs (r.a.)
Olieprijzen en Wegvervoer
6
6 Sector Monitor – Transport & Logistiek
Havencijfers
Bron: Havenraad
Omzetontwikkeling vervoer over water
Bron: CBS
Omzetontwikkeling Logistieke Dienstverleners
Bron: CBS
Overslag in Rotterdamse haven zwakt af…
De overslag in de Europese havens is een belangrijke graadmeter voor
volumeontwikkeling in de Transport en Logistiek sector en met name
voor de binnenvaart. Rotterdam is met een overslag van 214 mln ton in
de eerste helft van 2011 de grootste haven in Europa. De overslag in de
Rotterdamse haven is in de eerste helft van 2011 met 1% j.o.j.
toegenomen. De grootste stijging is te vinden in de aanvoer van
containers. Er zijn 16% meer containers binnengekomen in de haven
van Rotterdam, maar ook de afvoer van containers is toegenomen. De
totale afvoer is gedaald met 1,4%. Deze daling is voornamelijk
veroorzaakt door het wegvallen van de handel in olie. De teruglopende
vraag naar benzine in Europa en de Verenigde Staten en stookolie in
China lag hieraan ten grondslag.
…,maar laagwatertoeslag zorgt voor hogere omzetgroei
De binnenvaartschepen hebben door de lage waterstanden minder
volume per schip konden vervoeren. Hierdoor kregen de schippers een
laagwatertoeslag, wat gezorgd heeft voor een hoge omzetgroei in het
tweede kwartaal van 2011. De zeevaart daarentegen laat nu al tien
kwartalen een daling van de omzet zien. Deze daling zwakt wel af: in het
tweede kwartaal van 2011 is de omzet van de zeevaart met 3%
afgenomen tegen een daling van 5% in het tweede kwartaal van 2010.
De zeevaart heeft nog steeds te maken met een sterke overcapaciteit.
Vooral de containerschepen en de tankers hebben het zwaar te
verduren. De timecharter tarieven van zowel het tankvervoer als het
containervervoer liggen nog steeds op een laag niveau. De prijzen van
het bulkvervoer zijn in september m.o.m. gestegen, maar j.o.j. weer
gedaald. De Baltic Dry Index bevindt zich nog steeds ver onder het pre-
crisis niveau. Voor de tweede helft van 2011 verwacht ABN AMRO dat
de vervoersvolumes zullen afzwakken, waardoor de overcapaciteit een
sterkere rol zal gaan spelen in de tarifering. ABN AMRO verwacht een
lagere omzet voor zowel zeevaart en binnenvaart in de tweede helft van
2011. Voor 2012 verwacht ABN AMRO per saldo een lichte groei van de
omzet voor de binnenvaart en een daling voor de zeevaart.
De dienstverleners zien al wel afzwakking van de groei
De logistieke dienstverleners hebben een behoorlijke groei gekend in
2010 en de groei zet zich door in 2011, hoewel met een lager tempo. De
meeste branches in de logistieke dienstverlening hebben zich dan ook al
voor een groot deel hersteld na de crisis. Zo heeft de opslagbranche
haar verlies al voor driekwart goedgemaakt en ook de expediteurs zitten
op de goede weg, al is het herstel hier iets minder. De logistieke
dienstverleners als geheel hebben in het eerste kwartaal van 2011 een
omzetgroei geboekt van 7% en in het tweede kwartaal van 6%. ABN
AMRO verwacht voor de tweede helft van 2011 een lager
groeipercentage. Doordat de eerste helft van 2011 positief was en er
voor de tweede helft van 2011 ook nog goederen in de pijpleiding zitten,
verwacht ABN AMRO nog wel een groei van 5% voor 2011.
-30%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
2006 4e
kwartaal
2008 2e
kwartaal
2009 4e
kwartaal
2011 2e
kwartaal
j.o.j groei
OpslagLaad-, los- en overslagExpediteurs
-40%
-30%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
2006 2e
kwartaal
2007 3e
kwartaal
2008 4e
kwartaal
2010 1e
kwartaal
2011 2e
kwartaal
j.o.j groei
Zee en kustvaart Binnenvaart
-30%
-25%
-20%
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
Hamburg
Amsterdam
Rotte
rdam
Antw
erpen
j.o.j groei
H1 2009 H1 2010 H1 2011
Vervoer over Water en Logistieke Dienstverlening
7
7 Sector Monitor – Transport & Logistiek
Economisch Bureau | Sector & Commodity Research
Nadia Menkveld
tel: +31 20 628 64 41
Commercieel Contact | Sector Advisory
Bart Banning
tel: +31 20 343 648 7
Disclaimer
De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die
op zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen
aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoses
houden niet meer in dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd.
Teksten zijn afgesloten op 10 oktober 2011.
© ABN AMRO, oktober 2011
Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk
wordt vermeld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk
toestemming is gekregen van ABN AMRO.