Moetivatie of goesting?De leerkracht en directie als motiverende coach

Prof. Dr. Maarten VansteenkisteUniversiteit GentUniversiteit Gent

Contactadres: Maarten.Vansteenkiste@ugent.be@ gwww.psych.rochester.edu/SDTwww.vopspsy.ugent.be

O er ichtOverzicht1. “Waarom we doen wat we doen”

2. De motor van groei: De rol van psychologische behoeftebevrediging

3. Hoe kan je een motiverende omgeving “creëren”? ⇒Wat is motiverende taal?

behoeftebevrediging

⇒Wat is motiverende taal?⇒Wat is de rol van keuze?⇒Resulteert autonomieondersteuning niet in grenzeloze ⇒Resulteert autonomieondersteuning niet in grenzeloze

vrijheid? ⇒Hoe kan je zorgen voor een motiverend schoolklimaat?⇒Hoe kan je zorgen voor een motiverend schoolklimaat?

ZELF-DETERMINATIE THEORIE

Prof. Edward Deci(University of Rochester NY)

Prof. Richard Ryan(University of Rochester NY)(University of Rochester, NY) (University of Rochester, NY)

DEEL IDEEL I

“Waarom we doen wat we doen”: Waarom leren jongeren?

Waarom respecteren ze afspraken? Waarom respecteren ze afspraken?

TAAK VAN DE MOTIVATIEPSYCHOLOOG

Motivatie < movere = beweging⇒Welke factoren doen kinderen/jongeren bewegen? ⇒De vraag naar drijfveer, reden of motief van gedrag⇒Heeft de aard van deze drijfveren een impact op

- Beleving van les? Toegewijdheid? - Intrinsiek plezier?

Faalangst voor examen? Prestaties?- Faalangst voor examen? Prestaties?- Afhaken vs. blijven?- Naleven van gemaakte afspraken?a e e a ge aa te a sp a e

VAKEXPERTISE / KNOWHOW MOTIVATIONELE ERVARING EN VAKEXPERTISE / KNOWHOW

- (Technische) kennis van materie- Vakbekwaamheid

MOTIVATIONELE ERVARING EN INZICHTEN

- Hoe leerling stimuleren? - Hoe kennis overbrengen zodat leerling Vakbekwaamheid Hoe kennis overbrengen zodat leerling geïnspireerd wordt?

N d k lijk ld d N d k lijk ld d Noodzakelijk, maar geen voldoende voorwaarde

Noodzakelijk, maar geen voldoende voorwaarde

Sti l d b t Stimulerend overbrengen van correcte kennis

Blijvende interesse in materie

Oefening 1: H i i ti d d ti d l k htHerinneringen aan een motiverende en demotiverende leerkracht

Probeer even na te denken over jouw eigen jeugd Probeer je eenProbeer even na te denken over jouw eigen jeugd. Probeer je eenleerkracht voor de geest te halen die op een motiverende wijze les gaf.Probeer ook even na te denken over een demotiverend leerkracht.Probeer de volgende twee vragen te beantwoorden:

•Op welke manier gaf die motiverende en stimulerende leerkrachtl ? W t d d hij j t ti ?les? Wat deed hij om jou te motiveren?•Op welke manier gaf die demotiverende leerkracht les? Wat deedhij waardoor je het plezier in de studiestof verloor?hij waardoor je het plezier in de studiestof verloor?

⇒Probeer voor elk van beide drie voorbeelden te zoeken.

Oefening 2: Combineer & benoem

⇒Probeer types motivatie samen te plaatsen

1 2 3 4 5helemaal niet

b l ijk heel belangrijk

belangrijk g j

Een goede reden voor mij om mijn best te doen op de school is …

1) … omdat dit is wat anderen (bv. ouders, vrienden, leerkracht) van mij verwachten.

1 2 3 4 5

2) … omdat ik begrijp waartoe de stof dient. 1 2 3 4 5

3) … omdat ik me schuldig zou voelen als ik het niet zou doen. 1 2 3 4 54) … omdat ik dit heel erg leuk vind 1 2 3 4 5

5) d t ik i i i t l tti i 1 2 3 4 55) … omdat ik inzie waarom iets leren nuttig is. 1 2 3 4 5

6) … omdat anderen (bv. ouders, vrienden, leerkracht) me verplichten om dit te doen.

1 2 3 4 5

7) … omdat ik mezelf moet bewijzen dat ik een creatieve/handige/slimme leerling ben.

1 2 3 4 5

8) … omdat ik de stof heel erg boeiend vind. 1 2 3 4 5

Probeer om de-Items twee aan twee samen te plaatsen-Een label te verzinnen voor het type motivatie dat beide items beogen te meten

Items Naam

Motivatietype 1

meten

Motivatietype 1

Motivatietype 2

Motivatietype 3

Motivatietype 4

WAAROM WE DOEN WAT WE DOEN

Plezierpassie,

Persoonlijke relevantie,

Straf,beloning,

Schaamte, schuld,

Verplichting, druk, stress Vrijwillig, psychologisch vrij

interessebetekenisvolverwachting zelf-waarde

Autonome Gecontroleerde

Verplichting, druk, stress Vrijwillig, psychologisch vrij

Autonome Motivatie

GecontroleerdeMotivatie

“Moeten” of “moetivatie”

“Willen” of “goesting”

Geboeidheid, Persoonlijke Straf, Schaamte, ,interesse,

plezier

jrelevantie,

zinvol

,beloning,

verwachting

,schuld,

zelfwaarde

⇒ Waarom maak je jouw huiswerk?

‘omdat ik pas dan naar ‘omdat ik moet ‘omdat ik het ‘omdat ik de stof pde scouts mag’ bewijzen dat ik slim

ben’belangrijk vind om het zelf te proberen’

boeiend vind’

‘om van het gezaag van mijn ouders af te zijn’

‘omdat jongeren van mijn leeftijd dit horen te doen’

‘omdat ik de stof zinvol vind’

Geboeidheid, Persoonlijke Straf, Schaamte, ,interesse,

plezier

jrelevantie,

zinvol

,beloning,

verwachting

,schuld,

zelfwaarde

⇒ Waarom volg je de regels thuis of op school?

‘omdat ik anders gestraft word’

‘omdat ik me anders schuldig zou voelen’

‘omdat ik inzie en begrijp dat deze nodig zijn’

‘omdat ik ze interessant vind’

Stelling 1: Concept motivatie

Het fundamentele onderscheid binnen de ZDT is dat tussen autonome of vrijwillige en gecontroleerde of gemoetiveerde motivatie.gemoetiveerde motivatie.⇒Implicatie voor de praktijk: Taak van de leerkracht & di ti di t ti tidirectie = aanmoedigen van autonome motivatie

WAAROM WE DOEN WAT WE DOEN

“Willen” vs. “moeten” = kwaliteit of soort motivatieamotivatie = gebrek aan motivatie = hulpeloosheid omwille van gebrekkig zelfvertrouwen hulpeloosheid omwille van gebrekkig zelfvertrouwenvb. niet bekwaam om taak uit te voeren

WAAROM WE DOEN WAT WE DOENWAAROM WE DOEN WAT WE DOEN

Verplichting, druk, stress Vrijwillig, Futloos, ontmoediging, p g, , j g,psychologisch vrij

, g g,faalangst

Autonome Motivatie

GecontroleerdeMotivatie

AmotivatieMotivatieMotivatie

“Moeten” “Willen”“Niet kunnen”

Geboeidheid, Persoonlijke Straf, Schaamte, ,interesse,

plezier

jrelevantie,

zinvol

,beloning,

verwachting

,schuld,

zelfwaarde

⇒ Waarom doe je jouw best bij het lesgeven?

‘omdat ik er nu eenmaal voor betaald word’

‘omdat ik hoor te tonen aan mijn collega’s, directie en leerlingen

‘omdat ik dit heel erg belangrijk vind voor mijn leerlingen’

‘omdat lesgeven mijn roeping is; ik doe dit gewoon heel graag’

dat ik een bekwame leerkracht ben’

Stelling 2: Motivatie van de leerkacht

ZDT is niet enkel een theorie over leerlingmotivatie, maar gover persoonlijkheidsfunctioneren, inclusief de motivatie & persoonlijkheid van de leerkracht & directeur.motivatie & persoonlijkheid van de leerkracht & directeur.⇒Implicatie voor de praktijk: De leerkracht kan zelf voor d i l t ij i ti ti l de spiegel gaan staan en zijn eigen motivationeel functioneren in vraag stellen

Speelt de kwaliteit van de motivatie een rol?pWillen versus moeten

School & studeren

Concentratie.24**

“Willen”Tijdsbeheer

.22**

“M t ” Prestaties

.21**-.39**

“Moeten” Prestaties

Actief .41**

-.37**

Actief Klasgedrag

Vansteenkiste, M., Zhou, M., Lens, W., & Soenens, B. (2005). Experiences of autonomy and control among Chinese learners: Vitalizing or immobilizing? Journal of Educational Psychology, 97, 468-483.

Motivatie

Niveau 2:Klasverschillen

Niveau 1:Leerlingverschillen KlasverschillenLeerlingverschillen

Activiteitsgraad BeoordeeldeActiviteitsgraadbetrokkenheid

Aelterman, N., Vansteenkiste, M., Haerens, L., Vandenberghe, L., Demeyer, J., & Van Keer, H. (2012). Pupils’ objectively measured physical activity levels and engagement as a function of between-class and between-pupil differences in motivation towards physical education: A Self-Determination Theory approach. Journal of Sport & Exercise Psychology, 34, 457-480.

Leerkrachtmoti atie & b rn o tLeerkrachtmotivatie & burn-out

Uitputting-.36**

“Willen versus moeten”

Cynisme & depersonalisatie

-.36**p

Soenens, B., Sierens, E., Vansteenkiste, M., Goossens, L., & Dochy, F. (2012). Psychologically controlling teaching: Examining self-regulated learning and achievement outcomes and antecedents. Journal of Educational Psychology, 104, 108-120.

Stelling 1: Stelling 1: Het is beter dat jongeren in een bepaalde mate gemotiveerd

zijn zelfs als dat betekent dat ze onder druk staan om te zijn, zelfs als dat betekent dat ze onder druk staan om te werken voor school.

1. Helemaal niet akkoord2 Niet akkoord2. Niet akkoord3. Akkoord4 H l l kk d4. Helemaal akkoord

Zijn sterk gemotiveerde leerlingen de best functionerende leerlingen? leerlingen?

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., Luyckx, K., & Lens, W. (2009). Motivational profiles from a self-determination perspective: The quality of motivation matters. Journal of Educational Psychology, 3, 671-688.

“Types” AMTypes Leerlingen: Motivational 0,50000

1,00000 AMCM

Profielen(Vansteenkiste, Soenens, et al., in

druk)

0,00000

Mean

-1,00000

-0,50000

Blauw = Willen

High quality ti ti

High tit

Low quality ti ti

Low tit

-1,50000Groen = Moeten

28%27%27%18%

motivation quantity motivation

motivation quantity motivation

28%27%27%18%

Uitstelgedrag in functie van het motivationeel profielUitstelgedrag in functie van het motivationeel profiel

3 6

3,2

3,4

3,6

2,8

3

2 2

2,4

2,6

2

2,2

good quality high quantity poor quality low quantity

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., Luyckx, K., & Lens, W. (2009). Motivational profiles from a self-determination perspective: The quality of motivation matters. Journal of Educational Psychology., 101, 674-688.

Testangst in functie van het motivationeel profielTestangst in functie van het motivationeel profiel

3 4

3

3,2

3,4

2,6

2,8

3

2,2

2,4

2,6

2good quality high quantity poor quality low quantity

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., Luyckx, K., & Lens, W. (2009). Motivational profiles from a self-determination perspective: The quality of motivation matters. Journal of Educational Psychology., 101, 674-688.

Schoolresultaten in functie van het motivationeel profielSchoolresultaten in functie van het motivationeel profiel

75

76

77

72

73

74

69

70

71

68good quality high quantity poor quality low quantity

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., Luyckx, K., & Lens, W. (2009). Motivational profiles from a self-determination perspective: The quality of motivation matters. Journal of Educational Psychology., 101, 674-688.

Stelling 3: Kwaliteit van motivatie telt!

Het is niet enkel belangrijk dát een leerling gemotiveerd g j g gis, maar dat hij goed gemotiveerd is!

⇒Implicatie voor de praktijk: Druk zetten op leerlingen brengt – zeker op lange termijn - weinig zoden aan de dijk! j

Motivationele trends in het secundair onderwijs:Welke verschuivingen zijn er waarneembaar?

3,00

Gemiddelde verschillen “Willen” per leerjaare

2,95

ome

mot

ivat

ie 2,90

2,85

Auto

no

2,80

2 75

6 005 004 003 002 001 00

2,75

2,70

6,005,004,003,002,001,00

Stelling 4: Motivationele trends

Er is een gestage afname in het leerplezier & de g gnieuwsgierigheid vast te stellen, vanaf het eerste leerjaar tot de laatste jaren van het middelbaar.tot de laatste jaren van het middelbaar.⇒Implicatie voor de praktijk: Probeer de verwondering en

b i bij ki d l di t h d ! verbazing bij kinderen levendig te houden!

DEEL IIDEEL II

De motor van groei:De rol van psychologische behoeftebevrediging

Welke behoeftes sluiten aan bij deze criteria?Welke behoeftes sluiten aan bij deze criteria?

Eerder psychologisch dan

Eerder universeel dan gebonden aan

fysiologischdan gebonden aan

cultuur

Eerder aangeboren dan verworven

Fundamenteel

BasisbehoeftesBasisbehoeftes

Behoefte aan t i

Behoefte aan t ti

Behoefte aan b d h idautonomie

Acompetentie

Cverbondenheid

B

Initiator zijn van eigen Gedrag tot een goed Geliefd worden door -Initiator zijn van eigen acties-Zelf aan basis liggen

-Gedrag tot een goed einde kunnen brengen -Controle hebben over

-Geliefd worden door anderen-Goede, close relaties

van gedrag uitkomstgedraghebben

A

Optimale Motivatie, Groei, Integratie &

EngagementB

g g

CC

Dagelijkse Variatie in Behoeftebevrediging

Ryan, R. M., Bernstein, J. H., & Brown, K. W. (2010). Weekends, work, and well-being: Psychological need satisfaction and day of the week effects on mood, vitality, and physical symptoms. Journal of Social and Clinical Psychology, 29, 95-122.

5 Effecten binnen personen: Dagelijkse fluctuaties

34

Persoon A

12

-10 Steekproef-

gemiddelde

-3-2 Persoon B

-5-4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14Dagen

Ryan, R. M., Bernstein, J. H., & Brown, K. W. (2010). Weekends, work, and well-being: Psychological need satisfaction and day of the week effects on mood, vitality, and physical symptoms. Journal of Social and Clinical Psychology, 29, 95-122.

Dag tot dag Variatie in BehoeftebevredigingDag-tot-dag Variatie in Behoeftebevredigingen Slaapkwaliteit

Basisbehoeftebevrediging

Psychisch welbevinden Fysiek welbevinden Psychisch welbevinden Fysiek welbevinden (bijv. slaapkwaliteit en vermoeidheid)

Stelling 5: Rol van behoeftebevrediging

De behoeftes aan autonomie, competentie en verbondenheid vormen het ABC van deze motivatietheorie: ze vormen de voedingsbodem voor ons dagelijks geluk!

⇒Implicatie voor de praktijk: Probeer maximaal aan de behoeftes ⇒Implicatie voor de praktijk: Probeer maximaal aan de behoeftes van uw leerlingen tegemoet te komen!

Stelling 6: Schoolklimaat

Het schoolklimaat kan meer of minder tegemoet komen aan de basisbehoeftes van de leerkrachten wat een impact zal de basisbehoeftes van de leerkrachten, wat een impact zal uitoefenen op de lesstijl van de leerkracht.

⇒Implicatie voor de praktijk: Het is de taak van een directieteam om een behoefteondersteunend werkklimaat te directieteam om een behoefteondersteunend werkklimaat te creëren.

DEEL IIIDEEL IIIHoe kan je een motiverende leeromgeving creëren? j g g

ofW t i d b d t f d t ?Wat is de brandstof voor de motor?

ofoHoe de leerkracht als een “coach” optreden?

A t iAutonomie

Autonomie-ondersteunende vs. controlerende context

Warme vs. VerBondenheidkille & verwaarlozende

context

CompetentieStructurerende vs. Ch ti h t t

pChaotische context

I Autonomie ondersteunende vs controlerende I. Autonomie-ondersteunende vs. controlerende context

Autonomieondersteunende ouders & leerkrachten … 1) … hanteren uitnodigende i.p.v. dwingende taal.) g p g2) … moedigen inspraak & participatie aan en laten keuze toe.3) proberen een betekenisvolle en zinvolle uitleg te geven 3) … proberen een betekenisvolle en zinvolle uitleg te geven

zodat er begrip en bereidheid ontstaat om mee te werken.4) b thi h t ij4) … proberen empathisch te zijn.5) … dreigen niet met externe consequenties6) … proberen een spelelement te verwerken in de les

TIP 1M tive e zit Motiveren zit

in kleine di ge !dingen!

Illustratie 1: Motiverend taalgebruik

- Probeer om te vermijden schuld- of schaamte-inducerendet l t h t

Illustratie 1: Motiverend taalgebruik

taal te hanteren

bijv “Je hebt me ontgoocheld; ik had beter verwacht van jou”bijv. Je hebt me ontgoocheld; ik had beter verwacht van jou

bijv. “Jullie zouden zich moeten schamen voor jullie gedrag; jullie j j g g jzitten nu al in het derde middelbaar …”

bij “H t dt t h tijd d t j lf t di l t k ”bijv. “Het wordt nu toch eens tijd dat je zelfstandig leert werken”

M kt h t b ik h ldi d ti Maakt het gebruik van schuldinductie vs. kunnen & willen een verschil ?kunnen & willen een verschil ?

Vansteenkiste, M., Simons, J., Lens, W., Soenens, B., & Matos, L. (2005). Examining the motivational impact of intrinsic versus extrinsic goal framing and autonomy-supportive versus internally controlling communication style on early adolescents' academic achievement. Child Development, 76, 483-501.

P dProcedure• Deelnemers: 80 5de & 6de studiejaar obese kindeneren (11-12 year) (adjusted BMI >

182%)• Taak: tekst lezen over klavertje vier (30 min.)

• Setting: real-life setting = tijdens normale klasurenSetting: real-life setting = tijdens normale klasuren

Instructies

Vansteenkiste, M., Simons, J., Lens, W., Soenens, B., & Matos, L. (2005). Examining the motivational impact of intrinsic versus extrinsic goal framing and autonomy-supportive versus internally controlling communication style on early adolescents' academic achievement. Child Development, 76, 483-501.

Intern controlerend -dwingend

Autonomie-ondersteunend

1) Leren- Oppervlakkig- DiepgaandDiepgaand

2) Fruit eten2) Fruit eten- Korte termijn- Lange termijn

Vansteenkiste, M., Simons, J., Lens, W., Soenens, B., & Matos, L. (2005). Examining the motivational impact of intrinsic versus extrinsic goal framing and autonomy-supportive versus internally controlling communication style on early adolescents' academic achievement. Child Development, 76, 483-501.

“Deze tekst die we je vragen te lezen vertelt je iets meer over

Voorbeeld: Veld-experiment

Deze tekst die we je vragen te lezen, vertelt je iets meer over eetgewoontes die je kan aanleren. Door iedere dag een stukje uit elk blaadje van het klavertje vier te eten, kan je proberen om wat op je voeding te letten Onderzoekers zeggen immers dat kinderen die voeding te letten. Onderzoekers zeggen immers dat kinderen die iedere dag een stuk uit elk blaadje van het klavertje vier eten vaak denken dat hun gezondheid, als ze 16-17 jaar oud zijn, beter zal zijn; kinderen denken ook vaak dat ze dan fitter zullen blijven Bovendien kinderen denken ook vaak dat ze dan fitter zullen blijven. Bovendien denken vele kinderen dat ze op die manier ook actiever zullen blijven. Om zich beter te voelen over hun gezondheid en conditie volgen vele kinderen dan het klavertje vier door bijvoorbeeld fruit yoghurt en kinderen dan het klavertje vier door bijvoorbeeld fruit, yoghurt en groenten te eten in plaats van te snoepen of frisdrank (bvb. cola, fanta, ice-tea enz.) te drinken. Vele kinderen volgen dus het klavertje vier omdat ze zich schuldig zouden voelen indien ze ziek en ongezond omdat ze zich schuldig zouden voelen indien ze ziek en ongezond zouden worden door hun eigen schuld, of niet langer fit en actief blijven door hun eigen fout. Het is dus voor je eigen goed dat we je vragen om deze tekst over het klavertje vier aandachtig te lezen ”vragen om deze tekst over het klavertje vier aandachtig te lezen.

“De tekst die we je vragen te lezen, vertelt iets je meer over de j g , jeetgewoontes die je kan aanleren. Onderzoekers zeggen dat kinderen aandacht kunnen besteden aan hun voeding door bijvoorbeeld iedere dag één stukje uit elk blaadje van het klavertje vier te eten. Op die g j j j pmanier blijf je later, als je 16-17 jaar oud bent, immers kerngezond en fit. Bovendien kan je op die manier ook actief en in goede conditie blijven (je kan bijvoorbeeld lang blijven bewegen en sporten). Kerngezond en (je kan bijvoorbeeld lang blijven bewegen en sporten). Kerngezond en actief blijven kunnen voor jou goede redenen zijn om te proberen om het klavertje vier na te leven door bijvoorbeeld fruit, yoghurt en groenten te eten in plaats van te snoepen of frisdrank (bvb. cola, fanta, ice-tea, te eten in plaats van te snoepen of frisdrank (bvb. cola, fanta, ice tea, enz.) te drinken. Omdat je erdoor gezond blijft, kan je dus proberen om het klavertje vier dagelijks op te volgen. Maar ook als je actief en fit wilblijven zodat je lang kan blijven doorgaan als je moet bewegen en blijven, zodat je lang kan blijven doorgaan als je moet bewegen en sporten, kan je ook beslissen om het klavertje vier te volgen. Omwille van deze reden kan het dus belangrijk zijn om deze tekst over het klavertje vier aandachtig te lezen klavertje vier aandachtig te lezen.

8

8,5

7

7,5

l kki l

5 5

6

6,5 oppervlakkig lerendiepgaand leren

4,5

5

5,5

4

Autonomieondersteunend Intern controlerend

Vansteenkiste, M., Simons, J., Lens, W., Soenens, B., & Matos, L. (2005). Examining the motivational impact of intrinsic versus extrinsic goal framing and autonomy-supportive versus internally controlling communication style on early adolescents' academic achievement. Child Development, 76, 483-501.

3 5 1 ZDT: Internalizatieproces

Fruit eten over tijd in functie van communicatiestijl

83.5.1. ZDT: Internalizatieproces

5678

ruit

Autonomie-

2345

Stu

kken

f ondersteunendControlerend

012S

Baseline 1 week 3 weken

Tijdslijn

TIP 1Motiveren

betekent de juiste taal spreken

De wijze waarop taken, instructies en opdrachten worden gecommuniceerd is van fundamenteel belang of leerlingen

p

gecommuniceerd is van fundamenteel belang of leerlingen bereid zijn om medewerking te vertonen of zich eerder rebels opstellenopstellen.⇒Implicatie voor de praktijk: Probeer woorden zoals ‘moeten’ ‘verwachten’ ‘ontgoochelen’ etc te vermijden ten moeten , verwachten , ontgoochelen etc. te vermijden ten voordele van woorden zoals ‘kunnen’, ‘voorstellen’, en ‘willen’.

TIP 2Probeer zoveel Probeer zoveel

mogelijk gewenste gewenste keuze te verlenenverlenen

Oefening 3:Oefening 3:Bieden jullie keuze aan leerlingen? Zo ja, hoe bieden jullie keuze aan?

Probeer de gewenste hoeveelheid OPTIEKEUZE aan te biedenProbeer de gewenste hoeveelheid OPTIEKEUZE aan te bieden

Vb 1: keuze tussen verschillende huiswerkopdrachten- Vb. 1: keuze tussen verschillende huiswerkopdrachten- Vb. 2: keuze van opstel- of spreekbeurtonderwerp

Vb 3 b l l i h d- Vb. 3: meebepalen van lesinhoud

Nuancering:g

1) Het optimale aantal opties: 3 à 4, want dit moet beheersbaar blijvenj

2) De aangeboden opties moeten zinvol zijn valse keuze

Beleefd Plezier aan Activiteit in Functie van Aantal Opties6

Beleefd Plezier aan Activiteit in Functie van Aantal Opties

4

5

3

1

2

02 opties 3 opties 4 opties 5 opties 6 opties 7 opties

V ti k ti k !Van optiekeuze naar actiekeuze!

ACTIEKEUZE1) Grootte van geleverde inspanning

vb. “Joker” kunnen inzetten bij beantwoorden vragen

2) Volgorde van taken: vb. Keuze van evaluatiemomentvb. Keuze van oefening in een reeks oefeningen

3) Ritme van progressievb. Onderscheid tussen basis en vrijwillig extra huiswerkj g

TIP 3TIP 3Belang van

deen goede uitlegg

P b i ll ifi k itl t Probeer een zinvolle en specifieke uitleg te geven 1) Leerinhoud

Vb 1 P b t h j k k d t i ll di l idiVb. 1: Probeer aan te geven hoe jouw vak kadert in volledige opleidingVb. 2: Probeer de relevantie van een specifiek stuk leerstof/ opdracht aan te geven door

a) het te linken met de actualiteit (bijv., krantenartikel, tv-programma)a) het te linken met de actualiteit (bijv., krantenartikel, tv programma)b) het te linken met een persoonlijke anekdotec) het te linken met de dagelijkse praktijk (bijv., via video)d) het te plaatsen binnen het hoofdstuk en de cursus

2) Regels & afspraken: Als een afspraak of taak niet logisch kan onderbouwd worden, dan vertonen leerlingen eerder weerstand

R lt t t i d t i i t Resulteert autonomieondersteuning niet in een laisser-faire klimaat?in een laisser faire klimaat?

Stelling: Als leerlingen te veel autonomie wordt verleend dan Stelling: Als leerlingen te veel autonomie wordt verleend, dan riskeer je de impact op het leerproces te verliezen, waardoor leerlingen minder progressie maken leerlingen minder progressie maken.

1. Helemaal niet akkoord2. Niet akkoord3 Akkoord3. Akkoord4. Helemaal akkoord

Structurende vs chaotische contextStructurende vs. chaotische context

St t d l k ht Structurende leerkrachten … 1) … maken duidelijke afspraken en geven duidelijk aan wat

ze verwachten.2) … schenken vertrouwen in plaats van de leerlingen angst in ) p g g

te boezemen.3) … focussen op het beheersen van de taak zelf3) … focussen op het beheersen van de taak zelf4) … proberen optimale uitdaging te creëren5) di lf fl ti 5) … moedigen zelfreflectie aan6) … geven positieve feedback

TIP 4Probeer in dialoog Probeer in dialoog grenzen vast te

leggen!leggen!

Nuance: Autonomieondersteuning is niet gelijk aan een laissez-faire Nuance: Autonomieondersteuning is niet gelijk aan een laissez faire mentaliteit = gebrek aan structuur & regels

vb. gebrek aan regels & afspraken

Gebrek aan structuur = Structuur Gebrek aan structuur = chaos

Structuur = houvast

Autonomie-ondersteunendControlerend

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., Goossens, L., Dochy, F., Aelterman, N., Haerens, L., Mouratidis, A., & Beyers, W. (2012). Identifying configurations of perceived teacher autonomy support and structure: Associations with self-regulated learning, motivation and problem behavior. Learning and Instruction, 22, 431-439

TIP 4Probeer in

H ?

dialoog grenzen vast te leggen

Hoe? - 1) Ga in gesprek met studenten en vraag naar hun mening = groepsdiscussie tijdens

eerste lesvb. “Hoe kunnen we er samen voor zorgen dat de lessen dit jaar plezant zijn?”

- 2) Probeer regels goed te onderbouwen3) Probeer irritatie niet onder de mate te vegen maar te valideren- 3) Probeer irritatie niet onder de mate te vegen maar te valideren

- 4) Wees voorzichtig als je het persoonlijk territorium van jongeren betreedt! vb. piercings, make-up, etc.

- 5) Toets de afspraken af bij de studentenvb. “Wat denk je ervan?”

- 6) Probeer consequent en rechtvaardig te zijn in het opvolgen van de samen 6) Probeer consequent en rechtvaardig te zijn in het opvolgen van de samen vastgelegde afspraken

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., Goossens, L., Dochy, F., Aelterman, N., Haerens, L., Mouratidis, A., & Beyers, W. (2012). Identifying configurations of perceived teacher autonomy support and structure: Associations with self-regulated learning, motivation and problem behavior. Learning and Instruction, 22, 431-439

I d i t ti ? Is er dan geen ruimte voor sanctioneren?

⇒ jawel!- Op voorhand samen vastleggen van consequenties- Probeer consequent en rechtvaardig te zijn in het opvolgen van

de samen vastgelegde afsprakenb ij d h b it tt vb. een ganse rij ad hoc buiten zetten

⇒ dus, er is ruimte voor straffen & belonen, maar de manier waarop verschilt!verschilt!

Oefening 4:Oefening 4:Hoe geven jullie feedback?

Hoe pakken jullie een rapportbespreking aan?

Op wat let je tijdens het geven van feedback?p j j g

TIP 5

Probeer zelfreflectie aan te moedigenaan te moedigen

- Vraag 1: Probeer zelfreflectie aan te moedigen: “Wat vond je er zelf Vraag 1: Probeer zelfreflectie aan te moedigen: Wat vond je er zelf van?”

⇒ Zwijgen is goud waard: laat de student voor zichzelf spreken!

- Vraag 2: Zou je er iets willen aan doen? ⇒ Indien niet dan probeer je nieuwsgierig interesse te tonen⇒ Indien niet dan probeer je nieuwsgierig interesse te tonen⇒ Je gaat er niet zomaar vanuit dat de slabakkende student er iets wil aan doen! ⇒ Indien nodig trek je vanuit je rol als leerkracht ook een grens = andere pet opzetten

- Vraag 3: Wat wil je er aan doen?

Hoe negatieve feedback communiceren? Hoe negatieve feedback communiceren? - Probeer op het volgende te letten:

- a) Probeer het sandwichprincipe te gebruiken: positief – werkpuntiti f P b hi bij i t t “ ” – positief. Probeer hierbij niet te “maaren”.

- b) Gedetailleerd i p v vaag & algemeenb) Gedetailleerd i.p.v. vaag & algemeenvb. concrete werkpunten communiceren

- c) Vakspecifiek i.p.v. globaal en persoonsgebondenvb. “Jij zal nooit geen grote wiskundige worden”

pag. 78

TIP 8Probeer positieve Probeer positieve

feedback te geven

Probeer zoveel mogelijk positieve feedback te geven. Het g j p gis belangrijk dat feedback …

a) Intra-individueel veeleer dan interindividueel gefocust is

b) Onvoorwaardelijk i.p.v. voorwaardelijk is vb. “Dit is echt zoals ik dit van jou verwacht had” vs. “je hebt dit echt goed gedaan”vb niet enkel aandacht schenken aan beste leerlingenvb. niet enkel aandacht schenken aan beste leerlingen

c) Focust op inspanning i p v capaciteitc) Focust op inspanning i.p.v. capaciteitvb. “je bent heel erg creatief” vs. “je hebt dit creatief aangepakt”

Nederlandstalige literatuur

Relevante literatuur

Nederlandstalige literatuurSierens, E., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Luyckx, K., & Goossens, L. (2006). Een conceptuele

en empirische analyse van leerkrachtstijlen vanuit theorieën over ouderlijke opvoedingsstijlen en de elf determinatietheorie Pedagogische St dieën 83 419 431Relevante literatuuren de zelf-determinatietheorie. Pedagogische Studieën, 83, 419-431.

Sierens, E., & Vansteenkiste, M. (2009). Wanneer “Meer minder betekent”: Motivatieprofielen van leerlingen in kaart gebracht. Begeleid Zelfstandig Leren, 24, 17-36.

Vansteenkiste, M., Soenens, B., Sierens, E., & Lens, W. (2005). Hoe kunnen we leren en presteren bevorderen? Een autonomie-ondersteunend versus controlerend schoolklimaat. Caleidoscoop, 17, 18-25.

Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., & Lens, W. (2007). Willen, moeten en structuur: Over het bevorderen van een optimaal leerproces. Begeleid Zelfstandig Leren, 37, 1-27.

Victoir, A. (2010). Hoe we kinderen en jongeren kunnen motiveren? Toepassingen van de zelf-( ) j g p gdeterminatie theorie. Caleidoscoop, 22, 6-15.