Samenvatting Deel 1

85
Les 1: Module 1: Financiële markten Paper: Niet verplicht hem te schrijven. Bedoeling is dat je en link legt naar de praktijk door een artikel uit de krant of tijdschrift te bespreken. Ongeveer 3 bladzijden lang. Deadline: tegen dag van het examen Telt voor 25% mee als je hem schrijft. Als je hem niet schrijft, telt het examen voor 100%. Zie document op Chamilo Te Kennen: Syllabus overlapt de lessen, maar er zijn extra zaken die er niet in staan. Te kennen: alles dat in de les gezegd wordt. (deze notities dus) Dingen die niet in de les gezien zijn, niet kennen.

description

Financieële Markten en producten Handelswetenschappen 2de Bachelor

Transcript of Samenvatting Deel 1

Page 1: Samenvatting Deel 1

Les$1:"Module"1:"Financiële"markten!

Paper:'Niet%verplicht%hem%te%schrijven.%%Bedoeling%is%dat%je%en%link%legt%naar%de%praktijk%door%een%artikel%uit%de%krant%of%tijdschrift%te%bespreken.%Ongeveer%3%bladzijden%lang.%Deadline:%tegen%dag%van%het%examen%Telt%voor%25%%mee%als%je%hem%schrijft.%Als%je%hem%niet%schrijft,%telt%het%examen%voor%100%.%Zie%document%op%Chamilo%%

Te'Kennen:'Syllabus%overlapt%de%lessen,%maar%er%zijn%extra%zaken%die%er%niet%in%staan.%Te%kennen:%alles%dat%in%de%les%gezegd%wordt.%(deze%notities%dus)%Dingen%die%niet%in%de%les%gezien%zijn,%niet%kennen.%%% %

Page 2: Samenvatting Deel 1

Inleiding'

Definitie:''

Financiële%markt%=%markt%waar%financiële%producten%worden%gekocht%en%verkocht%

Werking'

%Spaaroverschotten%

(inkomsten%zijn%groter%dan%uitgaven)%!%=%beleggers%

particuliere%beleggers:%jan%met%pet%die%wat%centen%wil%beleggen%institutionele%beleggers:%grote%partijen%die%beleggen%(pensioenfondsen,%banken,%

bedrijven,%verzekeringsmaatschappijen,…)%%%% % % % % Financiële3markt3%%%%

Obligaties% % % % % % % % Aandelen%(VV)%vreemd%vermogen% % % % % % (EV)%Eigen%Vermogen%(Overheid%en%bedrijven)% % % % % % % (Bedrijven)%%%%%

Spaartekorten%(meer%uitgeven%dan%dat%je%binnenkrijgt)%

!%bedrijven3+3overheid%%(soms%ook%particulieren)%

(particulieren%er%niet%bij:%gaat%over%kleine%bedragen,%dus%wegen%niet%door)%%%U%bedrijf%kan%zich%dus%financieren%met%EV%en%VV,%Overheid%enkel%met%VV%U%Bovenaan%schema:%beleggers,%onderaan%schema:%financierders%U%Je%kan%de%3%modules%zien%die%we%bespreken:%financiële%markten,%aandelen,%obligaties%%%3 3

Page 3: Samenvatting Deel 1

Belangrijkste'verschillen'tussen'aandelen'en'obligaties'

3 3 3 3 3 Obligaties3 3 3 3 Aandelen3Faling:3 Geld%dat%over%is%gaat%eerst%

naar%obligatiehouders%Als%bedrijf%faalt,%pas%geld%als%laatste%(na%obligaties,…)%!%risico%hoger%

Looptijd:3 LT%(lange%termijn,%maar%niet%oneindig)%Eindige%looptijd%Uitzondering:%eeuwigdurende%obligatie:%uitzonderlijk,%geen%einddatum%

Oneindig%(loopt%nooit%af)%

Opbrengst3 Vooraf%vastgelegd%(is%niet%gelijk%aan%vast)%Opbrengst%obligatie%noemt%men%een%COUPON%(krijg%je%jaarlijks)%

Niet%vooraf%vastgelegd%Opbrengst%aandeel%noemt%men%een%DIVIDEND%(niet%altijd%jaarlijks)%

%' '

Page 4: Samenvatting Deel 1

Types'van'financiële'markten'

Verschil'tussen'primaire'en'secundaire'markt'

%%%%%%%%%emissie%%% t0%%%%Primaire%markt% % % % secundaire%markt%%%Emissie:%uitgeven%van%financiële%producten%Primaire3markt:%markt%waar%nieuwe%financiële%producten%worden%uitgegeven%Secundaire3markt:%waar%bestaande%financiële%producten%worden%verhandeld.%Is%veel%ruimer%dan%de%primaire%Vb:%Brusselse%beurs:%zowel%primaire%als%secundaire%markt.%Het%verschil%zit%men%in%de%tijd.%%!%Valt%niet%samen%met%fin%markt%(vb.:%Brussel%doet%de%2)%

Verschil'tussen'geldmarkt'en'kapitaalmarkt'

!%Kijken%naar%de%restlooptijd%!%Restlooptijd:%looptijd%dat%het%product%nog%loopt.%% !%vb.:%Obligatie%die%binnen%2%jaar%vervalt%(restlooptijd%=%2%jaar)%

%Geldmarkt:%restlooptijd%<=%1%jaar%%Kapitaalmarkt:%restlooptijd%>%1%jaar%

%!%Valt%niet%samen%met%fin%markt%(Brussel%doet%de%2)%%Verschil3tussen3restlooptijd3en3looptijd:33Vb:%obligatie%op%5%jaar%moet%nog%een%jaar%gaan%tot%de%einddatum%

!%looptijd%=%5%jaar%!%restlooptijd%is%nog%maar%1%jaar%

%Vb:%geldmarkt%(<=%1%jaar):%kasbon%op%1%jaar,%schatkistcertificaat%op%3%maand%Vb.:%kapitaalmarkt%(>%1%jaar):%kasbon%op%3%jaar,%obligatie%op%5%jaar%%Behalve3aandelen,3verhuizen3alle3financiële3producten3van3de3kapitaalmarkt3naar3de3geldmarkt3(als3de3restlooptijd3<=3wordt3dan313jaar)3%!%Valt%niet%samen%met%fin%markt%(Brussel%doet%de%2)%%3 3

Page 5: Samenvatting Deel 1

Verschil'tussen'concrete'en'abstracte'markt'

Concrete3markt:%markt%waar%de%financiële%kopers%en%verkopers%samenkomen%in%een%gebouw.%(fysiek%samen%in%het%gebouw)%% !%er%wordt%aan%“vloerhandel”%gedaan.%%Abstracte3markt:%voorbeeld:%verbonden%via%een%computer,%met%het%netwerk%verbonden%met%elkaar.%(Fysiek%niet%bij%elkaar,%virtueel%wel).%%U!%Trend:%abstracte%markt%neemt%plaats%in%van%concrete%markt%%Valt%wél%samen%met%fin%markt%(Kan%1%van%de%2%aan)%%

%% %

Page 6: Samenvatting Deel 1

Verschil'tussen'prijsgedreven'markt'en'ordergedreven'markt'

Ordergedreven3markt:31) orders%2) prijs%

V=A%!evenwichtsprijs%%De%financiële%markt%zal%eerst%orders%(opdrachten%die%handelaars,%beleggers,%financiers%geven%om%een%financieel%product%te%kopen%of%verkopen)%geven.%’S%Morgens%worden%eerst%de%orders%samengelegd%per%financieel%product,%en%dan%zal%men%een%prijs%bepalen.%Bij%de%prijs%is%de%V=A%!%evenwichtsprijs%%!%De%financiële%markt%in%Brussel%is%een%ordergedreven%markt.%%Prijsgedreven3markt:3

1) Prijs%wordt%vastgelegd%’s%morgens%2) Orders%zetten%

%Vb:%Nasdaq%Marktmakers:%leggen%de%prijzen%vast.%Zijn%meestal%banken.%Koersen%per%financieel%product%(vb%aandeel%Belgacom,…)%worden%door%hen%vastgelegd.%Prijzen%en%koersen%vastleggen%door%op%de%website%te%tonen.%%!%2%koersen:%% !%Biedkoers/prijs:%kleiner%dan%laat:%Prijs%waartegen%de%marktmaker%altijd%bereid%%% is%te%kopen.%(de%belegger%verkoopt%aan%de%marktmaker)%% !%Laatkoers/prijs:%De%koers/prijs%waartegen%de%marktmaker%verkoopt.%% !%Spread:%verschil%tussen%de%biedkoers%en%de%laatkoers%(redelijk%klein)%%Valt%samen%met%de%fin%markt:%ofwel%is%het%prijsgedreven%ofwel%ordergedreven%%!%Voorbeeld%prijszetting:%zie%volgende%pagina%3 3

Page 7: Samenvatting Deel 1

Voorbeeld:3Voorbeeld%marktmaker:%Marktmaker:%meestal%een%bank%%Aandeel%X%3 3 Bied3 3 Laat3 3 aanbod3 vraag3 3 Marktmaker3Tijdstip%1:% 25,10% % 25,30% % 400% % 100% % +300%Tijdstip%2:% 24,70% % 24,90% % 200% % 400% % U200%!%100%over%Tijdstip%3:% 24,80% % 25,00% % 300% % 350% % U50%!%50%over%Tijdstip%4:% 24,85% % 25,05% % 310% % 340% % U30%!%20%over%% % % % % % =%30.123,5% =29.757%%Tijdstip%1:%Er%zijn%400%aandelen%die%mensen%aan%de%laatprijs%willen%verkopen%en%100%aandelen%die%mensen%aan%de%biedkoers%willen%kopen.%Op%het%einde%heeft%de%marktmaker%300%aandelen%over%in%zijn%portefeuille.%Tijdstip%2:%Hij%begint%in%zijn%portefeuille%aandelen%te%verzamelen,%en%wil%ze%kwijt,%dus%de%prijs%zal%dalen.%Tijdstip%3:%Hij%zal%prijzen%verhogen,%want%anders%zal%zijn%portefeuille%negatief%worden,%en%dat%is%niet%goed.%Ze%zullen%een%klein%beetje%stijgen%%(aanbod:%beleggers%verkopen)%!%voortdurend%op%zoek%naar%een%evenwicht%%% !%Bij%een%evenwicht%is%de%portefeuille%van%de%marktmaker%gelijk%aan%0%%30.123,5%=%uitgaven%van%de%marktmaker%(hoeveelheid%x%prijs)%29.757%=%inkomsten%van%de%marktmaker%%!%het%verschil%is%366,5%euro:%hij%heeft%meer%uitgaven%dan%inkomsten.%Hij%houd%20%aandelen%over%in%vergelijking%met%het%begin%van%de%dag.%(aandeel%is%ook%geld%waard%dus%is%niet%armer%geworden).%!%366,5/20%=%18,325%!%als%hij%er%de%volgende%dag%meer%dan%dit%bedrag%voor%krijgt,%zal%hij%er%aan%verdiend%hebben.%

% %

Page 8: Samenvatting Deel 1

Les$1:$Module'2:!Obligaties!

Definitie'Obligatie%=%Lange%termijn%schuldvordering%op%emittent%die%belegger%‘vooraf%vastgelegde’%opbrengst%garandeert.%%

!%Het%is%een%schuld%(vreemd%vermogen)%!%Vooraf%vastgelegde%opbrengst%!%Lange%termijn%

Technische'parameters'van'obligaties'!%karakteristieken%%

U Naam%van%de%emittent%U Bedrag%van%de%emissie%U Bedrag%van%de%nominale%waarde%(bedrag%van%1%obligatie)%U Nominale%rente%(=coupon)%

o Coupon%=%nominale%rente%x%nominale%waarde%U Looptijd%van%het%effect%U Coupondatum%U Uitgifteprijs%

% %

Page 9: Samenvatting Deel 1

Voorbeeld'Wolters'Kluwer'

% % % % % % % % % Naam%van%de%emittent%%%%%%%%%%Bedrag%van%emissie%%%Nominale%rente% % % % % % % % looptijd%en%%% % % % % % % % % % coupondatum%%%%Bedrag%nominale%waarde%%%%%%%%%%

U Naam%van%de%emittent:%wolters%kluwer%U Bedrag%van%de%emissie:%400.000.000%NLG%U Bedrag%van%de%nominale%waarde:%5000%gulden%%

o =%bedrag%van%1%obligatie%U Nominale%rente%(=coupon):%5,875%

o Coupon%=%nominale%rente%x%nominale%waarde%o 5,875%%x%5000%=%293,75%gulden%

U Looptijd%en%coupondatum%%!%uitgifteprijs%staat%er%niet%op%(maar%is%wel%belangrijke%parameter%van%de%obligatie)%!%uitgifteprijs3=3percentage3(a3pari3=3100%;3onder3pari3<100%;3boven3pari3>100%)%

!%vb.:%uitgifteprijs%:%101,10%%!%Nominale%waarde:%5000%gulden:%je%betaald%dus%5055%gulden%!%effectief%%rendement%<%nominaal%rendement%(5,875)%(berekening:%zie%later)% %

Page 10: Samenvatting Deel 1

Les$2:$Module$2:$Obligaties!

Technische'parameters'

Uitgifteprijs'

U a%pari%=%100%%U onder%pari%(<100%)%U boven%pari%(>100%)%

%Historisch3gezien:3!%tijdsperiode%tussen%het%drukken%van%de%obligatie%en%het%effectief%verkopen%van%de%obligatie.%

!%vb.:%Bekaert%gaat%naar%de%drukker%om%100.000%obligaties%te%laten%drukken.%%!%Drukker%zegt:%pas%volgende%maand%klaar.%%

!%tijd%tussen%drukken%en%verkopen%!%Bij%het%drukken:%de%nominale%rente%ligt%vast%(staat%erop%gedrukt)%!%Stel:%de%marktrente%(rente%die%gebruikelijk%is%op%de%markt)%stijgt%tijdens%deze%%periode.%(vb%van%2%%naar%3%)%!%je%raakt%uw%obligatie%niet%meer%kwijt,%want%%nominale%rente%is%te%laag.%!%Oplossen:%Uitgifteprijs%lager%zetten%dan%100%%(uitgifteprijs%staat%niet%op%%voorhand%vast,%maar%die%kan%je%tot%de%laatste%dag%bepalen).%

!%marktrente%stijgt%!%uitgifteprijs%laten%dalen%!%hoger%rendement%!%Omgekeerd%kan%ook.%

Nu%%heeft%dit%niet%veel%nu%meer,%maar%bestaat%nog%altijd%(niet%veel%nu%meer,%want%alles%is%elektronisch%en%dus%kan%je%tot%de%laatste%dag%aanpassen)%%Trend:3Obligatie%met%een%nominale%rente%van%4%.%De%uitgifteprijs%wordt%dan%vaak%boven%pari%gezet.%(ziet%er%aantrekkelijk%uit,%maar%effectief%rendement%niet%zo%heel%hoog).%!%uitgifteprijs%laat%toe%om%hoog%nominaal%rendement%te%afficheren,%maar%door%boven%pari%te%zetten%(wat%ze%in%klein%erbij%zetten)%drukken%ze%het%rendement.%% !%nominale%rente%hoog%zetten%en%er%reclame%mee%maken%% !%uitgifteprijs%boven%pari%zetten%(in%kleine%lettertjes)%om%te%compenseren%% % !%soort%van%misleiden%% %

Page 11: Samenvatting Deel 1

Soorten'obligaties'

Standaard'obligaties'

=%normale%obligatie%43kenmerken:3

kenmerk31:3+3vaste3en3positieve3rente3%%% %%%%%I% %%%%%%%%C1%% C2% %%%%%%%%%%%C3% % C4% % % C5%+%NW%%C%=%coupon%I%=%Investering%NW=%nominale%waarde%%Varianten:3Nul%coupon%obligatie:%!%Je%krijgt%onderweg%niets%(alle%C’s%zijn%0)%!%CI%=%Cj%=%0%!%Erin%beleggen%als%de%I<NW%!%Erin%beleggen%als%de%uitgifteprijs%onder%pari%is%(vb%75%).%

!%dan%moet%je%maar%75%euro%betalen%en%krijg%je%100%terug%(wel%geen%intrest)%!%Voordeel:%geen%roerende%voorheffingen%(want%die%worden%op%de%intrest%gehoffen)%%VariabeleUrente%obligatie:%!%Rente%varieert%in%de%tijd%!%Ci%niet%gelijk%aan%Cj%=%f%(functie%van%de%marktrente%op%dat%moment)%!%Wel%vooraf%vastgelegd%(vb:%coupon%in%jaar%i%:%((2%%+%0,5*rKT(i))*NW)%%Geïndexeerde%obligatie:%!%C%is%een%functie%van%de%inflatie%!%Vooraf%vastgelegd%(vb:%coupon%in%jaar%i%:%((1%%+%inflatiei)*NW)%% %

Page 12: Samenvatting Deel 1

Kenmerk32:3+3Binnenlandse3obligatie3!%Standaard%obligaties%zijn%binnenlandse%obligaties.%

=%Obligatie%die%wordt%uitgegeven%in%het%land%van%de%emittent%!%Vb.%Bekeart%geeft%obligatie%uit%in%België%

!%In%België%zeldzaam,%want%te%klein%voor%veel%geld%op%te%halen%(standaardobligatie%in%België%is%dus%niet%de%norm,%in%de%VS%bv%wel).%%Varianten3Buitenlandse%obligatie:%!%Buitenlandse%obligatie%wordt%uitgegeven%in%1%land%dat%niet%uw%thuisland%is.%!%Vb:%Belgische%firma%die%obligatie%in%de%VS%plaatst.%%EuroUobligatie:%!%Klassieke%definitie:%

!%Obligatie%die%in%verschillende%landen%tegelijkertijd%wordt%uitgegeven%!%Je%thuisland%kan%er%ook%bijzitten%!%Kan%in%Dollar%zijn,%of%andere%munten.%!%Moet%niet%in%eurozone%(vb.%in%Mexico,%Brazilië,…)%

!%Vb.%Japans%bedrijf%geeft%ene%uit%in%Japanse%yen%in%Japan%en%China%=%euroU%obligatie%

%!%Nieuwe%definitie:%%

!%eventuele%toekomstige%obligaties%uitgegeven%door%alle%euroUlanden%%tegelijkertijd.%(in%dit%geval:%terugbetaling%gewaarborgd%door%verschillende%landen%%tegelijkertijd)%

!%oplossing%voor%Griekenland,%Italië,…%!%kredietcrisis%van%vb%Griekenland%valt%weg%!%Bestaat%nog%niet%

% %

Page 13: Samenvatting Deel 1

%Kenmerk33:3Z3niet3achtergesteld3of3bevoorrecht:3

!%Standaard%obligaties%mogen%niet%achtergesteld%of%bevoorrecht%zijn.%!%Rangorde%bij%faling%(zie%verschil%tussen%obligaties%en%aandelen):%

1) obligaties%2) aandelen%

%Varianten:3Achtergestelde%obligatie:%!%staat%tussen%obligaties%en%aandelen%!%wordt%achter%de%gewone%obligaties%geplaatst%!%Bij%faling:%eerst%obligaties,%dan%achtergestelde%obligaties,%dan%aandelen%!%meer%risico%dan%gewone%obligaties%!%waarom%erin%beleggen?:%Risico%en%rente%(rendement)%vallen%altijd%samen%!%hogere%rente.%%Bevoorrechte%obligaties:%1)%Door%rangorde:%!%Komen%in%rangorde%eerst%!%Bij%faling:%eerst%bevoorrechte%!%dan%obligaties%!%dan%achtergestelde%!%dan%aandelen%!%lagere%rente%(minder%risico)%Nieuwe%rangorde:%

1) bevoorrechte%obligaties%2) obligaties%3) achtergestelde%obligaties%4) aandelen%

%2)%bepaalde%activa%van%het%bedrijf%(emittent)%als%waarborg%gebruiken.%Bij%faling:%worden%die%activa%(vb.%gebouw)%prioritair%gebruikt%om%de%obligaties%terug%te%betalen.%%%% %

Page 14: Samenvatting Deel 1

!%Belangrijke%soort%bevoorrechte%obligaties%ontstaan%door%effectisering.%Effectisering%=%kredieten%worden%omgezet%in%effecten%(aandelen%en%obligaties)%(hier%obligaties)%

U kredieten%zijn%niet%verhandelbaar%(iets%dat%niet%verhandelbaar%is%omzetten%in%iets%verhandelbaar%

U vooral%banken%doen%aan%effectisering%(bank%geeft%kredieten%(activa)%uit).%bank:%activa:%kredieten;%passiva:%eigen%vermogen%en%deposito’s%(spaarboekjes,%termijnrekeningen,%kasbons,…)%Bij%effectisering%worden%de%kredieten%op%activa%effecten%op%activa.%Die%kunnen%verkocht%worden%(wordt%geld)%

U verschillende%voordelen%voor%de%bank%van%effectiseren:%o kredietrisico%daalt%(risico%dat%kredietnemer%in%faling%gaat%(geld%kwijt))%

(risico%daalt,%want%wordt%omgezet%in%geld)%o liquiditeitsrisico%daalt%(centen%die%je%direct%beschikbaar%hebt%stijgt)%

Bankbiljetten%zijn%liquide,%kredieten%niet%Liquiditeitsrisico:%bank%heeft%op%bepaald%moment%te%weinig%liquiditeiten%(direct%beschikbare%centen%!%zichtrekening%(spaarboekje)%zit%bij%deposito’s,%en%die%kunnen%steeds%onmiddellijk%worden%afgehaald.%%Dit%moet%kunnen%opgevangen%worden).%

o wet:%elke%bank%moet%een%minimum%eigen%vermogen%aanhouden%(functie%van%het%eigen%vermogen)%!%minder%risico%lopen%door%kredieten%te%verkopen%!%minder%EV%aanhouden%!%winst%per%aandeel%zal%stijgen%!%rendabiliteit%omhoog%(ROE).%winst/EV%stijgt%(want%noemer%daalt)%

o NADEEL%van%effectisering:%Kredieten%zijn%bron%van%inkomsten%(brengen%rente%op),%dus%als%je%er%een%deel%van%schrapt%!%omgezet%in%geld:%brengt%niets%op.%winst/EV%stijgt?%Noemer%daalt,%maar%teller%ook.%

%Technisch:33%

Bank%%% Kredieten%afstoten% % % % % geld%(betalen)%%Effectiseringsvehikel%(vennootschap%die%speciaal%is%opgericht%om%effectisering%te%doen)%(zij%halen%geld%door%effecteten%(obligaties)%te%verkopen%op%de%financiële%markt)%%% % effecten%(obligaties)% % % % geld%%

Financiële%markt%%Obligaties%%Bevoorrechte%obligaties%%Waarborg:%hypothecaire%kredieten%en%andere%kredieten%%Hypotheekobligaties%

Page 15: Samenvatting Deel 1

%%!%wordt%vooral%in%belegd%door%institutionele%beleggers%!%effectiseringsvehikel%geven%bevoorrechte%obligaties%(waarborg%=%kredieten)% %

Page 16: Samenvatting Deel 1

Financiële'crisis'Eind%jaren%90:%in%de%VS:%30U40%%hypotheekleningen%met%3%kenmerken:%

U quotiteit%=%100%%(quotiteit%van%hypotheekleninge%=%waarde%van%het%krediet/%waarde%van%het%onderliggend%vastgoed)%(vb:%100/100)%!%niet%verstandig,%want%geen%marge%(vb%stel%dat%je%vastgoed%in%waarde%daalt%!%probleem)%(In%België%ongeveer%80%%(20%%marge)%

U variabele%rente%U (aflossing/inkomen)%hoog%!%aflossing%(maandelijks):%rente%+%kapitaal%

In%België%mag%de%verhouding%niet%hoger%zijn%dan%1/3%(niet%meer%dan%1/3de%van%je%inkomen%aan%aflossingen)%In%de%VS%toen:%meer%dan%50%%

!%achteraf%noemen%we%deze%rommelhypotheken%(te%riskant)%%%rommelhypotheken%%

%%%effectisering%%hypotheekobligaties%%% %%%verkopen%%Financiële%markt%!%andere%banken%die%ze%opkochten%(institutionele%beleggers)%%%!%VS:%2005:%marktrente%begon%te%stijgen%!%variabele%rente%stijgt,%want%is%afhankelij%van%de%markt.%(kapitaal%blijft%gelijk,%maar%rente%stijgt)%!%probleem:%veel%kredietnemers%zaten%al%tegen%de%grens%(want%aflossing/inkomen%was%al%hoog)%!%kredietnemers%stopten%met%betalen,%want%het%ging%niet%meer.%!%huis%in%beslag%%VS:%marktrente%omhoog% % variabele%rente%omhoog% % aflossing%omhoog%%% % % % % % % % % ontleners%in%faling%VS:%prijs%vastgoed%daalt%(vb:%20%)%% % % % % % % % % vastgoed%!%bank%%% % % % % % % % % kredietverliezen%(20%)%%% % % % % % % hypotheekobligatiesUverliezen%(20%)%%% % % % % % % % wie?%Hoeveel?%%% % % % % % % % wantrouwen%naar%alle%banken%%!%als%de%prijs%van%het%vastgoed%daalt,%zullen%er%evenveel%kredietverliezen%zijn,%die%voor%rekening%van%de%beleggers%van%de%hypotheekobligaties%zijn.%!%wie/hoeveel:%niemand%wist%wie%en%hoeveel%er%in%belegd%was.%!%wantrouwen%tussen%alle%banken% %

Page 17: Samenvatting Deel 1

!%interbankenmarkt:%waar%banken%elkaar%geld%lenen%(banken%gaan%geld%uitlenen%aan%elkaar,%en%ontlenen%van%elkaar%indien%nodig)%% !%door%universeel%wantrouwen%(niemand%weet%welke%banken%gezond%zijn%en%%% welke%niet).%!%omvang%interbankenmarkt%daalt%% activiteiten%op%de%interbankenmarkt%daalt%% er%worden%hogere%rentes%gevraagd%(want%risico%hoger)%!%gevolg:%liquiditeitstekorten%(tekorten%aan%beschikbare%centen)%(bij%sommige%banken)%% welke%banken?%%

U interbankenmarkt%is%in%globo%in%evenwicht%(schulden%en%vorderingen%houden%elkaar%in%evenwicht%(ik%leen%aan%bank%Y%(vordering),%die%heeft%dezelfde%schuld%tov%mij)%

U evenwicht%geld%globaal,%maar%niet%voor%de%banken%afzonderlijk%U er%zijn%banken%die%meer%ontlenen%op%deze%markt%dan%uitlenen%(het%geld%wordt%

onttrokken%van%die%bank)%(schulden%>%vorderingen)%U 2%gevolgen%van%de%liquiditeitstekorten%bij%sommige%banken%

o spaarzaam%omspringen%met%uw%centen%!%weinig%kredieten%geven%!%recessie%(bedrijven%minder%kredieten,%minder%investeren,%minder%produceren,%minder%werkgelegenheid,%minder%inkomen,%minder%consumptie)%

o sommige%banken%hebben%een%liquiditeitsrisico%!%2008%U%2009:%wantrouwen%door%hypotheekobligaties%!%2011%–%2012:%wantrouwen%door%overheidsobligaties%(Griekenland,%Portugal)%% Ook%hier%weer%niet%duidelijk%wie%er%in%deze%obligaties%belegd%had.%% Vb:%Dexia:%gebruikte%interbankenmarkt%om%te%financieren,%want%ze%hadden%een%%% liquiditeitsrisico.%%Balans3bank:3

Actief% % % % passief%Kredieten:%100% % cliëntendeposito’s:%50%(LT,%vb.%5%jaar)% % Interbankenmarkt:%50%% % % % (schulden%–%vorderingen)%

% % % % (KT,%vb.%3%maanden)%%!%cliëntendeposito’s:%spaarboekjes,%termijrekeningen,%kasbons,…%%% Zijn%relatief%stabiel%(klanten%wisselen%niet%snel%van%bank)%!%De%kredieten%(100)%komen%zowel%van%cliëntendeposito’s%als%van%interbankenmarkt%% %

Page 18: Samenvatting Deel 1

Les$3:$Module$2:$Obligaties!

Soorten'obligaties'

Standaardobligaties'

!%4%kenmerken%% +%Vaste%en%positieve%rente%% +%Binnenlandse%obligaties%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%Zie%vorige%les%% U%Niet%achtergesteld%of%bevoorrecht%% U%Niet%(revers)%converteerbaar%of%met%warrant%% Zie%vervolg%%!%De%2%eerste%zijn%positief,%de%laatste%2%kenmerken%zijn%negatief%%3 Kenmerk34:3Z3niet3(revers)3converteerbaar3of3niet3met3warrant3! 3Variant31:3converteerbare3obligatie3(convertible3bond)3

=%obligatie%die%een%belegger%kan%omwisselen%in%aandelen,%%onder%bepaalde%voorwaarden,%%en%gedurende%een%bepaalde%periode.%%% !%KAN%dit%doen,%maar%MOET%NIET%% !%Belegger%heeft%het%recht%zelf%te%kiezen%

%!%Conversieprijs:%de%prijs%die%je%betaald%per%aandeel%als%je%uw%obligatie%inwisselt.% Voorbeeld:3Obligatie:%% Nominale%waarde%=%1.000%EUR%% Conversieprijs%=%1%obligatie%=%10%aandelen%

!%conversieprijs%=%1000%EUR%/%10%aandelen%=%100%%EUR%betalen%is%hier%niet%in%de%vorm%van%centen,%maar%betalen%in%de%vorm%%van%obligatie%(in%ruil%aandelen).%%

Wanneer%is%je%conversie%interessant?%!%prijs%aandeel%>%conversieprijs.%%

!%Anders%heeft%dit%geen%zin.%%Je%gaat%geen%100%EUR%betalen%(in%de%vorm%van%afgifte%obligatie)%als%het%%maar%80%EUR%waard%is.%%

%3 3

Page 19: Samenvatting Deel 1

Wat3is3de3conversiepremie?3!%Bij%emissie%%

!%prijs%aandeel%<%conversieprijs%%!%bij%emissie,%als%je%betaald,%bij%conversie,%ga%je%meer%betalen%dan%dat%je%krijgt.%Je%gaat%dus%wachten%en%hopen%dat%de%prijs%van%het%aandeel%stijgt%en%dat%het%dan%wel%interessant%wordt%om%te%converteren.%%3Conversiepremie3=%(conversieprijs%U%prijs%aandeel)%%% % % % Prijs%aandeel%%Kijken%als%het%interessant%is%om%om%te%wisselen%% !%Ja%=%converteren%% !%Neen%=%je%vraagt%gewoon%je%geld%terug%na%afloop%van%de%obligatie%%! 3Variant32:3obligatie3met3warrant3

=%obligatie%met%recht%voor%belegger%om%aandelen%te%kopen,%%onder%bepaalde%voorwaarden%en%gedurende%een%bepaalde%periode.%%

!%Beetje%vergelijkbaar%met%converteerbare%obligatie.%%!%Verschil!!!%% !%Hier:%MET%RECHT%VOOR%DE%BELEGGER%om%aandelen%te%kopen%

!%verschilt%in%die%zin%van%een%converteerbare%omdat%het%iets%is%dat%%uit%2%delen%bestaat:%obligatie%+%warrant.%%!%Converteerbare%obligatie%is%gewoon%een%obligatie.%%!%En%het%recht%zit%hem%in%de%warrant,%dat%kan%je%los%maken%van%de%%obligatie.%%

!%Vroeger%kon%je%dit%er%van%afknippen,%scheiden%van%elkaar.%%!%Nu%op%effectenrekening.%Dit%heeft%gevolgen,%de%scheiding,%%zie%voorbeeld:%

%3 3

Page 20: Samenvatting Deel 1

Voorbeeld:3Obligatie:%% Nominale%waarde%=%1.000%EUR%

Conversievoorwaarden:%1%warrant%+%250%EUR%=%1%aandeel%%!%warrant%afstaan%en%250%euro%betalen%en%dan%krijg%je%een%aandeel.%%

!%HIER%MOET%JE%DUS%GELD%BETALEN,%BIJ%CONVERTEERBARE%%NIET%!%Is%dit%dan%minder%interessant%omdat%je%hier%moet%betalen%

!%hier%moet%je%250%euro%betalen%en%warrant%afstaan%en%dan%%pas%krijg%je%uw%aandeel.%%!%Verschil:%hier%moet%je%uw%obligatie%niet%afgeven.%%

!%Bij%converteerbare%moet%je%die%wel%omwisselen%%%%%% !%je%bent%hem%kwijt%%

!%Hier%geef%je%uw%warrant%af,%betaal%je%250%euro,%maar%houd%je%uw%obligatie%van%1000EUR%(die%eventueel%nog%rente%opbrengt)%!%Aan%de%warrant%

Conversieprijs%=%Uitoefenprijs%=%250%EUR%!%wat%ik%dus%betaal%voor%1%aandeel%!%Conversieprijs%wordt%gebruikt%bij%converteerbare%obligaties,%maar%hier%%worden%er%2%benamingen%gebruikt.%%

Wanneer%is%conversie%interessant?%!%prijs%aandeel%>%conversieprijs%(=%uitoefenprijs)%!%converteren%=%uw%warrant%(recht)%gaan%uitoefenen%(%niet%dat%je%uw%obligatie%uitgeeft!!!)%!%bemerk:%nominale%waarde%obligatie%is%hier%niet%relevant%bij%de%berekening%van%%de%conversieprijs%(of%uitoefenprijs).%omdat%conversie%niet%impliceert%dat%je%de%%obligatie%moet%afgeven.%Vandaar%dat%je%bij%de%berekening%van%conversieprijs%niet%%moet%kijken%naar%de%nominale%waarde%want%je%moet%die%niet%afstaan.%%

%%

Page 21: Samenvatting Deel 1

%%%!%d.%Geen%van%voorgaande%uitspraken%is%juist3%Reden:3

!%Warrant%is%een%apart%financieel3product.%%!%Warrant%is%een%minder%belangrijk%financieel%product%(dan%aandelen,%%obligaties,…)%maar%wordt%wel%verhandeld%op%de%financiële%markten%% !%Er%is%dus%een%prijs%(niet%gelijk%aan%waarde%of%koers)%

!%Prijs,%waarde%en%koers%niet%door%elkaar%gebruiken,%waartegen%%een%product%wordt%verhandeld.%%

!%Examenvraag%gaat%over%de%prijs%van%de%warrant%waartegen%die%verhandeld%%wordt%op%de%markt.%Wat%is%een%uitoefenwaarde?%%!%Voorbeeld:%%

!%prijs%van%een%onderliggend%aandeel%(want%een%warrant%is%het%recht%om%%een%aandeel%te%kopen)%=%110%!%uitoefenprijs%(conversieprijs)%van%warrant%=%80EUR%

!%Betekent%dat%het%interessant%is%om%mijn%warrant%uit%te%oefenen?%!%De%uitoefenwaarde%=%30EUR%

!%Wat%ik%dus%verdien%als%ik%mijn%warrant%ga%uitoefenen.%%!%Ik%verdien%dit,%want%ik%betaal%80EUR%voor%110%EUR%

% !%Verschil%tussen%uitoefenwaarde%(=wat%ik%verdien),%uitoefenprijs(=%wat%ik%%betaal%als%ik%uitoefen).%Verschil%goed%weten!%%!%Wat3is3nu3de3waarde3van3mijn3warrant?3prijs3van3mijn3warrant3zoals3die33wordt3genoteerd3op3dei3financiële3markt3=3de3uitoefenwaarde3=3waarde3van33de3warrant3als3ik3die3ga3uitoefenen3=3waartegen3die3wordt3verhandeld3op3de33markt3=3de3uitoefenwaarde3

!%Dit%betekent%dat%de%uitoefenwaarde%30EUR%is%!%de%waarde%van%de%warrant%=%30EUR%%

!%Klopt%enkel%op%de%vervaldag%van%mijn%warrant.%%!%Vervaldag%=%de%laatste%dag%dat%mijn%warrant%bestaat%(heeft%dus%

een%vervaldag,%loopt%ooit%af).%%

Page 22: Samenvatting Deel 1

!%Maar%wat%voor%de%vervaldag?%!%Is%dan%de%waarde%van%je%warrant%gelijk,%kleiner%of%groter%dan%de%%uitoefenprijs?%%

!%Ik%heb%een%warrant%die%vervalt%vandaag,%als%ik%die%uitoefen%%verdien%ik%30EUR%als%ik%niet%uitoefen%verdien%ik%geen%30EUR,%%vandaar%de%waarde%van%de%warrant%(het%recht)%is%30EUR.%%!%Maar%stel%ik%heb%een%warrant%die%nog%2%jaar%loopt,%wat%dan?%%% !%Uitoefenwaarde%is%nog%altijd%30EUR%%

!%Als%ik%wil%kan%ik%vandaag%30EUR%verdienen%!%Als%je%hem%bijhoudt%

!%.%mijn%warrant%loopt%2%jaar.%%!%prijs%aandeel%kan%stijgen%of%dalen,%dus%de%%uitoefenwaarde%kan%ook%stijgen%of%dalen%

!%Voorbeeld%!%prijs%aandeel%80EUR%!%uitoefenprijs%110EUR%% % !%omgekeerde%cijfers%van%daarnet%

!%gevolg:%uitoefenwaarde:%0EUR%!%waarde%van%je%warrant%is%ook%0.%%

!%de%waarde%van%de%warrant%gelijk%is%aan%0%voor%de%%vervaldag?%%

!%Dit%betekent%dat%je%iets%kan%kopen%zonder%er%iets%%voor%te%%!%stel%dat%voor%vervaldag%uitoefenwaarde%=%waarde%%warrant%=%0%%

!%iets%kopen,%kost%mij%niets,%en%ik%heb%dan%2%%jaar%het%recht%om%een%aandeel%te%kopen%%

!%warrant%kan%wel%waarde%hebben%in%de%toekomst%%!%aantal%warranten%zijn%beperkt,%vraag%niet%(is%oneindig)%

!%Aanbod%&%vraag%niet%in%evenwicht%%!%Vraag%en%aanbod%in%evenwicht%krijgen%door%er%een%%prijs%op%te%zetten%!%Dus%vandaar%is%een%warrant%niet%gratis.%%

!%Groter%dan%0%kan%bv%slechts%1%euro%zijn,%%gewoon%om%te%zeggen%dat%er%toch%een%prijs%op%%kleeft.%%!%Die%1euro%is%voldoende%om%de%massa%vraag%%te%reduceren.%Die%1EUR%gaat%er%voor%zorgen%dat%%vraag%=%aanbod.%%

! 3Verschil3tussen:3waarde3warrant3=3uitoefenwaarde33

!%de%verwachtingswaarde%=%de%waarde%die%de%markt%bepaald%op%de%verwachting%%dat%het%aandeel%toch%nog%gaat%stijgen%boven%110EUR.%%!%De%markt%proberen%in%te%schatten%

!%hoe%hoog%is%de%kans%dat%die%30EUR%overstegen%kan%worden?%%!%De%hoop%dat%het%toch%nog%goed%komt%met%dat%aandeel,%dat%het%toch%gaat%%stijgen%boven%110EUR.%%

% %

Page 23: Samenvatting Deel 1

!%Positief%verband%met%de%resterende%looptijd%van%mijn%warrant.%%!%hoe%langer%die%looptijd,%hoe%groter%die%verwachtingswaarde,%hoe%groter%%de%kans%dat%het%toch%nog%goed%komt%met%het%aandeel,%en%dus%hoe%groter%de%%verwachting%dat%de%markt%kleeft%op%die%waarde.%%!%Hoe%kleiner%het%verschil%tussen%80EUR%en%110EUR,%hoe...%?%

!%Die%verwachtingswaarde%=%0%op%vervaldag%!%verwachtingswaarde%betekent%dat%je%naar%de%toekomst%kijkt%%

!%op%vervaldag%is%er%geen%toekomst%meer.%%!%algemeen%waarde%warrant%=%uitoefenwaarde%+%verwachtingswaarde%!%de%verwachtingswaarde%is%het%verschil,%behalve%op%de%vervaldag.%%

!%waarde%warrant%is%nooit%kleiner%dan%uitoefenwaarde%!%waarde%warrant%is%enkel%gelijk%op%vervaldag%%

Dus%antwoord%D% %

Page 24: Samenvatting Deel 1

! 3Variant33:3reverse3convertible3bond3=%obligatie%die%emittent%kan%terugbetalen%in%aandelen,%onder%bepaalde%voorwaarden%en%op%de%vervaldag.%%

!%De%emittent%=%diegene%die%de%obligatie%uitgeeft%!%Verschil:%

!%Bij%converteerbare%obligaties%en%obligaties%met%warrant%heeft%de%%belegger%het%recht.%%!%Nu%is%het%de%emittent%die%het%recht%heeft%en%kan%beslissen%om%uit%te%%oefenen%%!%emittent%MOET%niet,%maar%KAN.%hij%mag%dus%kiezen.%%

!%Trend:%Reverse%convertible%bond%is%niet%zo%populair%meer%door%de%financiële%crisis.%

%%%% %

Page 25: Samenvatting Deel 1

convertible3bond3" 3reverse3convertible3bond33! 3Elkaars3tegenpolen:3%!%converteerbeerbare%obligate%

!%belegger%heeft%een%recht%!%kon%aandelen%kopen%tegen%een%bepaalde%prijs,%zijn%obligaties%inwisselen%%tegen%een%bepaalde%prijs.%%!%de%belegger%heeft%een%callZoptie%

=%is%het%recht%om%iets%te%kopen%tegen%een%bepaalde%prijs.%%!%Die%prijs%is%de%uitoefenprijs%!%“iets”%is%vaak%een%aandeel%

!%de%uitoefenprijs%=%conversieprijs%!%Het%recht%om%een%aandeel%te%kopen,%mits%een%betaling%%

!%niet%door%middel%van%geld,%maar%door%middel%van%%obligaties%afgeven%(is%ook%betalen)%

%!%reverse%convertible%obligatie%

!%emittent%heeft%een%recht%!%emittent%=%diegene%die%een%obligatie%uitgeeft%%

!%vb.:%de%Belgische%staat,%de%Colruyt,%Bekaert,...%!%De%emittent%heeft%een%putZoptie%

=%het%recht%om%iets%te%verkopen%tegen%een%bepaalde%prijs.%%!%Het%verschil%tussen%deze%twee%producten%gaat%zich%spiegelen%in%de%intresten%%

!%Als%ze%dezelfde%intrest%hebben%gaat%reverse%convertible%niet%%verkocht%geraken%%

!%weinig%geïnteresseerden%omdat%de%intrest%hoog%is%!%convertible%wordt%interessant%is%want%lage%intrest.%

% !%Voorbeeld:%%

%

Page 26: Samenvatting Deel 1

Extra'

!%emittent:%een%Franse%bank%(bestaat%nu%niet%meer)%!%geeft%reverse%convertible%uit.%

!%Nominale%waarde=%2000EUR%!%Coupon%(hoge%i):%10,50%%%

!%om%beleggers%te%overtuigen,%hoge%rente%bieden%%!%Referentieprijs%(=%uitoefenprijs)%=%25EUR%%

!%waar%boven%of%beneden%waar%de%emittent%zal%beslissen%om%het%te%%verkopen.%%Relevant:%uitleg%beneden:%kader:%

%%

!%Samengevat%!%stel%dat%Agfa%<%of%=%aan%25%EUR%

!%dan%krijg%je%cash%2000EUR%!%cash%terug%!%als%belegger%een%goede%zaak%gedaan,%want%je%krijgt%%uw%nominale%waarde%terug%op%het%einde%

!%Stel%dat%Agfa%<%25%EUR%!%80%aandelen%Agfa%(waarde%<%2000euro).%%!%Wie%beslist?%De%emittent%%!%Koers%op%vervaldag%<%25%EUR%

!%belegger:%in%plaats%van%2000EUR%cash,%80%aandelen%AgfaU%Gevaert.%%!%Want%stel%dat%agfaUgevaert%minder%waard%is,%dan%krijg%je%%minder%geld.%%!%vb.:%1,5EUR%maar%waard%(80*1,5%=%125EUR%krijg%je%terug%%en%je%hebt%2000EUR%geïnvesteerd%!dus%serieuze%verliezen%!%je%hebt%wel%10,5%%gekregen,%maar%compenseert%hier%de%verliezen%niet.%%

% %

Page 27: Samenvatting Deel 1

grafieken'

%!%%evolutie%van%een%onderliggend%aandeel%!%stippellijn%=%referentieprijs.%%!%Het%aandeel%eindigt%boven%de%referentieprijs,%is%dus%positief%% !%betekent%dat%je%je%geld%%% terug%krijgt,%in%dit%geval%%% heeft%de%belegger%een%%% goede%investering%gedaan.%!%Je%krijgt%je%nominale%waarde%terug%en%coupons.%%%%

%%!%loopt%het%slecht%af.%%!%stippellijn%=%referentieprijs%!%De%aandelen%zijn%minder%waard%dan%100%%van%mijn%nominale%waarde.%%!%Ik%wordt%terug%betaald%in%aandelen,%maar%die%aandelen%dekken%niet%volledig%mijn%nominale%waarde.%%!%Aan%mijn%10,5%%wordt%niet%geraakt,%die%krijg%ik%sowieso.%Het%is%wat%je%op%het%einde%van%de%rit%terug%krijgt,,%daar%wordt%wel%aan%

geraakt.%%!%Die%aandelen%vertegenwoordigen%niet%hetzelfde%als%wat%je%geïnvesteerd%hebt,%je%krijgt%wel%je%2%coupons%terug.%% %

Page 28: Samenvatting Deel 1

Les$4:$Module$2:$Obligaties!

Soorten'obligaties'

Standaardobligaties'

!%4%kenmerken%% +%Vaste%en%positieve%rente%% +%Binnenlandse%obligaties%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%Zie%vorige%les%% U%Niet%achtergesteld%of%bevoorrecht%% U%Niet%(revers)%converteerbaar%of%met%warrant%% Zie%vorige%les%+%vervolg%%!%De%2%eerste%zijn%positief,%de%laatste%2%kenmerken%zijn%negatief%%3 Kenmerk34:3Z3niet3(revers)3converteerbaar3of3niet3met3warrant3 reverse3convertible3bond3

=%een%obligatie%die%emittent%kan%terugbetalen%in%aandelen,%onder%bepaalde%%voorwaarden%en%op%de%vervaldag.%%

!%Verschil%tussen%conversieprijs%(=%conversieprijs%van%converteerbare%obligatie)%en%uitoefenprijs%(=uitoefenprijs%van%callUoptie,%waartegen%je%iets%kan%kopen).%%!%Zie%voorbeeld%Agfa%(vorige%les)%%

Page 29: Samenvatting Deel 1

%%!%Reverse%Convertible%is%iets%tussen%aandelen%en%obligaties%

Vergelijking'Aandeel,'obligatie'en'reverse'convertible'

!%%referentieprijs%enkel%relevant%bij%'reverse%convertible'%1)obligatie:%%!%alles%is%gewaarborgd,%alles%is%zeker%(vgl.%coupon%'vooraf%vastgelegd')%!%wordt%altijd%terugbetaald%tegen%nominale%waarde%%!%coupon%is%vooraf%vastgelegd%!%Geen%eindprijs,%want%alles%is%op%voorhand%vastgelegd%2)aandeel%!%Niet%is%'gewaarborgd'%%!%Men%gaat%er%van%uit%dat%je%het%aandeel%gekocht%hebt%tegen%de%referentieprijs%!%Je%verkoopt%tegen%de%“eindprijs”%!%een%aandeel%heeft%geen%eindprijs,%want%een%aandeel%loopt%nooit%%3)%reverse%convertible%(tussen%aandeel%en%olbigatie)%!%Obligatie%en%aandeel%zijn%2%extremen,%reverse%convertible%ligt%ertussenin%!%Alles%is%zeker,%behalve%het%kapitaal!!!%

!%Enkel%en%alleen%als%de%eindprijs%<%dan%de%referentieprijs.%!%Zie%vb%Agfa%

Page 30: Samenvatting Deel 1

Hoe'construeer'je'de'reverse'convertible'technisch?'

!%Hoe%slaagt%de%emittent%erin%om%het%product%op%de%markt%te%brengen?%!%Welke%bouwstenen%gebruikt%de%emittent%om%dit%product%te%construeren?%%%Voorbeeld:3De%uitgifte%=%eerste%tijdstip.%%!%%verschillende%stappen.%%

1) De%emittent%verkoopt%RC%(reverse%converteerbare%obligatie)%aan%de%belegger%2) De%belegger%betaalt%2000EUR%in%ruil%voor%de%RC%(investering)%3) Een%3de%partij%(tegenpartij)%wordt%betrokken%om%het%product%op%poten%te%zetten%

(meestal%is%dit%een%bank)%(heeft%enkel%contact%met%de%emittent,%niet%met%de%belegger)%

4) De%emittent%gaat%putUopties%verkopen%aan%de%tegenpartij%%Tegenpartij%die%koopt%putUopties%(=het%recht%om%iets%te%verkopen%tegen%een%bepaalde%prijs).%%

5) In%ruil,%voor%dit%recht,%moet%die%tegenpartij%de%emittent%vergoeden%onder%de%vorm%van%een%premie,%in%euro%of%dollar.%%Premie%=%de%prijs%die%de%tegenpartij%betaald%aan%de%emittent%in%ruil%voor%de%putUopties.%%

PutUopties%%!%zelfde%onderliggend%aandeel%als%RC%!%zelfde%looptijd%RC%(recht%gedurende%een%bepaalde%periode)%!%zelfde%uitoefenprijs%(referentieprijs)%als%RC%%

!%die%bepaalde%prijs%is%de%uitoefenprijs,%verondersteld%%dezelfde%uitoefenprijs%als%die%RC.%%

%3 3

Page 31: Samenvatting Deel 1

Voorbeeld3AgfaZGevaert3

%!%De%belegger%betaalt%2000EUR%in%ruil%voor%de%RC.%!%De%tegenpartij%koop%80%putUopties.%In%ruil%moet%de%tegenpartij%de%emittent%vergoeden%onder%de%vorm%van%een%premie,%in%euro%of%dollar.%!%De%80%putUopties%zullen%=%aan%de%RC%!%Looptijd%is%2%jaar.%%!%referentieprijs%van%25EUR%(Bemerk:%RC%heeft%een%referentieprijs,%putUopties%hebben%een%uitgifteprijs)%%%!%Die%premie%wordt%gebruikt%om%die%hoge%coupon%te%betalen%van%z’n%RC%

!%risicovol%voor%de%belegger%!%Hoe%slaagt%de%emittent%er%in%om%z'n%hoge%coupon%te%betalen?%%

!%Door%die%premie%(of%een%deel%ervan)%door%te%sluizen.%%%% %

Page 32: Samenvatting Deel 1

Vervaldag%=%2de%tijdstip%!%in%dit%voorbeeld%na%2%jaar%!%Wat%gebeurt%er%als%het%product%vervalt?%Dus%na%2%jaar.%3Scenario31:3de3prijs3van3het3aandeel3>=3de3referentieprijs3(25EUR)3!%De%belegger%trekt%met%zijn%RC%naar%de%emittent%

!%emittent%betaald%die%terug%in%geld%%

!%Waarom%in%geld?%%!%Omdat%de%prijs%van%het%aandeel%boven%of%gelijk%aan%de%referentieprijs%is%%geëindigd.%%!%Het%meest%voordelige%voor%de%belegger%want%die%krijgt%in%ruil%geld%terug.%

!%Wat%gaat%er%gebeuren%met%die%tegenpartij?%%!%De%tegenpartij%heeft%putUopties%

!%het%recht%om%aandelen%te%verkopen%tegen%de%uitoefenprijs%%!%Aandelen%verkopen%tegen%de%referentieprijs%

!%De%prijs%is%gestegen%dus%die%gaat%zijn%putUopties%NIET%uitoefenen%=%wilt%zeggen%dat%hij%zijn%aandelen%zal%verkopen%tegen%de%%uitoefenprijs%aan%de%emittent.%%!%Maar%de%aandelen%zijn%meer%waard,%de%prijs%daarvan%is%hoger%dan%%de%referentieprijs.%%

!%De%emittent%zal%zijn%aandelen%op%de%beurs%moeten%verkopen%om%%ze%kwijt%te%raken%

!%De%tegenpartij%zou%dom%zijn%om%die%putUopties%uit%te%oefenen.%Hij%kan%beter%zijn%aandelen%verkopen%op%de%markt.%%

!%Dan%krijgt%hij%25%of%meer%%Maar%hier%zal%de%tegenpartij%niets%doen.%%Op%voorhand%wist%die%partij%niet%hoe%dat%de%prijs%van%dat%aandeel%%ging%gaan%evalueren.%De%verzekering%dat%de%tegenpartij%afsluit%is%%eigenlijk%dat%ze%minstens%25EUR%krijgen%voor%de%aandelen.%%

%3 3

Page 33: Samenvatting Deel 1

Scenario32:3de3prijs3van3het3aandeel3<3de3referentieprijs3(slechte3scenario3voor3de3belegger)3!%belegger%wordt%nu%terugbetaald%in%aandelen%

!%Als%de%prijs%van%het%aandeel%<%de%referentieprijs%!%dan%krijgt%de%belegger%aandelen,%hij%krijgt%nu%80%aandelen.%%!%80*de%prijs%(kleiner%dan%25)%=%<2000%

!%dus%de%belegger%gaat%niet%volledig%zijn%geld%terugkrijgen.%%%!%Tegenpartij%% !%heeft%80%putUopties%% % !%Het%recht%ervan%uitoefenen%% % !%De%belegger%kan%nu%aan%de%emittent%zijn%aandeel%verkopen%aan%25EUR%

maar%niet%op%de%beurs.%%!%Hij%gaat%80%keer%een%putUoptie%uitvoeren%t.o.v.%de%emittent%!%emittent%is%verplicht%om%die%aandelen%te%kopen%aan%25EUR/stuk%en%dus%%verplicht%om%2000EUR%te%betalen.%%!%de%uitoefenprijs%=%referentieprijs%=%25EUR%!%De%emittent,%waar%haalt%hij%die%2000EUR?%%%

!%de%investering%die%de%emittent%gekregen%heeft%van%de%belegger,%%moet%hij%niet%terugbetalen,%maar%kan%hij%gebruiken%om%de%%tegenpartij%te%vergoeden.%%!%De%belegger%heeft%2000EUR%betaald%aan%de%emittent,%hier%moet%%hij%die%2000EUR%niet%terugbetalen%aan%de%belegger.%%!%Hij%gaat%daar%de%tegenpartij%mee%betalen.%%

%!%De%winst%die%je%haalt%uit%de%putUopties%U%de%premie!%Wat%heeft%hij%dan%verdiend?%is%80*het%verschil%tussen%die%2%prijzen%U%de%premie%UU>%de%winst%die%hij%gehaald%heeft%uit%die%putUopties,%maar%die%direct%ook%de%winst%uit%de%aandelen.%%%!%De%emittent%fungeert%nu%eigenlijk%beetje%als%doorgeefluik.%%

!%Hij%schuift%ze%gewoon%door%aan%de%belegger.%%!%De%emittent%moet%niet%ergens%80%aandelen%uit%eigen%zak%halen,%hij%krijgt%die%%binnen%en%kan%die%gewoon%doorschuiven.%%

%

Page 34: Samenvatting Deel 1

Verduidelijkingen3(33bemerkingen):31)%de%emittent%loopt%geen%risico%op%geen%enkel%manier.%%!%Emittent%verdient%iets%voor%het%werk%dat%hij%erin%steekt%% !%geen%compensatie%voor%het%risico%dat%hij%loopt%!%ook%geen%tegenpartijUrisico%

!%Wegvallen%=%failliet%gaan%!%wat%kan%want%het%product%loopt%2%jaar%en%kan%zijn%dat%je%tegenpartij%failliet%%gaat.%%!%Stel%dat%de%tegenpartij%toch%failliet%zou%gaan,%is%er%geen%aandeel%voor%de%%emittent,%want%de%emittent%kan%dan%de%aandelen%niet%verkopen%want%die%moet%in%%ruil%2000EUR%betalen.%Als%de%tegenpartij%er%niet%meer%is,%dan%vervalt%ook%die%putU%optie.%%!%De%emittent%moet%dan%proberen%om%ergens%anders%de%aandelen%te%verwerven,%%hij%gaat%ze%zoeken%op%de%beurs.%%!%De%emittent%gaat%op%de%beurs%80%aandelen%kopen.%%!%Dus%eigenlijk%hoopt%de%emittent%dat%de%tegenpartij%zal%wegvallen%want%dan%%moet%hij%minder%betalen%%

!%stel%tegenpartij%gaat%failliet,%geen%nadeel%voor%emittent%!%emittent%kan%dan%aandelen%kopen%op%financiële%markt%tegen%lagere%prijs%%2)%De%emittent%beschikt%over%een%putUoptie,%bij%een%omgekeerde%obligatie.%%!%zijn%niet%de%putopties%van%ons%voorbeeld.%%

!%dit%zijn%putUopties%die%de%tegenpartij%bezit%en%die%hij%verkocht%heeft!%%!%Wij%bedoelen%andere%putUopties,%welke%dan?%%

!%De%emittent%heeft%het%recht%om%80%aandelen%te%verkopen%aan%belegger%%tegen%een%prijs%gelijk%aan%25EUR.%%!de%emittent%moet%in%dit%geval%de%investering%van%de%belegger%niet%%terugbetalen.%%

!%indien%hij%deze%optie%uitoefent,%betaalt%de%belegger%via%zijn%investering%die%de%emittent%niet%moet%terugbetalen.%%!%Betaler%die%de%belegger%doet%voor%de%80%aandelen%die%de%emittent%verkoopt.%Dus%de%belegger%heeft%het%recht%om%deze%aandelen%te%verkopen%tegen%25EUR%per%stuk.%%!%Impliciet%heeft%de%emittent%dus%een%putUoptie.%%!%De%emittent%doet%dit%niet%zomaar.%Een%bank%wil%daar%geld%mee%verdienen:%%3)%emittent%verdient%geld,%wat%gaat%die%daar%aan%verdienen?%%!%Wat%zijn%zijn%inkomsten?%%!%de%premie%optie%

!%inkomsten%voor%de%emittent%van%de%opties%die%hij%verkoopt%aan%de%tegenpartij%!%gedurende%2%jaar%beschikken%over%2000EUR%%

!%Beleggen%en%intrest%erop%krijgen%(sommatie%van%de%rente).%%!%Dus%de%emittent%beschikt%2%jaar%over%rente,%over%de%200EUR%die%geld%zal%%opbrengen.%>%sommatie%van%de%rente%RC.%%

!%De%emittent%gaat%er%voor%zorgen%dat%het%laatste%geldig%is,%dat%de%sommatie%rente%2000EUR%>%dan%de%sommatie%rente%RC.%%!%hij%gaat%er%voor%zorgen%dat%de%rente%RC%hoog%genoeg%is%om%beleggers%aan%te%trekkeN;%Hoogte%van%de%RC,%wat%de%emittent%zelf%mag%zoeken.%

Page 35: Samenvatting Deel 1

Wat3is3het3voordeel3tegenpartij3putZoptie?33!%wat%heeft%hij%verdiend%met%die%putUoptie?%%

=%het%maximum%van%0%en%het%verschil%tussen%(referentieprijs%U%prijs%aandeel)%–%%premie.%

!%Tegenpartij%heeft%besloten%om%een%putUoptie%te%kopen,%welk%voordeel?%zie%hierboven.%%!%Als%de%referentieprijs>%dan%de%prijs%van%het%aandeel,%dan%gaat%hij%die%putUoptie%uitoefenen.%%!%Dit%is%voor%1%putUoptie,%maar%we%hebben%er%80,%dus%voor%het%totaal%*8%0%UU>%voor%80%putUopties.%!%Stel%dat%de%referentieprijs%<%prijs%van%het%aandeel%UU>%negatief%UU>%dan%gaat%hij%zijn%recht%niet%uitoefenen.%Maar%zijn%maximum%is%0EUR.%Hij%heeft%er%dus%zijn%broek%aan%versleten%%

Page 36: Samenvatting Deel 1

%%B%is%juist%

Page 37: Samenvatting Deel 1

Emittenten'

Inleiding'

%Oude%data,%maar%geeft%mooi%de%ge�ffectiseerde%kredieten%weer%

!%Bevoorrechte%obligaties%die%volgen%uit%die%effectiseringsoperaties.%%!%Vooral%in%de%VS:%is%sterk%afgenomen%na%financi�le%crisis.%%

CONCLUSSIE%1%!%Geëffectiseerde%kredieten%

!%volgende%uit%de%obligaties%%die%werden%uit%gegeven.%%!%Beleggers%wantrouwen%obligaties%uit%effectisering.%%!%Nu%(2013)%misschien%nog%een%aandeel%van%1U2%.%

!%Verwachting%zal%terug%toenemen,%omdat%effectisering%interessant'%blijft.%%!%Voor%emittent:%kan%kredieten%afstoten%!%Voor%belegger:%kan%'onrechtstreeks'%beleggen%in%kredieten%

CONCLUSSIE%2%!%de%belangrijkste%emittent?%De%overheid.%% %

Page 38: Samenvatting Deel 1

Kenmerken'OLO’s'

OLO%=%“Obligations%linéaires%obligaties”%!%Obligaties%die%de%Belgische%overheid%uitgeeft%=%OLO%!%Worden%uitgegeven%in%verschillende%lijnen%% % !%vandaar%‘lineair’%

!%vaste%rente%% !%vaste%looptijd%(5%à%30%jaar)%!%Iedere%lijn%bestaat%uit%verschillende%schijven%% !%uitgifteprijs%variabel:%bepaald%via%tenderprocedure%%Voorbeelden:3Lijn%1:%OLO%2018%4%%Schijf%1:%1/12/11%Schijf%2:%1/06/12%Schijf%3:%1/12/12%%!%schijven%zijn%momenten%wanneer%er%uitgegeven%wordt%%

!%lijn%1%wordt%periodiek%uitgegeven.%!%mensen%die%belegt%hebben%in%schijf%1%hebben%dan%belegt%op%7%jaar.%!%begin%datum%ligt%altijd%vast,%de%looptijd%en%de%rente%ook%!%tussen%die%schijven%zit%tijd%%%

!%marktrente%gaat%wijzigen.%%!%∆marktrente%is%de%wijziging%tussen%schijf%1%en%schijf%2.%%

!%En%de%wijziging%tussen%schijf%2%en%schijf%3.%!%De%4%%blijft%vast,%ook%al%stijgt%die,%maar%dan%heb%je%geen%enkele%belegger%meer%die%nog%geïnteresseerd%is.%%

!%Wat%gaat%men%dan%doen?%%!%De%uitgifte%prijs%wijzigen.%%

!%De%uitgifteprijs%gaan%ze%dan%dalen%als%de%marktrente%gestegen%zou%zijn%!%∆marktprijs%!%∆uitgifteprijs.%%%!%Typisch%is%dat%de%uitgifteprijs%hier%niet%wordt%vastgelegd%door%de%emittent%maar%een%bepaalde%procedure,%de%tenderprocedure.33

! 3Normaal%legt%de%emittent%de%uitgifteprijs%vast%!%de%emittent%wil%er%voor%zorgen%dat%zijn%obligatie%verkocht%geraakt%%%

!%de%uitgifteprijs%wordt%gevormd%naar%de%belangstelling%voor%de%obligatie.%!%Hier%gebeurt%dit%niet,%hier%gebeurt%dit%via%een%tenderprocedure%

!%een%interactie%tussen%vragers%en%aanbieders.%%%%%

Tenderprocedure:%zie%later%% %

Page 39: Samenvatting Deel 1

Lijn%2:%OLO%2022%5%%Schijf%1:%1/03/11%Schijf%2:%1/09/12%Schijf%3:%1/03/12%…%Schijf%n:%1/09/2021%%!%die%lijnen%blijven%bestaan%tot%de%vervaldag%!%kenmerkend:%elke%lijn%bestaat%uit%schijven%%Grafieken3(zie3PDF)3Gewoon3onthouden3dat:3!%Grafiek%1:%opdeling%Belgische%overheidsschuld%

!de%staat%vooral%financiert%met%OLO's.%%!%Grafiek%2:%Plaatsing%van%OLO�s%per%investeerder%

!%uitsluitend%institutionele%investeerders%die%daar%voor%intekenen%!%geen%particulieren%!%Institutionele%investeerders%=%instituties%%

%!%Grafiek%3:%Overheidsschuld%in%Belgische%handen%%

!%zit%bij%Belgische%(institutionele)%beleggers.%%!%De%lijnen%dalen%maar%op%het%einde%stijgt%het%terug%een%beetje.%%

!%Door%de%crisis%gaat%men%meer%in%eigen%land%beleggen.%%!%Vanaf%98%tot%2008%is%het%continu%dalend,%meer%en%meer%overheidsschuld%bij%buitenlandse%beleggers.%%!%Nu%omgekeerd,%terug%meer%een%overheidsschuld%in%Belgische%handen%%

!%Beleggers%terug%meer%in%eigen%land.%%3 3

Page 40: Samenvatting Deel 1

De'primaire'markt'

Emissieprocedure'van'OLO’s:'Tenderprocedure'

!%Hoe%werkt%die%tenderprocedure?%%!%wordt%gebruikt%door%de%staat%om%OLO's%te%plaatsen%op%de%primaire%markt.%%!%Nieuwe%schijven%worden%geplaatst%%Tenderprocedure%=%procedure%van%aanbestedingen%uitschrijven%en%de%instutitionele%beleggers%bepalen%hoeveel%ze%willen%investeren,%de%hoogste%wint.%%%%Algemene3principe3tenderprocedure:3

• Aanbesteding%op%basis%van%prijzen%&%bedragen • Schatkist%bepaalt%minimumprijs% • Alle%offertes%hoger%dan%minimumprijs%aanvaard% • Offerte%gelijk%aan%minimumprijs%eventueel%proportioneel%aanvaard%

3!%De%overheid%maakt%bekend%dat%ze%een%nieuwe%schijf%willen%uitgeven%van%een%bepaalde%lijn%%

!%aanbesteding%uitgeven%% !%betekent%dat%alle%offertes%hoger%dan%minimumprijs%aanvaard%worden.%%!%schatkist%bepaalt%een%minimumprijs.%%!%institutionele%beleggers%kunnen%offertes%indienen%

%Voorbeeld:%Schijf%van%OLO%2004U2014%:%7,75%%Gewenste%opbrengst%=%minimum%7,5*10^6%!%een%aanbesteding%wordt%uitgeschreven%voor%wie%geïnteresseerd%is%%

!%De%prijs%=%de%prijs%de%ze%willen%betalen%!%bedrag%=%het%bedrag%die%ze%willen%beleggen%

%!%de%offerte%voor%elke%institutionele%belegger%moet%een%prijs%en%een%bedrag%bevatten%%

%!%Bv:%ING%die%wil%102,15%%als%uitgifteprijs%betalen%en%wilt%7,5%miljoen%EUR%beleggen.%%

!%Dit%zijn%de%offertes%die%binnenkomen.%% %

Page 41: Samenvatting Deel 1

!%Overheid%kiest%eerst%offerte%met%hoogste%uitgifteprijs.%%!%Hoe%hoger,%hoe%meer%geld%de%overheid%krijgt%

%%!%overheid%gaat%de%offertes%bekijken%

!%die%van%Dexia%behouden%omdat%die%het%aantrekkelijkst%is%!%zij%willen%3,75miljoen%euro%beleggen%in%die%nieuwe%schijf%!%Dexia%zal%dan%een%uitgifteprijs%betalen%van%102,34%.%%

%!%Tenderprocedure%=%procedure%van%aanbestedingen%uitschrijven%en%de%instutitionele%beleggers%bepalen%hoeveel%ze%willen%investeren,%de%hoogste%wint.%%%!%Overheid%gaat%de%op%��n%na%offerte%weerhouden%

!%KBC%biedt%de%op%��n%na%hoogste%prijs.%%!%Dexia%is%al%weerhouden,%die%had%de%hoogste.%%!%KBC%zal%ook%mogen%beleggeni%n%de%OLO%

!%%tegen%een%uitgiftprijs%van%102,18%.%%!%Maar%Dexia%gaat%meer%betalen%dan%KBC.%%

%!%We%moeten%7,5%miljoen%binnenhalen%%

!%Na%Dexia%en%KBC%is%er%al%6,25%miljoen%opgehaald%!%nog%1,25%ophalen%

!%Kijken%naar%de%3de%hoogste%=%Fortis%!%wil%2,5%beleggen,%maar%we%hebben%nog%maar%1,25%nodig.%%!%We%gaan%dus%Fortis%weerhouden%maar%slechts%voor%de%helft%%aanvaarden%%

%!%nieuwe%schijf%heeft%3%(institutionele)%beleggers%

!%gemiddelde%uitgifteprijs%is%102,23%%!%geeft%een%indicatie%van%een%gemiddelde%wat%de%bank%betaald%

!%MAAR%ELKE%BANK%BETAALD%EEN%EIGEN%UITGIFTEPRIJS.%%!%Dexia%heeft%een%slechte%zaak%gedaan,%omdat%zij%het%meeste%betalen%%!%Fortis%doet%dus%voordeel.%%

3 3

Page 42: Samenvatting Deel 1

De'secundaire'markt'=%markt%waar%bestaande%obligaties%worden%gekocht%en%verkocht%%!%prijs%van%een%obligatie%=%%%van%de%nominale%waarde%% !%een%obligatie%wordt%verhandeld%in%procenten%

!%vb.:%prijs%van%een%obligatie%kan%102,10%%zijn.%%!%Dit%betekend%dat:%% !%als%je%obligatie%koopt%betaal%je:%% % prijs%(%)%*%nominale%waarde%(valuta)%%!%op%de%primaire%markt%betaal%je%de%uitgifteprijs,%op%de%secundaire%betaal%je%(prijs*NW)%

exclusief''verlopen'rente''

!%prijs%(Exclusief%verlopen%rente)%van%een%obligatie%=%%%van%de%nominale%waarde%%! 3Verlopen3rente3=3aantal3verlopen3dagen3*3coupon33 3 3 3 333333603%Let%op!:%360%en%géén%365%%! 3Verlopen3rente33

=%rente%die%al%verlopen%is%tussen%laatste%coupondatum%en%datum%van%%verhandeling.%!%is%nog%niet%uitbetaald%aan%verkoper%maar%wel%al%door%verkoper%'verdiend'.%%!%Moet%daarom%door%koper%worden%betaald%aan%verkoper.%%!%Koper%moet%immers%geen%volledig%jaar%wachten%op%volgende%coupon.%%

%! 3aantal3verlopen3dagen33 ! 3coupondatum3+3aantal3dagen3tussen3datum3verhandeling3uit3verleden3+333 datum3verhandeling3+343transactiedagen3% % !%4%transactiedagen%omdat%het%een%aantal%dagen%duurt%om%het%%% % administratief%te%verwerken%%% %

Page 43: Samenvatting Deel 1

%Coupondatum:%15/10%!%Stel%dat%ik%op%5/12%op%de%secundaire%markt%de%obligatie%wil%aankopen.%% !%verlopen%rente%berekenen%

!%=%de%rente%die%al%verlopen%is%sinds%de%laatste%coupon%datum%tot%aan%de%%dag%dat%ik%die%obligatie%ga%kopen%op%de%markt%(datum%van%de%%verhandeling).%%

!%Waarom%is%die%verlopende%rente%belangrijk?%%!%Omdat%die%nog%niet%uitbetaald%is%aan%de%verkoper,%maar%eigenlijk%is%die%%wel%al%door%de%verkoper%verdiend.%%!%Elke%dag%verdien%ik%een%stukje%van%mijn%rente%of%van%mijn%coupon.%!%Maar%wordt%maar%1%keer%per%jaar%gestort%op%de%rekening%

%!%verlopen%rente%=%(aantal%verlopen%dagen/360)%*coupon%% !%aantal%verlopen%dagen%=%Coupondatum%+%aantal%dagen%tussen%datum%%% verhandeling%en%coupondatum%uit%verleden%+%datum%verhandeling%+%4%%% transactiedagen%%%!%Wat%is%het%aantal%verlopen%dagen%in%mijn%voorbeeld?%!%coupondag%is%1%dag%=%op%15/10%%

+%aantal%dagen%tussen%datum%verhandeling%en%coupondatum%uit%verleden%%%van%16/10%tot%aan%30/10%UU>%15%dagen%in%totaal%UU>%+%30%+%4%+%1%(datum%

van%verhandeling%=%1dag)%+%4%(transactiedagen)%%aantal%verlopen%dagen%=%1%+%15%+%30%+%4%+%1%+%4%=%55%dagen%

%!%Hoeveel%betaal%je%bij%aankoop?%%

!%Eerst%de%verlopen%rente%berekenen.%%!%verlopen%rente%=%(7,75%%*%25000)%*%(55/360)%=%396%EUR%

!%te%betalen%bij%aankoop=%!%25000%*%102,10%%+%296%=%25525%+%296%=%25821%EUR%

%3 3

Page 44: Samenvatting Deel 1

%3oplossing:3

!%Aantal%verlopen%dagen%=%1%+%5+%30%+%19%+%1%+%4%=%60%!%Verlopen%rente%=%(6%%*%1000)%*%(60/360)%=%10%EUR%

%!%te%betalen%bij%aankopen=%1000EUR%*%110%%+%10%=%1100%+%10%=%%1110%EUR%%Antwoord3D3is3juist.3% %

Page 45: Samenvatting Deel 1

Les$5:$Module'2:'Obligaties!

Rendement:'berekening'!%Uitgifteprijs%=%%%van%de%nominale%waarde%

• a%pari%• boven%pari%• onder%pari%

!%Voorbeeld:%Uitgifteprijs%=%101,10%;%nominale%waarde%=%5000%NLG%% !%u%betaald%5055%NLG%% !%effectief%rendement%<%nominale%rente%' '

Page 46: Samenvatting Deel 1

Twee'soorten'rendement:'

!%lopend%rendement%of%current%yield%(CY)%• zonder%verlopen%rente%• met%verlopen%rente%

!%actuarieel%rendement%of%yield%to%maturity%(YTM)%• voor%volledige%jaren%• voor%onvolledige%jaren%

Lopend'rendement'(CY):'

Berekening3zonder3verlopen3rente:33CYt3=3rente33333=3…%333333333333koerst3%!%Koers%=%wat%%je%betaald,%een%percentage%% !%de%koers%=%investering%die%je%doet%!%Rente=%opbrengst%(wat%je%verdiend),%in%%%% !%nominale%rente%(bepaald%uw%coupon%(nominale%rente%*%nominale%waarde)%!%formule%=%%/%%=%%%%!%Als%je%teller%en%noemer%met%de%nominale%waarde%gaat%vermenigvuldigen%dan%krijg%je%in%de%teller%de%coupon,%en%in%de%noemer%het%bedrag%dat%je%moet%investeren%(koers*nominale%waarde)%

!%CYt%=%%%%%%%%%%%%%coupon%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%investeringsbedrag%

3Voorbeeld:3OLO%2005U2016;%i%=%rente%=%nominale%rente%(=%nominale%intrest)%=%7,25%%coupondatum%=%14/3%koers%=%108,12%%op%17/03/13%Netto%waarde%=%100%%Hoeveel%bedraagt%de%CY%op%17/03?%%!%De%koers%staat%in%de%noemer,%en%varieert%dagelijks%

CYt%=%7,25%/%108,12%%=%0,0725%/%1,0812%=%0,06706%=%6,706%%!%is%lager%dan%de%nominale%rente%

!%lopend%rendement%=%6,706%%%Het%voorgaande%is%exclusief%de%verlopen%rente!!!%(maakt%ook%deel%uit%van%de%investering)!!!%' '

Page 47: Samenvatting Deel 1

Berekening3inclusief3verlopen3rente:3%CYt%=% % %rente%%%%%%%%%%%(koerst%+%verlopen%rente)%%!%exactere%formule%!%als%je%obligatie%koopt:%koers%*%nominale%waarde%+%de%verlopen%rente%betalen%%!%Verlopen%rente=%bedrag%in%euro.%Hier%is%het%een%percentage!!%

!%verlopen%rente%kan%dus%een%bedrag%of%een%percentage%zijn%(afhankelijk%van%de%%context).%Hier%is%het%een%percentage,%want%anders%kan%je%niet%bij%de%koers%optellen%%(dat%ook%een%percentage%is).%

%Voorbeeld:33OLO%2005U2016;%i%=%rente%=%nominale%rente%(=%nominale%intrest)%=%7,25%%coupondatum%=%14/3%koers%=%108,12%%op%17/03/13%Netto%waarde%=%100%%Hoeveel%bedraagt%de%CY%op%17/03?%%!%Het%aantal%verlopen%dagen%tellen%tussen%14/3%en%17/3%% !%de%coupondatum%(1%dag)%

!%aantal%dagen%tussen%coupondatum%en%transactiedag:%2%dagen%(15%en%16/3)%(2%%dagen)%!%1%transactiedag%(17/3)%(1%dag)%!%4%administratieve%dagen%die%we%erbij%tellen%(het%duurt%4%dagen%tegen%dat%de%%verkoper%zijn%geld%krijgt.%

%aantal%verlopen%dagen=%1+2+1+4%=%8%Verlopen%rente%=%7,25%*%(8/360)%=%0,1611%%!%CYt%=%7,25%/%(108,12%%+%0,1611%)%=%6,6955%%%!%Exacter%dan%zonder%verlopen%rente%!%Verschil%is%niet%zo%groot%omdat%we%maar%met%een%paar%dagen%zaten.%%3 3

Page 48: Samenvatting Deel 1

Nadelen3aan3lopend3rendement:3!%Het%houd%geen%rekening%met%mogelijke%meerwaarde%% !%Stel%je%hebt%2%obligaties.%Obligatie%1%heeft%een%nominale%rente%i%van%5%.%De%%% koers%K%is%50%%(prijs%waartegen%de%obligatie%op%de%markt%noteert.%Ze%loopt%1%jaar.%%% Ze%loopt%nog%1%jaar%% % !%CYt%=%5%%/%50%%(verlopen%rente%is%0,%want%ze%loopt%nog%1%jaar%dus%we%%% % zitten%op%de%coupondatum)%=%10%%% !%Obligatie%2:%i%=%10%;%K%=%100%;%Looptijd%nog%1%jaar%% % !%CYt%=%10%%/%100%%=%10%%% !%Obligatie%1%en%2%hebben%dezelfde%current%yield,%dus%zijn%even%aantrekkelijk?%% !%Toch%obligatie%1%kiezen:%je%wordt%aan%100%%terugbetaald,%maar%je%moet%ze%%

maar%aan%50%kopen.%Als%je%obligatie%2%koopt%betaal%je%100%euro,%en%je%krijgt%na%1%%jaar%10%euro%rente%en%je%100%euro%(=%110).%%Obligatie%2:%je%investeert%100%euro:%je%kan%2%obligaties%kopen%met%een%waarde%van%%50%euro%per%stuk.%Maar%je%koopt%wel%2%keer%een%obligatie%met%nominale%waarde%%100%euro,%dus%je%hebt%eigenlijk%200%euro.%Na%een%jaar%krijg%je%200%euro%en%10%euro%%intrest.%

!%alleen%interessant%als%ruwe%benadering%%

Wat3met3variabele3rente?3% !%De%definitie%van%CY%=%rente%/%%koers%%% !%De%teller%(rente)%is%goed%als%die%vast%is,%maar%wat%doen%als%die%variabel%is%en%van%%

jaar%tot%jaar%varieert.%(rente%moet%vooraf%vastgelegd%zijn,%maar%kan%wel%variëren).%% !%wat%vul%je%dan%in%de%teller%in?%% !%Voorbeeld%% % !%Obligatie%1:%CYt%=%6%,%nog%10%jaar%lopen%% % !%Obligatie%2:%CYt%=%7%;%nog%10%jaar%lopen%% % !%rente%is%variabel.%Current%yield%van%obligatie%1%evolueert%naar%11%%%% % binnen%enkele%jaren.%Bij%obligatie%2%daalt%de%rente%naar%2%.%%% % !%Obligatie%1%kiezen%% %

Page 49: Samenvatting Deel 1

Actuarieel'rendement'of'yield'do'maturity'(YTM)'

!%Onderscheid3tussen3volledige3jaren3en3onvolledige3jaren3maken3voor3de3berekening.%!%met%volledige%jaren%werken%als%je%uw%YTM%berekend%op%de%dag%dat%je%berekend%gelijk%is%aan%uw%coupondag%!%onvolledig%jaar:%als%je%tussen%2%coupondata%zit.%%%%%% % C% % % % % % % C%% Volledig%jaar% % % onvolledig% % Volledig%jaar%% % % % % %%%Jaar%%%!%Volledig%jaar:%verlopen%rente%VR%=%0%=%0%%!%Onvolledig%jaar:%verlopen%rente%is%niet%gelijk%aan%0!!!%%3 3

Page 50: Samenvatting Deel 1

Berekening3voor3volledige3jaren:3%Koers%=%Somt%coupont%%+%%NWn%X%NW% % (1+r)t% %%%%%%(1+r)n%%Koers%XNW%=%investering%Alles%na%=%teken%:%opbrengst%!%2%soorten%opbrengsten:%periodiek%(coupon)%en%op%vervaldag%netto%waarde%!%r%=%actualisatie%=%actuarieel%rendement%% !%Als%r%hoog%is:%wijst%erop%dat%je%uw%opbrengsten%moet%delen%door%een%hoog%getal%%

om%die%gelijk%te%krijgen%aan%uw%investering.%Het%duid%er%dus%op%dat%uw%%opbrengsten%groot%zijn%in%vergelijking%met%uw%investeringen%(delen%door%groot%%getal%om%ze%gelijk%te%krijgen%met%de%investeringen).%!%Hoge%r%is%goed%(aantrekkelijk)%!%kleine%r:%opbrengsten%delen%door%klein%getal,%dus%kleinere%opbrengsten%%(onaantrekkelijke%belegging)%

%3Berekening3voor3onvolledige3jaren3%Koers%+%verlopen%rente%=%Somt%coupont+f%%+%%NWn+f%X%NW% % % % %%%%%%(1+r)t+f% %%%%(1+r)n+f%%%%%%%%%!%n%=%aantal%nog%te%lopen%volle%jaren%!%f%=%aantal%te%lopen%resterende%deel%van%het%jaar%(aantal%dagen%tussen%vandaag%en%de%volgende%coupondagen)%(1%jaar%=%360%dagen)%!%De%sommatie%van%het%aantal%verlopen%dagen%en%het%aantal%nog%te%lopen%dagen%=%1%jaar%=%360%dagen%!%f%=%aantal%nog%te%lopen%dagen%/%360%%links%van%het%=%teken:%% !%de%investering%die%je%moet%doen%als%je%de%obligatie%koopt%% !%verlopen%rente%hier%in%euro,%niet%in%%%rechts%van%het%=%teken:%% !%de%opbrengst%% !%f%is%een%deel%van%het%jaar%% !%r%=%actuarieel%rendement%%3 3

Page 51: Samenvatting Deel 1

Voorbeeld:3OLO%2005U2016;%i%=%rente%=%nominale%rente%(=%nominale%intrest)%=%7,25%%coupondatum%=%14/3%koers%=%108,12%%op%17/03/13%Netto%waarde%=%100%%Hoeveel%bedraagt%YTM%op%17/03?%%Verlopen%rente%=%zie%vorige%oefening%voor%berekening%%

!%108,12%%*%100€%+%0,1611%%% !%probleem:%het%ene%is%in%euro%en%het%ander%in%%,%dus%niet%op%te%tellen%

!%0,1611%%*%100%(NW)%%%!%108,12%%*%100€%+%0,1611%%*%100%=%%=%%7,25%%*%100%%+%%%7,25%%*%100%%%%%%%%+%(7,25%%*%100)%+%100%%(1%+%r)352/360% %%%%%%(1%+%r)(352/360)%+%1%%%%%%%%%%%(1%+%r)(352/360)%+%2%%eerste%coupon%%%%%%%Tweede%coupon% %%%%%%3de%coupon%14/03/2014%%%%%%%%%%14/03/15%%%%%%%%%%%%%%%%%%14/03/16%%!%14/03/2016:%vervaldag,%dus%100%bijtellen%!%f%=%360%–%aantal%verlopen%dagen%(8)%=%352%% % 360% % % %%%%%%%%%%%360%!%r%eruit%halen%om%het%te%weten%!%op%examen%r%kunnen%berekenen% %

Page 52: Samenvatting Deel 1

%%Obligatie%1%heeft%een%nominale%rente%i%van%5%.%De%%koers%K%is%50%%(prijs%waartegen%de%obligatie%op%de%markt%noteert.%Ze%loopt%1%jaar.%%Ze%loopt%nog%1%jaar%!%CYt%=%5%%/%50%%(verlopen%rente%is%0,%want%ze%loopt%nog%1%jaar%dus%we%%zitten%op%de%coupondatum)%=%10%%%!%YTM?%50%*100%=%5%*100%+%100%% % %%(1%+%r)%% % % % % !%r%zoeken%50%=%105%%%%%%%%%(1+r)%%50%+%50%*%r%=%105%50r%=%55%r%=%55/50%=%1,1%%!%110%%rendement%!%YTM%=%110%%vs%CY%=%10%%%!%YTM%>%CY%%% !%lopend%rendement%kleiner%dan%actuarieel%rendement%%!%D%is%juist%(lopend%kan%<,%>%=%dan%actuarieel)%% %

Page 53: Samenvatting Deel 1

Determinanten'van'het'rendement'Vanaf%nu:%rendement%%=%actuarieel%rendement%!%waarom%heeft%de%ene%obligatie%een%verschillend%rendement%dan%een%andere?%%33determinanten:3

1. markwaarde%2. kredietwaardigheid%van%de%emittent%3. de%fiscale%druk%

%

Marktrente'

% =%risicovrije%rente%% =%rente%betaald%door%de%overheid%%!%De%rente%die%gangbaar%is%op%de%markt%!%marktrente%=%risicovrije%rente%%

• rente%die%de%overheid%betaald%%• overheid%kan%niet%failliet%gaan%• overheid%gaat%rente%betalen%als%ze%obligaties%(OLO’s)%uitgeeft%

!%rente:%actuarieel%rendement%(niet%nominale%rente)%%! 3marktrente3=3actuarieel3rendement3dat3de3overheid3betaald3als3ze3geld3wil3lenen.33Bedenkingen:3% !%“de”%marktrente%bestaat%niet,%want%“de”%overheid%bestaat%ook%niet%(marktrente%%

in%BE%is%niet%gelijk%als%die%in%DE.%!%Elk%land%heeft%zijn%marktrente%

% !%Ieder%land%heeft%verschillende%marktrenten%(vb.:%verschillende%in%BE)%% % !%hangt%af%van%looptijd%van%de%obligatie%% % !%men%gebruikt%vaak%een%looptijd%of%een%resterende%looptijd%van%10%jaar%% !%is%de%rente%betaald%door%de%overheid%risicovrij?%% % !%kan%de%overheid%failliet%gaan?%% % !%als%je%belegt%in%overheid,%ben%je%risicovrij?%100%%zeker%dat%je%het%%

terugkrijgt?%!%JA,%voor%Duitsland%!%NEEN,%voor%Griekenland%!%MISSCHIEN:%Spanje,%Portugal,%België,%Italië,…%

%!%Dus%nood%aan%een%nieuwe%definitie%voor%marktrente?%!%Vetgedrukte%definitie%(die%overheid%betaald)%gebruiken%wij%% marktrente3=3actuarieel3rendement3dat3de3overheid3betaald3als3ze3geld3wil333 lenen.%3 3

Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
op obligaties uitgegeven door de overheid
<> nominale rente betaald door de overheid!
Page 54: Samenvatting Deel 1

Impact3marktrente3op3rendement3%1)%Voor%nieuwe%obligaties:%%Als%de%marktrente%stijgt%(daalt)%!%actueel%rendement%stijgt%(daalt)%ook%%%%!%Geldt%enkel%voor%nieuwe%investeerders%% !%via%coupon%voor%nieuwe%obligaties%%% !%marktrente%stijgt%!%coupon%stijgt%en/of%uitgifteprijs%daalt%!%rendement%stijgt%%!%rendement%stijgt,%want%je%betaald%minder%als%je%investeert.%%2)%Voor%bestaande%obligaties:%%Marktrente%stijft%(daalt)%!%koersen%op%secundaire%markt%daalt%(stijgt)%!%koers%daalt:%voordelig%voor%nieuwe%investeerders%(aankoopprijs%daalt%dus%rendement%stijgt)%die%bestaande%obligaties%willen%kopen.%(geld%niet%voor%bestaande%investeerders)%(als%je%als%belegt%hebt%in%een%obligatie,%is%een%stijging%van%de%marktrente%slecht,%want%dat%drukt%de%verkoopprijs).%!%vermijden%door%je%obligatie%bij%te%houden%tot%de%vervaldag%(dan%heeft%dit%geen%impact)%!%als%ze%de%obligatie%bijhouden,%is%de%stijging%van%de%marktrente%niet%nadelig%voor%de%eigenaars%van%de%bestaande%obligaties.%%Vervolg:%Les%6%%% %

Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Van overheidsobligaties, maar ook -ceteris paribus- ook van bedrijfsobligaties!
of uitgifteprijs
Is nadelig voor bestaande investeerder als ze voor de vervaldag voorkopen!
Page 55: Samenvatting Deel 1

Les$6:"Module'2:'Obligaties!

Determinanten'van'het'rendement'!%bepalen%als%er%een%hoog%of%laag%rendement%is.%!%rendement%:%%actuarieel%rendement%!%3%elementen%

1:'Marktrente'

marktrente%=%risicovrije%rente%=%rente%betaald%door%de%overheid%% !%overheid%kan%niet%failliet%gaan%%!%risicovrij%% % !%vandaag:%overheid%kan%wel%failliet%gaan%(Cyprus,%Griekenland)%!Nieuwe!obligaties!!%Marktrente%stijgt%(daalt)%!%rendement%stijgt%(daalt)%%!%Via%coupon%(of%uitgifteprijs)%voor%nieuwe%obligaties%Marktrente%stijgt%!%coupon%stijgt%en%of%uitgifteprijs%daalt%!%rendement%stijgt.%%Bestaande!obligaties:!!%wordt%bepaald%door%de%koers%voor%bestaande%obligaties%!%secundaire%markt%Als%de%marktrente%stijgt%(daalt)%!%koersen%dalen%(stijgen)%Is%voordelig%voor%nieuwe%investeerders%Koers%daalt%!%aankoopprijs%daalt%!%rendement%stijgt%!%Het%zijn%bestaande%obligaties,%maar%het%zijn%wel%nieuwe%investeerders%die%ze%kopen.%!%nadelig%voor%bestaande%investeerders%om%te%verkopen%(want%de%koers%daalt%dus%krijgen%ze%minder%geld)%% !%koers%daalt%!%verkoopprijs%daalt%!%rendement%daalt%!%Is%niet%nadelig%voor%bestaande%investeerders%als%ze%de%obligatie%tot%de%vervaldag%bijhouden.%%' '

Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
<>
=
Marktrente stijgt => Rendement stijgtNieuwe investeerders = geldt altijdWant: Marktrente stijgt -> Koers daalt -> Aankooprijs daalt -> rendement stijgt. Bestaande investeerders = geldt enkel als je kan wachten tot vervaldagOp vervaldag steeds NW terugbetaald. Dus stijging marktrente heeft geen effect. Uw rendement wijzigt niet. -> Rendement blijft gelijk.Stel dat je niet kan wachten als bestaande investeerder is dit nadeligWant: Marktrente stijgt -> Koers daalt -> Verkoopprijs daalt -> Rendement daalt.
Page 56: Samenvatting Deel 1

Bewijs:'marktrente'stijgt'(daalt)'! 'koersen'dalen'(stijgen)'

Overheidsobligatie%% !%V0%=%nominale%waarde%(wat%je%betaald%wat%je%koopt/%krijgt%als%je%verkoopt)%% !%K%=%koers%(nominale%waarde,%bedrag%in%euro)%% % !%V%=%V0%*%K%% !%i%=%nominale%rente%% !%r%=%marktrente%%=%roverheid%(risicovrije%rente)%% !%n%=%looptijd%van%de%obligatie%%% Veronderstelling:%volledige%jaren%% Verlopen%rente%=%0%(volledige%jaren)%%V%=%i%*%V0%/%(1+r)%+%i*%V0%/%(1+r)2%+%….%+%i*%V0%/%(1+r)n%+%V0%%/%(1+r)n%% !%i*V0%is%wat%je%krijgt%na%een%jaar%% !%1+r%om%te%actualiseren%!%r%zorgt%ervoor%dat%links%gelijk%wordt%aan%rechts%!%r%is%de%marktrente%is%dus%actuarieel%rendement%betaald%door%de%overheid%en%stelt%daarom%links%(=%investering)%gelijk%aan%rechts%(=opbrengst)%%Relatie!tussen!marktrente!en!koers?!%r3stijgt3! 3V3daalt3! 3K3daalt3%% !%r%staat%overal%in%de%noemer,%dus%als%die%stijgt,%wordt%de%noemer%groter%en%de%%% breuk%kleiner.%% !%Dus%als%r%stijgt,%zal%K%dalen%%r3daalt3! 3V3stijgt3! 3K3stijgt3QAD%%' '

Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
V = investering
= Marktrente stijgt -> Koers daalt
Page 57: Samenvatting Deel 1

Aanvulling'bij'bewijs'

%V%=%i%*%V0%/%(1+r)%+%i*%V0%/%(1+r)2%+%….%+%i*%V0%/%(1+r)n%+%V0%%/%(1+r)n%%V%=%i*V0%(1/(1+r)%+%1/(1+r)2%+%…%+%1/(1+r)n)%+%V0%*%(1/(1+r)n)%%% Meetkundige%reeks%% % Kenmerken:%%% % % !%eerste%element%=%a3=%1/(1+r)%% % % !%reden%(waarmee%je%het%vorige%element%ga%vermenigvuldigen%om%%% % % het%volgende%te%krijgen)=%b%=%1/(1+r)%% % % !%Som%eerste%n%elementen%=%a%*%(1Ub)n%/%(1Ub)%%!%a%en%b%vervangen%en%verenigvoudigen:%%(1%–%(1/(1+r))n)%/%r% % % % 1%–%r%((1%–%(1/(1+r))n)/r)%%% =%A%(>0)%% % % % % % =%A%(>0)%%%V3=3i3*3V03*3A3+3V03*3(13–3r3*3A)3%%V3=3V03*3(313+3(iZr)3*3A)3%Stel:3i3>3r3! 3V3>3V033! 3K3>3100%3% !%r%kan%bewegen%van%dag%tot%dag%% !%I%>%r%!%V%>%V0%%%% !%V%is%groter%dan%V0,%dus%K%is%groter%dan%1,%dus%groter%als%100%%!%Als%marktrente%zakt%onder%nominale%rente%dan%stijgt%de%koers%boven%100%%3Stel:3i3<3r3! 3V3<3V03! 3K3<3100%3!%Als%marktrente%stijgt%boven%nominale%rente%dan%zakt%koers%onder%100%%%% %

Arne Snauwaert
a & b zijn hier toevallig gelijk. Moet niet.
Dit is gewoon zo.
Page 58: Samenvatting Deel 1

2:'De'kredietwaardigheid'van'de'emittent'

!%De%kans%dat%je%uw%geld%terug%ziet%(faling)%!%Als%het%bedrijf%in%faling%gaat,%is%het%niet%kredietwaardig,%dus%zie%je%uw%geld%niet%terug%%!%Het%gaat%over%bedrijven%(overheid%gaat%moeilijk%failliet)%%rbedrijf%=%roverheid%+%risicopremie%%% !%rbedrijf%=%actuarieel%rendement%van%bedrijf%% !%roverheid%=%marktrente%% !%risicopremie%=%vergoeding%voor%mogelijke%faling%=3‘spread’%%Spread%=%rbedrijf%–%roverheid%%% !%spread%weerspiegeld%de%kredietwaardigheid%(%=%f(kredietwaardigheid))%% % !%inverse%relatie%% !%als%de%kredietwaardigheid%stijgt,%daalt%de%risicopremie%% !%kredietwaardigheid%bepaald%a.d.h.v.%‘ratings’%%Kredietwaardigheid3stijgt3! 3risicopremie3daalt3! 3rendement3daalt3%% Weerspiegeld%in%rating%emittent%(Standard%&%Poors,%Moody’s)%%

%!%hoe%hoger,%hoe%beter%% %

Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Geldt enkel voor nieuwe investeerdersVoor bestaande investeerders geldtVerkopen voor vervaldag: positief effect want:Kredietw. stijgt -> risicopremie daalt -> rendement daalt -> verkoopprijs stijgt.Verkopen op vervaldag: geen effect want:men krijgt altijd NW terugbetaald
Page 59: Samenvatting Deel 1

%%!%renteverschil%tussen%bedrijfsobligaties%en%overheidsobligaties%!%bp%=%basispunt%%% !%100%bp%=%1%%

!%100%basispunten%%=%1%procent;%200%basispunten%=%2%%!%getal%in%plaats%van%percentage%

!%5%lijnen:%% !%5%indexen%(verzamelingen)%van%bedrijfsobligaties%% !%index%=%groep%van%bedrijfsobligaties%% !%verschillen%inzake%ratings%%Twee3lessen:3

1) omgekeerd%verband%tussen%rating%en%spread%%a. lijn%BBB%ligt%vanboven%(hoogste%spread)%b. lijn%met%AAA%ligt%beneden%(laagste%spread)%

i. hoge%rating%!%lage%spread%!%laag%“bibbergeld”%2) spread%varieert%doorheen%de%tijd%

a. financiële%crisis%%% %

Page 60: Samenvatting Deel 1

Bedenkingen:3%Rbedrijf3=3roverheid3+3risicopremie3%!%voorgaande%relatie%geldt%traditioneel%voor%bedrijfsobligaties%(kunnen%failliet%gaan)%% !%overheden%kunnen%wel%failliet%gaan%% !%geld%nu%ook%voor%overheden%% % !%vb.:%rGriekenland%=%rDuitsland%+%risicopremie%% % !%vb.:%rItalië%=%rDuitsland%+%risicopremie%(rItalië%<%rGriekenland)%% % !%vb.:%rBelgië%=%rNederland%+%risicopremie%% % % !%rating:%NL:%AAA%/%BE:%AA%% % !%vb.:%rSpanje%=%rBelgië%+%risicopremie%%' '

Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Financiële crisis heeft spread doen omhoog gaan.
Page 61: Samenvatting Deel 1

3:'Fiscale'druk'

%Fiscale3druk3stijgt3(daalt)3! 3Rendement3daalt3(stijgt)3%Verschil%tussen%brutoUrendement%en%nettoUrendement:%%% Netto%=%bruto%*%(1Ut)%% (t%=%belastingsvoet)%%t%=%fiscale%druk%% !%t%stijgt%!%netto%daalt%% !%t%daalt%!%netto%stijgt%%Voorbeeld:3Bruto%:%10%%T%=%25%%(roerende%voorheffing)%Netto%=%10%%(vast)%%10%%*%(1%–%25%)%=%7,5%%%% %

Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Stel t -> 50 %Dan netto rendement -> 5%
Page 62: Samenvatting Deel 1

Duration'=%gewogen%gemiddelde%looptijd%%Marktrente%stijgt%(daalt)%!%koersen%dalen%(stijgen)%% !%verband%via%duration%Stappenplan:3procentuele3verandering3van3de3waarde3van3obligaties31)3marktrente3stijgt3(daalt)3! 3koers3daalt3(stijgt)3!)!∆3marktrente3! 3∆3koers3! 3∆3waarde%(als%het%ene%wijzigt,%wijzigt%het%andere%ook)%%% % % % V%=%V0%*K%% % !%zie%voorbeeld%nulcoupon%!)!∆3waarde3=3f(∆3marktrente)3!)!∆3waarde3=3f(∆3marktrente3;3L)%% % % L%=%looptijd%=%n%% % ∆waarde%=%iets%in%euro%;%∆waarde/waarde%is%in%procent%5)3(∆waarde)/waarde3=3f(∆marktrente3;3L)3% % f%!%functie%!%kan%veel%vormen%aannemen%6)3(∆waarde)/waarde3=3ZL3*3(∆marktrente/(1+marktrente))3% % !%stap%6:%aan%te%nemen%(niet%te%bewijzen)%% !%∆V1%/%V1%=%U5%*%(0,11%–%0,10)%/%(1%+%0,10)%=%0,045%=%U%4,5%%% % !%resultaat%is%zelfde%als%lange%voorbeeld%hieronder%% !%∆V2/V2%=%U10%*%(0,11%U%0,10)%/%(1%+%0,…..%=%9%%% % !%komt%9%uit,%is%minder%nauwkeurig%dan%voorbeeld%hieronder%7)3(∆waarde)/waarde3≈3ZL3*3(∆marktrente/(1+marktrente))3% % !%geld%enkel%voor%nulcouponobligaties%8)3(∆waarde)/waarde3≈3ZD3*3(∆marktrente/(1+marktrente))3% % !%D%=%duration%=%gewogen%gemiddelde%looptijd%% % !%Geld%voor%alle%obligaties%% % !%=%exacte%verband%%3 3

Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Arne Snauwaert
Voorbeeld nulcoupon overheidsobligaties:
Obligatie 1: V0 = 1000 & n = 5Obligatie 2: V0 = 1000 & n = 10Stel r = 10% (r = marktrente):V1 = K1 * V0 = 1000 / (1,10)^5 = 621V2 = K2 * V0 = 1000 / (1,10)^10 = 385Stel r = 11% V1 = 1000 / (1,11)^5 = 593=> ΔV1/V1 = (593-621)/621 = -4,5%V2 = 1000 / (1,11)^10 = 352=> ΔV2/V2 = (352-385)/385 = -8,6%
deelt geen rente uit tussentijds
actualiseren
= K1(nieuw)*V0 - K1(oud)*V0)/K1(oud)*V0= Δ(K1*V0)/K1*V0 = ΔK1/K1
Conclusie: Daling waarde dus hangt af van looptijd
Obligatie 1 & 2 zijn perfect gelijk. Enige verschil is de looptijd. Bij een veranderingvan de R is er geen gelijke procentuele verandering van de waarde
Arne
Potlood
Arne
Getypte tekst
we verliezen info
Arne
Getypte tekst
(Δwaarde wordt beïnvloed door Δmarktrente)
Arne
Getypte tekst
(relatieve verandering)
Arne
Notitie
BEWIJS STAP 6: Overheidsobligatie: V(0) = nominale waarde (€) ; K = koers (%) ; i = nominale rente/intrest ; r = marktrente = r(overheid) ; n = looptijd V = V(0) X K Veronderstelling: volledige jaren V = i.V(0) / (1+r) + i.V(0) / (1+r)^2 + ... + i.V(0) / (1+r)^n + V(0) / (1+r)^n ( = coupons geactualiseerd + waarde obligatie ) V(t: 1->n) = ∑ CF(t) / (1+r)^t (waarbij: CF(t) = i.V(0) of i.V(0) + V(0) ) dV/dr = d/dr ( ∑ CF(t) / (1+r)^t) ( = afgeleide van V naar r ) dV/dr = ∑ (d/dr (CF(t) / (1+r)^t)) ( = afgeleide van een som, is de som van de afgeleiden ) dV/dr = ∑ CF(t) ( d/dr (1+r)^-t ( = CF(t) niet afhankelijk van r, dus mag ik dit voor de afleiding zetten) dV/dr = ∑ CF(t) (-t) (1+r)^-t-1 ( = d/dx (1+x)^a = a (1+x)^a - 1) dV/dr = - ∑ t (CF(t) / (1+r)^t+1 ( = - van t naar voor brengen ; en macht vd teller terug naar de noemer brengen ) dV/dr = - (1/(1+r)) . ∑ t . CF(t) / (1+r)^t dV = - dr/ (1+r) . ∑ t . CF(t) / (1+r)^t ( = dr naar ander lid) dV/V = - dr/ (1+r) . ∑ t . CF(t) / (1+r)^t /V ( = beide leden delen door V) ΔV/V = - Δr/ (1+r) . ∑ t . CF(t) / (1+r)^t /V ( = d(kleine verandering) vervangen door Δ(grote verandering)) _______________________________ = 'gewogen gemiddelde looptijd' = 'duration' = D (Δwaarde)/waarde = - (Δ rente/(1+rente)) . D ( = STAP 8)
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Page 63: Samenvatting Deel 1

Wat3is3D3nu3concreet?3(Duration)3Berekening:%%%%D%=%%%3!%CFt%%=%kasstroom%op%een%bepaald%tijdstip%3Eigenschappen: 1)%Bij%nulUcoupon%obligaties:%D%=%looptijd%(L%of%n)%2)%Hogere%D%bij%lagere%coupons%%3)%Hogere%D%bij%langere%looptijd%als%al%de%rest%gelijk%blijft%3Nulcoupon3overheidsobligaties:3Obligatie%1:%V0%=%1000%&%n%=%5%Obligatie%2:%V0%=%1000%&%n%=%10%%Stel%r%=%10%%(r%=%marktrente)%%V1%=%K1%*%V0%=%1000/%(1,10)5%=%621%%% (V1%%=%waarde%obligatie%1)%V2%=%K2%*%V0%=%1000/%(1,10)10%=%385%%Stel%r%=%11%%%V1%=%1000%/%(1,11)5%=%593%% !%∆%V1%/%V1%=%(593%–%621)%/%621%=%U4,5%%% % !%=%∆%(Kt%*%V0)%/%Kt*V0%=%∆Kt%/%Kt%%V2%=%1000%(1,11)10%=%352%% !%∆V2%/%V2%=%(352%–%385)%/%385%=%U%8,6%%%Hoe3langer3de3looptijd,3hoe3sterker3de3daling3in3waarde3is3Waarde3is3dus3afhankelijk3van3de3looptijd33% %

Arne
Getypte tekst
Formule? Zie gele opmerking, voorlaatste regel, vorige pagina
Arne
Ovaal
Arne
Ovaal
Arne
Lijn
Arne
Getypte tekst
∑ CF(t) / (1/r)^5 = som (geactualiseerde CF's)
Arne
Ovaal
Arne
Lijn
Arne
Getypte tekst
gewicht van CF(t) op tijdstip t in waarde V van obligatie
Arne
Getypte tekst
V = ∑(CF(t) / (1+r)^t => 1 = ∑(CF(t) / (1+r)^t / V => 1 = ∑gewicht => Som van alle gewichten is 100 %
Arne
Getypte tekst
= 15%
Arne
Markering
Arne
Rechthoek
Arne
Getypte tekst
NIEUWE FORMULE
Arne
Getypte tekst
ΔV(1)/V(1) = -5 . (0,11 - 0,10) / (1+0,10) = -0,045 --> formule veel eenvoudiger om relative waarde- verandering te berekenen (bij alternatieve formule moet je twee maal V bereken) ΔV(2)/V(2) = -10 . (0,11-0,10) / (1+0,10) = - 0,09 <> dan exacte formule. Dit is een benadering. Maar wiskundig veel eenvoudiger!
Arne
Rechthoek
Arne
Lijn
Arne
Getypte tekst
Vb.: Overheidsobligatie: V(0) = 1000 ; n = 2 ; i = 15% ; r = 10% V = 150 / 1,1 + 1150 / 1,1^2 = 136,4 + 950,4 = 1086,8 D = 1 . (136,4 / 1086,8) + 2 . (950,4/1086,8) = 1,874 ( = gewogen gemiddelde looptijd) { we kijken naar de momenten dat we iets krijgen, en we gaat dat wegen } { het laatste gewicht is groter dan het eerste gewicht, omdat daar uw NW in zit } { D kan niet groter zijn dan n }
Arne
Veelhoekige lijn
Page 64: Samenvatting Deel 1

%%Te%gebruiken%formule:%(∆%waarde)/waarde%≈%UD.(!∆%rente/(1+rente))%%!%Het%gaat%over%daling%in%prijs%(of%waarde)%(zie%opgave)%!%Degene%met%de%grootste%D%zal%juist%zijn%%Delta%rente%moet%positief%zijn%(nieuwe%rente%is%groter%dan%de%oude%rente)%

!%enkel%B%en%D%komen%in%aanmerking,%want%daar%is%er%een%rentestijging%!%Zowel%bij%B%en%D%daalt%de%prijs.%% !%Waar%is%de%D%het%grootst%(hoe%groter%D,%hoe%groter%(∆%waarde)/waarde%%% voor%eenzelfde%UD.(!∆%rente/(1+rente))%

%%Oplossong:3D3%% %

Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Getypte tekst
rente moet stijgen om de waarde te doen dalen! (neg. verband)
Arne
Ovaal
Arne
Ovaal
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Potlood
Arne
Doorhalen
Arne
Getypte tekst
i
Page 65: Samenvatting Deel 1

%%(!∆%waarde)/waarde%=%(!∆%koers)/koers%≈%UD.(!∆%rente/(1+rente))%%%!%∆%K%ken%je%niet%(is%nieuwe%K%–%oude%K,%en%nieuwe%K%ken%je%niet%!%Oorspronkelijke%K:%110%%:=%1,10%!%D%=%10%jaar%%∆K%%%%%%=%%U10%*%(0,20%–%0,10)%1,10%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%1%+%0,10%%∆K%=%U%10%*%(0,10%/%1,10)%*%1,10%%∆K%=%U%1%∆K%=%K2%–%K1%=%K2%–%1%(oude%K%–%nieuwe%K)%K2%%=%1,10%–%1%=%0,10%(10%)%%Oplossing:3B3% %

Arne
Onderstreping
Arne
Getypte tekst
ΔW/W = ΔK/K = -D . Δr / (1+r) ΔK/1,10 = -10 . (0,20-0,10) / 1,10 ΔK = -10 . (0,10/1,10) . 1,10 ΔK = -1 = -100% K(2) = K(1) - 100% = 110% - 100% = 10%
Arne
Rechthoek
Page 66: Samenvatting Deel 1

%!%Marktrente%actueel%%=%6%%!%Bank%probeert%zelf%in%te%schatten%wat%de%rente%gaat%zijn%in%de%toekomst.%Slecht%scenario%is%dat%het%naar%7%%gaat%(als%rente%stijgt,%daalt%de%koers,%dus%slecht%scenario).%!%Bank%wil%risico%limiteren,%door%bij%die%rentestijging,%de%daling%van%de%portefeuille%bepreken%met%5%).%%Stap31:3maximale3duration3van3de3portefeuille3(!∆%waarde)/waarde%=%(!∆%koers)/koers%≈%UD.(!∆%rente/(1+rente))%%∆V/V%%=%UD%*%((rente%1%–%rente%2)/(1+rente))%%∆V/V%=%U%5%%%U5%%=%UD%*%(0,07%–%0,06)/(1+0,06)%%0,05%=%UD%(0,01/1,06)%%D%=%(0,05%*%1,06)/0,01%%%%%=%5%*%1,06%%%%%%=%5,3%%% (=%Dmax)%%Stap32:3maximale3duration3van3obligatie3Z3Dportefeuille%!%Dport%%Dport%=%gewogen%gemiddelde%van%de%bestanddelen%van%de%portefeuille%% !%Duration%van%obligatie%X%(8%jaar)%*%het%gewicht%in%de%portefeuille%Dport%=%8%*%(3.000/10.000)%+%5%*%(5.000/10.000)%+%DZ%*(2.000/10.000)%=%Dmax%=%5,3%0,2%*%DZ%=%5,3%–%2,4%–%2,5%=%0,4%DZ%=%0,4/0,2%=%2%! 3Oplossing:3maximale3duration3van3obligatie3Z3is323jaar3 3

Arne
Getypte tekst
Op basis van wat we nu weten, kunnen we dit nog niet oplossen. Eerst nog iets uitleggen!
Arne
Getypte tekst
= EXAMEN!
Arne
Onderstreping
Arne
Getypte tekst
ΔV/V = ΔW/W
Arne
Getypte tekst
Δwaarde/waarde = Δkoers/koers
Arne
Rechthoek
Arne
Getypte tekst
(= maximale D opdat ΔW/W >= -5%)
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Getypte tekst
Duration van een portefeuille is het de som van het gewogen gemiddelde van de onderlinge obligaties!
Arne
Rechthoek
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Lijn
Arne
Potlood
Page 67: Samenvatting Deel 1

%%Reclame%voor%staatsbon%(van%de%overheid).%%Staatsbon%en%OLO%zijn%typisch%Belgisch%(overheidsfinanciering)%%Verschil3tussen3staatsbon3en3OLO:33Staatsbon:3

• Particuliere%beleggers%• Geen%lijnen%en%schijven%(1%product,%begint%steeds%opnieuw)%(om%simpel%te%houden%

voor%particulieren)%• Uitgifteprijs%door%overheid%

%OLO:3

• Institutionele%beleggers%• Veel%belangrijker%dan%staatsbonnen%(bedrag%is%veel%groter)%• Lijnen%en%schijven%• Uitgifteprijs%via%tenderprocedure%

% %

Arne
Markering
Page 68: Samenvatting Deel 1

Les$7:"Module"3:"Aandelen!

Inleidende'begrippen'

Belangrijkste'aandelenmarkten'

• NYSE%Euronext%(New%York,%Parijs,%Amsterdam,%Brussel,%Lissabon)%%• London%Stock%Exchange%(Londen)%%• Deutsche%Börse%(Frankfurt)%%• Nasdaq%(New%York)%• Tokyo%Stock%Exchange%(Tokyo)%%• Shanghai%Stock%Exchange%(Shanghai)%

%NYSE3Euronext:33=%New%York%Stock%Exchange%Euronext%!%Samentrekking%tussen%Amerikaanse%en%Europese%poot.%!%Euronext%was%al%ontstaan%door%een%fusie%in%2000%(Parijs,%Amsterdam,%Brussel%en%Lissabon).%New%York%kwam%er%in%2007%bij%een%nieuwe%fusie%bij.%%%

NYSE3Euronext3%%NYSE% % % % % % % % % Euronext%%%% % % % % Parijs% % Amsterdam% Brussel% Lissabon%%%% % % % % % % Eurolist% Alternext% Vrije%Markt%%%% % % % % Continu%markt% % Fixing3markt%%% % % % % % % Dubbele%fixing% Enkele%fixing%%' '

Arne
Lijn
Arne
Lijn
Arne
Getypte tekst
Terug gesplitst in 2014.
Page 69: Samenvatting Deel 1

Euronext'Brussel'

33deelmarkten33Eurolist:3

• is%het%strengst%gereglementeerd%(bedrijven%die%erop%staan%hebben%de%strengste%eisen%inzake%informatieverstrekking%en%bescherming%van%de%beleggers.%

• Ongeveer%100%aandelen%• Grote%bedrijven%(kosten,%zie%volgende%pagina)%• Vb.:%KBC%(zie%volgende%pagina)%

%Alternext:3

• Gemiddeld%gereglementeerd%• Ongeveer%10%aandelen%• Middelgrote%bedrijven%

%Vrije3markt:3

• Zwak%gereglementeerd.%Hier%mag%veel%en%moet%weinig%• Ongeveer%20%aandelen%• Kleine%bedrijven%• Vb.:%OTC%(zie%volgende%pagina)%• Weinig%vraag%naar%de%aandelen%van%deze%bedrijven%

%

%%Groen%balkje%=%eraan%voldoen%% %

Page 70: Samenvatting Deel 1

Eurolist:'

3! 333deelmarkten:3

1)%Continu%Markt%2)%Dubbele%fixing%3)%Enkele%fixing%

Eurolist33Continu3markt3 3 3 3 3 3 Fixing3markt333 3 3 3 3 3 Enkele3fixing3 3 Dubbele3fixing%%Dubbele%fixing:%2%koersen%per%dag%Enkele%fixing%:%1%koers%per%dag%%

Kenmerk'Enkele'fixing:'Strips'

!%STRIPS%(tot%2012)%• Ontstaan%in%1993%(slecht%economisch%jaar,%crisis)%• Bedrijven%stimuleren%om%nieuwe%aandelen%uit%te%geven%(om%te%investeren,%is%goed%

voor%de%economie)%• Nieuwe%aandelen%gaan%we%VVUaandelen%noemen%(Verminderde%Voorheffing%

(roerende%voorheffing%(op%dividenden%en%intresten)%was%15%)).%• Voor%oude%aandelen%(voor%1993%uitgegeven)%was%het%25%%roerende%voorheffing%• PROBLEEM:%Nieuwe%(na%1993)%en%oude%aandelen%

o Daling%van%de%liquiditeit%# Stel%je%hebt%oude%aandelen.%Je%wil%ze%verkopen%in%1994.%Wie%wil%ze%

nog%kopen,%want%er%zijn%nieuwe%met%minder%belastingen.%Je%raakt%je%oude%aandelen%dus%niet%kwijt.%

# VVUaandelen%!%omvormen:%oud%aandeel%+%strip%• Strip%=%recht%op%lagere%roerende%voorheffing%(15%)%• Oud%aandeel:%roerende%voorheffing%25%%• Strip%en%aandeel%scheiden%(je%kan%ze%er%af%knippen)%

o Gevolg:%enkel%het%oude%aandeel%blijft%over%o Strip%=%financieel%product%dat%je%afzonderlijk%kan%

verhandelen.%o Liquiditeit%stijgt,%want%opnieuw%maar%1%soort%aandeel%(strip%afzonderlijk)%

%Deze%strips%worden%verkocht%op%de%Enkele%Fixing%Strip%=%recht%op%verminderde%RV%(15%%ipv%25%)%%Voorbeeld:3Stel:%1%aandeel%van%bedrijf%A%!%Netto%D%(dividend)%=%100%euro%–%0,25*100%RV%=%75%euro%Stel:%1%aandeel%en%strip%van%bedrijf%A%!%Netto%D%=%100%euro%–%0,15*100%RV%=%85%euro%Stel:%Je%hebt%1%strip%van%bedrijf%A%!%Netto%D%=%0%(enkel%dividend%als%je%aandeel%hebt)%Stel:%1%aandeel%bedrijf%A%en%strip%bedrijf%B%!%Netto%D%=%100%euro%–%0,25*100%=%75%euro%% !%strip%moet%overeenstemmen%met%het%aandeel%% !%Strip%en%bedrijf%moeten%van%zelfde%emittent%zijn%% !%Ofwel%strip%verkopen,%ofwel%het%aandeel%ervan%kopen.% %

Arne
Doorhalen
Arne
Doorhalen
Arne
Doorhalen
Page 71: Samenvatting Deel 1

Kosten'

!%Eurolist:%streng%gereglementeerd%% !%voordeel:%kwaliteitsgarantie%als%belegger%% % % % % % !%nadeel:%hoge%kosten%(vaste%kosten)%%% !%Vb:%eis:%koersgevoelige%informatie%publiceren%(is%een%vaste%kost,%%% onafhankelijke%van%de%grootte%van%uw%bedrijf.%(zal%een%klein%bedrijf%even%veel%%% kosten%als%een%groot%bedrijf).%(Grote%bedrijven%voelden%deze%winst%minder.%!%Vooral%grote%bedrijven%op%Eurolist%(door%de%kosten)%%' '

Arne
Onderstreping
Arne
Markering
Arne
Markering
Page 72: Samenvatting Deel 1

Voorbeeld:'KBC:''

• Genoteerd%op%Eurolist%(continumarkt)% • Koers%=%29,02%EUR%(dd.%21/03/13)% • Aantal%aandelen%≈ 394%mln% • Marktkapitalisatie%≈ 11,4%mld%EUR% • Gemiddeld%volume%per%dag%≈ 750%000%

%!%Marktkapitalisatie:%wat%beleggers%zeggen%dat%het%waard%is%(prijs%aandeel%*%aantal%aandelen)%=%marktwaarde%!%Marktwaarde%is%niet%gelijk%aan%de%boekwaarde!!%!%Gemiddeld%volume%per%dag:%het%aantal%dat%gemiddeld%verhandeld%wordt%per%dag%%!%volume/%aantal%aandelen%=%0,19%%(aantal%aandelen%verhandeld%per%dag)%!%1/0,19%=%525%=%aantal%dagen%dat%het%duurt%voordat%een%aandeel%van%eigenaar%verwisseld%is.%(om%de%525%dagen%veranderen%alle%aandelen%van%eigenaar).%%' '

Arne
Doorhalen
Arne
Getypte tekst
41,69 ( 24/10/14 ) 417 mln 17,4 mld EUR 750.000 stuks
Arne
Doorhalen
Arne
Doorhalen
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Onderstreping
Arne
Doorhalen
Arne
Getypte tekst
8
Arne
Doorhalen
Arne
Doorhalen
Arne
Doorhalen
Arne
Getypte tekst
1/0,18% = 556 -> Om de 556 dagen veranderen alle aandelen van eigenaar.
Page 73: Samenvatting Deel 1

Voorbeeld:'OTC'(option'trading'company)'

Vrij%recent%opgericht%Actief%in%arbitrage%voor%eigen%rekening%(niet%voor%klanten,%want%heeft%er%geen)%Voordeel%tracht%te%halen%uit%opportuniteiten%en%incoherenties%in%de%financiële%markt%% !%bedrijf%produceert%niets,%maar%zoekt%naar%beleggingsopportuniteiten%om%dat%te%%% beleggen%met%de%centen%van%het%bedrijf%%Arbitrage%Vb.% AB%Inbev% % Brussel% % 64,10% %% % % % New%York% % 64,20% %% % !%op%dit%moment%toevallig%iets%meer%koopinteresse%in%New%York%dan%in%%% % Brussel%

!%OTC%ziet%dat%en%gaat%bliksemsnel%in%Brussel%kopen%en%in%New%York%%verkopen%(simpel%voorgesteld)%

%vb.% Londen% % €1% % $1,40%% % % % 1$% % 110%Japanse%Yen%% Tokyo%% % 1€% % 153%Japanse%Yen%%!%Tokyo:%153%Japanse%Yen%!%1%euro%% !%In%Londen%die%Euro%omzetten%in%1,40%Dollar%% % !%1,40%Dollar%dan%in%Londen%verkopen%voor%1,40*110%=%154%Japanse%Yen%%OTC:%genoteerd%op%de%vrije%markt%

• Koers%=%0,50%EUR%(19%maart)%• Aantal%aandelen%=%3,1%mln%EUR%• Marktkapitalisatie%=%(3,1%*%0,5)%=%1,6%mln%EUR%%• Gemiddeld%volume%=%250%stuks%• Beursintroductie%op%19/6/06%aan%5,50EUR%

%!%Volume/aantal%aandelen%=%0,01%%!%Aantal%aandelen/volume%=%1/0,01%=%10.000%% !%Om%de%10.000%dagen%verwisseld%een%aandeel%van%eigenaar%%%Conclussie:3

• Laatst%beschikbare%koers%van%OTC:%19%maart%(dus%nog%op%woensdag%of%donderdag%was%er%enige%handel%in%dit%aandeel).%

• Maar%3,1%mln%aandelen,%en%dan%nog%wordt%er%maar%0,,01%%per%dag%verhandeld%(Bij%KBC%0,19%)%!%Zeer%lage%liquiditeit%(verhandelbaarheid)%in%dit%aandeel%

% % !%Als%je%er%aandelen%van%hebt,%raak%je%die%moeilijk%kwijt,%want%er%is%heel%%% % weinig%handel%is.%(maar%250%per%dag%verkocht)%PROBLEEM:%Vrije%markt%is%niet%zo%liquide%(geldt%in%mindere%mate%ook%voor%Alternext)%% % !%Enkel%in%Eurolist%deftige%handel% %

Page 74: Samenvatting Deel 1

%%

A) 0;75*100%+%0,75*200%=%225%!%niet%juist%B) 0,85*100%+%0,75*200%=%235%!%Juist%C) 0,75*100%+%0,85*200%=%245%!%niet%juist%D) 0,85*100%+%0,85*200%=%255%!%Niet%juist%

%Oplossing:3B3%Opmerking:3zie3vervolg:3recent3veranderd3% %

Page 75: Samenvatting Deel 1

Opmerking:''

Regering3DiRupo:3!%RV%zonder%strips%=%25%%!%RV%met%strip%=%21%%(ipv%15%)%% !%Voordeel%strip%daalt%%Strips%zijn%dus%minder%waard%nu.%%

%A)%0,75*100%+%0,75*200%=%225%B)%0,79*100%+%0,75*200%=%229%C)%0,75*100%+%0,79*200%=%233%D)%0,79*100%+%0,79*200%=%237%%!%vraag%is%nu%fout%door%nieuw%tarief%%%DI3RUPO320123STRIPS=325%3! 3VOORDEEL3STRIPS3VERDWIJNT3EINDE3STRIPS3%!%Vraag%nu:%A,B,C%en%D%allemaal%225%(allemaal%0,75)% %

Page 76: Samenvatting Deel 1

%notering%=%bedrijven%(aantal%bedrijven%=%aantal%noteringen)%!%Daling%!%Beurs%wordt%minder%populair%(crisis,…)%% %

Page 77: Samenvatting Deel 1

Les$8:$Module$3:$Aandelen!

Hoofdstuk'1:'Inleidende'begrippen'

Euronext'Brussel'

Organisatie'

%%

1. Toelating3tot3de3notering3% !%afdeling%binnen%Euronext%Brussel%die%zegt%wie%al%dan%niet%mag%noteren%

!%Je%moet%voldoen%aan%de%noteringsvoorwaarden%% % % !%afhankelijk%van%waar%je%noteert%(marktsegment)%% % % !%vb:%Alternext%heeft%strengere%voorwaarde%dan%vrije%markt% %

Page 78: Samenvatting Deel 1

2. Trading3% !%Het%hart%van%de%beurs%% !%verzorgt%de%handel%in%de%verschillende%genoteerde%aandelen%(verkopen%en%%% aankopen)%

$ 3%categorieën%beursorders%=%opdracht%om%aandelen%te%kopen%of%verkopen%! 31)3orders3zonder3limiet3(=3marktorder)3% !%vb.:%je%zegt%tegen%bankier:%koop%300%aandelen%X%en%verkoop%200%%% aandelen%Y%! 32)3Orders3met3limiet3(=3limietorder)3% !%je%zal%moeten%zeggen%wat%uw%limiet%is%% !%vb.:%koop%300%aandelen%X%als%de%prijs%kleiner%of%gelijk%is%aan%90%% !%vb.:%verkoop%200%aandelen%Y%als%de%prijs%groter%is%dan%50%% !%marktorder%wordt%altijd%uitgevoerd,%limietorder%wordt%enkel%%% uitgevoerd%als%aan%de%voorwaarde%voldaan%wordt%% !%nadeel%limietorder:%je%loopt%risico%dat%er%niets%gebeurd%! 33)3Speciale3orders3% !%Stoporder:%Vb.:%verkoop%200%aandelen%Y%als%de%prijs%kleiner%of%%% gelijk%is%aan%90%% % !%verschil%met%limietorder:%bij%limietorder:%verkopen%als%de%%% % prijs%minimaal%is.%Hier%is%de%prijs%kleiner%of%gelijk%aan%dan%% % !%met%stoporder%wil%je%verliezen%stoppen%% % !%Je%zit%in%een%aandeel%dat%het%niet%goed%doet,%en%wanneer%%% % het%aandeel%het%niet%goed%doet,%wacht%je%nog%even%en%zet%je%%% % een%absoluut%minimum%waartegen%je%ze%buiten%smijt.%% % !%Als%de%prijs%dan%zakt%onder%de%90,%komt%er%een%%% % marktorder%% !%stopUlimietorder:%een%stoporder%waar%je%als%je%stopt%geen%%% marktorder%krijgt,%maar%een%limietorder.%Je%zal%dus%een%limiet%%% moeten%ingeven%(vb.:%verkoop%als%het%minder%wordt%als%80)%% % !%Je%zal%in%actie%schieten%bij%de%90%%% % !%je%zal%niet%lager%als%80%verkopen%% % !%Die%80%is%de%bodem%% % !%nadeel%order:%je%blijft%met%je%aandelen%zitten%als%ze%onder%%% % de%90%gaan%(vb:%als%er%niemand%ze%wil%kopen)%% % % !%je%vermijd%dat%je%ze%verkoopt%aan%vb.%30%% % % !%Als%ze%niet%verkocht%geraken%en%bedrijf%gaat%in%%% % % faling%zit%je%er%mee%

% %

Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Getypte tekst
Opmerkingen: verschil stoporder & limietorder stoporder = verlies beperken limietorder = winst veilig stellen.
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Getypte tekst
en starten met verkopen
Arne
Getypte tekst
Page 79: Samenvatting Deel 1

3. Clearing3!%dubbele%functie%% !%compensatie%van%transacties%% % !%compensatie%voor%1%persoon.%% % % !%Stel%je%hebt%vandaag%30%aandelen%X%gekocht%aan%16%euro%% % % !%je%verkoopt%er%20%tegen%11%euro%% % % !%Je%hebt%5%euro%verlies%*%20%aandelen,%dus%er%zal%100%van%je%%% % % rekening%gaan%% % % !%ook%omgekeerd%bij%winst%% % !%compensatie%voor%2%personen%% % % !%A%verkoopt%20%aandelen%X%aan%B%% % % !%B%verkoopt%20%aandelen%aan%C%% % % % !%Compensatie:%A%verkoopt%20%aandelen%aan%C%% % % % !%B%doet%effectief%iets.%Hij%kan%winst%of%verlies%%% % % % hebben%op%deze%korte%tijd,%en%die%kan%verrekend%%% % % % worden%op%zijn%rekening%% % % % !%effectenrekening%van%B%blijft%ongewijzigd%% !%Centrale%tegenpartij%tussen%koper%en%verkoper%% % !%A%verkoopt%20%aandelen%aan%B%tegen%partijrisico%% % % !%beiden%lopen%risico%% % % !%er%moet%iemand%bewegen%(A%leveren%of%B%betalen)%% % !%A%loopt%het%risico%dat%het%zijn%geld%niet%ziet,%B%loopt%het%risico%dat%%% % A%niet%levert%% % !%Stel%B%betaald%aan%A%en%ziet%die%aandelen%niet%% % !%Clearing:%zal%tussentreden%tussen%A%en%B%en%het%risico%vermijden,%%% % dus%het%partijrisico%zal%verdwijnen.%% % !%clearing%zorgt%voor%het%opvangen%van%tegenpartijrisico%

4. Settlement3!%zorgt%dat%administratief%alles%in%orde%komt%!%zorgt%ervoor%dat%kopers%hun%aandelen%krijgen%en%verkopers%hun%geld%krijgen%%

% %

Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Page 80: Samenvatting Deel 1

Bepaling'prijs'

Dagverloop3continumarkt3!%termen%goed%kennen!!%%07.15%–%09.00:%Vooropening%

!%alle%orders%worden%verzameld%09.00:%openingsfixing%%

!%fractie%van%een%seconde:%% % !%voor%elk%financieel%product%prijzen%vastleggen%% % !%transacties%zullen%doorgaan%% % !%geen%orders,%want%fractie%van%een%seconde%is%te%kort%09.00%U%17.30:%continu%handel%% % !%wel%orders,%wel%prijzen,%wel%transacties%17.30%–%17.35:%voorsluiting%% % !%wel%orders%% % !%geen%transacties%en%geen%prijzen%17.35:%slotfixing%% % !%geen%orders,%want%fractie%van%seconde%is%te%kort%% % !%wel%transacties,%wel%prijzen%17.35%–%17.40:%handel%tegen%slotkoers%% % !%Wel%orders,%wel%transacties%% % !%er%worden%geen%nieuwe%prijzen%meer%vastgelegd%% % % !%alle%transacties%gebeuren%tegen%de%slotprijzen%vastgelegd%om%%% % % 17.35%%3 3

Arne
Markering
Page 81: Samenvatting Deel 1

Dagverloop3(dubbele)3fixingmarkt3

%Brok%1%en%4%(vooropening%en%sluiting)%zijn%belangrijkst%Brok%3%(handel%tegen%openingskoers)%is%anders%dan%continumarkt%%3 3

Page 82: Samenvatting Deel 1

Prijsbepaling:3!%Continumarkt%openingsfixing%

%!%tabel:%orders%tijdens%vooropening%of%nog%uitstaande%orders%van%vorige%dagen%voor%een%bepaald%aandeel%% !%we%zitten%in%een%ordergedreven%markt%%

!%eerst%worden%orders%gezet,%dan%prijs%% !%evenwicht%markt:%Aankoop%=%vraag%(beleggers%die%willen%kopen)%

%Verkoop%=%aanbod%!%2%marktorders:%zonder%limiet:%zowel%bij%aankoop%als%verkoop%%

!%toevallig%in%evenwicht,%kan%ook%17%marktorders%links%zijn%en%1%%rechts%ofzo)%

!%12%limietorders%!%moet%niet%in%evenwicht%zijn%(vb:%links%2%limietorders,%rechts%1%marktorder)%

%!%eerste%kolom:%hulpkolom:%cumulatie%van%de%aandelen%%

!%vb:%400+200%=%600%+%250%=%850%……%!%derde%kolom:%prijs:%in%dalende%volgorde%van%prijs%

!%Je%wil%je%orders%verkrijgen%in%stijgende%volgorde%van%strengheid.%De%strengste%%(veeleisende%beleggers)%staan%beneden.%

!%vierde%kolom:%gerangschikt%in%stijgende%volgorde%van%opgegeven%limiet%% !Je%wil%ze%in%stijgende%volgorde%van%strengheid,%dus%laagste%getal%bovenaan%%% zetten%!%kolom%3%en%4%zijn%beide%in%stijgende%volgorde%van%strengheid%gerangschikt%Prijs%!%Vraag%=%aanbod,%en%je%wilt%op%de%prijs%zoveel%mogelijk%stuks%verhandelen%%Zie%vervolg%% %

Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Onderstreping
Arne
Getypte tekst
(400 & 400 hier)
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Getypte tekst
marktorder:
Arne
Getypte tekst
limietorders:
Arne
Lijn
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Lijn
Arne
Lijn
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Getypte tekst
--> Zesde kolom: hulpkolom: cumulatie van aandelen
Arne
Markering
Arne
Markering
Page 83: Samenvatting Deel 1

%!%wat%bij%evenwichtsprijs%61,10?%% !%Deze%orders%worden%uitgevoerd%+%alle%minder%strenge%orders!!%% % !%Dus%bij%61,10%kan%je%de%som%(kolom%1%en%6)%verhandelen%% % !%2150%aandelen%verhandeld%% % % !%Het%laagste%van%de%2%cumulatieve%getalen%zal%bepalen%hoeveel%er%%% % % verhandeld%wordt%% % !%Er%is%50%meer%vraag%dan%dat%er%aanbod%is%%

%!%wat%bij%evenwichtsprijs%61,05?%% !%3200%langs%aankoop,%1550%bij%verkoop%% !%markt%niet%in%evenwicht%% !%61,05%is%minder%interessant%dan%61,10%% % !%Je%hebt%een%andere%prijs%die%leidt%tot%verhandeling%van%meer%aandelen%%% %

Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Markering
Page 84: Samenvatting Deel 1

!%Conclusie:%61,10%is%de%beste%prijs%!%evenwichtsprijs%%Wat3met3die3503overschot?3!%Die%50%overschot%bij%61,10%

!%de%meest%strenge%(die%850%wil%kopen%aan%61,10)%zal%er%maar%800%mogen%kopen,%%en%die%andere%50%zal%in%de%wachtrij%komen%tot%er%een%passend%tegenbod%komt.%

% !%evenwicht%wordt%dus%een%beetje%geforceerd%%Opmerkingen:3!%een%order%dat%in%de%wachtrij%staat%en%dus%nog%niet%uitgevoerd%is,%kan%worden%geschrapt%of%gewijzigd%!%opletten:%bij%verhandelen:%degene%boven%de%evenwichtsprijs%kunnen%al%verhandeld%zijn%bij%een%eerste%operatie%als%je%wil%rekenen%voor%een%tweede%operatie%% %

Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Onderstreping
Arne
Getypte tekst
( V > A)
Arne
Getypte tekst
Nieuw order: Verkoop: aantal = 50 ; prijs = zonder limiet Oplossing: 50 tegen 61,10. ( gaat over die 50 in de wachtrij ) Nieuw order: Aankoop: aantal = 1000 ; prijs = 61,15 Oplossing: 1000 tegen 61,15 ( => Δp). ; 250 blijven in de wachtrij. Nieuw order: Verkoop: aantal = 250 ; prijs = 61,20 Oplossing: 250 tegen 61,20 ? Lukt niet, deze zijn al verkocht! (tijdens de opening) Nieuwe oplossing: order wordt niet uitgevoerd en in de wachtrij geplaatst.
Arne
Getypte tekst
Voorbeeld examenvraag: vraagzijdeaanbodzijde 400zonder lim500zonder limiet 300 zonder lim250aan 3,6 50aan 3,5-> 100 aan 3,65100aan 3,65 300aan 3,55-> 200 aan 3,60250aan 3,70 200aan 3,60-> 300 aan 3,55500aan 3,75 100aan 3,65-> 50 aan 3,45800aan 3,80 950aan 3,85
Arne
Getypte tekst
in dalende volgorde van opgegeven limiet schikken = in stijgende volgorde van "strengheid"
Arne
Rechthoek
Arne
Lijn
Arne
Ovaal
Arne
Rechthoek
Arne
Getypte tekst
staat al in stijgende volgorde van "strengheid"
Arne
Rechthoek
Arne
Lijn
Arne
Getypte tekst
=
Arne
Lijn
Arne
Getypte tekst
a) hoeveel bedraagt de evenwichtsprijs van dit aandeel? (Vraag = aanbod voor zoveel mogelijk aandelen)
Arne
Getypte tekst
antw: 100 aan 3,65
Arne
Getypte tekst
b) Hoeveel orders worden uitgevoerd voor deze prijs?
Arne
Getypte tekst
antw: De 3,65 lijn + alle bovenstaande = aanbod: 850 & vraag: 800 -> er worden 800 aandelen verhandeld -> overschot van 50 langs de aanbodzijde bij order 3 (100 aan 3,65)
Page 85: Samenvatting Deel 1

Aandelenoperaties'op'de'primaire'markt'

!%Aantal%aandelen%stijgt%of%daalt%

Beursintroductie'

=3IPO3of3Initial3Public3Offering3!%Een%bedrijf%biedt%voor%de%eerste%keer%nieuwe%aandelen%aanbied%aan%het%publiek%via%de%beurs%

!%Het%bedrijf%krijgt%een%notering%!%Je%gaat%het%bedrijf%introduceren%op%het%de%beurs%!%reden:%vers%geld%ophalen%(als%de%huidige%aandeelhouders/oprichters%niet%extra%%willen/kunnen%investeren)%

%Voorbeeld:%OTC%(zie%eerder)%op%19/06/06%tegen%5,50%!%Voor%introductie:%2%oprichters:%% !%Alexander%Franco:%961.000%% !%Pascal%Vlaminck:%961.000%% % !%elk%50%%van%de%aandelen%% % !%geen%bij%het%publiek%!%beursintroductie:%%% !%Alexander%Franco:%961.000%% !%Pascal%Vlaminck:%961.000%% !%Publiek:%166.091%% % !%totaal%aantal%aandelen%is%gestegen%%Voordelen3marktintroductie3% !%Bereiken%van%een%grotere%groep%investeerders%% !%marketing:%uw%naam%komt%veel%in%de%krant%bij%een%introductie%Nadelen3marktintroductie3% !%kosten%(afhankelijk%van%deelmarkt%(vrije%markt,%Eurolist,%Alternext,…)%% !%Je%bent%een%gemakkelijkere%prooi%voor%overnames%als%je%op%de%beurs%staat%% % !%stel%zelfde%voorbeeld%als%hierboven,%maar%de%oprichters%verkopen%bij%de%%% % beursintroductie%behalve%die%166.091%aandelen%ook%van%hen%elk%500.000%%% % aandelen%aan%het%publiek.%% % % !%Alexander%Franco:%461.000%% % % !%Pascal%Vlaminck:%461.000%% % % !%Publiek:%1.166.091%% % !%Het%publiek%bezit%meer%dan%50%%van%de%aandelen%% % !%Als%ik%heel%veel%geld%bied%aan%het%publiek,%zullen%ze%allemaal%aan%mij%%% % verkopen%en%kan%ik%het%bedrijf%overnemen%% % !%Overnemer%kan%een%‘publiek%bod’%lanceren%% % % !%via%de%pers%zeggen:%ik%geef%8%euro%voor%aandeel%% % % !%aandeel%noteert%nu%6%euro%% % % !%publiek%kan%laten%weten%als%ze%al%dan%niet%doen%%%%%%

Arne
Getypte tekst
c) stel de beurs ontvangt een nieuw order: vraag zonder limiet van 50. Wat gebeurt er met dit order? ant: De 50 in de wachtrij worden verhandeld
Arne
Getypte tekst
Vervolg: volgende samenvatting :)
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Markering
Arne
Onderstreping