Samenwerking en democratieLinze Schaap

2

Samenwerking en democratie

Opzet

1. Context: de leer van het binnenlands bestuur

2. Kabinetsplannen

3. Decentralisatie

4. Schaal en bestuurskracht

5. Intergemeentelijke samenwerking

6. Wat kan de raad doen?

7. Conclusies

3

Samenwerking en democratie

1. De leer van het binnenlands bestuur

Organische staat: evolutionair Wederzijdse afhankelijkheden tussen bestuurslagen Decentralisatie, zonder harde scheidslijnen Samenwerken is gebruikelijk, en zinvol

Zonder samenwerking nauwelijks lokaal bestuur

4

Samenwerking en democratie

2. Kabinetsplannen

Landsdelen Grootschalige herindeling Forse decentralisatie Forse bezuinigingen Stevige bezuinigingen

5

Samenwerking en democratie

3. Decentralisatie

Kunnen gemeenten meer taken aan? Uitvoeringscapaciteit: voldoende, maar met knelpunten Besliscapaciteit: matig; vaak VNG-modelverordeningen,

rijksbemoeienis; raad afwezig Verticale verantwoording: versoepeld Procesverloop: wirwar van veranderingen, onvoldoende

doordacht

Dikwijls kunnen gemeenten de nieuwe taken niet zelfstandig aan.

6

Samenwerking en democratie

4. Schaal en bestuurskracht, 1

“Decentralisatie leidt nogal eens tot samenwerkingsconstructies”

• Dus gemeenten zijn niet bestuurskrachtig?

• En: opschaling is beter? Wat is ‘bestuurskracht’:

• Alleen dienstverlening?

• Of ook: democratische kracht?

• En inspelen op maatschappelijke veerkracht?

• En vermogen tot samenwerken?

7

Samenwerking en democratie

4. Schaal en bestuurskracht, 2

Gevolgen gemeentelijke herindeling:

• Betere dienstverlening: niet per se

• Meer efficiëntie: nee

• Betere democratie: in tegendeel, tenzij

• Minder samenwerkingsverbanden: amper

• Beter in staat nieuwe taken op te pakken: nee

8

Samenwerking en democratie

5. Intergemeentelijke samenwerking, 1

Samenwerken is flexibeler dan herindeling En past beter bij de schaal van maatschappelijke

vraagstukken

• Schaalvergroting èn -verkleining

• Dus: schaaldifferentiatie

• Dus: herindeling is hiervoor geen oplossing Efficiëntere taakuitoefening Delen van ambtelijke kennis Strategische voordelen

9

Samenwerking en democratie

5. Intergemeentelijke samenwerking, 2

Samenwerking is dikwijls een prima oplossing!

Maar er zijn problemen

• Gebrekkige transparantie

• Indirecte democratische legitimatie

• Gebrekkige verantwoording

• Gebrekkige sturing vanuit gemeenteraden

• Gebrekkig zicht op resultaten

10

Samenwerking en democratie

6. Wat kan de raad doen?

Strategische / beleidsinhoudelijke samenwerking: Eis zeggenschap

Samenwerking in uitvoering/beheer Wees dualistisch, controleer

Accepteer aanvullende vormen van legitimatie! Rol cliënten Burgerparticipatie Intergemeentelijk referendum? Direct gekozen bestuur?

11

Samenwerking en democratie

6. Conclusies

A. Grotere gemeente is niet bestuurskrachtiger dan een kleine

B. ‘Schaal’ is een zwaar overschatte factor

C. Samenwerken is noodzakelijk

D. Problemen van samenwerken worden onderschat

E. Raad moet bewaker worden van de intergemeentelijke democratie