SituationeleAnalyse

InformatieoverdebehoeftesinverbandmethetonderwijzenenlerenvanLWUTLsopEuropeesniveau,enoplossingenhoeindiebehoeftestevoorzien.

2

Auteur:

SorosInternationalHouse Vilnius,Lithuania http://www.sih.lt

Ditdocumentisontwikkelddoorhetconsortiumvanhet'NetworkforSocialandMarketInclusionThroughLanguageEducation'(NetwerkvoorSocialeenMarktintegratiedoorTaalonderwijs,ookwel'SMILE'genoemd).

Ditiseenonafhankelijkrapport.

DitdocumentisgeenweergavevanhetbeleidopEuropees,nochopnationaalniveau.SMILEiseennetwerkdatwerktoptijdelijkebasisenonderzoektwerkwijzesomdeeconomischeensocialeproblemenindeEuropeseUnieoptelossendoorhetpromotenvansuccesvollemodellenvoorhetlerenvantalen.

Gepubliceerdin2015.

3

INHOUD1.Inleiding 52.TaalbeleidvandeEU 63.MindergebruikteenonderwezentaleninEuropa(LWUTLs) 84.Samenvoegenvanlandelijkegegevens 94.1.Taaldiversiteitenbeleidscontextindepartnerlanden 94.2.Samenvattingvanbestaandebest-practicesvoordepromotievanLWUTLsdiezijngeïdentificeerdindepartnerlanden 134.3.Geïdentificeerdesectorenindepartnerlanden 174.3.1.Toerisme 194.3.2.Volwassenenonderwijs 214.3.3.Deintegratievanmigranten 244.3.4.Beroepsonderwijsen-opleiding 264.3.5.Bedrijfslevenendehandel 294.3.6.DeBouw-enanderesectoren 304.3.7.Onderwijsendeopleidingvanleraren324.3.8.Bejaarden 334.3.9.Kansarmen/mensenmetbeperkingen 344.3.10.Arbeidsmarkt 364.3.11.Zorgsector 374.4.ManierenenmethodesvoorhetlerenendebevorderingvanLWUTL’s384.4.1Taalspelletjesenactiviteiten384.4.2.Talendoormiddelvanvisuelevoorstellingen 394.4.3.Lerenvanelkaar(Peerlearning) 404.4.4.Taallerendoormensentelerenkennen 414.4.5.Geïntegreerdlerenvantaaleninhoud 414.4.6.Gecombineerdleren(Blendedlearning) 424.4.7.Intergenerationeellerenvantalen 434.4.8.Hetlerenvantalendoormiddelvanonlinecommunicatie 444.4.9.Hetlerenvantalen'inhetveld' 454.4.10.Simulatiesvan'reallife'-situaties 454.4.11.AudiovisuelebenaderingvoorhetlerenLWUTLsbuitendeklas 454.4.12.De'Samen-leren'methode 464.4.13.Vertrouwelijkecoaching474.4.14.ICTgebaseerdetaalleermiddelen,onlinebronnenvoorzelfstudie 47

4

5.Conclusie486.Referentielijst 51

5

1.InleidingHetnetwerkvoorSocialeenMarktintegratiedoormiddelvanTaalOnderwijs(NetworkforSocialandMarketInclusionThroughLanguageEducation-SMILE)heefttotdoelomorganisatiesteverbindendiezichbezighoudenmetverschillendebranchesensectorenvandeeconomie.Hetdoelisomsamendemogelijkhedenteonderzoekenomconcurrentievermogenteversterken,inzetbaarheidteverbeterenensocialeintegratietebevorderen.DitwilhetSMILE-netwerkbereikendoorbeteretaalvaardighedenmeteennadrukopmindergebruikteenonderwezentalen('LessWidelyUsedandTaughtLanguages'–hierna'LWUTLs').

HetSMILE-netwerkheeftalsdoelomhetEuropeseennationaletaalbeleidteondersteunendoormiddelvanhetonderzoeken,identificerenenverspreidenvansuccesvolleresultatenvangoedepraktijkvoorbeelden(hierna'best-practices')voordebevorderingvantaaldiversiteit,metbijzondereaandachtvoorhetlerenvanLWUTLs.

HetdoelvandezeSituationeleAnalyse(Omgevingsanalyse)isomdeactueleresultatenvanhetSMILE-netwerktepresenteren.DezehebbenbetrekkingopdebehoeftesvanhetlerenvanLWUTLsinverbandmetdearbeidsmarktendesocialeintegratieinde15Europeselandenvertegenwoordigdinditproject.DatzijnBulgarije,Cyprus,Tsjechië,Finland,Duitsland,Griekenland,Italië,Letland,Litouwen,Malta,Nederland,Portugal,Spanje,ZwitserlandenTurkije.

DitdocumentisgebaseerdopdeLandenrapportendieopgesteldzijndoordeprojectpartnersuitdedeelnemendelandenenishetresultaatvanonderzoekuitgevoerdindeloopvanditproject.HetrapportgeeftinformatieoverdebehoeftesinverbandmetLWUTLsindegeïdentificeerdesectorenopEuropeesniveau,enoplossingenomdaaraantevoldoendoormiddelvanniet-traditionelemethodesvoorsituationeelleren-endepromotievantaal.

DeanalyseisgerichtophetbenadrukkenvandevoordelenvandesituationeleaanpakvoordepromotievanLWUTLsmetbetrekkingtothetverbeterenvanvaardigheden,inzetbaarheidenconcurrentievermogen.Hetgeeftdesituatieweerin15Europeselandenenverwijstnaarsuccesvollebest-practices,hunimpactopverschillendedoelgroepen,enhoedieeventueelkunnenwordenovergedragen.Erwordtvooralgekekennaargroependiekwetsbaarzijnvooruitsluiting(zoalsmigranten,mensenmeteenhandicap,senioren,etc.)

DezesituationeleanalysegeefteenoverzichtvanhetbelangrijksteEuropesebeleidophetgebiedvanhetlerenvantaalendebevorderingvantaalkundigediversiteitvoordearbeidsmarktendesocialeintegratie.VerderverduidelijkthetdocumentwateropEU-niveauverstaanwordtonderdeterm'mindergebruikteenonderwezentalen'.OokgeefthetdeinterpretatieweerzoalsdezeisgedefinieerddoorhetSMILE-netwerk.

Hetvolgendedeelvandeanalyserichtzichophetnationaletaalbeleiden-praktijkindepartnerlanden,zowelinhetformelealsniet-formeleonderwijs.Ookgeeftheteenoverzichtvandebestaandetaaldiversiteit.VervolgensvolgteenpresentatievandebelangrijkstesectorendiedoorSMILEzijngeïdentificeerd.Vandezesectorenwordtgedachtdatzijhetmeestkunnenprofiterenvanderesultatenvanhetproject.Verderwordtereenoverzichtvandebest-practicesgegevenendepraktischetoepassingdaarvanindegeïdentificeerdesectorenindepartnerlanden.DaarnaastwordensuccesvollemethodesenbenaderingenbesprokenvoorhetlerenenbevorderenvanLWUTLs.HethoofdstukeindigtmeteenoverzichtvandemeestgebruiktemanierenenmethodesvoorhetlerenenbevorderenvanLWUTLs.DezewordendoorhetSMILE-netwerkgezienalshetmeesteffectiefvoordesociale-endemarktintegratie.

6

HetlaatstehoofdstukvanditdocumenttrektconclusiesoverdekansenenuitdagingenvoordebevorderingvanLWUTLsenhunbelangopheteconomische,socialeencultureledagelijkseleveninEuropa.

Aanheteindevanhetdocumentiseenreferentielijstopgenomen.

2.TaalbeleidvandeEUHetSMILE-partnerschapheefteenanalyseuitgevoerdvaneenaantalbelangrijkedocumentendiedoordeinstellingenvandeEUenwetgevendeorganenzijnopgesteld.DezedocumentenbehandelendeprioriteitenendoelstellingenvoordebevorderingvanhetlerenvantalenopEuropeesniveaumeteenfocusophetbelangvoordearbeidsmarktendesocialeintegratie.

Inde"Europa2020"-strategiewordendoelstellingengeformuleerdomdeEUtot2020omtevormentoteen'slimme,duurzameeninclusieveeconomie'.Debedoelingisomlidstatennaareenhoogniveauvanwerkgelegenheid,productiviteitensocialecohesietehelpen.VoorhetbereikenvandezestreefdoelenheeftdeEUvijfdoelstellingengeformuleerd.DezezijngerichtophetnemenvanconcreteactiesopEuropeesennationaalniveauophetgebiedvanwerkgelegenheid,onderzoekenontwikkeling,onderwijs,klimaatveranderingenduurzameenergieendebestrijdingvanarmoedeensocialeuitsluiting.

Gedetailleerdeinformatieover"Europa2020"kanmenvindenophttp://ec.europa.eu/europe2020/index_en.htm.

HetstrategischkadervoorEuropesesamenwerkinginonderwijsenopleiding('ET2020'),gepubliceerdin2009doordeRaadvandeEuropeseUnie,richtzichopviergemeenschappelijkedoelstellingenomuitdagingeninonderwijsenopleidingaantepakkenvoor2020.Datzijn:

- Hetrealiserenvaneen'levenlangleren'enmobiliteit;- Hetverbeterenvandekwaliteitendeefficiëntievanonderwijsenopleidingen;- Hetbevorderenvan(kansen)gelijkheid,socialecohesieenactiefburgerschap;- Hetversterkenvancreativiteiteninnovatie,inclusiefondernemerschap,opalleonderwijs-en

opleidingniveaus.

DevolledigetekstvanhetdocumentisbeschikbaarindeofficiëletalenvandeEUop

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX:52009XG0528(01).

OphetgebiedvanhetlerenvantalenishetnieuweErasmus+programma(2014-2020)eenupgradevande'Barcelona'-doelstelling:'moedertaalplustweevreemdetalen'.Hetlegteennadrukophetbelangvandebelangrijkstecompetentiesenvaardighedendieaansluitenbijdewensenvandearbeidsmarkt.DeErasmus+taaldoelstellingenhebbenbetrekkingop:

- Hetverbeterenvanhetniveauvandekerncompetentiesenvaardighedenmetbetrekkingtothunbelangvoordearbeidsmarkt,dooruitbreidingvandemogelijkhedenenleermobiliteit.

- Hetverbeterenvanonderwijsenhetlerenvantalenenhetbevorderenvantaalkundigediversiteitenintercultureelbewustzijn.

- Hetbevorderenvanbasis-enzogenoemde'transversale'vaardigheden(vaardighedendievanbelangzijnvoordebanenmarkt),metinbegripvanmeertaligheid.Hierbijwordteeninnovatieveenleerling-

7

gerichtepedagogischeaanpakgebruiktenwordengeschiktemethodesvoordeevaluatieencertificeringdaarvanontwikkeld.

EenoverzichtvanhetErasmus+programmaistevindenop:

https://eacea.ec.europa.eu/erasmus-plus_en.

HetbelangvantalenvoordearbeidsmarktwordtverderbenadruktineenmededelingvandeEuropeseCommissie.DitwerkdocumentvandeCommissie'Omgaanmettaalvaardighedenvoorinzetbaarheid,mobiliteitengroei'isin2012gepubliceerd.Deconclusiesvanditdocumentbenadrukkendattalenkennisdemobiliteitvanwerknemersenstudentenmoetbevorderen,deinzetbaarheidvandeEuropeseberoepsbevolkingmoetverbeteren,vannutmoetzijninhetdagelijkslevenenmoetaansluitenbijdebehoeftesvandearbeidsmarkt.Inditopzichtishetlerenvantalengebaseerdopdespecifiekebehoeftesvanhetlandenzijndebest-practicesgerichtophetvergrotenvandeinzetbaarheid,mobiliteitengroei.

Meerinformatieop:

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52012SC0372&from=EN.

Ineendocument,gepubliceerdin2011,trektdeRaadvandeEuropeseUnieconclusiesovertaalvaardighedenomdemobiliteitteverbeterenendoetonderanderedevolgendeaanbevelingenaandeEuropeseCommissieendelidstaten:

- Ondersteunmobiliteitvoorhetlerenvantalen.- Wisselervaringenenbest-practicesuitvoordebevorderingvantaalenhetverwervenvannieuwe

vaardigheden.- Bevorderspecifieketaalvaardighedenvoorprofessioneledoeleinden(vooralinhetberoepsonderwijs

enhogeronderwijs).- Verbeterdeerkenningengeldigheidvantaalvaardighedenverworvenvianiet-formeeleninformeel

onderwijs.- Zorgvooreenverbandtussenkwalificatiesvoorhetberoepsonderwijs,taalvaardighedenenhet

GemeenschappelijkEuropeesReferentiekader('ERK').- ZorgvoorondersteuningviaEU-programma's.- OndersteundeontwikkelingvanhetlesgevenenleermaterialenvoorLWUTLs.

DeRaaderkentdevolgendeprioriteitenophetgebiedvanhetlerenenbevorderenvantalen:

- Leermobiliteitvoorhetverbeterenvandeinzetbaarheid,intercultureelbewustzijn,creativiteitenpersoonlijkeontwikkeling.

- Goedebeheersingvanvreemdetalenalskerncompetentievoordearbeidsmarktensocialecohesie.- Innovatievemethodiekenvoorhetverbeterenvandeinzetbaarheidenmobiliteitvanwerknemers.- Trainenvanleraren(inhetbijzonderinhetberoepsonderwijs).- Brederekeuzevantalen,waaronderLWUTLsendetalenvanbuurlanden.- Taalvaardighedenvanachtergesteldegroepenverbeterenvooreenbeteresocialeintegratieen

toekomstigeprofessioneleontwikkeling(vooralkinderen).- Onderwijzenenlerenvantaalvoorspecifiekedoeleinden.- Hetlerenvantalengedurendehetheleleven,waarondervoorsenioren.

8

Devolledigetekstvanhetdocumentisbeschikbaarop

http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/educ/126373.pdf.

Uitdegeanalyseerdedocumentenblijktdathetbelangvan(taal)vaardighedenvoordearbeidsmarktvoortdurendtoeneemt.Ermoetenmeerinspanningenverrichtwordenomaandeeisenvandezemarkttevoldoen.Taalonderwijsmoetmeerleerling-enpraktijkgerichtzijnenzobeteraansluitenentoepasbaarzijnindeprofessionelepraktijk.Devraagenhetaanbodvantaalvaardighedenmoetzichdaaromrichtenophetwerkgerelateerdlerenvantalen.Daarbijmoetrekeninggehoudenwordenmethetfeitdatwerkgeversnietalleenbehoeftehebbenaan(vaardighedenin)deregulieretalen(zoalsEngels,Duits,Spaans,enz.),maarookinminderonderwezentalenvoornichemarkten.

OpbasisvandeanalysevandedocumentenheefthetSMILE-netwerkdevolgendeprioriteitenvoordebevorderingvanLWUTLsgeïdentificeerd:

- Taalkundigeenculturelediversiteit;- Buur(land)-talen/grensgebieden;- Werk-/baanspecifieketalen;- Talenvanhandelspartners;- Mobiliteit(voorstudieofwerk).

HieruitvoortvloeiendwordenLWUTLsgeconfronteerdmetzoweluitdagingenalskansenvoorhetvergrotenvanhunrolalsbelangrijkespelersinhetEuropesetaalkundige,cultureleensociaaleconomischeleven.Zemoetenindecontextvanhetconcurrentievermogen,devraagvandemarktenhetsocialeenculturelebelangwordengeplaatst.

3.MindergebruikteenonderwezentaleninEuropa(LWUTLs)DeEUteltnu500miljoenburgers,28lidstaten,3alfabettenen24officiëletalen,waarvansommigemeteenwereldwijdedekking.Zo'n60anderetalenmakenookdeeluitvanheterfgoedvandeEUenwordengesprokeninspecifiekeregio'sofdoorspecifiekegroepen.Daarnaasthebbenimmigranteneenbreedscalaaantalenmeegebracht;erwordtgeschatdaternutenminste175verschillendenationaliteitenaanwezigzijnbinnendegrenzenvandeEU.Taalkundigediversiteitisvastgelegdinartikel22vanhetEuropeesHandvestvandeGrondrechten(EuropeanCharterofFundamentalRights),eninartikel3vanhetVerdragbetreffendedeEuropeseUnie(TreatyonEuropeanUnion).BeschermingvanminderheidstaleninEuropawordtgewaarborgddoorhetEuropeesHandvestvoorregionaleenminderheidstalen(TheEuropeanCharterforRegionalandMinorityLanguages(ECRML))-eenverdragdatontworpenisomaandeenekantderegionaleenminderheidstalentebeschermenentebevorderenalseenvandebedreigdeaspectenvanhetcultureelerfgoedvanEuropa.Aandeanderekantishetbedoeldomsprekersvaneenregionaleofminderheidstaalinstaattestellendietalentegebruikeninhetprivateenpubliekeleven.Hetheeftbetrekkingopregionaleenminderheidstalen,niet-landelijketalenenmindergebruiktetalen.Volgensdedefinitievanartikel1.a.ivanhetHandvest,kaneenmindergebruiktetaalwordengedefinieerdals"eentaaldiewordtgesprokendooreengroepmensendienumeriekkleinerisdanderestvandebevolkingvaneenstaatofregio".

OmdatandereformeledefinitiesvanLWUTLsnietkunnenwordengevonden,heefthetSMILE-partnerschapvoordeuitvoeringvanditprojectdegemeenschappelijkeinterpretatievandeterm'mindergebruikteenonderwezentalen'(LWUTLs)besproken.Erisovereenstemmingbereiktoverwelketalenindezedefinitie

9

kunnenwordenopgenomen.Opbasisdaarvanzijnkansenenbest-practicesvoordebevorderingvandietalengeïdentificeerd.IndegeanalyseerdeofficiëleEU-documentenkongeenformeleenconcretedefinitievanLWUTLswordengevonden.DeaangenomendefinitiehoudtrekeningmetdedoelstellingenvanhetSMILE-netwerkendepraktischetoepassingopdedoelgroepen.HetisgeenofficiëleverklaringoverdebetekenisvanLWUTLs.

NaaraanleidingvandeonderlingediscussiesoverkansenenprobleemgebiedenvoordebevorderingvanLWUTLswordtdevolgendedefinitievanLWUTLsaangenomen:"nationale,strategische,regionaleofminderheidstalen",dieonderdevolgendevoorwaardenkunnenwordenbehandeld:

- PrioriteitwordtgegevenaandeofficiëletalenvandeEU,datwilzeggenhetgrootstedeelvandegeselecteerdebest-practiceszijndaaropgericht.

o DeEuropeseUnieheeft24officiëletalen.DatzijnhetBulgaars,Frans,Maltees,Kroatisch,Duits,Pools,Tsjechisch,Grieks,Portugees,Deens,Hongaars,Roemeens,Nederlands,Iers,Slowaaks,Engels,Italiaans,Sloveens,Ests,Lets,Spaans,Fins,LitouwsenZweeds.

o Dealgemenetalen(Engels,Duits,Frans,ItaliaansenSpaans)wordenuitgesloten,tenzijzeeentoegevoegdewaardehebbenopdeoverdraagbaarheidvanbest-practicesenmethodesdievantoepassingzijnopLWUTLs.AlleandereofficiëletalenwordenbeschouwdalsLWUTLs(binnenEuropa).

- Regionaleenminderheidstalen(metinbegripvangrensoverschrijdendetalen),zoalshetCatalaansinSpanjeeninzeerspecifiekegevallenItaliaansinZwitserland,kunnenwordenopgenomenalszijbijdragenaandedoelstellingenvanhetproject(dearbeidsmarktensocialeintegratie)enaansluitenbijdebehoeftesvandedoelgroepen.

- TalenvanstrategischepartnersvandeEUofmeteenstrategischbelangvoordesocialeeneconomischeontwikkelingvandeUnie,zoalsChinees,Russisch,Arabisch,etc.

OpbasisvandezedefinitiehebbendeSMILE-partnersonderzoekgedaannaarbest-practicesvoordebevorderingenhetlerenvanLWUTLsendetoepasbaarheiddaarvaninverschillendetaalvriendelijkesectoreninelkvandepartnerlanden.

4.SamenvoegenvanlandelijkegegevensIndithoofdstukbeschrijvenwedeverschillenenovereenkomstentussenSMILE-partnerlandeninrelatietothuntaaldiversiteitenhetbeleidophetlerenvantalen.Vervolgensgevenweeenoverzichtvanbest-practicesuitdepartnerlandenenpresenterenwijdebelangrijkstesectorendieaanzienlijkkunnenprofiterenvandetoepassingvandeSMILEbest-practices.AanheteindevandithoofdstukbeschrijvenwedemanierenenmethodesdiedoorSMILEvoorgesteldzijnalshetmeesteffectiefvoorsociale-enarbeidsmarktintegratie.

4.1.TaaldiversiteitenbeleidscontextindepartnerlandenIndithoofdstukbeschrijvenwedeverschillenenovereenkomstentussendeSMILEpartnerlandeninrelatietothuntaaldiversiteitenhetbeleidophetlerenvantalen.

Detaalkundigeenjuridischesituatieverschillenvanlandtotland:sommigeSMILE-landenhebbenmeerdanéénerkendeofficiëlelandstaal(bijv.Zwitserland,Cyprus,Finland,Malta,Portugal).Dezelandenerkennenoverhetalgemeenookregionaleofvreemdetalendiewordengesprokendooreengrootdeelvandebevolking.InhetspecifiekegevalvanPortugalisdatnietzo.Hierisderegionaletaal,hetMirandees,onlangspolitiekerkendalseenco-officiëletaal,voornamelijkalsgevolgvanhethistorischeenregionalebelang;ondankshet

10

feitdatdetaalmaardooreenkleindeelvandebevolkingvaneenbeperkteenspecifiekeregiovanhetlandwordtgesproken(datwilzeggenongeveer15.000sprekers).

Veelanderelandenhebbeneenaanzienlijkdeelvandebevolkingdateenofmeerminderheidstalenspreekt.Datkunnenzowelregionaletalenalsvreemdetalenzijndiegesprokenwordendoormigranten.Zezijnsomsmoeilijkteonderscheiden,omdatregionaletalenvaakookgesprokenwordenindebuurlanden,en'vreemde'talenookandereEuropesetalenofuitanderedelenvandewereldkunnenkomen.

Indemeestepartnerlandenishetconceptvandeofficiële/landstaal(oftalen)vastgelegdindegrondwetofanderewetten(bijvoorbeeldBulgarije,Cyprus,Finland,Griekenland,Letland,Litouwen,Malta,Portugal,Spanje,Zwitserland,Turkije).InanderelandenzijnergeenspecifiekewettelijkebepalingenmetbetrekkingtotdenationaletaalzoalsinDuitsland,Italië,TsjechiëenNederland.TegelijkertijdisdesituatieinSpanjeuitzonderlijkvanwegedeco-officiëletalenvande'historische'autonomegemeenschappen(Catalonië,BaskenlandenGalicië).

Inallelandenzijnerbelangrijkstewettelijkebepalingenvankrachtdiebetrekkinghebbenophetgebruikendebeschermingvanregionaleenminderheidstalen.

Omaande'moedertaal+2'doelstellingvanhetEU-taalbeleidtevoldoenwordeneraanzienlijkeinspanningengedaandoorallepartnerlandenomdebekwaamheidvanhunburgersinvreemdetalenteverbeteren.Indeafgelopenjarenhebbendemeestelandeneenaantalmaatregelengenomenomdebeschikbaarheidvanhetlerenvanvreemdetalenteverbeteren.Enkelevoorbeeldenzijn:

• Hetverlagenvandeverplichtestartleeftijdvoorhetlerenvaneeneerstevreemdetaal,zoalsdeTsjechië,Litouwen,Griekenland;

• Hetverlagenvandestartleeftijdvoorhetlerenvaneentweedevreemdetaal,zoalsItalië;• Hetverplichtmakenvaneentweedetaal(zoalsTsjechië);• HetstimulerenvanscholenomvreemdetalenonderwijstebiedenopjongereleeftijdinISCED*1en/

ofmeervreemdetalen,zoalsLitouwenenGriekenland.

*(ISCED:InternationalStandardClassificationofEducation/InternationaleStandaardclassificatievanOnderwijs)

Inveelpartnerlandenishetlerenenonderwijzenvanvreemdetalenaanhetveranderenofalveranderdalsonderdeelvanbredereonderwijshervormingen.Bijvoorbeeld:

• InGriekenland,iserinde'NieuweSchool'-hervormingvan2009eendoelstellingopgenomenomhetlerenvanvreemdetalentevergroten;

• InFinland,besteedthetontwikkelingsplanvoorOnderwijsenOnderzoek2011-2016aandachtaandenoodzaakvaneen"NationaleTaalStrategie",eenbredergeheelvantaalcompetentiesentaalonderwijsinhetgeïntegreerdonderwijs;

• InMalta,isereennationaalplanaandegangomdebalansoptemakenenvaardighedeninwiskunde,EngelsenMalteesteverbeteren;

• InSpanje,"OrganiekeWetVoordeVerbeteringvandeKwaliteitinhetOnderwijs"van9december2013ondersteuntdemeertaligheid,enverhoogtdeinspanningenomstudentenvloeiendtemakenintenminsteeeneerstevreemdetaal.Eenanderedoelstellingishetopnemenvaneentweedevreemdetaalinhetonderwijs;

11

• DeaandegangzijndehervorminginItaliëvandeleerplanneninhethogervoortgezetonderwijs(ISCED3)isopditmomentinhetvijfdejaarvanuitvoering(moetin2015wordenafgerond).Indeleeftijdvan14tot19,isslechtséénvreemdetaalverplichtvoorallestudenten,hoewelzeookeducatievetrajecten/scholenkunnenkiezenwaarzetotdrievreemdetalenkunnenlerentotze19jaaroudzijn;

• InNederlandzijnvanaf2008meerdereopeenvolgendeactieprogramma'suitgevoerdomderesultatenvandeleerplichtteverhogen.Dezehaddennietalleenbetrekkingopdeleerplichtinhetalgemeen,maarwarenookgerichtopdekernvakkenNederlands,rekenen/wiskundeenEngels.DeNederlandseInspectievanhetOnderwijsheeftgeconstateerddathierdoor(maarookdooranderefactoren)deprestatiesvanNederlandsestudentenindenationaleexamensaanheteindevanhetvoortgezetonderwijszijnverbeterd;

• InTsjechiëzal,ineennieuwestrategievoor2015-2020,denadrukopeentweedetaalenoptaalonderwijsinhetberoepsonderwijskomenteliggen.

Hetgrootstedeelvanhetbeleidendeinitiatievenindepartnerlandenisgerichtophetvergrotenvandedeelnameaanhetlerenvanvreemdetalengedurendedeleerplicht.Bijvoorbeeld:

• Pilotsomvreemdetalenbeschikbaartestellenalsonderdeelvanhetlespakketwanneerzenietverplichtzijn(Griekenland);

• Pilotsvoorhetverlagenvandeleeftijdvanhetlerenvaneenvreemdetaal(Portugal);• Maatregelenomvreemdetalenverplichttestellenopjongereleeftijd(Griekenland,Turkije,Tsjechië,

Zwitserland);• Vergrotenvanhetaanbodvanvreemdetalendiebeschikbaarzijnvoorleerlingen(Tsjechië,Finland,

Nederland,Portugal);• Maatregelenvoorhetdoorlerenvanvreemdetaleninhethogervoortgezetonderwijsmetdenadruk

optalenvandebuurlanden(Nederland);• Vaststellenvandoelstellingenendetoegangsnormenvoordoorgroei(Litouwen).

Ineenaantallandenzijnwijzigingenaangebrachtindebeoordelingvanvreemdetalen:

• InGriekenland,ishet"NationaalVreemdeTalenExamineringSystem"(KPG)geïntroduceerdin2003/04voordeexamensEngels,Frans,ItaliaansenDuitsenparalleldaaraanbegonin2007het"SysteemvanExamineringenCertificeringvantaalonderwijs"(SAPIG).

• InLitouwen,stelthet"AlgemeneCurriculumRaamwerk"ambitiesvastvoorprestatiesinvreemdetalendieovereenkomenmethetERK.EU-structuurfondsenwordengebruiktomeensystematischeerkendetaaltoetsingteontwikkelen.Aanheteindvanhetlagervoortgezetonderwijs('Form10')kunnenstudenteneenvrijwilligenationalevreemdetaaltestdoenomhetbereikteniveauindrietaalvaardighedentebeoordelen(luisteren,lezenenschrijven)opniveauA2-B1.Detestsenindelingscriteriawordencentraalbeheerd,maardebeoordelingislokaal.Sprekenisnietinbegrepen.Aanheteindvanhetvoortgezetonderwijs(Form12)doenstudenteneenexternexamenopeenniveauB1-B2.DetestswordengeijktengevalideerdophetERKinsamenspraakmetdeCambridgeAssessment-experts.EenmondelingexamenwordtookontwikkelddoorhetNationaalCentrumvoorExamens,maarwordtplaatselijkbeoordeeldalsextrapunten.Mondelingevaardighedenzullenwordenopgenomeninhetexamenengecentraliseerdwordenbeoordeeldin2015.

• Na2012heeftPortugaleenreeksmaatregelengeïntroduceerdomdevaardighedeninhetEngelsteverbeterenalsdeeerstevreemdetaal.OndanksdathetEngelsalsvoertaalwordterkendvoor

12

wetenschappelijkecommunicatie,toerismeenzaken,werdhetEngelspasin2012inhetbasisonderwijsalseenverplichtetaalopgenomen.MetdeBesluitwetNr.176/2014,van12december,ishetEngelsverplichtgewordeninde3eende4eschooljaren.MetdezemaatregelenwordenPortugesestudentennuzevenopeenvolgendejarenverplichteEngelsteleren.Hetistenslottedetaalvandeinternationalecommunicatie.Hetisdaarmeedebedoelingdatstudentendiepgaanderevaardighedenindezeinternationaletaalhebben,diemeerinlijnismethetERK.

SommigeSMILEpartnerlandenhebbenbeleidondersteundomopnationaalniveauleermiddelenteontwikkelendietaallerarenenleerlingenmoetenhelpenbijhetlerenvantalen:

• InCyprus,isereenpilotgestartvoorhetlerenopafstandomhetlerenvantalenteondersteunenbijkleineafgelegenbasisscholen;

• InGriekenland,issamenmetdehervormingenvan2009,deontwikkelinggestartvandeKPGe-school,diezelfstudieleermiddelenvoortaalleerdersbiedt,evenalshulpmiddeleneninformatievoorouders,leerkrachten,opvoedersenexaminatoren;

• InSpanje,zijnerverschillendeprogramma'sopgezetdiegebruikmakenvaninteractieveICT-toolsvoorhetlerenvanICT-termenindetaallessen,gesponsorddoorzoweldenationalealsregionaleoverheden;

• InItalië,"Divertinglese"iseenmulti-modaalprojectvoorhetbevorderenvanhetlerenvanEngels,gesponsorddoorhetministerie.Hetbestaatuiteentv-kanaaldatprogramma'suitzendtinhetEngelseneenwebsitevoorstudentenvanalleschoolniveaus;

• InLitouwenenLetland,wordenICT-toolsgebruiktinhettaalonderwijs.Veelmateriaalenonlinemiddelenzijnzowelonderdeelvanleerboeken,maarookvanextramateriaalvoordeverwervingvaneenaantalspecifieketaalvaardigheden.LerarenwordenaangemoedigdomICTtegebruikeninbijscholingscursussen.Dezebiedenprogramma'svoorhetwerkenmetinteractievewhiteboards,stemsystemen,tablet-pc's,internetmaterialenetc.

• InNederland,zijnerverschillendeprogramma'sopnationaalenregionaalniveauopgestartvoorhetverbeterenvandetaalvaardigheidvanongeletterdewerknemersopdewerkplek.NieuwebenaderingenzijnontwikkeldvoorhetonderwijsvanmigranteninhetNederlandsdoorvrijwilligers.Dezedragenzobijaandeintegratieenparticipatievanmigrantenindesamenleving.OokishetbevorderlijkvoorhetwederzijdsbegriptussendeNederlandersenmigranten.

Indemeestepartnerlandenisdeinhoudvanhetgeïntegreerdtaalleren("contentandlanguageintegratedlearning"-CLIL)opgroteschaalaangemoedigd.DoelisomdetalenkennisteverhogendoorscholentestimulerenCLILtegebruikenomstudentenkeuzemogelijkhedentebieden.Daarmeewordthetmogelijkvoorniet-taaldocentenomlestegevenineenvreemdetaal(Bulgaars,Spaans,Nederlands,Litouws).DezelandenerkennendatCLILdetaalvaardighedenvanstudentenverbetert.

Hettaalaanbodindemeestepartnerlanden,zowelinformeelalsniet-formeelonderwijs,legtdefocusopdepopulaireEU-talenEngels,DuitsenFrans.Afhankelijkvanhetland,wordtRussisch,Turks,Nederlands,Chinees,Arabischenz.toegevoegdalstalenmeteenstrategischofhistorischbelang.

13

4.2.Samenvattingvanbestaandebest-practicesvoordepromotievanLWUTLsdiezijngeïdentificeerdindepartnerlandenHetSMILEpartnerschapvoerdeonderzoekuitnaarsuccesvolletaalprojecteneninitiatievendieinnovatievemethodesbiedenvoordebevorderingenhetlerenvanLWUTLs.Naaraanleidingvandatonderzoekisereendatabankopgezetmetbest-practices(goedepraktijkvoorbeelden)uit34landen.Deselectievanbest-practicesisgebaseerdopeenreeksimplementatiegerelateerdecriteria,deinhoudelijkeinvullingvanbehoeftesvandegeïdentificeerdesectorenvoordeopnamevanLWUTLs,enhethuidigeEuropeseennationalebeleidophetgebiedvanhetlerenvantalen,vooral:

- Socialeintegratiedoormiddelvantaalonderwijs;- Arbeidsmarktparticipatiedoortaalonderwijs;- Meertaligheid;- Mindergebruikteenonderwezentalen;- Niet-traditionelemethodesvoorhettaalonderwijsenhetlerenvantalen;- Methodiekenvoorhetlerenvantalenincommunicatieve(zgn.situationele)context;- Hetlerenvantalenvoorspecifiekedoeleinden;- Nieuwebenaderingeninhetonderwijsvoorniet-traditioneletaalleerlingen;- Taalproductenenmaterialenvoorzelfstudiedoeleinden;- OpICTgebaseerdestudiematerialenvoorhetlerenvantaal;- Aanpassingsvermogenenoverdraagbaarheidvanmethodesvoorverschillendedoelgroepen;- Innovatievemethodesvoordelerarenopleiding;- Mobiliteitvoorhetlerenvantalen;- Erkenningvantaalvaardigheidverworvenviaonofficieeleninformeelonderwijs;- ToepassingvanhetGemeenschappelijkEuropeesReferentiekader(ERK);- Taalkundigediversiteitenintercultureledialoog;- Best-practicesvoorhetgebruikvantalenopdewerkplek.

Hetuitgevoerdeonderzoekheeftalsdoelomverbandenteleggenophetgebiedvanonderwijs,opleidingenwerk,omzokansentecreërenenteidentificerenvoorhetopnemenLWUTLsintoegankelijke(taal)leeromgevingen.Deverzamelingbest-practicesomvateenbreedscalaaaneconomische,educatieveensocialesectorenenbiedtwerkendemodellenvoordetoepassingvanmethodiekenenproductenindepraktijk.Debest-practiceskunnendirectimpacthebbenop(eenaantal)groepenvanbelanghebbenden:

- Organisatiesactiefophetgebiedvandearbeidsmarkt(vakbonden,werkgeversorganisaties,beroepsopleidingenonderwijsaanbieders,assessment-enscreeningsbureaus,etc.)–Organisatiesdievertrouwdzijnmetalternatievetaalleermethodesenmeertaligeproductenbedoeldomvaardigheden,concurrentievermogenenwerkgelegenheidinverschillendesectorenteverhogen.Zijkunnenzohunexpertiseendienstenbeteraanlatensluitenbijdewensenvanmensenopzoeknaarbeterekansenopdearbeidsmarkt.

- Organisatiesvanspecifiekeeconomischesectoren(bouw,toerisme,hernieuwbareenergie,milieu,enz.)–Zijkunnenprofiterenvandeniet-traditionelemethodesenproductenvoorhetsituationeellerenvantaal,endebevorderingdaarvanindespecifiekecontextvanhunvak-eninteressegebied.Ditzaldekwaliteitvandeaangebodendienstenendevaardighedenvandeaanbiedersverbeteren.

- Organisatiesdieleermogelijkhedenbiedenaanmensendierisicolopenopsocialeuitsluiting(migranten,mensenmeteenhandicap,senioren,etc.)–Kansarmenwordenondersteundombeterte

14

integrerenindemaatschappijenkrijgenmotivatieomhunkwaliteitenteontwikkelendieaansluitenbijdevraagopenvandearbeidsmarkt.

- Organisatiesdieformeleenniet-formeletaalopleidingsmogelijkhedenbieden(scholen,universiteiten,taalcentra,volwasseneneducatie,taaleducatieinhetberoepsonderwijs,taalcursussenen-opleidingen,brederpubliek,etc.)–DezeorganisatieswordenaangemoedigdomdegeïdentificeerdemethodestoetepassenvoorhetsituationeelaanlerenvanLWUTLsvanhunleerlingen.Best-practicesvandergelijkemethodiekenzijnbeschikbaarvooralle4onderwijssectoren–basisonderwijs,voortgezetonderwijs,hetvolwassenenonderwijsenberoepsonderwijs.

Momenteelbevatdedatabasemeerdan300best-practicesuit34landenenisdoorzoekbaarviaeengebruiksvriendelijkezoekmachineopdewebsitevanhetprojectwww.smile-network.eu.Gebruikerskunnenzoekenenderesultatensorterenopcriteria,doeltalen,sectoren,land,sleutelwoorden,enz.Elkebest-practicegeeftinformatieover:

- aanleiding,- doelgroepen,- betrokkensectoren,- dedoelstellingen,- gebruiktemethodologie,- resultaten,- voordelenvoordedoelgroepen,- ofhetpraktijkvoorbeeldindeprijzenisgevallenen- watdepotentiëlemogelijkhedenvandeoverdraagbaarheidzijn.

Decollectievanbest-practicesbeslaat46talendiekunnenwordengeclusterdindevolgendecategorieën:

24

5

11

5 1

VOORKOMENDETALENINDESMILEBEST-PRACTICES

OfficialLWUTLs

Popularlanguages

Regional/Minoritylanguages

Strategiclanguages

Other(Latin)

15

Legendataartdiagram:

- OfficiëleLWUTLs- Populairetalen- Regionale/minderhedentalen- Strategischetalen- Andere(Latijn)

Degrafiekenhierondergevendeafzonderlijketalen(pertalencategorie)weerdieopgenomenzijnindedatabankvanbest-practicesenhetaantalvoorbeeldendatpertaalbeschikbaaris:

• Mindergebruikteenonderwezentalen(LWUTLs):

HetgrootstedeelvandedatabankbehandeltLWUTLsdieookalsofficiële(voer)taalinlandenbinnenEuropagehanteerdworden.Devijfgrotealgemenetalen-Engels,Duits,Frans,SpaansenItaliaans–zijnuitgezonderd.

• Populairetalen:

De'populaire'talenzijnopgenomenalsonderdeelvanbest-practicesdieLWUTLsbevorderenofdiepotentieeloverdraagbaarzijnenzovanvoordeelkunnenzijnvoordegeïdentificeerdesectorenendoelgroepen.

0102030405060708090

Albanian

Bosnian

Bulgarian

Croatia

n

Czech

Danish

Dutch

Estonian

Finn

ish

Greek

Hungarian

Irish

Latvian

Lithuanian

Maltese

Norw

egian

Polish

Portugue

se

Romanian

Serbian

Slovak

Sloven

e

Swed

ish

Turkish

OfficieletaleninSMILEbest-practices

16

• Regionaleenminderheidstalen:

Regionaleenminderheidstalen(inclusiefgrensoverschrijdendetalen),zoalshetCatalaansinSpanje,wordenopgenomenwanneerdezevoordedoelstellingenvanhetproject(dearbeidsmarktensocialeintegratie)endebehoeftesvandedoelgroepenrelevantzijn.

• Strategischetalen:

DestrategischetalenhebbenbetrekkingopdetalenvanstrategischepartnersvandeEuropeseUnieofdievanstrategischbelangzijnvoordesocialeeneconomischeontwikkelingvandeUnie,zoalsChinees,Russisch,Arabisch,etc.

0

20

40

60

80

100

120

English French German Italian Spanish

POPULAIRETALENINSMILEBEST-PRACTICES

0

5

10

15

20

25

Basque Catalan Galician Saami LowerSorbian

ScottishGaelic

Welsh Occitane

REGIONALEENMINDERHEIDSTALENINSMILEBEST-PRACTICES

17

4.3.GeïdentificeerdesectorenindepartnerlandenHetSMILEnetwerkheeftsectorengeïdentificeerddiekunnenprofiterenvanniet-traditioneeltaalonderwijsvoorLWUTLs,enheeftkanaleninkaartgebrachtvoorhetbetrekkenvanbelanghebbenden.Erwordtnadrukgelegdophetcreërenvanmogelijkhedenvoorhetlerenendepromotievantalenalsmiddelomhetconcurrentievermogen,deinzetbaarheidensocialeintegratieopverschillendevlakkentevergroten.Daarbijwordtrekeninggehoudenmetdespecifieketaalkundigebehoeftesdieerzijn.

DebelangrijkstemoderneeconomischesectorenvoorhetopnemenvanLWUTLsdiegeïdentificeerdzijnbijdepartnerlandenzijnonderandere:

• Volwassenenonderwijs• Niet-formeeltaalonderwijs• Minderheidstalen• Schoolonderwijs(kleuter-,lager-,voortgezet-)• Universitaireopleiding• Buitenlandsestudentenenwerkzoekenden• Beroepsonderwijsen-opleiding• Beroepskeuzebegeleiding• Handelenindustrie• Consultancy• Cultureleverenigingen• Grotebedrijven(>500werknemers)• OndernemerschapenhetMKB• Lerenvoormensenmetbijzonderebehoeftes• Deintegratievanmigranten• RemigrantenenDiaspora• Bejaarden• Kansarmen• Jongerenorganisaties

0

5

10

15

20

25

30

35

Arabic Chinese Hindi Japanese Russian

STRATEGISCHETALEN

18

• Zorgaanbieders• Lerarenopleiding• Burgermaatschappij• Vrijwilligerswerkenvrijwilligers• Gevangenissen• Kunstnijverheid• Zakenenhandel• Uitgeverijdiensten• Mediaenreclame• Vakbonden• Arbeidsmarkt• Toerismeenhospitality• Landbouw• Bouw• Communicatie• Ecologie

TwintigpartnersvanhetSMILE-netwerkuit15Europeselandenhebbenzichbijhetonderzoekgerichthungekozensectoren,enanalyseerdenpersectordebehoefte(s)aanLWUTLs.DaarnaastzijneffectievestrategieëngeïdentificeerdvoorLWUTLsophetgebiedvanformeleenniet-formeletaaleducatieindiesectoren.Devolgendestappeninhetprojectzijngerichtophetverspreidenvaninnovatievemethodesvandegeselecteerdebest-practicesondervertegenwoordigersvandedoelgroepeninallepartnerlanden.Ditmoetbereiktwordendoornauwesamenwerkingmetbelanghebbendenuitdebetrokkensectoren,doornationaleentransnationaleevenementenomdebevindingenvanhetnetwerktedelen,doorworkshops,koppelingenmetanderenationaleenEuropesenetwerken,projecteneninitiatieven,promotioneleactiviteiten,etc.

DegekozensectorenindeSMILE-partnerlandenzijnbelangrijkvoorhetbevorderenvandemogelijkhedenenhetverhogenvandemotivatievoorhetlerenvantalen.Zijsluitenaanbijdeprioriteitenvandelandenzoalshetvergrotenvaneconomischegroei,hetverminderenvanwerkloosheid,nieuweenbeterebaankansenenhetversterkenvandeconcurrentiekrachtvanhaarburgers.TegelijkertijdisdemigratiestroomdeafgelopenjarennaarenbinnenEuropagegroeid.Datzetextradrukopdebetrokkeninstellingenenorganisaties,dievaakgeenspecifiekecapaciteitenenmiddelenhebbenomeffectievemaatregelenuittevoerenvoordeintegratievanmigrantenindesamenleving.

Hetmerendeelvandegeselecteerdebest-practicesbehandelttegelijkertijdmeerdanéénvandezeprioriteitenenkanalsvoorbeelddienenvooreenefficiëntecrosssectoralesamenwerking,omzoeenverbandteleggentussenhettaalonderwijs,dearbeidsmarktensocialeintegratie.Degeselecteerdemodellenenbenaderingenvoorhetlerenvantalenkunnenvaakwordentoegepastinverschillendesectoren.Dezemethodiekenkunnendienenalsfrisseideeënvoorhetvergrotenvandekwaliteitenhetverbeterenvanhetlerenvantalenindepraktijkenweerspiegelende(specifieke)behoeftesvandeverschillendesectoren.

Dedatabasevanbest-practicesbevatvoorbeeldenafkomstiguitiederpartnerland.Ditbiedtdemogelijkheidomsuccesvollemodellenuitanderelandenteselecteren,maarleidtooktothetuitwisselenvanervaringentussendebelanghebbendenindebetrokkensectoren.

19

HierondervolgteenbeschrijvingvandebelangrijkstesectorenindeSMILE-partnerlandenvoordetoepassingvanLWUTLsendedoelgroependiekunnenprofiterenvandebest-practices:

4.3.1.ToerismeDetoeristischesector(reizenentoerisme)isgeleidelijksteedsbelangrijkergewordenalseengebruiksvriendelijkeomgevingvoorhetbevorderenvanhetlerenvantalen.Datishetgevolgvandeopengrenzen,deinternationaliseringvanhetbedrijfslevenendearbeidsmarkt.Ookhettoegenomenaantalleerlingen,demobiliteitvanstudenten,endestijgendeinteressevoorhethogeronderwijsinhetbuitenlandspelenmee.Tegenwoordigreizenmensenvoorzowelzaken,plezieralseducatievedoeleinden.Daarbijwordenzijgeconfronteerdmetdenoodzaakvancommunicatieinvreemdetalen.Datisindezecontexteenbelangrijkemotivatievoorhetlerenvantalen.

DelangetermijnprioriteitenvandeEUophetgebiedvantoerismehebbentemakenmetdeontwikkelingvaneenkaderwaarinvaardighedenencompetentiesbeterafgestemdwordenopdebehoeftesvandearbeidsmarktindiesector.Zomoetengidsennieuwekansenkrijgenomhunvaardighedenteverbeterenzodatdiebeteraansluitenbijdesnelveranderendebehoeftesvandemodernetoeristischesector.Dekerncompetentiesvandegidsenmoetenwordenuitgebreidomtekunnenvoldoenaandeuitdagendeenveranderendeeisenvanbezoekers.Hetaantaltoeristenstijgto.a.doordemondialisering,maarookdoordesteedsscherpereengrotereconcurrentieophetgebiedvanreisaanbiedingen.

DetoeristischesectoriseenzeergunstigeomgevingvoorhetgebruikvanLWUTLsendebevorderingvanmethodesvoorhetverbeterenvandetalenkennis,hetvergrotenvanhetconcurrentievermogenenhetverhogenvandemotivatievoorhetlerenvantalen.AchtSMILE-partnerlanden(Bulgarije,Cyprus,Zwitserland,Griekenland,Italië,Malta,Portugal,Turkije)hebbenvoorbeeldenvanbest-practicesgeïdentificeerd.Dezevoldoenaandezebehoeftes.Daarnaastverstrekkenzijniet-formeleeninformelemiddelen,ene-learningsmogelijkhedenvoorhetvrijwilligenzelfstandiglerenvaneenbreedscalaaantalen.Dezebest-practiceskunnennuttigzijnvoor:

• Reisgidsen• Reisbureausentouroperators• Professionalsuitdehoreca• Reizigers(breedpubliek)• Taalaanbieders• Vrijwilligers,gepensioneerdenenwerklozen• Niet-traditioneletaalleerders

Voorbeeldenvanbest-practicesvoordetoeristischesector:

UitBulgarije:

"TellMeaStory"streefternaardeinzetbaarheidenhetconcurrentievermogenvangidsenteverbeteren.DatwordtgedaandoormiddelvaneenmeertaligeICTgebaseerdezelfstudietoolin8talen.Hettaalplatformbevateenvoudigematerialenmetvoorbeeldenenoefeningenvoorluisteren,sprekenenlezen,gebaseerdopverhalenennauwverbondenmetthema'salslokaleplaatsen,monumenten,stadsrondleidingenenz.www.tellmeastory.eu

20

UitCyprus:

"LightMeUp!–LanguageLessonsforAbroad"heeftalsdoelom5LWUTLscentraaltestelleninhetkadervanreizeninennaarhetbuitenland.MethetoogopdegroeiendetoerismesectorishetbelangrijkomstiltestaanbijhetmeertaligekaraktervanEuropa.Doorhetbenadrukkenvandevoordelenvanhetlerenvantalenwordenmensenondersteundinhuncommunicatieinvreemdetalen."LightMeUp!"isbekroondmethetEU-initiatiefvoorinnovatieveprojecten"EuropeanLanguageLabel"in2010.http://www.lightmeup.cz/en/Homepage

UitTsjechië:

Langevoiseenweb-spelvoorhetvergrotenvaniemandswoordenschat.Hetcombineertgamingmethetlerenvantalen.Dezevormvanlerenmaaktmensenmeergemotiveerdomhunkennisuittebreiden.Langevoiseenmoderne,interactieve,aantrekkelijke,grappigeenonlinemaniervoorhetlerenvantalen.Ukunt7talenleren(Engels,Tsjechisch,Frans,Duits,Italiaans,Pools,Spaans).Erzijnniveaus1-5(vanbeginnerstotexperts).www.langevo.com

UitGriekenland:

"EnglishforTrainingandMobility"steldeeenbreedscalavantaalonderwijsprogramma'svoor,voorverschillendeberoepenintenminstetweeLWUTS.

www.eftam.com

UitItalië:

Occitaniëstrektzichuitoverdrielanden:Italië,FrankrijkenSpanje.Hetisgeenpolitiekeentiteit,maarheefteengemeenschappelijkecultuureneengemeenschappelijketaal,hetOccitaans.ChambraÒcheeftsinds2008wandelpadengemarkeerddiezorgenvoormeerinteractietussenwandelaarsendeOccitaanselokalebevolking.ZokanmenkennismakenmetdeOccitaansetaal.Sinds2014wordendezewandelpadensamenmetdeCoöperatieVoorDuurzaamToerisme"Waldenviaggiapiedi"ontworpenenbijgehouden.http://www.waldenviaggiapiedi.it/walden-adotta-occitania-pe/

UitMalta:

"BeMyGuest"iseenkortee-learningRussischvoorbeginnersomdecommunicatiemetRussisch-sprekendemenseninverschillendeEuropeselandentevergemakkelijken.Hetisvooralgerichtopmensendiewerken(ofwerkzoeken)inhettoerisme,hetbedrijfsleven,ofdiereizenvanennaarRuslandofRussisch-sprekendelanden.http://www.russianonline.eu

21

UitPortugal:

EtenendrinkenspeleneenbelangrijkerolindePortugesecultuur.Hetideevanhetproject"TastetheLanguage"wasomdaarvanteprofiteren.ZowordthetbevorderenvantalenverbondenmetdetoeristischesectordievoorPortugalvanstrategischbelangis.Hetvoornaamstedoelwasomtalentebevorderendoorhetorganiserenvangratisproeverijen,mettypischeregionaleproducten.Etenendrinkenwordengebruiktalsstimulansvoorhetlerenvantalen.Denadrukligtdaarbijopdegesprokentaal.Deproeverijenvindenplaatsinhetkadervandebestaandeculinairefestivals,toerismebeurzenensoortgelijkeevenementen.Hiermeetrekkendeinitiatiefnemersiedereenaandiekenniswilmakenmetandereculturen.

UitTurkije:

MLARGiseenprojectdatgerichtisoptechnologieënvoormobielleren.Doelisomdezetegebruikenomlesmateriaalenmethodesteontwerpenvoorjongeren(leeftijd16-17)metbeperktefinanciëlemiddelen,diestuderenaanhetmiddelbaarberoepsonderwijsmettoerismealsrichting.www.mlarg.boun.edu.tr

4.3.2VolwassenenonderwijsVolwassenenonderwijsalssectorkangedeeltelijkofbijnahelemaaloverlaphebbenmetdeanderesectoreninditdocument.Volwassenenonderwijsheeftalssectortotopzekerehoogtebetrekkingopdetotdusververmeldeonderwerpen.Wesprekenvanvolwassenenonderwijsbijpersonenbovende16jaardienietdeelnemenaaneenformeelonderwijssysteem.Ditbetrefteenzeerbredegroep,diealleberoepsgroepenomvat.Hetgaatdanookommensendiebetrokkenzijnbijleeractiviteiten,hetzijvoorpersoonlijkeontwikkelingofvooranderedoeleinden,zoalshuwelijk,migratie,reizen,enz.Aangeziendemotivatievoorhetlerenvaneentaalheelverschillendkanzijn,isbinnenhetvolwassenenonderwijseenzeerbreedscalaaantoegepasteopleidingen.Ditvarieertvanzeerkortecursussen-waardeelnemerseenvoorproefjevaneentaalkrijgen-totzeeruitgebreideenlangdurigegroeps-ofprivécursussenvoorhetbereikenvaneenhoogtaalniveau.DetoepassingenhetontwikkelenvanlesmateriaalvoorhetonderwijzenenlerenvanLWUTLsisergpopulairinprojectmatigeactiviteiten,waarvolwassenenhetmateriaalkunnentesten,ofgratiseenvreemdetaalkunnenleren.Demeestpopulaireaanbiedersvantaalcursussenvoorvolwassenenblijvendetaalcentra,culturelecentra,bibliotheken,instellingenvoorberoepsonderwijs,NGO's,enz.

DeSMILEvoorbeeldenvanbest-practicesdiedoorelfpartnerlanden(Bulgarije,Cyprus,Duitsland,Spanje,Finland,Griekenland,Litouwen,Malta,Nederland,Portugal,Turkije)zijnopgesteld,zijnvoorzowelleerlingenalseindbegunstigdenentaalaanbiedersgeschikt.Zijhebbenbetrekkingopzelfstudie,volwassenenmetspecialebehoeftes,senioren,intergenerationeelleren,mobiliteit,integratievanmigranten,plezierreizen,enz.

Doelgroependiekunnenprofiterenvandevoorbeeldenzijn:• Volwassenen• Taalaanbieders• Volwasseneneducatieaanbieders

22

• Centravoorberoepsonderwijs• Niet-traditioneletaalstudenten

Voorbeeldenvangoedepraktijkenvoordevolwassenenonderwijssector

UitBulgarije:

Het"JOYFLL"projectiseropgerichtomgrootoudersbewusttemakenvandevoordelenvanhetlerenvaneenvreemdetaal.Datwordtgedaandoorhentemotiverenommethunkleinkinderenmeetedoen.Doorhentebetrekkeninhetlerenvanvreemdetalenwordtdenadrukgelegdopcultureleovereenkomstenenverschillen.Datkanookpraktischevoorbeeldengevenvoorhetontwikkelenvansocialevaardighedenzoalsrespectvooranderen,tolerantieenbegripvoorandereculturenentradities.

UitCyprus:

"SLTool"-Eenprojectdattotdoelhadeenweb-basedhulpmiddelvoorhetlerenvantalentemakendatwasafgestemdopdebehoeftesvandegebruiker.Debehoeftesvande3groepenzijninkaartgebracht:Studentenvanhethogeronderwijs,volwassenenenprofessionals.Detoolmaaktgebruikvaneenpiramidestructuurmet4niveaus:Taal–Behoefte-ThematischeSectie-Methodologischetool.Degedachtedaarachterisdatdegebruikereenspecifiekebehoefteheeftineenspecifieketaal.Bijvoorbeeld:opvakantiegaan,zakendoenmeteenanderland,ofhetkijkenvaneendocumentaire.Zodradebehoefteduidelijkwordt,komenindetooldiespecifiekethematischeonderdelennaarbovendiedirectgerelateerdzijnaandebehoeftevandegebruiker.http://www.sltool.eu/

UitDuitsland:

DeSchoolvoorNedersorbischtaalencultuurheeftzichgewijdaanhetbehoudendebevorderingvanderegionaletaalhetNedersorbisch.Ditdoenzijdoorhetaanbiedenvanlessen,lezingenenandereeducatieveacties.Hetlesmateriaalbevorderthetzelfstandiglerenenisspeciaalontworpenvooronderanderenvolwassenenenniet-traditioneleleerders.MaterialenenmethodesrichtenzichtopderegioNeder-Lausitzenomvattenwoordenboeken,excursiesencultureleevenementen.www.sorbische-wendische-sprachschule.de

UitSpanje:

KXO!EensmartphoneapplicatievoorhetlerenvanhetBaskisch.DegebruikerkandeappbedieneninhetSpaans,EngelsenFrans.DezeapplicatieiseeneerstekennismakingmetdeBaskischetaal.HetiseenhulpmiddelbijalledaagsesituatiesinhetBaskisch,speciaalvoormensenzonderofmetslechtsbeperktekennisvandezetaal.Deappkomtmetluister-,spreek-,lees-enschrijfoefeningen.https://www.elhuyar.eus

UitFinland:

PlaceofworkasalearningenvironmentforFinnish

WerkplekalsleeromgevingvoorhetFins:HetprojectbiedtprofessioneleFinsetaalondersteuningvoorbuitenlandsestudentendietaalondersteuningnodighebbentijdenswerkstages.Hetprojectmaaktengebruiktverschillendemethodesvoorhetopstellenvansectorspecifiekehulpmiddelenenleermodellen.Deresultatendaarvanzijnvervolgensgebruiktdoortrainersinhetberoepsonderwijs,vertegenwoordigersuitdeonderwijssector,bijbegeleidingenvoorevaluaties.

23

http://https//www.amiedu.fi/tietoa-amiedu/projektit/suomeksi-tyopaikalla(in%20Finnish%20only)

UitGriekenland:

Engels voor Opleiding en Mobiliteit heeft een breed scala aantaalonderwijsprogramma's voorgesteld voor verschillendeberoepen in tenminstetweeLWUTLs.www.eftam.com

UitLitouwen:

Lingu@netWorldWideiseenmeertalig,onlineplatformvoorhetlerenvanvreemdetalen.Hetgeeftinformatieoverenlinksnaargoedeonlinebronnenuitdehelewereldmetbetrekkingtothetlerenenonderwijzenvanelkemodernevreemdetaal.Lingu@netWorldWideisgebaseerdophetideedatalsjeeentaalaanhetlerenbentoflesgeeftineentaal,jenietalleengeïnteresseerdbentinbronnenindeeigentaal,maarjuistinelketaaldiejebegrijpt.http://www.linguanet-worldwide.org/lnetrest/#/selectPublicLanguage/32

UitMalta:

EU-EVERYPLACEbiedteenonlineplatformvoorgratisleermiddelen,ineenflexibeltijdsbestek,indeinheemsetalenvande5landen.DaarmeewordthetmogelijkomLWUTLStelerenwanneerernietgenoegLWUTL-lerarenofmateriaalonlinetevindenzijn.DaarmeewordthetlerenvantalenendetaalkundigediversiteitgepromootendeontwikkelingvanICT-oplossingenondersteund.Hetprojectsteuntopnauwesamenwerkingtussendepartners,studentenenvolwassenleerlingenuithetMKB,lokalegemeentebesturenentoerismebureausomlesmateriaalvoorLWUTLsaanteleveren.Dielesmaterialenwordenincombinatiemetgerichteintercultureleelementeningezetomcommunicatievaardighedenteverbeteren.

UitNederland:

TaalDichtbijiseenonderdeelvanhetprogrammaTaaloffensiefdatisontwikkelddoordegemeenteRotterdam.HetprogrammaisgerichtophetverhogenvanhetwelzijnvanmigrantendiegeenNederlandsspreken.ZijkrijgendemogelijkheidomeencursusNederlandstevolgeninhuneigenbuurt.Vanafdestartvanditproject,voertdestichting'BijCorrie'ditprogrammauitindeRotterdamsewijkHillesluis.http://bijcorrie.org/activiteiten/activiteit/taal-dichtbij/

UitPortugal:

Ciberdúvidasiseenonlineplatform,gerichtophetbeschermenenbevorderenvandePortugesetaalencultuur.HetplatformdraagtbijaandebevorderingvandeculturelewaardenvandePortugeessprekendelanden.MetbehulpvaneengratisappvoorsmartphoneskunnengebruikerssnelenmakkelijkvragenstellenoverdePortugesetaal.Deinhoudwordtverzorgddoordewebsitewww.ciberduvidas.com-debelangrijkstebronoverhetjuistegebruikvandePortugesetaal.Dezewebsitegeeftal16jaarantwoordopvragenovertaal.www.ciberduvidas.pt

UitTurkije:

HetDivisproject(Digitalevideo-streamingenmeertaligheid)iseendoorEuropagefinancierdproject.Hetdoelisomtaaltrainersentaallerarentestimuleren,temotiverenenteondersteunenomvideoproductiesoptenemeninhunonderwijs.http://divisproject.eu/

24

4.3.3.DeintegratievanmigrantenMigratieenmobiliteitbinnendeEUblijvenbelangrijkethema'sinpubliekeenpolitiekediscussiesinEuropaenleggendenadrukopeconomischeimmigratie,illegalemigrantenendeintegratievannieuwkomers.Migratiewordtbeïnvloeddooreencombinatievaneconomische,politiekeensocialefactoren,die'diversiteit'in'superdiversiteit'veranderen.Veelmigrantenzijnnietvollediggeïntegreerd,sommigenzelfshelemaalniet.Zijwordenvaakgeconfronteerdmetarmoede,sociaal-cultureleuitsluitingenverschillendevormenvandiscriminatie.Bovendienzorgendebestaandetaal-enculturelebarrièreservoordatmigrantenvaaknietdenoodzakelijkekwaliteitvandienstverleningengelijkekansenkrijgen,invergelijkingmetdeontvangende(autochtone)bevolking.Daardoorneigenzijmeerenmeeringekapseldtewordenbinnenhunlokalegemeenschappen.

Dezesectorisbelangrijkvoorhetverspreidenvantaalproductenenmethodiekengerichtophetontwikkelenenverbeterenvanbasistaalvaardighedenvanmigranten.Daarnaastdraagthetbijaanhetverbeterenvandecapaciteitenvanorganisatiesdiezichinzettenvoorhetwelzijnendeintegratievanmigranten.Veelmigrantenorganisaties,vooraldieindenieuweEU-lidstaten,hebbenmoeilijkhedeninhetomgaanmetgemengdemigratiestromen.Daarnaasthebbenzeeengebrekaanspecifiekecapaciteitenenmiddelenommetmigrantenomtegaan.

DedoorhetSMILE-netwerkgeselecteerdebest-practiceskomenuitelfpartnerlanden:Bulgarije,Zwitserland,Cyprus,Duitsland,Finland,Griekenland,Litouwen,Letland,Malta,LitouwenenPortugal.Dezesuccesvollemethodiekenvoorhetlerenvantaleneneenbeteresocialeintegratievanmigrantenkunnenvanvoordeelzijnvoor:

• Organisatiesdiewerkenaanenvoordeintegratievanmigranten;• Migrantenenmigrantengemeenschappen;• Aanbiedersvantalen;• Informatie-enintegratiecentra;• Vrijwilligersenvrijwilligersorganisatiesdiewerkenmetmigranten;• Aanbiedersvanvolwasseneneducatie.

Voorbeeldenvanbest-practicesvoordeintegratievanimmigranten

UitBulgarije:

Hetproject"TakeCare"heeftalsdoelommigrantentehelpenbijhetopdoenvannieuwetaalvaardighedenmetbetrekkingtotdegezondheidszorg.Zokandecommunicatietussenzorgverlenersenpatiëntenverbeterdworden.Hetprojectgeeftinformatieoverdegezondheidszorgsystemenin8EU-landen.Erzijnverschillendehulpmiddelenontwikkeldzoalseentaalgidsvoormigrantenmetuitlegvantermendiebetrekkinghebbenopdegezondheidszorg,eenwoordwaaier,eenmedischeroutekaart,EHBO-doosvoornoodgevallenwaarinineenvoudigebewoordingenuitlegwordtgegeven,eneeninteractiefleerboekvoortaal.www.takecareproject.eu

UitZwitserland:

De"HSK-KurseinheimeitlicherSpracheundKultur"zijnlessenvandemoedertaalen-cultuurvoorjongerenvandetweedegeneratieimmigranten.Dezewordengehoudeninzevenentwintigtalen.DecursussenwordengeorganiseerdinsamenwerkingmetdeZwitsersescholen,delandenvanherkomstenouderverenigingen.Hetdoeldaarvanisdekennisvandetaalvandeoudersendecultuurvanhetlandvanherkomsttewaarborgen.www.vsa.zh.ch/internet/bildungsdirektion

25

UitCyprus:

LanguageLearninginAction(LLA)-Unit4:indemarkt

DitprogrammaisgemaaktinhetEsperinoGymnasium-LyceumvanLimassol.Datiseenschooldiezichrichtoplerendevolwassenendieeenschooldiplomawillenhalen.Arabischsprekendeleerlingenwerdeningeschrevenopdeschool.Metditprogrammakondenzoweldevolwassenals'normale'leerlingenineenzeerkortetijdGrieksleren.GriekssteltheninstaatomactiefdeeltenemenaandeCypriotischemaatschappijenzichaantepassenaanCypriotischecultuur.DaarnaasthelphetGrieksdeleerlingenbijhundeelnameaanactiviteitenopschoolenhetvolgenvanlessen.HetvergroothunkennisvandegeschiedenisvanCyprus,decultuurendeeconomie.HetprogrammawerdbekroondmetdeEuropeanLanguageLabelAwardin2012http://ec.europa.eu/education/language/label/label_public/index.cfm?fuseaction=project_award&award_id=8640

UitDuitsland:

“TalktoMeandListentoMe"("Praatmetmijenluisternaarmij")combineertzelfstudie(materialen)metworkshops.DatisvooralgunstigvoorallochtoneoudersdieteweinigkennishebbenvanhetDuitsomalleenteverwijzennaarlesmateriaalindeDuitsetaal(eentaligmateriaal).Hetmateriaalisbedoeldomvooralaantesluitenbijindividuelesituatiesvandeoudersendevragendiezekunnenhebbenoverhettweetalig(ofmeertalig)opvoedenvanhunkinderen.Indeworkshopswordtverderaandachtbesteedaandemanierenwaaropde'moedertaal'kanwordenbehoudenenbevorderd,entecombinerenmetdeofficiëleDuitsetaal.

UitFinland:

Kotisuomessa.fi;aninteractivewebsitefor

learningFinnishandSwedish

Kotisuomessa.fiiseeninteractievewebsitevoorhetlerenvandeFinseenZweedsetaal.Kotisuomessabetekent:'ThuisinFinland'of'LeveninFinland'.http://www.kotisuomessa.fi/

UitGriekenland:

Het"TheMIgrantlaNGuageandsociaLintEgration"(Mingle)-projectisgerichtophetverbeterenvandekwaliteitvanlevenenhetvergemakkelijkenvandeintegratievanmigrantenindelokalesamenleving.Datwilmenbereikendoorhetverbeterenvandetoegangtottaaltrainingenenanderebegeleidingenadviesmateriaal.Daardoorkanmenuitgroeientotactieveledenvande'gastmaatschappij/land'.Daaromontwikkeltmeneducatievecontentmeteenapplicatiewaarmeemenmakkelijkviainternetopafstandkanleren.http://mingle.exus.co.uk

UitLithouwen:

Hetproject"Languageopensanydoors"/"Taalopentalledeuren"isbedoeldomhetintegratieprocesvandepasaangekomenniet-EU-immigrantentebevorderenindeLitouwsesamenlevingenopdearbeidsmarkt.Dathelptombarrièresvansociale,persoonlijkeencultureleaanpassingtedoorbreken.Hetdoelvanhetprojectisomdetaalteleren(A1-B1niveau).DaarnaastwilmendemigrantenookkennisbijbrengenoverdeLitouwsesamenleving,geschiedenis,debelangrijkstewetten,degezondheidszorg,hetonderwijsensocialezekerheid.http://www.sih.lt/en/tsp_2

UitLetland:

L2Paths–PathwaystoHost Hetdoelvanhetprojectisommensendieineennieuwlandkomen,detaalvanhetgastlandteleren.Hethelpthendebestemaniervanlerentevinden.Daarbij

26

CountryLanguagesforMigrants

wordtrekeninggehoudenmethuneigenleerstijl,voorkeurentijdsdruk.Hetlerenvandetaalvanhet'gastland'isdesleuteltotsuccesvolleintegratieeninzetbaarheid.Migrantenkrijgentoegangtotonafhankelijkenonpartijdigeadviesvangekwalificeerdeadviseursdieadvieseninformatiekunnengevenoverlokaletaalonderwijsopties.HetPathfindersysteemhelptstudentenadviseurbijhetopstellenvaneenpersoonlijkleerplanenbijhetbewakendaarvan.

UitMalta:

Portfolio georiënteerde taalpedagogie biedt nieuwe mogelijkheden omtaallerarentehelpenhunstudentenzichmeerbewusttemakenvandegewensteresultaten. Studenten leren zo bewust aandacht te besteden aan deleerprocessen, leerdoelen en zelfevaluatie in de loop van hun taalstudie. Hetproject isgerichtdeonderliggendeprincipesvandeEUenhetgebruikenvandevoordelendaarvan,zoalshetvrijverkeervanpersonen.

UitNederland: www.prosper.ro/EuroIntegrELP/EurointegrELP.htm

Taalwerkt!iseenwebsitemetinformatieovercursussenvoormensendienietkunnenlezenenschrijven.Verderiserinformatietevindenovermethodesentrainingenvoorwerkgeversdiezichbezighoudenmetanalfabetemedewerkers.Erzijnhandigetipsvoorwerkgeversoverhoediegroepentebenaderenentehelpenbijhetlerenvanlezenenschrijven.Werkgeverskunnenbeschrijvingenengoedevoorbeeldenvindenvanverschillendetrainingen,endeervaringenvananderebedrijven.Erisookinformatietevindenoverfinancieringsmogelijkheden.www.taalwerkt.nl

UitPortugal:

LLE/SPEAKwaseenprojectomcultureleentaalkundigeintegratietebevorderenenomculturelebijeenkomstentepromoten.Deverenigingdiehetprojectuitvoerdespeelteenactieverolindestrijdtegensocialeuitsluitingvanimmigranten.Decursussenvoorvolwassenenenkinderenwerdenbegeleiddoornativespeakers.DetalenwarenPortugees,Engels,Spaans,Duits,Frans,Pools,RussischenChineesMandarijn.www.speak.social/pt

4.3.4.Beroepsonderwijsen-opleidingBeroepsonderwijsen-opleiding(inhetEngels'VET')iseenvandegebiedenwaardeLWUTLshetmeestgebruiktzoudenkunnenworden.Doorvrijverkeervanwerknemers,isdevraagnaargoedetalenkennisgegroeidendaarmeeookdevraagnaartaalvaardighedeninLWUTLs.

HettaalbeleidvandeEuropeseCommissiezegtdatvreemdetalenvanessentieelbelangzijnomervoortezorgendatdeEuropeseburgersinstaatzijnomoveralinEuropatereizen,werkenenteleren.Dezemobiliteitzalweerverderbijdragenaandeontwikkelingvandewerkgelegenheidendegroei,hetverminderenvanwerkloosheidenhetverhogenvandelevensstandaard.

Vanuithetperspectiefvanwerkgelegenheid,istalenkennisnodigdieaansluitbijdeeisenvanendevraagopdearbeidsmarkt.HetvrijeverkeervanwerknemersbinnendeEUkanbijdragenaanhetverminderenvandewanverhoudingtussendevaardighedenvandeberoepsbevolkingendebehoeftesvandearbeidsmarkt.Tochwordtdeberoepsmobiliteitenhetlerenernstiggehinderddooreenbeperktekennisvanvreemdetalen.Daardoorblijftdevraagnaarvreemdetalenstijgen,vooraldevraagnaarminderwijdverspreidetalen.

27

SindskortwordenersteedsmeernationalekwalificatiesystemenopgezetopbasisvanhetEuropeeskwalificatiekader(EQF).VerwachtwordtdathetEuropeessysteemvoorberoepsonderwijsen-opleiding(ECVET)enhetEuropeesreferentiekadervoorkwaliteitsborging(EQARF)indetoekomstookopgroteschaalgeïmplementeerdzullenworden.

HetSMILE-netwerkheeftvoorbeeldenvanbest-practicesverzamelduittienpartnerlanden(Bulgarije,Zwitserland,Cyprus,Duitsland,Spanje,Italië,Nederland,Malta,Portugal,Turkije).Dezebiedenmodellenvoorhetlerenvantalen.DezekunnenwordentoegepastopleerlingenvanLWUTLsmethetoogopberoepsonderwijsentraining.Zekunnennuttigzijnvoor:

• Instellingenvoorberoepsonderwijs• Werkgeversorganisaties• Kamersvankoophandel• Professionalsamenwerkingsverbanden• Internationalebedrijvenenwerkgevers• Aanbiedersvantaalonderwijsproviders

Voorbeeldenvanbest-practicesvoordesectorberoepsonderwijs

UitBulgarije: HetEuropeesTaalportfolioiseenpersoonlijkdocumentvooralleEuropeanenomhunspecifieketaalkwalificaties,vaardighedenenervaringenoptenemen.Datisvooralhandigvoorstudenten,werkgeversendocentenmethetoogopdeEuropesemobiliteit,wederzijdsbegripensamenwerking.HetportfolioisgebaseerdophetERKenhetbiedteenbasisvoordeerkenningvantaalbekwaamheid,hetvergemakkelijkenvanonderwijs-enberoepsmobiliteit.http://www.coe.int/t/dg4/education/elp/

UitZwitzerland:

PROGREDIRiseenprojectvoorPortugeseallochtonevrouwendiewerkzaamzijnindeschoonmaak-enhorecasectorinhetFranstaligeZwitserland.DedeelnemerskrijgentheoretischeenpraktischekenniszodatzijhunopgedaneprofessioneleervaringkunnenomzettennaareencertificaatdaterkendwordtinzowelZwitserlandalshetlandvanherkomst.ProgredirishetenigevoorbeeldinZwitserlanddathetgebruikenhetverbeterenvandemoedertaalinzetvoordeprofessioneletrainingvanallochtonevrouwen.www.progredir.ch

UitCyprus:

HetECLAND-projectiseenEuropeespartnerschaptussen6trainingsorganisaties.HetdoelvanhetprojectisomcultureelbewustzijnentolerantietussenburgersvanverschillendelandentebevorderendoorhetlerenvanLWUTLstepromoten.Gastronomie,eetgewoontenenkokenzijndemiddelendiewordengebruiktvoorhetlerenvantalen.http://www.sommercamp.at/ecland/ECLAND/Idea.html

UitDuitsland:

HetconceptAGnovelmaaktgebruikvanelektronischebeeldverhalenvoorhetberoepsonderwijs,-opleidingenhetalgemeenvormendonderwijs.Dezewordengekoppeldaanreal-lifesituatiesenberoepen.Leerkrachtenenleerlingenverdiepenzichineenbepaaldesituatie,horendedoeltaal(gesprokendoornativespeakers)enontwikkelenzotegelijkertijdhunberoepsvaardigheden,competentiesendevreemdetaal.www.agnovel.eduproject.eu

28

UitSpanje:

CentreCarlesSalvador-AcademiadeLlengües(AcademievoorTalen)HetcentrumCarlosSalvadorbiedtcursussenValenciaans/CatalaansomstudentenvoortebereidenopdeofficiëleexamensvandeKwalificatieraadvandeValenciaanseTaal.http://www.acpv.cat/web/academia-de-llengues

UitItalië:

PiazzaAffari/Allavoroconiltedesco

PiazzaAffari/AllavoroconiltedescoiseenprojectinsamenwerkingmethetItaliaanseMinisterievanOnderwijsenDuitsebedrijvenencultureleverenigingen.HetdoelisomeffectievebandentussenhetItaliaanseonderwijssysteemenDuitseondernemerstesmeden.Deelnemendestudentenkrijgenzodekansomdearbeidsmarktoptegaan.http://www.goethe.de/ins/it/it/lp/lhr/mit/sch/pro.html

UitMalta:

EuroCateringbiedtaantrekkelijkemiddelenvoorzowelzelfstudiealsklassikalesessiesaanvoorniet-academische,beroepsgerichtetaalleerders.NadesuccesvolleintroductievanEuroCateringkrijgthetprojecteenvervolggenaamdEuroCatHos.Inditvervolgwordenmeertalentoegevoegd.HetbelangrijkstedoelvanhetEuroCateringprojectwasomeenpedagogischinstrumenttebiedenvoordeverwervingvantaalvaardighedeninhetberoepsonderwijsvoorstagiairsindehorecasector.http://www.eurocatering.org/

UitPortugal:

EG4VET-EUROPEANGLOSSARYFORVOCATIONALEDUCATIONANDTRAINING(Europesewoordenlijstvoorberoepsonderwijsenopleiding).Hetdoelisomdekwaliteitvanhetbeleidopberoepsonderwijsteverbetereninelkevandebijhetprojectbetrokkenlanden.DatzijnPolen,Italië,Roemenië,Frankrijk,Litouwen,hetVerenigdKoninkrijkenPortugal.Doorhetontwikkelenvanspecialehulpmiddelenwordtdeinternationalesamenwerkingindesectorberoepsonderwijsverbeterdenwordtbijgedragenaandeintegratievanleerlingenmetspecialeonderwijsbehoeftes.www.eticincoming.com/etic-group-projects.php?id=4

UitTurkije:

TheVintageprojectisgerichtopdeontwikkelingvaneeninnovatievemanieromproblemenenuitdagingenvanlerarenenopleidersoptelossen.Menintegreertwerkgerelateerdeinhoudinhetlerenvantalen.Zokunnenvoorhetberoepsonderwijsgepersonaliseerdedidactischeactiviteitengemaaktworden.Tegelijkertijdwordtrekeninggehoudenmetindividuelebehoeftes,autonomieendeverantwoordelijkhedenvandeleerlingenzelf.www.vintage-language.eu

UitNederland:

'VanAtotZorg'iseenuitgebreidprogrammaomgeletterdheidentaalvaardighedenteverhogen.Zowelvoorlaaggeletterdenativespeakersalsimmigranten.Hetdoelisomhunmogelijkhedenenopwaartsemobiliteitopdearbeidsmarktteverbeteren.'VanAtotZorg'iseentaalprogrammavoorgecombineerdlerenspeciaalgerichtop(potentiële)werknemersindezorgsector(lagefuncties).Daarnaastishetprogrammauitstekendgeschiktvoorvrijwilligersenmensendieinformelezorginthuis-ofanderesituatiesverstrekken.Detaalverwervingdiewordtaangebodenisgerichtopcontextuele,situationeleenpraktischesituaties.Doordegecombineerdleren-filosofiekanditflexibeleprogramma'altijd/overal'wordenaangeboden.www.van-a-tot-z.org

29

4.3.5.BedrijfslevenendehandelIndeafgelopendecenniaheeftdeEU10strategischepartnerschappenopgezetmeteenaantalbelangrijkelanden:Brazilië,Canada,China,India,Japan,Mexico,Rusland,Zuid-Afrika,Zuid-KoreaendeVerenigdeStaten.Globaliseringzorgtvooreensnelleveranderingvanhetbedrijfslevenendehandel.

ChinaenRuslandzijntweevandebelangrijkstehandels-enimportpartnersvandeEU.DaarnaastkrijgthetArabischeensteedsgrotererolindeinternationalehandel.OpkomendemarktenwordensteedsbelangrijkervooralleEuropesebedrijven.Voldoendetalenkennismaakthetmogelijkomoveralindewereldteconcurreren.BeterezakelijkekanseneneenbeterconcurrentievermogenzijnnietalleenbelangrijkvoordebetrekkingenmetdestrategischepartnersvandeEU.Ookvoordebetrekkingentussendelidstatenalswerkgeverzijndezevansteedsgroterbelang.Werkgeverswillenbouwenaanlangetermijnhandelsrelaties.Daardoorzoekenzijmeerenmeernaarmensendieervaringuitverschillendelanden,eendiversetalenkenniseninterculturelecommunicatievaardighedenhebben.

Bedrijvenmakennugebruikvanveelverschillendetalen.Omnieuwemarktentebetreden,zakelijkekansentegrijpenenzakelijkerelatiesoptebouwenhebbenzijnietalleen'native-speakers'indienst,maarookafgestudeerdeninmindergebruiktetalenofmigranten.Zowordentalenstrategischgebruiktvoordegroeivanhetbedrijfslevenenhandel.Taalvaardighedenwordendanookzeerruimingezet.

HetSMILE-netwerkheeftvoorbeeldenvanbest-practicesinvijfpartnerlanden(Bulgarije,Tsjechië,Griekenland,Malta,Portugal,Turkije)verzameld.Dezebiedenmodellenvoorhetlerenvantaleninhetkadervanhetbedrijfslevenendehandel.ZowelalshetgaatomtalenvanstrategischepartnersvandeEUalsbinnendelidstatenvandeUnie.Zekunnennuttigzijnvoor:

• Bedrijvenenwerkgevers(MKB,grotebedrijven,enz.)• Studentenvanmanagementenbedrijfskunde• Aanbiedersvanberoepsopleidingen• Vakbonden• Aanbiedersvantalen• Cultureleverenigingen• Niet-traditioneletaalleerders

Voorbeeldenvanbest-practicesvoorhetbedrijfsleven,MKBenhandel:

UitBulgarije:

"MissionPossible:ChineesvoorEuropeanen"isgerichtopbedrijven,cultureleorganisatiesenonderwijsinstellingendiezakendoenmetChina.HethelptbasiscommunicatievevaardighedenteontwikkeleninhetChineesinzgn.situationelecontext.Hetprojectheeftniet-traditionelemethodesontwikkeldvoorhetverstrekkenvantaalinformatieinhetChineesmetbehulpvanzgn."associatievehiërogliefenkettingen".Dezewordengebruiktintweetaligegespreksoefeningenenzijnaangepastaan5Europesetalen(Bulgaars,Nederlands,Portugees,Italiaans,Litouws).www.chinese-for-eu.eu

UitTsjechie:

HetTalkToMe-platform:Biedteenonlineinteractievemanieromtelerenenisgebaseerdopeenaantrekkelijk socialenetwerk.Hetplatformbiedtdynamischeinhoud voor taalniveau A (basis gebruiker) in de talen Tsjechisch, Slowaaks,Hongaars en Sloveens. Het is vooral voormensen die in sectorenwerkenwaar

30

dienstverleningzekerematevanbegripvandeklantentaalvereist.

UitGriekenland:

www.talk-with-me.eu

HetMARINAprojectiseennuttigeaanvullingopdetrainingvanmensenwerkzaaminhetkusttoerisme.Strategischenetwerkenvanwerkgevers,vakbondenendeaanbiedersvanleermogelijkheden,gevenadvies,testen,verspreidenenmainstreamenderesultatenvanhetproject.Zowordensocialecompetentiesverhoogdenvaardighedenvanvolwassenenopdearbeidsmarktontwikkeld.http://www.marina-project.com/index.html

UitMalta:

LessenChinees(Mandarijn)opMQFniveau1incombinatiemetgesprekslessenbiedeneenvandebelangrijkstetoegangspuntentotverdereleermogelijkhedenindetaal.Hetiseenparttimeopleidingvan32wekenvoordegenen(inMalta)diedebasiselementenvandeChinesetaalwillenleren.DitiseenidealestartcursusvoorvolwassenendiedezetaalwillenverkennenmetalsdoeltereizenofzakelijkecontactenmetChinatemaken.www.lifelonglearning.gov.mt

UitTukije:

HetGABALL-projectbeoogtdevaardighedenEUMicro-enMKB-managersteversterkendoormiddelvane-businessplatforms.Dezevaardighedenzijnvanbelanginhetprocesvaninternationaliseringvandeinterneenexternemarkten.Hetprojectstreeftnaardeverbeteringvandetaal-encultuurvaardighedenbijo.a.hetgebruikvane-marketingene-commerce,hetopzettenvanbetrekkingenmetbehulpvanelektronischesocialeplatformsenhetstimulerenvanondernemerschap.www.gaball.eu/en/

UitPortugal:

De'BusinessDictionary'(Zaken-woordenboek)opcd-romin5talen(Portugees,Frans,Engels,DuitsenTsjechisch)bestaatuiteenmultimediawoordenboek.Hetiseenvollediginteractiefwerkinstrumenteneenrelevantebronvoordecommunicatietusseninvesteerdersenhandelareninhetinternationalebedrijfsleven.

4.3.6.DeBouw-enanderesectorenNajarenvancrisis,onzekerheidenkrimpisindeafgelopentweejaardestabiliteitteruggekeerdindeEuropeseEconomischeRuimte.DeEuropesebouwsectorgaatookweergroeienindeperiode2014-2016volgensdemeestrecentevoorspellingvanEuro-Construct(hetbelangrijkstenetwerkvoordebouw,financiëleenzakelijkevoorspellingeninEuropa).Ditzalwaarschijnlijkookdearbeidsmarktlatengroeienendeinzetbaarheidvergrotenvanmensendieopzoekzijnnaarwerkbuitenhuneigenland.Datleidttotmeermobiliteitvanwerknemersenbevordertintegratie.

MetdeuitbreidingvandeEuropeseUnieisdevraagnaarspecifieketaalvaardighedendirectgerelateerdaandeinzetbaarheidenhetvrijeverkeervanmensenopdearbeidsmarkt.Hetlegteennieuwenadrukopbepaaldesectorendiezichophunhoogtepuntbevinden.Zostaandebouw,energie-efficiëntieenhernieuwbareenergiebronnensamenmetbepaaldeverwanteonderwerpenweeropdeagenda.

31

Methetoogopeenconcurrerendeenefficiëntemarkt,heeftdeEuropeseUniebehoefteaanmobielerearbeidskrachten.Daarnaastvergroottaalvaardighedeninverschillendetalendemogelijkhedenopdearbeidsmarkt.Indeafgelopenjarenishetaantalwerknemersindebouw,dieinhetbuitenlandwerken,binnendeEUgestegen.DiestijgingkomtvooraldoordetoetredingvanOost-Europeselanden.Dezetoenemendemobiliteitvereistweerdeverbeteringendeuitbreidingvandetaalvaardigheidvandearbeiders.

DeSMILEbest-practicesgevensuccesvollemodellenvoortaalonderwijsbinnenhetberoepsonderwijsenpassendetaalvaardighedenvooraantalindustrieën.Zekunnennuttigzijnvoor:

• Bouwvakkers• Professionalsindescheepvaart• Aanbiedersvanberoepsopleidingen• BelanghebbendenBouwnijverheid• Vakbonden• Aanbiedersvantaal• Belanghebbendeninandereeconomischesectoren,zoalshernieuwbareenergie,milieu,elektriciteit,

ICT,etc.• Niet-traditioneletaalleerders

Voorbeeldenvanbest-practicesvoordebouwenanderesectoren

UitBulgarije:

HetBEST-projectisopgezetomdedringendetaalopleidingsbehoeftesinhetberoepsonderwijsaftestemmenopdezichsnelontwikkelendesectorenvandeeconomie.Hetprojectheefteenlijstmetfoto'sontwikkeldmettermeninhetBulgaars,Engels,Spaans,TurksenRoemeensvoordevolgendezesbelangrijkethema's:bouw,bouwmanagement,energie-efficiëntieenhernieuwbareenergie,milieuenmilieubescherming,elektriciteit,ICT.

UitPortugal:

Constructor2000-Buildingcommunication

Ditprojectisgerichtophethelpenvanwerknemersindebouwombetertevoldoenaandeuitdagingenvandesector.Datwordtgedaandoorhetmakkelijkertemakenomvaardighedeninvreemdetalenoptedoen,doorontwikkelingvanbeteretrainingenenkwalificatiesindeberoepsopleidingvoordesectorcivielebouw,enhetondersteunenvanbedrijvenomeengroterematevanspecialisatieendeskundigheidtebereiken.Zokanmenbeterinspelenoprecenteveranderingenindesector.

IntermariseenEuropeessamenwerkingsprojectdatgefinancierdwordtdoorhet'LevenLangLeren'-ProgrammavandeEuropeseCommissie(onderkernactiviteit2vanhet'transversaleprogramma').HetdoelvanditprojectwasomeenEuropesegemeenschap van maritieme- en marine-instellingen op te zetten die de'wederzijds begrijpen' (= IC - intercomprehension) aanpak delen voor vreemdetalen.Datdoetmendoorhetaanbiedenvan innovatievepraktijken inhet lerenvanvreemdetalenineenmaritiemecontext.DitprojectstreefternaarmaritiemeprofessionalsinEuropatevoorzienvanICstrategieën,diehelpenbijhetlerenvantalentijdensdeeerstetrainingofbijscholingbijdemarineofkoopvaardij.

32

UitTurkije:

HetdoelvanhetEVLAC-projectwasomdemethodologieenderesultatenvanhetLANCAMprojectovertenemenenzoleermiddelenteontwikkelendiegerichtzijnopdebouw.VooralmetbetrekkingtotwerkcultuurenpraktijkproblemeninTurkije,Griekenland,OostenrijkenhetVerenigdKoninkrijk.http://bmb.cu.edu.tr/evlac/index.htm

4.3.7.OnderwijsendeopleidingvanlerarenInhetkadervanEuropa2020enET2020,envolgens'RethinkingEducation',moetdegroeiendewerkgelegenheidgestimuleerdworden.EU-lidstatenmoetendaaromhunaanbodvanonderwijsenopleidingenhervormen,efficiëntermaken,enbeterafstemmenopdebehoeftesvanleerlingenendearbeidsmarkt.Binnenditstrategischekader,ophetgebiedvanschoolbeleid,zijndeuitdagingenalsvolgt:

a) ontwikkelingvanvaardighedenenevaluatie,b) ontwikkelingvanheteigenkunneninhetschoolonderwijs(vooralhetterugdringenvanvoortijdig

schoolverlaten,eenvandespeerpuntenvanEuropa2020,enhetbevorderenvandetoegangtothoogwaardigevoor-envroegschoolseeducatieenzorg)en

c) deonderwijzerszelf.

Dekennis,vaardighedenenhoudingvanalle6miljoenlerareninEuropazijnvangrootbelang.Dekwaliteitvanhunonderwijsheefteendirecteffectopwatdeleerlingenkunnenbereiken.Delerarenzijndebelangrijkstebinnenschoolsefactordievaninvloedisopderesultatenvandestudenten.Datisookderedenwaaromdenationalebeleidshervormingengerichtzijnophetondersteunenvanlerarenomhuneigenonderwijseffectievertemaken.Metdiehervormingeniswaarschijnlijkhetgrootsterendementtebehalenophetgebiedvanefficiëntievanhetonderwijsstelsel.

Deeisendieaanleraren,schoolleidersenlerarenopleidersgesteldwordennemenenveranderensteeds.Zijwordenopgeroepenomeensleutelroltespelenindemoderniseringvanhetonderwijs.Omdattedoen,moetenzehuneigenkennisenvaardighedenontwikkelen.Basisopleidingenenpermanentebijscholingvandehoogstekwaliteitentoegangtotondersteuninggedurendedeloopbaanzijndanookessentieel.

DeEuropeseCommissiewerktsamenmetdeEU-landenomdenormenvanhetonderwijsendelerarenopleidingenteverhogenmet:

• Deuitwisselingvaninformatieenervaringentussenbeleidsmakers;• HetondersteunenvanprojectenviahetErasmus+programma.

http://ec.europa.eu/education/policy/school/teacher-training_en.htm

http://ec.europa.eu/education/policy/strategic-framework/expert-groups/documents/wg-schools-mandate_en.pdf

HetSMILE-netwerkheeftbest-practicesvastgesteldvoorhetonderwijzenenlerenvantalenbinnendelerarenopleiding.ZowelophetgebiedvandetalenvandestrategischepartnersvandeEUalsbinnendelidstatenvandeUnie.Zekunnennuttigzijnvoor:

• Taalleraren• Leerkrachtenendeschooladministratie• Schoolkinderen• Ouders• Centravoortaalonderwijs• Opleidingsinstellingenvoorleraren

Voorbeeldenvanbest-practicesvoorhetschoolonderwijsendelerarenopleiding

33

UitZwitzerland:

DetweetaligemiddelbareschoolEnricoFermiwerdopgerichtindejaren'60doorItaliaansemigranten.Deschoolbiedteentweetaligleerplan(ItaliaansenDuits)erkenddoordeItaliaanseenZwitserseonderwijsautoriteiten.www.enricofermi.ch

UitCyprus:

DealgemenedoelstellingvanhetAlphaEUprojectisommeertaligbewustzijnentaalvaardigheid bij kleuters te bevorderen in verschillende Europese landen.Daarvoor ontwikkelt (en implementeert) men digitale alfabetboeken enalfabetgerelateerdespelleneninteractieveactiviteiten.

UitTsjechie:

http://www.alphaeu.org/

"MultilingualFamilies"/Meertaligegezinnen-iseenonderwijsprojectdatgesubsidieerdwordtdoordeEuropeseUnie.Hetondersteunteninformeertallochtoneofmeertaligeoudershoeenwaaromzijhunkinderenhetbestmeertaligkunnenopvoedenineeninformelesfeer.Hetprojectmaaktenverschaftmiddelenvoorgezinnen,leerkrachtenenkinderen,inhetEngels,Tsjechisch,Duits,Pools,Spaans.Erisgeenlimietaanhetaantalouders,leerkrachten,scholeneninstellingendiehetprojectkunnengebruiken.http://www.multilingual-families.eu/

UitSpanje:

"EscolaValenciana"iseenmaatschappelijkeorganisatie,gevormddoor29verenigingenopregionaalniveau.ZijzijngegroepeerdindeFederaciód'AssociacionsperlaLlengua(FEV)(FederatievanVerenigingenvoordetaal).Hetstarttehaaractiviteitenin1985omdeoprichtingtebevorderenvaneenonderwijssysteemwaarinValenciaans/Catalaánsdevoertaalzouzijn.https://www.escolavalenciana.com

UitPortugal:

AnApproachtoInterculturalAwareness-PortugueseandFrenchin

thePrimarySchool

Hetdoelvanhetprojectwasomvroegtebeginnenmethetlerenvanvreemdetalen,multicultureelonderwijsenhetaanvaardenvanpersoonlijkeensocialeverschillen.Hetspeelseaspectwasaltijdaanwezigindebelevingvandebasisschoolleerlingen.Denatuurlijkenieuwsgierigheidvandezeleeftijdsgroependezeerwarmerelatietussendeleerkrachtenzorgdevooreenversneldbegripvandevreemdetaal.

4.3.8.BejaardenEuropaisindebanvandevergrijzingvandesamenleving.Volgensdemografischonderzoek,uitgevoerddoordeVerenigdeNaties(2013),isdevergrijzingeenvandemeestonderscheidendedemografischegebeurtenissenvandetwintigsteeeuw.Ditzetindeeenentwintigsteeeuwversnelddoor.Seniorenzijnbelangrijkenvormeneengrootdeelvanonzesamenleving.Zijkunnendaaromeenbelangrijkebijdrageleverenaandesocialeontwikkelingdooractiefdeeltenemenaan'levenslangleren'.

34

Eenvandebelangrijkstegebiedenwaarouderemensenhunvaardighedenverbeterenishetlerenvantalen.Doorhetlerenvaneenvreemdetaalzijnseniorenbeterinstaatactiefdeeltenemenaanverschillendesocialeactiviteiten.Ditleidttoteenbeterekwaliteitvanhunsocialeleven.Bovendienverwachtmendattweetaligheidgoedisvoorhetmentalefunctionerenvansenioren.

SeniorenkiezenhetvaakstvoorhetlerenvanEngels,DuitsofFrans.Volgensdeleerlingenishetlerenvaneenvreemdetaalnietalleennuttig,maarookvindenzehetleerproceszeerinteressantenmotiverend.MetbetrekkingtothetlerenvanLWUTLsishetbelangrijkomtebenadrukkendatdemeerderheidvandesenioreninpost-SovjetstatenhetRussischheelgoedkennen.Datkomtdoordathunland(en)tijdenshunstudieenberoepslevenonderdeinvloedstondenvandeSovjet-Unie.HetgebruikenhetlerenvanRussischwastoenwijdverspreid.HetlerenvanLWUTLsvoorseniorenisbevorderlijkalsditaansluitophetdagelijkslevenvandeleerlingofbijdepersoonlijkeinteresse/behoefte–zoalsreizenoffamilieleden/vriendeninanderelanden.Seniorenhebbenveelmeertijdomtereizeninvergelijkingmetvolwassenendienogsteedsactiefzijnopdearbeidsmarkt.Eenbezoekbrengenaan(mensenin)buurlandenofanderelandeniseenvandebestemanierenomtegenietenvanverworventaalvaardigheden,maarookomzeteverbeteren.DaaromisdeseniorensectoreengoedeomgevingvoordepromotieenbewustmakingvanLWUTLs.

MeestallerenEuropeseseniorentaaldoorhetbijwonenvancursussengeorganiseerdinverschillendeeducatievecentra,bibliotheken,enzgn."UniversitiesoftheThirdAge".Erkonnietveelinformatiegevondenwordenoverdeleermethodeshoeweldatmeestalindevormvanlezingen,seminarsenworkshopsgaat.Senioren,dieeenhogertaalniveauwillenhalen,hebbendeneigingomookveelzelfstudiematerialentegebruiken.

Debest-practicesdieverzameldzijngevenverschillendemanieren,methodesenhulpmiddelenvoorhetlerenvanLWUTLsenkunnengunstigzijnvoor:

• Senioren;• Diversetaalonderwijsinstellingendiewerkenmetsenioren;• Gemeenschappenvansenioren;• Diversenon-gouvernementeleenpubliekeinstellingendiewerkenmetsenioren

Voorbeeldenvanbest-practicesvoorsenioren

UitLitouwen:

Loecsenbiedteenmethodevoorhetsnellerenvanvreemdetalenviainternetofopanderemobieleapparaten.Hetisbedoeldvoormensendiewillenkunnenomgaanmetdemeestvoorkomendesituatiesinhetdagelijksleven,zondereenlangdurigleerprocestemoetendoorlopen.Dewebsitebevatuitdrukkingenvoorhetechtedagelijkselevenendezezijnookhandigbijhetreizen.Dewebsitehelptomdenuancesvanelketaalteontdekken.Tijdenshetgebruikvandewebsitewordenleerlingeninstaatgesteldomuitdrukkingengemakkelijkerteonthoudendoormiddelvanillustraties.http://www.loecsen.com/

4.3.9.Kansarmen/mensenmetbeperkingenDe sector voor mensen met beperkingen is heel breed en omvat zeer gevarieerde mensen. Onder mensen metbeperkingenvallenmensendie

• specialebehoefteshebben(lichamelijkeofgeestelijkehandicap)

35

• komenvaneenachtergrondmeteenlaaginkomenenfinanciëleproblemenen/ofeengebrekaansteunhebben(datwilzeggeneconomischachtergestelde/arm)

• weinig(politieke)invloedhebben• geen gelijkwaardige toegang tot onderwijs en de arbeidsmarkt hebben, zoals huidige en voormalige

gevangenen.

HetEuropeseonderwijslandschapbiedtveelverschillendeprogramma'senprojectenvoordezeverschillendekansarmegroepen.Demeerderheid is echter ontworpenomdeofficiële / landstaal te leren en te bevorderen.Het onderwijs isgerichtopsuccesvolleintegratieindecultuurvanhetland.VanhetlerenvanLWUTLswordtnoggeenprioriteitgemaaktvoordezegroepmensen.

Detentiefaciliteiten,bijvoorbeeld,biedencarrièremogelijkhedenindevormvanberoepsonderwijs.Gevangenenkunnenkiezenvooreencarrièrepaddatzewillennastrevennahunvrijlating.DegrootsteEuropesetalenkunnen,afhankelijkvanhetcarrièrepad,onderdeelzijndandeopleiding.LWUTLsvallendaarechternietonder.

Devoorbeeldenvanbest-practicesdiedoordeSMILEnetwerkpartnerszijngekozenkunnenhelpenbij:

• Mensenmeteenlichamelijkehandicap• Gebruikersvangebarentaalwereldwijd• Centravoorvolwassenenonderwijs• Aanbiedersvanberoepsopleidingen• Professionelesamenwerkingsverbanden

Voorbeeldenvanbest-practicesvoorkansarmen

UitDuitsland:

Hetconceptvan"SpreadtheSign"maaktgebruikvaneenonlinegevisualiseerdwoordenboekvoor17verschillendenationalevariantenvandegebarentaal.Viae-learningskunnenzoweldovealshorendemensengebarentaallerenofhunkennisverbeteren.Hetprojectbevordertnieuwemobielecommunicatietechnologieënenbiedtonafhankelijkeleermiddelendieovercultureleentaalkundigegrenzenheengaan.www.spreadthesign.com

UitGriekenland:

HetprojectE.T.O.S.–"EffectievetrainingvoortheOutsidersoftheSociety"(Effectievetrainingvoordebuitenstaandersvandesamenleving)ontwikkelteentrainingsmodeldatopdewerkvloerwordtuitgevoerdennietindeklas.Hetmodelmaaktgebruikvanpraktische,onderlingeactiviteitenwaarondernemers(kleineeenmanszaken)trainersvoorvolwassenenworden.Zijwordenondersteunddoorervarendocenten.HetprojectheeftookeennieuwEU-certificeringvanvaardighedenontwikkelend,gebaseerdopeeninnovatiefevaluatiemodeldatinlijnismetdeECVETsysteemvereisten.Ditcertificaatwordtuitgereiktaanheteindvandetraining.

UitNederland:

GoedgevoelenNederlands(FeelGood&

Dutch)

Tweeorganisaties,StichtingLOVenContext(onderdeelvandeParnassiaGroep),bundelenhuninspanningeninhetproject'FeelGoodandDutch'.Hetprojectbiedtbegeleidingaanmensendielasthebbenvan(milde)depressiesenonvoldoendeNederlandsspreken.Hethelptzeindividueelofingroepenhunpraktischetalenkennisteontwikkelenenzohunpsychischgezondheidteverbeteren.Hetprojectrichtzichopmoeilijktebereiken,vaakgeïsoleerddoelgroepen-migrantendieandersachterblijvenindesamenleving.Meerinformatie:www.stichtinglov.nl

36

4.3.10.ArbeidsmarktEenvandecentralepolitiekedoelstellingenvandeEuropeseUnierichtzichopdewervingvanhoogopgeleidewerknemersuitinternationale,eninhetbijzonder,deEuropesearbeidsmarkten.InterneEuropesebarrièresdiemobiliteitopdearbeidsmarktvandeEUbelemmeren(zoalstaal-ofculturelebarrières)kunnenwordenoverwonnendooreengroteretalenkennisendestandaardisatievandesocialezekerheid.IndesteedsverdergaandeglobaliseringiseengoedekennisvanvreemdetalendesleuteltoteensuccesvolleintegratieindeEuropesearbeidsmarkt.Werkgeversstellenkennisvanvreemdetalenopprijsenzijnbereiddaareengoedvoorteloonbetalen.HetisvoorzowelmigrantenalsburgersvanalleEuropeselandenbelangrijkomvloeiendtezijninmeerdereEuropesetalen.Vooralalshetgaatomtalennietopgroteschaalgebruiktenonderwezenworden.

Talenkennisisbijzonderbelangrijkvoorbepaaldeactiviteitenenprofessionelegroepenindegrensregio's,bijv.brandweerlieden,politieagentenenambulancepersoneel.

DearbeidsmarktsectorisbijzondergunstigvoordebevorderingvanmethodesvoorhetverbeterenvanvaardighedeninvreemdetalenendetoepassingvanLWUTLs.Ditisvooralvanbelangindegrensregio'swaarmeerderetaalinvloedenaanwezigzijnendienodigzijnvoorsuccesopdearbeidsmarkt.ProfessionalshebbenmeerbehoefteaanhetlerenvanLWUTLsomdatdezenunodigzijningezamenlijketrainingeneningevallenvangezamenlijkoptreden.Daarommoetdeleerinhoudmeerpraktijkgerichtzijnenpassenbijdedagelijkse(werk)routinevaneengrootaantaldoelgroepen.HetSMILE-netwerkheeftbest-practicesaangewezendiehelpenomindezebehoeftestevoorzien.Zijzijngunstigvoorhetverderverspreidenvanniet-formelemiddelenvoorzelfstudieenhetzelfstandiglerenvoordevolgendedoelgroepen:

• Werknemers/werkgeversingrensgebieden• Taalcentraenscholen• Migranten• Vakbonden• Niet-traditionelelerenden• Centravoorvolwassenenonderwijs• Aanbiedersvanberoepsonderwijsen–opleidingen

Voorbeeldenvanbest-practicesvoordearbeidsmarkt

UitDuitsland:

Hetproject"TsjechischvoorBrandweerlieden"wordtgecoördineerddoorEuregioEgrensis.HetrichtzichophetverbeterenvandesamenwerkingencommunicatietussendeTsjechischeenDuitsebrandweerindegrensregio's.DatdoenzijdoorDuitsebrandweerliedenzelfstudiematerialentebiedenalszijTsjechischwillenlerenofhuntaalvaardighedenverderwillenontwikkelen.www.euregio-egrensis.de/feuerwehr.htm

UitGriekenlandenItalie:

AgriculturalAllianceforCompetenceandSkillsbasedTraining–ACT(LandbouwAlliantievoorhettrainenvanCompetentiesenVaardigheden)ACTiseenprojectdatdemismatchtussennieuwebanenenbestaandevaardighedenwilverminderen.Defocusligtopdearbeidsmarktindeagrarischesector.DoorhetontwikkelenvaneenbeteragrarischleerplankanmenzorgenvoorinnovatiefberoepsonderwijsenopleidingsmogelijkhedeneneenbredeverspreidingdaarvaninheelEuropa.ACTverwachtzohetaantalvoldoendegeschooldpersoneeltevergrotenenwilinnovatieveinstrumentenentrainingeninmodulesleveren.

37

UitFinland:

IntegratingGermanstudiesinMarketinginFinland

IntegratievanhetDuitsinMarketingopleidingeninFinland.Ditiseenproefproject,waarbijhetlerenvanhetDuitsewerdgeïntegreerdalseentechnischetaalindestudieMarketing.OnderwijzenenlerenvindttegelijkertijdplaatsindeauthentiekecontextvaneenFinsemicro-onderneming,diezichwilvestigenopdeDuitsemarkt.HetprojectisgeplandenbeheerddoorSatakuntaUniversityofAppliedSciences/FacultuofServiceBusiness,Pori,Finland.

4.3.11.ZorgsectorIndeafgelopenjarenheeftdegezondheidszorgsectortemakenmetnieuweuitdagingendoordetoegenomenmobiliteitenmigratie.VeelvandeeerstegeneratiemigrantenindeEU-landenhebbendepensioengerechtigdeleeftijdbereikt.Datheeftgezorgddatzorgverlenersindeafgelopenjarensteedsvakerspecialeaandachtenvaardighedennodighebben.Dewereldwijdeverbindingenallegevolgenvandienvereisenintercultureleeninterreligieuzekennis.Vooralophetgebiedvansocialebijstand,dezorgvoorziekenenouderenenhetwerkenmetmensenmeteenhandicap.Eriseengrotevraagnaarcultuurspecifiekekennisindepatiëntenzorggeweest.

Daarnaastishetaantalpersoneelsledenmeteenmigrantenachtergrondofvanuithetbuitenlandtoegenomen.Vooralinde oude EU-lidstaten. Naast de EU-brede aanpassingen in de beroepsopleidingen, zijn gespecialiseerde taal- eninterculturelevaardighedennodigvoorhetbereikenvandebestmogelijkeresultatenbinnendegezondheidszorgvanelkEU-land.

Specialistenhebbenlanggewezenophetgrotebelangvanculturesensitieveprogramma'sindezorg.Zeconcluderenvaakdaternogveelruimtevoorverbeteringismetbetrekkingtotverderonderwijsenopleidingindesector.

De gezondheidszorg is een belangrijke sector als het gaat om de ontwikkeling en verspreiding van de succesvolletaalproductenenmethodesdiegerichtzijnophetuitbreidenvanbasisvaardighedeninde(beroeps)praktijk.Taalkundigencultureelopgeleidpersoneeldraagtbij aande totale zorg.Het zorgtvoor sociale integratievan zieken,ouderenengehandicaptenmeteenmigrantenachtergronddieeengebrekkigetalenkennishebbenvanhetwoonland.

HetSMILE-netwerkheeftbest-practicesverzamelddiegunstigkunnenzijnvoor:

• Personeelindegezondheidszorg(ziekenhuispersoneel,zorgverleners)• Zorgverleners• Aanbiedervanvolwasseneneducatie• Confessioneleziekenhuizen• Cultureleverenigingen• Socialecentra• Gemeenschappelijkezorgcentra• Aanbiedersvanberoepsopleidingen• Patiënten

Voorbeeldenvanbest-practicesvoordegezondheidssector

UitDuitsland:

Bikup's"IntercultureleTaallessenvoordeprofessionelepraktijk"geventaalonderwijsopeencultuursensitievemanier.Leerlingenkunneneenvreemdetaallerenofhunkennisdaarvanvergroten.Daarnaastbiedendecursussenwaardevolleinzichtenincultureelenlandspecifiekestructuren,maarookgespecialiseerdeenprofessionelekennisdienodigisindegezondheidszorg.www.bikup.de

38

UitCyprus:

Multicom112-Hetprojectisgerichtophetontwikkelenvanmoderneinstrumentenvoortaalcursussendiemeldkamerpersoneelinstaatstellenvoldoendetaalvaardigheidteontwikkelenineenvreemdetaal.http://www.multicom112.org/

UitNederland:

'BegrijpjeLichaam'iseenmethodediehelptverpleegkundigenmakkelijkertelatencommunicerenmetpatiëntendienietvoldoendekunnenlezenenschrijven.Dezepatiëntenmissenvaakbasiskennisoverhuneigenlichaam,overveelvoorkomendesymptomenenbehandelmethodes.Dewerkingvandeorganenwordtuitgelegdopeenbeeldendemanier,zodatanalfabetenofmigrantendiegeenNederlandskunnenhettochgemakkelijkkunnenbegrijpen.Hethelptlaaggeletterdepatiëntenenartsendezelfdetaaltespreken.Ditleidtnietalleentotwederzijdsbegrip,maarkanookbijdragenaanhetverminderenvandekostenindezorg.Demethodewordtooktoegepastvoorheteenvoudighetlerenvantalen.

4.4.ManierenenmethodesvoorhetlerenendebevorderingvanLWUTLsHetSMILE-netwerkheeftgoedepraktijkvoorbeeldenverzamelddieinnovatieve,niet-traditionelemethodesvoorpromotieeneducatievanLWUTLskoppeltaandearbeidsmarktensocialeintegratie.IndedatabasestaanookanderemethodiekendiegebruiktwordenmetbetrekkingtotdepromotievanLWUTLsvooranderesectoren.BijdemethodiekenvoorLWUTLsligtdefocusopdemotivatievandeleerlingen,ontstaanuitpersoonlijkevoorkeurenenbehoeftes.Uitonderzoekblijktdatdemotivatievoorhetlerenvaneentaalvangrotereinvloedisdantaalbekwaamheid.InditverbandwordenLWUTLsinrelatiegebrachtmetdepersoonlijkebehoeftesvandeleerlingen.HetisduidelijkdatvoorheteffectieflerenvanLWUTLseenminderformele,vriendschappelijkeleeromgevingnodigis.Nadrukligthierbijophetcreërenvaneenleervriendelijkeomgeving,duidelijklesmateriaal,zintuiglijkeactiviteitenendirectetoepasbaarheidvanhetgeleerdemateriaal.LosvaneenaantaltraditionelemiddelendieontwikkeldzijnvoorLWUTLs–gesprekskaarten,themaboeken,woordenboeken,survivalkits,enz.–heefthetSMILEnetwerkookveelgoedepraktijkvoorbeeldendienietvolgenstraditionelemethodiekenvoorhetlerenvantalenzijnontwikkeld.Zekunnenalsvolgtwordeningedeeld:

4.4.1.TaalspelletjesenactiviteitenDegeselecteerdebest-practiceszijnvoorzienvanveletaalmaterialendieontwikkeldzijnineenbreedscalavanLWUTLs,zoalsbordspellen,visueellesmateriaal,kaartspelen,situationeletaalspelletjesenactiviteiten,onlinecomputerspelletjes,enz.

Taalspelletjeszijnessentieelindemotivatievoortaalvaardighedenineenvreemdetaal.InhetgevalvanLWUTLsmoetdenadrukmeerliggenopdebevorderingvanenbewustmakinginLWUTLsdanophetformeellerenvantalen.Despelletjesnodigenuitomineenmeermotiverendeenontspannensfeerteleren;zelatenleerlingensnellerlerenendegeleerdestofwordtookbeteropgenomenineenstressvrijeencomfortabeleomgeving.Tijdenshetspelenvandespelletjes,isdeaandachtvandeleerlinggevestigdopdeboodschap,nietalleenopdetaalstructuur.Ineenspelgeoriënteerdecontextzijnleerlingenminderangstig,spontanerenvlotterinhetbereikenvaneengoedecommunicatievevaardigheid.

Hetgebruikvanspelletjesisookeenkrachtighulpmiddelbijhetleren,omdatdemeestespellenzijngebaseerdopherhalingvaneenreeksvanwoordenofzinnen.Daaromzijnzijzeernuttiginhetaanlerenvannieuwewoordenschat.Devoordelenvanhetgebruikvanspelletjesinhetlerenvantalenkanwordensamengevatindevolgendepunten:

• zijnleerling-gericht

39

• bevorderenvancommunicatievevaardigheden• geveneenbetekenisvollecontextaantaalgebruik• stijgingleermotivatie• verminderingvanangstbijhetleren• creatief,flexibelenspontaantaalgebruikstimuleren• bouwenaaneencoöperatieveleeromgeving• stimulerenvaneenactieveendeelnemendehoudingvanstudenten• gemakkelijkermakenominhoudteonthouden• helpenontwikkelenvantaalconcepten,woordenschatenkritischdenken

Taalspelletjeszijntoegankelijkeenplezierigehulpmiddelenvoorsituationeelonderwijsenzijndanookgeschiktvoorzoweltaalaanbiedersalstaalleerders.Eenandervoordeelisdatzekunnenwordenaangepastaanleerlingenvanverschillendeleeftijdsgroepenensocialeenetnischeachtergronden.DergelijkewerkwijzeszijngemakkelijkoverdraagbaarenkunnenwordeningezetomandereEuropesetalentebevorderen.Zebiedenuniverselehulpmiddelendiekunnenwordentoegepastinverschillendecontexten.

Voorbeeld:best-practicevoortaalspelletjes

SHOPLANG2.0laatdevoordelenzienvanhetlerenvanLWUTLsviaeenreeksvantaalspelletjesenactiviteitendieverbandhoudenmethetthemawinkelen,enisgerichtopproductmerken.Deontwikkeldematerialenzijngetestbinnentaalcampagnesinsupermarktenenbijbeginnendeleerlingenbijtaalaanbieders.Eenwebapplicatiedielijktopeenonline'taalsupermarkt'steltmenseninstaatomwoordentelerenenhunkennistetestenin8verschillendetalen.

www.shoplang2.com

4.4.2.TalendoormiddelvanvisuelevoorstellingenEenniet-traditionelebenaderingvantaalpromotie,eninhetbijzonderLWUTLs,kanwordengevondeninhetgebruikvanbeeldmateriaalzoalsfotografie,multimedia,films,videoclips,stadsborden,tentoonstellingen,hedendaagsekunstenvormgeving,enz.Hetvisueleaspectvantaalpromotiezorgtvooreenaantrekkelijkeenzeerinteractievemaniervanbewustmakingvandetaalkundige,cultureleenhistorischediversiteit.Datdraagtbijaanhetvergrotenvancommunicatieendeintercultureledialoogtussenmensen.Zulkeeducatieveenpromotionelemodellenkunnenovergedragenenaangepastwordenaanandereleeromgevingenentalen.Zoookaanregionaleenminderheidstalen,talendiegebruiktwordeningrensregio's,tweetaligegemeenschappenenLWUTLsuitverschillendetaalgroepen.

EfficiënteenduurzametaalpromotieviavisualisatiekanwordengebruiktdoorkleineLWUTLgemeenschappen,overheden,cultureleinstellingen,media,scholen,kleineenmiddelgrotebedrijvenenbelanghebbendenuitdetoeristischesector.

HetSMILE-netwerkheeftbest-practicesopgenomenvansuccesvollemodellenvoordepromotievanLWUTLsdoormiddelvanverschillendevormenvanvisuelerepresentaties.

Voorbeeld:best-practicevoortaalvisualisatie

40

"BeyondSigns in theCity" verhoogthetbewustzijnvandeEuropese taalkundigeenculturelediversiteitdoorvisuelevoorstellingenvandestad–"destadsborden".Daarbij wordt gebruik gemaakt van hedendaagse kunst en design en nieuwetechnologieën.HetprojectrichtzichopBulgaars,Catalaans,Duits,Spaans,Grieks,Maltees,Pools,Roemeens,Sloveens,Turks,Hongaars.Hetvoldoetaantaalkundigebasisbehoeftes die het gevolg zijn van de toegenomen mobiliteit (professionele,geografische, toeristische), interculturele communicatie en grensoverschrijdendeEU-samenwerking.www.signsinthecity.net

4.4.3.Lerenvanelkaar(Peerlearning)Peerlearningiswederzijdselerenopeenmanierdievoorbeidepartijenvoordeligis.Centraalstaathetdelenvankennis,ideeënenervaringentussendedeelnemers.Hetismanieromvansamenenvanelkaartelerenopbasisvandeconstantewisselwerkingtussentrainerenleerlingenleerlingenonderling.Diewisselwerkingkomttotstanddoorcommunicatiediekanbestaanuittekens,geluiden,woorden,blikken,uitdrukkingen,verhalen,lichaamscontact,brievenenopveleanderemanieren.

Peerlearningomvatverschillendeleermodellen.O.a.modellenwaarinouderejaarsstudentenanderestudenten(juniorofuithetzelfdeleerjaar)bijstaanopzowellesinhoudelijkalspersoonlijkevlak.Andere'peerlearning'-modellengaanoverdiscussieseminars,persoonlijkestudiegroepen,begeleiding,'peer-assessment'programma's,samenwerkeninprojecten,groepswerk,begeleidingopdewerkplekenmaatschappelijkeactiviteiten.

Inhetalgemeenkanpeerlearningmetsucceswordentoegepastbijhetlerenvantalen,vooralvoorhetontwikkelenvancommunicatievetaalvaardighedenenmondelingeuitdrukking.HetiseengoedmodelvoorhetlerenLWUTLsomdathetleidttoteenpersoonlijkeaanpak.BijLWUTLsontbreekthetnamelijkvaakaanpassendeleermiddelenenkansenvoordemondelingepraktijk.

PeerlearningisgeschiktomafgestudeerdenenvrijwilligersmetkennisvanLWUTLstebetrekkenbijzowelformelealsniet-formeleeducatie.Inditverbandispeerlearningookgunstigvoormensenvanverschillendeetnisch-cultureleachtergrondenenondersteunthetdeintegratievanmigrantenensocialeintegratieinhetalgemeen.

Voorbeeld:best-practicevoorpeerlearning

Hetproject'5x5'helpttweegroepenjongeren,metverschillendeetnisch-cultureleachtergrondendiewoneninhetzelfdeland/samenleving,omelkaartehelpenbijhetontwikkelenvanbeterecommunicatievaardighedeninhetBulgaarsenhetArabisch.Zohelpthetbijsocialeintegratie.Hetprojectisgebaseerdopdemethodevan"peerlearning"en"tandemlearning",waarbijArabischeimmigrantenBulgaarslerenenBulgaarseuniversitairestudenten/afgestudeerdenhunvaardighedeninhetArabischverbeteren.

Chainstories–Inditprojectschrevenkindereneendeelvaneenverhaal(inhunschooltaal)enwerdhetverhaalvervolgensdoorgegevenaaneenvolgendeschool.Zowerdeenketenvanvijfscholeninvijflandengemaakt.Doorbetrokkentezijnbijzo'nkettingverhaalkregendejongestudenteninzichtindetalendiegebruiktzijninanderedelenvanhunverhaal.Doorstrategischtedenkenenteradenprobeerdenzijdevoortzettingvanhetverhaaltebegrijpen.Debedoelingvan'ChainStories'wasomjongekinderenenzelfshunfamiliesinzichttegevenindegemeenschappelijkheidvandeEuropesetalenfamilies(Romaanse,Germaanse,Slavische).Ditprojectcreëerdezoeentaalvriendelijkeomgevingwaarinjongetaalleerdersgemotiveerdwerdenomverwantetalentelerenbegrijpenendaarinverhalenteschrijven.Dedoelstellingenwarenomzoweldeleermotivatiealsde

41

schrijfvaardigheidteverbeterenenomeenbewustzijnoverandereEuropeselandenaantemoedigen.

www.chainstories.eu

4.4.4.TaallerendoormensentelerenkennenEenzeereffectievemethodevanhetlerenvaneentaalisommensen(bijvoorkeurnativespeakers)teontmoetenentelerenineeninformelecontext.Naasthetlerenvandetheoretischebasisvaneentaal,ishetbelangrijkomeenvreemdetaaltebegrijpeneninstaattezijndaarintecommuniceren.

DeSprachcafébiedteenplekommensenvanverschillendenationaliteitenteontmoeten,diegeïnteresseerdzijninhetlerenvaneentaaleneenvreemdecultuur.HetlereninSprachcafékanwordengestructureerddooreenbegeleiderofjuistniet.Opbasisvan'alleswateris'gaatmenhetgesprekaan.Detaalles,diesomservarenwordtalsmoeilijkenstressvol,kanzospontaanencreatiefworden.

DeSMILEbest-practicesbiedenvelevoorbeeldenvanhetlerenvantalenineenniet-formelecontextdooruitwisselingentussenmensenmetverschillendecultureleachtergronden.

Voorbeeld:best-practicesvoorhetlerenvantalendoormensentelerenkennen

DieEBZürichbiedtveelinnovatievetaalcursusseninhetPortugees,Grieks,RussischenChinees.Omvreemdetaleneffectiefteleren,zijntraditionelelessenenindividueellerenslimgecombineerd:inde'foyer'vindtmendeleeromgeving,denodigeinfrastructuurendeontspannenselectieveondersteuningvoorstudiebegeleiding.Parallelaantaalcursussen,wordthetleerprocesaangevuldmettaalcafés.Hettaalcaféiseenlevendigemanieromeentaalteleren:alsmeninteresseheeftineenvreemdetaalencultuur,kanmenelkaarontmoetenopaangewezendagen.Ineenontspannensfeerkanmendanoefenenendetaalvaardigheidverbeteren.Deelnemerspraten,discussiërenofdebatterenoveractuelekwesties,culturelekenmerken,mooieplekjes,gastronomie,etc.Eendeskundigebegeleiderstimuleerthetgesprekengeeftinformatieenfeedbackoverdetaal,cultuurendemethodologischeaspecten.

www.eb-zuerich.ch

4.4.5.Geïntegreerdlerenvantaaleninhoud(ContentandLanguageIntegratedLearning–CLIL)ContentandLanguageIntegratedLearning(CLIL)iseentermdiein1994doorDavidMarshenAnneMaljersbedachtis.Alsmethodiekishetvergelijkbaarmaarverschillendvanhetzgn.'taalbad'eninhoudelijkeinstructie(languageimmersionandcontent-basedinstruction).Hetiseenaanpakvoorhetlerenvaninhouddoormiddelvaneenextrataal(buitenlandseoftweede),waardoorjeleskrijgtinzowelhetonderwerpalsdetaal.Hetideevandevoorstanderswasomeen"overkoepelendeterm"tecreërenvoorverschillendevormenvantaalgebruikalseenmiddelvoorinstructie.

42

DebasisvanCLILismethodologischeonderzoeknaarhet'taalbad'.DoordeEuropeseCommissieisdezeaanpakalszeerbelangrijkbestempeld,omdathet:"Leerlingendoeltreffendemogelijkhedenbiedtomhunnieuwetaalvaardighedendirecttegebruiken,inplaatsvannutelerenenpaslatertegebruiken.Hetopenttaal-deurenopvooreenbrederegroepleerlingen.Hetvoedthetzelfvertrouwenvanjongeleerlingenendegenendienietgoedhebbengereageerdopformeletaallesseninhetalgemeenonderwijs.Hetmaaktleerlingenbekendmetdetaalzonderextratijdopteeiseninhetlespakket.Datisvanbijzonderbelanginhetberoepsonderwijs."DeEuropeseCommissieheeftdaarombeslotenomindeopleidingvanleraren"detalenkennisinhetalgemeenteverbeterenmetextrafocusophetlesgevenin'niet-taal'-vakkeninvreemdetalen".

Voorbeeld:best-practicevoor"ContentLanguageIntegratedLearning"

4.4.6.Gecombineerdleren(Blendedlearning)Blendedlearningiseenmaniervanlerendieonderwijsindeklasenonlinecombineert.Hetiseenopleidingsprogrammawaarindestudentvooreendeelleertdoormiddelvaninhoudeninstructieviadigitaleenonlinemedia.Daarnaasthoudtdestudentzelfcontroleoverdetijd,plaats,manieren/oftempo.'Face-to-face'klassikalemethodeswordengecombineerdmetactiviteitenviadecomputer.

BlendedLearningkaninhetalgemeenwordeningedeeldinzesmodellen:

PopuLLarHetmotiverenvanmiddelbarescholierenomtalentelerendoormiddelvanhunmuziek.PopuLLariseeninnovatief,educatiefprojectdatgefinancierdwordtdoordeEuropeseUnie.Hetisontwikkeldommuziek,deprimairegezamenlijkeinteressevandemiddelbarescholieren,tegebruikenbijhetlerenvantaal.Gebruikmakenvanmuziekindedagelijkseonderwijspraktijkzalstudentenmotiverenenbetrekkenbijeenbelangrijkonderdeelvanhunleven.http://www.popullar.eu/index.html

Languages&IntegrationthroughSinging(Talenenintegratiedoorzingen)–Demuzikaleaanpakinhetlerenvanvreemdetalenopmiddelbarescholen,universiteitenenvolwassenencursussenisgetest.Hetheeftzijneffectiviteitbewezenbijdesnelleopnamevancommunicatievevaardigheden,ookinhetgevalvanzelfstandigleren.Hetversterktookdeinterculturelekennisvandestudenten,omdattekstenvannummershistorische-socio-culturelereferentiesbevatten.Hetbevordertdeintegratievanimmigrantenopscholenenincentravoorvolwassenenonderwijs.Dezemethodeisnietechtwijdverbreid.DeimpactendeoriginaliteitvanhetFADO-projectligtindeafstemmingvaneenmuzikaleaanpak,gebaseerdopliedjesmethetgebruikvanICThulpmiddelenzoalsinternet,YouTube,karaokeeneeninteractiefwhiteboard.Dezegeïntegreerdeaanpakdraagtnietalleenbijaanhetverbeterenvanhetluisterenenspreken,maarookaaneenbeterekennisvanintercultureleaspectendoormiddelvanvideoviainternetenYouTube.Dematerialenwarengebaseerdoptekstenmeteenpoëtischeofliterairetekst.Ditisdebestemanieromemotiesendesociaal-cultureleverwijzingenindetekstenovertebrengen.Zekunnenoveralwordengebruikt.Ookbijzelfstandigleren.Hetprojectkangezienwordenalseenmodeldatooktoetepassenisopanderetalen.Deproductenwerdenverbeterdenzijntoegankelijkgemaaktviaeenwebportaal.

www.languagesbysongs.eu

43

• 'Facetofacedriver'(sturing)–waarbijdeleerkrachtinstructie/sturinggeeftgeholpendoordigitalehulpmiddelen.

• Rotatie–studentendoorlopeneenschemavanonafhankelijkeonlinestudieenface-to-facelestijd.• Flex–Hetgrootstedeelvandelesinhoudwordtgeleverdviaeendigitaalplatformenlerarenzijnbeschikbaar

voor'face-to-face'adviesenondersteuning.• Labs–Allelesinhoudwordtgeleverdviaeendigitaalplatform,maaropeenvastefysiekelocatie.Studenten

volgeninditmodelmeestalooktraditionelelessen.• Self-Blend–Studentenkiezenomhuntraditionelelerenaantevullenmetonlinecursussen/aanvullingen.• OnlineDriver(sturing)–Allelesinhoudenalhetonderwijswordtviaeendigitaalplatformgeleverd.Face-to-face

sturingisgeplandofterbeschikkingindiennodig.

Blendedlearningissterkafhankelijkvandetechnischemiddelenwaarmeehetwordtaangeboden.Dezetechnischemiddelenmoetenbetrouwbaar,gemakkelijktegebruiken,enup-to-datezijn,zodathetgebruikvaninternetookeenbetekenisvolleenpositieveinvloedopdeleerervaringheeft.

Deintegratievanzgn."asynchroneinternetcommunicatietechnologie"intaalcursussendientomgelijktijdigezelfstandigeninsamenwerkingteleren.Hetgebruikvaninformatie-encommunicatietechnologiebevordertzoweldetoegangtotlerenalsdehoudingvanstudententenopzichtevanhetleren.

Voorbeeld:best-practicevoor"BlendedLearning"

4.4.7.IntergenerationeellerenvantalenDemanierwaaropmensenvanalleleeftijdenbijelkaarenvanelkaarkunnenlereniswatwijintergenerationeellerenvantalen(IGLL)noemen.IGLLiseenbelangrijkonderdeelvaneen'levenlangleren',waardeverschillendegeneratiessamenwerkenomvaardigheden,waardesenkennisoptedoen.Naastdeoverdrachtvankennis,bevordertIGLLwederzijdseleerrelatiestussenverschillendegeneratiesenhelpthetomsociaalkapitaalensocialecohesieteontwikkeleninonzevergrijzendemaatschappij.IGLLiseenvandemanierenomdegrotedemografischeveranderingenaantepakkenwaarweinheelEuropameetemakenhebben.Hetiseenmanieromdesolidariteittussengeneratiesteverbeterendoormiddelvan'intergenerationeeloefenen'(intergenerationalpractice–IP)enhetbetrekkenvanfamilieleden(ouders,grootouders).

Lerenbinnenverschillendegeneraties(nietalleenvandeoudsteendejongste),iseenvandeoudstemodellenomteleren.Datwasvooralbijzonderwaardevolvoordathetschriftwerduitgevonden.Maarooknu,indehuidigedigitalesamenleving,ishetneerdanooitnodig.De'Europa2020'-strategiedwingtonsomgroenerenslimmergeworden.Erbestaatgeentwijfeloverdenoodzaakomgroenerteworden.Datisinhetbelangvandeplaneet.Hetisechterooknoodzakelijkommeersolidairteworden,enwelomwillevandemensheid.Geziendesnelheidvandevergrijzingvandebevolking,zullenweeenslimmesamenlevingwordenalsweechtstevigebandentussendegeneratiesmaken.Eenintelligentesamenlevingzaldemogelijkhedenvanallemensenbenutten,ongeachtdeleeftijd.Oudersen/ofgrootouderskunneneenbelangrijkerolspeleninhetlerenvantaalbijkinderenalszijactiefdeelnemenaanhet

"TheLanguagesBridge"–Eeninnovatief,web-basedprogrammavanmeertaligematerialendieontworpenzijnomtelerenhoetalenwerken.DitisgetestopveertienscholenenmaaktgebruikvanvoorbeeldenuitnegenEuropesetalen,hetMandarijnenJapans.Hetdoelvan"TheLanguagesBridge"isomleerkrachtenenkindereneentoolkittegevenmettaal-encommunicatievaardigheden.Metditsamenhangendeactiviteitenprogrammalerenzedekernkennenvantaalstructuur.Hetprogrammaisvoorkinderenvan7tot14jaar

44

leerproces.Alszekennishebbenvandenieuwetaalvanhetkind,kunnenzehuneigenkennisophunkind/kleinkindoverdragen.Maaralszijzelfnietbekwaamzijnindietaal,dankunnenzijzelfookprofiterenvandezelfdetaalcursussen.HetimplementerenvanIGLLmethodiekeninhetLWUTL-onderwijskandaardoorookpositiefzijnvoordeverschillendegeneraties.

Voorbeeld:best-practicevoorhetintergenerationeellerenvantaal

"LanguagesfromtheCradle"(Talenvanuitdekribbe)iseendirectereactieopdenoodzaakvanEuropeseburgersomandereEuropesetalenteleren.Hetuitgangspuntvanhetprojectisdatdethuissituatiedebestemanierisomeentaaltelerenofermeekennistemaken.HetprojectmoetjongekinderenengezinneninspirerenenmotiverenomzichdeschoonheidvanandereEuropesetalenterealiserenentegenietenvanderijkecultuurdiezijvertegenwoordigen.

http://www.mosaicartsound.com/#!__lullabies

4.4.8.HetlerenvantalendoormiddelvanonlinecommunicatieOnlinemiddelendragenbijaandepraktischeuitvoeringvaninnovatievemethodesdiehelpenbijhetlerenvantalen.Lerendoormiddelvanonlinecommunicatieisgebaseerdophetideedathetlerenvantalengebeurtalsgevolgvancommunicatieenonlinesocialeinteractiemetanderen(dezgn.communicatieveaanpakvoorhetlerenvantalen).Dezemethodeisgebaseerdopdevormingvanonlinegemeenschappen(communities)en/ofstedenwaarleerlingenonderlingmetelkaarenmetdocentensamenwerkenencommuniceren.Denadrukligtopechtecommunicatiedoormiddelvanechtetakeninverschillendetaaloefeningen.

Leermateriaalomvatvaakinteractieveactiviteiten,visuelevoorstellingenenmultimediamiddelen(bijvoorbeeldaudio-envideobestanden)indeonlineleeromgeving.Dezehelpendeelnemersomalleviervaardighedenvanhetlerenvantalenteontwikkelen(spreken-luisteren-lezen-schrijven).Bovendienkrijgenleerlingenopdezemaniereencompleteenookvisueleculturelecontextvoorhetlerenvantalen.Deelnemersaanonlineleergemeenschappenrakenvertrouwdmetreëlesituatiesenzelerenomgaanentecommunicerenmetandereleerlingenendocenten.Onlinelerendoormiddelvancommunicatieverbetertonlinesocialisatieenlaatkennismakenmet(andere)culturen.Hetvormtzoeeninteressante,motiverendeeninveelgevallenspeelsepraktijkomgeving.Bovendienkunnenleerlingeninhuneigentempoleren,aangezienzijtoeganghebbentotdeonline-inhoudopelkgewenstmomentenvanafelkelocatie.

Voorbeeld:best-practicevooronlinecommunicatie

'HellasAlive'©ontwikkeldeeenonlinemultifunctionelewerkplaats,de'VirtualCity'(virtuelestad'),envirtuele'playspaces'(speelplaatsen).Deelnemerswordenaangespoordomelkaarteontmoetenenzowelonderlingalsmetdocentensamentewerkenmetbehulpvanverschillendeinstrumenten,zoalsgeluidsberichten,chatenschriftelijkemededelingen.AuthentiekGrieksewordtgepresenteerdincontextdoormiddelvanvideo'senanderemedia.ErisookeenCommunicatieBarvoorfeedbackensamenwerkingtussenleerlingen.Hetprogrammaomvatooklerenviapodcast.80podcastskunnenwordengedownloadinmp3-formaat,alsCD&PDF-formulier.

www.hellasalive.gr

45

4.4.9.Hetlerenvantalen'inhetveld'VoordemeesteLWUTLsishetnieterggemakkelijkenishetergduuromonderwijs-entrainingsmateriaalvanafhetbeginteontwikkelen.Datishetgevolgvanhetkleineaantalmensendatgraagviatraditionelemethodeswilleren.

AandeanderekantislerenvaneenvandeLWUTLvaaknietdeeerstekeuzevoordemeestemensen,enwillenzijooknietheelveeltijddaaraanbesteden.Daaromzouhetveelmakkelijkerzijnalswetheoretischebasiskenniskondencombinerenmet"Lerenopdewerkplek".

Alsjeeentaalleertvolgensdezemethodiekkunjeophetzelfdemomentdriezakenopdoen:

1) denodigetheoretischekennis2) spreekervaringvoordagelijksecommunicatie,en3) begripvoorspecifieketerminologieopde(toekomstige)werkplekvandeleerlingen.

4.4.10Simulatiesvan'reallife'-situatiesLerenvaneenvreemdetaal(ookLWUTLs),doorhetnabootsenvan'reallife'situatieslaatleerlingeneffectiefenadequaatcommunicereninverschillendealledaagsesituatieswaarinzijookdaadwerkelijkterechtkunnenkomen.Tijdensdelessenlerenleerlingenhandigeuitdrukkingenengezegden,diezedirectinhetechtelevenbuitendeklaskunnentoepassen.Detakendiezijtijdensdelessenkrijgenmoetendeelnemersoplossenmetbehulpvanhuneigenlevenservaringenkarakter.Simulatieszijnnuttigomdatzijleerlingenzomotiverenenprikkelenomdetaaldiezegeleerdhebbenindepraktijktebrengen.Ditpraktischeaspectisnietalleennuttigvooralletaalleerlingen,hetisvooralbelangrijkvoormigrantendieLWUTLsleren.Opdiemanierlerenzijnietalleentaalvaardigheden,maardoenookkennisopvandecultuur,traditiesenhetlandzelf.

Dezeniet-formelemaniervanlerenvermindertnietalleendestressvandeleerlingenmaarzorgtookvooreenmeerontspannensfeervoorzowelcommunicatiealshetlerenzelf.Hetbiedtookmogelijkhedenvooreenzinvollepraktischetoepassingvantaalinalledaagsesituaties.DitkandanookleidentoteensnellerevoortgangenmeerpersoonlijkevoldoeningbijhetlerenvanLWUTLs.

Voorbeeld:best-practicevoorbeeldvoorsimulatiesvan'reallife'-situaties

Hetproject"Litouwsetaal-eninburgeringscursussenvooronderdanenvanderdelandenmetbehulpvanreallife-situatiesimulatietechnieken"isbedoeldomdeintegratieindeLitouwsesamenlevingvannieuwkomersuitniet-EU-landentevergemakkelijken.DaarbijwordtgebruikgemaaktvanLitouwsetaalvaardighedenendetoegenomenkennisvandeLitouwsegeschiedenis,cultuur,maatschappijenhetjuridischesysteem.DeLitouwsetaaltrainingwordtzowelopeentraditioneleklassikalemaniergegeven,alsmetinteractievepraktischetaalvaardigheidstraining.Hetformeleinstructieprogrammaisgebaseerdopsimulatiesvan'reallife'-situaties.Tijdensdeinformelepraktischetraining,werdentaal-clubmethodesingevoerd.

http://sih.lt/en/tspi

4.4.11.AudiovisuelebenaderingvoorhetlerenLWUTLsbuitendeklasHetgebruikvanaudiovisueelmateriaal(video's,foto's,audio-opnamen,etc.)iseenniet-traditionele,maarzeeraantrekkelijkenkrachtigemaniervoorhetbevorderenvanLWUTLs.Nieuwmateriaalwordtgepresenteerdindevormvaneendialoog.Dezemaniergaatuitvanhetprincipedathetlerenvantalenvooralgewoontevormingis:nadoen,uithethoofdlerenvaneenaantalvastgesteldezinnen,enherhalen.Structurenwordenineenbepaaldevolgordeenéénvoor

46

ééngeleerd.Structurelepatronenwordenaangeleerdmetherhalingsoefeningen.Erwordtweinigofgeengrammaticaleuitleggegeven;grammaticawordtzgn.inductief(oftewelverklarend)aangeleerd.

Deaudiovisuelebenaderingiszeerflexibelmetbetrekkingtotdeleeromgeving.Hetbiedtdusmogelijkhedenvoorhetlerenvantaleninzeerongebruikelijkenniet-traditioneleomgevingen.Denkdaarbijaanhetopenbaarvervoer,openbareruimtesindestad,winkelcentra,enz.Bovendienhelptditookomhetpubliekbewusttemakenvandetaalkundigeverscheidenheidenbevorderthetintercultureelleren.

Debelangrijkstevoordelenvanhetgebruikvanaudiovisuelevoorstellingenbuitenklaslokalenopongebruikelijkelocatieszijndevolgende:

• BredepromotievanLWUTLs,nietalleenaanleerlingenmaarookaanhetgrotepubliek.• HetwekkenvannieuwsgierigheidnaarLWUTLsbijhetgrotepubliek.• KanalsextraleermateriaaldienenvoorleerlingenvanLWUTLs.• ZorgtvooreenflexibeletoegangtothetlerenvandebasisvanLWUTLs.

Voorbeeld:best-practicevooreenaudiovisuelebenadering

HetprojectLANGUAGEONTHEMOVEisgerichtopmensendiereizennaarentussendeBaltischeenScandinavischelandenomtewerken,studerenen/oftereizen.Omnietteverdwalenenzichmeerophungemaktevoelenineenvreemdlandhebbenzijeentaal-survival-kitnodig(socialezinnen,nuttigetips).Dezemensenreizendoorverschillendevormenvanopenbaarvervoernaarhunbestemming:zegebruikenveerboten,bussen,treinen.Hetbelangrijksteideevanhetprojectisommensentijdenshunreismethetopenbaarvervoeruitterustenmetdiesurvivalkit.Dezebevatsocialezinnenencultureletipsdoorhetintroducerenvaninnovatieveenniet-traditioneletaalonderwijsmethode.

4.4.12.De'Samen-leren'methodeHetisaltijdeenuitdagingvooroudersuiteenminderheiddiejarenineenlandhebbengewoondenalleenhunmoedertaalhebbengesproken,omhuneigenkinderenvanafeenvroegeleeftijddeminderheidstaalteleren."OuderClubs"zijneengeweldigemanieromopeenopeneninformelemanierhuntwijfels,zorgenenproblementedelenmetandereoudersvanminderheidsgezinnen.Metopendiscussies,educatiefmateriaal,lezingenenpraktischeworkshopskandetaalvaardigheideneffectievetoepassingvandeLetsetaalindeminderheidsgezinnenwordenverhoogd.Opdezemanierwordtgestimuleerdomeentaaleerstthuistesprekenenpasdaarnainformeleofinformeleeducatieveinstellingen.Eenvandegrootstevoordelenhiervanisdatoudersbetrokkenzijnenhunkinderenhelpenineentaaldiezijzelfnietvloeiendspreken.Zolerenzesamenenlatendeoudersmotivatieenbereidheidzienomhunkinderentehelpen.

Voorbeeld:best-practicevoorde'samen-leren'methode

Ouderclubvoorminderheidsgezinnendietweetaligonderwijspromoten:HetLetsetaalagentschappromootsamenmetkleuteronderwijsinstellingenhetvroegtijdiglerenvandeLetsetaalvoorfamiliesvanetnischeminderheden.Oudersluisterennaaradviezen,aanbevelingen,methodesenmanierenomdeLetsetaalsuccesvoltelerensamenmethunkinderenindeleeftijdvan6-8.Tijdensseminarsdoenzijmeeinverschillendepraktischeworkshopsenkrijgenzijoefeningen,didactischespellenenlerenzijtheoretischeaspectendieeenbelangrijkerolindegroeivaneenkindspelen.Ouderspratenoverproblemenwaarmeezijwordengeconfronteerdensamenproberenzijoplossingentevinden.Leermiddelendiethuisgebruiktkunnenwordenzijnvoorzien.

47

4.4.13.VertrouwelijkecoachingDegeselecteerdeSMILEgoedepraktijkvoorbeeldenbestaanondermeeruiteenmethodedieisontwikkeldvoordeopleidingvanvrijwilligers/leraren.Hetgaatoverhoezeomkunnengaanmetallochtonedeelnemersaantaalcursussen,dievanwegepsychischeproblemenensituatiesvanhuiselijkgeweldleerproblemenhebben.Hetbetreftdesuccesvollemethodiek'vertrouwelijkecoaching'.Hetsuccesligtindecombinatievanhetlerenvaneentaalendehulpbijhuiselijkgeweldonderkwetsbareenmoeilijktebenaderenmigrantenvrouwen.Deleraar/vrijwilligerwordtgetraindhoeeenbetrouwbarerelatiemetzulkevrouwenoptebouwenenhentehelpenhunsituatieteverbeteren.Devolgendedoelenwordenbereikt:

• Hetduurzaamversterkenvandemogelijkheidomtecommunicerenindelokaletaal;• Hetduurzaamversterkenvandemogelijkhedenomteparticipereninlokalemaatschappij;• Hetstimulerenvandeparticipatievanlokalevrijwilligersdoorzichintezettenvooreenmedeburger;• Hetvergrotenvanwederzijdsinzichtenbegriptussenmigrantenvandiverseculturen.

Voorbeeld:best-practicevoorvertrouwelijkecoaching

MethodologievanvertrouwelijkeCoaching–Hetdoelvandetrainingisomvrijwilligerstetrainenhoezijdeelnemerskunnenbegeleidenomuiteenspiraalvangeweldtekomen.Zijwordenookgeholpenmethetverbeterenvanhuntaalvaardigheid.VoormeerinformatieziedewebsitevandeStichtingLOV:

www.stichtinglov.nl

4.4.14.ICTgebaseerdetaalleermiddelen,onlinebronnenvoorzelfstudieHetgebruikvanopICTgebaseerdetaalleermiddelenmaaktniet-formeelenzelfstandiglerenvantalenmogelijk,vooralvanLWUTLs.Denkdaarbijaannieuwemobielecommunicatietechnologieën,zoalsonlinetaalcursussen,woordenboekenentaalgidsen,mobieletoepassingen,computerspelletjes,enz.

Erisdeafgelopenjarenveeldiscussiegeweestoverhetgebruikvancomputersenhetinternetinhetvreemdetalenonderwijs.Deaangebodentechnieken,deactiviteitenendematevantoepassingindesyllabusvanhettaalonderwijshebbeneenaantalgroteveranderingendoorgemaakt.Daarnaastheeftdetechniekooknietstilgestaan.Technologieisuitgegroeidtoteenvastonderdeelinveelhuizenoverdehelewereld.Detechniekisdoorgedrongeninallefacettenvanonsleven.Ookbijeducatieveinstellingen.Ditfenomeenwordtdoorvelengeprezenenwordtgezienalsdewegnaardetoekomstwaarintaalonderwijsgestimuleerdwordtdoornieuweontwikkelingenincomputers,internetenmobieletechnologieën.

ErisgeentwijfelmeerdathetgebruikvanICTeenpositiefeffectheeftophetvreemdetalenonderwijs/-leren.Deimpactdaarvanisechtersterkafhankelijkvandemanierwaarophetwordtgebruikt,demotivatievandelerarenenzijnkennisvanzaken.DevolgendeeffectenlijkenhetmeestvoordehandliggendbijhetgebruikvanICTomvreemdetalenonderwijsteondersteunen:

• Demogelijkheidomeenvoudighetlesmateriaalaantepassenaandeomstandigheden,debehoeftesvanleerlingenenhunreactie(s);

• ICTmaakthetmogelijkomtereagerenop,enmaakthetgebruikvanrecent/dagelijksnieuws,hetbiedttoegangtotauthentiekematerialenophetweb;

• Mogelijkheidomtecombineren/gebruiktemakenvanafwisselende(basis)vaardigheden(tekstenafbeeldingen,audioenvideoclip...);

• Lessenwordeninteressanterenmindervoorspelbaar,datstimuleertbetrokkenheidvanleerlingen;• ICTmaakthetmogelijkommeerteconcentrerenopéénspecifiekaspectvandeles(uitspraak,woordenschat,

...).

48

ErisduidelijkbewijsvoordevoordelendathetgebruikvanICTopleerlingenkanhebben.HeteffectievegebruikvanICTheefteenduidelijkeinvloedopleerlingen.Deverschillendeaspectenvanhetleerproceszijnalsvolgt:

• ICTverhoogtdemotivatievanleerlingenenverbetertdaarmeedepersoonlijkeinzetenbetrokkenheid;• ICTverbetertzelfstandigleren;• Samenwerkingencommunicatietussenleerlingenisbelangrijker;• Deslagingskansenenresultatenvanleerlingenwordenverbeterd.

VoorleerlingenisICTietswaardoorzijzelfstandigkunnenwerkenmetalsdoeltoteenbepaaldbeheersings-eneenbepaaldkennisniveautekomen.Tegelijkertijdbiedthetflexibiliteit.Datiseenmustvoordekwaliteitvanhetleren.

DeSMILEbest-practicesbiedeninnovatieveonlinetoolsomverschillendeLWUTLstelerenviacomputerondersteundeenmobielondersteundetoepassingen.Daarisechtergeengeavanceerdecomputerervaringvandekantvandeleerlingvoornodig.Ditzorgtvooreenmeergeïndividualiseerdenzelfstandiglerenintermenvansnelheid,tijdenplaats(thuis,werk,onderweg).

Voorbeeld:best-practicevooronlinetaalhulpbronnen

ECLIL–HetbelangrijkstedoelvanhetEuropese'CLILResourceCentreforWeb2.0Education'isomdeblootstellingvankinderenaanEuropesetalenteverhogen.DekwaliteitvanhetonderwijswordtverbeterddoormiddelvanhettoepassenvandeCLIL-aanpak.OpdiemanierwordtvoldaanaandeEuropesevraagvoorhetverwervenvaneenmoedertaalplustweeanderevreemde.http://e-clil.uws.ac.uk/

5.ConclusieHetdoelvanditdocumentisbetertekijkennaardevraagnaarvaardighedeninLWUTLsinverschillendesectoren.Erwordtgekekennaarhetconcurrentievermogen,deinzetbaarheidensocialeintegratieopzowelEuropeesalsnationaalniveau.OokwordendebelangrijksteuitdagingenenkansenomLWUTLstelerenentebevorderengedefinieerd.

VoorhetSMILE-netwerkwerddevolgendedefinitievanmindergebruikteenonderwezentalenaangenomen:LWUTLzijntalen,dieofwelwordengesprokendooreenbeperktaantalmensenofwordengedomineerddoormeeralgemeengebruiktetalen.Ongeveer50miljoenmenseninEuropasprekeneenregionaleofminderheidstaal.Datkomtneerop10%vandeEuropesebevolking.Erwordenveelverschillendetermengebruiktomteverwijzennaar'kleineretalen'endetaalkundigediversiteitinEuropa.Daardoorishetmoeilijkomeeneenduidigedefinitietegeven.LWUTLsomvattenzowelregionalealsminderheidstalenen(kleine)landentalen.OokgrensoverschrijdendeenzogenaamdestrategischeEU-talenzoalsChinees,Arabisch,Russisch,enz.Demainstreamtalen(Engels,Duits,Frans,SpaansenItaliaanse)zijnopgenomenomdatzijeentoegevoegdewaardeeneenbepaaldoverdraagbaarheidspotentieelhebben.

VoorditdocumentiseenanalyseuitgevoerdvanbelangrijkedocumentendietemakenhebbenmethethuidigeEuropesebeleidenstrategieënophetgebiedvanhetlerenvanendepromotievantaal.DaaruitblijktdatdeEUdeprioriteitenvoordekomendejarenheeftvastgesteldvoorhetuitvoerenvanwettelijkeenpraktischemaatregeleninallelidstatenvoorhetvergrotenvandewerkgelegenheid,productiviteitensocialecohesie.Daarommoetendeinspanningenomtevoldoenaandeeisenvandearbeidsmarktwordenverhoogd.Datkandoorhetlerenvantalenmeerleerling-gericht,meerpraktijkgerichtenmeertoepasbaarindeprofessionelecontexttemaken.Devraagnaar,enaanbodvantaalvaardighedenmoetzichdaaromrichtenopwerkgerelateerdtaalleren.Hetmoetrekeninghoudenmethetfeitdatwerkgeversnietalleentaalvaardighedennodighebbeninderegulieretalen(zoalsEngels,Duits,Spaans,enz.),maarookindeminderonderwezentalen.Dezezijnnodigvoornichemarkten.Daarnaastwordtookextranadrukgelegdopde

49

verschillendekansarmegroepen,omzohunbeteresocialeintegratieentoekomstigeprofessioneleontwikkelingteondersteunen.

GlobaliseringverhoogtopdekortetotmiddellangetermijnonvermijdelijkdevraagnaarbuitenlandsetalenkennisopdeEuropesearbeidsmarkten.DeuitgevoerdeomgevingsanalysebevestigdealleenmaardebestaandehogematevansegregatieopdearbeidsmarkttussendeverschillendeEU-lidstaten.Ookwerdderegionaleensectoraleversnipperingvandenationalearbeidsmarktenbevestigd.Hetisduidelijkdatelkeanalysevandebehoeftes,uitgevoerdinzo'ncomplexverband,alleenmaardeonderverdelinginsectorenkanbevestigen.Zekeralshetgaatomdebest-practicesophetgebiedvanhettaalonderwijs.Demeestekunnennamelijkmetsucces,ongeachtdesector,wordentoegepast.

Bovendienbleekuitdeuitgevoerdeomgevingsanalysedathetgebiedvanmindergebruiktetalennogmeerdiversisdanwerdgedacht.Datkomtdoorgroteverschillenino.a.demografie,beleidscontext,cultuur,ICT-penetratieen–cultuurenonderwijssystemen.Eenanalysevandebehoeftesnaarbepaaldetalenisdusdanigcomplexdatdaareensystematischeanalysemetmeerderevariabelenvoornodigis.Dankangekekenwordennaarwelketalendemeestevoordelenkunnenbrengen,enofdatdangaatomvoordelenvoormensen,gemeenschappen,desamenlevingofdeeconomie.Zo'ncomplexeanalysegaatveelverderdanbinnenhetkadervanhetSMILE-netwerkzoupassen.Daarombevestigdehetwerkvandepartnersindezeanalyseookalleen,daterverdergedetailleerdonderzoekgedaanmoetwordennaartaalvaardigheidsbehoeftesopzowelEuropeesalsnationaalniveau.

DegezamenlijkeactiviteitenvandeSMILEpartnerszijngebaseerdopdeveronderstellingdatdevraagnaarLWUTL-vaardighedenbestaat,engestaagtoeneemt.ZowelopEuropeesalsnationaalniveau.Ditwerdookbevestigdnaanalysevanhetnationalebeleidendepraktijkophetgebiedvanhetlerenvantalen.Hetbesprokenbeleidendepraktijkensuggererendattaalbeleidinpartnerlandenwordtbeïnvloeddoorhetalgemeneonderwijsbeleidenprioriteitenalsookdoorsocialedoelstellingenzoalscohesie,integratie,tolerantieensolidariteit.Hettaalaanbodinzowelformeelalsniet-formeelonderwijsindepartnerlandenlegtdefocusopdepopulaireEU-talen:Engels,DuitsenFrans.Daarwordenvoorspecifiekelandentalenaantoegevoegddievanstrategischenhistorischbelangzijn.DatzijnRussisch,Chinees,Arabisch,Turks,talenvandebuurlanden,dominantemigrantentalen,etc.Hoewelzeldzameretalenookaanwezigzijninhetonderwijs,ishunvertegenwoordiginglaagenvooralafhankelijkvandepersoonlijkeenprofessionelemotivatievandeleerlingen.

Opbasisvanderesultatenvandeuitgevoerdenationalebeleidsanalyse,hebbendeSMILE-partnershuninspanningengerichtopdeselectievanbest-practicesdiegoedemogelijkhedenbiedenvoorhetopnemenvanLWUTLsineenvriendelijketaal-leeromgeving,enondersteuningbiedenvoordearbeidsmarktendesocialeintegratie.Deontwikkeldecollectievanbest-practicesbiedtsuccesvolleeninnovatievemethodesvoorhetbevorderenenhetlerenvanLWUTLsinsituationelecontextenvoorniet-traditioneletaalleerders(kansarmemensen,werklozenofmensenopzoeknaarprekwalificatie,sectoraleorganisaties,aanbiedersvanberoepsonderwijs,etc.).Totdusverbevatdedatabasemeerdan300best-practicesuit34landengerichtopde46talen.DezedatabasezalbijdragentothetoverbruggenvandeklooftussenvraagenaanbodvanLWUTL-vaardighedenenzalhelpenomdemotivatievanleerlingenteverhogen.Ookmoedigthetdeontwikkelingenverspreidingvannieuwelesmethodesvoortalenaan.Dezemethodeszijnleerling-gericht,praktijkgerichtentoegepastopprofessionelecontexten.Zezijnmeestalsuccesvolgeblekenenspeleninopdebehoeftesvandegeïdentificeerdesectoren.SuccesvollemethodesgerichtopLWUTLszijnonderandere:taalspelletjesenactiviteiten,onlinebronnenvoorzelfstudie,visuelerepresentatiesvantalen,'peerlearning'.Zezijnvantoepassingopdiversesectoreneninstellingenvoorhetlerenvantalen(zowelformeelalsniet-formeel),enkunnenwordenaangepastaandewerkelijkebehoeftesvanverschillendesoortendoelgroepenenleerlingen.

DesectorendiegenoemdmoetenwordenzijndoordeSMILE-netwerkpartnersgeïdentificeerdalsdebelangrijkstesectorendiekunnenprofiterenvanhetopnemenvanLWUTLsinderespectievelanden.Datzijn:Volwassenenonderwijs,schoolonderwijs,universitaironderwijs,beroepsonderwijsenopleiding,begeleidingenadviesinhetberoepsonderwijs,handelenindustrie,consultancy,cultureleorganisaties,groteondernemingen,MKB,lerenvoormensenmetbijzonderebehoeftes,migranten,senioren,kansarmen,jeugdorganisaties,zorgaanbieders,lerarenopleiding,hetmaatschappelijkmiddenveld,vrijwilligerswerkenvrijwilligers,gevangenissen,kunstenenambachten,bedrijvenenhandel,uitgeverijen

50

(endaaraangerelateerdediensten),mediaenreclame,vakbonden,arbeidsmarkt,toerisme,landbouw,bouw,ecologie,minderheden.Aldezesectorenwordenbeschouwdalseenbelangrijkeomgevingvoorhetbevorderenvankansenenhetverhogenvandemotivatievoorhetlerenvantalen.Ditombijtedragenaandedoelstellingenvanhetlandvooreconomischegroeieneenbeteresocialecohesie.

DeverzameldeSMILE-databankvanbest-practiceslevertnietalleenkant-en-klaremiddelenvoorhetlerenvantaalenonderwijs,maarnogbelangrijker,geefthetcreatievemodellen,ideeënenbenaderingenvoorLWUTLsdiekunnenwordenovergedragenopanderetaleneninverschillendecontexten.VoorhetomgaanmetdeuitdagingenvanhetlerenvanLWUTLszijnbijzondereinspanningennodigomleerlingentemotiveren,enmoethetbelangvanvaardighedenvoorinterculturelecommunicatiewordenbenadrukt.Hetmoetduidelijkzijndathetlerenvantalenvangrootbelangisvoordesociale,economischeenpolitiekeontwikkelingineensteedsmeergeglobaliseerdewereld.

InhetlichtvandehuidigevluchtelingencrisisinEuropalijktdeverzameldeSMILE-databasenogbelangrijkerenrelevanterdanooit.HetstijgendeaantalvluchtelingenenmigrantendatnaardeEUkomtleidttotnieuweuitdagingenvoorzoweldeontvangendesamenlevingalsdenieuwkomers.Hetoverwinnenvantaalkundige,intercultureleencommunicatievebarrièresisdaarbijhetbelangrijkste.DezesituatiebenadruktonvermijdelijkhetbelangvanLWUTLs,zowelvanuithetoogpuntvanlerenalsopleidenendemogelijkhedendaarvan.Daarnaastisereenduidelijkevraagnaarandereonderwijs-enleermethodes.DeSMILE-databankvanbest-practiceszaleenbelangrijkebijdragelevereninhetvoldoenaandezevraag.Ditiseenstapvoorwaartsinhethelpendezenieuweuitdagingenomtebuigeninkansen.

51

6.Referentielijst• EUROPE2020,http://ec.europa.eu/europe2020/index_en.htm

• COUNCILOFEUROPE,Councilconclusionsof12May2009onastrategicframeworkforEuropeancooperationineducationandtraining(‘ET2020’)[2009/C119/02],

• http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX:52009XG0528(01)

• ERASMUS+Programme,https://eacea.ec.europa.eu/erasmus-plus_en

• COMMISSIONSTAFFWORKINGDOCUMENT,Languagecompetencesforemployability,mobilityandgrowth;RethinkingEducation:Investinginskillsforbettersocio-economicoutcomes(20.11.2012,SWD(2012)372final),http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52012SC0372&from=EN

• COUNCILOFEUROPE,Councilconclusionsonlanguagecompetencestoenhancemobility(2011),http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/educ/126373.pdf

• Providingmultilingualcommunicationskillsforthelabourmarket,Reportfromthethematicworkinggroup“LanguagesforJobs”,‘ET2020’,

• http://ec.europa.eu/languages/policy/strategic-framework/documents/languages-for-jobs-report_en.pdf

• EuropeanCommissionLanguagePolicy,http://ec.europa.eu/languages/policy/language-policy/index_bg.htm

• EuropeanBureauforLesser-UsedLanguages(EBLUL),http://eblul.eurolang.net/

• MercatorCentre,http://www.mercator-research.eu/home/

• EuropeanCharterforRegionalorMinorityLanguages,http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/148.htm

• ANewFrameworkStrategyforMultilingualism,http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2005:0596:FIN:EN:PDF

• LanguageRichEurope,Multilingualismforstableandprosperoussocieties,http://www.language-rich.eu/home/welcome.html

• MinistryofEducationandScience,RepublicofBulgaria,http://www.minedu.government.bg/

• NationalAssemblyoftheRepublicofBulgaria,Constitution,art.36,art.54,http://www.parliament.bg/en/const

• YELLproject,YoungEuropeansLoveLanguages,http://www.yell-project.eu/uploads/documents/DEVELOPMENT%20WP/WP2/End%20products/Bulgaria%20_Identification%20of%20best%20practices.pdf

• Stoicheva,M.,2011,LanguagePolicies“Bulgaria-Europe”

• Stoicheva,M.,2006,Europeanlanguagepolicy

52

• OECDSocial,EmploymentandMigrationWorkingPapersN°128,ThelabourmarketintegrationofimmigrantsandtheirchildreninSwitzerland,ThomasLiebig,SebastianKohlsandKarolinKrause

• TheSwissCivilSocietySectorinaComparativePerspective,CompetenceinNon-profitManagement,InstituteforResearchonManagementofAssociations,FoundationsandCooperatives(VMI),UniversityofFribourg/Switzerland,2011

• SprachenpolitikundBildungsstrategieninderSchweiz,SwissCoordinationCentreforResearchinEducation,S.GrossenbacherundU.Vögeli-Mantovani,SKBFStaffPaper1,2010

• LanguagePolicyandPracticeinEurope.EmergingChallengesandInnovativeResponses(CIDREEYearbook2009).Sint-Katelijne-Waver:CIDREE,2009

• TeachingandLearninglesswidelyspokenlanguagesinothercountries;GuidefortheDevelopmentofLanguageEducationPoliciesinEurope,FromLinguisticDiversitytoPlurilingualEducation,RiittaPIRI,MinistryofEducation,HelsinkiCouncilofEurope,Strasbourg,2002

• Swisseducationsystem,SwissConferenceofCantonalMinistersofEducation(EDK)www.edk.ch;swisseducation.educa.ch/en/glossary

• Learningthroughlanguages,Promotinginclusive,plurilingualandinterculturaleducation,EuropeanCentreformodernlanguages,2012–2015Programme,www.ecml.at/learningthroughlanguages,

• MinistryofEducationandCultureofCyprus,AnnualReport2013http://www.moec.gov.cy/en/annual_reports/annual_report_2013_en.pdf

• CEDEFOP,TrendsinVETpolicy2010-2012

• http://www.cedefop.europa.eu/en/publications-and-resources/publications/6116

• CyprusTourismOrganisation,AnnualReport2013

• http://media.visitcyprus.com/media/b2b_gr/CTOAnnualReports/Annual_Report_2013.pdf

• CEDEFOP,CyprusEuropeaninventoryonNQF2014

• http://www.cedefop.europa.eu/en/publications-and-resources/country-reports/cyprus-european-inventory-nqf-2014

• BLK–BundLänder-KommissionfürBildungsplanungundForschungsförderung(BLK)(2004):StrategiefürLebenslangesLerneninderBundesrepublikDeutschland. www.blk-bonn.de/papers/heft115.pdf (28.01.2015)

• BUNDESZENTRALEFÜRPOLITISCHEBILDUNG(BPB).DieSozialeSituationinDeutschland–Migration.(2011)http://www.bpb.de/nachschlagen/zahlen-und-fakten/soziale-situation-in-deutschland/61911/downloads.(28.01.2015)

• DIE:Volkshochschulstatistik2013Online.www.die-bonn.de/doks/2014-volkshochschule-statistik-02.pdf(28.01.2015)

• ISPHORING,INGOE.LanguageandLaborMarketSuccess.ftp.iza.org/dp8572.pdf,(28.01.2015)

53

• WIKIPEDIACONTRIBUTORS.Disadvantaged.(2014)http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Disadvantaged&oldid=634339027,(28.01.2015)

• ZIMMERMANN,KLAUSF.LaborMobilityandtheIntegrationofEuropeanLaborMarkets.(2009)www.diw.de/documents/publikationen/73/diw_01.c.95910.de/dp862.pdf,(28.01.2015)

• MinistryofEducation,CultureandSport,Spain,http://www.mecd.gob.es/

• RoyalAcademyoftheBasqueLanguagehttp://www.euskaltzaindia.eus/

• RoyalAcademyoftheGalicianLanguagehttp://www.realacademiagalega.org/

• AcademyoftheCatalanLanguagehttp://www.iec.cat/

• AcademyoftheValencianLanguagehttp://www.avl.gva.es/inici.html

• MinistryofEducationandreligiousaffairs,Greece,www.minedu.gov.gr/

• Dr.AnnaTriandafyllidouandDr.RubyGropas.GreekEducationPolicyandtheChallengeofMigration:‘AnInterculturalViewofAssimilation’https://metranet.londonmet.ac.uk/fms/MRSite/Research/cice/pubs/guidelines/guidelines-15.pdf

• HellenicAmericanUnion,www.hau.gr

• HellenicCulturalCentre,www.hcc.edu.gr

• DIANGLOBALEDUCATION,www.dgelearn.com

• UniversityofAthens,www.en.greekcourses.uoa.gr

• UniversityofIllinois,www.moderngreek.illinois.edu

• CENSISITALIAhttp://www.censis.it/7?shadow_comunicato_stampa=5248EUROPE2020

• TRECCANIENCICLOPEDY:http://www.treccani.it/magazine/lingua_italiana/speciali/minoranze/Toso_minor_ling.html

• SUSTAINABLETOURISM–PRESS:http://www.infooggi.it/articolo/turismo-e-sostenibilita-istruzioni-per-l-uso/63429/

• RESPONSIBLETOURISM-PRESS:http://www.infooggi.it/articolo/franceschini-punta-sul-turismo-sostenibile-e-segmentato/73873/

• E-LEARNING–PRESShttp://www.infooggi.it/articolo/green-learning-la-formazione-che-fa-bene-allambiente/32783/

• SOCIALAGRICULTURE.:http://www.aiab.it/index.html?Itemid=29...5..

• A.C.T.projecthttp://www.act-now.eu

• BIO-DISTRICT:http://www.biodistretto.net/index.php/home/9-uncategorised/biodistretti-aiab/71-inner,-eco-regions,-rete-bio-distretti

54

• BASTARDAS-BOADA,Albert(2002)"Worldlanguagepolicyintheeraofglobalization:DiversityandIntercommunicationfromtheperspectiveof'complexity'",NovesSL.RevistadeSociolingüística.

• LawTextaboutItalanminorityLanguages:Tani,Maurizio(2006),LalegislazioneregionaleinItaliainmateriaditutelalinguisticadal1975adoggi,«Lingueeidiomid’Italia»1,pp.115-158.

• SociologyTextaboutItaly’sminoritylanguagesToso,Fiorenzo(2008),LeminoranzelinguisticheinItalia,Bologna,ilMulino.

• ConstitutionoftheRepublicofLithuaniahttp://www3.lrs.lt/home/Konstitucija/Constitution.htm

• EvaluationoflanguagepolicyinLithuaniahttp://jeful.ut.ee/public/files/Kalediene%2069-85.pdf

• GeneralCurriculumPlansforSecondaryEducationhttp://www.smm.lt/uploads/documents/ugdymo-planai/BUP%2020130519.pdf

• Ramonienė,M.2011Citiesandlanguageshttp://www.sociolingvistika.lt/failai/vaicekauskiene_globalioji_daugiakalbyste.pdf

• SmetonienėI.,2012Languagelearninginformaleducationsystem:fromprimaryschooltouniversityhttp://vlkk.lt/i/u/file/Naujienos/120612_konfSeime_ISmet.pdf

• UnitedNations,Worldpopulationageing2013http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2013.pdf

• TheRepublicofLithuanianLawontheStateLanguagehttp://www3.lrs.lt/pls/inter/www_tv.show?id=91765,6953,30

• TheRepublicofLithuaniaLawonEthnicminoritieshttp://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=22150

• TheRepublicofLithuaniaLawonEducationhttp://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=407836

• ReportonNationalLanguagepolicyinLatvia(BiedribaEurofortis,2014)

• MinistryofNationalEducationwww.meb.gov.tr

• “ThehistoryofforeignlanguagepoliciesinTurkey”BayramKüçükoğlu/Procedia-SocialandBehavioralSciencesp.70(2013)1090–1094

• “LanguagePolicyandNationalUnity:TheDilemmaoftheKurdishLanguageinTurkey”DicleCemiloglu

• “ThehistoryofforeignlanguagepoliciesinTurkey”BayramKüçükoğlu,AkdenizLanguageStudiesConference2012

• “Turkey’sLanguageRevolutionandtheStatusofEnglishToday”DavidZok,UniversityofToronto