montessori - Amazon Web Services€¦ · onderwijs om invulling te geven aan identiteit en...

MAGAZINE Jaargang 40 nummer 1

november 2016

Marscha Hammersma geniet van montessoriopleiding nieuwe stijlMontessoriaans leiderschap: in goede balans met elkaar verbinden en begrenzenInspiratiedag ‘Kwaliteit voor onderwijs’ legt Haags montessorionderwijs plat

montessori

Thema:de montessoriopleiding

1000-21-6000-1179 NMV Magazine 40-1 Kleur: fc

AVE.IKWij bieden een inspirerende en innovatieve kijk op Montessori.

[email protected]

1_2_liA4_fc_x.indd 1 01-11-16 11:06

[email protected](020) 524 45 14

Geen verzendkosten binnen Nederland vanaf € 20,-

Lees meer en bestel op www.boomtestonderwijs.nl

Diagnostische analyses bij Schoolvaardigheidstoetsen

NIEUW: De diagnostische analyse biedt u inzicht in de categorieën van het begrijpend lezen en rekenen-wiskunde die in het onderwijs aan een individuele leerling of groep meer nadruk verdienen.

Bestel beide basissets in november met 20% korting

Nbhwem

1

2 Parel JokeWerver

3 ColumnInvestereninelkaar FloorVermeulen

4 MarschaHammersmagenietvanmontessoriopleidingnieuwestijl

BobMolier

6 ColumnTalent! QuincyElvira

7 Cursusseninhetvoortgezetmontessorionderwijs TruusBakker

8 ColumnZelfsturendlerenwordjeaangeleerd PatrickSins

9 Montessoriaansleiderschap:ingoedebalansmetelkaarverbindenenbegrenzen

IngridvanderNeut

10 ImpressieMontessoriEuropeCongressBerlijn AnnettedeDeken,DebbievanderBurgh, MartineLammerts

14 Chinesestudentenlerenmontessoriaanskijkennaardeopvoedinginhunland

NeldeGroot

15 Inspiratiedag‘Kwaliteitvooronderwijs’legtHaags montessorionderwijsplat BobMolier

18 DeKwestie GabriëlEnkelaar,EgbertdeJong,InekeSmits, MaartenStuifbergen

20 ErmelindeZweerszoektverdiepingmontessorifilosofie inBergamo HildiGlastravanLoon

22 Nieuw:AMI-opleidinginNederland EricaDirvenenJokeWerver

24 ColumnEvenstilstaan…engáán! FemkeCools

25 Parel MikeLouwman Montessorinet Colofon

Voorblad: cursisten van de vernieuwde montessoriopleiding in Rotterdamfoto Rolf van Koppen

Inhoud

Vanderedactie

BobMolier

Hoofdredacteur Montessori Magazine

Hijisvanstart:devernieuwdemontessoriopleidingvoorhetbasisonderwijs!AmsterdamenRotterdambijtenhetspitsaf.CursistMarschaHammersmauitRotterdamdoetveelnieuweinzichtenopenkrijgtvandezeopleidingveelenergieenmotivatie.Zijver-teltinditmagazinewaarom.OpleiderTruusBakkergeefteenoverzichtvandemontessoriopleidingenvoorhetvoortgezetonderwijs.Anderevormenvanscholing(nascholing)latenwijindezeeditiebuitenbeschouwing.

Wekijkeninditnummerookweereensoverdeschutting,naarAMI-opleidingen.Enthousiastegelui-denovereenEngelstalige0-3opleidinginDenHaag(ongesubsidieerd,kosten€7950)voorbijvoorbeeldleidster,opvoedingsconsulentofomeenkinderdag-verblijftestarten.Maarletwel:AMI-opleidingenzijnnietwettelijkerkendinNederland.

OpleiderNeldeGrootmaakteinChinafoto’svanopvoedingssituaties.ZijlegdedievooraanhaarChinesestudentenenlietzeernaarkijkendooreenmontessoriaansebril.Enwaaromlagop26septemberhetHaagsemontessorionderwijszogoedalsplat?Datweetiknietmeer.Endatisprima,zegthersenonderzoekerMarkMieras,vergetenisvaakdebestemanieromteonthouden.‘Dewetvanhetver-giet’noemthijdattijdensdeinspiratiedag‘Kwaliteitvooronderwijs’.HetwerdgeorganiseerddoorhetMontessoriregio-overlegDenHaagenomstreken.Wantalbenjeooitopgeleid,jemoetaltijdblijvenzoekennaarkenniseninspiratie.

nummer1|jaargang40

Afscheid

DeredactieheeftafscheidgenomenvanPaulaLei-deritz.Zijheefteenforsebijdragegeleverdaanonsmagazinemetvooralartikelenoverhetvoortgezetmontessorionderwijs.Zijdookdegeschiedenisinenlegdeverbandenmetwetenschappelijkeontwik-kelingen.Wijzullenhaarbijdragenmissenenookhaarverkwikkendeeninspirerendeinbrenginonzeredactiebijeenkomsten.DeredactiedanktPaulavoordatallesenwensthaarsuccesmetalhaarwerkzaamheden.

Montessori Magazine nummer 1 | jaargang 40 Montessori Magazine nummer 1 | jaargang 40

2 3

Parel Column

ParelJokeWerver

Mijnzoonbelt.Hijkomtlangsmet

eenvriendendetweedochtersvande

vriend,eenbabyvan7maandenen

eenmeisjevantwee.Detweemannen,

nu33jaar,kennenelkaarsindszijals

peuterbijmijineenklasjezaten.

Gauwzoekikwatspeeltjesbijelkaar,

voorelkeleeftijd3dingen.Hetismooi

weerendusrollenweophetterraseen

kleeduitvoordebabyenzettenereen

stoeltjepluseenboomstammetjeals

tafelnaastvoordeoudste.

Debabyligtopdebuikte‘fladderen’

enondersteuntzichopdearmenom

despeeltjesteoverzien.Weleggeneen

baldichtbij.Devaderzegtdatzenog

nietvooruitkomt;hoegraagzeookiets

wilpakken,zeblijftzichzelfachteruit

duwen.Ikantwoorddatjedanietsnet

buitenbereikmoetleggeninplaats

vaninhandentegeven.Dewilom

hettepakkengeeftzohetzetjetotde

volgendeontwikkeling:hetbeginvan

kruipen.

Danmaakikeengebaarvan‘plop,

speenuitdemond’.Beideherenprotes-

terentegenditvoorstelmetdemedede-

lingdatzevreselijkkanschreeuwen.‘Ja

maarhoekanzedanlerenpraten?’zeg

ik.‘Zemoettochhaarspraakapparaat

oefenen?’Evenlaterklinktervrolijkge-

kwetterenrollende‘ddddd’s’en‘ttttt’s’

uithaarmond.‘Hoorje,zeoefentde

t...Indevierdemaandhorenbaby’s

alleklankenvanalletalenterwerelden

oefenenzedezeklankentotongeveer

dezesdemaand.Daarnaproducerenze

alleendeklankendieindemoedertaal

voorkomen.Derestisaluitgefilterd.’

Beidemannenkijkenevenbewonde-

rendenstilnaardebaby.

Intussenspeeltdeoudstemetwat

portemonneetjesdieiedereenandere

sluitinghebben:eenklittenband,een

drukknoop,eenritseneenbeugelslui-

ting.Zebekijktobjectenineenmandje

metminituingereedschapenandere

miniatuurtuinbenodigdheden,maarde

knopendoosvindzehetinteressantst.

Sorterenentellen.Zeisereenheletijd

meezoet.

Dangaanzeophuisaan.Zemoet

opruimenvanhaarvader.Paisnogal

streng,hijdenktwaarschijnlijkaande

tijdinmijnpeutergroepenwilzeker

latenziendathijzijndochtergoed

opvoedt.Ikantwoordhalfslachtigdat

hetopruimenniethoeft,maarikwil

ookniettegenzijnopvoedkundige

vermaningeningaan.Opeenslooptze

naarbinnenenerklinkthardgehuil.Er

wordtgesustendanverlatenzegedag

zwaaienddetuin.

Laterbesefikdatdeverwarringenhet

verdrietvoortkwamenuitdeonmogelij-

keeistotopruimen.Wantalsjeopruimt

weetjeookdeplekwaardespullenho-

ren.Zijwashiergast,despullenhadik

naardespeelplekgebracht,zehadgeen

ideewatzemoestdoen.Ikhadgewoon

eengrootdienbladmoetenneerzetten

waaropzeallespeeltjeskondeponeren.

Zobleekeenuurtjevisiteopeenzon-

nigemiddagleerzaamvoorjongen

oud.

Metdelandelijkeverkiezingenvoordedeurzultuveelpleidooienhorenvoorinvesteringeninonderwijs,inoplei-

dingenvanleerkrachtenenkwaliteitvanscholen.Datisnatuurlijkmooi,maaruiteindelijkgaathetnietomweer

eengrootplanvanuitDenHaagmetregelgeving,administratieofgedoetotgevolg.Hetgaatomruimtevoorhet

onderwijsominvullingtegevenaanidentiteitenontwikkeling.Montessori-educatiestaatnietstileniscontinuein

ontwikkeling.Datgeldtookvooronzeopleidingen.Daarleestuindezeeditieveelmeerover.Deprofessioneledes-

kundigheidstaatcentraal,enwelopeenwijzedieaansluitbijdeuitgangspuntenvanonsonderwijs.

Overigensvindtdiedeskundigheidsbevorderingnietalleenplaatsviadeopleidingen.Recentwasiktegastbijde

studiedagvandesectiebasisonderwijsregioHaaglanden,waarechteencollegezaalvandehogeschoolvolleerkrach-

tenenopleidersaanwezigwastijdenseenInspiratiedag.RecentvondinLeusdenweerdejaarlijksetweedaagsevan

desectievoortgezetonderwijsplaats.Datisdemeerwaardevanonzevereniging,datwemetelkaardatextrazetje

kunnengevenenmontessoriinde21eeeuwrelevant

enopdekaartkunnenhouden.

Overigensvaltmijopdatdevraagnaardemeerwaarde

vanonzeverenigingvaakaandeordeis.Hetisinieder

gevaleenvraagdiehetbestuurbezighoudt.Terecht,

wanthetgaateromdatonzeledendemeerwaarde

ervaren.Endaarisnogwerkteverrichten.Doorde

introductievanhetlectoraat,devernieuwingvande

opleidingenvoorleerkrachteninhetbasisonderwijsen

hetopnieuwbekijkenvandevisitatievanonzescholen

inhetbasisonderwijszettenweflinkestappennaareen

nieuweeeuwvoordeNMV.Ikbeniniedergevaltrots

ophetgeenwebereiken,waarbijhetmijnpersoonlijke

ambitieisombijhet100-jarigbestaanin2017niet

alleenachterom,maarvooralookvooruittekunnen

kijken.

Op14novembervindtonzejaarlijkseledenvergadering

plaatsinUtrecht.Ikhoopdateropmijntweedeleden-

vergaderingweermeerledenaanwezigzijndanvorig

jaar.Ikervaarhetalseenenormemotivatiealsleden

daadwerkelijkmetelkaarenmethetbestuurhetge-

sprekkunnenaangaanoverdeinhouddieonsverbindt.

Hetprogrammaiserdanooknaaromvooralookover

dieinhoudmetelkaarvangedachtentewisselen.Ik

hoopusamenmethetbestuurtekunnenontmoeten!

[email protected]

Investereninelkaar

FloorVermeuleni


4 5

ThemaThema

m MarschaHammersmagenietvanmontessori-opleidingnieuwestijl

BobMolier

DeeerstelesinRotterdamisopwoens-

dag7september.De25montessoria-

nen,lerarenuiteengrotediversiteitvan

scholeninNederlandenBelgiëenéén

directeur,krijgenafwisselendlesopde

HogeschoolRotterdamenopdeTho-

masMoreHogeschool.Cursusleiders

JoëlledeGroot,FionavanEdevande

HogeschoolRotterdamenDebbievan

derBurghvanThomasMoreHoge-

schoolgevendeopleidingsamen.

MarschaHammersma(39)vanmontes-

sorischoolCascadeuitAlmereheefteen

lichtevoorkeurvoorlocatieHogeschool

Rotterdam,wantdaarzijnallemateri-

alenvanalleleerlijnenbijdehand.En

hetiseenbelangrijkdoelvanHammer-

smaomdiematerialentebeheersen.

Hammersmabespreektregelmatig

haarontwikkelingmethaarteamleider

JacquelineStroosnijder.‘Zijvraagtmij

waarinikmijbekwaamvoelenwatik

willeren.Alsikeenontwikkelingwil

bewijzendannodigikhaaruitvooreen

observatie.Ikmaakookvideo’somhet

telatenzien.’

KinderenbesprekenvisieHammersmabrengtonderdelenvan

watzijleertmeteenindepraktijk.

‘Tijdenseenlesbrainstormdenwij

overMariaMontessorienvervolgens

maakikopschoolmetdekindereneen

mindmapoverMontessori.Ikvraagze

watmontessorionderwijsbetekent.Zij

onderzoekenwieMariaMontessoriwas

enwatzewilde.Webesprekenwaarom

wijhierzittenenhoewewerken.We

hebbenveelzij-instromers,ookvoor

henishetgoedomdaarbijstiltestaan.

Resultaat:wehebbeneenvisieen

missieontwikkeldinaansluitingopde

uitgangspuntenvandeschool.Datkan

heelgoedmetbovenbouwers,zijmaken

zicheigenaarvanhunonderwijs.’De

cursisteverteltalsofzealjarenopde

opleidingzitenverbaastzichalsze

beseftdaterpasdriebijeenkomsten

waren.‘Hetlijktalsofikaleenheeleind

opwegbenenikvoelmijmetdedag

groeien!’

Hammersmakomtuiteenonderwijs-

familieenwistalopdebasisschool

datzijvoordeklaswilde.‘Havo,de

IpaboinAmsterdam,inéénrechtelijn

gingikopmijndoelaf.Deschoolin

Halfweg,waariktienjaarwerkte,koos

voorteamonderwijsopmaatmetde

filosofieomtalentenvanmensengoed

intezetten.Datpastbijmij:ontplooien

vantalentenenpersoonlijkheidvindik

nogbelangrijkerdankennismeegeven.

EntoeniknaarAlmereverhuisdeen

HetvernieuwendevandeopleidingOpleiderJoëlledeGrootlicht

hetvernieuwendekaraktervan

deopleiding1toe.‘Deopleiding

vertaaltmontessoritheorieen

hedendaagsewetenschappelijke

inzichtencontinunaardewerkplek.

Webesprekenenreflecteren

consequentinheterogenegroepen

opzoweldevrijealsgerichte

portfolio-opdrachten,waarbij

deleerkrachtdecompetenties

zichtbaarmaaktinhethandelen.

Zolerendecursistendenkenen

handelenvanuitpedagogisch

conceptnaardidactischmodel,met

daarindeessentiëleobserverende

grondhouding.Daarbijzetten

weinopbredekennisvan

ontwikkelingsgebieden,deplaats

vanhetmontessorimateriaalen

hetontwerpenvaneenverrijkende,

essentiegerichtevoorbereide

omgeving.

Inhettweedejaar,vanbasis-naar

vakbekwaamheid,verdiepen

cursistenzichondermeerin

ontwikkelingsgebiedgeometrie,

waarbijwijsteviginzettenop

dekosmischehoudingvande

montessorileraar.Cursisten

lerenzichsteedsbeterte

verantwoordendoorhedendaagse

montessoritheorietekoppelenaan

hunwerkplek,zowelopleerling-,

groeps-alsbouwniveau.

VernieuwingvandemontessoriopleidingvoorhetbasisonderwijsInhetambitieplan2012–2016van

deNMVstaat:

‘De NMV zet de komende periode

in op het ontwikkelen van een

vernieuwd model voor opleidingen

montessorionderwijs, dat recht doet aan

de huidige situatie zonder af te doen aan

de kwaliteitseisen. Gedacht wordt aan

een meer modulaire opzet, waardoor

leraren niet alleen geleidelijk toe kunnen

groeien naar hun montessori(start)

bekwaamheid, maar waaraan ook

een cyclus van ‘opfriscursussen’ kan

worden verbonden. Hierin kunnen ook

de ontwikkelingen en vernieuwingen

bij de ontwikkelingsgebieden (taal,

rekenen, koo, mkvs, materialenproject

vo) een plek krijgen. Ook wordt gekeken

hoe ‘onderzoek en opleiden in de

school’ een integraal onderdeel van het

opleidingsaanbod kan uitmaken.’

HetMontessoriOntwikkelcentrum

(MOC)sprakhierovermetsecties

OboenBao.JoëlledeGroot(Obo)

enMartineLammerts(MOC)legden

infebruari2016hetbeleidsadvies

‘Innovatiefmontessorionderwijs

enopvoeding’vooraanhetNMV-

bestuur,dathetinmaartvaststelde.

Hetwordthetkadervoorhetontwerp

vaneennieuwemontessoriopleiding.

Deopleidingvanstart-naar

basisbekwaamlooptinmiddelsin

AmsterdamenRotterdam.Aan

deProevevanbasisbekwaam(het

examenvoorbasisbekwaamheid)en

aandeeltweevandeopleiding,van

basis-totvakbekwaamheid,wordt

noggewerkt.1 Zie http://bit.ly/ThomasMoore-MontessoriOpleiding (Rotterdam) en

http://bit.ly/HVA-MontessoriOpleiding (Amsterdam).

dekanskreegomopCascadetegaan

werkenvoeldeikmijmeteenthuis.’

LefenliefdeHammersmawildenahaaraanstelling

inaugustus2015almeteendemontes-

soriopleidinggaanvolgen,maarmoest

wachtentotditjaar.‘Ikkendebest

alveelideeënvanMontessoriendie

passengoedbijmij.Eenvanhaaruit-

sprakenpastmijalseenjas:“Montes-

soriisaneducationforindependance,

preparingnotjustforschoolbutfor

life.”Ennuleerikmeeroverdetheorie.

Enoverwetenschap,bijvoorbeeldvan

JelleJollesoverneuropsychologie,dat

spreektmijaan.Wesprekenallesdoor

indecursus.Wehebbeneengevari-

eerdegroep.Wezijnallemaalgepassio-

neerdenwedoendecursussamen.Dat

samenwerkenneemikmeeindegroep

opschoolenooknaarhetteam.Ik

praaterovermetmijndirectrice.Zijziet

mijnenthousiasmeendenktmeehoe

ikdatkanoverbrengenopoudersenop

mijncollega’s.Ikvinddieergpositief.

Envrolijkegepassioneerdeleerkrach-

tenkwekengemotiveerdezelfstandige

leerlingen.Ikbenmijzelfenleerlingen

durvendatdanook.Ikmaakfouten,

zijmogendatook.Nietbangzijnom

foutentemaken,datvraagteendosis

lefenliefde.‘

HetzijnlangedagenvoorHammer-

sma.‘Ikgeef’smorgenslesenmagiets

voortwaalvenwegomtegentweeën

inRotterdamtezijn.‘sAvondsben

iktegenhalfelfthuis.Maardatgeeft

niet:ikdoeveelnieuweinzichtenopen

krijgvandezeopleidingveelenergieen

motivatie.’

DecursistenenopleidersinRotterdamFoto:RolfvanKoppen

MarschaHammersma

Foto:RolfvanKoppen

Hogescholen in Rotterdam en Amsterdam zijn in september gestart met deel één

van de montessoriopleiding nieuwe stijl : van startbekwaam naar basisbekwaam.

De ontwikkeling van een montessoriaanse grondhouding staat centraal. Cursist,

opleider en directeur van de school zijn samen verantwoordelijk voor het slagen van

de opleiding. Hoe krijgt dat vorm en hoe bevalt het? Marscha Hammersma, die de

opleiding in Rotterdam volgt, twijfelt geen moment: zij geniet.


6 7

ThemaColumn

Laathetwoordtalentvallenenemoties

liggenopdeloer.Idols,X-factor,Hol-

land’sGotTalentzijnhetlevendevoor-

beeld.Afgelopenjuniwaserindemedia

volopaandachtvoorbreedteteamsversus

selectieteamsbijdejeugdvanhockeyen

voetbal.Immers,wiebuitendeselectie-

teamsvalt,belandtineenbreedteteam.

Endaarzijndetrainingenkwalitatiefeen

stukslechter,totfrustratievandeouders.

Inhetweekendkomikvaakopdesport-

veldenwaarnaastdescoutsvanbetaald

voetbalorganisatiesookinternescouts

aanwezigzijn,opzoeknaartalent.

Watheeftditrelaasnoumetonderwijs

temaken?

Iederjaarstromenervandepabo’s,1e-

(hbo/wo)en2e-graadsopleidingendui-

zendennieuwedocentenhetonderwijsin.

Iedermethuneigentalent,daarworden

zealshetgoedisopaangenomen.Deze

versedocentenkrijgenéénenalszegeluk

hebbentwééjaarintensievebegeleiding

(coachingsgesprekken,verschillende

Talent!

lesbezoeken,intervisie)aangeboden.

Maarmeestalwordtna1jaarvandeze

docentenverwachtdatzementorworden,

profielwerkstukkenenwerkwekenbege-

leiden,deopendagenorganiserenetc,

etc….Misschienishetdannietzovreemd

datmeerdaneenkwartvandebegin-

nendelerareninhetvoortgezetonderwijs

hetonderwijsbinnenvijfjaarverlaat1...

Mettalentmoetjezuinigomgaan.

Tussenderegelsdoorproeftuhetmis-

schienwel;ikbensceptischofscholen

eenactiefstrategischpersoneelsbeleid

voerenmetalsdoeltalentherkennen,

(door)ontwikkelenenbinden-passend

bijdeveleveranderingeninhetonder-

wijs.Wetendirectiesenteamleiders

daadwerkelijkwatdetalentenzijnvan

decollega’sdieerrondlopen?Derolvan

dezeformeleleiders(lees:scouts)moet

juistzijntalentenbinnendeschoolte

detecterenendezebijelkaartebrengen

omdeschooldoorteontwikkelen.

Hetideedatdeschoolleiderdeschool

inzijn/haareentjekanveranderenis

achterhaald.Jedoetdatéchtsamendoor

gebruiktemakenvanelkaarstalenten.

Defocusoptalentontwikkelingvraagtom

eenmentaliteitsveranderingbijdirecties

enteamleiders.Duslegdeafvinkformu-

lierenaandekant.Hetbelangrijkstemid-

delisdeprofessioneledialoog,hetgoede

wederzijdsegesprektussenleidingge-

vendenenmedewerkers,overdromen,

betekenisvolledoelenenwatleraren/

leidinggevendendaaraankunnenbijdra-

gen.Welketalentenheeftdezedocenten

hoekanikalsleidinggevendedittalent

voeden,ondersteunenenbenuttenvoor

degeheleschoolorganisatie?Datmoet

déleidendevraagzijn.Scholendietalent

QuincyElvira

Docentmanagement&organisatieeneconomieaanhetMontessori

LyceumAmsterdam;lerarenopleiderenonderzoekeraande

RadboudDocentenAcademieinNijmegen

onbenutlatenofinvesterenintalent

negeren,schietenzichzelfindevoet.

Sportverenigingenhebbengoeddoor

dateengoedejeugdopleiding(lees:

goedpersoneelsbeleid)eenvoorwaarde

isvoorhetvoortbestaanvanjevereni-

ging(lees:school).Dusishetinteres-

santomtelerenvanonderzoeknaar

kenmerkenvansportomgevingendie

talentensuccesvolontwikkelen.Larsen,

AlfermannHenriksen&Christensen

(2013)2vondeneenaantalfactorendie

tevertalenzijnnaarhetonderwijs:

1)Devereniging(school)hechtaan

eenleeromgevingwaarinstrevennaar

ontwikkelingenelkedagkeihardwerken

hooginhetvaandelstaan.

2)Eensterke,coherenteorganisatie-

cultuurwaardezichtbaretekenenvan

decultuurcorresponderenmetde

kernwaarden,waarmensendoenwatze

zeggenenzeggenwatzedoen.

3)Eensterkfamiliegevoel(schoolge-

voel)weerspiegeldinsterkerelaties

tussendeledenvanhetteam.

4)Spelers(docenten)krijgeninforma-

tieveenmotiverendefeedbackenzijnin

voortdurendedialoogmetdecoach.

5)Decoachvoertindividuelegesprek-

kenmetspelers(docenten)ombegrip

enbewustzijnvanhunontwikkelpunten

aantegeven.

6)Eriseensterkefocusopleren;elke

speler(docent)heefteenindividueel

ontwikkelingsplandattweekeerperjaar

wordtbesproken.

Alshetbovenstaandeherkenbaaris,

danisuwschoolopdegoedeweg.

Herkennenvantalentstaatenvaltbij

dekwaliteitvandeleidinggevende.

Herkennenvantalentisookeentalent.

t

1 Helms-Lorenz, M. (2014), Factsheet uitstroom van beginnende leraren, Platform Beleidsinformatie, 13

november 2015. 2 Larsen, C. H., Alfermann, D., Henriksen, K., & Christensen, M. K. (2013). Successful talent development

in soccer: The characteristics of the environment. Sport, Exercise, and Performance Psychology, 2(3).

DOI: 10.1037/a0031958

cIeder schooljaar biedt de Montessori

Academie verschillende cursussen

aan voor docenten en onderwijsonder-

steunend personeel in het voortgezet

montessorionderwijs (vmo). Truus

Bakker geeft een overzicht en beschrijft

kort aspecten van de inhoud en de

werkwijze.

Indevmo-cursussenverkennenwe

samenhetgedachtegoedvanMaria

Montessorienwatditbetekentvoor

onsonderwijs.Hetonderwijswaarin

wijfundamentelemontessoritradities

alsdeontwikkelingvanzelfstandig-

heidenhetuitgaanvanvertrouwenin

leerlingenbewaken.Debredeontwik-

keldoelen,vmo-karakteristiekenenhet

vmo-docentprofielgevenrichtingaande

invullingvanonsonderwijs.

Hethuidigecursusaanbod1bestaatuit:

- basiscursusmontessoripedagogiek

en-didactiek21eeeuwvoorbegin-

nendedocenten

- basiscursusmontessoripedagogiek

en-didactiek21eeeuwvoorervaren

docenten

- verdiepingscursusmontessoripeda-

gogieinhetvoortgezetonderwijs

- mentorineenmontessorischool

- leerdialogenengesprekstechnieken

tijdensproces-enproductbegelei-

dinginhetvoortgezetmontessori-

onderwijs

- sociaalenactieflereninhetvoortge-

zetmontessorionderwijs

- basiscursusmontessori(onderwijs)

vooronderwijsondersteunend

personeel.

Indebasiscursussen‘Montessoripe-

dagogiekendidactiek21eeeuw’voor

beginnendeenervarendocenteninhet

voortgezetmontessorionderwijskoppe-

lenwijdemontessorivisieaandeeigen

pedagogischegrondhouding:Hoezorg

jeervoordatjevertrouwenkuntgeven

aandeleerling?Welkebetrokkenheidis

nodigtijdenshetprocesvanbijvoor-

beeldlerenkiezen?Elkecursistwerkt

vanuitzijneigenleervraag.

Tijdensdeverdiepingscursuswordthet

handelingsrepertoireuitgebreiddoorde

visievanMontessoritevergelijkenmet

inzichtenvano.a.Vygotskyeninzichten

vandeeigentijdsepedagogenenont-

wikkelingspsychologenvande21eeeuw.

ActeurDementoraatscursusbiedtverschil-

lendevormenvanbegeleidingaan.

Zowelindividuelebegeleidingalshet

begeleidenvangroepenkomtaande

orde.Taakaanvaarding,zelfregulatie

enzelfdisciplinezijnhierbijbelangrijke

begrippen.Erisveelaandachtvoorhet

oefenenmetbegeleidingsgesprekken,

enwaarnodigzettenwijeenacteurin.

Ditgeldtookvoordecursusleerdia-

logenengesprekstechnieken.Welk

dialooggenreisinwelkeleersituatiehet

meesteffectief?Hetuitgangspuntis

‘helpmijhetzelftedoen’.Ditblijfteen

kernachtigeformuleringvanderelatie

tussendocentenleerling.Webrengen

devaardighedeninkaartdienodigzijn

omhetzelfverantwoordelijklerenvan

leerlingentestimulerenenoefenendie.

Cursusseninhetvoortgezetmontessorionderwijs

TruusBakker

TrainerMontessoriAcademie

Indecursussociaalenactiefleren

–zonderacteur-passenwijonder-

dompelingstrategietoe.De(vierde)

karakteristiekvanhetvmooversociaal

lerenlaatziendateenindividueel

leerprocesininteractiemetandereneen

bijzonderresultaatkanopleveren.Wij

reikenleerarrangementenaanomop

verschillendemanierendeleerstofaan

tebiedenenteverwerken,zodatereen

rijkevoorbereideomgevingontstaat.

Wijwillenbinneneenscholengemeen-

schapdezelfde‘taal’sprekenrondom

deontwikkelingenbenaderingvan

leerlingen.Datvraagtomuitwisse-

lingenontmoetingmetállebetrok-

kenen.Tijdensdebasiscursusvoorhet

onderwijsondersteunendpersoneel

besprekenwedanookdemontesso-

riaansebasisbegrippen‘zorgvoorde

omgeving’en‘vrijheidingebondenheid’.

Webesprekenwatzijdaarvanherken-

neninhunwerkenvragen:Welke‘taal’

spreekjij?Deuitwisselingvan(praktijk)

ervaringenvancollega’svanverschil-

lendescholengeefteendynamiekdie

ruimtebiedtvoorzelfreflectie.Samen

inspiratieopdoenenhetuitwisselen

vanideeënzijnsleutelwoordentijdens

decursusdagen.

1 De brochure met de cursussen te downloaden vanaf http://bit.ly/aanbodMontessoriAcademie. Bij voldoende belangstelling kunnen cursussen of delen daarvan

op locatie plaatsvinden.


8 9

Column Thema

mMagjevandocenteninhetvoortgezet

montessorionderwijs(vmo)meervragen

danvandocenteninregulieronderwijs?

Ja,zeggenwijrectorenindesectievmo.

Endatgeldtookvooronszelf.Vorig

schooljaarhebbenwijhetonsgegund

omeenpaarbijeenkomstenlangtepra-

tenoveronzedrijfveren,watweinschool

tegenkomenenwatspecifiekmontessori-

aansis.FrankWeijersheeftonsgeholpen

onzeeigenrolteverwoordenindenotitie

‘Montessoriaansleiderschap’.1

Wiezichverbindtaangrondbeginselen

vanmontessorionderwijsheeftdemorele

plichtomgedragtevertonenenactivitei-

tenteondernemendiebijdragenaanhet

vormgevenvandieidentiteit.Datvinden

wij.Dezemoreleplichtgeldtnetzogoed

voorschoolleidersalsvoordocentenen

anderemedewerkers.Deessentievan

goedmontessoriaansleiderschapformu-

lerenweals‘ingoedebalansmetelkaar

verbindenenbegrenzen.’

Schoolkampverplicht?Eenbelangrijketaakvanschoolleiders

isteamsendocentenaansturen.Endo-

centenkijkennogweleensverschillend

aantegentaken.Móétjealsvmo-docent

deelnemenaaneenschoolkamp?Hébje

eeninspanningsverplichtingomleerlin-

genteondersteunenbijeenherkansing?

Ja,zeggenwij,datiseenmoreleplicht

diehoortbijdeessentievanmontessori-

educatie.Enwijrectorenopvmo-scholen

hebbendeplichtombijvoortduringte

herinnerenaanonzemoreleopdracht.

Alsmontessoriaanseleidersinvmo-

scholenwillenwehieractiefaanbijdragen,

doorindialoogmetcollega’s,leerlingen

enanderebetrokkenenhelderheidte

creërenoverhetspeelveld,moreleverbin-

dingenaantegaanoverdekernwaarden

diewedelenenvoluit‘ja’tezeggentegen

anderenenhuninitiatieven.Daarbijzijn

weersteedsnaaropzoekhoewedatkun-

nendoenopeenwijzediebijdraagttothet

verderontwikkelenvanzelfstandigheid,

creativiteitenmaatschappelijkebetrokken-

heidbijallebetrokkenen.Datiswatons,

montessorischoolleiders,verbindt.

VoluitjaWezijninonzegesprekkenuitgegaanvan

dekernwaardenenkarakteristiekenvan

hetmontessorionderwijsenwesluiten

aanbijdebenaderingvanFrankWeijers,

beschreveninzijnboekSpelenmet

ruimte-samenwerkenaaneenprofessi-

onelecultuur.Datleiddetotdeomschrij-

vingvanmontessoriaansleiderschapals:

zelfstandig,creatiefenmaatschappelijk

betrokkenverbindenenbegrenzen.We

verdieptenonsinverbindenenbegrenzen

endaaruittrokkenwijconclusies:

Vrijheidbrengtverantwoordelijkheidmet

zichmee:deverantwoordelijkheidvoorde

keuzesdiewemakenbinnenderuimtedie

wehebben.Datgeldtvooronsalsleiding-

gevenden,vooronzedocentenenandere

medewerkersenvooronzeleerlingen.

Vanuitwaardendiewedelengaanwe

moreleverbindingenaan.Diezijnniet

Montessoriaansleiderschap:ingoedebalansmetelkaarverbindenenbegrenzen

IngridvanderNeut

BestuurslidvandeNMV;sectievoortgezetmontessorionderwijs

vrijblijvendenvragendemoedomervoor

tegaan‘staan’.Daarmeeismoreledruk

nietalleenacceptabel,maarooknoodza-

kelijk,mitsopdejuistewijzeuitgeoefend:

indialoogmetelkaar,elkaarseigenheid

voluitomarmend,nieuwsgierigenoprecht

geïnteresseerdvragenstellendaanelkaar.

Voluit‘ja’zeggenvraagtdemoedom

voluitmede-eigenaartezijn,demoedom

werkelijkverantwoordelijkheidtedragen,

actiefdeeltenemenénuittedragen.Het

genereertenergieenlevertverbindingen

beweging,onontbeerlijkvoorontwikke-

ling.Helderbegrenzen,indialoog,levert

daarbijhetspeelveld.

Denotitieisbedoeldalsgespreksstof,

hetisgeendoordeNMVvastgesteld

beleid.Alseenandererzijnvoordeel

meekandoen,graag!Wellichtishetook

interessantvoorhetbasisonderwijs.De

Vmo-sectiegaatinelkgevaldoormet

verdiependegesprekkenalsvorigjaar.

Dathebbenwebeslotentijdensonze

tweedaagsemetvmo-schoolleidersin

Leusden.Wehebbendezegesprekken

denaam‘kenniskring’gegeven.Enwie

wilkannatuurlijkeeneigenkenniskring

opzetten,ookmetdocenten.1 De notitie ‘Montessoriaans leiderschap’ staat op montessorinet: http://bit.ly/MontessoriaansLeiderschap

1 Zie http://bit.ly/ZelfsturendLeren Hier staat ook

de geraadpleegde literatuur

ZZelfsturend leren leidt tot betere leer-

prestaties en motivatie. Wat is zelfstu-

rend leren en wat kunnen leraren doen

om dat te bevorderen? Patrick Sins geeft

in zijn artikel kort antwoord op deze vra-

gen. Op montessorinet1 beschrijft Sins

twee voorbeelden uit onderzoek.

Eenzelfsturendeleerlingstuurtzelf

cognitieve,metacognitieveenmoti-

vationeleprocessenaanombepaalde

leerdoelentebereiken.Verschillende

onderwijswetenschapperswerken

dezedefinitieuitinbeschrijvingenvan

hetprocesvanzelfsturendlerenals

eencyclischproces:planningvande

leertaaktijdensdevoorbereidingsfase.In

deuitvoeringsfasestaathetcheckenen

aansturenvanhetleerprocescentraal.

Deafrondingsfaseisgerichtopdeevalu-

atievanhetleerproces.

Dewaardevanzelfsturendlerenvoor

hetlerenvanleerlingenisaanzienlijk.

Eengrootaantalstudieslaatziendat

eenhogematevanzelfsturendleren

gepaardgaatmethogereleerprestaties

enmotivatie.Daarnaastlatenmeta-

analysesziendatinstructieinzelf-

sturendlerenbijzondereffectiefisen

datzelfsdejongstekinderenprofiteren

vaninstructie.Juistebegeleidingbij

ditprocesdoordeleraarisbijzonder

belangrijk.Leeractiviteiten–demeer

diepgaandeleerprocessen-bijzelfstu-

rendlerenzijn:deleerstofrelaterenaan

eigenvoorkennis,belangrijkegedeeltes

samenvattenenhetbegripvandetekst

checken.

Lerarendieleerlingeneffectiefwillen

begeleidenbijzelfsturendlerenmoeten

expliciet,geïntegreerdenafgestemd

strategieënvoorzelfsturendleren

onderwijzen.Explicietbetekentdateen

leraarhetgebruikvaneenstrategie

demonstreertendaarbijpreciesuitlegt

hoeenwaaromdezestrategiebijdraagt

aaneenbetereleerprestatie.Ditgebeurt

teweinig:uitobservatieonderzoek

blijktdathooguit10%vandeexpliciete

instructiegaatoverstrategieënvoor

zelfsturendleren.Ervaltdusnogeen

hooptewinnen.Geïntegreerdbetekent

datleerlingenstrategieëndirectleren

toepassen.Inaansluitinghieropishet

vanbelangdatlerarenlerenomgaan

metverschillentussenleerlingenen

hunonderwijshieropafstemmen.

Verschillentussenleerlingenbepalen

namelijkofeninhoeverrebepaalde

instructieeffectheeftophetzelfsturend

lerenvanleerlingen.

Opmontessorinetstaantweevoorbeel-

denuiteenwetenschappelijkartikelvan

deAmerikaanseonderzoekersDaniel

MoosenRogerAzevedo.Zijlietenin

hunstudieeerste-oftweedejaarsstuden-

tenonderwijskundeineenelektronische

leeromgevingtekstenlezenoverde

Zelfsturendlerenwordjeaangeleerd

PatrickSins

LectorVernieuwingsonderwijsSaxionenThomasMoreHogeschool

bloedsomloop.Vaakwordenstudenten

gebruiktinonderzoek,omdesimpele

redendatzegoedkoopenrelatiefmak-

kelijktebenaderenzijn.Debevindingen

uitzulkestudieszijnnieteen-op-eente

vertalennaarleerlingeninhetbasis-

onderwijsofmiddelbaaronderwijs,

maarikherkenookdaardeverschillen

inlerendieMoosenAzevedoinhun

studielatenzien.Deobservatievande

eerstestudentillustreertmooieenpro-

cesvanzelfsturendleren,bijdetweede

studentishiernauwelijkssprakevan.

Vijfledenvandevmo-kenniskring;JannekeStamishetzesdelid


10 11

VerenigingVereniging

Vanaf vrijdag 7 oktober brachten de le-

den van het Montessori Ontwikkelcen-

trum (MOC) een driedaags bezoek aan

het 17th Montessori Europe Congress

in Berlijn. Zij raakten geïnspireerd

rond het thema responsibility. Zij doen

verslag.

Hetcongresvondplaatsopverschil-

lendelocatiesrondomhetAdlershof

ScienceCityinBerlijn,éénvande

meestsuccesvollehightech-locaties

vanDuitsland.MariaMontessoribe-

zochtBerlijntweemaal:in1896sprak

zijoverwomen’s empowerment at the

International Women’s Congressenin

1930ontmoettezijerClaraGrunwald,

deoprichtstervandeDuitseMontes-

soriVereniging.MariaMontessori

stemdeinmethetaanbodvande

DuitseMontessoriopleidingenhet

aanbodvanmontessorionderwijsin

ImpressieMontessoriEuropeCongressBerlijni DebbievanderBurgh,

AnnettedeDeken,

MartineLammerts

Duitslandgroeitnogsteeds.

Hetcongresbooddedeelnemers

eenvariatieaannieuweactiviteiten

omsamenwerkingenuitwisselingte

stimuleren,metworkshopsenforums

enaansluitendruimtevoordebaten

discussie.InhetWereldCafédiepten

kleineregroepjesdeinhoudverderuit.

Demarktmetdiversenieuwemateri-

alenenuitgaven,zowelvanbekende

uitgeversalsvanindividueleleden

vanMontessoriEurope,werddruk

bezocht.

Tijdensdegoedverzorgdelunch,

koffieenborrelwasergenoegtijden

ruimteomincontacttekomenmethet

diversegezelschap,zoalsookhoortbij

hetMeetingPoint.

Responsibility,thecoreofmontessori-educationNahetwelkomstwoordvanvoorzitter

MirjamStefelsvanMontessoriEurope,

hielddirecteurLynneLawrencevande

AssociationMontessoriInternationale

(AMI)eenlezingoverdeThe three ‘Rs’

in montessorieducation: responsibility,

respect and reflection.Methetindruk-

wekkendefilmpjeI just sued the school-

system1zettezijiedereenopscherp.

Enzevroegzichaf:Watwistenwij15

jaargeledenoverwatnuonzekinderen

doen?Welkegadgetsgebruikendekin-

derennuenwatgaanzijgebruiken?

In2020isallesontwikkelddoordekin-

derendiewijooithebbenonderwezen.

Deglobaleconnectiegroeitenorm,

van400miljoeninternetgebruikersin

2000naar3,2miljardinternetgebrui-

kersin2015.Watmoetenscholennu

biedenaandekinderen?

Haarvisie:scholenmoetenkinderen

besefbijbrengenoverwatzedoenen

overdegevolgenvanhunacties.Maak

zeverantwoordelijkengeefzetijdom

totdiepereflectietekomenineenom-

gevingwaartallozeactiviteitenkunnen

plaatsvinden.Enwijlerarenmoeten

wetenhoekinderenzichontwikkelen.

DelezingvanLawrencesprakonsaan.

Webezochtenmeerderelezingen,zo-

alsdievanUlrikeKegleroverLearning

without schoolsendeLeidselectorPas-

sendOnderwijsAnnemiekeMolLous

overEducation for sustainable develop-

ment: responsible schools.EnStefaan

CuypershieldeenlezingoverEducating

for moral responsibility and authenticity.

Hijzoomdeinopdemoreleverant-

woordelijkheid.Vanbelangdaarbij

isdatjealsopvoedereentweeledige

rolhebt:jebentverantwoordelijken

jemoetdaarnaarhandelen(passieve

enactieverol).Ookditgafonsweer

genoegstoftotoverdenking.

ErdkinderplanWebezochtenookhetforumvan

UlrikeKeglerenClausDieterKaulover

Putting the Erdkinderplan into practice.

Ineengrotezaalontstondhetgesprek

overscholendiezichhebbeningezet

omhetErdkinderplanvanMariaMon-

tessoriuittevoeren.Keglervertelde

hoe,indedoorhaaropgerichteschool

inPotsdam,jongepuberswerkenop

hetland,samenkoken,genietenen

eengemeenschapvormen.Hetmaakt

dekinderenverantwoordelijkvoor

hunomgeving.Zijnoterenzelfwat

onkruidisenwatnietenzelerendoor

hetgebruikvandeoudetechnieken

hoeveeltijdgeautomatiseerdehande-

lingenbesparen.Werkenindenatuur

enzorgenvoordeomgevingmaakte

hentoteenandersoortkinderen,zei

Kegler:‘It heals the soul being in nature.’

Hetwasnietmakkelijkomdeschool

inPotsdamtestarten,maarUlrike

zorgdevoorvelesponsorenenredde

het.Haarboodschapaandegroepis:

‘Doen!’

GeometriemeteengoudenrandjeWijbezochtenookdeworkshopThe

beauty and harmony of the platonic solids

– a creative approach on operational

geometryvanTheodorFeldner.Ditwas

ereenmeteengoudenrandje.Hier

zatenalledeelnemersmetopenmond

teluisterenentekijken.Feldnerheeft

inzijnvrijetijd125driezijdigegekleurde

piramidesontwikkeldenvormgege-

ven.2Meteenmagnetensysteemzijn

depiramidestetransformerentot

geometrischelichamenalseendodeca-

eder(regelmatigtwaalfvlak),octaëder

(regelmatigachtvlak)enicosaëder.Dit

regelmatigetwintigvlakkent20gelijkzij-

digeencongruentedriehoekigevlakken,

12hoekpuntenen30ribben.

Feldnerwildeonsinzijnworkshop

plezierenschoonheidvangeometrie

latenervaren,zoalsjedatookkinderen

kuntlatenervaren,Opeenspeelseen

ontdekkendemanier.Hijvindthetzijn

verantwoordelijkheidomzijnenthou-

siasmeenkennisovertebrengenop

anderen.Endathetdekunstisom

elkeleerkrachtindehoudingtezetten

waarinjebijkinderenkennis,creativi-

teitenzelfonderzoekstimuleert.

Dezeworkshopbrachtonsverwonde-

ringoverallemogelijkhedenvandit

materiaal,uitbreidingvanonzewiskun-

digekennisenprikkelingvanonze

verbeeldingskracht.

VerbindendKinderenvandeFreie Montessori Schule

Berlin3slotenhetcongresafmeteen

muzikaleshow.Terugkijkendopdrie

dagenMontessoriEuropeCongress

kunnenwezeggendathetonsveel

heeftgebrachtaanontmoeting,kennis

enookhetervarenvanverbinding.

Wijhebbenervarendaterdoorheel

Europaeengroteinzetisomdevisie

vanMariaMontessoridoortegeven.

Datverbindendekaraktergaatsamen

metbehoudvaneigenheidvanuit

iedersachtergrondengafinzichtover

deverschillendemogelijkheden(soms

ookproblemen)omdaaraantewerken

inverschillendelanden.Datiseenvan

dekrachtenvanditcongres.

In2017staathet18eMontessoriEu-

ropeCongressgeplandinDenHaag.

Hetisvan3-5novemberophetHaags

MontessoriLyceumenisgeheelgewijd

aanChildren’s Rights.

1 Zie de film op YouTube http://bit.ly/I_just_sued_the_school_system

2 Zie www.matheomatik.at3 www.montessori-schule-berlin.deTheodorFeldner

Dé methode voor samenhangend onderwijsAlles-in-1

OBS Frankendael in Callantsoog maakt al zo’n zeven jaar gebruik van Alles-in-1. Leerkracht Ellen Zwanenburg vertelt over haar ervaringen met Alles-in-1.

VisieAlles-in-1 is geen gewone methode: het staat voor een visie op onderwijs. Wanneer het concept gezamenlijk wordt gedragen, kan Alles-in-1 floreren. Kernwoorden van Alles-in-1 zijn samen-hangend, betekenisvol en thematisch onderwijs.

Ellen vertelt hierover: “Alles-in-1 sluit aan bij onze onderwijsvisie.

Wij willen dat de kinderen van de Frankendael zich ontwikkelen tot

creatief denkende, gelukkige, zelfstandige, nieuwsgierige, verantwoor-

delijke leerlingen, die voor elkaar zorgen en kunnen samenwerken.”

“Taal en zaakvakken zijn geïntegreerd. Dus niet meer elk vak een

eigen thema. Ook alle creatieve opdrachten sluiten aan. De klas

ademt het thema met alle werkstukken en kunstwerken van de

kinderen. Door te werken naar een gezamenlijke afsluiting van het

project ontstaat een moment waarop leerlingen reflecteren en aan

elkaar en ouders kunnen laten zien wat ze hebben geleerd.”

Hoe werkt Alles-in-1Alles-in-1 biedt per schooljaar vijf projecten, elk binnen een van de domeinen aardrijkskunde, cultuur, geschiedenis, techniek en natuur. Er wordt gewerkt in blokken van acht weken. Een project duurt vijf weken, daarnaast zijn er drie weken voor de instructietaallijn Alles-Apart.

Thematisch leren: dat boeit!

Advertorial

Alles-in-1 in het kort

• Thematisch, samenhangend onderwijs

• 5 projecten per jaar vanaf groep 4

• Tot zes verwerkingsniveaus per les

• Flexibel inzetbaar

• Afwisselend, uitdagend en motiverend

• Vrijwel alle vakken binnen één lesmethode

• Kerndoelendekkend

• Voldoet aan taalreferentieniveaus

Ellen: “Binnen Alles-Apart worden begrijpend lezenstrategieën,

spellingcategorieën, werkwoordspelling en grammatica zeer gede-

gen aangeboden. In de projectweken wordt deze verworven kennis

toegepast en herhaald.”

“Alles-in-1 sluit perfect aan bij OnsOnderwijs2032.”Differentiatie en inzetbaarheid“Voor alle kinderen biedt Alles-in-1 uitdaging. Er zijn zes niveaus

waarop de lessen kunnen worden verwerkt. Ideaal voor combi klassen

en sterkere of zwakke leerlingen.” Door de mogelijkheid om een project met meerdere klassen of met de hele school te doen, biedt Alles-in-1 de flexibele inzetbaarheid waar veel scholen, bijvoorbeeld die met veranderende leerlingaantallen, behoefte aan hebben.

De leerkracht is de regisseurAlles-in-1 biedt ruim materiaal aan op veel niveaus. Dat betekent dat de leerkracht keuzes moet maken. Ellen: “Dit vergt overzicht,

flexibiliteit en kennis van zaken. Thematisch onderwijs vraagt inzet

en vaardigheid van de leerkracht en een gedegen voorbereiding.

Er zijn vaste lessen, waarbij de leerkracht een modellerende rol

heeft en er zijn zelfstandige lessen, waarbij de leerkracht coach is.”

Afwisseling“Onderzoekend en probleemoplossend leren wordt dankzij de leskisten,

doe-opdrachten en werkstuk/onderzoek gestimuleerd. Deze onderdelen

vormen een wezenlijk onderdeel van de methode. Vele didactische

werkvormen wisselen elkaar af, waaronder allerlei vormen van samen-

werkend leren. De methode voorziet ook in de sociaal-emotionele ont-

wikkeling van de kinderen: filosofisch getinte vragen, meningsvragen,

onderwerpen over normen en waarden en coöperatieve werkvormen

komen in elk thema en op elk niveau aan bod.”

Niet het vele is goed, maar het goede is veel.

Effecten“De methode gaat de diepte in. Niet meer van hetzelfde maar

minder met aandacht en zorg.” Door vijf weken lang intensief met een thema bezig te zijn, wordt er dieper op het onderwerp ingegaan en beklijft de lesstof beter. Ellen: “De nieuwsgierigheid

van kinderen wordt aangewakkerd. De lesinhoud krijgt betekenis

voor hen omdat ze zich ermee verbinden. De kinderen zijn uitermate

betrokken, mede omdat ze zelf veel kunnen kiezen!”

Waarom past Alles-in-1 bij Montessori-onderwijs?Alles-in-1 bestaat uit aantrekkelijk, kosmisch lesmateriaal, dat de nieuwsgierigheid en leergierigheid van de kinderen aan-wakkert. De kinderen kunnen in grote mate zelfstandig met de materialen aan de slag. Elk kind op eigen niveau, waarbij de afwisseling van werkwijzen en leerstijlen zeer motiverend en stimule rend werkt. Alles-in-1 kan het werken met een verticale groepsstructuur flink vereenvoudigen.

Meer weten over Alles-in-1? Bent u geïnteresseerd in Alles-in-1 en wilt u meer infor-matie? Kijk dan op www.alles-in-1.org. Voor persoonlijk contact kunt u bellen naar 0224-214745 of mailen naar [email protected].

Advertorial


14 15

Thema Vereniging

iHet montessorionderwijs in en rond

Den Haag ligt op maandag 26 sep-

tember zo goed als plat. 330 leraren,

vakleerkrachten, intern begeleiders en

directeuren komen inspiratie opdoen

in de Haagse Hogeschool vlak bij

station Holland Spoor. ‘Kwaliteit voor

onderwijs’ heet het programma, dat

is samengesteld door het Montessori

regio-overleg Den Haag en omstreken.

Het biedt een verkwikkende lezing over

leren door hersenonderzoeker Mark

Mieras, compleet met de ’wet van het

vergiet’, een keur aan praktische work-

shops en een poëtisch toetje.

‘Lerengeefthetbesteresultaatalsleraren

enleerlingensamenonderwegzijnen

daarplezieraanbeleven,’zegtnatuur-

kundigeMarcMieras,gespecialiseerdin

breinonderzoek.Vanuitzijnvakgebied

heefthijtipsvoorleraren.‘Geefkorte

instructies,maakkinderennieuwsgierig,

laatzeonderzoekenenbewegen.En

bovenal:leerzedatfoutenmakenniet

alleenmag,maardatwiefoutenmaakten

daarvanleertverderkomtdanwienooit

foutenmaakt.’

Mieraszietdatdeoverheidscholende

laatstedecenniadeverkeerdekantheeft

opgestuurd.‘HetNederlandseonder-

wijssysteemkenteenfundamenteel

probleem:georganiseerdwantrouwen.

Datleidttoteenhevigetoetscultuur,

gebaseerdopdeillusiedatallekinderen

opdezelfdeleeftijddezelfderesultaten

moetenkunnenbehalen.Ditmaakt

onderwijstoteenongemakkelijkvak.We

wordenaangezetomvooruittedenken

enteorganiseren,terwijluitonderzoek1

juistblijktdatkinderenhetbestleren

inongestructureerdeomstandigheden

waarbijlerarenkinderenvertrouwen

geven,inspelenophetonverwachteen

kinderenderuimtehebbenomzelfop

onderzoektegaan.Montessorionderwijs

kandatbieden.Ikziedatdewetenschap-

pelijkebasisvoormontessorionderwijs

steedsstevigerwordt.’

Mierassignaleertnogeengrootmisver-

stand:‘Lerarenmoeteninformatiedown-

loadenenbijkinderenopdehardeschijf

plaatsen.Daarbijwerkenlerarenerghard,

maarhetwerktnietbest.Kijknaarbaby’s.

Hunhersenenhebbennoggeenenkele

basisstructuur.Zeslaanveelinformatie

op,helaaskunnenwezenietvragenhoe

zedatdoen.Hoegevenzebetekenis

aanwatzeervaren?Weziendatacties

leidentotverwachtingenenverrassingen.

Baby’smakenvoorspellingenenkijken

ofdiekloppen.Zijtestenhypothesen–

visueel,motorisch-endatnoemenwij

danspelen.Vaakkomenvoorspellingen

nietuitendaarlerenzevan.’

Inspiratiedag‘Kwaliteitvooronderwijs’legtHaagsmontessorionderwijsplat

BobMolier

Hetnutvanfouten‘Weziendusalbijbaby’sdathetes-

sentieelisdatwefoutendurvenmaken,

datwedurvenonderzoekenenveel

oefenen.Debestekunstschaatserszijn

eindeloosvaakgevallen.Uitvinders

makeneindeloosveelfouten(opweg

naarzijnfilterlozestofzuigerkende

JamesDysonruim5100mislukkingen),

zijlerendaarvanenjuistdaarómkomen

zijtotverbeteringen.Onderzoek2op

scholentoontaandatleerlingendiewe-

tendatzijfoutenmogenmakenbetere

resultatengaanbehalendanleerlingen

diebangzijnomfoutentemaken.

Netzobelangrijkisnieuwsgierigheid.

Demensisvannaturenieuwsgierigen

weonthoudenantwoordenopvragen

waarwijnieuwsgierignaarzijnbeter

danantwoordenopanderevragen.

Lerarenmoetendusnadenkenover

devraaghoezijkinderennieuwsgierig

maken.Datkandooréénwoordineen

gedichtafteplakken.Ofvraagwaarom

demaannietnaarbenedenvalt.Kinde-

rendienieuwsgierigzijngaanoponder-

1 Barker, J. E. et al. Less-structured time in children’s daily lives predicts self-directed executive functioning.

Front. Psychol 5, 593 (2014).2 Dweck, C. S. (2006). Mindset: The new psychology of success. New York: Random House

1 Samen met Ward van de Vijver en Els Mattijssen

van Vivid Onderwijs en met Els Wasmann2 Zie op montessorinet mijn artikel met meer foto’s

en films: http://bit.ly/MontessoriChina

COpleider Nel de Groot geeft1 montes-

soricursussen in China. De afgelopen

zomer besprak De Groot kenmerken

van montessorionderwijs die haaks

lijken te staan op heersende normen in

China. Zij maakte in China foto’s over

opvoeding en besprak die met haar

cursisten. Waarom dragen Chinezen

hun kinderen en waarom doen Chinese

kinderen zo weinig spelletjes?

Indeeerstecursus,zomer2015,introdu-

ceerdenwijhetgedachtegoedvanMaria

Montessorienhetonderwijsaanbod.

Daarna,infebruari2016,besprakenwe

hetbelangvanfoutendurvenmaken.

Dezezomergingenwevoordederde

keernaarChinaomdecursusafteron-

denendeexamensaftenemen.

VoordezezomerlasikoverdeChinese

filosofieencultuur.2Enindetweeweken

voordecursusreisdeikalstoeristdoor

China.Ikmaaktedaarinfoto’svan

oudersengrootoudersmetkinderenin

opvoedingssituaties.Diefoto’stoondeik

tijdensdecursus,waarinweditkeereen

soortsynthesewildenlatenontstaantus-

sendeChineseendemontessoricultuur.

ObservatiesopstraatHetvaltmeopdatinChinaveelkleine

kinderenwordengetild.Zekunnennau-

welijksbewegen,proberenzichloste

wurmen.Komthetdoordedruktein

alleopenbareruimten?Ofmoetenze

beschermdwordentegenvuilopstraat?

Chinezenzijnblijkbaarnietgewend

aanopruimen:inwachtruimtesstaan

prullenbakkenaanheteindevanelke

wachtrij,maarhetvuilstrooijegewoon

omjeheen.Datwordtopgeruimddoor

ouderen,diedeheledaglopentevegen.

Daardooroogthetoveraltochergschoon.

Ofwillenoudershunkindbeschermen

tegenvallen,weglopenenverdwalen?

Hetishoedanooklastigvoordeouders

omhetkindtelatenexploreren,watwij

zobelangrijkvindenomgrenzenteleren

kennen.Ikvroegmijaf:wordteenjong

Chineeskindhierdoorminderzelfstandig

daneenjongNederlandskind?Dievraag

kwamookoptoenikzagdateenomaeen

meisjevaneenjaarof6aanhetvoeren

was.Waarom?Moetdejurknetjesblij-

ven?Vindthetmeisjehetwelgemakkelijk

zo?IkvraaghetdeChinesestudenten.

Zebekijkendefoto’senkomenerniet

echtuit.Nuzelerenoverhetbelangvan

Chinesestudentenlerenmontessoriaanskijkennaardeopvoedinginhunland

NeldeGroot

LeerkrachtenbegeleiderenopleiderbijdeStichtingMonton

zelfstandigheidopjongeleeftijdbegrijpen

zewaaromhetmeopvalt.

ElementairebeleefdhedenIkziebijnanergensouderseenspelletje

doenmeteenkind.Eenkind,datmethet

gezindehelenachtbijonsindetrein-

coupeverblijft,heeftnietmeerdaneen

knuffeltjeeneenmobielmetgames.Als

ikmetmijnreisgenoteineenwachtka-

merhetspelQuatrospeel-ookleuken

leerzaamvoormidden-enbovenbouw

-hebbenweallebekijks,vankleintot

groot.Ikzieéénkeereenmoedervoor

haarzoonietsmaken:eenvliegtuigjevan

blaadjesmetinfodiezekreegtoegestopt

indehalvanhetmetrostation.

WaaromdoenChinesekinderenzoweinig

spelletjes?Ligthetantwoordinderecente

geschiedenis?VroegerhaddenChinese

oudersomeconomischeredenenweinig

tijdommethunkinderentespelen.Later

werddeéénkindpolitiekinChinaingevoerd

endecennialangstrenggehandhaafd.Dit

gingingrootstedelijkegebiedengepaard

meteenstijgendewelvaartinveelgezin-

nen.Toengingenoudershunkindzienen

behandelenalseenprinsjeofeenprinsesje.

Zelatengraagzienhoemooihunkindis.

Defoto’sleiddentotdiepediscussies.

Ikverteldehoeik,metmontessoriaanse

blik,andersaankijktegensituatiesdie

voorhenvanzelfsprekendzijn.Hetble-

keneyeopenersvoordestudenten.Ikben

diepgetroffendoorhunleergierigheid,

sterkemotivatieenhunhardewerken.Zij

hebbendecursusdezezomerafgerond.

Erzijnnu52Chineseleerkrachtenmet

eenNMV-certificaat.


16 17

VerenigingVereniging

zoek.Vertelzedusnietalles.Wantweet

jealles,danbenjenietnieuwsgierig.

Enalsjeergensniksoverweet,dan

kanjeernietnieuwsgierignaarzijn.De

grootstenieuwsgierigheidzittussen

nietswetenenalleswetenin.’

Mierasadviseertookomdekinderenveel

telatenbewegen.‘Steedsmeeronder-

zoek3toontaandatdenkenenbewegen

samenhangen.Datheefthetonderwijs

nietechtopdeagenda,bewegen,maar

denatuurwel.Dans-eencomplexeac-

3 Zie bijvoorbeeld: Onderzoek Esther Hartman (RUG), Lesmethode Fit & Vaardig4 Havas et al. “Cosmetic Use of Botulinum Toxin-A Affects Processing of Emotional Language” Psychological Science July 2010 21: 895-900, first published on June

14, 2010

Nabespreking‘Lentevaneigenaarschap’NazijninleidingstaanMarkMierasenBiancavanHaaften,internbegeleidervanMontessorischoolHoutwijkDen

Haag,samenaantafel.VanHaafteniszichgaanafvragenofzijvanhuisuitveelongestructureerdeactiviteitenheeft

meegekregen.Zijspeeldevaakbuiten,verveeldezichsoms.Nuhebbensommigekinderenelkedagnaschooltijdeen

activiteit:sport,muzieklessen,bijles.Isdatmooi?Mieras:‘Nietalshetallemaalgestructureerdis.Vervelenisheelgoed,

eigenlijkbeginvanalles.Danbenjedichtbijjezelf,wordjenietgeleefd.Hetisdemeestongestructureerdesituatiedie

eris.Wifiheeftvervelenuitgebannen.Alsikmijnkinderenhuntabletafneemliggenzijeerstboosopdebank,danna

eenhalfuurhoorik:Mark,waarzijnmijnskates?’

VanHaaftenheeftveelgehoordomverderovernatedenken.‘Ikkreegeenmooikijkjeindehersenen.Hetbleekmaar

weerhoebelangrijkhetisombijkinderencreativiteittestimulerenenwerkvormenaftewisselen.Zijmogenfouten

maken,bewegenenvooralzelfontdekken.Maarerisookdedrukomtekomentotmeetbareresultaten.’

Watalsdescoresachterblijven?Mieraszietdaterdanvaakeenverkeerdediagnosevolgt.‘Efficiëntonderwijsis

nieteffectiefonderwijs.Dooreentegestructureerdaanbodondergraafjehetleerproces,haaljebijkinderenhet

eigenaarschapwegendanbeklijfthetgeleerdeminder.Tervergelijking:inFinlandhebbendeleerlingennaelke3kwartier

leseenkwartierpauze.Daargeeftdeschooldekinderenveelongestructureerdetijd.Kinderenzijnveelbuitenenkrijgen

weinighuiswerk.Deschooldagenzijnkort,devakantieslang.EnderesultatenzijnbeterdaninNederland.Duswij

makenpreciesdeverkeerdekeuzes.Hetisonzeintuïtieveneigingombijongemakdecontroleaantetrekken.Externe

drukoplerarenmaakthetvoorhensteedsmoeilijkeromkinderenopdegoedemaniertebegeleiden,lerarenworden

gedwongenomvoorafderoutetebepalen.Leerlingenlerenzodathetdebedoelingisomachterhunleerkrachtaante

sjokken,nietomvooroptelopen.Juisthierdoorvallenderesultatensomstegen.Dooronzefoutekeuzestrekkenweeen

wisselopdetoekomstquazelfvertrouwenenzelfstandigheid.’

IsMieraspessimistisch?Nee:‘Veranderingenkomennietvanbovennaarbeneden,maargaanvanbenedennaarboven.

Steedsmeerscholendurveneigenwijstezijn.Diegevenhetonderwijsvormopeenmanierwaarzijzelfingeloven.Dat

begintmetvertrouwenennietmetmeten.Endankomenderesultaten.Ikzieookdatdeinspectieprobeertomeendraaite

maken,maardatduurteentijd.Ikbenoptimistisch:iedereenommijheensignaleerteenlentevaneigenaarschap,datwil

zeggendatouders,overhedeneninspectiesgaansnappendatvertrouweninzelfsturingvandekinderenbelangrijkis.’

VerrijkendmontessorimateriaalLeraresJoppieKempermanvanMontessorischoolWaalsdorpkomtspeciaalvoordeworkshophoogbegaafdheid.Deschoolhad

plusgroepen,maarhetteamwilvanuitprincipeoverondersteuningenuitdagingdeverdiepingenverrijkingindeklasgeven,of

zodichtmogelijkdaarbij.DaarheeftWaalsdorpeenwerkgroepvoorwaarKempermaninzit.Teamledenuitanderewerkgroepen

bezoekenandereworkshops.Deschoolonderzoektbijvoorbeelddebalanstussenwerktijd,drama,beweging,muzieken

handvaardigheid,wanttijdensvelevaklessenzijngrotegroepenleerlingendeklasuit.Eenanderegroeplerarendenktnaover

visitesdieleerlingenkunnenafleggenineenanderebouwomtewerken,tehelpen,inspiratieoptedoen,sfeerteproeven.

JoppieKempermangaatnaardeworkshopVerrijkenvanBrigitBrinkman.‘IkvindhetmooidatBrigitallemaal

montessorimateriaalgebruikt:goudenmateriaal,dierenbak,cilinderblokken,taalsymbolen.Zijheeftonsideeën

meegegevenomdaarverrijkendmeetewerken.’Tijdensdeworkshopgaatdegroepuiteenompersectie(onder-midden-

enbovenbouw)aandehandvandehogeredenkvaardighedenbijdetaxonomievanBloomopdrachtentebedenkenbij

montessorimateriaal.‘Heelpraktisch,’vindtKemperman,‘datleertmijookomtop-downtedenken,opdrachtentegeven

vanuithetgroteregeheel.EndatsluitookweeraanbijdeinleidingvanMarkMieras.Hijsprakaleensbijonsopschoolen

ikvindhetfantastischomhemnogeenkeertehoren.Wantwijmoetenzoveeldatnietbijhetmontessorionderwijspasten

hijbrengtonsterugnaardebasis.’

tiviteitwaarbijwenaarmuziekluisteren,

ruimtekiezen,velebewegingenopelkaar

afstemmen-helptomhersendelensa-

mentelatenwerken.Standaardlessenfit

enbewegenleidentoteenbetereontwik-

keling.Kinderendieophetschoolplein

deruimtekrijgenomgoedtebewegen,

ontwikkeleneenbeteretaakopvatting.De

resultatenzijnbeterinhetvoorjaardan

indewinter,wantdangaandekinderen

weermeernaarbuiten.’

GeheugenpadAnderetip:‘Vergetenisvaakdebeste

manieromteonthouden,datnoemik

dewetvanhetvergiet.Lerarenvinden

hetvervelendomleerlingensomsdrie

keerietsuitteleggen,maarvoordekin-

derhersenenisdatwelbeter.Ikzeg:geef

kinderendetijdomtevergeten,enher-

haaljelesje.Hoewerktdatinhetbrein?

Eenherinneringiseengeheugenpad.Als

datpadwatinvaltendaarnaweerwordt

betreden,danwordthetbreder.Het

pastzichsteedsookietsaan.Daarmee

versterkjedekennisenhetgeheugen.

Daarbijbestaathetmisverstanddatwe

alleenlerenalsdelesaandegangis.Dat

doenweooknadeles.Hetborreltdoor.

Daaromkanjenadelesbetereenkwar-

tiertjepauzegevendanmeteenmeteen

anderelesstarten.Beter20minutenin-

structieen10minutenzelflatenspelen,

dan30minuteninstructie.MarkMieras

gafookmeeralgemenein=formatieover

onsbrein,ziehttp://bit.ly/Inspiratiedag-

KwaliteitVoorOnderwijs


18 19

Wageningeniseenstadwaarvluchtelingenwelkomzijn.Ongetwijfeldookomdathetals

universiteitsstadzelfalmeerdan170nationaliteitenkent.Pantarijnheefteenjarenlange

traditieomleerlingenvaneldersvoorkorteoflangeretijdoptenemen.Beginditjaar

hebbenweonzeeigenisk-afdeling(internationaleschakelklas)weerheropend.Daar-

naasthebbenweoponzemhv-locatiehet‘voorbijA2-project’:leerlingen,dieNederlands

opA2-niveaubeheersen,wordengeschakeldengekoppeldaaneen‘normale’klas.Zij

volgennietallelessen,maarkrijgeninspecialeondersteuningsurenentijdenskeuze-

werktijdextraaandacht,metnameomhunNederlandsopeenhogerniveautekrijgen.

Endaargebeurenvaakprachtigedingen,juistooktussenleerlingenonderling.

Naastnt2-docentenzijnerleerling-tutoren,diegekoppeldwordenaaninstromende

vluchteling-leerlingen.Dezemaatjeshelpenelkaaromhunwegopschooltevinden

engevenhulpenonderwijsopmaat.

HetzijnbeslistnietalleenNederlandseleerlingen,diezichalstutorenaanmelden.

OokMohammed,vluchteling,afkomstiguitSyrischKoerdistan,dieinmiddelsal

enkelejarenbijonsopschoolzit,iszelftutorvoornieuweinstromendeleerlingen

enfungeertalstolkArabisch–Nederlands.EnvanmorgenkwamerviaVluchtelin-

genwerkweereenmailtjeofeenhoogopgeleidejongevrouw,diezelfuitAleppois

gevluchtengoedEngelsenalredelijkNederlandsspreekt,alsvrijwilligermeezou

kunnendraaieninonzeisk.

Wiezelfalsvluchtelingmetzoveelbedreigingenheeftmoetenlerenlevenpakt

maaraltegraagdekansen,wanneerdiegebodenworden.Dusgaanwegraagmet

zoiemandingesprek.Natuurlijkwrekenzichookdetrauma’sendecultuurver-

schillen.Maarjuisthetvertrouwenindeintrinsiekemotivatie,dattengrondslag

ligtaanhetmontessorionderwijs,maakthetmogelijkdatkinderenvanvluchtelin-

genhierinbijzondergoedgedijen.

Gabriël Enkelaar

Teamleider onderbouw (havo-

vwo) scholengemeenschap

Pantarijn in Wageningen

De Kwestie

HetvluchtelingenopvangcentruminVijfhuizenisvroegtijdiggesloten.Deverwachtehoe-

veelheidvluchtelingenbleefuit.Deonderwijsfaciliteitenwareningerichtop300leerlin-

gen,erkwamener80.Leerkrachtenendirectiemoestenaanhetbeginvanditschooljaar

plotselingopzoeknaaranderwerk.Tochbeniktrotsopdeinzetvandebesturendie

zichhetlotvandezegroepkinderenaantrokkenendezeonderwijsfaciliteitinrichtten.En

ikluisterdemetbewonderingnaardeverhalenoverdemensendiezichhiervoorinzetten.

ZijnvluchtelingendieinNederlandblijvenwonenhetmeestgebaatbijmontessorion-

derwijsofpasteenandersysteembeter?Ikvindhetbelangrijkdatdezekinderenzosnel

mogelijkNederlandsleren.Uitonderzoekblijktdathetvergrotenvandewoordenschat

gebaatisbijeengestructureerdaanbod,waarbijwoordenopveelverschillendemanieren

enineenrijkegevarieerdecontextwordenaangeboden.Enwaarbijhetaanbodaansluit

opdewoordendiekinderenalkennen.

Waarligtdekrachtvanhetmontessorionderwijs?Metnameinhetrijkeaanbodende

leeromgeving.Ookdesocialestructuurensamenhangwerkeninhetvoordeel.Maar

destructuurvanhetaanbodisvaakmindersterk.Ikdenkdusdatmontessorionderwijs

nietautomatischhetbestepastbijdent2-lessen.Alswekinderenechteengoedekans

willengevendanmoetenweons,ookinhetmontessorionderwijs,aanpassenaande

doelgroep.Endatvraagtwatvandeleraren:inzet,lef,onderzoek,wil,durfenveelcreatief

denkenenzoekennaaroplossingen.Enmisschienbenikdaaromwelzotrotsophet

teaminVijfhuizendatzichopdiemanier,volovergaveheeftingezetomdevluchtelingen

tehelpenbijhuneerstestappeninNederland.

Egbert de Jong

Algemeen directeur

Montessorivereniging

Haarlemmermeer

i Montessorischolenzijnbijuitstekgeschiktomvluchtelingenoptenemen

Deafgelopenjarenzijnweallemaalgeconfronteerdmetindrukwekkendebeeldenvan

kinderenenvolwassenenopdevlucht;inrubberenbootjes,tevoet,metgevaarvoor

eigenleven.Dezebeeldenzijnoveralenvooriedereenzichtbaar,rauwenaangrijpend.

Inhetafgelopenjaarheefthetvluchtelingenprobleemzicheenhoofdroltoegeëigendin

deberichtgeving.Vorigschooljaarhebikgemerktdatveelkinderenworstelenmetvragen

endedranghebbenomnatedenkenoveroplossingen:Hoegaandezemensennaarde

tandarts?Hoekunnenweervoorzorgendatdezemensenveiligkunnenleven?Watkan

ikdoenomhetvoordeanderietsaangenamertemaken?HoemoethetnualsNeder-

landstrakshelemaalvolis?Enwatnoualsdezemensengevaarlijkzijn?Kunnenweeen

dagorganiserenommensenbijonsopschoolmetelkaarkennistelatenmaken?

InsamenwerkingmetveelkinderenenjongereniseronderleidingvanTheMissing

ChapterFoundation1eenkwalitatiefonderzoekgestartnaarhetvluchtelingenvraagstuk

inEuropa.Debevindingenvanditonderzoekzijngevangenineenprachtigepublicatie

onderdenaam‘WijDenkenMee’2endieisuitgereiktaanstaatsecretarisvanRijn.

Tijdensditprojecthebbenkindereneenstevigeverbindinggelegdmetdebuitenwe-

reld.Devanzelfsprekendheidwaarmeekinderendilemma’sbespraken,uitdieptenen

oplossingenbedachtenisbuitengewoonenraaktaandekernvanonderwijsenopvoe-

ding.Deonderzoekendemaniervanlerendeedeengrootappèlopdemaatschappe-

lijkebetrokkenheidvankinderen.

Montessoripleitteinhaarboek‘Doorhetkindnaareennieuwewereld’alvooreen

prominenterolvoorkinderenomvanuitauthenticiteitbijtedragenaandeontwikke-

lingvanmensenmaatschappij.Watzouhetmooizijnalsallekinderenopalleplek-

kenindewerelddemogelijkheidkrijgenomhuncreatievedenkkrachtintezetten.

DeBraziliaanseonderwijsfilosoofPauloFreirekonhetnietmooierverwoorden:

‘Education does not change the world. Education changes people. People change the world.’

De Kwestie

Sinds1juniverzorgenwijoponskinderdagverblijfinArnhemelkeweek3middagende

opvangvandepeutersvanuithetAZC,10minutenlopenvanonsvandaan.Naeenkorte

maarintensievevoorbereidingstijdzijnwegestartmet8peuters.

Hetisbelangrijkomdezepeutersgoedestructuurtebiedenendingenduidelijktemaken

metbeeldendmateriaal.Wewerkenmetdagritmekaartenengebarenomdetaalteonder-

steunen.Daarnaastiseenduidelijkemiddagstructuurheelbelangrijk.Metvrijspel,eet-en

drinkmoment,buitenspelen,tafelactiviteit.Deconcentratieiskortdushebbendekinderen

veelafwisselingnodig.Sensopathischspel(spelendomgaanmetvormlozematerialen)is

favoriet:zand,water,klei,verf,rijstofmacaroni,scheerschuim,bedenkhetmaar.

Entussenalleactiviteitendoorproberendepeutersvoorzichzelftezorgen:datzijook

genoegkrijgen,zehoudenvastwatzehebben,verzamelenspullen-desnoodshardhan-

dig.Zevragenvoortdurendomdeaandachtvandemedewerkers.Zewetennogniet

datmedewerkerservoorzorgendatiedereenwatkrijgtenallekinderenondersteunen

enhelpenzodatzijnietzelfmeteenhetgevecht(letterlijkvaak)aanhoeventegaanom

hunplekjeofspullenteverdedigen.Fysiekzijndezekinderenvaakvervooruitenbijhet

uitproberenwatkanliggenhungrenzenverderdanbijdegemiddeldepeuter.

Wezijnnu3,5maandverderenwehebbenalgrotestappengemaakt.Demiddagen

‘overkomen’onsniet,wehebbendiegestructureerd.Dekinderendieerlangerzijnbegin-

nensomsalkleinezinnetjestemaken.Zegenietenvandeechteaandachtdiezekrijgen,

vanmedewerkersdieervolledigvoorhenzijn.Weproberenkortemomentenechteven

individueelmetkinderentespelen.Daargenietenzijintensvanenzelerenveel.

Vooronsalsmedewerkerskomterveelbijkijkenomtewerkenmetdezekinderenen

hetvraagteengrootincasseringsvermogen.Maarwijmakenverschilendatgeefteen

enormevoldoening.

Voor deze keer gaf

Margot Schreurs de pen aan

haar collega Ineke Smits

(foto), die schrijft vanuit

haar persoonlijke ervaring.

Ineke is locatiemanager

van een kinderdagverblijf in

Arnhem

Maarten Stuifbergen

Groepsleraar Montessorischool

Leidschenveen

Montessoriopleider Haagse

Hogeschool

Studiebegeleider Hogeschool

Leiden

Student onderwijswetenschap-

pen Open Universiteit


20 21

Thema Thema

Ermelinde Zweers is 27 jaar en woont

in Amsterdam. Na een reguliere basis-

school ging zij naar het Herman Jordan

Lyceum in Zeist. De afgelopen twee

jaren werkte zij op Montessorischool

De Linde in Amstelveen. Op 1 septem-

ber vertrok zij voor 10 maanden naar

Bergamo in Italië om zich daar op de

AMI-opleiding onder te dompelen in de

montessorifilosofie. Voor de zomerva-

kantie lichtte Zweers haar keuze toe.

‘Vroegerzatikopeenregulierebasis-

school,datvondikergsaai.Allelessen

werdenklassikaalgegeven:wepakten

allemaaltegelijkonsgeschiedenisof

aardrijkskundeboekenlazenombeur-

teneenstukjevoor.Daarnamaakten

wedevragenmetelkaar.Deleerkrach-

tenbepaaldenwatjedeedenbesteed-

dengeenaandachtaanintrinsieke

motivatieendeinteressevanhetkind.

Mijnmiddelbareschooltijdbracht

ikdoorophetMontessoriLyceum

ErmelindeZweerszoektverdiepinginBergamo

eHildiGlastravanLoon

HermanJordaninZeist.Erwas

eenbasisroostermetdevakkendie

verplichtwaren.Daarnaasthadden

weiederedageenaantalurenwaarin

wemochtenkiezenaanwelkvakwe

werkten.Ikwasverantwoordelijkvoor

mijnwerk.Wenamendestofzelfstan-

digtotons,maaktendeopdrachten,

kekenhetwerknaenlietenonswerk

bekijkenenaftekenendooreendocent.

Dedocentengavenruimtevooreigen

keuzesenzelfstandigheidendaar

bloeideikvanop.’

‘Nahetvwostartteikmetverschillen-

destudieswaarmeeikookweerstopte.

Zostopteikalna8wekenmetde

regulierepaboomdatikhethelemaal

niksvond.Ikmistedediepgangdieik

uiteindelijkwelbijdemontessoriop-

leidingvond.Uiteindelijkbenikdaar

volovergavevoorgegaan.Demontes-

soripedagogiekvondikprachtig!Na

eenhelezoektochthadikeindelijkiets

gevondendatdiepganghadenbeteke-

nisvolwas.Vroegerdachtikdatjeecht

gekmoestzijnomhetonderwijsinte

gaan.Ikvinddatnogsteedsentegelijk

weetiknuookdatiknietslieverinde

wereldwildoen.’

Bewustzijn‘Inhet4ejaarvandemontessorioplei-

dingdeedikeenminorinLonden.Hier

werdmijninteressevoordeAMI-oplei-

dinggewekt.Ikvondeenschoolwaar

alleleerkrachtendeAMI-opleidinghad-

dengevolgd.Devoorbereideomgeving

waserprikkelenderenspannenderdan

opdemeestescholendieikinNeder-

landhadgezien.Erwarenmoestuin-

tjes,kinderenkondenveelbuitenspe-

lenenbuitenontdekken.Maarvooral

dekosmischevertellingensprakenmij

aan.Dezevertellingenmakenkinderen

bewustvandeverbondenheid,vande

samenhangderdingen,deverbanden

tussenverschillendeculturenenver-

schillendedelenvandeaarde.

Kinderenzijnindezetijdteweinigin

verbinding.Hetonderwijsisteveel

hapsnapendatmaaktkinderenonrus-

tig.Doordesamenhangenverbanden

tezienwordtalleslogischer,waardoor

kinderenmeerrustenzelfvertrouwen

krijgen.Ditkosmischbewustzijnendeze

kosmischehoudingwaarmontessoriover

heeftgeschreven,misikopveelscholen.

Ikdenkdatikzelfooknogmeerkanleren

overdemontessoripedagogiek.Kennisdie

diepergaatdandekennisdieiktotophe-

denheb.IkhoophieropdeAMI-opleiding

meerovertehoren.’

Liefdevolleomgeving‘Ikwildewereldietsmeegeven,mooier

maken.Ikwilkinderendeliefdevoorde

wereldmeegeven,liefdevoorelkaaren

liefdeomietsteleren.Datluktmijnietmet

debeperkteruimteenmiddelendieikvaak

opscholeninNederlandaantref.Ikben

opverschillendemontessorischolengaan

kijkenomtezienoferonderlingeverschil-

lenwaren.Ikzagscholenmetonvoldoende

binnen-enbuitenruimteomechtop

ontdekkinguittegaan.Waarmateriaal

incompleetwasenbeschadigd.Diestrikt

regulieremethodesvolgenwaardoorde

montessori-aanpakinmijnogennietgoed

meermogelijkis.Ikzagarrangementenen

groepsplannen,maarikmistedegroteen

kleinerondeendeobservaties.

OpmontessorischoolCasainPijnacker

isditanders.Hierheersteenprettigeen

veiligesfeer.Ikervoereenliefdevolleom-

geving.Erzijndieren,mooieaantrekkelijke

materialen,moestuintjes,eenruimtewaar

getimmerdengezaagdwordt.Delokalen

zijnertweekeerzogroot,iniederlokaal

iseengrotevrijeloopruimteenerwordt

mettweeleerkrachtenéneenklassenassis-

tentgewerkt.Eenkokbereidtsamenmet

dekinderenbiologischemaaltijden.De

voorbereideomgevingisgoed:dekasten

zijntoegankelijkvoordekinderen,alhet

meubilairisopdegroottevande

kinderenafgestemdenoveralligt

vloerbedekking.Dezeschoolprik-

keldemijomaandeslagtegaan.

Ikwildemeerwetenoverdemon-

tessoripedagogiekenwerkwijze.’

‘Iksprakdaarnaverschillende

mensendiemijverteldendater

nogveelmeerteontdekkenisover

demontessoripedagogiek.Ikheb

Samen dichtbij groen

• Voor groepen van 14 tot 500 personen

• Overnachten in groepsgebouwen, safaritenten en tentenkampen• Voor elk budget een verblijf

mogelijk• Overnachten vanaf € 16,- p.p.p.d. incl. 3 maaltijden per dag

Handig!• Altijd dichtbij de natuur • Altijd als enige in een verblijf• Veel speelmogelijkheden

rondom de verblijven• Catering: standaard drie

maaltijden p.p.p.d. rekening houdend met dieet- en eetwensen

44 groepsverblijven door heel Nederland

Contact:0800 - 400 400 4 (gratis)

[email protected] facebook.com/paasheuvelgroep

NIEUW:safarikampen in Blaricum en Vierhouten!

nuhettopjevandeijsberggezien

enbennieuwsgierignaarderest.

Op1septembergaikvoortien

maandennaarBergamoinItalië

omdaardeAMI-opleidingtevol-

gen.Ikdompelmijdanvijfdagen

perweekonderindemontesso-

rifilosofieenverheugmijophet

uitdiepenvandeachterliggende

gedachten.’

ErmelindeZweers


22 23

ThemaThema

Anne Elzerman was montessorileidster en

werd opleidingsmanager AMI-Nederland.

Zij startte dit jaar een AMI-opleiding in

Nederland1: de opleiding voor specialisten

op het gebied van het jonge kind (0-3) aan

de Haagse Hogeschool. Erica Dirven en

Joke Werver vroegen haar hoe zij hiertoe

kwam. En zij vertellen over hun eigen

ervaringen met AMI-cursussen.

HethoofdkantoorvandeAssociation

MontessoriInternationale(AMI)bevindt

zichalsinds1947aandeKoninginneweg

161inAmsterdam,toenMariaMontessori

daarkwamwonen.Maarpasditjaarstart-

tenerAMI-opleidingenNederland:insep-

tembereenAMI-cursusvoorassistenten

inkinderdagverblijveninAmsterdamen

halfnovemberaandeHaagseHogeschool

eenopleidingvoorspecialistenophetge-

biedvanhetjongekind(0-3).Despecialist

kaneenleidsterzijnindemontessorikin-

deropvang,eenpersoonlijkadviseurvoor

aanstaandeoudersofeenopvoedcoach.

Dezeopleidingwordtgegeveninhet

EngelsenheetAssociation Montessori

Nieuw:AMI-opleidinginNederland

nEricaDirvenenJokeWerver

International 0-3.Hetiseen0-3 course

for Assistance to Infancy in the Nido

and Infant Community.Nidostaatvoor

nest,degroepvanbaby’sendreu-

mesenendeInfant Communityisde

groepvoorpeuters.

Hoekwamdezeopleidingvande

grond?Vijfvragenaaninitiatiefnemer

AnneElzerman.

Kunjeietsvertellenoverjeachtergrondquaopleidingenenwerkervaring?Opdepaboontdekteikdatde

pedagogischeendidactischeaanpak

dieikalskindopdeDelftseMontes-

sorischoolhadervaren,voormijeen

heelgoedemanierisomkinderenhun

basisschooljarentelatendoorlopen.

Inleerjaardrievandepabokoosik

danookvoorextraverdiepinginhet

montessorionderwijs.OpdeDelftse

Montessorischoolwerkteikvolenthou-

siasmeindeonderbouwmetkinderen

vanafdriejaar.Ookdeedikervaring

opineenmiddenbouwgroep.In2010

gingikwerkenindebovenbouwop

montessorischoolLeidschenveen.

Daarnaastwerdikgevraagdomafen

toeeengastcollegeteverzorgenaande

montessorinascholingopdeHaagse

Hogeschool.Mededoordatiktegen-

overniet-montessorianensteedsweer

moestuitleggenwatdemeerwaarde

vandemontessoriaanpakis,kreegik

behoefteaanwetenschappelijkekennis

overditthema.AandeUniversiteitvan

Amsterdamvolgdeikdetweejarige

EngelstaligeResearch Master Child

Development and Educationwaarikin

2016afstudeerde.Ikdeedonderan-

dereonderzoeknaarverschillentussen

montessorischoleninNederland.2

HoekwamjeinaanrakingmetdeAMI-opleidingen?OpdeDelftseMontessorischool

werkteTessaWessels.Zijvolgdede

AMI-opleidinginAmerikaenvertelde

mijveeloverhetspecifiekekarakter

hiervan.Tijdenseenvakantiehebik

daaromeenbezoekgebrachtaaneen

AMI-schoolinToronto.Ikwaserg

onderdeindrukvandesfeeropdeze

schoolennammevooromzelfook

eenAMI-opleidingtevolgen.Totmijn

verbazingontdekteikdatikhiervoor

nietinNederlandterechtkon.Ik

bezochthetAMI-opleidingscentrum

inLondenenreisdesamenmetmijn

vriendlangsdiverseAMI-basisscholen

enopleidingscentrainhetnoordenvan

Tanzania.Telkensopnieuwkwamik

geïnspireerdteruginNederland.

Jebentnuopleidings-managerAMI-Nederland.Wathoudtdatin?Hetisaltijdaanmeblijvenknagendat

erinonslandgeenmogelijkheidbe-

staatomeenAMI-opleidingtevolgen.

GeïnspireerddoorTessaWessels,die

inmiddelsaanhethoofdstaatvande

succesvolleAMI-schoolCasainPijnac-

ker,bedachtikdathetmogelijkmoest

zijnomookinNederlandeenAMI-

opleidingoptezetten.Naveelvuldig

overlegmetLynneLawrenceenBarbara

MillingtonvanhetAMI-hoofdkantoor

inAmsterdam,kreegikgroenlichtom

een0-3opleidingtestarten.Ikheb

methulpvanhetAMI-hoofdkantooren

Nienhuisinformatieverspreidoverdeze

opleidingenalsnelkwamendeeerste

aanmeldingen.InjulimochtikopCasa

eenworkshoporganiserenwaarPatricia

Wallner,debeoogddocent,alsgast-

sprekereenlezingverzorgde.

Ondertussenhebikplannenomookde

3-6en6-12opleidingennaarNederland

tehalen.Geziendevelereactiesuit

binnen-enbuitenlandbenikervanover-

tuigddatookhiervoorveelbelangstelling

zalbestaan.Nederlandlijkteenaantrek-

kelijkelocatieomdestudietevolgen.

Wienemendeelaandeopleiding?Degenendiezichhebbeningeschreven

zijnoverhetalgemeenleidstersdie

alwerkeninmontessorikinderdag-

verblijven.EnerzijnookeenChinese

onderwijskundige,eeninNederland

woonachtigeChinesemeteenmasterin

FinanceandMarketingeneendirecteur

vaneenmontessorikinderdagverblijf

inIndia.Plusenkeleoudersdiehun

kindereneenmontessoriopvoeding

willenmeegeven.Erisookbelangstel-

lingvanuithetmontessoribasisonder-

wijs.Behalvediversiteitinopleiding

enervaringkenmerktdezeeerste0-3

opleidingzichdoordegrotevariatiein

nationaliteiten.Hetisgeweldigomeen

montessoriopleidingtedoenmetme-

destudentenuitRoemenië,Nederland,

Spanje,Italië,Engeland,India,China,

Zwitserland,AlgerijeenTurkije!

Watdenkjedatzo’nopleidingtoevoegtaandebestaandemontessoricursusseninNederland?Nietstennadelevandebestaande

Nederlandsemontessoriopleidingen

en-cursussen!Integendeel,zevormen

voorveelleerkrachteneenonmisbare

basisomgoedtekunnenfunctioneren

inhetmontessorionderwijsinNe-

derland.Enwanneereenleidsterhet

gedachtegoedvanMariaMontessori

meerindetailwilbestuderen,iseen

AMI-opleidingdeaangewezenweg.

Hetbijzondereaanonzeopleidingis

datwedaadwerkelijkjongekinderen

zullenverwelkomenindedoorons

voorbereideomgeving.Studentenkrij-

genhierdoordemogelijkheidomdeze

kinderengezamenlijk,onderleiding

vanPatriciaWallner,teobserveren.

HoekwamdeconnectiemetdeHaagseHogeschooltotstand?Omdatikvoordeopleidingonderdak

zocht,klopteikaanbijdeopleidingsma-

nagervandepabovanHaagseHoge-

school,waarikinmiddelszelfalsdocent

werkzaamben.VooralsnogkandeAMI

Nederlandhierovereenleslokaalbe-

schikken.Omorganisatorischeredenen

isdeAMIondergebrachtbijMasters

&ProfessionalCourses,eenonderdeel

vandeHaagseHogeschooldato.a.

(internationale)hbo-mastersverzorgt,

maarmetnadrukmoetwordenvermeld

datdeAMIgéénhbo-masteris.

ErvaringenvandeauteursmetdeAMI-opleidingEricaDirvenvolgdehaarAMI-

opleidinginLonden(2005-2006)en

JokeWerverinLonden(1970-1971

voor3-6jaar)eninDenver(2003-

2004voor0-3jaar).Hunervaringen

komenovereen.

‘Erwordthetuiterstevanjegevergd

enjeleertongelofelijkveel.Je

krijgtnietalleenmontessoritheorie

voorgeschoteld,maarookdelaatste

wetenschappelijkeinzichten.Het

breinwordtbelicht,defysiologische

ontwikkelingvanhetlichaamvanaf

conceptie,devoedingdienodig

isomditprocesteondersteunen

(zowellichamelijkalsgeestelijk)

endeontwikkelingvancognitieen

bewustzijn.Daarnaasthebbendeze

opleidingeneensterkreflectievekant.

Jeverandertdoorhetvolgenvan

zo’ncursus,doordatjebijelkestap

aangemoedigdwordtjezelfonderde

loeptenemen:“Wiebenikenwat

heeftmijnhandelenvooreffect?”

Ookhetambachtheefteen

belangrijkeplek.Eencursist

maaktkledingvoordebabyen

krijgthierdoorkennisoverstoffen

inrelatietotdebabyhuiden

hetbewegenvandeledematen.

Hetmakenvanmobileslaatje

nadenkenoverdeontwikkelingvan

hetoog.Hetmakenvanmateriaal

voorhetgrijpenleertjeoverde

groottevandekinderhandenhet

procesvanreikentotgrijpenen

uiteindelijkbegrijpen.Dehand

heefteendirecterelatietothet

brein.Hetbreinstuurtdehanden

dehandvoedthetbrein.Decursist

leertdezerelatiezoviazijneigen

lijfteleggen.Puurmontessori.

Dienadrukopdehand

isdekatalysatorvaneen

bewustwordingsproces.Jegaat

voelenwateenkindookvoeltbijhet

ontdekkenvanzijnomgeving.Dit

geeftrichtingaanhetinterpreteren

vanobservaties.Heturenlang

aaneengeslotenobserverenvan

pasgeborenen,baby’sendreumesen

iseenvereiste.Hiermeekrijgjezicht

opdealgeheleontwikkelingdiehet

kinddoormaakt.’

1 Zie voor meer informatie http://bit.ly/AMI_0-3

en ami-global.org of stuur een mail naar

[email protected] Elzerman, A. & Volman, M. L. L. (2016). ‘The

variety among Dutch Montessori primary

schools. Article in preparation.’ Het artikel is

nog niet voor inzage beschikbaar.

AnneElzerman

Montessori Magazine nummer 1 | jaargang 40

24

Column

Waarombenjeleraargeworden?

Waarombenjenuleraar?

Waaromwiljeleraarblijven?

Hoewiljedanleraarblijven?

Wanneerik-inmijnrolalsambassa-

deurvandeOnderwijscoöperatie1-

lerarenlaatstilstaanbijdezevragen,

danwakkerikhunonderwijsvuurtje

aan.Eveneenkijkjeinhetverleden:wat

warenmijnidealen?Evenbewustzijn

vanhetnu:ishetonderwijsdatwat

ikervanverwachthadenbeniknog

tevredenmetmijnleraarschap?Even

eenblikopdetoekomst:Watbetekenen

dieantwoordenvoorhetvervolgvan

mijnloopbaan?Doeikeigenlijkwelde

dingendieikwildoen?Lukthetmijom

zegoedtedoen?Wathebiknodigom

tegroeieninmijnberoep?

Toenikdepabo(deeltijdverkort)deed,

ontdekteiksneldatmijnmissieals

leraarwasdekinderenzosnelmogelijk

zozelfstandigmogelijktelatenzijn.Ik

verdieptemijindiverse(traditionele)

onderwijsvernieuwers,inadaptief

onderwijs,inliteratuuroverzelfstandig

leren.IkontwikkeldehetLeesdossier

opdebasisschool,waardoorkinderen

vialees-enkunstonderwijszelfstandig

leerdenplannen.Ikwasopdereguliere

schoolaltijdopzoeknaarhoeikkinde-

renkonlerenhetzelftedoen.

Hoeblijwasikdusooktoenikdekans

kreegomopeenmontessorischoolte

werkenwaarMaria’s‘helpmijhetzelfte

doen’centraalstond.Datikmeteenook

degelegenheidkreegomdemontessori-

opleidingtedoen,wasvoormijechteen

cadeau.Wantikwildealsleraarhetook

zosnelenzogoedmogelijkmontes-

soriaanswerken.Watmijalsleraardrijft,

hangtvoormijergsamenmethoeikal-

tijdalwildewerkenenleren:zelfstandig.

Demontessoriopleidingdieikvolgde

slootaanopmijnprofessionalise-

Evenstilstaan…engáán!

ringsbehoefte,opmijnmaniervan

leren.Nietelkeweek‘schools’naar

deopleiding,maarenkeleintensieve

contactmomentenwaaropikveel

leerdevanmijnopleiders,endaarnaast

vooralzélfwerkenenlereninzelfstan-

digopererendeleerteamsbinnende

eigenregio.Vooriedereenhetzelfde

‘wat’(doelen),maareigenaarschap

overhet‘hoe’(aanpak).Voormijisdit

dejuistemaniervanscholing:leraren

zijnzelfverantwoordelijkvoorhun

ontwikkelingenleggendaarookzelf

verantwoordingoveraf.Watwijvande

kinderenvragen,moetenweookvan

onszelfvragenenmogenopleidingen

dusookvanonsvragen.

Waarombenikleraargeworden?Om-

datikkinderenietswildeleren.

Waarombeniknuleraar?Omdatik

zelfzoveelvankinderenleer.

FemkeCoolsFemke Cools is leerkracht en ICT-coördinator aan de Montessorischool Nijmegen, maar nu is

zij gedetacheerd bij de Onderwijscoöperatie waar zij werkt aan curriculumontwikkeling.

Waaromwilikleraarblijven?Omdatik

wilblijvenlerenenonsberoepdaarbij

uitstekgeschiktvooris.

Hoewilikdanleraarblijven?Door

mijzelfregelmatigaftevragenofiknog

eengelukkigeleraarbenenofiknog

steedskandoenwatikwildoenzoalsik

hetwildoen.Enkanikdatniet?Danga

ikopzoeknaarhoeikdatdanwelweer

kanbereiken.Ikbentenslottezelfver-

antwoordelijkvoormijn(beroeps)geluk

envoormijn(beroeps)ontwikkeling.

Eenvanonzebelangrijkstetakenals

leraarisvoorleven.Enzoalsweonze

kinderenstimulerenbewustenmet

aandachttewerkenaanhuneigen

ontwikkeling,zomogenweookonszelf

enelkaarstimuleren:regelmatigbewust

stilstaanbijjeberoep,bijjeverwachtin-

gen,bijjebehoeften.Evenstilstaan…en

erdanweerhelemaalvoorgaan!

1 We mogen trots zijn op ons beroep. We mogen ons professionaliseren. We mogen onszelf laten zien. Dus:

sta jij al in het Lerarenregister? Ruim 60.000 leraren gingen je voor: www.registerleraar.nl

MontessorinetVerwijzingen naar montessorinet uit artikelen in dit magazine staan hier op een rij, plus nog een paar:

Over NMV-montessoriopleidingen: Bao http://bit.ly/ThomasMoore-MontessoriOpleiding (Rotterdam) Bao http://bit.ly/HVA-MontessoriOpleiding (Amsterdam).Vmo http://bit.ly/aanbodMontessoriAcademie

Verwijzingen uit andere artikelen:Patrick Sins: http://bit.ly/ZelfsturendLeren Kenniskring vmo: http://bit.ly/MontessoriaansLeiderschapNel de Groot: http://bit.ly/MontessoriChinaMark Mieras: http://bit.ly/InspiratiedagKwaliteitVoorOnderwijsAMI-opleiding: http://bit.ly/AMI_0-3

En verder:50 jaar montessori in Arnhem: http://bit.ly/JubileumMCAAanvulling op Taal: doen! http://bit.ly/TaalrondeMontessorinet op Facebook: http://bit.ly/MontessoriFacebook

Thema

ColofonMontessori Magazine is een uitgave van de Nederlandse Montessori

Vereniging en verschijnt drie keer per jaar.

RedactieErica Dirven, Joke Werver, Hildi Glastra van Loon,

Bob Molier (hoofdredactie en eindredactie)

Redactieadres (voor artikelen en inhoudelijke mededelingen)

E-mail: [email protected]

[email protected]

[email protected]

Roghorst 184, 6708 KS Wageningen

Telefoon: (070) 331 52 82

Grafische vormgeving en advertentieverkoop E Media Groep B.V.

Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk

Postbus 18, 1720 AA Broek op Langedijk

Telefoon: (0226) 331600

Fax: (0226) 331601


Website: www.elma.nl

AbonnementenLeden van de NMV ontvangen Montessori Magazine gratis.

De kosten van een gewoon lidmaatschap bedragen € 31,91. De

abonnementsprijs voor niet-leden bedraagt € 20,26. Reductie is

mogelijk voor studenten.

Aanmelding:

Per fax: (070) 381 42 81

Per e-mail: [email protected]

Men ontvangt na aanmelding een acceptgirokaart.

Losse nummers zijn verkrijgbaar bij het secretariaat.

Centraal Secretariaat NMV (voor informatie over abonnementen)

Bezuidenhoutseweg 251-253

2594 AM ’s Gravenhage

Telefoon: (070) 331 52 82


Websites NMV:

www.montessori.nl

www.montessorinet.nl

Sluitingsdatum kopij Montessori Magazine 40-2 (maart 2017):

15 januari 2017

Kopij aanleveren: [email protected]

Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen uitsluitend na

schriftelijke toestemming van de uitgever.

De redactie tracht bij alle gebruikte afbeeldingen de eigenaar te achterhalen.

Waar dit niet is gelukt, vragen wij de rechthebbende om contact op te nemen.

ISSN nummer Koninklijke Bibliotheek: ISSN 2352-2623

Parel

Mike Louwman

Docent Nederlands en mentor op

R.S.G. Pantarijn Wageningen

Het profielwerkstuk - pws - werd uitgevonden toen ik in de zesde klas zat. Ik heb ook altijd pech, dacht ik. Wat moesten we nu weer gaan doen? Het was allemaal al ingewikkeld en onduidelijk genoeg, die hele Tweede Fase. We moesten onderzoek doen, aansluitend op een schoolvak en het liefst op nog één. Oké, we mochten verder alles zelf bepalen. Morrend gingen we aan de slag. Tot overmaat van ramp was het nog best leuk ook, iets waar wij ons bij gebrek aan ervaring geen raad mee wisten.

Samen met een klasgenoot koos ik als onderwerp voor een oud-docent van ons: Jochen Otten. Hij gaf ons Nederlands, in de der-de klas. Inmiddels had hij succes met zijn eerste cabaretvoorstel-ling. We combineerden Nederlands en culturele vorming (ckv) en gingen samen met Jochen Otten op zoek naar het gebruik van stijlfiguren en beeldspraak door Nederlandse cabaretiers.

Nu denk ik: was elke les maar een pws. Een les die begint met de vraag: wat willen jullie weten? Natuurlijk, binnen de kaders van het vakgebied, maar daar zit voor iedereen iets interessants tus-sen. Wat wil je onderzoeken? De verschillen tussen jouw dialect en dat van je vakantievrienden? Helemaal goed. Waar wil je op letten? Woordgebruik, uitspraak, zinsbouw? Oké, dan is het goed om hier te beginnen, dit te lezen, en dit heb je ook nodig. Daarna kun je aan de slag. Ik ben benieuwd. Als je ergens niet uitkomt, laat het weten.

Ik ga het gewoon proberen. De volgende les die ik geef is een pws-les, over: vul maar in.

Zo helpt u leerlingen met dyslexieVeel leerlingen met dyslexie redden het op school niet zonder compenserende software. Tienduizenden leerlingen krijgen al de beste ondersteuning met Sprint of Kurzweil. Dit geeft een boost aan hun leesplezier, zelfstandigheid, leerprestaties en zelfvertrouwen. Ruim driekwart van de leerkrachten en IB’ers rapporteert vooruitgang op al deze terreinen. De frustraties bij het lezen en leren nemen duidelijk af.

Zelfvertrouwen én zelfredzaamheid staan centraal

Als een leerling goed met zijn dyslexiesoftware werkt dan scheelt dat de docent tijd die zij anders in de vorm van extra hulp moet bieden. Leerlingen vinden het prettig om met Sprint of Kurzweil te werken en gemakkelijk om te leren.

Zo voorkomt u leesproblemen

Een kwart van de leerlingen verlaat de basisschool met een leesachterstand van twee jaar of meer. 30% van de leer-lingen leert in groep 3 niet goed lezen (Vernooy, 2016).

Landelijk krijgt ca. 8% van de basisschoolleerlingen een diagnose dyslexie, dit is twee keer zoveel als

de wetenschappelijk en maatschappelijk verantwoorde norm.

Voorkomen is beter dan genezen

Met het interventieprogramma Bouw! in groep 2 en 3 biedt u preventief hulp aan leerlingen die

risico lopen. Wetenschappelijk is aangetoond dat leesproblemen met ruim 60% afnemen.

Deze aanpak is e� ectiever dan de huidige werkwijze van achteraf remediëren als

achterstanden zijn ontstaan.

www.lexima.nl | [email protected] | 033-4348000

Bouw!tutorlezen

Kurzweil en Sprintde beste dyslexiesoftware

montessori - Amazon Web Services€¦ · onderwijs om invulling te geven aan identiteit en...

Documents

Transcript of montessori - Amazon Web Services€¦ · onderwijs om invulling te geven aan identiteit en...