1

kunstgebouw

magazine #1 / mei 2011

De sound van Zuid-HollandComponeren met geluiden uit de omgeving

MediaquizHoe heette de eerste versie van internet?

10 richtlijnen voor nieuwe mediaHaak aan bij wat er al bestaat

nieuwe media

2

Inhoudsopgave magazIne #1

03 nieuwe media omarmen en de oude koesterenColumn Margriet Gersie

12 MediaquizMediawijsheid in het Onderwijs

09 on-zijn VI: ondiepGedicht Nanne Nauta

04 De sound van Zuid-HollandComponeren met geluiden uit de omgeving

15 Zichtbaar maken wat er isDigital Art Lab CKC Zoetermeer

22 “Het klonk fantastisch, net een echte kerkklok”Uit de collectie van het Uitleencentrum

08 Creatief met panorama’s Interview docent Eelco Boon

15 stimuleren wat er kan zijnPilot Crowdfunding

10 Points of viewFotoreportage

16 nieuwe richtingen voor nieuwe mediaShailoh Phillips laat zien welke kant Kunstgebouw op gaat

Dit blad is een uitgave van Kunstgebouw. Het verschijnt twee keer per jaar en wordt verstuurd aan relaties. Kunstgebouw is de provinciale organisatie voor kunst en cultuur in Zuid-Holland.

KunstgebouwBroekmolenweg 162289 BE Rijswijk015 - 2154515www.kunstgebouw.nl

Wilt u reageren op een artikel in dit blad of heeft u een vraag? Stuur een mail naar pr@kunstgebouw.nl

vormgeving 75B

Teksten Afshan Ayar, Bina Ayar, Nanne Nauta, Kunstgebouw

Fotografie Rick Keus, Fokke van Saane, Kees Spruijt, provincie Zuid-Holland, Kunstgebouw

Coverfoto is een detail van de installatie die hoort bij het project Een dag uit het leven van een provinciale weg van Jeanne van Heeswijk.

drukwerk Veenman Drukkers

Neem een abonnement op onze nieuwsbrief: www.kunstgebouw.nl/nieuwsbriefVolg ons op Twitter: @kunstgebouw

19 Cultuur is persoonlijke vormingInterview Jan Franssen

20 kort nieuws

23 Algemene info kunstgebouw

3

Toen ik twee jaar geleden algemeen directeur bij Kunstgebouw werd, was ik geen actief gebruiker van nieuwe media. Ik had wel een naam maar geen ingevuld profiel op LinkedIn. Dat bleek een achter-stand die ingehaald moest worden. En dat is gelukt. In de afgelopen tijd hebben de nieuwe en sociale media mij veel verrassende, nieuwe contacten gebracht. Twitter maakt het mogelijk snel verslag te doen of verslag te krijgen. En oude bekenden van jaren her duiken ineens op. De wereld is groter geworden. In 1998 kreeg Kunstgebouw zijn eerste website. Nu informeren we onze relaties via digitale nieuws-brieven, maken bezoekers in ons pand gebruik van WiFi en netwerken onze medewerkers via Linkedin. We voegen daar met dit eerste nummer van ons relatiemagazine weer een old school medium aan toe. Op echt papier leest u in dit themanummer Nieuwe Media over digitale projecten van ons en onze partners.In die beginjaren van de nieuwe media zag Kunst-gebouw zichzelf als koploper, als de organisatie die de digitale deuren moest openen voor centra voor de kunsten en leerkrachten. Daarom organiseerden we in de zomer van 2003 een werkconferentie over dit onderwerp voor kunsteducatieve instellingen. Het ging daarbij om ‘opstarten’, ‘aftasten’, boven-lokale projecten, uitwisseling van kennis. We legden daar de basis voor De Mediafabriek, het platform waar de ontwikkeling van het digitale klimaat in Zuid-Holland gevolgd kon worden en van waaruit nieuwe projecten voor kunst- en media-educatie werden ontwikkeld.Er ontstonden succesvolle projecten zoals Codex Kodanski, een te bewandelen multimediale beleve-nis waarin de stad vanuit een nieuw perspectief

werd bekeken. Later zou dit project doorontwikkeld worden voor het onderwijs tot Codex Kit, waarin leerlingen een plek, een verhaal, beeld en geluid en GPS combineren. Het kreeg een onderscheiding van de European Society for Education en Com-munication.Niet altijd voelden we de tijdgeest goed aan. De cursus Games maken! wilde docenten leren hoe je games kan ontwerpen en ze kan gebruiken in het onderwijs. Maar het maken van games bleek toch niet voor een breed publiek te zijn weggelegd, het bleef en blijft een specialisme.Er is onvoorstelbaar veel veranderd sinds die eerste website van Kunstgebouw. Wat we de mensen in 2003 nog wilden leren, weten velen dezer dagen soms beter dan wij zelf. De Mediafabriek hoeft de weg niet meer te wijzen, daar zijn anderen voor. Daarom hebben we in 2010 dit platform opgehe-ven. De nieuwe media zijn onderdeel geworden van al ons werk: vernieuwende projecten in de cultuur-educatie, ontwikkeling van een doorlopende leerlijn mediawijsheid, advisering bij kunstprojecten, inzet bij de professionalisering van de eigen organisatie.Deze zomer wordt het project SoundSpheres gelanceerd. Een website met geluidsmixer waar-mee leerlingen geluidscomposities kunnen maken. Onder de noemer Hartslag van Zuid-Holland ontwikkelen we een serie augmented reality projecten. Hierin gaan wij met kunstenaars op zoek naar de beleving en verbeelding van veranderingen in de provincie.

Graag lichten wij u toe hoe dit en ander werk tot stand komt, welke keuzes we maken en waarom. In een magazine omdat we de nieuwe media omarmen en de oude koesteren.

Nieuwe meDia omarmeN eN De ouDe KoestereN

margrIeT gersIe

4

Afshan Ayar

elke omgeving heeft zijn eigen geluiden. ook zuid-holland heeft zijn eigen sound. Wat zijn mooie en lelijke geluiden, hoe breng je ze in kaart en wat kun je ermee? het educatieve project soundspheres zet de oren wijd open. met een koptelefoon op en een audiorecorder in de hand verkennen scholieren hun omgeving. ze maken geluidsopnames en com-poneren hiermee hun eigen soundsphere. “ Kinde-ren worden uitgedaagd om op een andere manier muziek te maken,” zegt geluidskunstenaar arnoud Traa. “dit project gaat echt wat losmaken bij een jong publiek.”

De souND vaN ZuiD-HollaND

5

Het geluid van regen, een fiets, een kerkklok, een blaffende hond of een rijdende tram. Geluid is overal aanwezig. Of zoals geluidskunstenaar Justin Bennet zegt: ‘Je kunt je ogen dicht doen maar je oren kun je nooit sluiten. Ze zijn altijd open’.

De alledaagse geluiden uit je omgeving kun je ook ervaren als een compositie. Opgebouwd uit verschil-lende lagen en sferen. Het project SoundSpheres maakt leerlingen van het primair en voortgezet on-derwijs bewust van de geluiden om hen heen. Zuid-Hollandse scholieren maken geluidsopnames uit hun omgeving en plaatsen die vervolgens op de website soundspheres.nl. Daar blijft het niet bij. Naast het uploaden van opgenomen geluiden, kunnen de leerlingen via een ingebouwde geluidsmixer op de website een eigen unieke soundsphere samenstellen. Vervolgens wordt hun mix op de kaart gepubliceerd en kunnen ze die delen met anderen.

De ideeën van R. Murray Schafer, een Canadese componist, musicoloog en schrijver vormen de grondslag van het project. Al in de jaren zestig van de vorige eeuw maakte Shafer een studie van de eco-logie van soundscapes, ofwel de geluiden die in stad en land te horen zijn. De soundscape beschrijft hij als een verruiming van wat muziek kan zijn. In zijn boek The Soundscape: our sonic environment and the tuning of the World (1993) onderzoekt hij onder meer de grenzen van wat hoorbaar is of niet, en hoe de akoestische omgeving van de mens in de loop der tijd is veranderd.

mixen met geluidSoundSpheres is een educatief project voor het onderwijs, maar de website is toegankelijk voor

iedereen. Hier zijn alle opgenomen geluiden van de leerlingen via een kaart van Zuid-Holland te beluisteren. Elke bezoeker van de site kan met deze geluiden een eigen soundsphere mixen en het eindresultaat delen via bijvoorbeeld Twitter of Face-book. Daarnaast zijn er op de site vijf inspirerende soundspheres te beluisteren die door geluidskunste-naars zijn gemaakt.

Beluister de soundspheres van vijf geluidskunstenaars.

Naast diverse geluidskunstenaars waren een web-bouwer, vormgever en de ontwikkelaar van de geluidsmixer betrokken bij de realisatie van de site. “Omdat er verschillende partijen waren, gingen er de nodige voorbereidingen aan vooraf,” vertelt Ingrid van Assendelft van ontwerpbureau DC dat voor het ontwerp tekende. De website werd ge-bouwd volgens de agile1 werkmethode die staat voor een wendbaar en flexibel werkproces. In het ontwerp zelf staan gebruiksvriendelijkheid en toe-gankelijkheid voorop. Van Assendelft: “Bij een edu-catief project is dat belangrijk. We hebben het CMS en het aantal handelingen zo overzichtelijk mogelijk gehouden. Niet alleen voor de kinderen maar ook voor de docenten. Die hebben het al zo druk dat ze er niet teveel bij kunnen hebben.”

1 In agile projecten worden in korte, overzichtelijke perioden de risico’s van softwareontwikkeling beheersbaar gemaakt.

6

Via de website kan met weinig middelen een geluids-compositie worden gemaakt. De ingebouwde mixer heeft diverse functies voor geluiden: in- en uit sle-pen, langer en korter maken, harder en zachter zet-ten en het in- en uitfaden van het geluid. Leerlingen kunnen ook vijf geluidscomposities van geluidskun-stenaars beluisteren. “Zo horen ze wat de mogelijk-heden zijn bij het maken van een soundsphere.”

Gefascineerd door geluidArnoud Traa is een van de kunstenaars die voor een voorbeeldmix de straat op ging om een geluidscom-positie te maken. Traa, die sounddesign aan de HKU studeerde, is van jongs af aan gefascineerd door geluid. Behalve autonoom werk, maakt hij geluiden voor films, hoorspelen en audiotours. Als manager van de afdeling Digitalisering van Beeld en Geluid werkt hij ook aan de digitale ontsluiting van het geluidsarchief.

“Mijn leven draait om geluid”, vertelt hij. “Met geluiden kun je een hele wereld oproepen of verha-len vertellen.” Sinds 2009 werkt hij ook aan Het geluid van Nederland. Een vergelijkbaar project als Soundspheres dat verdwenen geluiden van Neder-land samen met een online community in kaart brengt. “Het straatbeeld van Nederland in 1950 klinkt heel anders dan dat van nu. De ontwikkelin-gen gaan sneller dan je zou denken. Geluiden als die van de paardentram of de typemachine behoren al tot het verleden.” Met de komst van de ov-chipkaart weet binnenkort ook niemand meer hoe het ge-luid van een strippenkaart in een stempelautomaat klinkt: “Jammer dat dit mooie oude geluid van de stempelautomaat is vervangen door een hard bliepje. Bovendien kun je niet horen of je in- of uitcheckt. Daar is niet over nagedacht.”

Ondergeschoven kindjeDat laatste bewijst dat audio nog steeds het on-dergeschoven kindje is, zegt Traa. “Daarom ook is SoundSpheres zo’n bijzonder project. Voor het eerst worden leerlingen bewust gemaakt van de dagelijkse geluiden om hen heen. Ze leren na te denken over de betekenis van geluid, over wat ze mooi of lelijk vinden klinken. Kinderen worden zo uitgedaagd om

soundspheresSoundSpheres is een nieuwe media/muziekpro-ject voor de bovenbouw van het primair en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Het bestaat uit de website www.soundspheres.nl en een leskist met opnameapparatuur, lespak-ketten en een film over geluidskunstenaar Justin Bennett. Het project is voor het voortgezet onderwijs vanaf september 2011 beschikbaar. Scholen kunnen zich aanmelden via www.kunst-gebouw.nl/soundspheres. Vanaf januari 2012 komt SoundSpheres via het programma Kunst in uitvoering van Kunstgebouw voor primair onderwijs. SoundSpheres vindt aansluiting bij de bestaande kerndoelen en eindtermen voor muziekonderwijs.

Bekijk de trailer van SoundSpheres

“Wauw! Ik heb een soort super-oren gekregen!”

Leerling basisschool de oosthoek in Bleiswijk

7

“Ik wist helemaal niet dat deze deur geluid maakte.” Leerling basisschool de oosthoek in Bleiswijk

op een creatieve manier muziek te maken in plaats van een cover voor Idols te zingen. Ze leren ook de middelen te gebruiken die ze hebben, en de be-staande geluiden om hen heen te waarderen. Muziek maken kan immers ook met de klanken die de palen op een schoolplein kunnen voortbrengen. Je kunt er dezelfde melodie mee maken als met een piano. Ik denk dat dit project zeker iets los gaat maken bij een jong publiek.”

De eerste test die ontwerpbureau DC met een groep-je leerlingen uitvoerde bleek al positieve reacties los te maken. “De kinderen waren meteen laaiend en-thousiast”, zegt Van Assendelft. “Zo enthousiast dat ze niet eens het geduld hadden om de handleiding die we hadden opgesteld te lezen.” Opvallend was ook de handigheid en snelheid waarmee ze de site onder de knie kregen. ”Sommigen hebben al binnen een paar minuten hun eigen geluidsmix gemaakt. De kinderen hebben het heel gauw door en als ze iets niet snappen dan vragen ze dat gewoon. Ze vinden het prachtig dat ze creatief aan de slag kunnen met hun eigen geluiden. Dat ze het dan ook nog met hun vrienden kunnen delen op hyves of facebook maakt het project nog interessanter voor ze.”

de sound van Zuid-HollandDe soundspheres van de leerlingen leveren uiteinde-lijk een geluidskaart van Zuid-Holland op. Via de scholen leveren de kinderen daar input voor.

Na goedkeuring van de docent wordt hun geluid na-melijk gepubliceerd op de website waar het als een stip op de kaart van Zuid-Holland verschijnt. Ook de verschillende geluidscomposities van elke school krijgen een plek op de kaart. Van Assendelft: “ Het resultaat is super. Dit zijn echt de snoepjes. Ik wou dat ik vroeger zoiets had gekregen op school.”

www.soundspheres.nl

8

“Het hoogtepunt van Panorama-schoolplein? Het moment waarop de kinderen zagen dat je van een idee iets tastbaars kunt maken.”

Eelco Boon is uiterst enthousiast over het fotoproject voor basis-schoolleerlingen van groep 7 en 8. Leerlingen maken daarin in kleine groepjes een digitale panorama van het schoolplein. Bij bijzondere plek-ken maken ze foto’s en scripts van waargebeurde of verzonnen verha-len. In het programma Moviemaker wordt dat vertaald naar een beeld-verhaal met muziek.

De leerlingen van Boon maakten een panorama van de Maeslantkering in Hoek van Holland. De excursie was onderdeel van de projectweek over water. Aanvullend werd een

schoolpleinverhaal gemaakt: over een leerling die zijn mobiel verliest en weer vindt. Emoties als woede, opluchting en blijheid zijn duidelijk af te lezen van de beelden.“Omdat we op deze school veel aan-dacht besteden aan ICT, hadden ze de techniek snel onder de knie. Dan kun je je op het creatieve richten: op welke beelden je kiest, of je van veraf of dichtbij fotografeert en op hoe je ideeën in een beperkt aantal foto’s uitbeeldt. 85 foto’s maken en een paar goede eruit kiezen kan iedereen.”

Sommige leerlingen waren zo en-thousiast dat ze thuis verder werk-ten. “Vooral toen ze hoorden dat je MP3-muziek kunt toevoegen aan de filmpjes. Het resultaat ziet er leuk uit én klinkt goed. Er zitten zelfs semi-

professionele filmpjes tussen. Op deze leeftijd leren ze snel. Je hoeft ze maar een duwtje te geven en dan gaan ze.”

Het resultaat is mooi; het project is ook leerzaam. “Zonder dit soort projecten zouden kunstzinnige ui-tingen onderbelicht blijven. Boven-dien leren de kinderen omgaan met nieuwe media. Dat is nodig want verantwoord omgaan met internet is niet vanzelfsprekend. En toegegeven: mijn vak wordt zo nog leuker.”

www.panoramaschoolplein.nl

Panoramaschoolplein is onderdeel van het programma Kunst in uitvoering van Kunstgebouw voor primair onderwijs.

bina Ayar

Waren geschilderde panorama’s in de negentiende eeuw een hype, ruim honderd jaar later beleeft het digitale panorama een opleving. zoals op de Floraschool in Krimpen aan den Lek waar docent eelco Boon en zijn leerlingen meedoen met panoramaschoolplein.

CreAtIefMetpanOrama’s

9

on-zijn vi: ondiepDit keer geen Japan en met bos begroeide heuvels,

maar een prachtige nieuwe woonwijk, de Ganzewei, die zich onderscheidt door de instabiele opzet.

Het project innovatief bouwen was op-gedeeld in de volgende aquatische ecotopen:

een levend boezemmeer, een helder riviertje en

een gemiddeld rond, vierkant, zeskant, achtkant en groot moeraslandschap dat ontstond door veenvorming

in de afgelopen 1959 jaar in een sexy bassin.

De levende bewoners hadden hetzelfde mechanismevan voortplanting als het monster in de abri.

Nanne Nauta(uit de serie On-zijn)

Nanne Nauta (Gorinchem, 1959) is een toonaangevend flarfdichter in Nederland. In de herfst 2011 ver-schijnt Terzinen, een nieuwe bundel met flarfgedichten, bij uitgeverij De Contrabas. Flarfgedichten worden samengesteld uit de resultaten van een online zoekmachine. Flarf is een woord zonder aanwijsbare betekenis, ontstaan in de context van Amerikaanse dichters die Google als primaire bron gebruiken. Verschillende Ned-erlandstalige dichters werken ook met deze methode van knippen en plakken uit zoekresultaten. Zij passen in een langere traditie van bricolage, het bij elkaar zoeken van bestaande fragmenten. Hierbij horen ook genres uit de beeldende kunst, zoals de readymades of collage.

10

PoiNts of view

Elke molen heeft een verhaal. Zittend op een meelzak kunt u via uw tele-foon het verhaal horen van de molen waar u op uitkijkt. Ook kunt u ter plekke uw eigen verhaal toevoegen. Het telefoonnummer is geborduurd op de reuze merklap waarmee de betonnen meelzak bekleed is. Kunstenaarsduo Studio Léon&Loes ontwierp deze uitkijkpunten in opdracht van Kunstgebouw vanwege het provinciale themajaar 2011 Leve de Molens! Neem plaats in Aarlan-derveen (de Putmolen 015-2154586), Rijpwetering (Lijkermolen 2 015-2154585), of Schiedam (Drie Koorn-bloemen 015-2154587). Alle verhalen staan op de website www.pointsofview.nl.

11

12

media quiz

Wat was de eerste zin die via een telefoon werd gesproken?In 1876 was Alexander Graham Bell druk bezig met de uitvinding van de telefoon toen hij een zure stof op zijn kleren morste. Zijn assistent Watson luisterde op dat moment aan de primitieve telefoon in een ander deel van het huis. Bell zei: “Mister Watson, come here, I want you!”. Watson stond in een paar seconden naast zijn bureau. Hij had de stem van Bell door de telefoon gehoord.

Welk boek werd als eerste gedrukt?In 1455 is in Mainz de boekdrukkunst uitgevon-den. Vóór de uitvinding van de boekdrukkunst moest ieder boek met de hand geschreven worden! Met de uitvinding van de boekdrukkunst konden ineens 100 pagina’s per minuut gedrukt worden. De bijbel was het eerste boek dat met een boek-drukpers gedrukt is.

hoe lang was de belichtings-tijd van de eerste foto?De eerste foto is in 1826 gemaakt door Joseph Niépce met een belichtingstijd van 8 uur. Die foto was vaag en donker. Louis Daguerre had 11 jaar later nog maar een paar minuten nodig voor het maken van een foto. Tegenwoordig is de belich-tingstijd van een normale fotocamera maximaal 4 seconden en minimaal 0,001 seconde!

Wat was te zien op de eerste film?In 1878 lukte het Muybridge om de beweging van een galopperend paard vast te leggen. Hij zette 12 camera’s naast elkaar en het resultaat was dat je het paard echt zag galopperen. Het was de basis van de film.

Wanneer was de eerste Tv-uitzending in nederland?De eerste zwart-wit televisieuitzending was op 21 oktober 1951, om 20:15 uur, vanuit een studio in Bussum. Na de officiële opening werd het televisie-spel De Toverspiegel vertoond.

hoe heette de eerste versie van internet?Arpanet is de eerste versie van Internet, ontstaan in 1967. Het was een uitvinding van het Amerikaanse leger. Dankzij Arpanet konden computers gewoon blijven werken als één computer zou uitvallen door een atoombom.

MeDIAwIjsHeID In Het onDerwIjs

13

Wat was de inhoud van de eerste e-mail?De eerste e-mail werd in 1971 door Ray Tomlinson gestuurd. De inhoud van dit mailtje was ‘Qwert-yuiop’. (De bovenste rij letters van het toetsenbord)

Wat was het eerste computerspel?Pong werd in 1972 gemaakt door Nolan Bushnell. Je kon dit computerspel in een kroeg of speelhal op een soort flipperkast spelen. Vanaf 1972 gingen steeds meer mensen computergames spelen en kun je er steeds meer mee doen.

Deze vragen komen uit het project MonsterMedia

Het slIMste weZen VAn Het webVoor de kinderen van nu zijn de moderne media een vanzelfsprekend onderdeel van hun dagelijks bestaan. TV, computers, video, internet, mobiele telefoons, dvd’s: het was er allemaal al toen zij geboren werden. Juist daarom is het belangrijk dat kinderen kritisch en bewust met deze media om leren gaan.

Leren met een gameAl in 2006 ontwikkelde Kunstgebouw en Waag Society speciaal voor leerlingen van groep 7 en 8 een media-educatief programma in de vorm van een aantrekkelijke game: MonsterMedia. MonsterMedia is een plek waarin kinderen de geschiedenis van de media spelenderwijze onderzoeken en ontdekken. Het stimuleert het media-bewustzijn van kinderen. Ze ontwikkelen een kritische houding ten opzichte van media en leren er tegelijkertijd actief en bovendien verantwoord mee om te gaan. Nog steeds is MonsterMedia een succesvol project voor het basisonderwijs in Nederland.

mysterieuze mediawereldIn MonsterMedia reizen leerlingen en leerkracht af naar de wondere wereld van Mediana, een mysterieus en sprookjesachtig oord aan de andere kant van het beeldscherm. Mediana is een internetwereld, bevolkt met allerlei bijzondere creaturen. Deze kleine monsters leven van spam, cookies, bits en bites. Net als wij maken ze lol, schoppen ze herrie, groeien ze en leren ze. Ze zijn nergens bang voor. Leerlingen adopteren alleen of met z’n tweeën een monstertje, dat ze via internet opvoeden tot het mogelijke nieuwe Topmonster. Het ‘opvoeden’ gebeurt door de verschillende opdrachten die leerlingen moeten uitvoeren. Uiteindelijk wordt het programma afgesloten met een campagne waarin de leerlingen hun eigen monster promoten. Hierbij maken ze gebruik van een digitale campagnekrant als mediaproduct, waarvoor ze zelf het logo, de tekst en een slogan ontwerpen. Ouders, medeleerlingen en alle andere bezoekers van de site www.monstermedia.nl kunnen de Topmonsters bekijken en stemmen op hun eigen favoriet.

Wordt vervolgdMonsterMedia is volledig te integreren in het reguliere lesaanbod. Bovendien sluit het programma aan op de kerndoelen van het primair onderwijs. Het wordt als Small, Medium en Large leertraject aangeboden en is gratis beschikbaar voor alle basisscholen in Nederland. Op dit moment is Kunstgebouw bezig om samen met Waag Society en het Instituut voor Beeld en Geluid een redesign van MonsterMedia te bedenken.

www.monstermedia.nl

14

MAAk een MeDIAsterWat heeft de online wereld jongeren te bieden? hoe ga je er kritisch en verantwoord mee om? en hoe blijf je als docent of ouder betrokken bij de online leefwereld van jongeren? Kunstge-bouw ontwikkelde in 2010 voor het voortgezet onderwijs samen met stichting mijn Kind online, ranj serious games, Waag en Codename Future het project splitsz. splitsz is hiermee de opvolger van het mediaproject monstermedia (primair onderwijs).

Bewust presenteren en communiceren Jongeren communiceren intensief via internet. Bij-voorbeeld via Hyves, Windows Live, via Skype of via Habbo Hotel. Ze presenteren zichzelf op een persoon-lijke pagina. Ze publiceren foto’s, filmpjes en muziek, gaan relaties aan en delen hun kennis met anderen. Welkom in Web 2.0. Wetenschappelijk onderzoek leert echter dat jongeren nog heel veel kunnen en moeten leren over wat je wel en niet doet op internet. Ouders en docenten spelen een sleutelrol in die in-ternetopvoeding. SplitsZ reikt het onderwijs middelen aan om jongeren wijzer te maken in sociale netwerken op internet.

media-aandacht genererenDe wereld van SplitsZ is een medialandschap met torens die zijn opgebouwd uit onder andere recla-meborden en beeldschermen. Elke toren is van een team van twee leerlingen. De teams vullen hun toren in elk level met mediaproducten die ze in de game en de workspace hebben gemaakt. In de game spelen de leerlingduo’s een rollenspel. Hun doel is een fictief talent tot ster te maken en te zorgen voor zoveel mogelijk media-aandacht voor hun toren. In elk level spelen ze een andere rol: de manager, de marke-tinggoeroe en de journalist. De docent begeleidt de lessen en sluit ze af met een debat. Splitsz bevat ook thuisopdrachten met een actieve rol voor de ouders/opvoeders.

www.splitsz.nl

“Wij doen het in een speciaal projectuur, daar past het mooi in. Maar het is eigen-lijk overal relevant, dus het zou ook goed tijdens een ander uur kunnen. Bijvoor-beeld mentoruur.”

stimuleren wat er kan zijnPIlot CroWdfundIng

In het huidige financiële en poli-tieke klimaat staan de bekende ver-dienmodellen voor de cultuursector onder druk. Het wordt steeds belangrijker voor kunstenaars en organisaties om het bestaansrecht van hun werk en programmering maatschappelijk te legitimeren. Kunstgebouw wil cultureel on-dernemerschap en innovatie in de regio stimuleren. Om niet zelf het wiel uit te vinden, maar gebruik te maken van bestaande kennis en ervaring werd contact gezocht met het crowdfunding platform voorde-kunst.nl uit Amsterdam. In de loop van 2011 gaat een pilot draaien met drie projecten op voordekunst.nl. Door direct geld te vragen aan bedrijven en particulieren hoopt

Kunstgebouw geld in te zamelen voor deze kleinschalige projecten die anders moeilijk gefinancierd kunnen worden. ‘Juist in tijden van economische crisis is het van belang dat projecten leunen op een mix van zowel publieke als private financiering’ schrijft Roy Cremer, initiatiefnemer van voordekunst.nl.

Een crowdfunding project heeft een concreet einddoel, met een beoogd bedrag dat minimaal nodig is om het project te realiseren. Bij minder dan 80% dekking gaat het niet door. De campagne voor een project heeft een beperkte duur (bijv. 90 dagen) met een teller zodat duide-lijk is wanneer het afloopt. Om een crowdfunding campagne succesvol te maken is het belangrijk om een begrijpelijk verhaal voor ieder pro-ject te formuleren en de resultaten van het project terug te koppelen aan de donateurs.Nederland kent nog geen ‘culture of giving’, maar met dit webplatform wordt dit hopelijk gestimuleerd.

www.voordekunst.nl

Zichtbaar maken wat er isdIgItal art lab CKC Zoetermeer

“Op dit moment loopt een hiphop docent met een aantal leerlingen en camera’s door het pand om CKC-tv te maken. Vorige week vertoonden cello-leerlingen persoonlijke films waarin ze hun eigen visuele associ-atie bij muziek onderzochten.” Zomaar twee voorbeel-den die Ton Sandfort, directeur van het centrum voor kunst en cultuur (CKC) in Zoetermeer, noemt als hij het over het Digital Art Lab project heeft dat ze in sep-tember 2010 gestart zijn. “Mensen blijven bezig met kunst, maar onder invloed van de individualisering en de digitalisering verandert de vorm,” stelt Sandfort.

“Jongeren willen zich niet in april aanmelden voor een cursus die in september begint waar ze op één vast tijdstip in de week naar toe gaan. Bij het Digital Art Lab van het CKC Zoetermeer kun je zomaar naar bin-nen lopen en halen wat je wilt hebben op het gebied van kunsteducatie.” Met het Digital Art Lab heeft het CKC een permanent research & development centrum in huis waar nieuwe vormen van activiteiten ontwik-keld worden. Het Digital Art Lab bestaat uit het Pat-ching Zone team van pas afgestudeerden jongeren uit heel Europa en het design team van een aantal CKC docenten. Deze docenten kregen van het andere team trainingen in onder meer het maken van one-minute-videos en games om hier vervolgens een toepassing bij te bedenken op hun eigen vakgebied. “Er worden geheel nieuwe activiteiten bedacht, maar ook nieuwe dimensies bij bestaande activiteiten.” Wat dit tot nu toe allemaal opgeleverd heeft, is te zien in de filmpjes op de site: www.digitalartlab.nl.

15

16

Nieuwe riCHtiNgeN voor Nieuwe meDia

De digitale revolutie is in volle gang, met een duize-lingwekkende opeenvolging van nieuwe mogelijk-heden. gevoed door onderzoek en praktijkervaring zoekt Kunstgebouw voortdurend een balans tussen inhaken op relevante trends en een eigen koers uitstippelen. shailoh Phillips, projectleider Nieuwe media, laat zien welke kant Kunstgebouw op gaat.

Eigen aan werken in het veld van nieuwe media is de combinatie van uitersten. Het vergt nieuwsgie-righeid naar het nieuwste van het nieuwste, maar vervolgens ook concreet afbakenen in haalbare pro-jecten. Kunstgebouw zet in op vijf actuele thema’s voor nieuwe media in het culturele veld: media-wijsheid, sociale media, geomedia, kennisdeling en innovatie in educatieve games.

mediawijsheid In de informatiemaatschappij betekend geletterdheid meer dan lezen en schrijven alleen. Om volwaar-dig deel te nemen en te navigeren in het complexe medialandschap is multimediale geletterdheid nodig. Audiovisuele media bewust beleven, bewerken en produceren vormen tegenwoordig essentiële basis-vaardigheden voor iedere burger. Mediawijsheid is een verzamelnaam voor alle benodigde kennis en vaardigheden die hierbij nodig zijn. Met verschillende projecten zoals MonsterMedia en SplitsZ ontwik-kelt Kunstgebouw innovatieve lesmethodes voor de vorming van mediawijze prosumenten, koplopers in de web 2.0 revolutie, die informatie handig kunnen zoeken en beoordelen, zelf media kunnen maken en delen, handig navigeren op het web en bewust om-gaan met sociale media. Leerkrachten en ouders weten vaak weinig raad met de complexe wereld van multimedia waarin kinderen opgroeien. Daarom biedt Kunstgebouw naast educa-tieve projecten ook de nodige bijscholing voor profes-sionals. Ook onze eigen medewerkers stimuleren wij om mediawijs te zijn.

“Sociale media kunnen soms ook asociaal zijn: overspoeld worden door ongevraagde mededelingen betekent nog geen zinvolle uitwisseling.”

shailoh Phillips

17

sociale media Sociale media kunnen soms ook asociaal zijn: overspoeld worden door ongevraagde mededelingen betekent nog geen zinvolle uitwisseling. Overbodige mededelingen mijden we door de cruciale vraag te stellen: wat is voor u eigenlijk interessant aan wat wij doen? Kunstgebouw heeft veel expertise op het gebied van kunst in de openbare ruimte, community art, beeldende kunst, dans, literatuur, cultuuredu-catie, volkscultuur en meer. Nu gebeurt veel van dit werk achter de schermen, in de wijk, of voor de klas. Via sociale media zetten wij in op grotere zicht-baarheid en transparantie van onze werkzaamheden en hebben we een luisterend oor naar wat er leeft in de maatschappij. Via de Kunstgebouw website, Twitter en Facebook delen wij onze vragen, projec-ten, en dromen. Bovendien volgen wij zoveel mogelijk de verlang-ens en plannen van onze partners en klanten via social media. Hierdoor kunnen we steeds meer vraaggericht werken. Bij het project Hartslag van Zuid-Holland gaan we zelfs we via sociale media ook crowdsourcing inzetten: wij geven het kader, het publiek bepaalt de inhoud aan de hand van inzendingen. Zo krijgen nieuwe projecten een steeds breder draagvlak in de samenleving. Binnenkort gaan wij ook pilot beginnen met crowdfunding – directe financiering door donaties voor kleinschalige projecten – in samenwerking met voordekunst.nl.

GeomediaWaar het internet een brij van data vormt, zijn geomedia verankerd in de fysieke ruimte. Geome-dia (ook wel locative media genoemd) behelzen de koppeling van data aan een plek. Voor de kunsten betekent dit een verschuiving van ‘net art’, zonder lokale context, naar interactieve verhalen en routes. Voor musea en erfgoedinstellingen bieden geome-dia een uitgelezen kans om hun collectie digitaal te ontsluiten voor een breed publiek.

Kunstgebouw heeft al ruime ervaring met geomedia in het onderwijs in projecten zoals SoundSpheres, Codex KIT en Panoramaschoolplein. Bij Codex KIT kunnen leerlingen in het voortgezet onderwijs stap voor stap een interactief multimedia verhaal pro-duceren. Inmiddels is de software van de apparaten in de leskisten alweer verouderd. Daarom zetten wij in de toekomst in op cross-platform toepas-singen, zoals mobiele websites die via iedere smart-phone toegankelijk zijn. Zo blijft een project stabiel draaien ook als er steeds nieuwe gadgets en software op de markt komen. In de komende jaren gaat Kunstgebouw bij ver-schillende projecten gebruik maken van een rela-tief nieuwe techniek op het gebied van geomedia: augmented reality. Door de wijdverbreide popu-lariteit van smartphones met gps, camera en data-abonnementen is het mogelijk om op het scherm van een smartphone een extra laag van de realiteit te beleven, een wereld die onzichtbaar blijft voor het blote oog.

Kennisdeling Kunstgebouw positioneert zich als schakel in een groot netwerk op het gebied van nieuwe media. Wij laten ons steeds inspireren en informeren door onderzoekers, experts, ontwerpers en kunstenaars uit het veld. Ons motto is: al doende leert men het meest. Bij de ontwikkeling van steeds nieuwe pro-jecten, games en onderwijspakketten werken wij in-tensief samen met verschillende multimediabureaus. Om onze partners en klanten steeds bij te scholen, organiseert Kunstgebouw jaarlijks samen met part-ners verschillende workshops en expert meetings om kennis en ervaring uit te wisselen. Maar kennisdeling gaat veel verder dan alleen met elkaar praten om ervaringen te delen. De keuze om, waar mogelijk, gebruik te maken van opensource

“Als vuistregel probeert Kunstgebouw geen nieuwe platforms, websites of tools te ontwikkelen als er al goede alternatieven bestaan waar we bij aan kunnen sluiten.”

“De opkomst van intuïtieve interactie biedt ook mogelijkheden in combinatie met kunstdisciplines zoals dans en muziek.”

18

software en publiceren van (oude) projecten en draaiboeken onder een creative commons licentie betekent dat wij de grondstoffen van onze (digi-tale) expertise ook willen delen. Een opensource houding betekent investeren in duurzame win-win oplossingen voor gezamenlijke uitdagingen in de culturele sector. De voordelen: lagere kosten bij het ontwikkelen van nieuwe projecten, grote ondersteu-ning vanuit een netwerk van experts en investeren in een collectieve voedingsbodem voor innovatie. Als vuistregel probeert Kunstgebouw geen nieuwe platforms, websites of tools te ontwikkelen als er al goede alternatieven bestaan waar we bij aan kunnen sluiten. Omgekeerd proberen we onze nieuwe media projecten op de groei te ontwerpen, zodat we in een later stadium het project kunnen delen of uitbreiden. Deze common sense mentaliteit over de keuze voor open source software motiveert ook onze keuze voor een webbureau, CMS, nieuwe apparatuur, of samenwerkingspartner.

Sommige technieken waar Kunstgebouw mee gaat werken, zoals augmented reality en interactieve installaties, zijn nog volop in ontwikkeling. Kunst-gebouw wil een bijdrage leveren aan deze ontwik-kelingen door het gebruik van open standaarden te stimuleren en zodoende de uitwisseling van infor-matie te faciliteren. Dit betekent dat wij met andere organisaties waar nodig specificaties formuleren voor (web)technologieën en ons daar ook zelf aan houden. Door niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden kunnen we in de toekomst gemakkelijker webplatforms op elkaar laten aansluiten, databases uit verschillende regio’s samenvoegen (zoals uitbrei-ding van Cultuurme.nu) en samenwerking tussen culturele instellingen stimuleren.

educatieve gamesOm vroege computergames te spelen, moest je de juiste commando’s kunnen typen. Tegenwoordig werken de meeste games niet meer alleen met een toetsenbord, maar een grafisch user-interface (GUI), een vlak op een scherm waar je met behulp van een muis of joystick in kunt navigeren. Momenteel zijn er twee interactiemogelijkheden sterk in opkomst die beter aansluiten bij de natuurlijke gebaren van mensen: touchscreen en bewegingsherkenning (NUI, of Gesture-based computing). Kunstgebouw gaat samen met Waag Society en het Instituut voor Beeld en Geluid een nieuwe versie van de bestaande game MonsterMedia ontwikkelen. Bij het spelen hiervan zullen kinderen hun hele lichaam gebruiken. In een interactieve installatie zullen kin-deren hun zelfontworpen mediamonster ontmoeten en ermee spelen.

De opkomst van intuïtieve interactie biedt ook mo-gelijkheden in combinatie met kunstdisciplines zoals dans en muziek. Onderzoek wijst uit dat kinderen het beste leren als ze plezier beleven; spelen doet veel voor de ontwikkeling van de hersenen. Met de succesvolle game MonsterMedia voor de bovenbouw van het primair onderwijs en SplitsZ voor mid-delbare scholieren, heeft Kunstgebouw jarenlange ervaring opgedaan met het ontwikkelen van educa-tieve games.

Onze visie op de toekomst houdt in dat wij flexi-bel en wendbaar willen inspelen op de nieuwste ontwikkelingen door expertise te ontwikkelen en delen, door te onderzoeken en ontwikkelen, door te luisteren en laten zien wie we zijn. We zetten in op onvoorspelbaarheid door samen te werken en onszelf voortdurend af te vragen wat de volgende stap moet zijn.

“Bij Codex KIT kunnen leerlingen in het voortgezet onderwijs stap voor stap een interactief multimedia verhaal produceren.”

10 richtlijnen voor nieuwe media

• Wees sociaal door relevante kennis te delen met je netwerk• Maak je projecten interactief: luister naar gebruikers en bied ze verschillende mogelijkheden• Kies waar mogelijk voor open source en open standaarden • Reserveer tijd en geld voor onderzoek en experimenten• Haak aan bij wat er al bestaat• Ontwerp op de groei zodat anderen zich kunnen aansluiten• Zet in op duurzame digitalisering (C02 neutraal hosten)• Kies voor cross-platform oplossingen• Verwacht geen wonderen van ICT: innoveren is een leerproces• Zorg ervoor dat uw eigen organisatie mediawijs wordt

19

Kunst en cultuur gaan verder dan de liefde voor een object. Dat zegt Jan franssen, commissaris van de koningin in Zuid-Holland. De commissaris die ook voorzitter is van het Prins Benhard Cultuurfonds Zuid-Holland en zijn loopbaan begon als geschiedenis-docent, kent als geen ander het belang van cultuuredu-catie. De provincie speelt daarin een bescheiden maar belangrijke rol. Zijn favoriete kunstwerk: De verwoeste stad van ossip Zadkine.

“De vorming van een jong mens moet zich richten op de vorming van een volledig mens. Met verstand en gevoel. Een mens die nadenkt over het zichtbare en on-zichtbare en beseft dat hij deel uitmaakt van de lange mars van de mensheid door de eeuwen heen. Die weet heeft van kunst, natuur en wetenschap. Cultuureduca-tie speelt daarin een essentiële rol.”

Die vorming is een taak van ouders en van leraren die voor de commissaris cultuurdragers zijn. Gemeenten en provincie hebben ook een rol: waar nodig onder-steunen. De VVD-commissaris betreurt daarom het ontbreken van een lijn tussen cultuurbeleid en cul-tuureducatie. “Geen enkele sector is zo versnipperd als de cultuursector. Gemeenten krijgen geld op basis van hun grootte. De versnippering van het cultuur-budget over gemeenten, rijk en provincies, leidt tot verwarring. Het synergetische voordeel ontbreekt.” Een herijking van de rollen van alle overheden en de particuliere sector is volgens hem nodig. “De rol van de provincie is daarin belangrijk. Kunstgebouw biedt kwalitatief hoogwaardige projecten. Zonder de provin-cie ontbreekt elke infrastructuur voor cultuur,” zegt Franssen die tevens voorzitter is van het Interprovinci-aal Overleg.

Vernieuwen is voor de commissaris daarom belangrij-ker dan bezuinigen. “Er moet eerst een nieuw concept komen. Daar hangt dan een prijskaartje aan. Dat is nuttiger dan met de botte bijl bezuinigen. Kunst is niet zoals de PVV doet voorstellen een linkse hobby. Inte-gendeel.” Altijd hetzelfde blijven doen, nodigt aan de andere kant niet uit tot creativiteit. “Als er bezuinigd moet worden is dat het momentum om creativiteit en energie te bundelen voor vernieuwende perspectieven waar we blij van worden.”

bina Ayar

‘Cultuur Is PersoonlIjKe vormIng’

Zijn favoriete kunstwerk in de provincie: De verwoeste stad van Zadkine. “Dat beeld is zo sprekend. Het markeert een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van een stad die daarna een metamorfose onderging. Het is het hart van Rotterdam.” Tegenover dat extroverte beeld stelt Franssen ‘het verstilde leven’ aan de Lange Voorhout in Den Haag. “Met zijn prachtige, cultuur-historische architectuur en zijn statige bomen, een kunstwerk.” Op de achtergrond hoort hij het liefst het nummer ‘Wat voor weer zou het zijn in Den Haag’ van Conny Stuart.

“Mijn belangstelling voor kunst is breder dan vroeger. Ik heb meer interesse en waardering voor abstracte kunst of beeldhouwwerken. Dat is ook de essentie van kunst en cultuur. Het is verruimend en verrijkend.”

20

sPoeDCursus fACebook, HyVes en lInkeDInSociale media als Facebook, Hyves en LinkedIn zijn niet alleen leuk, maar ook handig om kennis te delen met anderen. Kunstgebouw biedt basisschoolleerkrach-ten een workshop aan waarin je leert wat je er mee kunt, hoe je een account aanmaakt (en verwijdert) en op welke manier je sociale media binnen het onder-wijs kunt gebruiken. www.kunstgebouw.nl/primaironderwijs (workshops voor leerkrachten)

Hartslag vaN ZuId-HollandElke verandering in het landschap – de aanleg van wegen, het bouwen van wijken, verhogen van dijken of slopen van flatgebouwen – gaat gepaard met persoonlijke verhalen. Kunst-gebouw ontwikkelt in 2011-2012 een serie multimedia augmented reality projecten onder de noemer Hartslag van Zuid-Holland. Hierin gaan wij met drie kunstenaars op zoek naar de beleving en verbeelding van veranderingen in de provincie. Hartslag begint door een team in het gebied aan het werk te zetten om intensief samen met de lokale bewoners persoonlijke beelden, verhalen en herinneringen over één plek te verzamelen. Vervolgens krijgt een kunstenaar de opdracht deze caleidoscopische visie te vertalen naar een augmented reality kunst-werk. Hiermee wordt een eigen laag aan de werkelijkheid toegevoegd, een realiteit die de wetmatigheden van bouwprojecten ontstijgt.

regIster VAn De DAg vaN gisterDe senioren en jongeren van nu zijn opgegroeid in een heel andere tijd. Dat ze veel met elkaar gemeen hebben, daar komen ze achter door verhalen uit te wisselen. Wat deden jongeren vroeger? Wat waren de trends van toen? Welke gebeurtenissen hebben de wereld veranderd? Het multimediale project Register van de Dag van Gister legt persoonlijke herinneringen vast van senioren in het Verhalenkabinet bij bibliotheken in Noord- en Zuid-Holland. Op www.gister.nl is Register van de Dag van Gister daarnaast ook beschikbaar als vakoverstijgend lesproject voor het voortgezet onderwijs. www.kunstgebouw.nl/register

sPlatsjBij de beeldende kunstprojecten van Kunstmenu biedt Kunstgebouw naast het ‘echte’ kunstwerk in de klas ook een virtuele ontmoeting met kunst. Via de website Splatsj verdiepen leerlingen hun kennismaking met kunst door filmpjes, interactieve opdrachten en spelle-tjes. Op school of thuis. Samen met de leraar kan een leerling op Splatsj ook online een album maken. Met werkstukken, foto’s of andere kunstwerken. Verder zijn er per tentoonstelling interessante links te vinden. En het is mogelijk om leuke e-cards te sturen. www.splatsj.nl

21

DoorloPeNDe leerliJN MeDia-wijsheiDHet bijbrengen van mediawijsheid is een belangrijk onderdeel van opvoeding. Scholen bevinden zich in een goede positie om jongeren mediawijs te maken. De Doorlopende Leerlijn Mediawijsheid is een hulpmid-del om bewust met mediawijsheid aan de slag te gaan in het primair en voortgezet onderwijs. Het biedt een heldere structuur in het versnipperde veld. De leerlijn is een gratis online tool om te zien hoe activiteiten aansluiten bij verschillende niveaus en leerdoelen in het onderwijs. Dit is handig voor leerkrachten als hulpmid-del om mediaonderwijs te integreren in het bestaande curriculum, maar ook voor ontwikkelaars van lesmate-riaal, omdat de ‘witte vlekken’ in het aanbod zichtbaar worden. De Doorlopende Leerlijn is ontwikkeld door EYE film instituut Nederland, Digital Playground, SLO en Kunstgebouw.www.mediawijsheid.nl/doorlopende-leerlijn

Cultuur-AAnboD oP ééN siteDe website Cultuurme.nu presenteert het totale lokale, regionale en provinciale cultuuraanbod voor alle scholen in Zuid-Holland. Cultuurme.nu is de eerste website in Nederland van dit formaat op het gebied van cultuureducatie. Docenten kunnen bij een activiteit op de site een waardering achterlaten en helpen daarmee hun collega’s bij het maken van een keuze uit het aanbod. Kunstgebouw ontwik-kelde Cultuurme.nu in opdracht van de provincie Zuid-Holland en in samenwerking met het Erfgoed-huis Zuid-Holland en ProBiblio. Bij het vullen en actueel houden van het aanbod op de site spelen de cultuurnetwerkers per Zuid-Hollandse regio een belangrijke rol. Aanbieders van cultuureducatieve projecten kunnen met vragen en opmerkingen rechtstreeks bij hen terecht.www.cultuurme.nu

roaDmovie worDt collectiestukEen dag uit het leven van een provinciale weg is een roadmovie met 120 portretten van mensen die gebruik maken van de provinciale weg N470 die sinds 2007 Delft, Zoetermeer en Rotterdam met elkaar verbindt. De roadmovie maakt onder-deel uit van een meerjarige kunstmanifestatie die Kunstgebouw rondom deze weg organiseerde. Met filmische portretten analyseert en visualiseert Jeanne van Heeswijk de verandering van het land-schap. Van Heeswijk heeft kleine beeldschermen op een kaart van de N470 geplaatst en waarop alle 120 verhalen tegelijkertijd worden afgespeeld. Zo is zichtbaar dat iedereen in dit gebied een andere kijk op de werkelijkheid heeft. Deze maquette is onlangs aangekocht door Museum Boijmans van Beuningen. www.eenbekendeweg.nl

grAtIs lesPAkket Culturele MAAtsCHAPPelIjke stAgeMy stage! is een serie gratis lespakketten waar-mee middelbare scholen een culturele invulling kunnen geven aan de maatschappelijke stage (mas). Vanaf schooljaar 2011-2012 is de mas verplicht voor scholieren. met My stage! ont-wikkelen leerlingen zelf een cultureel evenement op school, zoals een open podium of filmfes-tival, of ze maken een cultureel product, zoals een art magazine. Kunstgebouw brengt de gratis lespakketten via online platforms en met behulp van sociale media onder de aandacht van docen-ten. Het eerste lespakket, My stage! podium is voorjaar 2011 beschikbaar.www.kunstgebouw.nl/mystage

22

“Het KloNK fantastIsCH, Net eeN eCHte KerKKloK”

Wanneer je de opera Tosca van Giacomo Puccini terugbrengt naar 50 minuten en 1 zangeres kun je niet met een enorm orkest op de proppen komen. Maar het kenmer-kende geluid van de kerkklokken in de opera mag ook in de one-woman versie niet ontbreken, dus ging producent Greetje Sluijs van Opera Spanga op zoek naar een buisklok-kenspel. “Normaal spelen wij in het Friese plaatsje Spanga en huren wij een buisklokkenspel bij de harmo-nievereniging. Maar in februari 2011 hadden we vier voorstellin-gen van Is this Tosca? in Museum Beelden aan Zee in Scheveningen.” Daarom ging Greetje op zoek naar een buisklokkenspel in de buurt. Via via kwam ze bij het Uitleencentrum van Kunstgebouw terecht. Een buisklokkenspel is een duur instrument en daarom zijn de verhuurkosten doorgaans hoog. Het Uitleencentrum van Kunstgebouw wil de kosten juist laag houden van de muziekinstrumenten en

audiovisuele apparatuur die ver-huurd worden aan verenigingen en instellingen. Maar toevallig had het Uitleencentrum net subsidie van Fonds 1818 ontvangen en kon daarmee een buisklokkenspel aan-schaffen om tegen een scherp tarief te verhuren. Opera Spanga mocht er als eerste gebruik van maken. “Twee weken na mijn telefoontje met Ad stond het glimmende splin-ternieuwe buisklokkenspel bij ons. Het klonk fantastisch! Net een echte kerkklok.” De opera was een groot succes. “Het origineel is vrij serieus, maar ons operaatje wisselt sterk van heel grappig naar ernstig. Onze zangeres Francis van Broekhuizen is iemand die mensen sowieso snel aan het lachen brengt. Het was vier keer uitverkocht. ” Opera Spanga speelt op 29 en 30 mei 2011 Is this Tosca? tijdens Opera aan Zee in Noordwijk.

www.operaspanga.nlwww.uitleencentrum.nl

23

Kunstgebouw is de provinciale organisatie voor kunst en cultuur in Zuid-Holland. wij willen dat kunst en cultuur leeft bij de bewoners van de provincie. om dit te bereiken ontwikkelen we vernieuwende concepten waarin professionele kunst, amateurkunst en kunst-educatie elkaar vinden en versterken. Ons werk in vijf kernwoorden:

intermediair – we brengen als productontwikkelaar, adviseur of projectleider organisaties en ideeën bij elkaar in diensten, projecten en duurzame samenwer-kingsverbanden;

innovatief – we vervullen een voortrekkersrol op het gebied van kunsteducatie, kunstbeleid, culturele

planologie en digitalisering in de culturele sector; integraal – we verbinden kunst met andere sectoren

zoals onderwijs, jeugd- en jongerencultuur, maat-schappij, toerisme, planologie, seniorenbeleid,

milieu etc.; bovenlokaal – we werken aanvullend op lokale net-

werken en hebben eigen netwerken op provinciaal en nationaal niveau; klantgericht – we werken in opdracht of op eigen

initiatief voor de doelgroepen onderwijs, overheid, kunstenaars en algemeen publiek.

algeMene info KunsTgeBouW

productontwikkeling

Conceptontwikkeling

Kennisdeling mediawijsheid

Nieuwe media

verbeteren vernieuwen

Samenwerking educatieve games

augmented reality

Innovatie

Werkbijeenkomsten

Provinciaal Jeugd Cultuurfonds

Educatieve tentoonstellingen

Kunst en gebiedsontwikkeling

Volkscultuur Kunstplannen

amateurkunst

%-regeling

Advisering beeldende kunst

Publieke Werken50-plus Gemeenten regio

Culturele planologie Jongerenwerk

Professionaliteitstoets

Ondersteuning uitvoering

masterplannen

Procesbegeleiding

Kunsteducatie

Primair onderwijs

Voortgezet onderwijs

roC Bso Projecten Lespakketten

Workshops leerlingen en leerkrachten

Netwerkbijeenkomsten

onderwijs

iCC’ers en vakdocenten

ICC-cursus Ondersteuning cultuurnetwerkers

Kunstmenu Kunst in uitvoering

Projecten & lespakketten

CKv www.cultuurme.nu

Kinderboekenweek

We Hebben Ons WeRK Ingedeeld In dRIe pROgRaMMa’s:

Een zelfstandig onderdeel van Kunstgebouw is het Uitleencentrum. Hier kunnen instellingen, verenigingen voor amateurkunst en kunsteducatie muziekinstrumenten en audiovisuele apparatuur lenen. www.uitleencentrum.nl

- We bereiken jaarlijks ruim 135.000 leerlingen in het basisonderwijs- We bereiken jaarlijks ruim 12.000 leerlingen in het voortgezet onderwijs- We ontwikkelen en coördineren jaarlijks ruim 25 kunstprojecten voor een algemeen publiek Daarmee zijn we in alle gemeenten in Zuid-Holland actief.

Boekjaarsubsidie - 58%Projectsubsidie - 13%Opdrachten - 7%Overige baten - 22%

FInanCIerIng (Getallen uit 2010)

Neem een abonnement op onze nieuwsbrief: www.kunstgebouw.nl/nieuwsbriefVolg ons op Twitter: @kunstgebouw

zichtbaar maken wat er is, stimuleren wat er kan zijn.

ma

ga

zIn

e #1 / m

ei 2011