1

Probleemgedrag bij dementie: resultaten van de Waalbed-II-studie:

voorschrijfpatronen van psychofarmaca

Dr. R.B. Wetzels (Roland)Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde

UMC St Radboud Nijmegen

& SZR-Tiel

Inleiding: enkele persberichten• ‘3 op de 4 ouderen in het verpleeghuis

gebruikt sufmakende medicatie’

• Inspectie onderzoekt onrechtmatig drogeren ouderen in verpleeghuizen !’ (2009)

• ‘Chemische vastbinden/ Druppelkamikaze’

• Dementen sterven door antipsychotica (MC juni 2011):560 tot 770 doden per jaar

• Gebruik antipsychotica is lelijke geneeskunde (Bert Keizer)

• Verpleeghuisarts heeft onvoldoende kennis (Martin Kat, juni 2011)

2

Recente media-aandacht

Probleemgedrag• Prevalentie 80%, 97% over 2 jaar• Factoren van invloed:

-Stadium dementie• Begin stadium vaker depressie, wanen• Eind stadium vaker agressie, apathie

-Geslacht• Mannen vaker agressief, vrouwen vaker depressief

-Type dementie : Agressie/ depressie bij VaD, Apathie/Angst bij AD-Psychosociale omgeving

• Meer handen aan het bed minder vaak apathie• Vollere huiskamers niet vaker agressie!

• Probleemgedrag negatieve impact op kwaliteit van leven

3

Voorschrijfpatronen van psychotropica over tweejaar

Psychofarmaca:• Antipsychotica

• Antidepressiva

• Anxiolytica

• Hypnotica

• Antiepileptica

• Antidementie middelen

Voorschrijfpatronen van psychotropica over tweejaar

Psychofarmaca:• Antipsychotica

• Antidepressiva

• Anxiolytica

• Hypnotica

4

Voorschrijfpatronen van psychotropica over tweejaar

Antipsychotica:•ergens gedurende twee jaar 42%

•gedurende twee jaar 12%

•nieuw gestart 19%

•eenmaal gestart 43%

Voorschrijfpatronen van psychotropica over tweejaar

Antidepressiva :•ergens gedurende twee jaar 24%

•gedurende twee jaar 13%

•nieuw gestart 6%

•eenmaal gestart 67%

5

Voorschrijfpatronen van psychotropica over tweejaar

Anxiolytica:•ergens gedurende twee jaar 30%

•gedurende twee jaar 9%

•nieuw gestart 15%

•eenmaal gestart 50%

Voorschrijfpatronen van psychotropica over tweejaar

Hypnotica:•ergens gedurende twee jaar 16%

•gedurende twee jaar 3%

•nieuw gestart 10%

•eenmaal gestart 50%

6

Voorschrijfpatronen van psychotropica over tweejaar

Type dementie:•Alzheimer: hypnotica en antidementie middelen

•VaD: antipsychotica antidepressiva anxiolytica anti-epilepsie

Table 3. Multilevel logistic regression analysis of predictors on antipsychotic drug use in nursing home residents with dementia (n=290)

SCU p=0,05*SCU six (highest) vs. nine (lowest) 2,76 [1,14-6,69] p=0,02*

Age 1,00 [0,96-1,04] p=0,92Age 1,00 [0,96 1,04] p 0,92Gender (M) 1,29 [0,63-2,63] p=0,45GDS GDS 4 0,43 [0,10-1,81] p=0,24GDS 5 0,88 [0,37-2,09] p=0,76GDS 6 0,59 [0,28-1,27] p=0,17GDS 7 Reference

Diagnosis Alzheimer dementia (AD) 1,32 [0,70-2,48] p=0,38Vascular dementia (VaD) 0,88 [0,31-2,51] p=0,80Mix AD/VaD 4,31 [1,31-13,96] p=0,02*Not otherwise specified Reference

Physically non-aggressive behaviour 1,07 [1,02-1,12] p=0,00*Physically aggressive behaviour 1,06 [1,01-1,12] p=0,02*Verbally agitated behaviour 1,02 [0,97-1,08] p=0,41

Data are presented as odds-ratios [95% confidence interval].Each SCU is compared with the mean prescription value of all SCUs.*Significance <0,05 ICC: 0,05

7

Table 3. Multilevel logistic regression analysis of predictors on antipsychotic drug use in nursing home residents with dementia (n=290)

SCU p=0,05*SCU six (highest) vs. nine (lowest) 2,76 [1,14-6,69] p=0,02*

Age 1 00 [0 96-1 04] p=0 92Age 1,00 [0,96-1,04] p=0,92Gender (M) 1,29 [0,63-2,63] p=0,45GDS GDS 4 0,43 [0,10-1,81] p=0,24GDS 5 0,88 [0,37-2,09] p=0,76GDS 6 0,59 [0,28-1,27] p=0,17GDS 7 Reference

Diagnosis Alzheimer dementia (AD) 1,32 [0,70-2,48] p=0,38Vascular dementia (VaD) 0,88 [0,31-2,51] p=0,80Mix AD/VaD 4,31 [1,31-13,96] p=0,02*Not otherwise specified Reference

Physically non-aggressive behaviour 1,07 [1,02-1,12] p=0,00*Physically aggressive behaviour 1,06 [1,01-1,12] p=0,02*Verbally agitated behaviour 1,02 [0,97-1,08] p=0,41

Data are presented as odds-ratios [95% confidence interval].Each SCU is compared with the mean prescription value of all SCUs.*Significance <0,05 ICC: 0,05

Antipsychotica: spreiding tussen afdelingen

Antipsychotica gebruik (%)PG afdeling VPH (n=58) • Grote spreiding in

40

50

60

70

80

90

100

g ( )

antipsychotica gebruik

• Ook na correctie voor bewonerfactoren (stadium dementie en gedrag)

0

10

20

30

40

8

Determinanten antipsychotica (psychofarmaca) gebruik

Zuidema• Meer psychofarmaca bij probleemgedrag• Meer antipsychotica/ anxiolytica bij

werkdruk verzorgend personeel• Minder antidepressiva bij meer handen

aan het bed• Meer hypnotica bij vollere huiskamersKleijer• Meer antipsychotica bij minder tevreden

personeel, grotere verpleeghuizen en hogere urbanisatiegraad

• Dokters beschrijven externe druk• Hoge verwachtingen van effect (>50%)• Na start AP: eerder verslechtering dan

verbetering.

Determinanten antipsychotica (psychofarmaca) gebruik

Conclusie:

• -psychofarmaca veel voorgeschrevenp y g

• -patiëntkenmerken hebben invloed

• Maar ook niet patiëntkenmerken!

9

Uitdagingen: Interventies probleemgedrag

• Optimalisatie psychofarmaca b ikgebruik

• Psychosociale interventies/single component interventies

• Zorgprogramma’s/ multicomponent interventies

Vragen ?