Rondleidergezochtdocentenhandleiding

voortgezet onderwijsklas 3 t/m 6

InhoudWelkom 3Kijken, doen en tonen 4Museumles: Rondleider gezocht 5Voorbereiding in de klas 6In het museum 9Verwerking in de klas 11

Bijlage 1 Museumregels 13Bijlage 2 Brief voor begeleiders 14Bijlage 3 Praktische informatie 15

Museumles: Rondleider gezocht Aantal leerlingen: maximaal 30 Tijd: 90 minuten Kosten: h45,- per 10 leerlingen Lesmateriaal: gratis Toegang begeleiders: gratis Reserveren: hetnoordbrabantsmuseum.nl/onderwijs/

Het Noordbrabants Museum Afdeling EducatieVerwersstraat 41Postbus 10045200 BA ’s-HertogenboschTelefoon: (073) 6 877 836E-mail: educatie@hnbm.nlwebsite: hetnoordbrabantsmuseum.nl

© Het Noordbrabants Museum 2014Fotografie: bymarjo, Marc Bolsius, Joep Jacobs, Het Noordbrabants Museum

2

WelkomBedankt voor uw interesse in Het Noordbrabants Museum. Deze docentenhandleiding bevat alle informatie die u nodig heeft om uw leerlingen voor te bereiden op het museum-bezoek en om op school met het onderwerp aan de slag te kunnen gaan. Vanzelfsprekend stemmen wij waar mogelijk de inhoud van de museumles af op het niveau en de wensen van de groep. Wij vragen u om ervoor te zorgen dat de leerlingen zich houden aan de museumregels:

Je mag wel: jassen en tassen afgeven bij de garderobe, met potlood schrijven, foto’s maken zonder flits en kijken met je ogen. Je mag niet: schreeuwen, aanraken, rennen, leunen, eten, met je telefoon spelen of muziek luisteren.

Mocht u na het lezen van deze handleiding nog vragen hebben, neem dan rechtstreeks contact op met de afdeling educatie via het telefoonnummer (073) 6 877 836.

Wij verheugen ons op uw komst en hopen dat wij binnenkort nog meer leerlingen van uw school mogen verwelkomen.

Ons team museumdocenten & rondleiders staat voor u klaar!

3

Kijken, doen en tonen In het vernieuwde Noordbrabants Museum heeft educatie voor scholen een belangrijke plaats gekregen. In onze twee nieuwe educatieve ruimtes kunnen de leerlingen tijdens de museumlessen namelijk ook zelf aan de slag. Uitgangspunt voor de museumlessen is: ontdekken door te kijken, doen en tonen.

In de museumzalen kijken leerlingen naar kunstwerken en historische voorwerpen. Filmpjes, animaties en projecties geven uitleg in beeld.

In de educatieve ruimtes, het Medialab of het Spetterlab, gaan de leerlingen zelf aan de slag. Ze maken een eigen, creatieve vertaling van wat ze in de museumzalen hebben gezien.

Aan het einde van de museumles tonen de leerlingen elkaar hun creaties en praten over hun ontdekkingen. Het werk van de leerlingen wordt in het museum op beeldschermen aan alle andere bezoekers getoond. Tonen gebeurt ook via de website en sociale media.

Werk gemaakt in Het Noordbrabants Museum is terug te zien:• op schermen in het museum, zichtbaar voor alle bezoekers• op het YouTube kanaal www.youtube.com/user/MedialabHNBM• leerlingen kunnen hun werk vanaf YouTube delen op hun eigen sociale media• in een expositie op school

4

De museumles: Rondleider gezochtDe klas wordt verdeeld in twee of drie groepen van maximaal tien leerlingen. In Het Noordbrabants Museum geven de leerlingen uitleg aan de andere leerlingen van hun groep over één schilderij. Dankzij kaartjes met informatie en kijkvragen kunnen de leerlingen na enkele minuten van voorbereiding al aan de slag. In het Medialab wordt het verhaal gefilmd voor een greenscreen. Zo is het net alsof de leerlingen zelf in het schilderij staan. Er worden vijf schilderijen verdeeld over maximaal tien leerlingen. De leerlingen werken dus meestal in tweetallen. Als de leerlingen op school gebruik maken van de voorbereidende en de verwerkende werkbladen neemt het leerrendement toe.

LeerdoelenDe leerling oriënteert zich op het beroep rondleider in een museum.De leerling presenteert een kunstwerk in een greenscreenfilm.De leerling oefent met het herkennen en benoemen van beeldaspecten en cultuur- historische elementen in kunstwerken.De leerling oefent met het leggen van relaties tussen vorm, inhoud en functie van kunst.De leerling doet kennis op over de barok.

De museumlesDe museumles bestaat uit drie delen, elk voorzien van lesmateriaal:• Een voorbereidende les in de klas• Een bezoek aan het museum: barok schilderkunst en het Medialab• Een verwerkende les in de klas KerndoelenDe museumles vergroot de kennis en vaardigheden van de leerlingen voor wat betreft:Kerndoelen Kunst en Cultuur:• 48 Zelf onderzoeken & toepassen• 49 Eigen werk presenteren• 50 Kijken & luisteren• 51 Verslag doen• 52 Reflecteren

5

Voorbereiding in de klasHoe meer de leerlingen voorafgaand aan het museumbezoek weten over kunst, hoe meer de kunstwerken in het museum tot hun verbeelding spreken. Informatie en afbeeldingen van de schilderijen die de leerlingen in het museum gaan bespreken, vindt u op www.hetnoordbrabantsmuseum.nl. Ga naar: menu ➞ onderwijs ➞ voortgezet onderwijs ➞ Rondleider gezocht.

Ook zonder voorbereiding in de klas zal de museumles Rondleider gezocht leuke resultaten opleveren, maar als de presentaties op school al worden voorbereid, stijgt het leerrendement aanzienlijk.

Rondleider gezochtAan het eind van de middelbare schoolcarrière wordt van leerlingen verwacht dat zij in staat zijn om een goede presentatie te geven. Het programma Rondleider gezocht speelt daarop in. In het museum vormen echte kunstwerken de basis voor de presentatie van de leerlingen. Presenteren voor een groep, op een plek die je niet kent, is best wel spannend. Daarom wordt er gewerkt met kleine groepen. De museumdocenten bewaken de rode draad van het verhaal. Naast de inhoudelijke kennis die de leerlingen opdoen, leren ze planmatig werken, samenwerken en presenteren.

Direct naast het Medialab bevinden zich de zalen met kunst uit de barok. In deze werken vol dramatiek, kleur, claire-obscur en beweging zitten mooie verhalen verstopt. Daarmee zijn ze zeer geschikt voor het geven van een rondleiding.

Werkblad 1 Verdeel de klas in twee of drie groepen van maximaal tien leerlingen. Zorg voor een gelijkmatige verdeling van jongens/meisjes en rustige/drukke leerlingen. Met behulp van dit werkblad kiezen de leerlingen een schilderij en maken ze een begin met de voorbereiding.

Werkblad 2Aan de hand van de 1e en 2e keuzes op werkblad 1 zorgen de leerlingen in goed overleg voor een verdeling van de vijf schilderijen over hun groep van tien. De voorbereiding en de presentatie doen ze dus in een tweetal of alleen.

6

FilmpjesVoorbeeld greenscreenfilms gemaakt door leerlingen:www.hetnoordbrabantsmuseum.nl/menu ➞ onderwijs ➞ voortgezet onderwijs ➞ Rondleider gezocht.

Websites:www.schooltv.nl/eigenwijzer/ ➞ zoeken ➞ Schilderkunst in de barokwww.kinderpleinen.nl ➞ zoeken -➞ barokwww.bosschebladen.nl ➞ zoeken ➞ Biografie Theodoor van Thuldenbarokinvlaanderen.vlaamsekunstcollectie.be/nl ➞ biografieën ➞ Theodoor van Thuldenkunstgeschiedenis.jouwweb.nl/schilderkunst1/barok

7

Het museumbezoekHet is belangrijk dat u met de leerlingen bespreekt wat zij in het museum kunnen verwachten, zodat zij niet voor verrassingen komen te staan. Vertel de leerlingen daarom goed hoe de dag waarop ze het museum bezoeken, eruitziet. Hoe gaan ze naar het museum toe, wat gaan ze in het museum doen en hoe komen ze weer terug op school. Opdrachten en schrijfbenodigd heden ontvangt u in het museum.

GroepsindelingIn het museum wordt de klas gesplitst in groepen. Als u de groepsindeling al op school aan de leerlingen bekend maakt, voorkomt u onrust en vertraging tijdens het museumbezoek.

MuseumregelsBespreek vooraf met de leerlingen wat er wel en niet mag in het museum. Je mag wel:jassen en tassen afgeven bij de garderobe, met potlood schrijven, foto’s maken zonder flits en kijken met je ogen. Je mag niet: schreeuwen, aanraken, rennen, leunen, eten, met je telefoon spelen of muziek luisteren. U kunt hiervoor gebruik maken van:• De animatie op www.bureaubabel.nlBabelMuseum.html• De Museumregels (zie bijlage 1).

BegeleidingToegang voor begeleidende ouders of docenten is gratis. Ook voor hen is het belangrijk te weten wat er in het museum van hen verwacht wordt. In de ‘Brief voor begeleiders’ vinden zij alle benodigde informatie (zie bijlage 2).

8

In het museum (90 minuten)Aankomst (10 minuten)• De docent meldt zich -zonder de leerlingen- aan de balie, bij de ingang van het museum.

De leerlingen worden ontvangen door de museumdocenten. Bij goed weer blijven ze buiten op het voorplein, anders verzamelen ze binnen bij het trefpunt.

• De klas wordt in groepen verdeeld. De leerlingen geven hun jassen en tassen af bij de garderobe/rolcontainer, die gaat op slot. De leerlingen krijgen zo nodig werkbladen, een klembord en een potlood om mee te schrijven. Begeleidende ouders en docenten krijgen een ‘keycord’ waarmee zij gratis toegang tot het museum hebben.

De groepen van maximaal tien leerlingen rouleren onder begeleiding van de museum-docenten langs onderstaande activiteiten:

Kijken (20 minuten)De museumdocent geeft de leerlingen een korte rondleiding. De schilderijen die worden besproken hebben dezelfde stijlkenmerken als de kunstwerken

waarover de leerlingen zelf een presentatie gaan geven. Hoe doe je dat, een rondleiding geven? Waar moet je op letten? Wat voor soort vragen kun je aan je publiek stellen.

Rondleiden (20 minuten)Nu gaan de leerlingen zelf aan het werk. Met behulp van een informatieblad bereiden ze zich in tweetallen in enkele minuten voor op het geven van een

korte presentatie. Vervolgens leiden ze elkaar rond. Ze vertellen hun klasgenoten over het verhaal achter het schilderij en wijzen hen op interessante beeldaspecten.

Filmen (20 minuten)De leerlingen nemen plaats voor het greenscreen. Daar geven ze voor het oog van de camera een korte presentatie over het kunstwerk, dat digitaal als

achtergrond wordt ingevoegd. Het lijkt daardoor net of ze echt in het schilderij staan.

9

Tonen (15 min.)De leerlingen bekijken elkaars film. Ze wisselen ervaringen uit en leren van elkaar. Welke is goed gelukt? En waarom? Wie kan een toekomst

als rond leider met vertrouwen tegemoet zien? Als er echte kunstwerken tussen zitten, worden de animaties voor alle bezoekers van het museum tentoongesteld op schermen aan de buitenwand van het Medialab. Zo kunnen alle bezoekers van het museum zich laten inspireren door de creativiteit van de leerlingen.

Vertrek (5 min.)Als alles is opgeruimd en ingeleverd, verzamelen de leerlingen bij goed weer buiten op het voorplein en bij slecht weer binnen bij het trefpunt. Eén voor één halen de groepjes hun jassen en tassen uit de container en verlaten het museum.

10

Groep 1 Groep 2 Groep 3

kijken

kijken

kijkenrondleiden

rondleiden

rondleidenfilmen

filmen

filmen

Aankomst

vertrek

tonen

Verwerking in de klasVoor een optimale leeropbrengst is het van groot belang dat het museumbezoek nietop zichzelf staat. Een verwerking van het geleerde in de klas verankert de indrukken uithet museum.

Werkblad 1De leerlingen bekijken de films uit het museum. Met behulp van het werkblad beoordelen de leerlingen elkaars presentaties. Op basis van hun

voorbereiding en de nieuwe informatie uit het museum schrijven de leerlingen een nieuwe tekst over hun schilderij. Samen met de uitwerkingen van de andere groeps-leden ontstaat er een ‘groepswerkstuk’ met informatie over de besproken kunstwer-ken uit het museum.

YouTubeWerk gemaakt in het Medialab staat een week na het bezoek op youtube:www.youtube.com/user/MedialabHNBM. De leerlingen kunnen de filmpjesdelen via sociale media.

11

ReflectieMet werkblad 2 evalueert u de museumles met de leerlingen. De leerlingengaan klassikaal of in groepjes met elkaar in gesprek om het bezoek als geheel

te evalueren. Hoe was het? Wat vonden ze mooi? Wat was er moeilijk? Wat hebben zegeleerd? Uw feedback ontvangen wij graag via educatie@hnbm.nl. Op basis van de ervaringen van u en uw leerlingen blijven wij onze educatieve programma’s verbeteren.

Werk van leerlingen in het museumWij zijn altijd benieuwd naar wat uw leerlingen maken naar aanleiding van het museumbezoek. Download, scan in of fotografeer werk van leerlingen en

mail het naar: educatie@hnbm.nl. Als er echte kunstwerken tussen zitten, krijgen deze mogelijk een plaatsje op de Toonwand in het museum. (Door ze naar ons op te sturen geeft u toestemming tot publicatie.)

12

Bijlage 1:

De Museumregels Je mag niet: Waarom: Je mag wel:

1 schreeuwen omdat andere bezoekers geen last van jou mogen hebben

zachtjes praten

2 rennen en leunen omdat je niet per ongeluk iets wilt omstoten

staan, zitten en rustig lopen

3 met je telefoon spelen of muziek luisteren

omdat je goed moet opletten om te leren

foto’s maken zonder flits

4 met je jas en tas naar binnen

om te voorkomen dat een dief stiekem iets in zijn jas of tas stopt

jassen en tassen af-geven bij de garderobe

5 eten in het museum

omdat we geen muizen in het museum willen

naar het restaurant of naar buiten gaan als je iets wilt eten of drinken

6 met pen schrijven in het museum

omdat een inktvlek moeilijk schoon te krijgen is

met potlood schrijven

7 dingen aanraken omdat veel dingen erg oud zijn en snel kapot gaan

kijken met je ogen

13

Bijlage 2:

Brief voor begeleidersBeste begeleider,

Als museum zijn wij dankbaar dat u wilt helpen om leerlingen een leuke en leerzame dag te bezorgen. Bij aankomst krijgt u een ‘keycord’ met het opschrift ‘schoolbezoek’. Hiermee is de entree voor u vanzelfsprekend gratis. Het volledige museumbezoek duurt 90 minuten. Adresgegevens en andere praktische informatie vindt u op de achterzijde van deze brief.

Rondleider gezochtIn het museum krijgen de leerlingen een korte rondleiding. Ze gaan ook zelf aan het werk: delen van de rondleiding worden verzorgd door de eigen klasgenoten. In het Medialab worden de leerlingen gefilmd voor een ’greenscreen’. Daar geven ze nogmaals een presentatie over het schilderij van hun keuze. Een afbeelding van het schilderij wordt in de achtergrond van het filmpje ingevoegd. De filmpjes zijn terug te zien op YouTube.

Wat wordt er van u verwacht?Als begeleider zorgt u er samen met de groepsleerkracht voor dat de leerlingen zich rustig gedragen. De veiligheid van de collectie mag door de leerlingen niet in gevaar worden gebracht. Wij verwachten dat u de leerlingen aanspreekt op het naleven van de museumregels. Het is de bedoeling dat u bij de leerlingen blijft en erop toeziet dat er niemand verdwaalt.

Wij vertrouwen erop dat deze dag mede dankzij u een succes wordt! Museumregels:Je mag wel: jassen en tassen afgeven bij de garderobe, met potlood schrijven, foto’s maken zonder flits en kijken met je ogenJe mag niet: schreeuwen, aanraken, rennen, leunen, eten, met je telefoon spelen of muziek luisteren

Met vriendelijke groet,Tim Veldhuis Medewerker educatie

14

Bijlage 3:

Praktische informatieHet Noordbrabants MuseumVerwersstraat 41, 5211 HT ‘s-Hertogenbosch073 6877 877www.hetnoordbrabantsmuseum.nl

1 Ingang Het Noordbrabants Museum 2 Schoolbussen stoppen over het algemeen op de Hekellaan, ter hoogte van het

Nachtegaalslaantje. Aan de overzijde kunt u parkeren voor h2,- per uur. Vandaar is het vijf minuten lopen naar het museum.

3 Voor h2,20 per uur kunt u naast het museum parkeren in parkeergarage de Wolvenhoek, adres Wolvenhoek 12.

4 Stadsbussen stoppen onder meer op de Parade.

U kunt ook parkeren op het Transferium Pettelaarpark, Pettelaarpark 59 (staat niet op de plattegrond). De bus brengt u in tien minuten naar de Parade. De wachttijd tussen de bussen kan 20 minuten bedragen. U betaalt voor maximaal vier personen 3 euro.Vanaf station ‘s-Hertogenbsoch is het 15 tot 20 minuten lopen.

Zuidwal

Waterstraat

Verwersstraat

Hekellaan

Bethaniëstraat

Pettelaarseweg

Station

HetNoordbrabantsMuseum

3

1

Sint Jan

4

2

A2 - Transferium

Parade

15