1

9 oktober

MAHA analyse 2019

2

3

In alle ontwikkelde landen staan de budgetten voor de

gezondheidszorg onder druk

4

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

2011

2016

Gem. EU (28):

9,9% BBP

Bron: Eurostat

Het budget van de gezondheidszorg vertegenwoordigt 10% van het BBP,

in lijn met het gemiddelde binnen de EU.

5

Jaarlijkse groei van het budget voor gezondheidszorg

(2000 – 2018)

Gezondheidszorg stond onder

druk tijdens vorige legislatuur

(2014 – 2018):

• reële groeinorm van 1,5%

• + structurele inspanning van

236 miljoen € tegen 2018

Groeinorm = 4,5%

Groeinorm = 1,5%

Bronnen: INR, NBB

6

100

105

110

115

120

125

130

2020 2021 2022 2023 2024

Medische honoraria

Farmaceutische producten

BFM

Totaal gezondheidszorg

Norm gezondheidszorg (1,5%)

Technische schatting RIZIV – Gezondheidszorg bij constante prijzen voor de periode 2020-2024

Bron: Monitoringcomité – sept 2019

+28,5%

Probleem om budgettaire norm (+1,5%) na te leven

De vooruitzichten (2024) voorspellen overschrijdingen voor alle posten in de

gezondheidszorg (en in het bijzonder voor farmaceutische producten)

7

De financiën van de overheid blijven onder druk staan en nieuwe

aanzuiveringsmaatregelen zijn nodig tegen 2024 om de doelstellingen

van het Europese stabiliteitspact te bereiken

De grootste budgettaire inspanning

moet voldaan worden door entiteit 1

(federaal + Soc. Zek. )

Groeiend verschil met budgettaire

doelstelling

2% BBP

meer dan 10 miljard EUR

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Budgettaire inspanning Structureel saldo Normatief traject

0

0,25

0,5

0,75

1

2018 2019 2020

Entiteit 2

Entiteit 1

in % BBP

8

• De 65-79-jarigen vertegenwoordigen 22,2% van de

uitgaven van de verplichte verzekering (en

vertegenwoordigen 10,2% van de aangeslotenen)

• De +80 jarigen vertegenwoordigen 20,8% van de

uitgaven van de verplichte verzekering (en

vertegenwoordigen 4,9% van de aangeslotenen)

De gemiddelde uitgaven in gezondheidszorg ten laste

van de verplichte verzekering verhogen sterk in functie

van de leeftijd

Bron: Onafhankelijke ziekenfondsen – studie vergrijzing 2019

9

Bron: projecties Federaal Planbureau

Toenemende vergrijzing van de bevolking tot 2040

0,50

0,60

0,70

0,80

0,90

1,00

1,10

1,20

2018 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

Vergrijzingsgraad

Bevolking +67 jaar

-----------------------------------

Bevolking –18 jaar

Aandeel pensioenen en uitgaven gezondheidszorg stijgen (in %

BBP) 0 5 10 15 20 25

2018

2024

2040

Pensioenen (+2,3)

Acute zorg (+1,5)

Langdurige zorg (+0,9)

Gezondheid - tot

2040 :

+2,5% BBP / +31%

10

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

0,90

1,00

1,10

1,20

1,30

BXL VLA WAL

De vergrijzing van de bevolking is niet homogeen

verdeeld over het grondgebied

Evolutie van de vergrijzingsgraad

in de 3 regio’s Vergrijzingsgraad per gemeente

(2018)

Verouderingsgraad

11

Perfomantie systeem gezondheidszorg

Euro Health

Consumer Index

(2018)

5°

12

De concurrentie vervangen door

structurele samenwerkingen en

een afstemming van de

locoregionale zorgopdrachten

De netwerken

Gemidd. ziekenhuis

Totaal balans 250 miljoen €

Omzet +/- 200 miljoen €

Personeel 1.271 VTE

Erkende bedden 525

Bevolking +/- 115.000

Gemidd. netwerk

+/- 1 miljard €

+/- 750 miljoen €

4.982 VTE

2.060

+/- 450.000

13

Onzekerheden en moeilijkheden gelinkt aan

het opzetten van de netwerken:

• Financiering van de netwerken, hoe? Het werk is nog maar net begonnen.

• Hiërarchische organisatie?

• Hangende besluiten

samenwerking tussen privé en publieke ziekenhuizen (Wallonië & Brussel)

overzetten arbeidscontracten

De netwerken

14

Technologie wordt steeds belangrijker bij de medische activiteiten (diagnostiek en curatief)

En is ook een middel om gegevens (big data) uit te wisselen en te beheren zowel binnen het

ziekenhuis, tussen ziekenhuizen (netwerk) en tussen alle actoren in het (cfr. elektronisch

patiëntendossier EPD – link met Globaal medisch dossier

Digitale gezondheidszorg - goede resultaten voor België - 2018

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Online gezondheidszorg (11° op28)

Uitwisseling medische gegevens(4° op 28)

Elektronische voorschriften (10°op 28)

België

EU

Bon: Digital Economy and Society Index

ICT & digitalisering

15

Een ziekenhuislandschap in volle verandering De grootste uitdagingen voor de ziekenhuissector

Patiënten

Ziekenhuizen

Omslag naar ambulante zorg

Herschikking van het ziekenhuislandschap

(netwerken,zorgzones,…)

e-Health

Hervorming van de financiering

(laagvariabele zorg)

Modernisering van de infrastructuur (nieuwe

financiering)

16

17

Steekproef van de MAHA analyse

Algemene ziekenhuizen: 100% * waarvan 67% privé, excl. SP-diensten

Universitaire ziekenhuizen: 100%

2018 # bedden # inst.**

% totaal

bedden

#

netwerken

Vlaanderen 25.059 50 57% 13

Wallonië 14.720 34 33% 8

Brussel 4.643 7 10% 4

Totaal AZ 44.422 91 100% 25

* 85 ZH (93%) voor vergelijkingen over de voorbije 5 jaar

** sommige instellingen omvatten meerdere erkenningsnummers

18

19

Evolutie types erkende bedden

50%

16%

10%

9%

6%

5% 4%

CD

G

SP

PSY

M

E

Andere

-1 675

440

400

413

-153

-81

67

-589

-2 000 -1 500 -1 000 -500 0 500 1 000

CD

G

SP

PSY

M

E

Andere

Totaal

Evolutie 2014-2018

20

Opnames (incl. chirurgische daghospitalisatie)

AZ: +0,5% gemiddeld per

jaar over de laatste 5 jaar

UZ: +0,6% gemiddeld per

jaar over de laatste 5 jaar

1 700 000

1 800 000

1 900 000

2 000 000

2 100 000

2 200 000

2 300 000

2014 2015 2016 2017 2018

Evolutie opnames 2014-2018

UZ

AZ

21

Gerealiseerde ligdagen (incl. chirurgische daghospitalisatie) -1% gemiddeld per jaar (de voorbije 10 jaar)

Bron: FOD Volksgezondheid

AZ: -0,8% per jaar

UZ: -0,1% per jaar

13 000 000

14 000 000

15 000 000

16 000 000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Evolutie gerealiseerde ligdagen 2006-2017

-2,5%

-2,0%

-1,5%

-1,0%

-0,5%

0,0%

0,5%

1,0%

2015 2016 2017 2018 Gemiddeld

Jaarlijkse evolutie 2014-2018

AZ

UZ

Bron: MAHA

22

Evoluties vastgesteld in de meeste Europese landen

*Bron: Eurostat

0 2 4 6 8 10

Germany

Luxembourg

Austria

Italy

United Kingdom

Belgium

Ireland

Sweden

Denmark

Netherlands

Average length of stay for hospital in-patients *

2011

2016

23

Aandeel daghospitalisatie (in % van de gerealiseerde ligdagen)

4%

14%

82%

Chirurg. daghosp.

Medische daghosp.

Klassieke hosp.

18% voor de sector (AZ)

Min: 6,1% - Max: 26,9% ger. ligd. opn.

Wallonië 15,4% 56,3%

Vlaanderen 19,7% 61,5%

Brussel 16,1% 57,4%

Aandeel daghospitalisatie per regio

46,1%

13,8%

40,2%

In % van het aantal opnames

Hosp Jour Méd

Hosp Jour Chirur

Hospi classique

Medische daghosp.

Chirurg. daghosp.

Klassieke hosp.

24

Inkomsten van ziekenhuizen blijven stijgen - Evolutie omzet (AZ)

14 774

15 543

10000

11000

12000

13000

14000

15000

16000

2017 2018

+5,2%

Vlaanderen: +5,75%

Brussel : +4,55%

Wallonië : +4,50%

Evolutie 2014 - 2018

2014 = 100

+769 mio EUR

95

100

105

110

115

120

2014 2015 2016 2017 2018

Vlaanderen Wallonië Brussel

In mio €

25

Hoe zijn de inkomsten van de ziekenhuizen

samengesteld?

Geagg. gem. % Abs. mio. € Δ % abs.

2017 2018 2017 2018

Bedrijfsopbrengsten 108,9 108,7 16.085 16.895 5

Omzet 100 100 14.774 15.543 +5,2%

BFM en inhaalbedragen 36,7 36,1 5.424 5.612 3,5

Forfaits 4,4 4,2 657 658 0,2

Farmaceutische producten 17,1 17,9 2.528 2.783 10,1

Honoraria 40,8 40,9 6.032 6.354 5,3

Kamersuppl. & nevenproducten 0,9 0,9 134 137 2,3

Overige bedrijfsopbrengsten 8,8 8,7 1.310 1.352 7,3

26

Bedrijfsresultaat

157,7

78,2 87,0

0

50

100

150

200

2016 2017 2018

0,6%

v.d.

omzet

in mio €

0,5%

v.d.

omzet

27

Courant resultaat

24,4

31,8

2017 2018

Resultaten: evoluties verschillen volgens regio

2017 2018

Bedrijfsresultaat

VLA

BXL

WAL

-4 m

+37 m

-26 m

in mio €

78,2

86,9

-10 m

+36 m

-17 m

0,2%

v.d.

omzet!

28

Geagg. gem. % Abs. mio. Δ % abs.

2017 2018 2017 2018

Omzet 100 100 14.774 15.543 5,2

Aankopen, voorraden,

diensten 57,7 58,4 8.522 9.079 6,5

Aankopen + voorraadwijz. 23,2 23,8 3.429 3.694 7,7

- Aankopen farmacie 15,9 16,6 2.355 2.585 9,8

Diensten & leveringen 34,5 34,6 5.093 5.385 5,7

- Bezoldigingen artsen 25,1 25 3.703 3.892 5,1

Brutomarge 51,2 50,3 7.562 7.816 3,4

Bezoldigingen 43,7 42,8 6.453 6.656 3,1

Niet-kaskosten 6,3 6,3 936 981 4,8

Andere bedrijfskosten 0,6 0,6 95 92 -3,4

Bedrijfsresultaat 0,5 0,6 78 87 11,3

Evolutie van de bedrijfskosten

!!

29

35,9

2018

41,2%

17,6%

4,3%

En 25 ans …..

30

Waar komt de toename in de

personeelskost vandaan?

60 000

70 000

80 000

90 000

100 000

2014 2015 2016 2017 2018

Aantal FTE

+4,6%

+1,3%

50 000

55 000

60 000

65 000

70 000

2014 2015 2016 2017 2018

Kost per FTE

+6,4%

+1,9%

In 2018 :

42,8% v.d. omzet (+3,2%)

31

Minder verplegers aan bed in België

1 958

1 749

1 598

1 315

1 025 977

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

Hospital employment - Full time equivalent per hundred thousand inhabitants

Bron: Eurostat

België: 10,7 patiënten per verpleger – 9 binnen Europa Bron: KCE performantie van het Belgische gezondheidssysteem - 2019

32

Detail marge per kostenplaats

-2,0% -1,0% 0,0% 1,0% 2,0% 3,0%

Niet-ziekenhuisact.: CF 900 - 990

Consultaties: CF 840

Apotheek: CF 830

Verpleginsdiensten: CF 200 - 490

Medisch-tech. diensten: CF 500 - 710

Totaal

Marge per kostenplaats

2017 2018

33

Van bedrijfsresultaat naar resultaat van het boekjaar (in % van de omzet)

2017 Bedrijfsres. Fin. res. Courant res. Uitzond. res. Res. boekjaar

0,57 0,20

0,20

1,48

-0,37

+1,28 2018

34

Dit jaar minder ziekenhuizen in het rood

aantal instellingen (N=91)

Resultaat > 0

0 – -1%

-1 – -2%

-2 – -5%

< -5%

> 5%

2 – 5%

1 – 2%

0 – 1%

% omzet

2017 2018

Resultaat < 0

44% 32%

56%

68%

35

Analyse gerealiseerde cash flow (in mio €)

Cash flow / vervallende LT-schuld

666 667

287 366

2017 2018

Schulden > 1 jaar vervall. < 1 jaar Besch.marge

1.033

Aantal instellingen met

onvoldoende cashflow

2017 2018

CF > 0 < 1 24 18

CF negatief 1 2

953

1,43 1,55 Ratio AZ

36

37

Waals investeringsplan voorzien door de Déclaration de Politique Régionale

(DPR) 2019-2024

2,3

+1 miljard

Plan voor de bouw van Waalse ziekenhuizen 2019-2023 +

Plan Wallonië - Brussel voor universitaire ziekenhuizen

Niveau van overheidsinvesteringen in België (buiten ziekenhuizen) 9,5 miljard 2,4% BBP

Investeringen: de kerncijfers

4 miljard

1,5 miljard Niveau van de jaarlijkse investeringen van de ziekenhuissector sinds

2015

Start goedkeuring zorgstrategische plannen in Vlaanderen 1-1-2021

38

1085

1 419

1 797

1 647 1 608

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2014 2015 2016 2017 2018

AZ UZ AZ+UZ

Een levendige investeringsdynamiek de voorbije jaren

Een duidelijke terugval tijdens de huidige overgangsperiode

Regionale maatregelen sinds de

zesde Staatshervorming:

• Nieuwe mechanismen van

financiering voor infrastructuur

• Uitvoeren van eerste plannen

voor de bouw van ziekenhuizen

- 300 mio

-19%

222

In mio €

39

Zoom op IT-investeringen

13,1%

12,6%

14,7%

23,6%

21,6%

18,6%

21,9%

19,2%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

2015

2016

2017

2018

UZ

AZ

In % van totaal bruto investeringen

40

Investeringen - belangrijke indicator

Als 100%: goed = nieuw

Als 0%: volledig afgeschreven

Ouderdom =

Boekwaarde MVA

Aanschaffingswaarde MVA

41

Bruto-investeringen Ouderdom – AZ – Verdeling per regio + 120%

61,4%

22,2%

28,7%

55,4%

15,7%

21,5%

63,2%

14,1%

24,8%

59,70%

18,38%

25,61%

Terreinen & gebouwen

Medische uitrusting

Niet-med. uitrusting & meubilair

VLA

WAL

BXL

Sector

42

Financiële schulden

In % totaal balans

2017 - 2018

7.294 7.479

+185 m

+2,5%

KT-schulden:

+145 mio

+41%

36,1

32,6

40,8 40,9

Sector AZ VLA BXL WAL

2017

2018

in mio €

43

Financiële schulden ( in % totaal balans) Grote verschillen volgens ziekenhuizen en netwerken

6,1

13,8

36,1

74,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Min. (AZ) UZ Sector AZ Max. (AZ)

Discrepantie AZ

44

Conclusies

45

Opnames: zetten hun licht

positieve evolutie (0,50%) voort

Verantwoorde bedden dalen

Omslag naar daghospitalisatie:

trage evolutie, nog niet markant

genoeg?

Resultaten blijven precair

Loonmassa onder controle

Pensioenproblematiek: op te nemen

in toekomstige financiële plannen

Net voldoende cash flow voor

toekomstige investeringen

Investeringsdynamiek: vertraagt

Solvabiliteit: stijgt licht en dit is

noodzakelijk

Financiële schuldgraad: op te

volgen, in functie van

toekomstige investeringen voor

infrastructuur en voor

IT/digitalisering.

Grote verschillen tussen

ziekenhuizen

Conclusies Een heel broos evenwicht dat permanente aandacht vereist!