Op dinsdag 10 november 2009 roept hij ‘Hallo, Ela!’

uit de keuken wanneer de huishoudster om negen uur

bij hen arriveert. Hij geeft zijn tweede dochter Leila,

die tien maanden is, een kus op het voorhoofd en zegt

Teresa goedendag. Op het magneetbord in de keuken

heeft hij met viltstift genoteerd wat hem allemaal nog

te doen staat, vier kaarten voor de wedstrijd tegen

Bayern. Dan gaat hij de deur uit. Hij heeft tweemaal

individuele training, een ’s morgens met de fi tness-

trainer, een ’s middags met de keeperstrainer van

Hannover 96, tegen zessen zal hij weer thuis zijn,

zoals altijd. Dat heeft hij Teresa gezegd.

Maar er is geen training op deze dinsdag afgesproken.

Ik bereik hem even na halfeen op zijn mobiel in de

auto. Ik moet hem twee verzoeken overbrengen, een

bevriende Engelse journalist wil hem interviewen,

de Duitse Olympische Sportbibliotheek zou hem

graag als gastspreker hebben voor hun jaarvergade-

ring in januari; man, nu ben ik al je secretaris, die je

de aanvragen overbrengt, wil ik gekscherend zeggen.

Maar hij is kort aangebonden aan de telefoon; natuur-

lijk, hij zit in de auto tussen twee trainingsonder-

delen, denk ik, hij wil vast gaan lunchen in de Espada

of Heimweh, zoals altijd. ‘Ik bel je vanavond terug,

Ronnie, oké?’ zegt hij, en ik herinner me niet meer

hoe hij afbreekt.

’s Avonds bellen dan alleen een heleboel andere

mensen mij op.

[…]

De feiten staan regelmatig in de krant: elk jaar sterven

er meer mensen door zelfmoord als gevolg van een

depressie dan door auto-ongelukken. Maar meer

dan een globaal idee dat voor sommige mensen hun

ellende te moeilijk te verdragen is, geven ons deze

cijfers niet. En wanneer de krantenkoppen vetter

waren omdat beroemdheden als Marilyn Monroe of

de auteur Ernest Hemingway zich van het leven be-

roofden, dan leek dit – ook al zei men het niet hardop

– ergens toch aan een zekere logica te gehoorzamen:

van kunstenaars kun je zoiets verwachten. Want

is het niet zo dat melancholie, een duistere kant,

onvermijdelijk bij kunst hoort?

Robert Enke was echter Duitslands nummer één.

De doelman is de rots in de branding, rustig en

koel in de meest verhitte situaties, hij kan stress en

angsten op de extreemste momenten onder controle

houden. Professionals zoals hij leven ons elk weekend

weer de droom voor dat alles maakbaar is, en Robert

Enke gaf het publiek meer dan de meeste voetballers

de illusie dat elke hindernis te nemen is: op zijn ne-

genentwintigste nog vond hij de weg naar het doel van

het nationale elftal, nadat hij na een eerste depressie

vier jaar eerder al werkloos was geweest en daarna in

de Tweede Bundesliga was gestrand; het lukte hem

en Teresa na Lara’s dood in 2006 een leven parallel

aan de pijn te vinden. En op een moment waarop hij

volgens onze uiterlijke maatstaven toch het geluk

eindelijk weer ontdekt had, toen hij een gezin met

een dochter had en het vooruitzicht had bij het wereld-

kampioenschap in Zuid-Afrika in het doel te staan,

breekt de depressie begin augustus 2009 in heviger

mate dan ooit uit.

Welke kracht moet deze ziekte niet hebben als die

iemand als hij tot de bedrieglijke conclusie verleidt

dat de dood een oplossing is? In wat voor duisternis

moet hij zich bevonden hebben als een meelevend

mens als hij niet meer inziet hoeveel leed hij anderen

met zijn dood berokkent, degenen van wie hij houdt

net zozeer als de treinmachinist voor wiens trein hij

op die novemberavond gaat staan?

Hoe leef je met depressies of ook maar met het

vermoeden dat ze elk moment weer terug kunnen

komen? Met de angst voor de angst?

De antwoorden wilde Robert Enke graag zelf geven.

Hij wilde dit boek schrijven, niet ik.

uit: Ronald Reng, Robert Enke. Een al te kort leven

· Voorpublicatie in Hard Gras

· Samenwerking met Voetbal International

· Auteursbezoek en interviews

· Optreden tijdens Manuscripta

Het gevecht van Duitslands nummer 1 tegen zijn dodelijke depressie

promotie

Het boek dat Robert Enke

zelf had willen schrijven

R o n a l d R e n g

Uitgeverij De Arbeiderspers

Herengracht 370-372

1016 c h Amsterdam

t 020 524 75 00

f 020 622 49 37

info@arbeiderspers.nl

Postrekening 23 15 732

o n t w e r p

Mijke Wondergem (bno), Baarn

f o t o g r a f i e

Bettina Fürst-Fastré

Picture Alliance/dpa

Ulrich zur Nieden

Kai Stuht/Periscope

Zie voor meer informatie

www.arbeiderspers.nl

Robert Enke Een al te kort leven

510186 U0C Folder Enke.indd 1 22-02-11 16:42

Toen de Duitse keeper Robert Enke op 10 november 2009 zelfmoord

pleegde ging er een schokgolf door de wereld. De eerste reactie was er een

van verbijstering, ongeloof: wat bezielt een succesvol topsporter, die tijdens het

WK in Zuid-Afrika voor het Duitse nationale elftal zou spelen, er plotseling een

einde aan te maken? Wat drijft een aimabele man en jonge vader van tweeën-

dertig de dood in?

Langzaam kwam er meer begrip. Enkes leven en carrière gingen niet altijd

over rozen. Zo was er zijn traumatische debuut in het FC Barcelona-team van

Louis van Gaal. In 2006 verloren zijn vrouw Teresa en hij hun eerste dochter.

En al jaren leed Robert aan een zware depressie, iets wat hij voor de buiten-

wereld zorgvuldig verborgen hield.

Robert Enke had zich ooit voorgenomen zijn autobiografi e te schrijven, samen

met zijn vriend en collega-keeper Ronald Reng. Nu heeft Reng het boek alleen

geschreven, daarbij geholpen door Teresa Enke. Hij vertelt het aan grijpende

levensverhaal van de ogenschijnlijk rustige doelman: het gevecht tegen zijn

ziekte, de pieken en dalen van zijn sportloopbaan en de verhouding tot zijn

dierbaren.

Biografie

Geïllustreerd

oor spronkelijke titel

Robert Enke. Ein allzu kurzes Leben

vertaling

Peter Claessens

omslag Bram van Baal

formaat 13,5 x 21,5 cm

omvang 400 blz.

prijs paperback 1 21,95

ver schijnt September

nur 320

isbn 978 90 295 7610 9

Ronald Reng (1970) is sport-

verslaggever en auteur van o.a.

The Keeper of Dreams (British

Sports Book of the Year Award)

en de roman The Funny German.

Voor zijn reportages over Robert

Enke werd hij met de Grote Prijs

voor Duitse Sportjournalisten

onderscheiden.

· Ronald Reng kende Enke beter dan andere sport-

journalisten. En hij vertelt beter dan andere sportjournalisten.

[…] Misschien wel het beste boek in dit genre. – Stern

· Een boek dat je diep raakt. – The Sunday Times

· Als de omstandigheden niet zo treurig waren, zou je deze

combinatie van schrijver en beschrevene gelukkig noemen.

– Die Zeit

Het tragische verhaal van een sportheld en zijn

dodelijke depressie.

Zeer lovend ontvangen door de internationale pers, meer dan 200.000 exemplaren verkocht.

Vertaalrechten verkocht aan o.a. Engeland.

De schaduw van de roem

510186 U0C Folder Enke.indd 2 22-02-11 16:41

Toen de Duitse keeper Robert Enke op 10 november 2009 zelfmoord

pleegde ging er een schokgolf door de wereld. De eerste reactie was er een

van verbijstering, ongeloof: wat bezielt een succesvol topsporter, die tijdens het

WK in Zuid-Afrika voor het Duitse nationale elftal zou spelen, er plotseling een

einde aan te maken? Wat drijft een aimabele man en jonge vader van tweeën-

dertig de dood in?

Langzaam kwam er meer begrip. Enkes leven en carrière gingen niet altijd

over rozen. Zo was er zijn traumatische debuut in het FC Barcelona-team van

Louis van Gaal. In 2006 verloren zijn vrouw Teresa en hij hun eerste dochter.

En al jaren leed Robert aan een zware depressie, iets wat hij voor de buiten-

wereld zorgvuldig verborgen hield.

Robert Enke had zich ooit voorgenomen zijn autobiografi e te schrijven, samen

met zijn vriend en collega-keeper Ronald Reng. Nu heeft Reng het boek alleen

geschreven, daarbij geholpen door Teresa Enke. Hij vertelt het aan grijpende

levensverhaal van de ogenschijnlijk rustige doelman: het gevecht tegen zijn

ziekte, de pieken en dalen van zijn sportloopbaan en de verhouding tot zijn

dierbaren.

Biografie

Geïllustreerd

oor spronkelijke titel

Robert Enke. Ein allzu kurzes Leben

vertaling

Peter Claessens

omslag Bram van Baal

formaat 13,5 x 21,5 cm

omvang 400 blz.

prijs paperback 1 21,95

ver schijnt September

nur 320

isbn 978 90 295 7610 9

Ronald Reng (1970) is sport-

verslaggever en auteur van o.a.

The Keeper of Dreams (British

Sports Book of the Year Award)

en de roman The Funny German.

Voor zijn reportages over Robert

Enke werd hij met de Grote Prijs

voor Duitse Sportjournalisten

onderscheiden.

· Ronald Reng kende Enke beter dan andere sport-

journalisten. En hij vertelt beter dan andere sportjournalisten.

[…] Misschien wel het beste boek in dit genre. – Stern

· Een boek dat je diep raakt. – The Sunday Times

· Als de omstandigheden niet zo treurig waren, zou je deze

combinatie van schrijver en beschrevene gelukkig noemen.

– Die Zeit

Het tragische verhaal van een sportheld en zijn

dodelijke depressie.

Zeer lovend ontvangen door de internationale pers, meer dan 200.000 exemplaren verkocht.

Vertaalrechten verkocht aan o.a. Engeland.

De schaduw van de roem

510186 U0C Folder Enke.indd 2 22-02-11 16:41

Toen de Duitse keeper Robert Enke op 10 november 2009 zelfmoord

pleegde ging er een schokgolf door de wereld. De eerste reactie was er een

van verbijstering, ongeloof: wat bezielt een succesvol topsporter, die tijdens het

WK in Zuid-Afrika voor het Duitse nationale elftal zou spelen, er plotseling een

einde aan te maken? Wat drijft een aimabele man en jonge vader van tweeën-

dertig de dood in?

Langzaam kwam er meer begrip. Enkes leven en carrière gingen niet altijd

over rozen. Zo was er zijn traumatische debuut in het FC Barcelona-team van

Louis van Gaal. In 2006 verloren zijn vrouw Teresa en hij hun eerste dochter.

En al jaren leed Robert aan een zware depressie, iets wat hij voor de buiten-

wereld zorgvuldig verborgen hield.

Robert Enke had zich ooit voorgenomen zijn autobiografi e te schrijven, samen

met zijn vriend en collega-keeper Ronald Reng. Nu heeft Reng het boek alleen

geschreven, daarbij geholpen door Teresa Enke. Hij vertelt het aan grijpende

levensverhaal van de ogenschijnlijk rustige doelman: het gevecht tegen zijn

ziekte, de pieken en dalen van zijn sportloopbaan en de verhouding tot zijn

dierbaren.

Biografie

Geïllustreerd

oor spronkelijke titel

Robert Enke. Ein allzu kurzes Leben

vertaling

Peter Claessens

omslag Bram van Baal

formaat 13,5 x 21,5 cm

omvang 400 blz.

prijs paperback 1 21,95

ver schijnt September

nur 320

isbn 978 90 295 7610 9

Ronald Reng (1970) is sport-

verslaggever en auteur van o.a.

The Keeper of Dreams (British

Sports Book of the Year Award)

en de roman The Funny German.

Voor zijn reportages over Robert

Enke werd hij met de Grote Prijs

voor Duitse Sportjournalisten

onderscheiden.

· Ronald Reng kende Enke beter dan andere sport-

journalisten. En hij vertelt beter dan andere sportjournalisten.

[…] Misschien wel het beste boek in dit genre. – Stern

· Een boek dat je diep raakt. – The Sunday Times

· Als de omstandigheden niet zo treurig waren, zou je deze

combinatie van schrijver en beschrevene gelukkig noemen.

– Die Zeit

Het tragische verhaal van een sportheld en zijn

dodelijke depressie.

Zeer lovend ontvangen door de internationale pers, meer dan 200.000 exemplaren verkocht.

Vertaalrechten verkocht aan o.a. Engeland.

De schaduw van de roem

510186 U0C Folder Enke.indd 2 22-02-11 16:41

Op dinsdag 10 november 2009 roept hij ‘Hallo, Ela!’

uit de keuken wanneer de huishoudster om negen uur

bij hen arriveert. Hij geeft zijn tweede dochter Leila,

die tien maanden is, een kus op het voorhoofd en zegt

Teresa goedendag. Op het magneetbord in de keuken

heeft hij met viltstift genoteerd wat hem allemaal nog

te doen staat, vier kaarten voor de wedstrijd tegen

Bayern. Dan gaat hij de deur uit. Hij heeft tweemaal

individuele training, een ’s morgens met de fi tness-

trainer, een ’s middags met de keeperstrainer van

Hannover 96, tegen zessen zal hij weer thuis zijn,

zoals altijd. Dat heeft hij Teresa gezegd.

Maar er is geen training op deze dinsdag afgesproken.

Ik bereik hem even na halfeen op zijn mobiel in de

auto. Ik moet hem twee verzoeken overbrengen, een

bevriende Engelse journalist wil hem interviewen,

de Duitse Olympische Sportbibliotheek zou hem

graag als gastspreker hebben voor hun jaarvergade-

ring in januari; man, nu ben ik al je secretaris, die je

de aanvragen overbrengt, wil ik gekscherend zeggen.

Maar hij is kort aangebonden aan de telefoon; natuur-

lijk, hij zit in de auto tussen twee trainingsonder-

delen, denk ik, hij wil vast gaan lunchen in de Espada

of Heimweh, zoals altijd. ‘Ik bel je vanavond terug,

Ronnie, oké?’ zegt hij, en ik herinner me niet meer

hoe hij afbreekt.

’s Avonds bellen dan alleen een heleboel andere

mensen mij op.

[…]

De feiten staan regelmatig in de krant: elk jaar sterven

er meer mensen door zelfmoord als gevolg van een

depressie dan door auto-ongelukken. Maar meer

dan een globaal idee dat voor sommige mensen hun

ellende te moeilijk te verdragen is, geven ons deze

cijfers niet. En wanneer de krantenkoppen vetter

waren omdat beroemdheden als Marilyn Monroe of

de auteur Ernest Hemingway zich van het leven be-

roofden, dan leek dit – ook al zei men het niet hardop

– ergens toch aan een zekere logica te gehoorzamen:

van kunstenaars kun je zoiets verwachten. Want

is het niet zo dat melancholie, een duistere kant,

onvermijdelijk bij kunst hoort?

Robert Enke was echter Duitslands nummer één.

De doelman is de rots in de branding, rustig en

koel in de meest verhitte situaties, hij kan stress en

angsten op de extreemste momenten onder controle

houden. Professionals zoals hij leven ons elk weekend

weer de droom voor dat alles maakbaar is, en Robert

Enke gaf het publiek meer dan de meeste voetballers

de illusie dat elke hindernis te nemen is: op zijn ne-

genentwintigste nog vond hij de weg naar het doel van

het nationale elftal, nadat hij na een eerste depressie

vier jaar eerder al werkloos was geweest en daarna in

de Tweede Bundesliga was gestrand; het lukte hem

en Teresa na Lara’s dood in 2006 een leven parallel

aan de pijn te vinden. En op een moment waarop hij

volgens onze uiterlijke maatstaven toch het geluk

eindelijk weer ontdekt had, toen hij een gezin met

een dochter had en het vooruitzicht had bij het wereld-

kampioenschap in Zuid-Afrika in het doel te staan,

breekt de depressie begin augustus 2009 in heviger

mate dan ooit uit.

Welke kracht moet deze ziekte niet hebben als die

iemand als hij tot de bedrieglijke conclusie verleidt

dat de dood een oplossing is? In wat voor duisternis

moet hij zich bevonden hebben als een meelevend

mens als hij niet meer inziet hoeveel leed hij anderen

met zijn dood berokkent, degenen van wie hij houdt

net zozeer als de treinmachinist voor wiens trein hij

op die novemberavond gaat staan?

Hoe leef je met depressies of ook maar met het

vermoeden dat ze elk moment weer terug kunnen

komen? Met de angst voor de angst?

De antwoorden wilde Robert Enke graag zelf geven.

Hij wilde dit boek schrijven, niet ik.

uit: Ronald Reng, Robert Enke. Een al te kort leven

· Voorpublicatie in Hard Gras

· Samenwerking met Voetbal International

· Auteursbezoek en interviews

· Optreden tijdens Manuscripta

Het gevecht van Duitslands nummer 1 tegen zijn dodelijke depressie

promotie

Het boek dat Robert Enke

zelf had willen schrijven

R o n a l d R e n g

Uitgeverij De Arbeiderspers

Herengracht 370-372

1016 c h Amsterdam

t 020 524 75 00

f 020 622 49 37

info@arbeiderspers.nl

Postrekening 23 15 732

o n t w e r p

Mijke Wondergem (bno), Baarn

f o t o g r a f i e

Bettina Fürst-Fastré

Picture Alliance/dpa

Ulrich zur Nieden

Kai Stuht/Periscope

Zie voor meer informatie

www.arbeiderspers.nl

Robert Enke Een al te kort leven

510186 U0C Folder Enke.indd 1 22-02-11 16:42

Op dinsdag 10 november 2009 roept hij ‘Hallo, Ela!’

uit de keuken wanneer de huishoudster om negen uur

bij hen arriveert. Hij geeft zijn tweede dochter Leila,

die tien maanden is, een kus op het voorhoofd en zegt

Teresa goedendag. Op het magneetbord in de keuken

heeft hij met viltstift genoteerd wat hem allemaal nog

te doen staat, vier kaarten voor de wedstrijd tegen

Bayern. Dan gaat hij de deur uit. Hij heeft tweemaal

individuele training, een ’s morgens met de fi tness-

trainer, een ’s middags met de keeperstrainer van

Hannover 96, tegen zessen zal hij weer thuis zijn,

zoals altijd. Dat heeft hij Teresa gezegd.

Maar er is geen training op deze dinsdag afgesproken.

Ik bereik hem even na halfeen op zijn mobiel in de

auto. Ik moet hem twee verzoeken overbrengen, een

bevriende Engelse journalist wil hem interviewen,

de Duitse Olympische Sportbibliotheek zou hem

graag als gastspreker hebben voor hun jaarvergade-

ring in januari; man, nu ben ik al je secretaris, die je

de aanvragen overbrengt, wil ik gekscherend zeggen.

Maar hij is kort aangebonden aan de telefoon; natuur-

lijk, hij zit in de auto tussen twee trainingsonder-

delen, denk ik, hij wil vast gaan lunchen in de Espada

of Heimweh, zoals altijd. ‘Ik bel je vanavond terug,

Ronnie, oké?’ zegt hij, en ik herinner me niet meer

hoe hij afbreekt.

’s Avonds bellen dan alleen een heleboel andere

mensen mij op.

[…]

De feiten staan regelmatig in de krant: elk jaar sterven

er meer mensen door zelfmoord als gevolg van een

depressie dan door auto-ongelukken. Maar meer

dan een globaal idee dat voor sommige mensen hun

ellende te moeilijk te verdragen is, geven ons deze

cijfers niet. En wanneer de krantenkoppen vetter

waren omdat beroemdheden als Marilyn Monroe of

de auteur Ernest Hemingway zich van het leven be-

roofden, dan leek dit – ook al zei men het niet hardop

– ergens toch aan een zekere logica te gehoorzamen:

van kunstenaars kun je zoiets verwachten. Want

is het niet zo dat melancholie, een duistere kant,

onvermijdelijk bij kunst hoort?

Robert Enke was echter Duitslands nummer één.

De doelman is de rots in de branding, rustig en

koel in de meest verhitte situaties, hij kan stress en

angsten op de extreemste momenten onder controle

houden. Professionals zoals hij leven ons elk weekend

weer de droom voor dat alles maakbaar is, en Robert

Enke gaf het publiek meer dan de meeste voetballers

de illusie dat elke hindernis te nemen is: op zijn ne-

genentwintigste nog vond hij de weg naar het doel van

het nationale elftal, nadat hij na een eerste depressie

vier jaar eerder al werkloos was geweest en daarna in

de Tweede Bundesliga was gestrand; het lukte hem

en Teresa na Lara’s dood in 2006 een leven parallel

aan de pijn te vinden. En op een moment waarop hij

volgens onze uiterlijke maatstaven toch het geluk

eindelijk weer ontdekt had, toen hij een gezin met

een dochter had en het vooruitzicht had bij het wereld-

kampioenschap in Zuid-Afrika in het doel te staan,

breekt de depressie begin augustus 2009 in heviger

mate dan ooit uit.

Welke kracht moet deze ziekte niet hebben als die

iemand als hij tot de bedrieglijke conclusie verleidt

dat de dood een oplossing is? In wat voor duisternis

moet hij zich bevonden hebben als een meelevend

mens als hij niet meer inziet hoeveel leed hij anderen

met zijn dood berokkent, degenen van wie hij houdt

net zozeer als de treinmachinist voor wiens trein hij

op die novemberavond gaat staan?

Hoe leef je met depressies of ook maar met het

vermoeden dat ze elk moment weer terug kunnen

komen? Met de angst voor de angst?

De antwoorden wilde Robert Enke graag zelf geven.

Hij wilde dit boek schrijven, niet ik.

uit: Ronald Reng, Robert Enke. Een al te kort leven

· Voorpublicatie in Hard Gras

· Samenwerking met Voetbal International

· Auteursbezoek en interviews

· Optreden tijdens Manuscripta

Het gevecht van Duitslands nummer 1 tegen zijn dodelijke depressie

promotie

Het boek dat Robert Enke

zelf had willen schrijven

R o n a l d R e n g

Uitgeverij De Arbeiderspers

Herengracht 370-372

1016 c h Amsterdam

t 020 524 75 00

f 020 622 49 37

info@arbeiderspers.nl

Postrekening 23 15 732

o n t w e r p

Mijke Wondergem (bno), Baarn

f o t o g r a f i e

Bettina Fürst-Fastré

Picture Alliance/dpa

Ulrich zur Nieden

Kai Stuht/Periscope

Zie voor meer informatie

www.arbeiderspers.nl

Robert Enke Een al te kort leven

510186 U0C Folder Enke.indd 1 22-02-11 16:42