SKW IN DE TUSSENRUIMTE: MAATSCHAPPELIJK INNOVEREN ALS AMBITIE EN ALS PRAKTIJK

Filip De Rynck

UGent

DE AMBITIE

• “als sociaal – cultureel volwassenenwerk willen we bijdragen tot relevante maatschappelijke innovatie, die verandert de fundamenten en de spelregels van onze samenleving (... meer democratisch, inclusief en duurzaam)“ (Socius, Verstaan, p2)

• “sociaal – culturele praktijken functioneren als een essentiële en onmisbare actor in het trage en complexe democratische proces “ (Socius, Ibidem, p25)

• “bewogen, bevlogen en beweeglijk“ (Ibidem, p74)

DE PRAKTIJK

• “ Maatschappelijke innovatie”

• welke innovatie bedoelen we dan?

• “ Democratisch proces “

• welke democratie bedoelen we dan?

• “ We veranderen de fundamenten en de spelregels “

• welke fundamenten en welke spelregels bedoelen we dan

• Welke “ verandering “ bedoelen we dan?

DOEL VAN DE WORKSHOP

De praktijken, denkbeelden en ambities van het SKW bevragen onder / achter deze generieke uitspraken en ‘systeem’ – visies:

• Welke rollen speelt het SKW in ‘arrangementen’ in het veld?

• Welke frames zitten in de hoofden van de SKW-ers? Over politiek, participatie, democratie, transitie,…

• Waardoor worden die rollen en frames bepaald en gemaakt?

Het middenveld in een driehoeksverhouding

5

StaatDwang/voice

MarktRuil/exit

GemeenschappenLiefde / loyalty

‘Civil Society’Zorg/vertrouwen

Persoon

Publiek

Privaat

VIER ROLVARIABELEN

1. Omgevingsfactoren (externe factoren die inwerken op SKW)

2. Impact van omgeving cq overheidsbeleid op houding, denkbeelden, praktijken, cultuur van SKW

3. Arrangementen rond cases / projecten / mensen

4. Persoonlijke houding en opvattingen van SKW – ers

1 DE BREDERE OMGEVING

• Het maatschappelijk debat:

• Over democratie; crisis van de representatieve democratie; autonome burgerinitiatieven; populistische stromingen

• Over de rol van de overheid versus eigen verantwoordelijkheid van burgers

• Over markt en economie (zie bvb: opkomst van het coöperatieve denken, commons)

• Over migratie, ongelijkheid, klimaat,...

2 OVERHEIDSBELEID

• SKW en ‘overheid’ op vier niveaus:

• (1) de staat

• (2) het overheidssysteem

• (3) tijdelijke bekleders van overheidsmacht: politici en ambtenaren met hun ambities

• (4) op lokaal en centraal niveau

• Impact van overheidsbeleid als uiting van een bepaalde visie op samenleving en op SKW

OPGELEGDE OF ZELF GEKOZEN POSITIES?

• “afhankelijk van de normatieve keuze die wordt gemaakt, krijgen sociaal – culturele actoren een andere rol toegemeten in de vernieuwing van de samenleving:• Een maatschappelijke actor in het middenveld

• Als uitvoerder van overheidsbeleid / visie

• Als autonome actor in democratische processen

• Als antagonist van de overheid

• Een actor in de vrije tijd

• Een actor in het educatieve veld (LLL en LBL)

• Een actor gericht op bridging en bonding“ (Socius, Versterken, p137)

IMPACT VAN OVERHEID OP SKW

• Is alle SKW gelijk? Verschillende posities in de driehoek

• SKW als onderaannemer van de overheid

• Doorwerking van neo – liberalisme en Nieuw Publiek Management:• Nuttigheid, prestaties

• Plannen, doelstellingen, projecten (formatdenken)

• Verantwoording en controle

• Doorwerking van instituties, cultuur, routines op:• Werking en organisatie, selectie en cultuur van bestuursleden, profiel

en cultuur van medewerkers

3 HET FUNCTIONEREN VAN EN IN ARRANGEMENTEN

• Analyse weg van het macro – niveau: ‘de’ overheid of ‘de’ markt of ‘het’ middenveld

• Wel op meso – niveau: processen rond cases, thema’s, objecten... (zie Socius, Vertellen)

• En op micro – niveau: netwerken tussen mensen

• Resultaten uit veldonderzoek in Gent: het functioneren van de tussenruimte

Politici

Ambtenaren

Veldwerkers

SysteemwereldOverheid

Tussenruimte LeefwereldBurgerinitiatieven

12

ANALYSE OP MESO EN MICRO NIVEAU: ARRANGEMENTEN IN DE

TUSSENRUIMTE

• Burgerinitiatieven: rollen van sleutelfiguren, onder andere van SKW, SO,...

• Verschillende soorten arrangementen, zelfs bij, op het eerste zicht, gelijkaardige initiatieven (Fab-Lab; Repaircafés; Stadslandbouw,...)

HYBRIDITEIT VAN/IN DE TUSSENRUIMTE

• ‘Blurring Boundaries’ en ‘Boundary Spanning’:

• tussen middenveld (SKW) en overheid

• tussen middenveld (SKW) en markt

• tussen middenveld (SKW) markt en overheid

• Hybride vormen van organisaties• Sociale ondernemingen

• Middenveld dat vermarkt of deel van de overheid wordt

• Ondernemingen die opschuiven richting non – profit

• Coöperatieve vormen op de brug tussen middenveld, markt en overheid

4 UW HOUDING EN OPVATTINGEN

• SKW – ers: product van omgeving / overheid / bepaalde dominante rolopvattingen?

• Uw eigen opvattingen en cultuur

• Uw reflexieve patronen van denken en vervolgens doen

?

• “ Maatschappelijke innovatie”

• welke innovatie bedoelen we dan?

• “ Democratisch proces “

• welke democratie bedoelen we dan?

• “ We veranderen de fundamenten en de spelregels “

• welke fundamenten en welke spelregels bedoelen we dan en welke verandering bedoelen we dan?

TOEPASSING OP DEMOCRATIE

• Debat over ‘participatiemaatschappij’: ‘do it yourself ’ democratie en crisis van de representatiedemocratie

• Relatie tussen representatieve democratie en participatieve democratie – autonome burgerinitiatieven

• Relatie tussen participatieve democratie en markt / economie

UZELF IN DE TUSSENRUIMTES

• Met welk beeld over democratie zit je zelf?

• Naar welk beeld van democratie werk je, netwerk je en welk beeld draag je over in jouw interacties?

• Welke impact heeft netwerken op jouw beeldvorming?

• Bevraag je die beelden? Hoe werken twijfels en vragen in jouw werk door?