Klinisch Kinderneurologisch Onderzoek voor de CLB-artsN. DevogelaerStudiedag VCLB30 april 2010

Inhoud

I. SitueringII. Belang van tijdige detectieIII. AandachtspuntenIV. ZorgkaderV. StappenplanVI. Voorstelling ontwerp klinisch

kinderneurologisch onderzoek (KNO) voor de CLB-arts

I. Situering

• Eindverhandeling ManaMa JGZ, juni 2007• Wetenschappelijk Medewerker dienst JGZ, KUL,

december 2007 (Jong!-0)

II. Belang van tijdige detectie

• Invloed (van en) op andere ontwikkelingsdomeinen, met socio-emotionele ontwikkeling (autonomie, zelfvertrouwen ‘status’ onder peers) in het bijzonder kind in zijn totaliteit en omgeving multidisciplinair benaderen

• Invloed op schools functioneren• Grove motoriek: LO, speelplaats• Fijne motoriek: tekenen, knutselen, schrijven• Praxie

III. Aandachtspunten motoriek

• een veelheid: ‘g’-factor• Splinteruitval en –vaardigheden (DCD)• Invloed van omgeving (leereffect) vb balspel• Leeftijdsadequaat? WAT-bril

=kwantitatief, dmv ‘hard’ cijfermateriaal(Ab)Normale motoriek? HOE-bril

=kwalitatief, dmv observatie

III. Aandachtspunten motoriek

• Dynamisch proces: belang van herhaald onderzoek en surveillance vs ‘screening’ en momentopname (cfr. groeicurve)

• Inter- en intra-individuele variabiliteit

III. Aandachtspunten motoriek(Prof. Dr. M. Jongmans)

III. Aandachtspunten motoriek

• Systematische screening tijdens consult is (voorlopig) utopie gezien• dynamisch karakter vs momentopname• het gebrek aan een gestandaardiseerd

instrument (hetzij vragenlijst voor ouders of leerkracht, hetzij klinische testbatterij) om grove, fijne motoriek en praxie te evalueren gedurende de zeer beperkte beschikbare tijd (enkele minuten)

• de grote variatie in leeftijd (tussen 4 en 5,5 jaar) en omgevingsinvloeden (leereffecten)

• de grote intra-individuele variabiliteit en inter-individuele variabiliteit

III. Aandachtspunten motoriek

• Ontwikkelingstoezicht “developmental surveillance”

• Informatie van: kind (via), ouders, (turn)leerkracht, Kind en Gezin, … verzamelen ter gelegenheid van het APO

• Tijdens APO oog hebben voor mogelijke problemen op een manier waarmee ervaring is opgebouwd door arts/VPK.

III. Aandachtspunten motoriek

‘Optimal’ performancequietobservingknows what to doself-correcting

behavioroften good

vocabularyinterestedenjoys taskssustained

attentiontired as result of

concentration

motor score adequate

Non-optimal’ performancerestlesswants to ‘escape’trial and error strategyno self-correctionlimited vocabularyno real interestprefers to do ‘own’

thingcannot handle

pressure; easily frustrated

little task-orientedtired as result of

resistance & hyperactivity

• often low motor score

IV. Zorgkader • Onderkennen van risicofactoren én beschermende

factoren vb. (extreme) prematuriteit, stimulerende omgeving

• Bij signalen/vermoedens: inschatting van oorza(a)k(en) en ernst - i.f.v. ZORG

- binnen globale context/multidisciplinair

- stappenplan

V. Stappenplan• is leidraad voor ons handelen (HGD)• Bestaat uit

• Intake• Strategiefase Observatiefiches voor de

CLB-medewerker• Onderzoeksfase Klinisch KNO voor de CLB-

arts• Integratie & indicatiestelling• Advies en zorg

VI. Voorstelling ontwerp klinisch KNO voor de CLB-arts• Doel: detectie van aandoeningen van CZS, PZS en

spieren die zich (o.a.) manifesteren o.v.v. motorische symptomen

• Clusters van (mineure) neurologische tekens• Voorwaarden: voldoende ruim en verlicht lokaal,

aanwezigheid van ouder(s), dossier of boekje K&G, materiaal: reflexhamer, penlicht

VI. Voorstelling ontwerp klinisch KNO voor de CLB-arts

Het kind is ontkleed en1. staat rechtop2. ligt op de rug3. zit4. kleedt zich aan

1. Het kind staat rechtop

• Houding: inspectie• Statisch evenwicht• Locomotie en coördinatie• Dynamisch evenwicht

1. Het kind staat rechtop

• Houding: inspectieo Opzijo Rugzijde o Voorzijde

• Statisch evenwicht• Locomotie en coördinatie• Dynamisch evenwicht

1. Het kind staat rechtop

• Houding: inspectie• Statisch evenwicht

o Proef van Rombergo Op tenen staan, armen in de luchto Staan op 1 been

• Locomotie en coördinatie• Dynamisch evenwicht

1. Het kind staat rechtop

• Houding: inspectie• Statisch evenwicht• Locomotie en coördinatie

o Gango Achteruit stappeno Rennen

• Dynamisch evenwicht

1. Het kind staat rechtop

• Houding: inspectie• Statisch evenwicht• Locomotie en coördinatie• Dynamisch evenwicht

o Tenengang voor- en achteruito Hielengang voor- en achteruito Vooruit lopen op een streepo Hinkelen

2. Het kind ligt op de rug

• Inspectie• (Passieve) Tonus• Kracht OL en dissociatie

2. Het kind ligt op de rug

• Inspectieo Spiermassao Bewegingsanomalieën

• (Passieve) Tonus• Kracht OL en dissociatie

2. Het kind ligt op de rug

• Inspectie• (Passieve) Tonus

o Axiaalo OL

• Kracht OL en dissociatie

2. Het kind ligt op de rug

• Inspectie• (Passieve) Tonus• Kracht OL en dissociatie

o Snel laten opstaan vanuit lighouding

3. Het kind zit

1) Arm- en handmotoriek• Kracht BL• Bewegingscoördinatie BL• Bewegingsstabiliteit en precisie• (Passieve) Tonus BL

2) Reflexen en craniale zenuwen• Peesreflexen• Craniale zenuwen (selectie)

3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit

1) Arm- en handmotoriek• Kracht BL

o Proef van Mingazzini Io Proef van Grasset

• Bewegingscoördinatie BL• Bewegingsstabiliteit en precisie• (Passieve) Tonus BL

2) Reflexen en craniale zenuwen3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit

1) Arm- en handmotoriek• Kracht BL• Bewegingscoördinatie BL

o Diadochokinesis• Bewegingsstabiliteit en precisie• (Passieve) Tonus BL

2) Reflexen en craniale zenuwen3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit

1) Arm- en handmotoriek• Kracht BL• Bewegingscoördinatie BL• Bewegingsstabiliteit en precisie

o Vinger-neusraakproef• (Passieve) Tonus BL

2) Reflexen en craniale zenuwen3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit

1) Arm- en handmotoriek• Kracht BL• Bewegingscoördinatie BL• Bewegingsstabiliteit en precisie• (Passieve) Tonus BL

o Elleboog, pols, schouder2) Reflexen en craniale zenuwen3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit

1) Arm- en handmotoriek2) Reflexen en craniale zenuwen

• Peesreflexeno Achilles-, knie-, biceps- en tricepspeesreflexo Voetzoolreflexen

• Craniale zenuwen (selectie)3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit

1) Arm- en handmotoriek2) Reflexen en craniale zenuwen

• Peesreflexen• Craniale zenuwen (selectie)

o Neuro-oftalmologischo N. facialis (VII)o Buccofaciale praxie

3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind zit

1) Arm- en handmotoriek2) Reflexen en craniale zenuwen

• Peesreflexen• Craniale zenuwen (selectie)

3) Meten van hoofdomtrek• Plotten op curve van K&G• Groeicurve ♀ en ♂, 1-5 jaar, Vlaanderen 2004

3. Het kind zit

3) Meten van hoofdomtrek

3. Het kind kleedt zich aan

• Praxie• Maken van aantekeningen