1

Informatie over het medisch onderzoek door het CLB

Handleiding voor de begeleider: CLB-medewerker of leerkracht

Doel van deze flappenmapTijdens hun schoolloopbaan komen kinderen en jongeren regelmatig op (verplicht) medisch onderzoek bij hun CLB. Als CLB-medewerkers vinden we het erg belangrijk om hen goed te onthalen en te informeren over het consult, de werking van het CLB en de rechten van de leerling. De flappenmap is hiervoor ontworpen.

Inhoud We zullen natuurlijk vertellen waarom de leerling op medisch onderzoek komt en wat er allemaal gaat gebeuren. Het medisch onderzoek is een waardevol contactmoment dat een invloed heeft op de perceptie van het CLB bij de leerling. We zullen daarom ook ons team en de CLB-werking voorstellen. Bij het uitvoeren van het consult worden de rechten van het kind gerespecteerd. Vandaar ook een korte toelichting over deze rechten.

Gebruik Voor wie is de map bedoeld?De flappenmap is bedoeld als hulp voor de CLB-medewerker of de leerkracht die de toelichting over het geplande medisch onderzoek geeft aan de leerlingen, in het CLB of op school. De map ondersteunt en visualiseert het verhaal. Ze kan daarnaast ook ter inzage voor de leerlingen worden gelegd in de wachtzaal of in de klas, of als affiche worden opgehangen in de wachtzaal of het onderzoekslokaal. De map kan gebruikt worden vanaf het 1e leerjaar tot en met het 3e secundair (niet voor kleuters).

2

Wat is er a l lemaal in opgenomen? Alles wat de leerling moet weten vóór het onderzoek:- Voorstelling van het CLB- Alles wat er kan onderzocht worden tijdens het onderzoek. Bepaalde items worden bij iedereen onderzocht en andere enkel bij een vraag. De leerling kan op elk ogenblik zelf een vraag stellen, ook al is een bepaald onderzoek op deze leeftijd niet voor iedereen voorzien. - Rechten (en plichten) van de leerling

Hoe kan je werken met de map? In de tekst wordt de leerling rechtstreeks aangesproken met een korte en eenvoudige boodschap. Als begeleider kan je op bepaalde elementen dieper ingaan, rekening houdend met de leeftijd. Vertel bvb. wie het CLB-team is in deze school en laat zo mogelijk een foto zien. Vraag aan de leerlingen of ze weten hoe ze de CLB-medewerkers kunnen contacteren in hun school en daarbuiten. Geef de contactgegevens: laat deze inschrijven in de schoolagenda of geef een sticker mee. Vraag of de leerlingen weten voor welke ziekte er een vaccinatie wordt gegeven en of de toestemmingsbrief besproken is thuis. Je kan refereren naar infoacties in de school, bvb. over de bescherming tegen mazelen of de HPV-vaccinatie. Bij adolescenten benadruk je de zorg voor de privacy bij het meten en wegen en zeg je iets over hun recht om mee te beslissen bij de vaccinatie.

3

Voor de leerling: wat je moet weten over het medisch onderzoek

Het CLB, wat is dat? Het CLB, dat is het centrum voor leerlingenbegeleiding. Elke school werkt samen met 1 CLB. Wij zorgen er mee voor dat kinderen en jongeren zich goed en gezond voelen en alle kansen krijgen om goed te leren op school. Daarvoor werken CLB’s samen met de school, maar we staan toch los van de school.

Waarvoor d ient een CLB? School en CLB dragen samen zorg voor een fijn schoolklimaat waarbij niemand uit de boot valt. Ouders en leerlingen kunnen bij het CLB terecht voor gratis hulp. Je kan bij ons vragen stellen over: leren en studeren; studiekeuze en beroepskeuze; gezondheid, seks, vriendschap en verliefdheid.

Je kan er ook terecht als je je niet goed voelt, verdriet hebt of ergens mee zit. In feite kan je met elke vraag naar het CLB komen. Als wij geen hulp kunnen geven, dan zoeken we samen uit waar je wel terecht kan. Het CLB doet ook medische onderzoeken en geeft vaccinaties.

Wie z i jn wi j en waar v ind je ons? Voor elke school staan een aantal CLB-mensen die samenwerken: een maatschappelijk werker, een psycholoog, een verpleegkundige en een dokter. Ook na het medisch onderzoek staat onze deur voor jullie open. Wie met ons wil spreken, kan naar het CLB komen of wij komen naar de school. Als je niet weet waar ons te vinden, dan kan je dit te weten komen op school (bv. op het secretariaat).

Leren &

studerenOnderwijs-

loopbaan-

begeleidingPreven

tieve

gezondheids-

zorg

Psychish

en sociaal

functionere

n

4

Vandaag komen jullie op medisch onderzoek. Waarom is d i t onderzoek nodig?Om je goed te voelen en goed te kunnen leren, is het belangrijk dat je gezond bent en goed groeit. Daarom moeten kinderen en jongeren regelmatig op medisch onderzoek komen. Dat staat ook zo in de wet. Daarin staat beschreven op welke leeftijd een onderzoek gebeurt, wat er precies wordt onderzocht en hoe dit gebeurt. Voor iedere jongere van deze leeftijd is dit hetzelfde. Er zijn korte en meer uitgebreide onderzoeken. De korte gebeuren meestal op school, de uitgebreide meestal op het CLB.

Wat staat er op het programma? Jullie brachten al een of enkele vragenlijsten mee, ingevuld door jullie ouders en/of jijzelf. Die kijken we na en er is even tijd voor een gesprek, zowel bij de dokter als de verpleegkundige. We willen graag weten of je: je gezond voelt en gezond leeft; al gezondheidsproblemen hebt gehad. Dan weten we graag welke problemen dat waren en hoe dat dan voor jou liep; vragen hebt.Je kan alle vragen stellen, zowel over je gezondheid als over het onderzoek, de vaccinatie… Of over iets anders dat je bezig houdt.

Daarnaast doen we ook een medisch onderzoek. Soms is dit alleen bij de verpleegkundige. Vanaf het 5e leerjaar kom je altijd ook bij de dokter.

Kleu

terklas

1e (3/4) kort

2e (4/5) uitgebreid

Secundair

1e (12/13) uitgebreid

3e (14/15) uitgebreid L

agere school1e (6/7) kort

3e (8/9) kort

5e (10/11) uitgebreid

5

Jullie worden gemeten en gewogen. Dat doen we bij elk onderzoek.

Waarom doen we dat? We willen weten of je goed groeit en of je lengte en gewicht goed zijn voor jouw leeftijd.

Hoe doen we dat? De verpleegkundige laat je onder de meetlat en op de weegschaal staan. Om dit zo juist mogelijk te kunnen doen, zullen we vragen om je lange broek, trui en schoenen uit te doen.

Secundair

gewicht

en

lengte

6

We gebruiken een groeicurve.Hoe groot je bent en hoe zwaar je weegt, zetten we op een groeicurve. Horizontaal tellen we de jaren en verticaal het aantal cm of kg. Dit vergelijken we met het vorig onderzoek. Zo zien we of je goed aan het groeien bent en of je lengte en gewicht goed zijn voor de leeftijd. Het resultaat mag jij natuurlijk weten. We zorgen ervoor dat dit enkel aan jou wordt verteld (niet aan andere leerlingen).

7

We doen een oogonderzoek om de gezichtsscherpte te meten.Dat doen we altijd in 1e, 3e en 5e leerjaar. In het secundair enkel als dit nodig is.

Waarom doen we dat? Goed kunnen zien is erg belangrijk om goed te kunnen volgen op school. Omdat de ogen bij jonge mensen nog ontwikkelen en veranderen, zal een onderzoek altijd gebeuren bij kleuters en in de lagere school. Als je zelf vragen of opmerkingen hebt over je gezichtsscherpte, dan vertel je dit best aan de dokter of verpleegkundige.

Hoe doen we dat? De verpleegkundige laat je een oog bedekken om het andere te testen. Jij moet zeggen wat je ziet op het plaatje dat de verpleegkundige je aanwijst. Daarna doe je hetzelfde met het andere oog. Bij het onderzoek moet je je bril (of contactlenzen) opzetten als je die hebt.

gezichtsscherpte

8

In het 1e leerjaar testen we het kleurenzicht. Soms doen we dit ook in het 5e leerjaar. Waarom doen we dat? Als je sommige kleuren minder goed van elkaar kan onderscheiden, kan dit lastig zijn in de klas en voor sommige beroepen later.

Hoe doen we dat? Je moet de cijfers zoeken in een kleurenplaat. Denk je dat er iets niet in orde is met jouw kleurenzicht? Stel dan je vraag bij het onderzoek!

In het 5e leerjaar testen we het dieptezicht.Waarom doen we dat?Een goed dieptezicht is belangrijk om afstanden en snelheden goed te kunnen inschatten.

Hoe doen we dat? Je moet een speciale bril opzetten en enkele kijkopdrachtjes in een boek uitvoeren. Denk je dat er iets niet in orde is met jouw dieptezicht? Stel dan je vraag bij het onderzoek!

kleur-

en

diepte-

zicht

9

We testen het gehoor.Dat doen we in het (1e en) 5e leerjaar en in het 3e secundair. In andere leerjaren als dit nodig is.

Waarom doen we dat?Goed horen is eveneens erg belangrijk om goed te kunnen werken op school.Het gehoor kan verminderd zijn door een propje in je oor, door bepaalde ziekten of door lawaai. Je gehoor testen we niet bij elk onderzoek. Als je denkt dat je niet goed hoort, dan mag je hierover zeker een vraag stellen.

Hoe doen we dat? Je zet een koptelefoon op en luistert naar de fluittonen. Jij moet telkens je hand opsteken aan de kant waar je dat geluid hoort.Bij grotere kinderen wordt soms een nieuwe methode toegepast. Dan luister je naar cijfers in de koptelefoon en je doet zelf de test met de computer.

gehoor

10

We vragen of je naar de tandarts gaat en je tanden poetst. Soms kijken we je tanden na.

tanden

11

Over al deze dingen mag je vragen stellen aan de dokter. Als je bang bent voor het onderzoek of vindt dat er aan iets speciaal aandacht moet gegeven worden, dan mag je dat zeker zeggen.

Bij de dokter. Vanaf het 5e leerjaar kom je altijd ook bij de dokter. Die gaat even met je praten over de vragenlijst en het onderzoek dat je al gehad hebt.

Daarna gebeuren er nog enkele extra onderzoeken.

De dokter zal: naar je rug, benen en voeten kijken je geslachtsdelen nakijken. Hiervoor moet je even je onderbroekje laten zakken. Bij de jongens zal de dokter kijken of de voorhuid goed naar achter kan en of de teelballen helemaal in orde zijn. Zij (of hij) controleert hoe groot ze al geworden zijn door te vergelijken met een soort kralensnoer. Bij meisjes kijkt de dokter naar de borstontwikkeling en vraagt of er al maandstonden zijn. Zowel bij jongens als bij meisje willen we weten hoe het zit met de puberteit. Dat is je ontwikkeling van meisje naar vrouw of van jongen naar man. We willen weten of dit goed verloopt. Soms kijkt de dokter ook andere dingen na, zoals mond en oren.

rug en voeten

geslachtsdelen

12

Wie een vaccinatie nodig heeft krijgt een spuitje.Dit gebeurt in het 1e en 5e leerjaar en in het 3e secundair, bij meisjes ook in het 1e secundair

Waarom is dat nodig? Het spuitje beschermt je tegen bepaalde ziekten die ernstige gevolgen kunnen hebben. Zo kan je deze ziekte later niet meer krijgen.In het 1e leerjaar is dit: kroep, klem, kinkhoest en polio.In het 5e leerjaar: mazelen, bof en rode hond.In het 1e secundair voor meisjes: het baarmoederhalskanker virus.In het 3e secundair: (opnieuw) kroep, klem en kinkhoest.

Doet het p i jn? Je voelt de prik, maar het is snel voorbij. Vertel het aan de dokter als je erg bang bent.

Kan je daar nadien last van hebben? Nadien zou het kunnen dat je last hebt op de plaats waar je het spuitje hebt gekregen: rood, wat dik, wat pijn… Soms (niet vaak) kan je je in de dagen die volgen op het spuitje wat minder goed voelen. Dat gaat vanzelf over. Als het te lastig is, kan je eventueel een pijnstiller gebruiken.

Moet iedereen dat kr i jgen? Deze spuitjes zijn niet verplicht. Daarom geven we ze alleen als we hiervoor toestemming hebben gekregen van jullie ouders en ook van jullie, als je hiervoor bekwaam genoeg bent. We hopen dat jullie dit samen met jullie ouders hebben besproken. Als je ons nog iets wil vertellen over het spuitje of een vraag wil stellen, dan mag je dit zeker doen.

spuitje

13

Kinderen hebben rechten. Het doet er niet toe hoe groot je bent, welke kleur je huid heeft of uit welk land je komt: kinderen hebben rechten! We vinden het belangrijk dat die gerespecteerd worden en doen dat ook bij het onderzoek.

K inderen en jongeren z i jn belangr i jk . Jullie zijn vandaag te gast bij ons. Jullie zijn erg belangrijk. We willen dat je je goed voelt bij het onderzoek en dat je er zelf wat aan hebt. Daarom geven we uitleg over wat we doen en waarom we dat doen. Je mag meepraten en je mag vragen stellen.Als je een vraag hebt, dan zullen we samen met jou naar een antwoord of een oplossing zoeken.

Je kan (naargelang je leeft i jd) mee bes l issen. Het medisch onderzoek is verplicht. Maar als je wil dat we met iets speciaal rekening houden, dan zullen we daar zeker naar luisteren en met jou bespreken hoe we dit kunnen doen!

ik leg het uit aan jou

ik mag vragen stellen enmeepraten

ik tel mee

ik mag vragenstellen over mijn dossier ik kan op jullie

vertrouwen

14

J i j hebt een e igen doss ier. Daarin komt alles wat met jou en het CLB te maken heeft. Wij schrijven de resultaten van jouw onderzoek erin zodat we het volgende keer nog weten. Wat we erin schrijven is geen geheim. Als je er iets wil over weten of als je wil dat we er iets extra inschrijven, dan mag je dat vragen. Dit dossier wordt ook gebruikt en ingekeken door de andere mensen van het team. We werken immers samen om je zo goed mogelijk te helpen zolang je naar school gaat. Jouw dossier bewaren we goed, tot 10 jaar nadat je de laatste keer bij ons bent geweest.

Je kan op ons vertrouwen.Misschien wil je iets vertellen, maar wil je niet dat iemand anders hier iets over weet.Wij hebben beroepsgeheim. Dat wil zeggen dat we niets verder mogen vertellen, behalve in enkele uitzonderingen. Je kan er dus op rekenen dat het veilig is bij ons.

Meer informatie over het CLB en de onderzoeken vind je op de website van jouw CLB of op

http://www.vclb-koepel .be/ leer l ingen-en-ouders of op http://www.ond.v laanderen.be/c lb/ .

Na het medisch onderzoek

Jij bent de eerste die mag weten wat het resultaat is van het onderzoek en op welke manier hier verder mee wordt omgegaan. De dokter zal je dit vertellen vooraleer je bij hem of haar buiten gaat. Je krijgt ook een brief mee met de resultaten. Die is voor jou, maar ook voor je ouders, want zij zijn voor jou verantwoordelijk en willen dit resultaat ook graag kennen.

Soms kan het nodig zijn dat ook de leerkracht met iets rekening houdt op school, bijvoorbeeld dat je niet zo goed kan zien. De dokter zal dan met jou bespreken hoe daar voor gezorgd kan worden.

We hopen we dat onderzoek voor jullie heel goed meevalt en een leerrijke ervaring wordt.