Palliatieve Zorg in het Ziekenhuis:algemene introductie

Prof. dr. Simon Van BelleUgent – UZ Gent

Overzicht

• Paar definities

• Beetje geschiedenis

• Structuur in het ziekenhuis

• Cijfers en bedenkingen

Definities

• Palliatieve zorgen

• Supportieve zorgen

• Terminale zorgen

• Euthanasie

Palliatieve zorgen

• WHO definitie:– Palliative care is an approach that improves the

quality of life of patients and their families facing the problem associated with life-threatening illness, through the prevention and relief of suffering by means of early identification and impeccable assessment and treatment of pain and other problems, physical, psychosocial and spiritual.

Palliatieve zorgen

• WHO definitie:• verlicht van pijn en andere vervelende symptomen• legt de nadruk op het leven (“affirms life”)• beschouwt de dood als een normaal proces• zal de dood noch bespoedigen noch uitstellen• integreert de psychologische en spirituele aspecten• biedt ondersteuning om zolang mogelijk actief te leven

tot aan de dood• biedt ondersteuning aan de familie om met de ziekte

te kunnen omgaan en helpt in het rouwproces

Palliatieve zorgen

• WHO definitie:• gebruikt hiervoor een team benadering• zal waken over de levenskwaliteit en hiervoor al of niet

het verloop van de ziekte beïnvloeden• wordt geïntroduceerd vroeg in het verloop van de

ziekte , tesamen met andere behandelingen waaronder chemotherapie of bestraling

• zal daarom ook gebruik maken van de nodige onderzoeken om het verloop en de behandeling van vervelende symptomen te begrijpen en te verhelpen

Kernwoorden uit de definitie:

• Vroeg in verloop ziekte• Complementair aan andere behandelingen• Teamwerk• Integrale benadering• Patiënt en familie

Andere definities:

• Terminalcancer.net:– Palliative care is an approach that aims to help a

patient diagnosed with a terminal illness. This help comes in the form of pain relief, holistic measures, care and attention to a patient’s symptoms and more. The overall goal is to improve quality of life. The goal of palliative care is not to cure, treat or otherwise delay the disease.

Supportieve zorgen :

• Supportive care:– Dictionary of Medicine:

• treatment given to prevent, control, or relieve complications and side effects and to improve the patient's comfort and quality of life.

– NCI:• Care given to improve the quality of life of patients who have a

serious or life-threatening disease. The goal of supportive care is to prevent or treat as early as possible the symptoms of the disease, side effects caused by treatment of the disease, and psychological, social, and spiritual problems related to the disease or its treatment. Also called palliative care, comfort care, and symptom management.

Terminale zorgen

• Terminal care (Webster dictionary):– Medical and nursing care of patients in the terminal stage

of an illness

– This is a branch of medicine and nursing that deals with the treatment of patients who are suffering from fatal, incurable illnesses. Terminal care deals heavily with issues such as pain management and addressing the emotional and psychological needs or the patient and his or her family

Wat is het verschil?

• LEIF website:– Palliatieve zorg omvat dus alle zorg die men kan

aanbieden wanneer geen genezing meer mogelijk is

– Is dus niet gelijk aan terminale zorg

– Bevat dus ook de supportive zorg

Is er een verschil

Nu >< vroeger:

Curatieve behandeling Palliatieve zorg Termzorg

Etiologische therapieTermzorg

Supportieve and palliatieve zorg

oud model

huidig model=

Beetje geschiedenis

• 1985: eerste Palliatieve Eenheid in Brussel (Zr Leontine) met thuisverzorgingsequipe– erkend in 1990

• 1985-90: – Snelle toename van het aantal PZ eenheden en thuisequipes

vooral in de grote steden– Oprichting van “mobiele ziekenhuisequipes”

• 1991: KB financiëring“experimenten” in PZ (Busquin)

Geschiedenis van de PZ

• 1993: oprichting federale werkgroep PZ• Voorbereiding van de PZ in België

• 1997: installatie van de regionale netwerken (1995 voor Vlaanderen)

– 25 regionale netwerken– één per 300.000 inwoners– coördineert alle lokale projecten – met vertegenwoordigers van zowel autoriteiten als

zorggevers

Geschiedenis van de PZ

• 1997: installatie van een PZ functie in zorgtehuizen en revalidatietehuizen

• 1997: officiële oprichting van de PZ eenheden in een ziekenhuis

• 1998: structurering van de thuisequipes:– voorzien van middelen voor deze teams – 28 teams (minstens1 per regionaal netwerk)

Hoe loopt het verder?

• 1999: installatie van de “mobiele support-teams” in elk ziekenhuis (verplicht)

• 1999: terugbetaling PZ :– initieel 483 € /maand (nu > 600 €) extra voor

palliatieve patiënt, thuis verzorgd, max 2 maand– maar dan geen supplementen voor medische

kosten (arts, verpleegkundige, …)

Wetgeving rond PZ: 3 belangijke wetten in 2002

• Wet rond de patiënten rechten

• Wet recht van de patiënt op palliatieve zorgen bij het einde leven– het recht op goede (kwaliteitsvolle) PZ bij het einde van

het leven – Het recht op correcte informatie rond zijn medische

situatie en de mogelijkheid om te kiezen voor PZ

• Euthanasie wetgeving

Palliatieve zorgen in het ziekenhuis

• PZ eenheden:– In de meeste ziekenhuizen (niet alle !!!)– 6-12 bedden (kamers)– Totaal aantal bedden: 375 in België erkend

• Typisch:– 1,5 vpk per bed (nl: 0.67) + 1 hoofdvpk– “dedicated” psycholoog, sociaal werker, spiritule werkers– ondersteuning door vrijwilligers

Palliatieve zorgen in het ziekenhuis

• PZ eenheden:– geen beperking tot opnames uit eigen ziekenhuis :

open voor externe verwijzers (65/35 %)– geen beperking bepaald type ziekte– levensverwachting: < 1 maand– Patiënt en familie vriendelijk:

• geen beperking bezoekuren• apart van klassieke ziekenhuis hospitalisatie eenheden

– eigenlijk uitweg voor onvoldoende thuis opvang

Palliatieve Zorgen in het Ziekenhuis:het PST

• Verplicht in elk ziekenhuis! (72 % ingevuld)

• Samenstelling:– Voor ziekenhuis minder dan 500 bedden:

• 0,5 FTE arts; 0,5 FTE vpk, 0,5 FTE psycholoog • Mag in andere mobiele equipes geïntegreerd worden (bijv.

geriatrische equipe)

– > 500 bedden: proportionele bezetting

Palliatieve Zorgen in het Ziekenhuis:het PST

• Taken (buiten PZ eenheid):– behandeling en ondersteuning PZ patiënten– tussenkomst gebeurt op “aanvraag”– advies aan andere zorgverleners– implementatie van de PZ cultuur in het ziekenhuis– verantwoordelijk voor opleiding /training rond PZ – verzekeren ook de continuïteit naar de

thuisequipes

Waar past dit eigenlijk in?

• Waar hebben we niet over gehad?

Dagkliniek

Hospitaal + Verzorgingstehuizen

Thuis

Intramuraal

Extramuraal

Hoeveel kost dit allemaal?• Schatting (verspreid over verschillende budgetten):

– gekende kosten:• PZ eenheden: 3.500.000 €• PST: 6.000.000 €• Thuisequipes: 2.000.000 €• Tehuizen: 7.000.000 €• Netwerken e.a. 5.000.000 €

• Totaal=23.500.000 €

• Niet inbegrepen: PZ forfaits …

• TOTALE KOST: 35.000.000 €

Is dit duur?

• Naar schatting 15.000 PZ patiënten:

2350 € per patiënt

• Kost 3 maand “futiele therapie”:

10.000 € (minimum)- 20.000 €of 3500-7000 € per maand!

Besluit:

• Palliatieve zorgen:

– Best vroeg inbouwen:

• Goed voor de patiënt• Goed voor de maatschappij