1

In dit nummer van Koorgeleide ...

uitgave van de afdeling bisdom Roermond van deNederlandse Sint-Gregoriusvereniging

Redactie-adres: Postbus 470, 6040 AL RoermondRedactie-adres: Postbus 470, 6040 AL RoermondRedactie-adres: Postbus 470, 6040 AL RoermondRedactie-adres: Postbus 470, 6040 AL RoermondRedactie-adres: Postbus 470, 6040 AL Roermond nummer 74, april 2006

3 Ten geleide

4 Van het secretariaat

5 Kerkmuzikale / liturgische stem uit Rome

6 “Zingt een nieuw lied”: De Geest bezongen IV

10 Activiteitenagenda

11 Kerkmuziek in de praktijk

13 Vanaf de orgelbank,

14 (Kerk)muziek op de elektronische snelweg XVIII

17 In memoriam Paul van Thiel

18 Toelichting op muziekbladen

DO-UT-DES-Muziekbladen

20 KGL-Bibliotheek-Nieuws

22 Nieuws alla breve

24 Kinderkoren in het parochielandschap

25 Gebed tot St. Jozef

28 VNK Info

29 Gregoriaans, aloude schat der kerkmuziek

31 De organist, een belangrijke liturgische functie,

33 De cantor

35 Salariëring kerkmusici

36 Orgel voor Gerardus

37 Cursusverslag

38 Jubilea en onderscheidingen

2

Nederlandse Sint-Gregoriusvereniging in het bisdom Roermond (NSGV):Postadres: Postbus 470, 6040 AL Roermond (ook voor het aanvragen van onderscheidingen)Bezoekadres: Swalmerstraat 100, 6041 CZ Roermond (secretariaat en documentatiecentrum zijn

op werkdagen te bezoeken, cq. telefonisch te bereiken tussen 14.00 en 17.00 uur)Telefoon: 0475-386725 / fax: 0475-386797 / e-mail: nsgv@bisdom-roermond.nlBankrelaties: Fortis Bank: 22.98.52.599 en Postbank: 1028074, beide t.n.v. ‘Nederlandse Sint-

Gregoriusvereniging, postbus 470, 6040 AL Roermond”Nederlandse Sint-Gregoriusvereniging (landelijk bureau)Post- en bezoekadres: Plompetorengracht 3, 3512 CA UtrechtTelefoon: 030-2331010 /fax: 030-2335680 / e-mail: info@nsgv.nl / www.nsgv.nlUNISONOPostadres: Plompetorengracht 3, 3512 CA Utrecht, www.amateurmuziek.nlTelefoon: 030-2335600 / fax: 030-2335680 / e-mail: info@amateurmuziek.nlRedactie: Aalm.Guido Grond, Rob Peters, Ad Voesten, Marian Verstappen (secr.)

e-mail: koorgeleide@home.nl; postadres zie NSGV Roermond

ISSN 1383 - 7109

Koorsecretaris - dirigent - organist

- Aan alle parochiegeestelijken wordt één exemplaar van ‘Koorgeleide’toegezonden.

- Elke koorsecretaris in de parochies ontvangt eveneens één exemplaarom dit binnen het koor te laten rouleren. Mocht de adresseringMocht de adresseringMocht de adresseringMocht de adresseringMocht de adresseringvan het koorsecretariaat niet (meer) juist zijn, gelieve ditvan het koorsecretariaat niet (meer) juist zijn, gelieve ditvan het koorsecretariaat niet (meer) juist zijn, gelieve ditvan het koorsecretariaat niet (meer) juist zijn, gelieve ditvan het koorsecretariaat niet (meer) juist zijn, gelieve ditdan te melden aan het diocesaan secretariaat NSGVdan te melden aan het diocesaan secretariaat NSGVdan te melden aan het diocesaan secretariaat NSGVdan te melden aan het diocesaan secretariaat NSGVdan te melden aan het diocesaan secretariaat NSGV.....

- Een persoonlijk abonnement voor 2 nummers per jaargang is mogelijkdoor € 7,- per jaar over te maken op ons postbanknummer (zie onder.)

LEDEN VAN HET ALGEMEEN BESTUUR DER NEDERLANDSESINT-GREGORIUS-VERENIGING IN HET BISDOM ROERMOND

Mgr. Dr. Th. Willemssen, vicaris voor Liturgie en kerkmuziek, voorzitter,Abdijhof 1, 6041 HG Roermond (0475-334997)

Aalm. G. Grond, vice-voorzitter,Graaf van Hornelaan 5, 6093 BM Heythuysen (0475-494442 tel. en fax)

J. Augenbroe, secretaris,Laan van Hövell tot Westerflier 27, 6411 EW Heerlen. (06-53265172,fax.045-5740496) e-mail: jan.augenbroe@worldmail.nl

Drs. G. Moonen, penningmeester,Bob Boumanstraat 26, 6042 EH, Roermond (0475-386772 werk)

H. Besselink, Eijkerweg 111, 6296 GG Margraten (043-4581657)G. Franck, Burg.van Rijnsingel 1, 5913 AM Venlo (077-3512412)J. Halmans-Gommans, Matterhornlaan 13, 5801 KH Venray (0478-583806)Drs. A. van Hout, Leursstraat 5, 6166 CL Geleen (046-4742834)A. Ramos, Gijs van Aardennestraat 24, 6049 HV Herten (0475-334449)E. Smeets, Kerkberg 7, 6374 ES Landgraaf (045-5312378)J. Steijvers, Aldenhoven 28, 6093 HB Heythuysen (0475-496456)L. Stultiëns, Schaapsweg 25, 6077 CD St.Odiliënberg (0475-533332)C. Tonnaer, Broekstraat 20, 6085 HG Horn (0475-582276)

3

Ten geleide

* Deze eerste uitgave van Koorgeleide,het kerkmuzikale, liturgische informatie-blad van ons bisdom, staat mede in hetteken van het pastorale jaarthema ‘Dekracht van de H.Geest’.

* Aanbevolen liederen rondom ditthema vindt U in de rubriek ‘Zingt eennieuw lied...’ - De Geest bezongen IV.

* Er wordt ruimschoots aandacht be-steed aan diverse onderwerpen zoalsde kinderkoren, de cantor, het grego-riaans en de organist.

* Bijzondere aandacht wordt er eensgeschonken aan de Heilige Jozef. Opde voorkant van dit nummer vindt U eenafbeelding van St. Jozef met het Kind,gemaakt door Jan van Steffeswert (be-gin 16e eeuw) - St.Nicolaaskerk teHeythuysen.

* Wist U dat er in een parochie of mis-schien in meerdere parochies het kooren andere gelovigen zich vanwege eenveiligheidsverordening van de brand-weer niet meer op het oksaal mogenbegeven? Lees de rubriek ‘Kerkmuziekin de praktijk’ om uw juiste plaats in dekerk te vinden.

* Het moet de Redactie van het hart dater ondanks herhaalde verzoeken telange artikelen of mededelingen van

Kia’s, cursussen en andere verslagenworden ingestuurd. Dit bezorgt de Re-dactie erg veel en onnodig werk. Om tevoorkomen dat de Redactie zelf inkortof zelfs moet besluiten dit niet te plaat-sen, gelieve u hiermee rekening te hou-den.

* Zwaar onweer hangt boven het hoofdvan ‘Koorgeleide’.Met name de verzendkosten vormen eengroot gedeelte van het budget van ditblad. Om te voorkomen dat Koorgeleidenog minder verschijnt willen wij een be-roep op U doen voor een bijdrage in deportokosten. Alleen dan kan het onweeroverdrijven. Ook in deze geldt: ‘Nullamusica sacra sine pecunia!’. U kunt uwbijdrage overmaken op Postbank1028074 t.n.v. NSGV Roermond o.v.v.‘Ondersteuning Koorgeleide’.

* Uiterlijke datum voor het inleveren vankopij (op floppy of per e-mail) voor KGL75: 30 augustus 2006.

* De Redactie wenst alle kerkmuzikalemedewerkers een vruchtbaar kerkmu-ziekjaar toe ten dienst van de liturgie.Moge de H.Geest U allen bezielen in delofzang Gods.

De Redactie

‘Das Thema “Musik” soll dazu anregen, selber wieder zu singen oder Hausmusikzu machen. Vielleicht braucht es ja nur einen kleinen Anstoss, damit in einer Fami-lie gemeinsam gesungen und gespielt wird.’

(Gerhard Eberts)

4

De brochure “Wie, wat en waar zin-brochure “Wie, wat en waar zin-brochure “Wie, wat en waar zin-brochure “Wie, wat en waar zin-brochure “Wie, wat en waar zin-gen in de liturgie”gen in de liturgie”gen in de liturgie”gen in de liturgie”gen in de liturgie” samengesteld doorde Dienst Liturgie en Kerkmuziek in samen-werking met de diocesane NSGV is als nr. 6in de serie Liturgische Documentatie inmid-dels van de drukpers gekomen en werdsamen met de Registers van Gezangen voorhet liturgisch jaar toegezonden aan alle pries-ters en kerkmusici in het bisdom.Bovendien is de brochure toegezonden aande dirigenten van profane koren, die bij ge-legenheid wel eens te gast zijn in de liturgie.Uit diverse spontane reacties bleek, dat debrochure in een behoefte voorziet zowel bijpriesters als bij kerkmusici.

De rijke en veelzijdige sortering muziek-literatuur van hedendaagse en oude com-ponisten groeit gestaag. Organist Jan Steen-brink is binnen ons documentatiecentrumdocumentatiecentrumdocumentatiecentrumdocumentatiecentrumdocumentatiecentrumverantwoordelijk voor de registratie en dearchivering van een- en meerstemmige blad-muziek met of zonder begeleiding. Hij ver-wacht zeer binnenkort de 5000ste partituur tekunnen registreren. Daarbij zijn de vele klas-sieke en moderne meerstemmige missenniet meegerekend.De grote verscheidenheid in aanwezige blad-muziek maakt het beslist de moeite waardom met de heer Steenbrink eens een af-spraak te maken als u aan repertoire-vernieuwing toe bent.

Het moet als bekend worden verondersteld,dat ons secretariaat op werkdagen telefo-telefo-telefo-telefo-telefo-nisch bereikbaarnisch bereikbaarnisch bereikbaarnisch bereikbaarnisch bereikbaar is tussen 14.00 en 17.00uur onder nummer 0475-386725. Buitendeze tijden is het telefoonnummer niet be-zet, maar staat wel het antwoordapparaataan. Schroom dan niet, maar spreek duide-lijk uw naam en telefoonnummer in. U wordtdan in ieder geval door een van onze mede-werkers teruggebeld.

Van het secretariaat

In augustus 2004 startten wij een groot-scheepse actie met als doel het aantal ko-aantal ko-aantal ko-aantal ko-aantal ko-ren en hun koorledenren en hun koorledenren en hun koorledenren en hun koorledenren en hun koorleden dat in ons bisdomactief functioneert in de liturgie opnieuw inkaart te brengen. Na herhaalde verzoekenaan de koren om hun gegevens te verstrek-ken, kon de actie in november 2005 wordenafgesloten en de resultaten in Koorgeleidenr. 73 van december 2005 worden gepubli-ceerd. Daarbij zonden wij met nr 73 ook eenmutatieformulier mee met het verzoek ommogelijke mutaties in namen en adressenvan dirigent, organist, voorzitter, secretarisen het aantal leden aan ons te willen doorge-ven. Tientallen mutatieformulieren ontvingenwij inmiddels weer ingevuld retour. Met tus-senpozen zullen wij u deze mutatieformu-lieren blijven toesturen met het verzoek omuw mutaties door te willen geven.Voor uw bereidwillige medewerking dankenwij u zeer!

Jan Augenbroe,secretaris

Zij die willen zingen vinden altijd eenlied.’

(Zweeds spreekwoord)

‘Muziek is de blikopener van je ziel’(H.Miller)

‘Het geloof is de vogel die zingt als denacht nog donker is.’

(China)

‘Menig stem klinkt beter als zij eentoontje lager zingt.’

(Milac)

5

Kerkmuzikale/liturgische stem uit Rome

“De lofuiting tot God vereist het gezang. In heel het Oude Testament (metMozes en David) en het Nieuwe Testament (in de Apocalyps) horen wij degezangen van de hemelse liturgie, die een leerschool zijn voor onze litur-gie in de Kerk van God. Daarom is uw bijdrage wezenlijk voor de liturgie:het gaat niet om een marginale versiering; voor zover de liturgie dezeschoonheid vereist heeft zij het gezang nodig om de lof van God te be-zingen en om de vreugde aan de deelnemers over te dragen. De pause-lijke liturgie, de liturgie in de basiliek ‘St. Pieter’, moet een voorbeeld-litur-gie zijn voor de wereld.U weet dat door de televisie en de radio talloze mensen heden ten dagein alle delen van de wereld deze liturgie volgen. Zij begrijpen onder an-dere hierdoor wat liturgie is en hoe men de liturgie moet vieren.Het is daarom zeer belangrijk dat niet alleen onze liturgisten de Paus lerenhoe een liturgie goed te vieren, maar ook dat de ‘Cappella Sistina’ eenvoorbeeld moet zijn in het overbrengen van de schoonheid van het ge-zang om de lof van God te bezingen.Ik weet dat deze schoonheid een grote inzet en en vele opofferingen vanu vereisen. Jullie, jongens, moeten ‘s morgens vroeg opstaan om op tijdop school te zijn; ik ken het verkeer in Rome en kan dus vermoeden hoemoeilijk het is om op tijd aanwezig te zijn. En dan vervolgens tot het eindevan de schooldag hard te werken... Voor dit alles bedank ik jullie vanharte.”

(Vert. Wim Buys) (Uit: Caecilia (2 - 2006) -Revue de musique liturgique du diocèse d’ Alsace 115e année‚)

Pauselijke toespraak totde ‘Cappella MusicalePontificia “Sistina”’

In de namiddag van dinsdag 20 decem-ber 2005 heeft Paus Benedictus XVI deleden van de ‘Cappella Sistina’ in deSixtijnse kapel van het Vaticaan ontmoet.Tijdens deze ontmoeting heeft de Pauseen kleine onvoorbereide toespraak ge-houden, waarvan hierna een veelbeteke-nend gedeelte volgt:

6

“Zingt een nieuw lied....”DE GEEST BEZONGEN IV

“De liturgie zou meer ruimte moeten makenvoor de aanroeping van de Geest:‘Kom, Heilige Geest,vervul het hart van uw gelovigen,en ontsteek in ons het vuur van uw liefde’.Als we liturgie vieren, worden we bezielddoor het vuur van Gods Geest, de eeuwige liefdedie Vader en Zoon verenigt.”

Geroepen om te vieren - Liturgiein het hart van het geloof - juni 2004,

blz. 39. (Verklaringen van de bisschoppenvan Belgie - Nieuwe reeks nr. 30)

“De Heilige Geest is de adem van het geloof,de adem dan ook van het gebed.Zijn inspiratie komt niet van buitenaf.Zijn kracht vloeit ons van binnenuit toe,op die innerlijke plaats waar onze mensenlijkehoop en ons verlangen hun diepste wortels hebben.”

Mgr. Frans Wiertz, in:De Sleutel - dec.2005, blz. 11.

“Het enige echt christelijke feest.Een windvlaag en wat vuurtongen halen,meer dan Kerstmis of Pasen, ons levenoverhoop. De duif van Pinksteren steltlastige vragen.”

Bertram Westera, in:HN - 21 mei 1994, blz. 19.

7

“Zolang wij adem halenschept Gij in ons de krachtom zingend te vertalenwaartoe wij zijn gedacht:elkaar zijn wij gegeventot kleur en samenklank.De lofzang om het levengeeft stem aan onze dank.”

Sytze de Vries, in:Zingend Geloven 3-30, blz. 44

INLEIDING:In het Jaar van de H.Geest uiteraard aandachtaan de Pinkster- en Vormselliederen. De lied-suggesties, een beperkte keuze, zijn niet uit-sluitend bestemd voor deze liturgische vierin-gen. Zij zijn bruikbaar tijdens het vieren van “degave van de Heilige Geest aan de Kerk en hetbegin van haar zending naar alle talen, volkenen rassen” (Zie Rondzendbrief ‘De voorberei-ding en viering van het Paasfeest’ (Lit.Doc.,I, nr.107)).Voor een uitgebreide documentatie vanH.Geestliederen en Vormselliederen, in diversetalen, verwijzen wij U naar reeds eerder gepu-bliceerde artikelen (zie onder) en naar de ‘Lied-informatiemap’ voor het Jaar van de H.Geestten dienste van de dekenale korenavonden.

Propriumgezangen ter ere van de H.Geest

M.: Jan Böhmer. In: Supplet. Liturgische gezangen bij bijzondere (feest)dagen, blz. 70-74.Eenstemmige zetting met orgelbegeleiding. Uitgave: Pamuse, Wijchen 2004.

Zendt Gij uw Geest, dan komt er weer leven.Antwoordpsalm, in: antwoordpsalmen voor feestdagen ABC, blz. 50-51. M.: Jan Böhmer. Metharmonisaties voor begeleiding met orgel. Uitgave: Pamuse, Wijchen 2000. Andere melodieop dezelfde liturgische tekst in: LDII-434.

Zendt Gij uw Geest, dan komt er weer levenPsalm 104 - antwoordpsalm voor o.a. Pinksteren. M.: T.Löwenthal, in: Continuo, 20 jrg., nr.2 -december 2005, blz. 2308.2310. Idem: M.: Bernard Bartelink, in: Continuo, 12e jrg., nr.3februari 1998.

LIEDSUGGESTIES:

8

Vernieuw Gij mij, o eeuwig LichtT.: A. den Besten; m.: Nürnberg 1676, in:GvLII, 538; LDII-848; LbK 437; Harm.II-41;VII-6; Cont.ZS 112.

Zingt JubilateT.: W.Barnard; m.: F. Mehrtens,in: GvLII, 563;ZJ 401; LDII-963; Cont.MB 13; Harm.III-55;VI-37; Orgel door Jos Lerinckx: preambulum+ canon + tussenspel, in: Bijlage Adem nr.3 (juli-sept.1987); Bewerking Chris Fictoorin: Cont., 1e jrg, nr.3, blz.13-15.

De Geest van God waait als een windT.: M.Koijck-de Bruijne; m.: G.Voorhoeve,in:GvLII, 586; Harm.II-79; VIII-26; Cont. ZS-I-260; begeleiding Fl. Veldmans in Donekbij-lage 14 (1998), blz. 118-119.

Geschenk uit de hemelT.: Andries Govaart; m.: Chris Fictoor, in: ZG6-18.

Wij zoeken hier uw aangezichtT.: Sytze de Vries; m.: English Hymnal 613 -met name de strofen voor Pinksteren, str.18t/m 20, in: ZG6-48.

Voor wie leven op Gods ademT.: G. Grond; m.: H. Wolfs, in: KGL53-april1998 (Do-Ut-Des-Muziekbladen).

Kom, Geest van GodAcclamatie bij voorbede. M.: W.Vogel, in:‘Zingt voor de Heer een nieuw gezang’ - 25jaar LbK, blz. 45 en in ZG6-95.

Zendt Ge uw ademtochtAntwoordpsalm, ontleend aan Ps. 104, 30.M.: Maurice Pirenne, in: Wisselende Gezan-gen 285 en ‘U zoekt mijn hart - I’ (ook op CDte beluisteren).

Kom, heilige GeestMotet SATB, in: Continuo - maart 1989 - MB65-66.

Tot de Heilige GeestEvangelielied, nr. 6. T.: Michel van der Plas,m.: Louis van Dijk, in: Evangelieliederen II.Uitgave: Gooi en Sticht, Baarn 1994.

De wereld is gewonnenT.: J.W.Schulte Nordholt; m.: Fr.Mehrtens,in:GvLII, 592; ZJ 432; LbK 251; Harm.II-56;VII-44.

De Geest uit vier gewestenT.: G.Helderenberg; m.: J.Wuytack, in: ZJ411.

Gods adem die van boven kwamT.: W.Barnard; m.: J.Wuytack, in: ZJB 436.Orgelbegeleiding, tussenspelen en post-ludium in: Bijlage Adem, nr.2 (1995); id. in:Bijlage ‘Zingt Jubilate’ Orgelbegeleidingen.

9

Wat zijn de goede vruchtenT.: W.Barnard; m.: W.Vogel, in: ZJ 431; LbK252; Orgelbegeleiding door Carl vanEyndhoven: fughetta+allegretto+adagio, in:Bijlage Adem, nr. 2 (april-juni 1987).

De Geest in onsT.: N.Tromp; m.: G.Sars, in: LDII-933.

Een gebed tot Gods GeestT.: Zr. Francisca; m.: G.Grond, in: LDII 932.Orgelbegeleiding: H.Wolfs: KGL 54-sept.1998, blz.13-14 + Do-Ut-Des-Muziekbladen.

Zolang wij adem halenT.: Sytze de Vries; m.: Llangloffan, Wales, in:ZG3-30.

De Geest des Heren is op HemT.: J.Schulte Nordholt; m.: P.Schollaert, in:LDII-1041; ZJ 726. Orgelbegeleiding vanPeter Pieters, in: Bijlage ‘Zingt Jubilate’-Orgel-begeleidingen, blz. 38. Uitgave: Het Madri-gaal-Leuven 1992, 1e druk.

Wij zoeken U, als wij samen komenT.: H.Jongerius; m.: Mark Joly. 2 en 3 ge-mengde stemmen + orgelbegeleiding.Bijlage bij ‘Lied en Liturgie, nr. 4, okt.-nov-dec.2004. Uitgave: Het Madrigaal, Leuven.

Veni Sancte SpiritusJos Besselink, Veni Sancte Spiritus, in: KGL59 - mei 2000 - Do-Ut-Des-Muziekbladen.

Veni Sancte SpiritusHans Besselink, Veni Sancte Spiritus (eeninstrumentaal gebed door 2 saxofoons +orgel), in: KGL 64 - april 2002 - Do-Ut-Des-Muziekbladen.

AFKORTINGEN van vermeldeliedbundels:

- GvLII: Gezangen voor Liturgie, Gooi en Sticht,Baarn 1996, 2e druk;

- LDII: Laus Deo, Bisdom Roermond, 2000;- LbK: Liedboek voor de kerken - Meer-

stemmige zettingen, Boekencentrum,Zoetermeer 1973;

- ZJ: Zingt Jubilate, De Garve-Brugge 1977;- ZJB: Zingt Jubilate Bijvoegsel, De Garve-

Brugge, 1992;- ZG: Zingend Geloven. Bijdragen tot de ont-

wikkeling van het nieuwe kerklied. 8 delen:1st. en meerst. uitgave. Uitgeverij: Boeken-centrum, Zoetermeer, o.a. 2004.

- Harm.: Harmoniale. Begeleidingen en har-monisaties. Uitgave: Pamuse, Wijchen, de-len 1-8.

AANBEVOLEN LITERATUUR:

- De Heilige Geest en de Liturgie, Tijdschriftvoor Liturgie, 82ste jrg., nr. 1/2 (1998).Verslag van het 42ste Liturgisch Congres,Oostende, 28-29 oktober 1997;

- Bert Stolwijk, Liederen voor een vormsel-viering, in: Doorgeven, 12e jrg. 1998, nr. 5,blz. 16-19;

- De liturgische muziek bij de viering van hetvormsel, Hoofdstuk 4, in: Serie ‘LiturgischeNieuwsbrieven’, nr. 2 Liturgie van het Vormsel,2e herz. druk (1990)(Bisdom Rotterdam);

- Gerard Kock, Pinkstersequens: Veni SancteSpiritus, in: Opmaat, jrg.2 (1987), nr.3, blz.12-14; KGL 36-april 1992, blz.15-17;

- Hans Waegemakers, Zingen in de Vormsel-viering, in: Opmaat, jrg.4 (1989), nr. 3, blz. 4-7;

10

- Gerard Kock, Wat zingen wij met Pinkste-ren?, in: Opmaat, jrg.9 (1994), nr. 3, blz.3-7;

- Guido Grond - Marcel Verheggen, De Hei-lige Geest bezongen I Suggesties voor deVormselviering, in: KGL 44-december 1994,blz.5-7;

- Fons Kurris, Eys-kout - Vormsel, in: -idem-,blz.15;

- Guido Grond - Frans Jespers, De HeiligeGeest bezongen IIWie zingen er bij het vormsel? in: KGL 45-april 1995, blz.6-7;

- Guido Grond - Frans Jespers, De HeiligeGeest bezongen IIIWat zingen we tijdens de vormselviering?in: KGL 46- september 1995, blz. 17 en 20-24;

- Josef Lamberts, Het Vormsel - Geschiede-nis, Theologie, Liturgie en Catechese (Litur-gische Handreikingen 22 - Commissie voorLiturgie van het bisdom Breda);

- Gerard Kock, De pinksterpsalm 104, in:Opmaat, jrg.17, nr.3 - maart 2002, blz.3-5;

- Gerard Kock, Scheppende Geest, in:KGL53-april 1998, blz.8-10;

- Bouwstenen voor een vormselviering. Rondde thematiek ‘Handen’. Een uitgave van hetLiturgisch Centrum Roermond, juni 1975, metde liederen: ‘Open handen’; ‘Ballade’; ‘Ze-ven gaven’; ‘Waar staat een gedekte tafel’;‘Vrede’; ‘Vuur’.

- Ko Joosse, Pinksteren: Vijftigste Paasdagof feest van de Geest? Bijbelse, historischeen volkskundige achtergronden van het Pink-sterfeest, in: Tijdschrift voor Liturgie, 90stejrg., nr.1-februari 2006, blz.51-64.

(wordt vervolgd)

Guido Grond

ACTIVITEITENAGENDA

••••• KIA’S en Korenontmoetingsavonden-avonden 2006

Koorkring Datum Plaats Thematiek

Heythuysen 28 september Baexem H.Geest

Thorn 11 oktober Thorn H.Geest

••••• Negende festival van het Gregoriaans te Watou:24 - 28 mei 2006

••••• CEDAME 2006: 21 t/m 24 september te Dublin (Ierland)

11

Tijdens en na het Tweede Vaticaanse Con-cilie werd de wens uitgesproken om hetliturgische koor dichter bij de gelovigegemeenschap te betrekken.

De lang gekoesterde plek hoog achter inde kerk bij het orgel werd ter discussiegesteld.Voor de zangers en zangeressen was enis het een veilige plek. Soms lijkt het weleen vrijplaats waar je ongezien al dan nietkunt deelnemen aan de liturgie. Te laatkomen of eerder weg gaan is, volgens ve-len, geen probleem. Ook de uiterlijkhedenals kleding en “zit mijn haar wel goed?”zijn op die plaats niet aan de orde.En tot slot is er altijd de mogelijkheid omtussentijdse besprekingen te houden overvele al dan niet relevante onderwerpen.

De uitwerking van bovengenoemde wensom het koor dichter bij de liturgie te bren-gen, kent zo zijn problemen. Want aller-eerst zullen de koren doordrongen moe-ten zijn van hun belangrijke rol in de litur-gie. Vaak een voorbeeldrol. In de volks-zang en het volksgebed zijn zij vaak deroergangers.Als uiteindelijk de koorleden door dirigenten/of voorganger over de streep getrok-ken zijn om hun veilig nest te verlaten eneen plekje op te zoeken dichter bij het volken de liturgie, doemt het volgende pro-bleem op. Waar gaan we naar toe?Het kerkgebouw is groot en qua bouwstij-len veelzijdig. Daarom is het belangrijk omindien men een nieuwe koorplek zoekt zeer

Kerkmuziek in de praktijk

De kerkmuziek op zijn plaats gezet.

zorgvuldig met de ruimte, en de architec-tuur van die ruimte, om te gaan.

De meest aangewezen alternatieve plekis vóór aan de zijkant in een zijbeuk, metzicht op het priesterkoor en zicht op dekerkgangers. Akoestisch is dit een goedeplaats. Uit onderzoek blijkt dat de luiste-raar het beste hoort als de geluidsbron uiteen hoek van 70 graden van opzij binnen-komt. ( Denk maar eens aan de mensendie iets niet goed horen. Automatischdraaien zij hun hoofd een beetje.)

In hele grote kerken vinden we vóór aande zijkant ook vaak het tweede kleinerekoororgel.

Deze plek zorgt er voor dat het koor dich-ter bij zowel de liturgie, als het volk, staat.Het gevoel van een volwaardige deelname

12

aan de liturgie zal er sterker zijn dan voor-heen. De interactie tussen het koor en eeneventuele cantor wordt vergemakkelijkt.Het kerkvolk zal zich veiliger voelen in desamenzang, immers zij bevinden zich veeldichter bij de muzikale bron.

Er is ook nog een andere belangrijke voor-waarde nodig om tot een succesvolle ver-plaatsing over te gaan. Een goed instru-ment om het koor en volk te begeleiden.Er zal gedacht moeten worden over debijplaatsing van een nieuw, of tweedehands, pijporgel. De grootte van dit instru-ment is afhankelijk van plaats en geld.Maar zorg dat het instrument in ieder ge-val bevredigend is voor koor en organisten ook klanktechnisch in de ruimte tot zijnrecht komt.

Kleed de nieuwe plek zodanig aan dat zijversmelt met de overige ruimte. Denkdaarbij eventueel aan stoelen of bankenen de vloerbekleding. Vaak is het mooi omdeze koorruimte af te bakenen met lagehouten kunstvolle “om-timmering”.Zorg voor een opgeruimde rustgevendeplek die ook toegankelijk is als het koorniet zingt. En zorg dat, bij afwezigheid vaneen koor, er geen grote lege ruimte ont-staat. Als aan bovengenoemde voorwaar-den kan worden voldaan, zullen de muzi-kanten zich gemakkelijker thuis voelen inhun nieuwe “woning”.

Waarom kan het koor niet gewoon vóórachter het altaar gaan staan?Er zijn kerken die vanwege hun architec-tuur inderdaad ingericht zijn hiervoor. Deruimte achter het altaar is zo diep dat ereen orgel tegen de zijwand staat en erzich aan weerszijden koorbanken bevin-den. Doch bij de meeste middelgrote enkleinere kerken is de ruimte beperkt. Eengrotere groep mensen achter het altaar

verstoord de rust en het beeld in de litur-gie. Voortdurend sta je als het ware in deweg van de liturgische handeling. Denkmaar aan het blokkeren van het taberna-kel. Of de misdienaars en priester die inhun “route” belemmerd kunnen worden.Verder kunnen de altaar- en lezenaar-microfoons een storende invloed hebbenop de zang. En veelal is er te weinig ruimteom een voldoende draagkrachtig instru-ment te plaatsen.

Om al deze redenen ziet men het liefstdat het priesterkoor aan de priester voor-behouden blijft.Moeten we onze veilige plek boven danmaar opheffen? Ik denk van niet. Het zouheel goed kunnen om beide plekken tegebruiken. Afhankelijk van de gebruikersen hun wensen alsmede de liturgischeinvulling en het aantal kerkbezoekers zouje kunnen bekijken wanneer welke plek hetbeste gebruikt kan worden.Zie het als een verrijking van de liturgie.En niet als een degradatie van het koor.

Tot slot. Een verplaatsing van het koor en/of orgel heeft alleen zin als nagenoeg ie-dereen hierin mee wil gaan. En de nieuweomstandigheden optimaal gerealiseerdkunnen worden.Te weinig ruimte, of andere slechtere om-standigheden kunnen tot veel frustratiesleiden bij de koren. Vandaar dat zorgvul-dig overleg, voorlichting en denkwerk metbehulp van alle betrokkenen en eventueelexterne deskundigen, onontbeerlijk is.

Voor de zangers en zangeressen zal het inhet begin allemaal erg wennen zijn. Dochmijn ervaring is dat eenmaal neergestre-ken, de koorzang ook beneden gevleugeldkan klinken.

Ad Voesten

13

Eén van de aspecten bij de uitoefening van hetorgelambt is dat je er geld mee kunt verdienen.Het is zeker niet het meest verheven aspectmaar onderhandelingen, afspraken en contrac-ten vormen een essentieel onderdeel van jebestaan als musicus. In die context is het inte-ressant om de verschillende stadia die jeals aankomend musicus doormaakt eens naderte belichten. Zo gauw een gemeenschap ontdekt dat zij eentalent binnen de gelederen heeft is het een kwes-tie van tijd voor er een afvaardiging van een plaat-selijke vereniging voor de deur staat. “Jongen, jijmag de volkskerstzang begeleiden. Wat vind jedaar van?” Zo’n kans laat je natuurlijk niet voorbijgaan. Het 5-Mei-comité, de werkgroep oecumene,

het bejaardenkoor, het vrouwengilde en de toneelvereniging volgen spoedig. Enthou-siasme alom maar betalen is er in die fase niet bij.

Fase twee dient zich aan op het moment dat je een (bescheiden) vergoeding gaatvragen. De relatie met de verenigingen die jou toch de gelegenheid geven om ervaringop te doen, bekoelt aanzienlijk door zoveel jeugdige hoogmoed.

In de derde fase, tijdens en na de conservatoriumstudie, wordt algemeen aanvaard datje als speler professionele kwaliteit levert en dat het niet meer dan redelijk is dat daar eenvergoeding tegenover staat. Sommige instellingen gaan naarstig op zoek naar een nieuwtalent, andere zijn bereid te betalen, maar het blijft moeilijk om het bedrag op te krikken naareen professioneel niveau. Het zijn en blijven toch je dorpsgenoten.

De vierde fase treedt pas in als je je vertrouwde woongemeenschap de rug toekeerten je elders als gediplomeerd musicus een respectabele functie gaat bekleden. Meestalstap je direct in de voetsporen van je voorganger(s) met alle traditie en status daarom-heen. Je wordt per direct voor vol aangezien en men is ook makkelijker bereid omdaarvoor te betalen. .

“Hoe zit het met fase vijf?” zal de aspirant zich afvragen nu het interessant begint teworden. Helaas.....! Dat wordt: emigreren naar het buitenland, of omscholen tot eenbaan bij de verzekering. Nadeel van de laatste optie is wel dat binnen de kortstekeren een afvaardiging van een vereniging voor de deur staat; “Beste man, wij hebbenvernomen dat u het alleen nog voor de hobby doet, wat zou u er van vinden om bij onsde volkskerstzang te begeleiden? “ Zucht!

Theo Hes

Vanaf de orgelbankKassa

14

(Kerk)muziekop de elektronische snelweg (XVIII)

* www.misboekje.nlDe Stichting R.K.Voorlichting heeft een website waarop het lekengelovigen mogelijk wordtgemaakt zelf liturgieboekjes samen te stellen. Volgens de stichting voorziet de site in een grotebehoefte omdat veel mensen uitvaartdiensten en huwelijksvieringen een persoonlijk karakterwillen geven, maar “veelal niet thuis zijn in de liturgie die bij deze specifieke Eucharistie- ofGebedsvieringen hoort”. De site heet ‘misboekje.nl’ en biedt momenteel concepten aan vandrie vieringen: een huwelijksmis, een huwelijksgebedsdienst en een requiemmis. Een uitvaart-dienst en een doopviering zijn in voorbereiding.

(Bron: NOS-TT-RKK - ANP (10 nov. 2005)

* www.tongerlo.orgWebsite van de Abdijboekhandel ‘De Oude Linden’ - Centrum voor Liturgie en Pastoraat van deAbdij Tongerlo. Daar o.a. religieuze uitgaven zoals zangbundels, partituren, cd’s en dvd’s.

* www.middenonderu.nlIn 1964 waren het de Franciscanen in Maastricht die begonnen met de tekstuitgaven waaraan zijde naam gaven ‘Midden Onder U...’. Nog steeds ademen de teksten de franciscaanse geest.Bekend zijn de veelgevraagde werkkaternen met suggesties voor specifieke gebeurtenissenals huwelijk, uitvaart, doop, eerste communie.

* www.denken-im glauben.deMeertalige Gottesdienst-Lieder in het internet. Tien bekende liturgische gezangen die bij interna-tionale vieringen gezongen kunnen worden kunt u aldaar downloaden. (Bron: Gottesdienst, Nr.15 (2005)).

* www.zingmagazine.nlDe website van het tijdschrift ZINGmagazine als je van zingen houdt. Dit tijdschrift komt totstand in samenwerking met Unisono en KBZON en verschijnt 6 maal per jaar. Prijs: jaar-abonnement: € 19,50. Bel: 020-7655308 of mail naar: abo@zingmagazine.nl Zie ook:www.amateurmuziek.nl.

* www.wardcentrum.nlDaar informatie over ‘STEPPING TONES’, een zangmethodie ontwikkeld op basis van deideeën van Justine Ward (1879-1975). De methode gaat ervan uit dat muziekonderwijs meer isdan alleen leren zingen. Kinderen leren ook luisteren naar muziek, noten lezen, muziek noterenen een instrument bespelen. Wanneer zij de kans krijgen met al deze vaardigheden vertrouwdte raken ontwikkelen ze al doende hun muzikale zelfstandigheid en vrijheid.

15

* www.gehrelsmuziekeducatie.nlHier o.a. informatie over de liedjesbundel ‘KLANKKLEUR’, met zestigspeciaal geschreven kinderliedjes. Een- en meerstemmige liedjes, ca-nons en wereldmuziek. Voor elk liedje is een speciaal kunstwerk gemaaktmet didactische suggesties en twee cd’s. Een aanrader.

* www.mozartways.com(internationaal) - www.mozart2006.net (Oostenrijk) - www.mozart2006.at(Salzburg)Bovenstaande internetsites zijn relevant voor 2006 MOZARTJAAR. Wolf-gang Amadeus Mozart was een graag geziene gast op feestjes dankzijzijn charme en bovengemiddelde vaardigheden op de piano. In tegen-stelling tot zijn composities, had het muzikale wonderkind niet het eeu-wige leven: hij stierf op 35-jarige leeftijd. Op 27 januari j.l. zou hij 250 jaargeworden zijn. Die datum luidde nu het Mozartjaar in, dat vooral in Salzburg(geboren) en Wenen (gestorven) uitbundig wordt gevierd.

* www.theology.deEen homepage over ‘Kirche & Theologie im Web’. Klik aldaar op ‘Musik’.Ook informatie over gratis downloaden van muziek via Choral PublicDomain Library (engels, meer dan 3500 partituren.) Ook gratis downloadenvan het programma ‘Finale’ en ‘Finale Notepad’. Bovendien: Noten-umsonst.de en WernerIckings Notenarchiv.

* www.taize.fr.Uitgebreide informatie in diverse talen en over boeken, liederenbundels, Cd’s en video’s van Taizé‚in verschillende landen. Klik op ‘Nederlands’ en dan gegevens over ‘Gebed-liederen’: Hoe kunnenwe het gemeenschappelijk gebed voortzetten?”, vragen mensen aan het einde van een week inTaizé.

* www.churchmusic.org.ukEen website over Anglican Church Music. O.a. ook een Composers- en Organ-site en diverselinks. Bv. naar New Anglican Church Music en Canterbury Cathedral.

* www.draeseke.orgOver de componist Felix Draeseke (1835-1913), een van de begaafdste componisten van deNieuwduitse School, zeer gewaardeerd door o.a. Richard Strauss en Karl Böhm. Hier ookgedetailleerde informatie over biografie en catalogus van zijn composities enz. met geluids-voorbeelden. Naast opera’s componeerde hij zowel geestelijke als profane koorwerken, o.a.Requiem in b, op. 22 (1883), Adventlied, op.30 (1871-5), psalm 23, op. 59 (1889).

* www.orgelkring-kerkrade.nl,De website van de Stichting Orgelkring Kerkrade die dit jaar 15 jaar bestaat.

* www.recmusic.org/liederHier uitgeschreven teksten van bijna 18.000 liederen uit de klassieke literatuur en van ruim 28.000koorwerken en andere klassiek vocale werken. Men kan via verschillende ingangen zoeken opnaam van de componist of tekstdichter etc. (Bron: ZINGmagazine, nr. 7 (maart/april 2006).

16

* PODCASTING - catholicinsider.com,The world trough the eyes and ears of apriest.Roderick Vonhögen (35), pastor van vier sa-menwerkende parochies, te Amersfoortheeft onlangs een tweejarige studie socialecommunicatie achter de rug. Hij heeft zijneigen uitgebreide, interessante website meto.a. Time for your daily Breakfast, with fr.Roderick.Hij stond maandenlang op nummer één inde internationale lijst van meest succesvollePodcasters. Roderick Vonhögen verspreidthet Woord van God op een zeer moderne en hippe wijze. Hij is zo succesvol dat zelfs hetVaticaan interesse toonde. Inmiddels fietst Roderick heen en weer tussen kerk en studio. (Zie:www. tweevandaag.nl).

Wat is ‘Podcasting’?Het woord is een samenvoeging van de ‘Ipod’ en ‘broadcasting’, wat staat voor uitzenden.Iedereen die dat wil, kan zijn eigen radioprogramma maken en op Internet zetten. ‘Podcasting’is een creatie van Adam Curry.Nieuwsgierig geworden: surf dan naar www.ipodder.org, de website van Adam Curry. Neder-landse informatie: www.podcastinfo.nl of www.podstart.nlIedereen met een mp-3-speler kan via Catholicinsider.com de uitzending downloaden en be-luisteren. De priester bereikt niet enkel katholieke luisteraars, want tweederde van zijn luisteraarsis niet-katholiek of ongelovig. Zijn programma luidt: Godcasting: God op je iPOd. (Zie ook: DEIPOD-PRIESTER, in Vrij Nederland, 14 januari 2006, blz.52-53).

Solterra

17

IN MEMORIAMPater musicus Paul van Thiel WP

Sinds PAUL VAN THIEL (7 dec.1920-3 januari2006) in het eigen kloosterbejaardenoord‘St.Charles’ van de Witte Paters te Heythuysenvan zijn welverdiende rust genoot, bleef hijbereid om in de dorpskerken rondom Heyt-huysen orgel te spelen.Paul werd geboren te Beek en Donk. Op 22mei 1947 legde hij zijn missionaris-eed af enop 11 april 1948 werd hij priester gewijd. Hetjaar daarop vertrok hij naar Oeganda, naar hetbisdom Ruwenzori-Mbarara. Aanvankelijkwerkte hij er als pastor in verschillende paro-chies in het koninkrijk Ankole. Daar toonde hijgrote belangstelling voor de rijke Afrikaansetraditionele muziekcultuur. Paul was bijzondermuzikaal en musicus met hart en ziel. Al heeljong leerde hij piano en orgel spelen. Hij ver-diepte zich in de muziekgeschiedenis en in detheorie van het aloude Gregoriaans.Over zijn missionaris-zijn schreef hij later: “Alsmissionaris verlang ik om mijn werk in dienst testellen van de Afrikaanse kerk. Ik wil Afrikaansecomponisten ontmoeten, die zich ook met kerk-muziek bezig houden, om van hun ervaring teleren, hen te bemoedigen en te adviseren bijhet componeren van meer aan Afrika aange-paste liturgische liedteksten en muziek.”Zijn levenswerk werd het bestuderen, vastleg-gen en bevorderen van de traditionele Afri-kaanse muziek en het invoegen ervan in deliturgie van de kerk. Hij zocht Banyankole mu-zikanten op, deed onderzoek, maakte band-opnamen, foto’s en films en componeerdegezangen op Afrikaanse melodieën en ritmes.Met succes volgde hij cursussen aan universi-teiten in Engeland, Oeganda en de VS. Die toe-leg leidde tot publikaties en het schrijven vaneen boek over de muziek in Ankola, tot sessiesen de vorming van musici, tot de samenstellingvan liedbundels en tot verder onderzoek. Metals uiteindelijk resultaat: de Afrikaanse kerk zingten danst op eigen, onnavolgbare wijze.Zijn gezondheid leed onder de weerstanden

die zijn werk soms opriep en onder de aan-houdende geldzorgen om onderzoek te be-kostigen. In 1974 kwam Paul voorgoed naarNederland terug. Hij werd pastor in een bejaar-denhuis in St. Michielsgestel. Tenslotte ging hijin 1992 naar het eigen kloosterbejaardenoord‘St.Charles’ te Heythuysen. Daar is hij rustiggestorven in dankbaarheid voor de goedezorgen die hij te midden van zijn confratersgenoot. Hij werd op 7 januari j.l. begraven ophet kloosterkerkhof.Moge Paul zijn stem voegen in de muziek vande hemelse koren en daar een voorsprekerzijn voor alle organisten, koorzangers en mu-sici die hij met zijn orgelspel en muzikale kennisgediend heeft en die hem in dankbaarheid zin-gend en spelend gedenken. Zijn ware missio-naire opdracht in dienst van de kerkmuziek enliturgie in Afrika en de laatste jaren in de paro-chies van het dekenaat Heythuysen-Thorn isvervuld en heeft vruchten gedragen.

(Met dank aan dhr J.Verhaag (Baexem) en aanPater P.Kramer, provinciaal van de Witte Paters(Dongen) voor het verstrekken van de nodige

bronnen en gegevens)(GG)

18

ToelichtingDO-UT-DES-MUZIEKBLADEN

Onder deze naam biedt de diocesane Neder-landse Sint-Gregoriusvereniging de kerkkoren enkerkmusici van de parochies in het bisdom Roer-mond als uit te nemen BIJLAGEBIJLAGEBIJLAGEBIJLAGEBIJLAGE nieuwe com-posities aan.De naam is enerzijds muzikaal, anderzijds vormtzij een latijnse zin. Vertaald luidt deze: “ik geefopdat jij zult geven”.Getransponeerd naar onze intentie betekent ditzoveel als: wij als diocesane NSGV bieden Udeze muziekbladen aan opdat U er gebruik vanzult maken en dit wellicht zult honoreren met

een bijdrage ter bestrijding van de onkos-ten.U mag de koorcomposities legaal kopië-ren en vergroten. Vriendelijk verzoek: WiltU wel ons secretariaat hiervan met een brief-kaart op de hoogte stellen!Voor gebruik buiten het bisdom is schriftelijkeaanvraag om legale kopieën à € 0,25 per bladte verkrijgen verplicht.Alle composities zijn copyright van het eigenfonds USC-Strasbourg/NSGV-Roermond, ten-zij anders vermeld.

´

´

´

OVER DE COMPONISTEN

AUGUST HÖGN (1878-1961)De componist August Högn werd op 2 augustus 1878 als derde kind van de vijf kinderen in hetboekbindersgezin van Andreas en Helena Högn in Deggendorf (Niederbayern) geboren. Alskind leerde hij vroeg piano spelen. Zijn muzikale gaven werden tijdens zijn opleiding tot leraar van1891-1896 respectievelijk in Deggendorf en Straubing verder ontwikkeld. Op 20-6-1904 huwde hijEmma Gerstl in Wallersdorf. Uit dit huwelijk werden twee kinderen geboren. Hij werd op 1-1-1910verplaatst naar Ruhmannssfelden waar hij tot zijn dood verbleef.In zijn laatste verblijfplaats vervulde hij diverse maatschappelijke functies. In 1940 werd Högnrector van de basisschool in zijn woonplaats. Die functie vervulde hij tot zijn pensionering in 1947.Hij stierf op 13-12-1961 (- in 1926 was zijn echtgenote Emma reeds vroeg overleden -) en werd15-12-1961 in Deggendorf begraven.Vanaf zijn 20ste tot 76ste levensjaar was August Högn zanger, organist en koorleider van verschil-lende kerkkoren in de bisdommen Passau en Regensburg. In deze periode zijn met name zijntalrijke geestelijke composities geschreven, o.a. drie Missen en 13 Marialiederen. In 1898 zijneerste compositie ‘Veni Creator Spiritus, op. 15’ voor gemengd koor, en in 1960 zijn laatste, hetMarienlied Nr. 13 Es-Dur.Het hier in Koorgeleide gepubliceerde gewijzigde werk voor mannenkoor is een der vroegstecomposities en dateert tussen 1897-1898 en is nummer 2 in de verzameling van ’11 Veni creatorSpiritus, op. 15' voor gemengd koor. (Bron: Josef Friedrich jun., Schulstrasse 53, 94239Ruhmannfelden (Deutschland). E-mailadres: josef.friedrich@augusthoegn.de.

* CLAUDE THOMPSON (1927)De componist Claude Thompson werd op 14 januari 1927 te Trois-Rivières (Quebec-Canada)geboren. Zijn eerste muziekonderricht ontving hij van zijn vader Joseph-Antonio. In 1951 werd hijtot priester gewijd en doceerde vervolgens theologie en kerkmuziek aan het Groot-Seminarie.Hij studeerde in de jaren 1953 tot 1970 met tussenposen kerkmuziek, Gregoriaans,

19

compositieleer en orgel aan het Pauselijk Instituut voor Kerkmuziek te Rome. Zijn orgel-leermeester was Ferrucio Vignanelli.In 1956 werd Claude Thompson dirigent van de ‘Petits chanteurs de Trois-Rivières’. In 1966stichtte hij de ‘École des Petits Chanteurs’ welke hij leidde tot 1990. In 1963 was hij kapel-meester van de kathedraal van Trois-Rivières geworden en in 1983 werd hij oprichter eneerste president van de ‘Féderation des Pueri Cantores’. In die hoedanigheid mochten wijhem tijdens internationale congressen van de Pueri Cantores vaker ontmoeten.Thompson componeerde zo’n 50 koorwerken (missen en motetten) en twee belangrijkewerken voor koor en orkest: ‘Cantate pour une anniversaire - Psaume 23 bij gelegenheid vanhet eeuwfeest van het St.-Joseph Seminary (1960) en ‘D’âge en âge ô Seigneur tu as éténotre refuge’ bij het 350-jarig bestaan van Trois Rivières (1984). Verscheidene eerbetuigingenin verband met zijn dirigentschap en het leiden van de koorschool vielen hem ten deel. Zowerd hij ook nog ereburger in 1987 van de stad Carcassonne (Frankrijk).

(Bron: The Canadian Encyclopedia - 2006 Historica Foundation of Canada)

G.G.

TOELICHTING OVER DE COMPOSITIES

Veni Creator Spiritus (August Högn)Na de traditioneel gezette openingszin volgen er in dit korte werk gelukkig enkele spannendeakkoorden. Deze verhogen de muzikale waarde van de compositie en maken het toch de moeitevan het instuderen en beluisteren waard. Moeilijkheden zijn de chromatiek en het “gedragen”zingen. Het stuk dient vooral niet te zwaarmoedig gezongen te worden. Tenslotte is het eenfeestgezang.( Om praktische redenen was het niet mogelijk om de complete partituur te publiceren. Dezeis tegen vergoeding te verkrijgen, inclusief aparte stempartituren, bij ons secretariaat.)

Veni Creator Spiritus (Claude Thompson)Een mooi liturgisch werkje als aanvulling op de eenstemmige gregoriaanse melodie. Er is afwis-seling tussen het gregoriaans en een vierstemmige ( traditioneel eenvoudige) zetting. De oor-spronkelijke melodie wordt voor elke strofe gebruikt. In couplet 3 bij het woord “digitus” levert datproblemen op omdat er een lettergreep meer staat dan in de melodie is voorzien.Vaak wordt het woord verbasterd tot “dig’tus”. Veel mooier en rustiger is het als we de betref-fende lettergreep gewoon zingen (“di-gi-tus”) op een volwaardig ingelaste noot.Immers de gregoriaanse melodie staat altijd in dienst van het woord!

A.V.

Alleluia Sancti Spiritus (Rob Peters)Tot slot: een kort alleluia,alleluia,alleluia,alleluia,alleluia, dat te gebruiken is als tussenzang in de Pinkstertijd, maar dat zichin het “Jaar van de Heilige Geest” ook uitstekend leent voor algemeen gebruik. De tekst isontleend aan de Introitus voor Pinksteren.De muziek moet vloeiend en ingetogen gezongen worden, “in modo gregoriano”.

R.P.

20

KGL-Bibliotheek-Nieuws

KLINK KLAAR57 liederen voor jeugdigen. Uitvoerige,didactische inleiding en bij elk lied sug-gesties voor begeleiding. Voor praktischelke zondag is er een toepasselijk lied.130 pagina’s handzaam gebundeld. Prijs:€ 20,50. Uitgave: ‘Midden onder U’.Postbus 1235, 6201 BE Maastricht. Ookverkrijgbaar bij Boekhandel ‘De oudelinden’, Abdijstraat 40C, B-2260 Tongerlo-Westerlo. e.mail: oide.linden@tongerlo.org

KLEIN GETIJDENBOEKEen praktische volkseditie van het om-vangrijke Getijdenboek uit 1990, met debedoeling het bidden van de getijden tebevorderen, zowel individueel als in kleinegroepen of in parochiaal verband. Hetbevat morgen-, middag- en avondgebedvolgens het vierwekenschema van hetofficiële getijdenboek, de dagsluiting eneen keuze van hymnen. Uitgave: Natio-nale Raad voor Liturgie - ‘s-Hertogen-bosch/ Interdiocesane Commissie voorLiturgische Zielzorg - Brussel, 2005. 450blz. - Prijs: € 14,95. Besteladres: Admini-stratie NRL, Biltstraat 121, Postbus 13049- 3507 LA Utrecht.

GETIJDENBOEK - SUPPLEMENTDit supplement bevat de nieuwe formulie-ren die sinds het veschijnen van hetGetijdenboek-met-de-bijlagen (1990) zijningevoerd op de universele en de eigenNederlandse kalender: de heilige naamJezus, Arnold Janssen, Josephina Bakhi-ta, bisschop Adalbert, Catharina vanSiena, patrones van Europa, enz. Uit-gave: Nationale Raad voor Liturgie, DenBosch. Tel. 030-2326909. Prijs: €12,50.

DOOR MENSEN GEZONGENSerie Meander deel 7. Liturgische muziekin portretten. Feestbundel bij het afscheidvan Anton Vernooij als bijzonder hoogle-raar liturgische muziek, met ruim twintigbijdragen van o.a. Siem Groot, MartinHoondert, Ad de Keyzer, Alfons Kurris,Niek Schuman en Louis van Tongeren.Uitgave: Gooi en Sticht, Kampen 2005.Prijs: € 22,50.

HET MAGNIFICATIn deze studie van Eddy Mul wordt hetkerklied benaderd vanuit het perspectiefvan de spiritualiteit. Als kerklied is delofzang van Maria gekozen. Het boek isverkrijgbaar bij de auteur: Westerdijk-straat 19, 9983 PR Roodeschool -tel: 0595-415234. Prijs: € 10,—.

O TAAL WAARIN WIJ GODVERSTAAN,de sound van de hedendaagse liturgie.De rede van Prof. Dr. Anton Vernooij, inverkorte vorm uitgesproken bij gelegen-heid van zijn afscheid als bijzonder hoog-leraar Liturgische Muziek aan de Theolo-gische Faculteit Tilburg d.d. 14 oktober2005. Besteladres: UvT, Postbus 90153 -5000 LE Tilburg.

ZINGEN OP ZONDAG-B-JAAREen praktische Vlaamse gids met kerk-muzikale suggesties voor de zondags-viering in het B-jaar. Deze gids is samen-gesteld door Jos Bielen en Walter Cal-laert. Als bronnen maken zij op de eersteplaats gebruik van de kerkliedbundel‘Zingt Jubilate’, ‘Bijvoegsel Zingt Jubilate’en ‘Acclamaties’. Als aanvulling steken zijook hun licht op bij ‘Gezangen voor Litur-gie’ en het ‘Liedboek voor de kerken’.

21

Verder verwijzen zij nog naar een aantalandere, hedendaagse liturgische lied-boeken waarvan een volledig overzicht tevinden is op de laatste pagina van ditboek. Besteladres: via Berne Heeswijk(tel. 0413-291394) of Licap Brussel (0032-25099672). Prijs: € 7,—.

TITUS BRANDSMA LIEDChris Fictoor schreef bij gelegenheid vanhet 50-jarig bestaan van het bisdomGroningen-Leeuwarden een lied op tek-sten van pater karmeliet Titus Brandsma(Oege-klooster 1881-Dachau 1942) metals refrein: ‘In Hem immers leven wij,bewegen wij ons en zijn wij. God zo nabijen ver. God is er altijd’. De componistzegt over de tekst het volgende: ‘TitusBransma wil vooral duidelijk maken dat jein het meest innerlijke van je wezen Godmoet zoeken. Ja, dat “Hij leeft in ons, datHij in ons leve”, dat vond ik zo mooi. Datpast er prachtig bij. In de andere tekstenvond ik deze thematiek terug, en zo hebik het lied samengesteld: teksten gezochten gerangschikt.’ De complete partituur iste verkrijgen bij de KOV, De Bazelstraat17, 9731 MV Groningen. Voorzitter AndréDroog: tel. 050-5265104.(Bron: Punctum,jrg. 19, nr. 1 (2006)).

JONGLERENDeze methode Jongleren is bedoeld omkinderen of volwassenen van blad teleren zingen door het ontwikkelen van devoorstelling. De methode bestaat uitdiverse oefenboeken en een handleidingvoor de docent. Een uitgebreid overzichtis te vinden op: www.4mains.nlAdres: Silvère van Lieshout, QuatreMains, Postbus 737, 2270 AS Voorburg.Tel.: 070-3878561 - Fax: 070-3878562 –e.mail: jongleren@4mains.nl.

HET MUZIKAALSTE GEDICHT,de mooiste gedichten over muziek uitNederland en Vlaanderen. Fijne, ruimeselectie waaruit de sterke band tussen‘onze’ dichters en de muziek blijkt. Klas-

sieke muziek (Rob Schouten, AnnaEnquist) én jazz (Deelder, Vinkenoog,Bernlef, Campert) blijken even inspire-rend. Met een mooie inleiding van P.F.Thomése: ‘Zo leeg, zozeer vorm als demuziek, kan poëzie nooit worden’. Uit-gave: Podium, Amsterdam - 148 blz. -Prijs: € 12,95. (Trouw, 21-01-06)

PSALMEN VOOR NU - TOTDAT HETVEILIG IS,16 psalmen door R.van den Berg (red.).Uitgave: Boekencentrum, Zoetermeer2005. Prijs boek + cd-rom: € 27,50. Decd-rom kost € 17,50. Zie ook de rubriek‘(Kerk)muziek op de electronische snel-weg’ in dit blad; het artikel van AlbertArens over ‘Psalmen voor nu’, in Grego-riusblad 129 (2005), blz. 156-163) enDr.Harm van Grol, in: Vieren, nr. 1-2006,blz.43.

OM DE PAROCHIEDissertatie van Martin Hoondert d.d.03-03-2006 aan de Theologische FaculteitTilburg. Ritueel-muzikale repertoires in demarge van de parochie. Gregoriaans -Taizé - Jongerenkoren. Uitgave: Berne,Heeswijk 2006.

LIED en LITURGIEIn KGL 73, blz. 26-27 attendeerden wij Uop dit driemaandelijks tijdschrift voorliturgische muziek, een uitgave van hetVlaams Centrum Liturgische Muziek. Teraanvulling: schriftelijke aanmelding tezenden aan: Lemmensinstituut t.a.v.VCLM, tijdschrift ‘Lied en Liturgie’, Here-straat 53, B-3000 Leuven. Abonnementvoor buitenland: € 15,—.

(Met dank o.a. aan DoNek-toonkamerbericht-geving derde kwartaal 2005. De DoNeK-toon-kamer bevindt zich op de Plompetorengracht3, 3512 CA Utrecht. Voor bezoekafspraak: tel.030-2331010; e.mail: info@nsgv.nl)

Guido Grond

22

IN MEMORIAM OLIVIER TERNON,COMPONIST EN ORGANISTOp 26 oktober j.l. werd de veelbelovende jongemusicus Olivier Ternon, 21 jaar oud en gebo-ren in Montpellier (Frankrijk), per fiets op wegnaar de universiteit van Coventry, dodelijk slacht-offer van een verkeersongeluk. Vanaf zijn 10ejaar gaf hij in binnen- en buitenland reeds orgel-concerten. Zo was hij, twaalf jaar oud, ook tegast in Heythuysen, en gaf hij een orgelconcerto.a. in de kathedraal van Roermond. Op zijngedachtenisprentje staat: ‘Sa trop courte vie,pleine de promesses, était déjà plus riche etféconde que bien de longues existences’(Olivier Forichon). Tijdens de uitvaartdienst inde kathedraal Saint-Michel te Carcassonnewerd een van zijn composities, de MissaAssumptionis, gezongen. Moge hij rusten invrede.

BÈR GORISSEN PAUSELIJK ONDER-SCHEIDENOp zaterdag 5 november j.l. ontving BèrGorissen uit Eijsden de Pauselijke Onderschei-ding Pro Ecclesia et Pontifice. Hij ontving dezeonderscheiding vanwege zijn grote verdien-sten in het maatschappelijk en sociaal leven inde gemeenschap Eijsden. Hij is ruim 35 jaarkoorzanger. Daarnaast was hij ook actief alsbestuurslid van diverse koren en 33 jaar be-stuurslid van de dekenale koorkring Gronsveld.Van harte proficiat met deze welverdiende on-derscheiding.

PASTORALE JAARTHEMA’SHet bisdom Roermond heeft een lijst met pas-torale jaarthema’s tot en met 2010 vastgesteld.Voor elk jaar is een thema bedacht. Als basisvoor de jaarthema’s heeft het bisdom de ze-ven sacramenten genomen. Met de jaarthema’swerkt het bisdom langzaam toe naar het jaar2009, waarin het bisdom 450 jaar bestaat. Kerk-muzikaal-liturgisch besteden wij hieraan aan-

dacht, onder meer in de rubriek ‘Zingt een nieuwlied’. Dit jaar, 2006, is het Jaar van Geeste-lijke Kracht (Sacrament van het Vormsel). 2007:Jaar van het gezin (Sacrament van het Huwe-lijk); 2008: Jaar van de Dienstbaarheid (Sacra-ment van het priesterschap; roeping in combi-natie met diaconie); 2009: Jaar van de Eucha-ristie/Jubileum 450 jaar bisdom Roermond (Sa-crament van de Eucharistie) en 2010: Jaar vangenezing (Sacrament van zieken en sterven-den).

IN MEMORIAM JAN DIEDEREN(1923-2006)Op 82 jarige leeftijd overleed heel onverwachtJan Michiel Diederen. Zijn lijfspreuk was: “Eengemeenschap wordt niet opgebouwd doorwetten en regels, maar door menselijke rela-tie”. Zelf heeft hij een heleboel mensen om zichheen verzameld uit de wereld van zang enmuziek. Niet alleen was hij vele jaren koster vande H.Eligiusparochie te Schinveld. Als organistheeft hij tot aan de laatste dag de orgelpijpenlaten klinken. Met jonge mensen was hij zeerbegaan en op wonderbare wijze wist hij hen teboeien. Naar de periode van muziekles gege-ven op de basischolen, keek hij met voldoe-ning terug. De eigen parochiegemeenschapen de naburige parochies mogen Jan voor zijnkerkmuzikaal dienstwerk zeer dankbaar zijn.In Koorgeleide, nummer 36 - april 1992, blz.22-25, vindt U een uitvoerig gesprek met dezekerkmusicus in hart en nieren.Moge hij rusten in de vrede van de Heer die hijzo klankvol gediend heeft.

DE MUZIEK VAN HET VATICAANHet Vaticaan is een van de betekenisvolle kunst-oorden ter wereld. Minder bekend is het feit datzich in de Vaticaanse Bibliotheek een van debelangrijkste muziek- en partiturenverzame-lingen van Europa bevinden. De 52-jarigemusicoloog Adalbert Roth uit Frankfurt heeft

23

van paus Benedictus XVI de opdracht gekre-gen deze eeuwenoude verzamelingen te cata-logiseren. Het gaat om duizenden handschrif-ten, partituren en muziekuitgaven, nu nog heren der verspreid in deze Vaticaanse Bibliotheek.

VERKOOPPRIJS ERETEKENEN NIETVERHOOGDHet hoofdbestuur van de NSGV heeft beslotende verkoopprijzen van de eretekenen in 2006niet te verhogen. Dit ondanks het feit dat deinkoopprijzen wél zijn gestegen. Het bestuurwil hiermee een positief signaal geven.

AMBROOS VERHEUL OSBOVERLEDENIn de Vlaamse abdij Affligem werd de oud-abtAmbroos Verheul (1916-2006) op 7 januaribegraven. Geboren te Den Haag trad hij in 1936in het klooster en werd in 1942 tot priester ge-wijd. Na zijn promotie werd hij hoofdredacteurvan het Tijdschrift voor Liturgie en was initiatief-nemer van de uitgave van het Liturgisch Woor-denboek. Sinds 1955 organiseerde hij de jaar-lijks terugkerende Liturgische Congressen, diealtijd druk bezocht werden door honderdenpriesters en leken. Van 1974 tot 1991 was hijabt van de Abdij Keizersberg te Leuven. Eenuitvoerig ‘In Memoriam’ vindt U in Tijdschriftvoor Liturgie, 90ste jrg., nr.1-februari 2006.Moge hij nu deelnemen aan de hemelse litur-gie. (Bron: Gottesdienst - 2 März 2006)

GREGORIUSBLADMet ingang van jaargang 2006 zal het Gre-goriusblad, het tijdschrift voor liturgische mu-ziek, van de NSGV uitgegeven worden doorGooi & Sticht. De NSGV blijft eigenaar van hetblad, Gooi & Sticht de uitgever. Het tijdschriftkrijgt een nieuwe lay-out en richt zich op eenbredere groep lezers.

CONTINUOOok het praktijkschrift Continuo zal ingrijpendworden gewijzigd. Er zal een verjongde re-dactie worden ingezet en nieuwe rubrieken kun-nen een bredere doelgroep van koren en zan-gers van dienst zijn. Wat blijft zijn de tien pagi-na’s speciaal voor Continuo geschreven nieuwemuziek.

NEDERLANDS GREGORIAANS FESTI-VAL TE RAVENSTEINDit eerste Nederlands Gregoriaans Festval vindtplaats in Ravenstein tijdens het weekend vanzondag Trinitatis. Het Festival gaat op zater-dag om 10.30 uur van start en wordt op zon-dag om 17.00 uur besloten. Secretariaat: PaulHorbach, Boshovensestraat 16, 5561 AR Riet-hoven.Informatie: www.gregoriaansfestival.nl

STICHTINGORGELKRINGKERKRADE

- Maurice Duruflé,Requiem en JehanAlain, werken voorkoor en orgel.Uitvoerenden:Der Junge Chor Aachen o.l.v. Fritz Terwey.Organist: Tjeu Zeijen. Op zondag 14mei.a.s. om 15.00 uur te Abdijkerk Rolduc-Kerkrade. Dit concert wordt georganiseerdin samenwerking met Parkstad LimburgTheaters. Entreeprijs: € 10,—.Reserveringen: 045- 5327010. e.mail:v.roozen@home.nlZie ook: www.orgelkring-kerkrade.nl

- Dit jaar bestaat de Orgelkring Kerkrade 15jaar. Op zondag 13 augustus a.s. vindt ereen jubileumconcert plaats. Dit concert istevens het slotconcert van het Orgelfestival2006 en vindt plaats in de Abdijkerk Rolduc-Kerkrade om 15.00 uur. De uitvoerenden zijn:‘Leden van het Symphonieorkest van deW.D.R.’ uit Keulen o.l.v. Ludo Claesen. Orga-nist: Tjeu Zeijen. Zang: Yvonne Nijsten. Con-certen van Joseph Rheinberger, werken vanJ.S.Bach en W.Amadeus Mozart. Entree: vrijegave.Reserveringen: St. Orgelkring Kerkrade:tel. 045-5327010.

Guido Grond

24

‘Koren horen natuurlijk in het hart vaneen (missionaire) kerkgemeenschap’

KINDERKOREN IN HETPAROCHIELANDSCHAP (I)

Tijdens de startbijeenkomst van het NSGV-’Da Capo’-kinderkorenproject te Utrecht,28 januari 2005, hield Maria ter Steeg uithet bisdom Utrecht en actieve parochiaanvan de Aloysiusparochie (Utrecht-Oost)een boeiende inleiding over het parochie-landschap waarin kinderkoren een plaatshebben, ook binnen de processen vanschaalvergroting en de vereiste samen-werking en taakverdeling binnen eenparochieverband. Maria ter Steeg denktóók aan samenwerking met mensen, dieniet zo vaak in de kerk komen, maar diewel sympathiek tegenover ons staan.Uit deze inleiding citeren wij het volgende:

‘Wie niet tegen Mij is, is voor Mij’. Zei Jezusdat niet? Nieuwe bondgenoten, voor eengoede zaak. (...) Niet eenkennig zijn, je hebtiets te brengen dat goed en plezierig is:daar mag je voor uitkomen, en daar magje voor werven. ‘Een missionaire gemeen-schap’ zijn, zo noemen wij dat - een ge-meenschap met een missie, een zending.Daar zijn al die samenwerkingsplannenom begonnen: om ruimte te krijgen voornieuwe dingen, een blik die naar buitengericht is (niet op onszelf alleen), om open-heid en vriendschap naar anderen.

Nu kom ik bij de kinderkoren. En bij hetmooie project dat u vandaag van start laatgaan. Want koren horen natuurlijk in hethart van een (missionaire) kerkgemeen-schap.

En kinderkoren nog wel heel speciaal,want in je jeugd wordt de liefde voor mu-ziek maken, voor zingen, geboren en ver-zorgd, opgekweekt en naar resultatengebracht. Dat gebeurt meestal in eengebouw dicht in de buurt: een school, eenkerk, een buurthuis. Vooral de kerk is eenmilieu waarin culturele belangstelling ge-wekt wordt. Je komt er in aanraking metkunstvoorwerpen, goud- en zilverwerk,mooi linnengoed en borduurwerk, en bo-vendien met muziek en rituelen: met kaars-licht, koorzang, instrumentale muziek,orgelspel. Dat een kerk dat aanbiedt, ge-woon elke zondag opnieuw, voor wie datwil meemaken, is een algemeen, maat-schappelijk belang. Het is fantastisch alskinderen al vroeg leren om - in ons geval -muziek en zang te waarderen, en al vroeghun liefhebberij of eventuele talent in demuziek te ontdekken. Het is al net zo alsmet het geloof: als je er in je jeugd nooitover gehoord hebt of mee in aanrakingbent geweest, dan herken je het later niet(of: te laat) bij jezelf.

Ollie B.Bommel zou zeggen: ‘ik wist nietdat ik het in mij had’.

(-wordt vervolgd-)

Maria ter Steeg

25

De verering van Jozef is nogal op de achter-grond gebleven, maar vanaf de negende eeuwwordt zijn feestdag op 19 maart gevierd. Hij isde patroon van de timmerlieden en van de ster-venden (omdat hij in de armen van Jezus enMaria overleed). Hij ontbreekt meestal niet opde voorstelling van de stal in Bethlehem, en hijis de beschermer van de Heilige Roomse Kerk.De Spaanse stad Valencia viert zijn feest zeeruitbundig, in tegenstelling tot elders.

Het zou te ver voeren om in dit bestek eenvolledige analyse weer te geven over de figuurJozef, in de poëzie, schilderkunst en in de mu-ziek; maar toch wil ik stilstaan bij de ontwikke-ling rond zijn persoon die er ongetwijfeld toeheeft bijgedragen dat deze heilige duidelijk min-der in de belangstelling staat of heeft gestaan.

Laten we eerst eens kijken hoe het er in deMiddeleeuwen aan toeging.Op het Middeleeuwse toneel lopen bijbelse fi-guren rond, die er gewoon uitzien als burgersen boeren, vorsten en soldaten in de tijd vanhet publiek zelf, en hoewel ze de vertrouwdenamen uit het Oude en Nieuwe Testament voe-ren, verblijven ze in Vlaamse dorpen (bijBruegel sneeuwt het in het Heilige Land, zijnHerodes soldaten Vlaamse knechten en be-drinken de Joden zich in kroegen met uithang-bord, terwijl hun kinderen sleetje rijden op hetijs), en vertonen gedrag dat op zijn zachtstgezegd niet in overeenstemming lijkt met watde Bijbel meedeelt.

Prière à Saint Joseph

Maria, de moeder van God, raast tierend overhet podium in haar strijd met de duivel. Eenruziënd boerenechtpaar blijkt Adam en Evagestalte te geven en Maria en Jozef trekken alsverpauperde zwervers naar Bethlehem. Hoog-zwanger zit ze op een ezel, Jozef sjokt ervoor,een sterk bejaarde grijsaard met een onnozelvoorkomen. Hem wordt honend de deur ge-wezen en hij wordt zelfs voor een infame leu-genaar uitgemaakt wanneer hij zijn echtgenotepresenteert als een hoogzwangere maagd. Enzo gaat het maar door. Op het toneel groeitJozef steeds meer toe naar een waarlijk klucht-figuur, een ontwikkeling die ook in de schilder-kunst is vast te stellen. Geschrokken staat hijop schilderijen afgebeeld, een sterk bejaardeman met grijze baard, leunend op een stok,met vreemde muiltjes aan zijn voeten.De maagd is zwanger! En van hem kan het nietzijn. Gelukkig komt er een engel om alles uit dedoeken te doen en nu is Jozef vereerd doorhet aanstaande vaderschap van God!

“Toen Jozef uit zijn slaap wakker werd, deed hijzoals de engel van de Heer hem had opgedra-gen. Hij nam zijn vrouw bij zich, maar hij hadgeen gemeenschap met haar voordat zij eenzoon baarde”, Mt.1 ,24-25.De manifeste kluchtigheid; Jozef die luiersmaakt van stukjes stof uit zijn broek, die eenpapje kookt op het vuur en er zelf van snoept,die inhalig de geschenken van de Drie Wijzen inontvangst neemt. Het blijkt ook dat in de krin-gen van theologen een groeiend verzet wordtaangetekend tegen deze manier van voorstel-len. De 16de eeuwse theoloog Johannes Eckdringt erop aan om Jozef niet ten tonele te voe-ren in Kerstspelen, en als het dan toch moet,beveelt hij aan om hem wat terzijde te laten, enhem zeker niet voor te stellen als een of anderesloddervos...Jozef, echtgenoot van Maria, timmerman enpleegvader van Jezus Christus; zijn attributenzijn een lelie (zuiverheid), verschillende timmer-gereedschappen en een bloeiende stok, alseen teken uit de hemel dat hij uitverkoren was

26

om Maria’s echtgenoot te worden. Vanaf 1951patroon van de werklieden en groots vereerdin het Oosten. Ook diverse litanieën zijn aanhem gewijd, waarin hij als roemrijke afstam-meling van David, licht van de Patriarchen enbruidegom van de Moeder Gods wordt ge-noemd.

Maar in de muziek is hij toch wel de grote afwe-zige.

Tja, in liederen als: Sint Jozef ging al treuren, hijging van deur tot deur nou ja, vrolijk wordt je erniet van. Ook in het prachtige lied: Maria diezoude naar Bethlehem gaan, komt Jozef evenaan het woord in de tekst “Sint Jozef tot Mariasprak: Maria wat zullen we maken?”In een “Jozeflied” uit Salzburg — Schützpatronder Stadt — komt Jozef aan het woord, maarook nu weer op zéér nederige en onderdanigetoon. In het boekje Op weg met St. Jozef, 300jaar Jozefverering in Smakt, vinden we nogeen drietal liederen en gebeden tot St. Jozef.

Toch is er een klein aantal componisten die zichmet deze kleurrijke figuur uit het NieuweTestament heeft beziggehouden.

§ Heinrich Ignaz Franz Biber (1644-1704)schreef een prachtige litanie aan St.Jozef. “Litaniae de Sancto Josepho”.

§ Marc-Antoine Charpentier: “Joseph estbien marié” Motet de St. Joseph (“Justusgerminabit’).

§ Een mooi Anthem uit de 15e eeuw, ano-nymus: “Marvel not Joseph”.

§ En dan het indrukwekkende oratorium“La morte de San Giuseppe” van G.Pergolesi (ja, dezelfde van hét “StabatMater”).

§ Ignacio Jerusalem: Matins cycles ofresponsories, invitatories and hymns:”Feast day of St. Joseph”.

§ Francisco de Atienza y Pineda: 2 hymns,for feast of St. Joseph.

§ François Estienne: 12 motets a grandchoeur et symphonie: “Accurite prope-rate venite fideles” (for St. Joseph’s Day).

§ Giacomo Meyerbeer: “La folle de St.Joseph”.

§ Manuel de Zumaya: Si son los elemen-tos, for St. Joseph.

Ongetwijfeld zullen er nog wel wat meer com-posities aan Jozef gewijd zijn, maar dat hettreurig gesteld is met deze krachtige en kleur-rijke figuur, althans op muzikaal gebied, mogeduidelijk zijn.

Het was voor mij dan ook een complete ver-rassing, geachte lezer, dat ik tijdens een va-kantie in Zuid-Frankrijk een “Prière â saintJoseph” vond in een klein dorpskerkje.Dit prachtige gebed aan Jozef inspireerde mijom het op muziek te zetten. Het is een compo-sitie geworden voor sopraan-solo en gemengdkoor a capella.

Bij het lezen van de tekst zal het u waarschijnlijknet zo vergaan als het mij vergaan is. Ontroe-ring en inspiratie! Het Monteverdi-koor uitUtrecht, o.l.v. Wilko Brouwers heeft het op CDgezet en ook het Franciscuskoor uit Venlo heeftdit lied op haar repertoire staan.

Ik hoop tenslotte dat ik met dit artikel over St.Jozef een bijdrage heb kunnen leveren omdeze fantastische figuur een plek in uw hart tegeven en dat ik tevens muzikaal een nieuweinjectie heb kunnen geven.

Gerard Franck

Literatuur: Herman Pley —“Jozef als pantoffelheld”.

27

GEBED TOT DE HEILIGE JOZEF

Goede Heilige Jozef,U wil ik groeten,want de rijkdom van Gods genade heeft U vervuld.U bent vele jaren bevoorrecht geweest,want U hebt het Goddelijk Kind in Uw handen mogen dragenen Hem van jongs af aan onder Uw ogen zien opgroeien.U bent voor Jezus als een Vader geweesten samen met Zijn Maagdelijke Moeder hebt U Hem grootgebracht.Die taak hebt U tot in de kleinste bijzonderheden perfect vervuld.Daarvoor had de hemelse Vader U een speciale gave geschonkenen U hebt Uw taak volledig volbracht.Daarom mogen wij U verzoeken onze voorspraak te zijnin alle zorgen en noden, die wij hebben in ons huiselijk leven,voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid,en in de uren die wij besteden aan onze dagelijkse werkzaamhedentot in onze laatste levensdagen.Blijf ons steunen tot in het uur van ons stervenen begeleid ons tot een zalige rust in het eeuwige leven.Amen.

(vertaling: Nico de Bekker WP)

PRIÈRE À SAINT JOSEPH

Je vous salue Joseph,vous que la grâce divine a comblé;le Sauveur a reposé dans vos braset grandi sous vos yeux.Vous êtes béni entre tous les hommeset Jésus, l’Enfant divinde votre virginale Épouse, est béni.Saint Joseph, donné pour Père au Fils de Dieu,priez pour nous dans nos soucis de famille,de sant é en de travail, jusqu’à nos derniers jours,et daignez nous secourir à l‘heure de notre mort.Amen.

28

VNK - INFOStichtingVerenigdeNederlandseKorenorganisatiesLimburg

KOREN BEWEGEN

‘Koren Bewegen’ is dit jaar het dynamischethema van de Limburgse Koordagen, dievan 19 augustus tot en met 8 oktober weerdoor de VNK-Limburg georganiseerd worden.Deze Koordagen zijn bestemd voor zowel aan-komende koorzangers als amateurtoppers, enbestaan uit drie hoofdonderdelen:- de Dag van de Koormuziek op 19 augustusin zalencentrum ‘D’n Binger’ in Meyel. Deelnamestaat ook open voor leden van kerkkoren;- het Limburgs Korenfestival op 7 en 8 okto-ber in het ‘Munt Theater’ te Weert. Ook hierstaat deelname open voor leden van kerkkoren.- de Repertoireconcerten op 2, 16 en 30 sep-tember te Voerendaal.

KINDERKORENFESTIVAL

Vorig jaar organiseerde het Vocaal EnsembleGenti met veel succes én plezier het 6e Kinder-korenfestival in het ‘Munt Theater’ te Weert. Aandit festival deden ruim 200 kinderen mee.Dit jaar vindt het kinderkorenfestival plaats op25 juni, eveneens weer te Weert. Het festival isbedoeld voor alle kinderkoren ongeacht hetniveau. Wel zal het festival in twee categorieënworden ingedeeld, zodat het laagdrempeligekarakter niet verloren gaat. Categorie B: voorbeginners met weinig podium- en concours-ervaring; Categorie A: voor koren met meerervaring.

KWALITEIT ALSKOORBUSINESS

12 November j.l. was er een reguliereledenvergadering van het Koninklijk Ne-derlands Zangersverbond Limburg. Dezevergadering werd gevolgd door een SYM-POSIUM met als thema ‘KWALITEIT ENKOOR’. ‘Werken als koor aan kwaliteit iscorebusiness’, was de boodschap vanJeroen Schrijner, directeur van Unisono.Kwaliteit dient een vast agendapunt teworden bij ieder koor. Wilt u meer wetenover dit symposium, surf dan naar:www.KNZV-Limburg.nl.

PHILIPPINE MADRIGALSINGERS

Het koor is wereldwijd vermaard om eenuniek repertoire. Optreden van 15-19 junia.s.Informatie: www.hklimburg.nl of/enwww.philippinemadrigalsingers.com

INFO-ADRES VNK-LIMBURG

Huis voor de Kunsten LimburgVNK-L, Postbus 203;6040 AE Roermond;Tel.: 0475-399299; Fax: 0475-399298;E-mail: info@hklimburg.nl

29

HET GREGORIAANS -ALOUDE, SCHONE SCHAT DER

KERKMUZIEK (I)*

InleidingAan ons, kerkmusici, het werkelijke doelvan de gewijde muziek te verwezenlijken,n.l. ‘de verheerlijking van God en de heili-ging van de gelovigen’ (MS 4.)Waarover gaat het dan bij dat woord ‘ge-wijde muziek’? De zojuist vermelde in-structie omschrijft dit als volgt: ‘De bena-ming gewijde muziek omvat hier: het Gre-goriaans, de oude en moderne polyfoniein haar verschillende vormen, de gewijdemuziek voor orgel en andere goedge-keurde instrumenten en de gewijde volks-zang, d.w.z. de volkszang met liturgischen godsdienstig karakter’ (MS 4b).Daarbij moeten wij, ook in opleiding encursusaanbod, niet vergeten wat in de in-structie ‘Musicam Sacram’ (5 maart 1967)óók beschreven staat, n.l.: “Naast eenmuzikale vorming moeten de leden van

het zangkoor ( dus óók de dirigent! GG) -ook een aangepaste liturgische en gees-telijke vorming ontvangen, zodat zij doorde volmaakte uitvoering van hun liturgi-sche functie niet alleen bijdragen tot deluister van de heilige handeling en aan degelovigen een goed voorbeeld geven,maar er ook zelf geestelijk voordeel uit-trekken” (MS 24).

SpiritualiteitDe spiritualiteit van de kerkmuziek en dekerkmuziek als bron van spiritualiteit enals vorming van de spiritualiteit van dekerkmusicus. (....) Studie van de liturgieen het inademen van de geest van de li-turgie is een must. Immers, liturgischemuziek, de musica sacra, is een integre-rend onderdeel van de liturgie, ja is zelfliturgie, aldus paus Paulus VI.

30

De liturgie is het natuurlijke kader waarinhet Gregoriaans thuishoort, ook sinds hetTweede Vaticaans Concilie (1962-1965)met zijn nieuwe Ordo Missae. Een zeerverbreide misvatting is dat dit Concilie hetGregoriaans afgeschaft zou hebben. Nietsis minder waar. Leest U er maar de kerke-lijke documenten van de laatste jaren opna: ‘Liturgiam authenticam’ (2001), ‘Ec-clesia de Eucharistia’ (2003) en ‘Redemp-tionis Sacramentum’ (2004), met name depassages over de gewijde muziek.

Generatie zonder Gregoriaans“Het slechte nieuws is dat een hele gene-ratie is opgegroeid zonder Gregoriaansemuziek”, zegt Bernard Deheegher, be-zieler van het driejaarlijkse Festival van hetGregoriaans te Watou (België.) “Het goedenieuws is dat het Gregoriaans nu in steedsmeer kerken in ere wordt hersteld en dattal van dirigenten zich verdiepen in de stu-die van die eeuwenoude zang. Ze gaanop zoek naar de wortels van het Grego-riaans. Ze rafelen de oude manuscriptenuit om achter de juiste uitvoeringswijzente komen. Ze willen dat hun koren de zanghomogeen en bezield overbrengen. HetGregoriaans beleeft daardoor een nieuwebloei.”Wat te denken van de laatste persberich-ten? De laatste tijd staat de kerkmuziek-beoefening, landelijk als diocesaan, in debelangstelling. Maar ook koorzangbeoefe-ning in het algemeen.Dit naar aanleiding van vergrijzing in dehele koorwereld, dus niet alleen bij kerk-koren, en de constatering dat de kerkmu-ziek-beoefening bijna bankroet is.

Anderzijds steken hoopvolle koorplantjesde kop boven de grond uit, zoals de toe-nemende belangstelling voor het Grego-riaans, - en naar ik hoop ook voor zijn onaf-scheidelijke band met de liturgie en nietalleen om het Gregoriaans-sec als cultuur-goed en concertprogramma! Daarbij ishet groeiende besef dat ‘als het groene

hout er niet meer is...’, de zingende kinde-ren, je de koorzang, en zeker de kerk-koorzang in de nabije toekomst kunt ver-geten. Enerzijds te verklaren als een cultuur-verschijnsel, een welvaartsverschijnsel wel-licht, anderzijds moet dit ons tot nadenkenstemmen en tot een nieuwe creatieve aan-pak aanzetten. Ook de pastores en kerk-besturen hebben hier een belangrijke, sti-mulerende taak te vervullen. (...)

Creatieve aanpak vereistDie creatieve aanpak richting het ‘groenehout’ gebeurt zowel landelijk als in de dio-cesen door de stuurgroep en werkgroe-pen ‘Kind, Koor, Kerk’: kinderkoorzang alseerste peiler voor beleid. Met als een vande doeleinden dat kinderen weer geraaktworden door zingen, koorzang, zang enliturgie, opdat zij spelenderwijs en zingen-derwijs opgroeien in een cultuur waarinzingen een belangrijk deel van het levenen onmisbaar wordt.Maar daarnaast ook bijzondere aandachtvoor liturgische repertoirevernieuwing,zowel in onze eigen taal en/of in de taalvan de wereldkerk. Met als motto: Can-tate Domino canticum novum.

“Zingt een nieuw lied...”Nieuw repertoire in de geest van de litur-gie. Nieuw in de klankkleuren en tekstenvan deze, onze tijd zodat de Blijde Bood-schap, het Evangelie, op verhoogde toonoverkomt en het hart en de geest vanmensen raakt om God zingend lof, eer endank te brengen. Zonder daarbij de rijkekerkmuzikale schat van de eeuwen, mitsbehorende tot de liturgie en passend inde vernieuwde liturgie, te verwaarlozen ofte negeren. Zeker niet het Gregoriaans.(wordt vervolgd)

Guido Grond

9e Festival van het Gregoriaans teWatou: 24-28 mei 2006.

(* Uit de toespraak voor cursisten Gregoriaanste Stramproy, d.d. 15 februari 2005.)

31

Sinds eeuwen heeft de organist in de ka-tholieke eredienst een belangrijke taakvervuld, maar door het tweede VaticaanseConcilie (1964) is hij/zij een echte liturgi-sche bedienaar geworden.De opdracht van St. Paulus aan de chris-tenen van Efese luidt: ‘Zingt met elkaarpsalmen, hymnen en liederen, ingegevendoor de Geest’God loven en danken is de taal die deheilige Geest doet spreken. In dat lovenen danken neemt de organist een bijzon-dere plaats in. Hij/zij heeft als het ware heteerste en laatste ‘woord’ in de muzikaleverkondiging van de evangelische bood-schap.Zie de tekst bij de lino van Wiel Meertens,gepubliceerd in KGL 47 - dec. 1995.De organist vervult vanuit een kerkmuzikalespiritualiteit een liturgisch dienstambt. Hijof zij is sinds de vernieuwing van Vatica-num II een echte liturgische bedienaargeworden. Een verkondiger door muziek,door de klanken van het orgelspel.Het orgel heeft van oudsher een bijzon-dere plaats in de liturgie, omdat het ‘doorzijn klank een heerlijke luister kan bijzet-ten aan de kerkelijke plechtigheden en degeest zo intens kan verheffen tot God enhet hemelse’ (SC 120/MS 62.) Als orga-nist heeft hij/zij een dubbele functie: alsbegeleider van de koor- en volkszang enals vervuller van een zelfstandige rol vóór,tijdens en na de liturgische viering (zieKGL 41, blz. 11-12.)

DE ORGANIST:EEN BELANGRIJKE

LITURGISCHE FUNCTIE (*)

De opdracht van een organist (evenals vaneen dirigent en kerkkoor) is drievoudig:1)Evangelizare per musicam sacram;2)Cantate Domino canticum novum;3)Conservare et promovere musicam

sacram.

De liefde voor de (kerk)muziek, vocaal alsinstrumentaal, is ook een vrucht van deGeest. Wij allen hebben de zeven gavenvan de H.Geest ontvangen om deze ga-ven te gebruiken in de functie die wij heb-ben aanvaard als organist.

32

Om ten dienste van de liturgie en tot stich-ting van de medegelovigen dit eredienst-vaardige ambt te vervullen: met liefde,met vreugde, in vrede, met geduld, metvriendelijkheid en goedheid, in trouw enmet zachtheid en ingetogenheid (vgl. Gal.5,22.)

Die zeven gaven zijn als het ware de ze-ven tonen van de toonladder. Daar opdie zeven toetsen liggen de eigenschap-pen waaraan een goede kerkorganist,met liefde voor zijn vak, moet voldoen.

Anders kun je dat ook geen jaren volhou-den: je met hart en ziel aan dit liturgischeambt toewijden. En hopelijk zul je ande-ren inspireren om ook bedienaar van ditkoninklijk instrument te worden ten dien-ste van de liturgie. En werk je zelf, mededoor het instrument, zo aanstekelijk en in-spirerend op anderen, op met name jongemensen, dat zij belangstelling en interessevoor dit instrument krijgen. Want jonge or-ganisten zijn er hard nodig om de orgel-cultuur in de breedste zin van het woorden de liturgische functie van het orgelspelte behouden ten dienste van de erediensten de vierende gemeenschap. (....)

De organist vervult geen versierende func-tie, maar vervult een volwaardig liturgischdienstambt: een eredienstvaardig ambt.Hij/zij is medeverkondiger van de evange-lisch boodschap: ‘verbi divini minister’. (....)Orgelspel is niet louter garnering, stoffe-ring of opsmuk van de liturgie. De orga-nist vervult geen bijrol in de eredienst. In-tegendeel: ook bij deze liturgiefunctionarisgaat het erom dat hij met zijn zelfstandigorgelspel de ziel, het hart van de mede-gelovigen weet te raken.

Ook voor de organist geldt: dat niet hetlied - zoals Fons Kurris dat eens zei - zoindringend is, maar ook het klankvolle,welluidende spel op het koninklijk instru-ment dat niet voor niets de eretitel kreegvan ‘ancilla Domini’ - ’dienstmaagd desHeren’.

De toekomst van de orgelspelbeoefe-ning baart zorgen. Deze zeven nieuwe kan-didaten in dit dekenaat Horst stellen onshoopvol. Onze grote dank daarvoor. Eenvoorbeeld voor andere dekenaten tot na-volging.

Het moet ons allen veel waard zijn omgoed opgeleide liturgische organisten inons midden te hebben, omdat hun litur-gisch dienstambt volgens het conciliestrekt ‘tot eer van God en tot heiliging enstichting der gelovigen’. Laten wij zorgenen ernaar streven dat er op zijn minst even-veel organisten zijn als er orgels zijn. Or-gels verdienen bespeeld te worden, enwel regelmatig, anders zijn zij ten dodegedoemd en verdwijnt daarmee onze rijkeorgelcultuur binnen en buiten eredienst-verband. Immers, al is het in een anderebetekenis bedoeld: letterlijk moeten wijhet volgende voorkomen: ‘Wo du nichtbist, Herr Organist, da schweigen alleFlöten’!En dat moeten wij, pastores, kerkbestu-ren, dirigenten en organisten, maar ookde cultuurbeschermers hoe dan ook ziente voorkomen.Opkomen voor het behoud van deorgelcultuur in onze provincie is ook vanmaatschappelijk belang, en niet alleenkerkelijk-liturgisch!

Guido Grond

(* Uit een toespraak voor orgelcursisten teHorst, d.d. 9 juli 2005.)

33

In het nieuwe beleidsplan van de diocesaneNSGV is ook een belangrijke rol weggelegdvoor de cantor. Daarom iets over de achter-grond van deze functie vanuit de heden-daagse praktijk.

In de tijd vóór Christus werd bij de joden deeredienst in de plaatselijke synagogen ver-zorgd door leken, niet door priesters zoals inde tempel van Jeruzalem.In die synagogen werden psalmen, gebedenen lezingen gezongen. De zang stond daarbijonder leiding van een voorzanger. De eerstechristenen zagen hun religie als een vervol-making van de joodse godsdienst. Daaromnamen zij onderdelen over van de joodseliturgie, zoals de Dienst van het woord. Voor-zangers (cantors), die de zang in de synago-gen plachten te leiden en zich bekeerd had-den tot het christelijk geloof, bleven hunfunctie uitoefenen in de samenkomsten vande jonge christelijke gemeenschappen.

Aan het einde van de vierde eeuw ondernameen ontwikkelde Spaanse vrouw, Egeria, eentocht naar het nabije oosten. In haar reisver-slag beschrijft zij de liturgie van Pasen inJeruzalem. Psalmgezang bleek daarbij eenbelangrijke plaats in te nemen. De psalm-verzen werden afwisselend gezongen dooreen cantor en de vierende gemeenschap.Langzamerhand kreeg de cantor een belang-rijke functie in d liturgie: hij werd de psalmist,die na de eerste lezing de antwoordpsalmzong. Hij had een eigen boek, het cantato-rium, en een speciale plaats: op de trap(gradus) van het leesgestoelte. Vandaar datde antwoordpsalm de naam Graduale kreeg.Latere ontwikkelingen in de kerkmuziek leid-den ertoe dat de rol van het volk beperktwerd tot het luisteren van wat de geschooldezangers van het koor ten gehore brachten.De oude functie van de cantor, het afwisse-lend zingen van psalmen met de gelovigen,was hiermee geheel vervallen.

Cantor: een oude functie herontdekt

Liturgische vernieu-wingDe rol van het gelovigevolk bleef uiteindelijkbeperkt tot het ‘bijwo-nen’ van eucharistie-vieringen, waarbij menzich met behulp vanrozenkrans of kerk-boek bezighield meteigen gebeden en overwegingen. Om degelovigen meer actief te betrekken bij deliturgie ontstond rond 1900 de LiturgischeBeweging. De leiders van de beweging pro-beerden een meer actieve deelname vangelovigen te bereiken door hen te leren deliturgische teksten te volgen en te verstaan.Dit gebeurde door de uitgave van missalenen door het gezamenlijk zingen van accla-maties en eenvoudige liturgische gezangen.

Het Tweede Vaticaans Concilie zorgde vooreen liturgische omwenteling en promoveerdede gelovigen officieel van aanwezigen totactieve en wezenlijke deelnemers aan liturgi-sche vieringen. Het samen zingen van liturgi-sche gezangen (geen devotieliederen!) enacclamaties werd gezien als een belangrijkmiddel tot deze actieve deelname(participatio actuosa).

De cantor terugOm deze ontwikkeling concreet gestalte tegeven werd in de Algemene Inleiding op hetRomeins missaal (1970) bepaald: “Er be-hoort een voorzanger of een koorleider tezijn om de volkszang te leiden en te onder-steunen. Zelfs als er geen koor is, moet devoorzanger de verschillende gezangen leidenwaaraan het volk zijn aandeel heeft.” In 2004verscheen de Nederlandse vertaling van deopvolger van de Algemene Inleiding van hetRomeins missaal onder de titel ‘AlgemeenStatuut van het Romeins missaal”

34

Dit Algemeen Statuut zal in alle parochiesaanwezig zijn, want het is uitgegeven alsbijlage bij het directorium voor het kerkelijkjaar 2004/2005. In het Algemeen Statuutwordt de functie van cantor nauwkeuriger enuitvoeriger omschreven dan in de AlgemeneInleiding. Omdat het Algemeen Statuut geenregister heeft, geef ik hierbij een opsommingvan de nummers eruit die te maken hebbenmet de functie van cantor: 39-41, 48, 52, 61,61, 71, 83, 87, 102, 104, 119, 129, 309, 366 en367.

KwaliteitenDe waarde van een cantor voor de liturgiestaat of valt met zijn of haar instelling vankwaliteiten. Persoonlijke betrokkenheid bij deliturgie is een eerste vereiste. Deze betrok-kenheid zal de cantor motiveren zich verderte ontwikkelen (cantorcursus NSGV) en voor-komt ongewenst solistisch gedrag. De cantordient voldoende zangtechnisch geschoold tezijn. Hij of zij moet zelfstandig de psalmen engezangen uit de bundel ‘Gezangen voor deLiturgie (GvL) kunnen instuderen en dezegoed kunnen uitvoeren. Het spreekt vanzelfdat vooraf met de organist overlegd wordtover zaken als tempo en wijze van uitvoering.Het is niet eens strikt noodzakelijk dat eencantor goed kan dirigeren. Een uitnodigendgebaar aan het volk is veelal voldoende. Omeen juiste keuze van liederen te kunnen ma-ken is een meer dan gemiddelde kennis vanliturgie noodzakelijk. Liederen dienen betrek-king te hebben op de lezing en moeten ophun plaats passen in de viering en de tijd vanhet kerkelijk jaar. Om te bereiken dat liederengeïntegreerd worden in het geheel van deviering, is overleg vooraf met de voorgangernodig. Met een enkele verwijzing naar eenlied bij de inleiding, in de homilie of bij hetslotwoord kan de voorganger duidelijk ma-ken dat de gezongen liederen meer zijn danalleen muzikale omlijsting.

De cantor in de praktijkAls een parochie een of enkele goedecantors rijk is, hoeft er niet altijd een koor tezijn voor de kerkmuzikaal verantwoordeEucharistieviering of Woord- en Communie-

viering. Dat kan een enorme verlichting bete-kenen voor de koren, die soms grote proble-men hebben met het goed verzorgen vanmeerdere vieringen in een weekend. Vaakneemt men dan zijn toevlucht tot een ’Mismet liedjes’, waarbij alleen een organist devolkszang begeleidt. Met een cantor erbij kanhet zoveel beter en liturgisch rijker, althans alsde functie van de cantor niet beperkt blijft tothet “trekken”van de volkszang. De cantorkan namelijk naast gezamenlijk gezongenliederen en acclamaties ook afwisselend methet volk Kyrie-litanieën (GvL 211 e.v), allevaste gezangen en daarvoor geëigendeliederen (bv GvL 541, 546, 642, 647, 648)zingen. De plaats van de cantor is uiteraardvóór het volk. Alleen vanaf die plaats is eenzinvolle gezongen dialoog mogelijk met hetvolk en kan hij of zij de volkszang leiden. Een(koor)orgel vóór in de kerk zou natuurlijkideaal zijn, maar als er alleen een orgel achterin de kerk staat, kan een goede organist ookvan daaruit de volkszang uitstekend begelei-den. Als de cantor alleen zingt – bijvoorbeeldde psalmverzen – geeft in dat geval eenmooie begeleiding met lange akkoorden decantor de nodige vrijheid, terwijl tegelijkertijdstorende oneffenheden als gevolg van deafstand tussen cantor en organist vermedenworden.

AntwoordpsalmVoor de cantor is een zeer belangrijke rolweggelegd bij de antwoordpsalm: “na deeerste lezing volgt doorgaans de antwoord-psalm, die een integraal deel is van de liturgievan het woord en die van groot liturgisch enpastoraal belang is, omdat zij de overwe-ging van het woord van God bevordert. (…)Het verdient de voorkeur dat de antwoord-psalm gezongen wordt voorgedragen,minstens het antwoord van het volk. Depsalmist of cantor van de psalm draagt depsalmverzen voor vanaf de ambo of op eenandere geschikte plaats, terwijl de gehelevergadering is gezeten en luistert.” (61)

Er zullen weinig koren zijn die alle antwoord-psalmen, zoals zij in GvL staan, kunnenzingen. Een cantor die redelijk muziek leest,

35

kan het wél! In vieringen met een goedecantor kan bijna altijd de antwoordpsalmgezongen worden die het lectionarium aan-geeft! Dit is veel rijker en zinvoller dan hetaltijd weer zingen van een standaardpsalm ofeen strofisch lied als ‘tussenzang’.Met een cantor kan ook in alle vieringen hethallelujavers vóór het evangelie gezongenworden. Met een beetje creativiteit kunnenvrijwel alle teksten van deze verzen ingepastworden in bestaande muzikale patronen,zodat in veel vieringen het vers gezongenkan worden dat direct betrekking heeft op het

daarop volgende evangelie. Weer een voor-beeld van liturgische verrijking.

Bovendien is het repertoire liturgische liede-ren van een goede cantor veel groter dandat van een koor, wat een goede keuze uitdeze liederen voor een viering ten zeerstevergemakkelijkt. Kortom, een cantor iszeker geen surrogaat voor een koor,maar vervult een nieuwe en zeer zin-volle liturgische functie naast die vanonze koren.

Adriaan van RoodeUit: Jubilate, 38ste jrg./nr.2/mei 2005

SALARIËRING KERKMUSICI

Onderstaand de salarissen van de kerkmusici, zoals die in het kader van de terzake geldende regelingen voor 2006 zijn voorgeschreven. De salarissen van dekerkmusici zijn in overleg met de betreffende vakorganisaties ten opzichte van2005 verhoogd met 1,4% op basis van de gemengde index en vervolgens afge-rond op € 0,05. De nieuwe salarissen bedragen:

Bruto uurtarief Bruto uurtariefBevoegdheid dirigent en organist dirigent of organist

Niveau I € 39,10 € 26,05Niveau II € 34,20 € 22,80Niveau III € 29,35 € 19,20

De salariëring van de kerkmusicus die niet valt onder een van bovenstaandebevoegdheidscategorieën, maar die niettemin een arbeidscontract heeft geslotenmet de parochie, luidt als volgt:

Bruto uurtarief Bruto uurtariefBevoegdheid dirigent en organist dirigent of organist

Niveau A € 14,45 € 16,30Niveau B € 16,30 € 11,10

36

Een orgel voor Gerardus

Het komt tegenwoordig weinigmeer voor: de plaatsing vaneen nieuw pijporgel in eenLimburgse kerk. Reden te meerom in het kort aandacht te ge-ven aan het nieuwe orgel van deGerarduskapel te Wittem.Het zal de bezoekers van dekapel al zijn opgevallen: deaanwezigheid van een fraaieeiken orgelkast naast het altaar,op de plaats waar voorheeneen gammel elektronisch orgel-tje dienst deed. Kast en speelta-fel zijn vervaardigd van hoog-waardige materialen; de klavie-ren zijn belegd met ebbenhouten been en de kast is verfraaidmet houtsnijwerk. Het geheelpast zeer goed in het interieurvan de kapel.De orgelcommissie (bestaandeuit Frans Jespers, Rob vanWilgenburg en de provinciaalvan de congregatie van deRedemptoristen, pater Jans-sens) heeft gekozen voor eeninstrument van de firma Famaen Raadgever, gebouwd in 1995. Het orgel heeft mechanische tractuur en negen stemmen,verdeeld over drie klavieren en vrij pedaal.Een lange zoektocht ging vooraf aan de keuze voor dit orgel. Uiteindelijk kwam de commissiein Muiden terecht, waar de organist van de Hervormde Kerk, een huisorgel te koop had: eeninstrument speciaal gebouwd voor het uitvoeren van Franse barokmuziek. Dit verklaart deaanwezigheid van een regaal 8’ (met intiem en nasaal karakter) op een apart, derde klavier, alsaanvulling van het prestantenkoor op het eerste en het fluitenkoor op het tweede klavier. De driemanualen met gezamenlijk acht stemmen maken een schat aan klankcombinaties mogelijk.De transformatie van huisorgel tot kerkorgel ging met een ingrijpende verbouwing gepaard. Dewinddruk werd verhoogd, de intonatie gewijzigd en een Subbas 16’ op het pedaal toege-voegd. Verder werden een grotere balg en een zwaardere motor geplaatst, en er werd eenvlonder gebouwd, waarop het orgel rust, en waarin zich de windvoorziening en het mechaniekvan de nieuwe Subbas bevinden. Deze werkzaamheden werden uitgevoerd door de firmaFlentrop en door de oorspronkelijke meubelmaker van het orgel, W. Dijkhuizen.Het orgel is op 5 juni plechtig ingewijd. Een mooie aanwinst voor de Gerarduskapel, haar be-zoekers en het muziekleven in Wittem!

Rob Peters

Organist Rob van Wilgenburg aan de klavieren van hetnieuwe orgel

37

Cursusverslag

Verslag van de kinderkoordirigentendag22-10-2005 van de werkgroep KKK (Kind - Koor - Kerk) teLimburg, in het gemeenschapshuis Groenewoud te Weert

Gastspreker tijdens deze dag was Sylvèrevan Lieshout. Hij opende zijn verhaal met eenstukje videoband van de kinderkooracademy,(wwwkinderkooracademy.nl). Voor kinder-koordirigenten is er een post HBO-opleidingte volgen van 1 tot 4 jaar. Verder wordendaar regelmatig bijscholingscursussen gege-ven voor kinderkoordirigenten. Op internetkunnen kinderkoordirigenten informatie vin-den bij www.4mains.nl.Belangrijk voor een kinderkoordirigent is datdeze “geraakt” wordt door de kinderen endat hij of zij kan genieten van het resultaat.Eveneens is het van belang om het voorkinderen zo in te richten dat het voor dekinderen leuk is. Het werkt bijzonder goedom de kinderen een vaste plaats in de groepte geven.Tijdens deze dag werd er extra aandachtgeschonken aan de zogenaamde brommersbij een kinderkoor en hoe je daar mee omkunt gaan. Er zijn notoire- en gelegenheids-brommers. Vaak is dit een kwestie van con-centratie. Probeer de aandacht af te leidenvan het zingen en probeer te werken metnatuurgeluiden bijvoorbeeld het huilen vaneen wolf, meeuwgeluiden, etc..Hiervoor gaf Sylvère de volgende tips:

*Zorg voor veiligheid in de omgeving.*Herhaling is een randvoorwaarde die je

moet creëren.* Individuele aandacht en benadering zijn

erg belangrijk.*Geschikt repertoire. In het begin niet een te

grote toonomvang.*Toonovername (van gemakkelijk naar

moeilijker).Liederen die geschikt zijn als inzinglied bij eenkinderkoorrepetitie zijn: Tango, Ajo, Nanapopo (zie: “Hoi een lied”).Verder werd deze dag aandacht besteed aanslag en repetitietechniek. De openingsvraagwas: Waarom wordt iemand dirigent? In degroep werden 3 enveloppen met een op-dracht erin uitgedeeld. Inspireert het dirige-ren? Dirigeert hij mee of geeft hij leiding? Wiebepaalt uiteindelijk wat er gebeurt?

De volgende liederen werden doorgezongenen geoefend: Ahrirang (Koreaans volkslied);“ Because the Lord is my shepherd “.GuidoGrond heeft dit lied van een toelichting voorzien.Dit is gebaseerd op Psalm 23, het is neutraalen kan gebruikt worden als tussenzang tus-sen de eerste en tweede lezing.Als slot van de dag hebben we de canonSanctus (Taizé) doorgezongen. Toelichtingvan Guido Grond: De canon Sanctus is nietbedoeld in de plaats van het Heilig. maar kanwel als communielied gezongen worden.

Met trots kunnen we vaststellen dat dezestudiedag geslaagd is. We kunnen terugzienop een leerzame, inspirerende en gezelligedag.

Nederweert,Helna Beelen – Oosterbos.

38

KOORJUBILEA

Gennep, H.Norbertus; Gemengd Koor St.Norbertus,25 jaar op 26 nov. 2005.

Wahlwiller, H.Cunibertus; Schola Cantorum, 25 jaarop 26 maart 2006.

ONDERSCHEIDINGEN IN ZILVER

Gennep, H.Norbertus; Mw.J.Gietemans, Mw.T.Kempen,Mw.R.Teunissen, Hr.J.Deters,Hr.P.Noij.

Bemelen, H.Laurentius; Mw.A.M.Th.Beijers-van Laarhoven,Hr.J.A.ten Tije.

Buchten, H.Catharina; Hr.J.M.Donners.Ell, H.Antonius Abt; Mw.E.M.C.Triepels-Camp.Maastricht, H.Anna; Hr.H.Wijenberg.Posterholt, H.Matthias; Mw.D.van Breugel.Vlodrop, H.Martinus; Mw.C.E.T.Rieken-Meuwissen.Voerendaal, H.Laurentius; Mw.Th.Cuijpers.Wahlwiller, H.Cunibertus; Hr.L.v.d.Weyer dirigent,

Hr.J.Spaubeek voorzitter.

ONDERSCHEIDINGEN IN GOUD

Vlodrop, H.Martinus; Mw.J.M.Joosten-Jacob.

OVERIGE HULDIGINGEN d.m.v. EREDIPLOMA en/of KAARS.

Mook, H.Antonius Abt; Hr.J.W.J.Poelen 55 jaar koorzang.Offenbeek, Onbevlekt Hart van Maria; Hr.M.L.Verlinden 50 jaar koorzang,

Hr.J.W.Koch 55 jaar koorzang.Steyl, H.Rochus; Hr.W.Doumen, Hr.J.Roggen,

Hr.P.Adams, Hr.H.Olde Olthoff en deHr.J.Stoffels i.v.m. hun afscheid vanhet Gregoriaanse Kerkkoor.

ERETEKENEN VOOR BIJZONDERE VERDIENSTEN

Meerlo, H.Johannes de Doper; Hr.H.J.P.Graste.Rimburg, H.Drievuldigheid; Hr.P.J.Wassen.

Jubilea en onderscheidingen

Het diocesaan bestuur wenst alle hiervoren vermelde koren en koorzangersvan harte proficiat met de hun toegekende onderscheidingvanwege hun kerkmuzikale trouw aan de lofzang Gods.

39

MUZIEK IN DE LITURGIE:

VELE FUNCTIES EN EVEN ZOVEEL KLANKEN:

In het voor dirigenten en koren onmisbare ‘Overzicht van de ge-zangen - 1 (27 nov.2005-14 april 2006) van de Werkgroep voorLiturgie Heeswijk wordt in het ‘Woord vooraf’, blz. 2, over het bo-venstaande het volgende gezegd:

“Muziek in de liturgie heeft vele functies en even zoveel klanken.

Zingen is VERKONDIGEN.We zingen een tekst die verstaan wil worden, we verkondigenGods Woord (een psalm, een bijbellied) of zetten de toon voorde overweging (meditatie, uitleg).

Zingen is BIDDEN.We roepen tot God: wees aanwezig, red mij, red ons, geef rustaan..., wees barmhartig. In een lied krijgen de woorden vleugels,ze stijgen op, gaan boven zichzelf uit. Zingende vinden we ant-woord, wellicht laat God zich horen in de stilte tussen de noten.

Zingen is BIJEENBRENGEN.Jij zingt met mij en ik met jou. We zingen samen, onze stemmenvormen één klank. Door te zingen ontdekken we dat we één ge-meenschap zijn, meerstemmig, harmonieus, soms met veel dis-sonanten (die altijd oplossen, zo gaat dat in de muziek.)

Zingen is....zoveel stemmen, zoveel belevingen. Zingen in de liturgie is on-misbaar.”

40

Breek, o Geest, nu door in ons,Geest van vuur en Geest van leven.

(LDII – 932)

Jaar van de H. Geest2006