NNNEWSLETTEREWSLETTEREWSLETTER DDDECEMBERECEMBERECEMBER 201320132013

2

VVVOORWOORDOORWOORDOORWOORD Beste lezer,

Het is mij een groot genoegen het allereerste voorwoord te mogen schrijven voor de allereerste ELSA Brussel-nieuwsbrief, die ongetwijfeld op een dag zijn plaats in de annalen van de geschiedschrijving over de rechtenopleiding aan de

VUB zal vinden.

Ook al is dit pas het eerste werkingsjaar van onze nieuw opgerichte rechtenstudentenvereniging, kunnen we in deze editie reeds terugblikken op een

succesvol en goed gevuld semester.

In het begin was de oprichting van een nieuwe ELSA (The European Law Students’ Association)-afdeling aan onze Alma Mater uiteraard een zeer grote gok. Ikzelf was destijds overtuigd van de vele voordelen die het ELSA -netwerk, waar ik tijdens mijn Erasmus-uitwisseling in Amsterdam voor het eerst mee in contact was gekomen, aan rechtenstudenten kan bieden. Of het daarom zou aanslaan bij mijn collega-

studenten was een heel ander verhaal.

Ik kreeg gelukkig snel de steun van enkele medestudenten, de Rechtenfaculteit en een bereidwillige sponsor (KPMG), die maar wat graag

mee in dit verhaal wouden stappen.

Desalniettemin zagen bepaalde gevestigde machten ons niet zo graag komen. We hebben ons echter door al de administratieve formaliteiten en andere beslommeringen geworsteld, en staan nu voor u als een volwaardig erkende functionele vereniging met een zestienkoppig bestuur en een ledenbestand van

meer dan 300 rechtenstudenten!

Onze leden hebben we intussen van tal van

interessante activiteiten voorzien.

Tijdens onze drie legal seminars on legal skills werden de deelnemers getraind in hun orale en

schriftelijke pleitvaardigheden.

Op onze Study Trip naar Den Haag bezochten we onder meer het Internationaal Strafhof, het Joegoslavië-tribunaal en het Internationaal Gerechtshof in het Vredespaleis. Onze twee lezingen over de Belgische Justitie met strafadvocaat Walter Van Steenbrugge en Minister van Justitite Annemie Turtelboom konden eveneens op een grote opkomst rekenen (al kan bij deze laatste ook de gratis receptie die we achteraf aanboden er voor iets tussen

gezeten hebben).

In deze nieuwsbrief vindt u onder meer een interview terug met Professor Dr. Filiep Deruyck die een academische kijk op de netelige Justitie-kwestie weet

te geven.

Daarnaast vindt u verder humoristische columns, evenals informatieve artikels over summer schools en studies in het buitenland terug afgewisseld met

leuke foto‟s en cartoons.

Deze nieuwsbrief kan gelden als de veruitwendiging van alles wat ELSA-Brussel voor u beoogt te betekenen: een handig, informatief maar bovenal amusant formaat waar u ongetwijfeld iets aan zult

hebben in uw verdere levenswandel!

Ik wens u alvast veel leesplezier toe!

Olivier Dinet

Founder & President ELSA-Brussel v.z.w.

3

ELSA BELSA BELSA BRUSSELRUSSELRUSSEL, , , GESPOTGESPOTGESPOT......... ...op de Legal Skills seminars...op de Legal Skills seminars...op de Legal Skills seminars

...in Den Haag...in Den Haag...in Den Haag

4

...op het Bedrijvenforum...op het Bedrijvenforum...op het Bedrijvenforum

...en met Minister Turtelboom!...en met Minister Turtelboom!...en met Minister Turtelboom!

5

[Column]

BLOK(BLOK(BLOK(KENKENKEN)))

Door Noë Schellinck Sinterklaas, die normaliter brave leeftijdsgenoten over het hele land op 6 december verblijdt, komt op de VUB altijd wat laat. Velen zijn het al gewend; het is eerder een vroege Kerstman. Alleszins, wie ook de gulle gever mag zijn, vanaf 23 december krijgt elke student een redelijk stevige portie verlof in het schoentje. Verlof? Ja ja, „verlof‟. Het staat welheus in de facultaire kalender: verlof studenten – tot 4 januari. Kijk maar na. Het kan eens deugd doen, vakantie nemen op voorhand. Denk ik. Het is nochtans logischer dan het klinkt; als een spreekwoordelijke vrolijke kameel kunt u op deze manier de woestijn in met twee bulten vol van ontspannen gevoelens en energie, klaar voor een droge veertigdagentocht van faalangst en stress. Ik wil niet gezegd hebben hoe die tocht heet. Maar omdat het om literaire redenen niet anders kan: blok. De VUB-Sinterklaas is een toffe peer, hij brengt niet alleen verlof, maar ook jaar na jaar blokplicht. Ook als je er niet meer in gelooft, Hij gelooft in jou, hij brengt het. Geen paniek, de blokperiode is niet alleen kommer en kwel, maar heeft net veel te bieden. In het bijzonder voor zij die pas dit jaar aan hun eerste sessie toe zijn. Ik wil niet uitweiden, maar ik herinner het me nog alsof het gisteren was. En gisteren was nota bene een zondag. Het kost mij meteen ook enige moeite om bij deze gelegenheid geen bulletpoints met do's and don'ts voor de confraters uit eerste bach mee te geven, maar - tenzij ik verkeerd ben ingelicht - bent u niet aan het juiste adres voor vaderlijke raad. Nu ja, toch dit: keep calm and study law, en wees ondertussen gerust, u hoeft tijdens de blok - net als in de rest van uw dagdagelijkse leven - meer niét te doen dan u wel hoeft te doen. Het zou anders onmenselijk zijn. En dat is de rechtenfaculteit allerminst, toch?

Het is nochtans een serieuze bevalling, die van goede jurist. Hoewel wij VTM, VIJF, Vitaya en LibelleTV een warm hart toedragen zal dit een bevalling zijn die níet op televisie wordt vertoond. Vele uren tussen de boeken en achter de (obligate?) Mac, kijkplezier niet verzekerd. Maar het bovenstaande mag u gerust even figuurlijk nemen. Een goede jurist worden houdt namelijk veel meer in dan louter een goede student in de rechten te zijn. Er is, menen wij (en oh zo veel juridische werkgevers), net nog een tikkeltje extra voor nodig. En dankzij ELSA hoeft dat tikkeltje meer niet eens zo veraf te liggen. Beste vrienden, koken kost (bijna altijd) geld. Maar vrees niet. We dragen Njam! een iets minder warm hart toe dan bovenstaande zenders en we zijn edoch geen kookclub. U hoeft daarom niet te treuren, onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat als ELSA-lid de kans 98% groter is dat vroeg of laat Hof van Cleve uw stamrestaurant wordt dan dat u zelf een sterrenchef wordt (2% statistische afwijking mogelijk, nvdr.). Tot u het echter zover gebracht heeft kookt ELSA volledig gratis voor u, en er staat heel wat spannends op onze menukaart voor de komende maanden van 2014. Toegegeven, het is dan wel geen menu Veld, Tuin en Bos - overigens een aanrader van bij de heer Goossens en nu in de aanbieding voor €305 (wijn incl.) - maar een geslaagd bord van professioneel gerichte activiteiten met topsprekers, trips doorheen heel Europa, networking binnen de juridische wereld, stages en zoveel meer. Een must voor iedere rechtenstudent. Als afsluiter: een welgemeende „dank u‟ aan alle fijnproevers die reeds deelnamen aan onze activiteiten dit academiejaar (o.m. de trip naar Den Haag, ontvangst van mr. Walter Van Steenbrugge, de minister van Justitie Annemie Turtelboom, de trainingen in juridische vaardigheden, enz.). En vooral: geniet van het verlof!

6

ELSAELSAELSA---DDDELEGATIESELEGATIESELEGATIES

- Door Stephaan Cloet

Dankzij de naam en faam die ELSA door de jaren heen heeft vergaard, biedt ELSA International haar leden meerdere malen per jaar de kans om haar te gaan vertegenwoordigen op vergaderingen van talrijke internationale organisaties. Op die manier kunnen de delegaties van ELSA de onderhandelingen en het besluitvormingsproces in

deze organisaties vanop de eerste rij volgen.

De instellingen waarvoor leden zich kandidaat kunnen stellen zijn onder andere de mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, de World Intellectual Property Organization en UNESCO. ELSA International zorgt er dan voor dat de geselecteerde leden, de zogenaamde delegates, kunnen deelnemen aan de vergaderingen. De taken van een delegate zijn eenvoudigweg de vergaderingen volgen, tijdens breaks contacten leggen met aanwezige diplomaten en van alles een

verslag indienen bij ELSA International.

Reeds afgelopen zomer stelde een van onze bestuursleden zich kandidaat en werd geselecteerd om ELSA te gaan vertegenwoordigen op de United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) in Wenen. Samen met vier andere, uit alle uithoeken van Europa afkomstige leden, mocht hij gedurende een week meemaken hoe de commissie - dat in 1980 overigens het Weens koopverdrag opstelde - zogenaamde model laws en

guidelines opmaakte.

Hoewel de ELSA - delegaties geen stemrecht hebben op de bijeenkomsten van de internationale organisaties, hebben ze als observerende partij in sommige materies wel spreekrecht. Zo werd onlangs een vijftal ELSA-leden naar het World Forum for Democracy van de Raad van Europa gestuurd om er deel te nemen aan verschillende debatten rond

democratie.

Deelnemen of meer info? Neem dan een kijkje op www.elsa.org of stuur een mailtje naar

stephaan.cloet@elsabrussel.be.

7

8

SSSTUDERENTUDERENTUDEREN INININ HETHETHET

BUITENLANDBUITENLANDBUITENLAND? K? K? KEUZEEUZEEUZE TROEFTROEFTROEF!!!

- Door Zita Leijnse

Studeren in het buitenland kan een fantastische en bovenal leerrijke ervaring zijn. Een helder zicht op de mogelijkheden en een goede voorbereiding zijn weliswaar van groot belang. Een buitenlands avontuur is immers voor (rechten)studenten vaak niet zo evident. De stap naar een nieuw rechtssysteem kan beangstigend lijken. Er werd immers met bloed, zweet en tranen inzicht verworven in het nationale recht , zo denken velen, waarom dan halsoverkop een nieuwe titanenstrijd aangaan? Hoe zit het met al te strenge buitenlandse proffen? En is het prijskaartje

wel haalbaar?

Gelukkig bestaan er talrijke programma‟s en initiatieven die een antwoord bieden op dergelijke hoofdbrekens. Zo staan de lesprogramma's en de talrijke beschikbare beurzen tegenwoordig gelukkig allemaal te pronken op overzichtelijke websites. Uitgaande studenten krijgen doorgaans ook een ruime vrijheid in het samenstellen van hun studieprogramma. Er worden in de masterjaren – wanneer zo‟n uitwisseling meestal plaats heeft – voldoende internationaal-getinte vakken voorzien. Op die manier kan er een gepast individueel traject worden uitgestippeld, waarbij bijvoorbeeld de Belgisch-rechtelijke vakken niet moet worden „opgeofferd‟ om aan een bevredigend aantal

studiepunten te komen.

Onder de uitwisselingsprogramma‟s staat Erasmus natuurlijk met stip bovenaan. Het Europese initiatief is inmiddels al 25 jaar springlevend, en is nog steeds de populairste manier om een buitenlands academisch avontuur in te vliegen. Let wel: de administratieve mallemolen die “L’auberge espagnole” zo treffend in beeld bracht is bij

momenten wel degelijk zenuwtergend.

Maar goed uitgebouwde ondersteuningsdiensten (die tegenwoordig ook digitale platforms hanteren) en ook studentenverenigingen zoals ESN kunnen hulp bieden. De VUB biedt locaties in verschillende landen aan, waaronder Nederland, Frankrijk, Spanje en Zwitserland. De garantie van een zeer schappelijke beurs is de spreekwoordelijke de kers

op de taart.

Naast het Erasmus-programma bestaan er echter nog verschillende andere opties, die door de veel grotere bekendheid van die eerste een beetje in de vergetelheid vertoeven. Zo bestaat er voor studenten vanaf de derde Bachelor een heus uitwisselingsprogramma tussen de VUB en een tiental Chinese topuniversiteiten. Daaronder de zeer

hoog aangeschreven Shanghai Jiao Tong University.

Sinds het academiejaar 2012-2013 biedt de VUB ook een zgn. “Joint Programme” (ook wel bekend als „dual master‟) aan, op basis van een bilaterale overeenkomst met Leeds University (UK). Dit programma gaat door in het laatste masterjaar, waarbij alle vakken in het Engels gegeven worden: eerst een semester aan de VUB, vervolgens een semester in Leeds . Men mag voorts de daar te volgen vakken zelf aanwijzen, los van enige „vervangingszorgen‟ die wel kunnen spelen bij het Erasmus-traject. Deze vakken worden onderwezen op de in Angelsaksische landen beproefde Socratische methode.Voorbereiding en medewerking in de les zijn dus cruciaal! Ook de masterproef wordt in Leeds verder begeleid, met een Engelse professor als co-promotor. Het prijskaartje is niet zo democratisch als bij Erasmus, al hoeft men maar voor één Engels semester te betalen. Dé grote troef van het programma is de mogelijkheid om in Leeds LLM-vakken te volgen, waardoor al uitgebreid kan worden genoten van excellent onderricht in zeer

gespecialiseerde materies.

9

LLM (het Latijnse legum magister) is de gangbare term voor een bijkomend rechtendiploma dat kan worden behaald na het doorlopen van de Bachelor. Hoewel dergelijke opleidingen ook aan Europese universiteiten te vinden zijn, wordt vooral de Amerikaanse of de Engelse LLM geambieerd. Europese rechtenstudenten beginnen doorgaans aan een LLM na het voltooien van de master, of zelfs na een aantal jaar werkervaring. Plaatsen aan topuniversiteiten zijn schaars, dus een uitgebreide voorbereiding, een mooi CV en goede studieresultaten zijn een must. Er zijn verschillende beurzen beschikbaar om deze gegeerde maar

peperdure opleidingen wat betaalbaarder te maken.

Zo bieden Fulbright en BAEF (voor de VS) mooie perspectieven en verleent de Lazard Foundation rentevrije leningen (één van de schaarse financiële opstekers voor een Engelse LLM). Een LLM is een absolute aanrader als je een carrière ambieert in één van de grote internationale advocatenkantoren, en natuurlijk ook voor eenieder die van een

academische uitdaging houdt!

Ook ELSA draagt natuurlijk haar steentje bij op het internationaal toneel, met het STEP-programma en buitenlandse studiereizen of Summer Schools. Met het STEP-programma krijgen ELSA-leden de mogelijkheid tot een stage in het buitenland. Onze summer schools vormen een orginele manier om tegelijkertijd je kennis over een bepaald juridisch thema te verrijken en boeiende internationale

contacten te leggen.

Een internationale studie-ervaring is een opsteker van onschatbare waarde, voor potentiële werkgevers als voor jezelf. Het is een bewijs van doorzettingsvermogen en flexibiliteit, en draagt bij tot je verdere persoonlijke vorming. Een absolute

aanrader!

Lees op de volgende pagina welke boeiende ervaringen Stephaan heeft opgedaan tijdens de

ELSA Summer School te Braga, afgelopen zomer.

Nuttige websites of contactadressen: Nuttige websites of contactadressen: Nuttige websites of contactadressen:

https://www.vub.ac.be/infovoor/

toekomstigestudenten/studereninbuitenland.html

http://elsa.org/page/traineeships/

xiaohong.tong@vub.ac.be

(coordinator uitwisselingen VUB-China)

10

LLLAWAWAW FFFUNUNUN

11

ELSA SELSA SELSA SUMMERUMMERUMMER LLLAWAWAW SSSCHOOLCHOOLCHOOL

––– UUUMINHOMINHOMINHO SSSUMMERUMMERUMMER LLLAWAWAW SSSCHOOLCHOOLCHOOL

ONONON IP LIP LIP LAWAWAW - Door Stephaan Cloet

Naar jaarlijkse gewoonte werden ook afgelopen zomer verscheidene ELSA Summer Law Schools gehouden. Tijdens een zogenaamde 'SLS' worden dertig ELSA-leden van over heel Europa een week lang ondergedompeld in de wereld van een tak van het internationaal recht. De organiserende lokale ELSA-groep houdt daartoe een combinatie van lezingen, conferenties, bedrijfsbezoeken, mock trials en/of moot courts teneinde de deelnemende studenten voldoende kennis over het onderwerp te kunnen bijbrengen. Zo werden tijdens de zomer van 2013 Summer Law Schools gehouden rond onder andere geschillenbeslechting, mergers & acquisitions, mensenrechten, intellectueel eigendomsrecht en financieel recht in respectievelijk

Wenen, Istanbul, Zagreb, Porto en Boekarest.

Reeds afgelopen zomer besloot een van onze bestuursleden zich aan het ELSA Summer School-avontuur te wagen. Onze penningmeester trok naar Braga, nabij Porto, om er deel te nemen aan de SLS rond intellectueel eigendomsrecht en keerde terug terug met een bagage aan kennis en culturele ervaringen. De combinatie van een strak academisch programma, sightseeing en sociale activiteiten maken van de ELSA Summer Law Schools immers

een onvergetelijke belevenis.

Overdag, van 9u tot 16u, vonden er in de lokalen van de Universidade do Minho in Braga verschillende lezingen plaats van gerenomeerde Portugese en Spaanse docenten en advocaten, elk deskundige in het vakgebied waarover ze kwamen doceren. De kwaliteit van het academisch programma wordt bovendien telkens gewaarborgd door een specialist

terzake, geselecteerd door de organisatoren.

Alsof dit nog niet volstond, was nog een seminarie voorzien met vooraanstaande leden uit de wereld van het intellectueel eigendomsrecht en mochten de deelnemers de opgedane kennis in de praktijk omzetten tijdens een gesimuleerde rechtszaak, de

zogenaamde mock trial.

Opdat de uit alle uithoeken van Europa afkomstige deelnemers kennis zouden kunnen maken met elkaar en hun, veelal toeristische, omgeving, voorzien de organisatoren, bovenop het academisch programma, ook sociale en culturele activiteiten. In Braga bestond het (facultatieve) culturele programma voornamelijk uit het bezoeken van nabijgelegen historische sites, gevolgd door restaurant-, café-, en/of

discotheekbezoeken.

De ELSA Summer Law Schools zijn toegankelijk voor alle De ELSA Summer Law Schools zijn toegankelijk voor alle De ELSA Summer Law Schools zijn toegankelijk voor alle ELSAELSAELSA---leden. Wens je hier zelf eens aan deel te nemen, dan leden. Wens je hier zelf eens aan deel te nemen, dan leden. Wens je hier zelf eens aan deel te nemen, dan hou je rond april/mei best de evenementenpagina van ELSA hou je rond april/mei best de evenementenpagina van ELSA hou je rond april/mei best de evenementenpagina van ELSA International in de gaten op www.elsa.org/activities/events. International in de gaten op www.elsa.org/activities/events. International in de gaten op www.elsa.org/activities/events. Voor meer informatie kan je steeds een mail sturen naar Voor meer informatie kan je steeds een mail sturen naar Voor meer informatie kan je steeds een mail sturen naar info@elsabrussel.be.info@elsabrussel.be.info@elsabrussel.be.

12

13

DDDEEE BBBELGISCHEELGISCHEELGISCHE JJJUSTITIEUSTITIEUSTITIE DOORDOORDOOR

DEDEDE OGENOGENOGEN VANVANVAN PROFPROFPROF. . . DRDRDR. . .

FFFILIEPILIEPILIEP DDDERUYCKERUYCKERUYCK

- Door Olivier Dinet

Als sluitstuk op de lezingen door strafadvocaat Walter Van Steenbrugge en Minister van Justitie Annemie Turtelboom rond de hervormingen van de Belgische Justitie, geeft ELSA-Brussel ditmaal graag het woord aan de geëerde (en door studenten ietwat gevreesde) Professor Straf- en Strafprocesrecht Dr. Filiep Deruyck om ons zijn bedenkingen te geven bij de geplande

hervormingen.

Filiep Deruyck is Licentiaat in de Rechten (VUB, 1988), Doctor der Rechtswissenschaft (Justus-Liebig-Universität Giessen, Duitse Bondsrepubliek, 1990) en Doctor in de Rechtsgeleerdheid (VUB, 1996). Als hoofddocent verbonden aan de VUB (Faculteit Recht en Criminologie, Vakgroep Publiek Recht, Afdeling Strafrecht) doceert hij o.a. de vakken Strafrecht, Strafprocesrecht en Financieel -economisch Strafrecht. Daarnaast is hij advocaat aan de Balie van Antwerpen sinds 1996 en vervoegde hij het

kantoor Antaxius in 2004 als of counsel.

Tevens is hij stichtend lid van de redactie van het Tijdschrift voor Strafrecht (2000-2005) en van het

tijdschrift Nullum Crimen (2006).

Hoe is de Belgische Justitie veranderd Hoe is de Belgische Justitie veranderd Hoe is de Belgische Justitie veranderd sinds U bent afgestudeerd ?sinds U bent afgestudeerd ?sinds U bent afgestudeerd ?

“De grootste verandering is ongetwijfeld te situeren in de toegenomen complexiteit van de strafprocedure, die sindsdien aangegroeid is met een groot aantal rechtsmiddelen en te doorlopen tussenprocedures

alvorens tot een einduitspraak te komen.

De wetgever heeft er in 1998 - in de nasleep van de Dutroux-affaire - met de Wet-Franchimont voor gekozen om de procespositie van het slachtoffer van een misdrijf gevoelig te verbeteren. Hierdoor werd de benadeelde echter processueel de tegenpartij van de verdachte, waardoor ook deze van dezelfde rechtsmiddelen moest kunnen genieten om een eerlijk proces te waarborgen. De versteviging van de procespositie van de Burgerlijke Partij (BP) kon dus enkel maar gepaard gaan met een evenredige versteviging van de procespositie van de

verdachte.

Het Grondwettelijk Hof (GwH) heeft reeds meermaals geoordeeld dat het Openbaar Ministerie (OM) in het belang van de wet en de gemeenschap optreedt, en daarom over meer procedurele mogelijkheden dan de

verdachte kan en mag beschikken.

Mijn patroon sprak indertijd het OM nog aan als “achtbaar orgaan van de wet”. Het betrof namelijk geen tegenpartij. Daarom zit het OM ook even hoog als de rechter in tegenstelling tot de BP en de verdachte. Maar is die positie van het OM nu nog onverkort

gerechtvaardigd?

Er kan in de praktijk vastgesteld worden dat men steeds meer is opgeschoven naar een accusatoir strafrechtelijk systeem naar Angelsaksisch model, waarbij het OM verworden is tot tegenpartij van de verdachte en elk van de partijen het eigen onderzoek voert. De nog jonge Salduz-wetgeving is het meest recente voorbeeld van deze tendens. Bepaalde advocaten pleiten daarom voor meer rechten om hun onevenwichtige positie ten opzichte van het OM recht te trekken (het zogenaamde

principe van de “equality of arms”).

[>>>][>>>][>>>]

14

De nieuwe Salduz-richtlijn (Richtlijn 2013/48/EU van het Europees Parlement en de Raad 22 oktober 2013), die tegen 27 november 2016 omgezet moet zijn in de nationale rechtsorde, voorziet in een veel ruimere tussenkomst van de advocaat in de strafprocedure. Dergelijke tussenkomst is inherent aan een accusatoir systeem, omdat het aan de partijen overgelaten wordt om het onderzoek à decharge te voeren in tegenstelling tot een inquisitoir systeem waarbij het OM zijn onderzoek zowel à charge als à decharge van de

verdachte voert.”

Wat vindt U van deze evolutie naar een Wat vindt U van deze evolutie naar een Wat vindt U van deze evolutie naar een accusatoir strafsysteem?accusatoir strafsysteem?accusatoir strafsysteem?

“Persoonlijk ben ik hier geen voorstander van, daar het afbreuk doet aan het publieke karakter van het strafrecht. In het inquisitoriale model werd een wetsovertreding gezien als een misdrijf tegen de gemeenschap in plaats van tegen het slachtoffer. Daarom verkreeg de overheid het monopolie om de vervolging en de bestraffing van deze misdrijven voor zijn rekening te nemen. Het inquisitoriale onderzoek door het OM had tot doel de waarheid aan de

oppervlakte te brengen.

In de huidige evolutie zal het strafrecht echter meer en meer geprivatiseerd worden. De waarborgen van een eerlijk proces (“fair trial”) overeenkomstig art. 6 EVRM kunnen aldus op de helling komen te staan. Door de strafprocedure steeds meer te privatiseren, wordt de uitkomst meer en meer bekomen vanuit het kikvorsperspectief van de burgerlijke partij. De vraag kan gesteld worden of dit overall de meest wenselijke uitkomst is? Het strafrecht dreigt zo herleid te worden

tot een particulier wraakrecht.”

Over wraak gesproken. In de film “Het Over wraak gesproken. In de film “Het Over wraak gesproken. In de film “Het vonnis”, waarin het hoofdpersonage het vonnis”, waarin het hoofdpersonage het vonnis”, waarin het hoofdpersonage het recht in eigen handen neemt, klaagt recht in eigen handen neemt, klaagt recht in eigen handen neemt, klaagt regisseur Jan Verheyen het probleem regisseur Jan Verheyen het probleem regisseur Jan Verheyen het probleem van de procedurevrijspraken aan. Hoe van de procedurevrijspraken aan. Hoe van de procedurevrijspraken aan. Hoe s t a a t u t e g e n o v e r d e r g e l i j k e s t a a t u t e g e n o v e r d e r g e l i j k e s t a a t u t e g e n o v e r d e r g e l i j k e aanklachten? aanklachten? aanklachten?

Zijn er teveel proceduremiddelen voor Zijn er teveel proceduremiddelen voor Zijn er teveel proceduremiddelen voor de verdachte? Staat, zoals in de film de verdachte? Staat, zoals in de film de verdachte? Staat, zoals in de film wordt gezegd, “recht niet langer wordt gezegd, “recht niet langer wordt gezegd, “recht niet langer synoniem met gerechtigheid”?synoniem met gerechtigheid”?synoniem met gerechtigheid”?

“Procedurele waarborgen zijn er niet om schuldigen te doen ontsnappen aan hun straf, maar om onschuldigen, verwikkeld in een strafproces, te beschermen. Die waarborgen zijn er dus voor onschuldigen en schuldigen tegelijk. Een goed werkend strafrechtelijk systeem zou er ook toe moeten leiden dat er juist niet veel vrijspraken zijn! Deze zaken zouden er namelijk bij de beslissing van het parket om al dan niet te dagvaarden en bij de regeling van de rechtspleging door het

onderzoeksgerecht reeds uit gefilterd moeten zijn.

De rechtstaat moet er op gericht zijn het evenwicht te bewaren tussen de belangen van de gemeenschap bij een efficiënte vervolging en bestraffing van misdrijven en de belangen van het vervolgde individu. Professor Emeritus Alain De Nauw sprak in dit verband van een c o n s t a n t e s l i n g e r b e w e g i n g t u s s e n d e rechtsinstrumentele en de rechtsbeschermende functie van het strafrecht. Deze moeilijke evenwichtsoefening vertaalt zich echter maar al te vaak in

paniekvoetbalwetgeving.”

Is men met de nieuwe SalduzIs men met de nieuwe SalduzIs men met de nieuwe Salduz---richtlijn richtlijn richtlijn dan het evenwicht verloren?dan het evenwicht verloren?dan het evenwicht verloren?

“De nieuwe Salduz-richtlijn houdt in dat de verdachte vanaf de ondervraging door de politiediensten recht heeft op bijstand van een advocaat gedurende heel de verdere procedure. Nu is dit slechts verplicht vanaf de arrestatie tot het afleveren van het aanhoudingsbevel door de onderzoeksrechter. De slinger lijkt aldus inderdaad teveel doorgeschoten naar de kant van de individuele waarborgen. Door deze beslissing van de EU stevent er a.h.w. een tsunami op ons af waarvan we niet kunnen inschatten of onze dijken ertegen bestand

zijn. [>>>][>>>][>>>]

15

De vraag kan gesteld worden of de fysische bijstand door een advocaat vanaf de prille start van het strafonderzoek wel zo‟n noodzakelijke waarborg is. De ondervraging door de politiediensten is namelijk één van

de meest nuttige onderzoekshandelingen.

Het mag niet uit het oog verloren worden dat een advocaat steeds, per definitie, partijdig is (hij staat immers een partij bij) en telkens hij optreedt, hij reeds de verdediging dient te organiseren. Hoe meer een advocaat dus bij het begin van de strafprocedure betrokken zal worden, hoe groter de invloed van de organisatie van de verdediging op het procesverloop. Een correct verhoor had evenzeer verzekerd kunnen worden door middel van audiovisuele middelen om een

latere controle mogelijk te maken.

Toen ik begon aan de balie (nog voor de inwerkingtreding van de Wet-Franchimont in 1998) begon de taak van de advocaat eigenlijk pas op het einde van het strafonderzoek bij de dagvaarding of oproeping om te verschijnen voor de raadkamer. Het vooronderzoek wordt nu echter reeds meer en meer tegensprekelijk. De vraag zou gesteld moeten worden vanaf wanneer de organisatie van verdediging

optimalerwijze zou moeten aanvatten.

De onafhankelijke en onpartijdige controle door een onderzoeksrechter op de eerbiediging van de rechten van eenieder is reeds de grootst mogelijke garantie op

een eerlijk strafproces!

De tussenkomst van een advocaat kan daarentegen wel nuttig zijn wanneer op het einde van het onderzoek blijkt dat het onderzoek gebrekkig is verlopen (bv. in geval van een confirmation bias door de politiediensten). Voor 1998 was het de advocaat bovendien wel reeds toegestaan een willig verzoek in te dienen om bepaalde onderzoekshandelingen te laten stellen die zinnig voor de waarheidsvinding konden zijn. Het nog verder tegensprekelijk maken van het vooronderzoek lijkt mij geen doel op zich. Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat het strafprocesrecht tegenwoordig blind evolueert

zonder zicht op het uiteindelijke geheel.”

U vermeldt de belangrijke rol van de U vermeldt de belangrijke rol van de U vermeldt de belangrijke rol van de onderzoeksrechter. onderzoeksrechter. onderzoeksrechter.

Strafadvocaat Walter Van Steenbrugge Strafadvocaat Walter Van Steenbrugge Strafadvocaat Walter Van Steenbrugge meldde tijdens zijn lezing dat een groot meldde tijdens zijn lezing dat een groot meldde tijdens zijn lezing dat een groot deel van de huidige procedurefouten het deel van de huidige procedurefouten het deel van de huidige procedurefouten het gevolg is van een te grote delegatie van gevolg is van een te grote delegatie van gevolg is van een te grote delegatie van onderzoekshandelingen aan de politie onderzoekshandelingen aan de politie onderzoekshandelingen aan de politie met een gebrekkige controle door de met een gebrekkige controle door de met een gebrekkige controle door de onderzoeksrechter, die enkel bijgestaan onderzoeksrechter, die enkel bijgestaan onderzoeksrechter, die enkel bijgestaan wordt door een griffier die dan nog niet wordt door een griffier die dan nog niet wordt door een griffier die dan nog niet eens een jurist is.eens een jurist is.eens een jurist is.

“De huidige omkadering van de onderzoeksrechter in België is inderdaad schabouwelijk. Het tekort aan personeel en middelen heeft ongetwijfeld een impact op het goed functioneren van de onderzoeksrechter, die eigenlijk de machtigste persoon van België zou moeten zijn. Enkel de onderzoeksrechter kan immers beslissen of jij en ik vanavond in ons eigen bed kunnen slapen. Ingevolge de Wet-Franchimont en de voorgaande aanbevelingen van de Bende-commissie is de onderzoeksrechter volledig onafhankelijk geworden doordat hij niet langer een Officier van de Gerechtelijke Politie is. Door de gebrekkige omkadering ontstaat evenwel het risico dat de onderzoeksrechter meeloopt aan de hand van de politiediensten, aan wie hij noodgedwongen de meeste van zijn taken, zonder

daadwerkelijke vorm van controle, moet delegeren.

Maatregelen hiertegen moeten dan ook genomen

worden.”

Eén van de reeds geplande hervormingen Eén van de reeds geplande hervormingen Eén van de reeds geplande hervormingen is de vermindering van de bestaande 27 is de vermindering van de bestaande 27 is de vermindering van de bestaande 27 gerechtelijke arrondissementen naar 12 gerechtelijke arrondissementen naar 12 gerechtelijke arrondissementen naar 12 nieuwe gerechtelijke arrondissementen nieuwe gerechtelijke arrondissementen nieuwe gerechtelijke arrondissementen (de 10 provincies + Brussel en Eupen). Is (de 10 provincies + Brussel en Eupen). Is (de 10 provincies + Brussel en Eupen). Is dit een goede zaak voor de dit een goede zaak voor de dit een goede zaak voor de rechtsbedeling?rechtsbedeling?rechtsbedeling?

“Ik ben persoonlijk meer een voorstander van een horizontale verdeling naar competentie in plaats van een louter territoriale verdeling. Het doel moet namelijk

zijn een daadwerkelijke verandering te bewerkstelligen.

De Procureur des Konings (PK) van Turnhout afschaffen, maar in Turnhout vervolgens iemand als zgn. onderprocureur van de PK van Antwerpen plaatsen, is het kind louter een andere naam geven

zonder inhoudelijke wijziging. [>>>][>>>][>>>]

16

In bijzondere materies worden de competenties reeds

horizontaal ingedeeld.

Denk maar aan de fiscale substituten (ietwat neerbuigend “vliegende substituten” genoemd) en het Federaal parket (optredend inzake o.m. terrorisme en financieel-economische criminaliteit) die overal in het Rijk ingezet kunnen worden. Dit laat toe gespecialiseerde kennis overal te kunnen inzetten, en tevens in bepaalde arrondissementen ontstane particulariteiten weg te werken. Kleine fraude in het ene arrondissement streng vervolgen, en in het andere stelselmatig seponeren werkt de rechtsongelijkheid

anders enkel maar in de hand.

Dergelijke horizontale verdeling is écht niet onhaalbaar.

België is heus niet zo groot!”

Verder wil de Minister het aantal Verder wil de Minister het aantal Verder wil de Minister het aantal raadsheren in beroep verminderen van raadsheren in beroep verminderen van raadsheren in beroep verminderen van drie naar één alleen zetelende drie naar één alleen zetelende drie naar één alleen zetelende raadsheer. Zal dit de efficiëntie ten raadsheer. Zal dit de efficiëntie ten raadsheer. Zal dit de efficiëntie ten goede komen?goede komen?goede komen?

“Ik geloof niet dat deze maatregel zo‟n groot verschil zal

uitmaken.

Ten eerste behoudt men de mogelijkheid te vragen de zaak toch nog door 3 raadsheren te laten behandelen. De toepassing van deze ontsnappingsclausule is in de vergelijkbare - vroeger reeds gewijzigde - procedure voor de correctionele rechtbank nu al eerder de regel

dan de uitzondering.

Zelfs als men de drie raadsheren dan elk op een verschillende zaak kan plaatsen, zullen zij uitspraak moeten doen in een eigen kamer met een procureur en een griffier in elk van deze kamers, hetgeen - paradoxaal genoeg - tot een grotere personeelsbehoefte aanleiding zal geven. Ook zal men dan extra lokalen nodig hebben, wat in bepaalde hoven

en rechtbanken problematisch dreigt te worden.”

In Antwerpen loopt momenteel een In Antwerpen loopt momenteel een In Antwerpen loopt momenteel een proefproject waarbij advocaten hun proefproject waarbij advocaten hun proefproject waarbij advocaten hun conclusies en stukken via econclusies en stukken via econclusies en stukken via e---mail mogen mail mogen mail mogen bezorgen aan de griffiers van het Hof bezorgen aan de griffiers van het Hof bezorgen aan de griffiers van het Hof van Beroep. van Beroep. van Beroep.

Kan Justitie door meer te moderniseren Kan Justitie door meer te moderniseren Kan Justitie door meer te moderniseren de achterstand verder wegwerken of zijn de achterstand verder wegwerken of zijn de achterstand verder wegwerken of zijn andere maatregelen vereist?andere maatregelen vereist?andere maatregelen vereist?

“Aan justitiepersoneel boven 50 jaar een pc geven, zal de boel waarschijnlijk enkel meer vertragen (ironisch). Een gescand pdf-bestand van het dossier kunnen bekomen is daarentegen inderdaad een effectief middel om te vermijden dat omvangrijke dossiers meermaals

handmatig moeten worden gekopieerd.

Verder zou men ook het systeem van de referendarissen (zoals die bestaan bij het GWH, het Hof van Cassatie en het parket) kunnen uitbreiden naar de zetelrechters om hen bij te staan in het opzoeken van bronnenmateriaal waardoor zij zich meer op de essentie van de zaak kunnen concentreren. Een betere

omkadering van de togadragers is zeker gewenst.”

In de nasleep van de invrijheidstelling In de nasleep van de invrijheidstelling In de nasleep van de invrijheidstelling van Michelle Martin werd beslist de van Michelle Martin werd beslist de van Michelle Martin werd beslist de voorwaardelijke invrijheidstelling, voorwaardelijke invrijheidstelling, voorwaardelijke invrijheidstelling, evenals de procedure tot het verkrijgen evenals de procedure tot het verkrijgen evenals de procedure tot het verkrijgen ervan, te verstrengen. Is dergelijke ervan, te verstrengen. Is dergelijke ervan, te verstrengen. Is dergelijke steekvlampolitiek gewenst of nefast? Is steekvlampolitiek gewenst of nefast? Is steekvlampolitiek gewenst of nefast? Is het strafrecht niet teveel een het strafrecht niet teveel een het strafrecht niet teveel een gepolitiseerd instrument geworden?gepolitiseerd instrument geworden?gepolitiseerd instrument geworden?

“Men heeft nu het “probleem” opgelost door louter de termijnen te verlengen zonder zich de fundamentele vraag te stellen over het nut van de voorwaardelijke invrijheidstelling an sich. Wat wou men hiermee juist bereiken? De gevangenissen ontlasten of gevangenen nog enig perspectief bieden en aldus de rust in de gevangenissen bewaren? Indien die redenen niet meer valabel zouden zijn, moet men het hele systeem van voorwaardelijke invrijheidstelling in vraag durven stellen. Ik ben niettemin de mening toegedaan dat het zeker

nog merites heeft.

Vroeger besliste de minister van Justitie over de voorwaardelijke invrijheidstelling totdat men besliste dit oordeel over te laten aan een onafhankelijke en onpartijdige strafuitvoeringsrechtbank. Dan moet men niet klagen als het oordeel van deze rechtbank in één welbepaalde zaak niet gesmaakt wordt door de publieke opinie. In een rechtstaat legt men zich nu eenmaal neer

bij de beslissing van de rechter! [>>>][>>>][>>>]

17

Flagrant nefast vind ik de nieuwe mogelijkheid voor de Minister van Justitie om aan het OM bevel te geven cassatieberoep aan te tekenen tegen de beslissing van de strafuitvoeringsrechtbank. Dit getuigt van weinig vertrouwen in het OM, dat toch geacht wordt reeds toe te zien op de correcte naleving van de wet. Verder is het ook opmerkelijk dat de Uitvoerende Macht zich zo uitdrukkelijk inlaat met een beslissing in een individuele casus geveld door een onafhankelijk geachte Rechterlijke Macht. De basisbeginselen van de

Rechtstaat lijken daardoor op de helling te komen.

Nederlands Premier Mark Rutte verklaarde vergelijkbaar dat een Minister van Justitie die uitgangsverloven zou toekennen aan de moordenaar van Pim Fortuyn niet langer Minister zou zijn, en dat het Recht dat zulks

toelaat dan maar aangepast dient te worden.

Het is niet omdat het systeem in één bepaalde zaak naar een ongewenste uitkomst lijdt, dat heel het systeem slecht is. En moest het systeem slecht zijn, stelt men beter zijn visie op het beoogde resultaat bij in plaats van telkens de publieke opinie te proberen sussen met eenmalige maatregelen. “In welke visie op het recht kadert dit?”, is de vraag die ik me vaak stel bij veel van dergelijke “hervormingen”. De bredere visie ontgaat me. Er lijkt wel sprake van uitlokking bij de wetgever, die in een verminderde staat van beheersing van zijn passies wetten lijkt te blijven stemmen in de hoop tijdelijk een oplossing te kunnen bieden (ironisch). Justitie wordt aldus herleid tot een zeer oude auto, telkens opgelapt met veel reserve-onderdelen, zonder dat men de aanschaf van een nieuwe auto ook maar

durft te overwegen.”

Veel vrijspraken om procedurefouten Veel vrijspraken om procedurefouten Veel vrijspraken om procedurefouten (zoals recentelijk de affaire rond prins (zoals recentelijk de affaire rond prins (zoals recentelijk de affaire rond prins Henri de CroÿHenri de CroÿHenri de Croÿ---Solre) of verjaring komen Solre) of verjaring komen Solre) of verjaring komen voor in fiscale fraudezaken. De voor in fiscale fraudezaken. De voor in fiscale fraudezaken. De “afkoopwet” versterkt het beeld dat de “afkoopwet” versterkt het beeld dat de “afkoopwet” versterkt het beeld dat de meest welgestelde criminelen meest welgestelde criminelen meest welgestelde criminelen gemakkelijk wegkomen, terwijl de kleine gemakkelijk wegkomen, terwijl de kleine gemakkelijk wegkomen, terwijl de kleine fraudeur gepakt wordt. Men neemt zelfs fraudeur gepakt wordt. Men neemt zelfs fraudeur gepakt wordt. Men neemt zelfs het woord “klassenjustitie” in de mond. het woord “klassenjustitie” in de mond. het woord “klassenjustitie” in de mond. Een terechte kritiek?Een terechte kritiek?Een terechte kritiek?

“Ik zou graag deze boutade voor eens en altijd ontkrachten. Er vinden niet meer fouten of verjaringen plaats in het Fiscaal of Financieel-Economisch Strafrecht dan in de andere takken van het strafrecht. Het is louter een probleem van perceptie, gevoed door

de media.

Ik ben er een absolute voorstander van dat het OM meester kan blijven over het al dan niet uitoefenen van de strafvordering door het voorstellen van een minnelijke schikking, zelfs na het einde van het gerechtelijk onderzoek (zoals dit ook in Nederland gebeurt) tot op het punt waarop een rechter van de zetel zijn oordeel geveld heeft. Het is opportuun aan het OM de mogelijkheid van een afdoening buiten proces

over te laten.

De kritiek van klassenjustitie is ook niet terecht. Je komt er met een minnelijke schikking namelijk niet goedkoop van af. Een minnelijke schikking aangaan is slechts mogelijk wanneer de ontdoken belastingen of sociale bijdragen terugbetaald zijn. De extra pecuniaire boete die daarboven opgelegd wordt om geen strafprocedure te hoeven doorlopen is ook niet mis. Verder is een samenleving ook niet gebaat met een lang en kostelijk proces eens de schade evenals boete (terug)betaald zijn. Er worden dus geen schimmige dealtjes achterkamers gesloten, maar er vindt louter een vertrouwelijk gesprek met de Procureur plaats. De Procureur kan op deze manier een zaak winnen zonder verder te vervolgen, en de verdachte behoudt een blanco strafregister door het afzien van een onpartijdig

proces.”

Is de Justitie in andere landen eigenlijk Is de Justitie in andere landen eigenlijk Is de Justitie in andere landen eigenlijk beter geregeld?beter geregeld?beter geregeld?

“Zoals aangehaald bij de vraag over minnelijke schikkingen is de strafprocedure in Nederland niet afhankelijk van het type vooronderzoek. De procureur behoudt dus de mogelijkheid alsnog te seponeren, zelfs

wanneer een gerechtelijk onderzoek is ingesteld.

Men is er dus afgestapt van het principe dat door de adiëring van een onderzoeksrechter de strafvordering zou ingesteld zijn, wat vraagt om een beëindiging van het onderzoek door een gelijkwaardig onderzoeksgerecht. In het Belgische systeem daarentegen kan het OM enkel voor de Raadkamer de buitenvervolging vorderen, wat veelal op protest van de

Burgerlijke partij botst. [>>>][>>>][>>>]

18

Ik ben eveneens een grote aanhanger van het Duitse systeem, waar men ervoor geopteerd heeft alle overtredingen te depenaliseren. Hoger beroep bij een rechter blijft wel mogelijk, maar in de meeste gevallen wordt hier niet toe overgegaan (bv. open and shut-cases zoals vastgestelde verkeersovertredingen). Dat deze zaken niet meer automatisch op het bord van een strafrechter belanden, betekent een hele ontlasting voor heel het gerechtelijk apparaat zonder dat mensen een eerlijke procedure ontzegd werden. Dergelijke maatregelen hebben meer impact dan al het Justitiepersoneel hun eigen computer te geven

(ironisch).”

Welke lessen kunnen we hieruit Welke lessen kunnen we hieruit Welke lessen kunnen we hieruit trekken?trekken?trekken?

“Dat het strafrecht in België tegenwoordig veel te veel aangewend wordt. Men zou de werking van het strafrecht reeds kunnen verbeteren door haar

toepassingsgebied te verkleinen.

Men dient af te stappen van de criminalisering van het maatschappelijk leven door middel van blanco strafbaarstellingen op het eind van iedere bijzondere wet. Enkel zo kan het strafrecht terug gelding krijgen als

ultimum remedium.

Nu wordt soms tot 70 % van de zaken geseponeerd,

wat neerkomt op heel wat overbodige werklast.”

Kan een Europese harmonisering meer Kan een Europese harmonisering meer Kan een Europese harmonisering meer eenheid en duidelijkheid in ons eenheid en duidelijkheid in ons eenheid en duidelijkheid in ons strafrecht brengen?strafrecht brengen?strafrecht brengen?

“Het probleem met de Europese harmonisering van het strafrecht, is de startpositie van de lidstaten vanuit

verschillende procestypes.

Dit heeft ons in de huidige grijze zone gebracht, waarbij we vanuit een inquisitoriaal procestype in de praktijk in

een accusatoir procestype beland zijn.”

Moest u dan Minister van Justitie voor Moest u dan Minister van Justitie voor Moest u dan Minister van Justitie voor één dag zijn, welke hervormingen zou u één dag zijn, welke hervormingen zou u één dag zijn, welke hervormingen zou u onmiddellijk doorvoeren?onmiddellijk doorvoeren?onmiddellijk doorvoeren?

“Als allerindividueelste expressie van mijn allerindividueelste emotie zou ik art. 5, 2e lid Sw., art. 5, 4e lid Sw. en art. 2bis V.T.Sv. aangaande de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de rechtspersoon afschaffen, aangezien het hier m.i.

aberraties betreft.

Moest ik echter Minister voor een maand kunnen zijn, zou ik de strafschalen van het Strafwetboek (Sw.)laten herzien. Veel misdrijven komen nu de jure voor Assisen, maar worden de facto steeds gecorrectionaliseerd om ze toch te kunnen vervolgen. Denk bijvoorbeeld aan de misdaad “Valsheid in geschriften” waarvoor men een jury zou moeten laten samenkomen, wat in de praktijk nooit gebeurt. Het aanpassen van de strafmaten verandert in de praktijk bovendien niets aan de uiteindelijk opgelegde straf. Door correctionalisatie wordt de maximale gevangenisstraf nu toch al herleid tot 5 jaar. Een aanpassing van de strafmaten zou dus

louter neerkomen op een afstemming aan de realiteit.

Moest ik tenslotte Minister voor 1 jaar mogen zijn, zou ik het Wetboek van Strafvordering (Sv.) laten moderniseren. Ik zou eerst het wetboek gewoon eens logisch laten ordenen en de door het Hof van Cassatie geformuleerde oplossingen i.g.v. lacunes in de wet laten codificeren. Elke logica ontbreekt namelijk in de huidige indeling. De Voorafgaande Titel van het Wetboek van Strafvordering is b.v. verworden tot een „vuilbak‟, waar men alles in stopt waar men niet onmiddellijk een betere plaats in het Wetboek zelf voor vindt. Zo wordt de politionele provocatie in art. 30 V.T.Sv. gevolgd door een bepaling betreffende de uithandengeving door een jeugdgerecht in art. 31 V.T.Sv. en thans door een bepaling m.b.t. de nietigheden in art. 32 V.T.Sv. De samenhang ontgaat me. Vervolgens kan men echt werk beginnen maken

van een verdere aanpassing van de processuele regels.

[>>>][>>>][>>>]

19

Op 1 december 2005 had de Senaat nochtans het door de Franchimont-commissie voorbereide wetsvoorstel voor en nieuw Wetboek Strafprocesrecht goedgekeurd. Eind 2006 werd spijtig genoeg bekendgemaakt dat de Kamer het wetsontwerp niet meer zou behandelen. Nu heeft men een nieuwe werkgroep voor de knelpunten in het strafprocesrecht in het leven geroepen, maar al dit werk is

in het verleden reeds gebeurd!

Het is frustrerend te zien hoe men deze broodnodige hervorming maar op de lange baan blijft uitschuiven. Veel dingen lopen nu scheef omdat het wetboek Strafvordering niet langer coherent is en tientallen artikels niet langer accurate informatie bevatten. Daarom vind ik dat het voor studenten geen cadeau is om hun wetboek op het examen

“Strafprocesrecht” te mogen gebruiken.”

Minister van Justitie Deruyck zien wij Minister van Justitie Deruyck zien wij Minister van Justitie Deruyck zien wij alvast zitten!alvast zitten!alvast zitten!

“Ik vrees van niet. Ik ben immers niet zo goed in het sluiten

van compromissen.”

20

21

Wij hopen, waarde lezers, dat jullie Wij hopen, waarde lezers, dat jullie Wij hopen, waarde lezers, dat jullie genoten hebben van onze genoten hebben van onze genoten hebben van onze

nieuwsbrief, en wij wensen u nog een nieuwsbrief, en wij wensen u nog een nieuwsbrief, en wij wensen u nog een productieve blok en fijne feesten!productieve blok en fijne feesten!productieve blok en fijne feesten!

Redactie nieuwsbrief: Zita Leijnse (coördinatie en layRedactie nieuwsbrief: Zita Leijnse (coördinatie en layRedactie nieuwsbrief: Zita Leijnse (coördinatie en lay---out), Nola Cammu out), Nola Cammu out), Nola Cammu

(illustratie). Bijdragen van: Olivier Dinet, Noë Schellinck, Stephaan Cloet. Met (illustratie). Bijdragen van: Olivier Dinet, Noë Schellinck, Stephaan Cloet. Met (illustratie). Bijdragen van: Olivier Dinet, Noë Schellinck, Stephaan Cloet. Met dank aan prof. Dr. Filiep Deruyck.dank aan prof. Dr. Filiep Deruyck.dank aan prof. Dr. Filiep Deruyck.