1

Hoofdstuk 1 : de hersenen en hun boodschappers 20e eeuw -> we doen 2 belangrijke ontdekkingen : 1) de ontwikkeling van nieuwe chemische stoffen die een effect hebben op de hersenen 2) de toename van de kennis over onze hersenen 1960 -> we gebruiken benzodiazepinen als middel tegen angstgevoelens

dit was een doorbraak : daarvoor gebruikten we

barbituraten tegen geestelijke onrust, maar als er teveel werd gebruikt, viel de patiënt in slaap. Benzodiazepinen geven een kalmerend effect zonder deze bijwerkingen.

Psychofarmaca een groep van medicijnen die inwerken op het centrale zenuwstelsel

en werkzaam zijn tegen psychische aandoeningen. Ze werken in tegen de individuele hersencellen. Op de plaatsen waar de hersencellen op elkaar overschakelen.

er is een vage grens tussen drugs en geneesmiddel, het zijn in feite allen psychofarmaca !

We kunnen de psychofarmaca onderverdelen op basis van effect :

1. psycholeptica : onderdrukken CZS (barbituraten, opiaten, tranquillizers) 2. psychoanaleptica : stimuleren CZS (cocaïne, amfetamine, cafeïne) 3. psychodysleptica : verstoren CZS (hasj, LSD) -> XTC !

het is eigenlijk een stimulerend

amfetaminederivaat die dus in de groep van de psychoanaleptica kan worden onderverdeeld. Maar het werkt ook psychedelisch en valt daarom onder de psychodysleptica!

2

Drugs ° producten

° die men zonder ernstige reden inneemt ° om zijn gevoelens en bewustzijn te veranderen ° waardoor men aan zijn persoon en/of de gemeenschap schade berokkent ° illegale drugs

producten die door de wetgever onderhevig zijn gemaakt

aan bepaalde verbodsbepalingen.

Werking van psychofarmaca

Psychofarmaca werken in op hersencellen. Vnl. op plaatsen waar bepaalde cellen in bepaalde hersengedeelten op elkaar overschakelen. Hersenweefsel bestaat uit 2 celsoorten :

1) zenuwcellen / neuronen -> de belangrijkste informatiedragers 2) gliacellen -> een ondersteunende taak

Neuronen

Taak : informatie van de ene plaats naar de andere overbrengen over korte of lange afstanden Ze hebben een kern omringd met cytoplasma.

3

axonen = dit zijn celuitlopers waarlangs ze info gaan doorsturen naar andere cellen over flinke afstanden.

deze axonen kunnen heel lang zijn. Zelfs tot 1 meter

lang bij de mens. Het zenuwuiteinde waar het axon ophoudt, kan gesplitst zijn in 10 000 of meer vertakkingen die op hun beurt weer contact kunnen maken met een volgend ontvangend neuron. Ieder neuron heeft maar 1 axon.

een axon voert elektrische signalen vanuit het cellichaam weg naar andere neuronen.

Dendrieten

= dit zijn ook vertakte uitlopers van een zenuwcel. Ze geleiden elektrische signalen die afkomstig zijn van andere neuronen van en naar het cellichaam van het neuron waar ze zelf toe behoren. Ieder neuron heeft meerdere dendrieten.

een dendriet voert elektrische signalen van een andere neuron naar het cellichaam

We kunnen dus spreken over een neuronaal netwerk

een dynamisch netwerk van contacten tussen

neuronen dat de essentie is van alle denken en voelen. Alle denken en voelen berust op het onderling ‘praten’ van zo’n 10 miljard neuronen !

dendriet

Axon-vertakkingen

Synaptische spleet

Postsynaptisch neuron (dendrietdeel)

Presynaptisch neuron (axondeel)

4

Synaptische spleet / synaps er is in dit netwerk geen fysisch contact tussen de

neuronen, er is ruimte tussen de individuele neuronen, ook daar waar ze elkaar benaderen om contact te maken. Het is de ruimte tussen het zenuwuiteinde en het aangrenzend neuron.

het is de minuscule ruimte die

bestaat tussen de uitlopers van aangrenzende neuronen.

Hoe geleid het individueel neuron informatie over zijn hele cellichaam ? Er ontstaat een impuls aan de dendrietkant. Deze impuls plant zich voort langs het axion via een elektrochemisch proces. De cel ‘vuurt’ met een grote snelheid (50 m/sec). Het is een alles of niets fenomeen

ofwel verplaats een prikkel zich wel langs het axon, ofwel

verplaatst een prikkel zich niets langs het axon, een tussenliggende situatie komt niet voor !

Dan komt de prikkel uit bij het zenuwuiteinde. De boodschap moet dan worden overgedragen aan het aangrenzende neuron.

5

Er vindt dan een vorm van chemische overdracht plaats, een synaptische transmissie.

er komt dan een neurotransmitter vrij. De overdracht van

de prikkel naar het aangrenzend neuron gebeurt via deze neurotransmitter.

= het is een chemische stof die aangemaakt wordt in het axon of het cellichaam. Ze worden gesynthetiseerd uit precursoren (zoals bv. aminozuren die in ons voedselpakket aanwezig zijn) door een specifiek enzym. De neurotransmitters worden opgeslagen in blaasjes aan het zenuwuiteinde : de synaptische blaasjes.

De prikkel komt aan bij het einde van het axon.

de synaptische blaasjes versmelten met het celmembraan

en storten de inhoud uit in de synaptische spleet. De neurotransmitter steekt de synaptische spleet over en hecht zich vast aan specifieke receptoren. Dit is een specifiek & selectief gebeuren

= receptoren zijn pasklare en op maat gemaakt eiwitten die de neurotransmitter herkennen. Het is als een sleutel op een slot. Er is een interactie tussen 1 bepaalde neurotransmitter en 1 specifieke receptor. Een neurotransmitter kan geen cel beïnvloeden die zijn receptoren niet bezit. De herkenning veroorzaakt dan cellulaire veranderingen in het ontvangend neuron.

1. exitatoir effect -> het vuurpatroon van het ontvangend neuron wordt versneld 2. inhibitoir effect -> het vuurpatroon van het ontvangend neuron wordt vertraagd

6

Het tweede boodschapper systeem dit zijn de tussenschakels tussen de receptor en

het uiteindelijk effect op het ontvangend neuron. Het gevolg is dus bepaalde cellulaire veranderingen. Deze worden second messengers genoemd. Ze vormen een tussenschakel tussen de oorspronkelijke boodschap en het uiteindelijk effect. Dit resulteert in een wijziging van het vuurpatroon.

Recyclage !!! De synaptische transmissie verloopt zeer snel en duurt kort. Er wordt een neurotransmitter aan zijn receptor gebonden. Direct daarna wordt de stof afgevoerd zodat er ruimte vrijkomt voor een volgende golf van neurotransmitters die een signaal moeten doorgeven en de synaps oversteken. Er zijn daarom diverse inactiveringsmechanismen : 1) afgebroken door enzymen 2) in het neuron van oorsprong teruggepompt 3) opgenomen in gliacellen 4) ze verdwijnen gewoon door diffusie uit de synaps Dus -> een heropname van neurotransmitters -> een besparing => recyclage Psychofarmaca kunnen neurotransmitters beïnvloeden op verschillende manieren 1) een goede oplag verhinderen

ze gaan neurotransmitters laten weglekken uit de

synaptische blaasjes. Buiten de blaasjes, in het presynaptisch neuron, worden ze door enzymen afgebroken. Zoals het kalmeringsmiddel reserpine.

7

2) synaptische blaasjes bezetten

sommige psychofarmaca lijken qua structuur op een

neurotransmitter. Daardoor gaan ze de echte neurotransmitter in de synaptische spleet duwen. Dit gebeurt bij amfetaminen : ze zorgen ervoor dat er dopamine en noradrenaline in de hersenen vrijkomen. Ze gaan de neurotransmitters uit de blaasjes verdringen.

3) afgifte van neurotransmitters in de synaps blokkeren 4) remmen van enzymen die de neurotransmitters aanmaken 5) heropname van de neurotransmitters blokkeren 6) remmen van enzymen die de neurotransmitter afbreken in de synaptische spleet

daardoor verhogen ze de

neurotransmitterconcentratie en vergemakkelijken ze de synaptische transmissie.

7) zelf binden met de receptor

dit is de grootste groep van de stoffen (bv. opiaten) . Als

een psychofarmacon de werking van een neurotransmitter nabootst, dan spreken we van een agonist . Als de stof de receptor bezet maar het 2e boodschapper systeem niet activeert, dan spreken we van een antagonist .

8) verhinderen of versterken van het 2e boodschapper systeem -> caffeïne of viagra

8

Hoofdstuk 2 : Opiaten

Thomas Sydenham : de meest vooraanstaande arts van het eind van de 17e eeuw

<< Vol dankbaarheid wil ik wijzen op de goedheid van het Opperwezen, die de zieke mens de opiaten geschonken heeft om zijn lijden te verzachten. Er bestaat geen ander medicijn dat zo krachtig werkt bij zoveel aandoeningen of ze zo goed kan bestrijden. >>

Galenus -> opium bij hoofdpijn, koliek en nierstenen Opium

een extract van de papaver somniferum dat wordt gebruikt om zijn

psychoactieve eigenschappen. Het is een plantaardig materiaal dat wordt geoogst uit de papaver. Ruwe opium is het gedroogde sap dat uit de zaaddoos van de papaver lekt als er wordt in gesneden. In de Griekse Oudheid werd het zowel gebruikt voor genot als voor genezing. Het is 1 van de middelen die al het langst wordt gebruikt.

Homerus << een gevoel van tevredenheid en welbevinden gevolgd door versuffing en slaap >>

-> Nepenthe

<-> dit staat in contrast met het hyperalerte en de opgewonden euforie van stimulerende middelen zoals cocaïne en amfetaminen.

Opium in Europa

het raakte pas aan het eind van de 19e eeuw bekend als genotsmiddel, in

de Romantiek. Dit gebeurt nadat Engelse schrijvers hun experimenten en ervaringen hadden opgeschreven zoals bv. het essay van Thomas de Quincy uit 1821 : << Bekentenissen van een Engelse opiumeter >>. Hij gebruikte het als middel tegen kiespijn. Opium krijgt het symbool van geluk in een flesje.

9

Maar : er was gevaar voor verslaving ! 16e een 17e eeuw -> dokters (John Jones) waarschuwen reeds voor de gevaren van opium

<< De gevolgen van het staken van opium na lange toediening, zijn hevige en helse pijnen, angsten en geestelijke kwellingen, die gewoonlijk eindigen in een ellendige doodsstrijd. Tenzij men weer opium inneemt, dan voelt men zich snel beter en terug de oude. >>

hij heeft hier een redelijk compleet beeld : de

onthoudingspijnen na chronisch gebruik zijn verschrikkelijk en gaan direct over als men terug opium gebruikt. Deze afhankelijkheid wordt versterkt als er gewenning of tolerantie optreedt : men heeft hogere doses nodig voor hetzelfde effect.

Wetenschappelijke kennis van opiaten -> het isoleren van het actieve bestanddeel

1805 : een jonge Duitse scheikundige slaagt erin om

zuivere morfine te extraheren uit de papaver. Hij doopte de stof morfine naar Morfeus, de Griekse God van de dromen.

Voordelen Geneesmiddelen die bestaat uit plantenextracten kunnen alleen via de mond worden toegediend. Morfine is een enkelvoudige, zuivere stof. Deze kan worden opgelost in water en rechtstreeks in de bloedbaan worden ingespoten. In 1853 werd de injectie uitgevonden. Mogelijkheid tot analgesie verloopt veel sneller en is op die manier beter te regelen.

pijnstilling zonder bewustzijnsverlies

10

Ellende in de 20e eeuw -> niet van morfine maar grotendeels van heroïne

een vrij eenvoudig chemisch derivaat dat wordt verkregen door

2 acetylgroepen aan een morfinemolecuul te koppelen. Deze acetylgroepen zorgen ervoor dat heroïne beter vetoplosbaar is dan morfine. De stof wordt daardoor sneller in de hersenen opgenomen -> een heroïne injectie geeft een snellere rush van euforie.

Heroïne komt op de markt, 2 jaar na aspirine. Volgens de firma Bayer was dit niet verslavend, het bevat geen codeïne. Het werd bij het publiek aangeprezen als hoestdrank. Het werd dus oraal ingenomen waardoor het de hersenen veel geleidelijker bereikte. Daardoor bleef de plotse euforie achterwege.

dit is een voorbeeld die mooi aantoont dat

de geestelijke houding en de gebruikssfeer bepalend zijn voor het feit of een verslavend middel ook tot misbruik leidt.

Zuiverheid van heroïne Heroïne is in het illegaal milieu het meest populair. Als alternatief wordt morfine gebruikt. De straatheroïne is verdund met verschillende producten : lactose, talk, waspoeder,… Heroïne heeft verschillende zuiverheidsgraden van 1 tot 4. 1) Fixing

de intraveneuze injectie wordt het meest gebruikt. De heroïne wordt

opgelost in water. Dikwijls met citroenzuur om de oplosbaarheid te verbeteren. Het wordt opgewarmd in de typische kromme lepel. Na een tijd wordt de fijne structuur van de bloedvaten vernietigd. Problemen -> onhygiënische omstandigheden + onzuiverheden in de heroïne

11

Skin-Popping na een tijd wordt de fijne structuur van de bloedvaten vernietigd. Daarom

moet de gebruiker overschakelen naar andere bloedvaten ofwel in uiterste nood onderhuids (subcutaan) beginnen injecteren. Gevolg -> ernstige gezondheidsproblemen zoals abcessen.

Andere risico’s -> besmetting van aids of hepatitis door spuitenruil 2) roken van heroïne

men gaat heroïne roken via de sigaret of heroïne dampen gaan inhaleren. Dit

wordt soms Chinezen genoemd of Chasing The Dragon. Men verwarmt heroïne op zilverpapier en snuift de dampen op. Voordeel -> vermijden van gevaren van injectie Nadeel -> zeer snel verslavend en plotse drugdoden

3) snuiven van heroïne -> Snorting 1 dosis heroïne

° een roes die na ong. 10min intreedt / 15 à 20min voor morfine ° bereikt zijn piekeffect na ong. 30min à 1 uur ° de duur varieert van 3 tot 5 uur / 6 uur voor morfine

een verslaafde moet meermaals per dag een

dosis nemen om de dag rond te komen zonder onthoudingsverschijnselen. Meestal gebruikt men 1 hoge dosis die worden gevolgd door meerdere lagere dosissen.

12

Werking van opiaten -> welk effect hebben ze op de hersenen ?

opiaten werken in op receptorniveau

farmaca geven een eerste stoot tot een ware stortvloed

van metabole veranderingen door zich te binden aan receptoren. De stof past exact op 1 bepaald type receptor die tot herkenning van uiterst minieme hoeveelheden in staat is

Opiaat-antagonisten

= dit zijn stoffen die de effecten van opiaten opheffen. Daardoor kunnen mensen met een overdosis uit een coma gered worden. Binnen de 30 seconden kan een kleine hoeveelheid naxalon alle opiaateffecten neutraliseren : de patiënt kijkt helder om zich heen en lijkt weer normaal. Antagonisten binden aan de receptor en blokkeren hem. <-> Opiaat-agonisten

= een agonist doet iets met receptoren waardoor er meetbare veranderingen in lichaamsfuncties optreden. Morfine is dus een opiaat-agonist : de lichamelijke veranderingen zijn hier vermindering van pijn en een gevoel van euforie.

opiaten werken als agonisten op de opiaatreceptoren ! -> Mogelijkheid 7

Hamvraag : link tussen biochemische veranderingen & veranderingen in de denk en

Gevoelspatronen -> hoe komt het dat dit een pijnstillend effect, geluksgevoel en euforie met zich meebrengt ?

13

° complexe geestelijke functies -> worden geregeld door scherp afgebakende hersengebiedjes ° doorbraak Via de microscoop kan men bepalen waar er zich in de hersenen opiaatreceptoren bevonden. Deze receptorrijke gebieden werden gecorreleerd met de functie van neuro-anatomische gebieden. In 1975 werd een techniek ontwikkeld waardoor neurotransmitterreceptoren op lichtmicroscopisch niveau zichtbaar gemaakt konden worden -> autoradiografie

opiaatreceptoren blijken volgens zeer duidelijke

patronen verdeeld over de hersenen. In sommige structuren zijn er zelfs veel meer opiaat receptoren.

Voorbeeld -> het pijnstillend effect

in de gekende gebieden die betrokken zijn bij de pijngewaarwording, zijn veel

opiaatreceptoren aanwezig. Pijn wordt meestal veroorzaakt door verwonding aan de buitenkant van ons lichaam. Deze info wordt naar verschillende neuronen in het

ruggenmerg gebracht. Dit gebeurt via lange, dunne, sensibele zenuwen.

Sommige extra lange neuronen -> impulsen doorsturen tot in de hersenen.

de andere kleine neuronen gaan ter plekke beginnen

met de interpretatie van de boodschap. Dit doen ze door dialoog aan te gaan met de vele andere neuronen die zich bevinden in een smalle strook van het ruggenmerg. Deze strook ziet er uit als een soort gelei, ze heet substantia gelatinosa

14

Veel opiaatreceptoren in de hersenen

1) in gebieden waar integratie van pijnprikkels plaatsvinden -> pijn vermindert 2) gebieden voor regeling van de pupilopening -> de oogpupillen verkleinen 3) gebieden die de ademhaling regelen -> verstikking 4) in het limbisch systeem

dit ligt vlak onder de hersenschors en regelt het

emotioneel gedrag. Het staat in voortdurende verbinding met de hersenschors en het zorgt voor een gevoelsklank van onze denkprocessen -> als een idee ons aanspreekt gaat ons hart sneller kloppen en gaat onze maag fel tekeer.

limbische structuren blijken meer opiaat-

receptoren te bezitten dan welk ander hersengebied ook. Dit kan een verklaring zijn voor de emotionele veranderingen bij opiaat-gebruik. Maar dit is niet zeker !

Opiaatverslaving

1950 -> de oude definitie van ‘verslaving’ door de World Health Organisation (WHO)

1) tolerantie -> aanpassing aan de drug zodat men steeds meer moet nemen om

hetzelfde effect te bekomen

2) fysische afhankelijkheid -> men kan enkel normaal functioneren als de stof in

het lichaam aanwezig is. Stoppen betekent het optreden van fysieke onthoudingsverschijnselen.

3) psychische afhankelijkheid -> hunkering of craving

15

deze definitie is niet meer geldig ! Ze was niet volledig en kon niet worden

toegepast bij cocaïne. Cocaïne heeft beperkte fysische onthoudingssymptomen, bijna 95% van de onthouding is van psychische aard en niet fysisch.

Nu -> een nieuwe definitie volgens 2 hoofdkwalificaties = 1) drugsmisbruik

= de drug wordt op eigen initiatief en naar eigen keuze gebruikt maar : ° op illegale of onveilige wijze ° op ongeschikte tijdstippen of plaatsen ° in gevallen waar het gebruik schadelijk is voor zichzelf of anderen

hier heb je nog de mogelijkheid om het wel of niet te doen ! 2) drugafhankelijkheid

= dit is een toestand waarbij er periodes zijn waarbij de controle wordt verloren over het druggebruik -> ongecontroleerd druggebruik en waarbij het onmogelijk is het druggebruik te corrigeren ongeacht de schadelijke gevolgen die men ervaart. Deze definitie bevat nog steeds een psychische en fysische component :

1) het obsessief en compulsief drug zoekend gedrag 2) een neurochemische dysfunctie in de hersenen

Grootste verandering aan de defintie

tolerantie en fysieke afkickverschijnselen zijn op zichzelf geen criterium

meer om drugsafhankelijkheid aan te duiden, ze zijn enkel effecten die optreden bij middelmatig tot zwaar druggebruik. Ze kunnen zowel bij drugafhankelijkheid als bij drugmisbruik voorkomen.

16

Farmacologen onderscheiden bij opiaat-verslaving meestal 3 klassieke aspecten : 1) tolerantie / gewenning

• metabolische tolerantie er treedt verandering op in de leverprocessen die allerlei

stoffen afbreken. Een ingenomen middel werkt na een tijdje korter omdat het sneller wordt afgebroken door de lever.

• cellulaire tolerantie

iemand zal dan veel zwakker reageren op een verbinding

dan iemand die er voor het eerst in aanraking mee komt. De hersencellen reageren hier dus veel minder sterk dan vroeger.

2) drugafhankelijkheid 3) dwangmatig drug zoekend gedrag -> craving of het hunkeren naar de drug Reward Pathway

doorheen de evolutie is er in onze hersenen een mechanisme

ontstaan. Als we iets doen waardoor de levensnoodzakelijke taken van het individu of de soort (drinken & eten) in stand worden gehouden, dan worden we voelbaar beloond. We worden dan gestimuleerd om deze activiteiten te herhalen. Dit zou eventueel het craving kunnen verklaren.

Hersenen hebben een eigen morfine Waarom bestaan er opiaatreceptoren in onze hersenen? Mensen worden toch geboren zonder morfine?

moeder natuur heeft deze opiaatreceptoren

voorzien om als receptor te dienen voor een normaal in het lichaam voorkomende neurotransmitter.

17

Men heeft een opiaatverbinding uit de hersenen geïsoleerd. Men trof een mengsel aan van 2 polypeptiden aan -> 5 ANZ Ze bleken buitengewoon kort te zijn en slechts uit 5 aminozuren te bestaan. Ze hadden er 4 hetzelfde, maar het 5e aminozuur was bij beiden verschillend. Men noemde deze 2 verbindingen -> enkefalinen

later gaf men er de naam endorfinen aan. Een

samentrekking van endogene morfine-achtige verbindingen. Het zijn dus alle lichaamseigen morfine- achtige stoffen terwijl enkefalinen enkel de 2 peptiden zijn.

Samengevat Er worden endorfines aangemaakt in de hersenen en elders in het lichaam. Ze zorgen voor een natuurlijke respons van het lichaam tegen pijn.

Tijdens de bevalling stijgen de concentraties endorfines, ook bij traumatische accidenten en Langeafstandslopers -> << euforie van de loper >>

18

Hoofdstuk 4 : Stimulantia Deze stoffen maken de gebruiker tijdelijk immuun voor vermoeidheid en de gebruiker kan veel grotere fysieke en mentale prestaties leveren. Maar het leidt echter zeer snel tot misbruik. De gebruiker wordt afhankelijk van de stemmingsverbeterende eigenschappen :

° euforiserend

° gevoel van vitaliteit, geestelijke helderheid & kracht ° maken de geest scherper en alerter ° opvoeren van verstandelijke prestaties ° verbeteren van de stemming -> bestrijden van depressies

er bestaan verschillende soorten die verschillende

in potentie : cafeïne, nicotine en vroeger ook strychnine (= rattenvergif was vroeger in trek maar het verdween omdat het bij grote dosissen kon leiden tot stuiptrekkingen).

cocaïne en amfetamine zijn momenteel de belangrijkste stimulerende middelen !

een vrijwel gelijkaardig effect op de hersenen.

1) verschil in gebruikswijze

opgesnoven cocaïne werkt veel sneller dan amfetaminen die

via de mond worden ingenomen. Beide stoffen verhogen de geestelijke arbeid en remmen de eetlust.

2) verschil in perceptie

vanuit hun cultuur wordt cocaïne eerder gezien als genotsmiddel en

amfetaminen zijn eigenlijk ontwikkeld als therapeutica (tegen astma en eetlustremmer), pas later kreeg men oog voor de stemmingsverhogende eigenschappen.

19

1) Geschiedenis van de cocaïne ° cocaïne staat bekend als de drug van de jaren’80 ° bladeren van de cocaplant in Zuid-Amerika werden gekauwd

de cocaïne komt dan geleidelijk aan via de maag in

het bloed. De effecten zijn daardoor minder plotseling en minder heftig dan wanneer het gesnoven of gespoten wordt. Er is dus een minder rush-effect.

° Inca’s -> het gebruik was voorbehouden aan de koninklijke familie & priesters ° de gewone Peruaan wordt na verloop van tijd de belangrijkste gebruiker ° Indianen

door de Spaanse invasie in Peru raakte dit in een stroomversnelling. De

schrijvers die uit Spanje waren meegekomen waren onder de indruk van de bladeren. De Spaanse overheersers gaven dit aan de Indianen. Zij konden daardoor ongelofelijke prestaties leveren in de ijle berglucht.

° 1850 -> cocabladeren in Europa

de Corsicaanse Chemicus Angelo Mariani zorgde voor de

verspreiding in Europa. De wijn Vin Mariani bevatte een coca- extract en werd de populairste drank in Europa. De reclame benadrukte dat het hielp tegen vermoeidheid, keelpijn, gestoorde spijsvertering,… en het had ook een plezierige uitwerking. Er kwamen ook cocapastilles en cocathee op de markt. Hij ontving daarvoor een speciale medaille van de paus.

20

° 1886 -> Coca-Cola dit inspireerde de Amerikaanse apotheker John Pemberton.

Hij bracht een drankje op de markt tegen hoofdpijn. Hij beschreef de drank als << een Franse wijn van coca, een ideaal tonicum >>. Later werd de alcoholische wijn vervangen door extracten van de cola-noot, een bron van cafeïne. Bij de oprichting van de Coca-Cola Company wordt de stof uit het recept verwijderd en vervangen door meer cafeïne.

Conclusie Zolang men de bladeren kauwt en gebruikt is er weinig misbruik. De echte ellende begint met de chemische zuivere cocaïne. Dit is een wit, klonterend poeder dat lichtjes verdovend werkt op de tongpunt. Dit was vroeger ook de klassieke test om de kwaliteit van het poeder te controleren. Freud -> hij onderzoekt de therapeutische effecten van zuivere cocaïne

een gevoel van euforie, alertheid, energie en

gebrek aan eetlust. Hij test het zelf uit en schrijft een artikel over zijn ervaring. Daarop wordt er in brede kring cocaïne voorgeschreven tegen angsten & depressie.

dit resulteert in enkele drama’s !

Freud krijgt kritiek van alle kanten waaronder de arts Albrecht Erlenmeyer

Hij stelde cocaïne op 1 lijn met

alcohol en morfine. Hij verwierp de stof en noemde het de derde gesel van de mensheid !

Nu -> 1 van de meest problematische middelen in de VS !

21

° synoniem -> snow, white lady, happy dust, coke, … ° men vindt het gebruik terug in alle lagen van de bevolking ° er is een massale import uit Latijns-Amerika (Peru & Columbia) -> kartels ° het veroorzaakt een soort rush = een euforische periode <-> crash = dysforische periode Gebruik van cocaïne 1) Het wordt meestal gesnoven (25 tot 100 mg/keer) -> snorting Na ongeveer 15 à 30 min wordt men high. Men gaat het poeder schikken in een lijntje op een vlakke ondergrond en daarna opsnuiven. 2) Het kan ook worden ingespoten via een IV-injectie. Dit gebeurt soms samen met heroïne -> speedball 3) Het kan ook oraal worden ingenomen. Dit gebeurt niet veel want de effecten zijn te traag en te beperkt. Jaren ’90 -> opkomst van de crack

dit is een zeer zuivere vorm van de cocaïnebase.

Dit kan zeer goed gerookt worden. ( = freebasen ). Dit wordt gemaakt door opgeloste cocaïne (het zout) te behandelen met alkali (bakpoeder) met verhitting en de base te laten uitkristalliseren. De zuivere kristallen die men dan bekomt, vormen klompjes die dan kunnen gerookt worden. Deze maken een krakend geluid bij het verpulveren en het roken.

Fast-Food cocaïne -> uit 1 dosis cocaïne kunnen meerdere doses crack gemaakt worden

22

Risico’s van cocaïne 1) cocaïnewaanzin -> dit is een ernstige vorm van paranoia met acute hallucinaties 2) rush wordt gevolgd door een crash 3) craving (psychische verslaving) en beperkte fysieke verslaving 4) slapeloosheid, depressie, chronische vermoeidheid en neusbloedingen, angst, hoofdpijn

2) amfetamine ° cocaïne -> werd in 1e instantie gebruikt als genotsmiddel ° amfetamine -> een therapeutisch doel : verlichting van astma ° adrenaline

een hormoon dat wordt afgescheiden door de bijnier bij stress-situaties.

Het werd al sinds begin deze eeuw gebruikt als effectief middel tegen astma. Bij afgifte van adrenaline verhoogt de hartslag, vergroot de spierkracht en zetten de bronchiën uit. Dit zorgt ervoor dat een dier sneller kan lopen of beter kan vechten. Het wordt daarom ook soms het vecht of vlucht hormoon genoemd.

Maar : adrenaline kan niet oraal worden ingenomen

het wordt veel te snel afgebroken door

maag en darmen en het wordt slecht in de bloedbaan opgenomen. Men wou een alternatief : een stabielere stof die oraal kon ingenomen worden.

1920 -> efedrine uit de Ma Huang plant (ephedra) ° Probleem = Ma Huang is schaars en er was een synthetisch middel nodig ter vervanging ° Oplossing -> amfetamine

23

amfetamine blijkt een enorme verbetering te zijn. Het kan vluchtig worden

toegediend zodat de stof bij inhalatie rechtstreeks de longen bereikt. De amfetamineverstuivers (= Benzedrine) werden zeer populair.

dit was een nieuwe weg naar misbruik : men breekt de

verstuivers open en slikt de inhoud in. Men had vastgesteld dat het een stimulerend en euforiserend effect had. In de jaren ’40 waren de verstuivers vrij verkrijgbaar in Amerika.

1) studenten -> tegen slaap en vermoeidheid 2) piloten in WO II -> om geestelijk alert te blijven bij luchtaanvallen 3) hippies -> ze wilden hun roes verhogen door LSD te mengen met amfetamine

dramatische toestanden ! ° ontdekking van de amfetamine-injectie

daardoor werd de roestoestand erg versneld. Maar

daarna kwam men in een diepe depressie terecht. Er trad ook zeer vlug gewenning op, men had steeds meer hogere doses nodig om hetzelfde effect te bekomen. Men verblijft daardoor dag en nacht in een voortdurende roes die soms tot 12 dagen duurde -> runs

° belangrijkste doel van amfetamineverslaafde -> sensationele gevoel direct na de injectie -> rush ° synoniem -> speed, bennies, dexies, uppers, crystal, … ° we kennen ook methamfetamine -> crystal meth, rocks, shabu, cranck, ice, .… Gebruik Oraal door tabletten of poeder. Soms nasale inhalatie en bij zware gebruikers de IV injectie. Het wordt zelden gerookt. De rush start ongeveer 15 tot 30 min. na inname.

24

Ice sinds 1985 zien we de opkomst van Ice. Dit is een zeer zuivere,

kristallijne vorm van methamfetamine. Het wordt vooral geïnhaleerd. Niet via sigaretten, maar via special pijpjes waarbij de dampen geïnhaleerd worden. Dit zorgt voor een high van 10 tot 12 uur. Het is buitengewoon verslavend, zelfs al na 1 keer.

amfetamine is een favoriet werkterrein voor illegale synthetici

= de laboratoria overspoelen de drugmarkt met diverse amfetamine variaties : o.a. XTC. Er wordt geëxperimenteerd met nieuwe verbindingen. Dit is het domein van de designer drugs

een groep van verbindingen waarbij men telkens opnieuw

probeert nieuwe moleculen met een lichte structurele variatie op de markt te brengen. Men doet dit om 2

redenen :

1) men probeert de wetgever voor te zijn en de wet te ontduiken 2) meer of minder hallucinogene werking, langer of korter werkend,…

° we zien ook andere stimulantia opkomen in de Westerse wereld uit andere culturen -> khat

= een natuurproduct afkomstig uit Yemen. Het gaat om de twijgen en bladeren van een struiksoort. Deze worden lokaal gekauwd of gerookt. Ze moeten wel vers zijn. Het bevat een psychoactieve stof. Het reduceert de vermoeidheid en de honger en het verhoogt de alertheid maar het kan wel hallucinaties veroorzaken. Het bevat de stoffen : cathinone en cathine.

25

Effecten 1) het ontstaan van een gevoel van welzijn

1. geestelijke alertheid en luciditeit 2. verbetering van de stemming 3. euforie -> vitaliteit en een gevoel van kracht 4. toegenomen zelfvertrouwen & uithoudingsvermogen 5. het vermoeidheidsgevoel verdwijnt

therapeutische toepassing van cocaïne : een

middel tegen depressie. Maar : al snel gewenning en ze verergeren de toestand soms.

2) eetlustremming

het werd gebruikt bij de behandeling van vetzucht. Maar na 1 maand treedt

er al gewenning op. Nu mag het enkel nog gebruikt worden voor korte afslankkuren van 2 weken. Men zocht naar een analoog synthetisch middel die ook de eetlust afremde, maar zonder de verslavende en stimulerende effecten -> fenfluramine

een amfetaminederivaat, een goed vermageringsmiddel

zonder stimulerende effecten. Het kende geen commercieel succes. Het succes van zo’n zaken was

waarschijnlijk juist te danken aan het opwekkend gevoel.

3) ongewenste effecten

° paniekreacties, hartritmestoornissen, koorts ° soms gewelddadige reacties & hallucinaties ° chronisch gebruik -> slapeloosheid & chronische vermoeidheid

° vooral psychische afhankelijkheid -> craving

26

Waarvoor worden amfetaminen wel gebruikt? ° narcolepsie

= zij vallen spontaan in slaap, zelfs al staande of als ze lopen. Emotionele opwinding maakt de meeste mensen klaarwakker. Bij deze patiënten zijn ze een aanleiding tot een slaapaanval. Stimulerende middelen voorkomen dat ze indommelen, maar ze kunnen niet genezen.

Probleem -> er treedt na een tijdje gewenning op en ze hebben steeds hogere doses nodig om hetzelfde effect te bereiken. Als ze hun behandeling onderbreken treden er ook onthoudingsverschijnselen op.

° hyperactiviteitssyndroom -> paradoxaal !

= amfetamines zorgen ervoor dat hyperactieve kinderen helemaal tot rust komen. Ze verhogen de alertheid waardoor ze niet meer zo hyperactief zijn. Want omdat ze zich niet goed kunnen concentreren zijn ze hyperactief.

Cocaïne-waanzin

dit is een functionele psychose : de patiënt weet heel goed waar hij is,

hoe laat het is,… De patiënt is geestelijk volledig helder en hij is zich van alles bewust. Dit is vooral een probleem van langdurig persistent gebruik. Manische depressiviteit of schizofrenie zijn ook functionele psychosen.

<-> organische psychosen : het verschijnsel van de delirium tremens na stoppen van het alcoholgebruik, men is in de war en weet niet meer waar hij is, hoe laat het is,…

27

Werking Cocaïne en amfetamine vertonen een chemische overeenkomst met 2 belangrijke neurotransmitters in de hersenen :

1) dopamine 2) adrenaline

Deze neurotransmitters zorgen voor de regeling van het emotioneel gedrag. In het limbisch systeem, het emotioneel hersensysteem, bevinden zich veel dopamine en adrenalinebanen. Er zijn daar ook veel noradrenaline neuronen te vinden.

deze zijn afkomstig van een zeer kleine kern in de hersenstam : de locus

coeruleus. Het bevat slechts 3000 neuronen. Maar deze neuronen hebben axonen die zeer lange afstanden kunnen afleggen. De locus coerulus is klein maar staat in verbinding met 1/3e tot de helft van de hersenen. Er is op een niet-specifieke wijze contact tussen de noradrenaline neuronen en de meeste cellen uit de hersenschors.

ze moduleren de prikkelgevoeligheid van andere neuronen ° Omgevingsprikkels

deze werken in op de emoties

ze zetten de neuronen van de locus coeruleus aan tot vuren

over hele hersenschors wordt noradrenaline afgegeven

amfetamine en cocaïne versterken de

werking van de noradrenaline neuronen

28

1) amfetamine Amfetaminen lijken structureel op dopamine. De amfetaminen gaan de dopaminemoleculen verdringen uit de synaptische blaasjes in het zenuwuiteinde van het presynaptisch neuron. De neurotransmitter komt terecht in de synaptische spleet door diffusie. Ze steken over en ze prikkelen de bijhorende receptoren. 2) cocaïne Noradrenaline en dopamine worden na afgifte in de synaps terug in het zenuwuiteinde gepompt. Cocaïne, amfetamine en tricyclische antidepressiva kunnen dit heropnameproces verhinderen. Er blijft dan extra veel dopamine in de synaptische spleet achter. De dopamine kan de synaps niet uit en blijft daar het postsynaptisch neuron stimuleren.

29

Hoofdstuk 5 : vermindering van angst en spanning ° gevoelens van onrust & onzekerheid -> komt voor bij elke gezonde mens ! ° extreme angsttoestanden -> dit wordt niet altijd als een zelfstandige ziekte beschouwd

het wordt eerder gezien als een

symptoom van een onderliggend ziekteproces.

° er is een groep mensen waarvan het vreesachtig gedrag genetisch bepaald is -> wel een ziekte !

het werkt vaak verlammend. Ze zijn doodsbang

waardoor ze zich moeilijk kunnen concentreren op hun werk. Deze angst kan dan overgaan in depressie en hopeloosheid. 5 tot 10% van de wereldbevolking heeft er mee te maken.

° angst zet de vlucht of vecht reacties in gang : • de hartslag verhoogt

• we beginnen te zweten

• we gaan sneller en dieper ademen

° angst kan aanleiding geven tot lichamelijke stoornissen :

• hartklachten

• overvloedig transpireren

• hyperventilatie Behandeling van angst en spanning

1) psychotische aandoeningen : schizofrenie & manische depressie -> farmacotherapie

2) niet-psychotische aandoeningen : 1. gedragstherapie 2. psychotherapie

30

Praktijk Patiënten met een angststoornis worden eerder door hun huisarts behandeld dan door een psychiater. Deze zullen dan ook eerder geneigd zijn om psychofarmaca voor te schrijven dan psychotherapie of gedragstechnieken te proberen. Vroeger schreven ze sedativa (kalmerende middelen) voor zoals barbituraten

het zijn kalmerende en slaapverwekkende

middelen. Ze maken de patiënt soezerig. In deze toestand is de patiënt minder gevoelig voor allerlei prikkels. Iemand die zich slaperig voelt zal zich minder snel druk maken en angstig voelen.

1) korte en middellange variant -> slaapmiddel 2) lange variant -> angsten -> fenobarbital

een middel die heel langzaam in de hersenen

doordringt zodat de gebruiker zich aan de sederende effecten kan aanpassen. Bij inname overdag blijft hij zelfs tamelijk alert functioneren. Maar men moet wel opletten bij gebruik in het verkeer.

Maar -> het is niet echt angstgericht en het is verslavend ! Jaren ’40 -> men zoekt middelen die meer gericht op angst moeten werken -> meprobamaat

onder de naam Miltown werd het op de Amerikaanse markt gebracht.

Het was financieel gezien een groot succes. Het werkte zowel spierrelaxerend als angstwerend. Het gaf geen versuffing en de patiënt bleef geestelijk volkomen wakker en kon zijn werk doen. Het zou ook minder verslavend werken dan barbituraten.

31

Maar na een tijdje worden de nadelen duidelijk :

• toch versuffing

• verslavend, er treedt gewenning op

• onthoudingsverschijnselen bij stoppen van het gebruik -> extreme opwinding en angst Benzodiazepinen Het farmaceutisch bedrijf Roche in Amerika slaagde erin om librium en valium te synthetiseren. Dit zijn 2 verbindingen die behoren tot de groep van de benzodiazepinen. Deze mogen met recht angstwerend of anxiolytisch genoemd worden.

ze brengen verlichting bij angsten. Dit gaat gepaard met

slaperigheid en na enkele weken treedt er gewenning op zonder verlies van therapeutische kracht. De gevoelens van beklemming, angst en algemene vrees vervagen. De patiënt voelt zich ontspannen en slaapt beter.

Nadeel Deze benzodiazepinen werken toch nog wat verslavend. Langdurig gebruik leidt tot gewenning en het plots stoppen zorgt voor onthoudingsverschijnselen. Maar wel minder dan bij barbituraten en meprobamaat. De combinatie met sedativum is heel gevaarlijk, vooral de combinatie met alcohol. Gevolg => een synergistische werking (1 + 1 = 3) Zie : Judy Garland ! Voordeel Slaapmiddelen zijn overbodig want benzodiazepinen werken licht sederend. Een overdosis is hier ook zelden dodelijk.

benzodiazepinen behoren tot de veiligste

farmaca die we kennen.

32

Werking van benzodiazepinen Er is een gelijkaardig effect van :

• benzodiazepinen

• meprobamaat

• barbituraten ze beïnvloeden allemaal een bepaald

aspect van de synaptische transmissie. Ze veroorzaken alle 3 tolerantie of gewenning.

Kruistolerantie

als iemand voor de ene stof tolerant geworden is, dan ook voor de andere,

zelfs als hij nog nooit met de 2e verbinding in aanraking is geweest. Kruisafhankelijkheid omvat kruistolerantie.

onthoudingsverschijnselen die optreden na het

stoppen van een bepaald middel, kunnen worden bestreden met een ander middel. In ziekenhuizen maakt men gebruik van dit fenomeen. Barbituraat

verslaafden worden meestal met benzodiazepinen behandeld, want dit is veiliger.

De hersenen hebben specifieke benzodiazepine receptoren ! Er werden vele bekende neurotransmitters onderzocht. Maar -> geen enkele bond aan de benzodiazepine receptor. Men deed een onderzoek naar gamma-amino-boterzuur -> GABA

dit is een inhibitoire of remmende

neurotransmitter. Deze neurotransmitter oefent een opvallend effect uit op de benzodiazepine receptorplaatsen.

33

Misbruik van benzodiazepinen 1) het teveel en ongepast voorschrijven en consumeren van de benzodiazepinen.

Het heeft als gevolg dat vele mensen ervan afhankelijk geworden zijn ! Dit zijn vooral patiënten die benzodiazepines voorgeschreven gekregen hebben voor een medische indicatie.

2) het misbruik van de producten als drug zoals een intraveneuze injectie die eigenlijk voor oraal gebruik bedoeld zijn. Dit zijn vooral gekende gebruikers van illegale drugs die hun gebruik aanvullen met benzodiazepines. Redenen =

° de rush of de kick ° onthoudingssymptomen van opiaten onderdrukken of draaglijk maken ° combinatie met heroïne -> versterkt de duur en de intensiteit van het effect

34

Hoofdstuk 7 : Cannabinoïden

een groep chemische, psychoactieve verbindingen die hun oorsprong

vinden in de cannabis

een groep van preparaten die afkomstig zijn van de

Indische hennep of cannabis sativa. Deze vinden we terug in Mexico, Azië, Midden –en Zuid-Amerika en bij ons, in Nederland (-> De Nederwiet ) De gedroogde en fijngehakte kleine bladeren van de cannabisplant noemen we marihuana. Het bevat 1 tot 3% THC.

Historisch bekeken

(1) bron van vezels om touw en textiel van te maken

(2) een bron van voedsel en van olie (lampolie)

(3) geneesmiddel (migraine, pijn, braken, spierkrampen) en psychoactief genotsmiddel Indische Hennep

= een kruid dat een hoogte van 4 tot 6 meter kan halen. De plant wordt

gekweekt voor vezels en olie. De vezels zijn ideaal om henneptouw van te

maken. De bladeren zijn bedekt met klierharen die een geurig hars afscheiden, rijk aan cannabinoïden. Deze geur is zeer typisch.

Waarom gebruikt men bij ons kunstmatige verlichting bij de kweek ?

= De harsproductie is een reflex van de plant tegen uitdroging in warme en droge klimaten. In koudere klimaten komt er dus weinig harsproductie voor. Men moet dus kunstmatige belichting en verwarmde ruimtes gebruiken bij de kweek.

35

THC

• tetrahydrocannabinol

• een psychoactieve stof die aangetroffen wordt in cannabis

• het bootst de werking van anandamide na (een neurotransmitter)

• euforie, veranderde oriëntatie in tijd en ruimte, boefkick,…

• hallucineren door gebruik van THC gebeurt zelden

• het heeft voordelen voor kankerpatiënten Hasj

• een kwalitatief beter materiaal dan marihuana

• bevat veel meer THC (10-20%)

• sinsemilla = sterkste hasj afkomstig van onvruchtbare vrouwelijke planten

• H, Shit, Ganja, Kif Hasj-olie = de meest krachtige vorm van cannabis die tot 60% THC kan bevatten (red oil of honey oil) Historiek

lange gebruiksgeschiedenis 4000 VC -> kweek in China 1600 VC -> er wordt over cannabis geschreven in Egyptische papyrusteksten

medische doeleinden (migraine, malaria, reuma, pijn en braakneigingen) 1840 -> cannabisgebruik in Europa en de VS

vooral medisch als pijnstiller (tandpijn en reuma) 1920 -> het gebruik voor recreatieve doeleinden breekt door in de VS 1937 -> Marihuana Tax Act -> cannabis werd in de VS buiten de wet gesteld Jaren ’60 -> heropflakkering cannabis door GI’s in uitzichtloze Vietnamoorlog & hippiemiddens Nu -> de meest gebruikte drug in de VS en Europa

36

Hoofdstuk 9 : Partydrugs

een groep van producten die frequent gebruikt worden bij fuiven en feesten

in discotheken,… De party drugs bij uitstek = de designer drugs !

1. partypills of smartproducts -> Herbal XTC, Nexus, Spiet

2. experimentele drugs -> GHB, lachgas of Ketamine Placebotruc

men gaat in een setje van 4 pillen, 2 met actief product en 2 zonder actief

product steken. De gebruiker heeft het moeilijk dit effectief vast te stellen en de winst wordt op die manier sterk verdubbeld.

Cloud 9

de claim bestond erin dat het een sterk

gecondenseerde vorm van efedra is, maar in

realiteit is het een kruidenmengsel met kristallen van synthetische efedrine.

Herbal XTC in werkelijkheid heeft het niets met ecstacy te maken. Het is een

kruidenmengsel van o.a. Ginseng, Guarana en Ma Huang. Het bevat wel 7 tot 8% efedrine.

Lachgas of N²O

= een gas dat gebruikt wordt bij anesthesie. Het veroorzaakt een soort kramp van de kaakspieren, een lachkramp. Het werd vroeger vaak gebruikt bij de tandarts voor het trekken van een kies, nu enkel nog bij kleine verdovingen. Men neemt het in via ballonnetjes die je langzaam moet inademen. Het veroorzaakt een licht euforisch gevoel, de wangen tintelen, tandvlees en kaken raken licht verdoofd en de mond trekt in de typische lachkramp. Het vormt geen groot probleem maar is wel een risico voor astmatici of personen met hartklachten.

37

Ketamine / Vitamine K / Super K / Special K

= dit is oorspronkelijk een narcosemiddel dat door dierenartsen wordt gebruikt. In de Vietnamoorlog werd het gebruikt door artsen in de veldhospitalen. Ketamine doet het lichaam wat verstijven zodat dit operaties makkelijker maakt. Het is een dissociatief anestheticum. Als nevenwerking wekt het vrij sterke hallucinaties op. Het wordt vaak in poeder- of pilvorm verkocht. Het wordt vaak door dansers gebruikt omdat het de hartslag en ademhalingsfrequentie opdrijft waardoor men langer kan dansen. Overdosering kan tot hyperventilatie en de dood leiden door hartstilstand.

GHB (Gamma Hydroxy Boterzuur) / Liquid XTC / Grievous Body Harm / Easy Lay / Scoop

= het gebruik is de voorbije jaar sterk toegenomen. Zijn beruchte naam heeft het te danken aan enkele dodelijke ongevallen in de media. De meeste gebruikers zijn tussen de 18 en 25 jaar. Het is populair onder tieners en jonge twintigers bij ‘rave parties’ en in nachtclubs. Oorspronkelijk is het eigenlijk een anestheticum. GHB heeft een heel traject achter de rug :

1990 -> het duikt op in de body builders scene vanwege zijn anabole effecten 1991-1993 -> we vinden GHB terug als slaapmidel en in ‘reform’ winkels als aminozuur 1995 -> euforiserend en hallucinogeen middel bij rave parties 1996 -> een sexual enhancer en gebruik als date rape drug

= het product wordt ongemerkt toegevoegd aan de drank van het slachtoffer dat naderhand seksueel misbruikt wordt. Het slachtoffer kan zich nadien het voorval niet goed herinneren. Na 12 uur is het ondetecteerbaar geworden in de urine.

38

• vaste vorm -> een vettig aanvoelend en hygroscopisch product • oplossing -> een kleurloze, geurloze en vrijwel smaakloze (licht zoute) vloeistof

een onderdrukkende werking op het centraal zenuwstelsel !

° duizeligheid en braken ° visuele vertekeningen en hallucinaties (delirium) ° trage hartslag en stuiptrekkingen ° ademhalingsdepressie en bewusteloosheid ° coma en onomkeerbare coma ° veelvuldig gebruik veroorzaakt afhankelijkheid -> onthoudingsverschijnselen (paranoia, agitatie)

• typische dosis = 1 à 3 gram -> 1 à 2 koffielepels in drank vermengd • effecten = binnen 15 à 30min

• het duurt 3-6 uur

GBL

dit komt voor onder de naam sodium oxybaat. Het is een legaal product (niet meer

in de VS sinds 2000). Het komt voor in verfverdunners en houtbeschermers. Het is zonder problemen te verkrijgen. GHB maken is zeer eenvoudig : het wordt in de keuken gemaakt bij amateurs. Het gebeurt via een simpele procedure -> toevoegen van alkali en de resulterende oplossing neutraliseren.

GBL is de precursor voor GHB !

39

Hoofdstuk 6 : Bewustzijnsverruiming

-> geen farmacologische of therapeutische waarde -> ze kunnen niet gebruikt worden als medicijn om een ziekte te genezen -> ze kunnen wel psychosen veroorzaken -> ze laten een breed spoor na van misbruik

men wil toch de werking van psychedelische middelen kennen !

• LSD -> bekendste psychedelicum

• mescaline

• psilocybine

• DOM, DOET, MDA, MDMA Effecten 1) veranderingen in de zintuiglijke waarnemingen

vooral van de visuele ervaringen, dit gaat van een paarsig

randje rond de dingen tot de vreemdste visuele gewaarwordingen : de monsterlijke vervorming van dingen.

synesthesie = het verschijnsel waarbij de ene

zintuiglijke waarneming in de andere wordt omgezet zodat geluid als beeld kan ervaren worden.

2) een sterk vertekend tijdsbesef en het ruimtebegrip verandert 3) transformatie van de ik-beleving

de grenzen tussen het zelf en het niet-zelf vallen

weg. Men heeft het gevoel 1 te zijn met de mensheid. Maar het verlies van iemands ik-gevoel heeft ook gevaarlijke kanten. Men verliest zijn persoonlijke identiteit en raakt in paniek.

40

° Groot gevaar van inname van psychedelica

de geestelijke ineenstorting en het blijven steken

in een psychose. De paniekreactie en de verwarring kan aanleiding geven tot tragische reflexen. Er zijn al mensen overleden die uit het raam sprongen onder invloed. Ze zijn dus dikwijls de 1e aanzet tot eindeloze geestelijke miserie : mensen worden schizofreen of plegen zelfmoord.

in welke groep gaan we deze stoffen onderbrengen ?

1) hallucinogenen

hallucineren is waarnemen zonder prikkels uit de omgeving. Deze

middelen geven echter geen aanleiding tot op zichzelf staande hallucinaties. De psychedelica schappen geen zelf gewaarwordingen, maar vervormen bestaande indrukken.

2) psychotomimetica

dit zijn verbindingen die psychosen induceren. Een groot aantal

stoffen veroorzaakt echter psychosen zoals bv. een grote hoeveelheid aan amfetamine of cocaïne. De psychedelica onderscheiden zich van andere stoffen door

de manier waarop ze perceptuele en

conceptuele aspecten van de geestelijke belevingswereld intensifiëren

3) psychedelica

stoffen die geest verruimend zijn en geest verrijkend. Deze stoffen

geven het gevoel dat men veel scherper gaat waarnemen en dat die nieuwe manier van zien bovenmenselijk is. Men denkt dat men een getrouwer beeld heeft van de werkelijkheid.

41

Mescaline

dit is afkomstig van de Peyote-cactus : deze werd gebruikt bij religieuze

riten van Mexicaanse Indianenstammen. Deze indianen combineerden 2

soorten godsdiensten : het Christendom en het Peyotisme

omdat ze een stof gebruikten die invloed

had op de geest, leidde dit tot controverse, maar nu is het een volstrekt legale godsdienstige uiting.

° het bevat een uitgebreid assortiment chemische verbindingen ° 1896 -> mescaline = het belangrijkste werkzame bestanddeel

het werkt redelijk zwak. Er zijn 100’en milligrammen voor

nodig om het gewenste effect te bereiken. Deze stof kan tot ingewandsstoornissen leiden.

men gaat proberen om de

mescalinemolecule te wijzigen en tot andere verbindingen te komen

Methoxy-amfetaminen In de jaren ’60 probeert Alexander Shulgin, de goeroe van de designer drugs, de potentie van mescaline te vergroten. Dit resulteert in de synthese van TMA : het amfetaminederivaat van mescaline. Hij doet nog verdere veranderingen die leiden tot stoffen die :

1) krachtiger werken

2) de ik-functies verbeteren zonder psychotische bijwerkingen of visuele vertekeningen Hij vervaardigt verschillende producten -> MDMA (XTC), DOET, DOM

42

Jaren ’90 -> MDMA (in de volksmond : XTC) kent een groot succes !

• lage doseringen versterken het ik-gevoel

• een euforische en stimulerende toestand

• een entactogene drug ze vertonen een vrij unieke vorm van de

psychedelische ‘alles in 1’ : ze stimuleren empathie bij de gebruiker, ze bevorderen het leggen van contacten en vriendschapsrelaties en laten de grenzen rond het individu vervagen.

• partydrugs bij uitstek

• designer drugs Magic Mushroom -> de wonderpaddenstoel

= het komt uit Mexico en de lage landen van Centraal-Amerika. Daar worden ze teonanactl genoemd : het voedsel van de goden. Pas in 1955 slaagde men er in deze paddenstoelen mee te nemen. Volgens een paddenstoelenexpert was deze paddenstoel lid van het geslacht Psilocybe. Sindsdien heet de paddenstoel Psilocybe Mexicana.

daarna wou men het actieve bestanddeel vinden. Albert

Hofmann, uitvinder van de LSD, isoleert de actieve bestanddelen. Resultaat = 2 zuivere chemische verbindingen :

1) psilocybine -> met een fosfaatgroep

2) psilocine

LSD is veel potenter

LSD werkt langzamer (psilocybine en psilocine al na 4 tot 6 uur uitgewerkt)

43

LSD

een half synthetische verbinding die gewonnen wordt uit een actief bestanddeel

van het ergot

een extract van de schimmel moederkoren die parasitair op rogge

groeit. Aanvankelijk stond dit bekend als een gif want in de Middeleeuwen traden massale uitbarstingen op van een ziekte die men ergotisme noemde. Het werd wel veel gebruikt in de geneeskundig om uteruscontracties op te wekken en de bloedingen te stoppen na de bevalling.

men ontdekt lysergzuur, het gemeenschappelijk

deel van alle ergotverbindingen. Hofmann deed verschillende scheikundige veranderingen aan lysergzuur en dit resulteerde in de synthese van lysergzuurdiethylamide -> LSD-25

° Albert Hofmann ° 20 jaar voor het isoleren van psilocybine en psilocine ° het bekendste van alle psychedelica ° de bewustzijnsveranderingen hadden een grote invloed op de hippiebeweging in 1965 ° het werd getest op allerlei vlakken

• in de psychiatrie -> zonder succes

• tegen alcoholisme ° Timothy Leary

dit werd de LSD-goeroe genoemd. Hij prees LSD zeer hoog aan en

daardoor werd het zeer populair in de jaren ’60. Het werd vooral bekend in de hippiecultuur. De psychodelische kunst kwam op : Lucy in the Sky with Diamonds.

door het wijdverspreid gebruik komen de nadelige gevolgen op de voorgrond !

44

° veel mensen maken een eind aan hun leven onder invloed van LSD ° schizofrene instortingen ° irreversibele beschadigingen van denkprocessen

strenge maatregelen om het gebruik in te perken !

° synoniem -> acid, acid drops, dots, trips, pink jesus ° gebruik -> orale inname d.m.v. viltjes, microdots of microtabletten Phencyclidine

dit wordt ook wel PCP, Angel Dust of DOA (Death On Arrival) genoemd. In

Europa is dit minder gekend en in België komt dit niet voor. In de VS is het veel gebruikt geweest. Het werd ontwikkeld als een intraveneus anestheticum maar het kende weinig succes. Het is van de markt gehaald door zijn bijwerkingen :

1) hallucinaties 2) opwinding 3) delirium

° het is makkelijk en goedkoop te maken ° meestal gerookt (gemengd met tabak) ook oraal , IV injectie en snuiven ° effecten zeer dosisafhankelijk =

• euforie

• agitatie en psychose

• dagenlange verwardheid

• bij hoge doseringen -> coma ° een trip duurt 4 tot 6 uur en kan dagen duren, zelfs al is de stof uit het lichaam verdwenen ° groot gevaar -> gewelddadige reacties ! ° zeer nauw verbonden met de beruchte <<Hell’s Angels>>

45

Samengevat : effecten psychedelica ° onvoorspelbaar : afhankelijk van de dosis en het verwachtingspatroon van de gebruiker ° perceptuele verwarring -> synesthesie ° verstoring van tijd en ruimtebesef ° een intense wijziging van de gemoedstoestand -> depersonalisatie ° flash-backs Samengevat : risico’s

• acute paniekreacties -> ‘bad trip’ bij onervaren gebruikers

• irrationeel gedrag -> onbezonnen handelingen met fataal gevolg

• hyperthermie = verhoogde lichaamstemperatuur

• psychische afhankelijkheid

• beperkte of geen fysieke verslaving

• risico’s specifiek voor XTC

° extreme hyperthermie ° bruxisme = tandenknarsen ° spierkrampen ° paniekreacties en psychosen ° overdosering -> fatale hyperthermie & hartstilstand ° chronisch gebruik -> angst, paranoia, geweld,… ° het is neurotoxisch

Werking van de psychedelica In chemisch opzicht lijken de psychedelica sterk op de neurotransmitters :

• serotonine

• noradrenaline

• dopamine

46

Oorspronkelijke hypothese -> 1950

LSD is een serotonine antagonist, daardoor heeft het

psychedelische effecten. De werking zou dan gebaseerd zijn op het blokkeren van de serotoninereceptoren in de hersenen. Deze theorie werd ontkracht.

men vond serotonine antagonisten die niet

psychedelisch werken. Mescaline is geen antagonist, maar werkt wel psychedelisch.

1980 -> onderzoek naar locus coeruleus ° deze bevatten noradrenaline neuronen ° de cellichamen geven axonen af die zich tot in de verste hoeken van de hersenen vertakken ° dit zorgt voor een noradrenerge vertakking ° proefdieren -> locus coeruleus elektrisch prikkelen

dit veroorzaakt geen stimulatie, maar een

erge schrikreactie. Ze kijken om zich heen en reageren overgevoelig op omgevingsprikkels.

LSD zorgt voor een prikkelgevoeligheid van de locus coeruleus cellen !

S²-receptoren

er werd recent vastgesteld dat psychedelica toch op serotonine

receptoren inwerken (op het S² subtype). Ze werken als een serotonine agonist. De psychedelica bootsen bij de S² receptoren de werking van serotonine na. Ze gaan zo indirect het vuurpatroon van noradrenerge locus coeruleus cellen veranderen.

47

Samenvatting door Julie Vandewalle voor het vak ‘Drugsfenomenen’, onderdeel ‘Psychofarmaca’ (2007-2008)