Klassikale instructie voortgezet onderwijs

Aan de leerkracht:

De dia’s kunnen op een smartboard in de klas vertoond worden. Het is aan de leerkracht

om eventueel dia’s uit de presentatie niet te behandelen.

ColofonDe Tachtigjarige Oorlog.Historisch Museum Den BrielMarkt 13231 AH Brielletel. 0181- 475 475 Toegangsprijzen en openingstijden: ziewww.historischmuseumdenbriel.nl

Tekst en samenstelling: Marinka Visser, medewerkereducatie en publieksbegeleiding. De Tachtigjarige Oorlog. Historisch Museum DenBriel, 2012 ©

IK HOU VAN HOLLAND

• Ik Hou Van Holland – YouTube (klik op de link)

Wat ga je leren?

Waarom is Beatrix eigenlijk onze koningin? Waar komt de kleur oranje vandaan? Ben ik van ‘Duytschen Bloet’?

Om meer van Nederland te begrijpen, zul je terug moeten gaan in de geschiedenis. De Tachtigjarige Oorlog, ook wel de opstand genoemd, heeft een grote invloed gehad op ons land zoals het er nu uitziet…

Wie is wie…Wat weet jij al van de hoofdpersonen uit de Tachtigjarige Oorlog?

Vul bij elke persoon de naam en wat kernwoorden in… Geen idee? Blader nog eens terug aan het einde van deze les!

Aanloop naar de Tachtigjarige Oorlog….

Karel V

Bekijk het volgende filmpje:

Canonclip: Karel V (voortgezet onderwijs) | entoen.nu (klik op de link)

Fokke en Sukke

Karel V doet afstand van de troon

In 1555 doet Karel V afstand van de troon. Karel V droeg zijn rijk over aan zijn zoon Filips de Tweede (links).

Ondersteund door de jonge prins Willem van Oranje (rechts) vertelde hij de mensen over zijn liefde voor de Nederlanden. Hij vroeg ook vergeving voor zijn fouten.

Tijdlijnbegin van de Tachtigjarige Oorlog

Aanbieding smeekschrift

aan Margaretha van Parma

1566

Beeldenstorm

1567

Komst van de Hertog van Alva met 16.000 soldaten.

Slag bij Oosterweel

15721569

Alva stelt bloedraad in.

1571

Willem van Oranje zet de militaire aanval in met een bevrijdingsleger van huurlingen.

Slag bij Heiligerlee.

Alva verbant Prins Willem van Oranje.

De gevangen graven Egmont en Horne worden in opdracht van Alva in Brussel onthoofd. Beschuldiging:majesteitsschennis.

De Hertog van Alva voert de Tiende Penning in, een beruchte belastingmaatregel.

In de Nederlanden bereidt men zich voor op een lange strijd. Zo wordt ongeveer een zesde deel van de eiken van het Haagse Bos (Den Haag) gekapt om een verdediging te bouwen tegen Spaanse soldaten.

1 april: Inname van Den Briel door de watergeuzen.

19 Katholieke geestelijken afkomstig uit Gorcum worden tegen de zin van Willem van Oranje door geuzen in Brielle gemarteld en vermoord. Deze geestelijken worden bekend als de martelaren van Gorcum.

Eerste vrije Statenvergadering in Dordrecht. 12 steden zijn hier aanwezig, hier wordt de basis gelegd voor de Staat der Nederlanden.

Onrust…

Vanaf 1517 kwam de Reformatie op gang: een godsdienstige beweging die de katholieke kerk wilde hervormen. Deze beweging kreeg veel aanhang. Veel mensen waren het niet eens met de grote invloed en rijkdom van de katholieke kerk.

Karel V, zelf katholiek, pakte deze hervormers hard aan. Hij richtte een speciale rechtbank (inquisitie) op om "misdrijven" tegen het katholieke geloof op te sporen en deze ketters te veroordelen. Filips II zette het strenge beleid van zijn vader Karel V voort: het rooms katholicisme werd de verplichte godsdienst.

Vraag:

• Wat zijn ‘ketters’?

Landvoogdes

Omdat hij zelf in Spanje bleef, stelde Filips II zijn halfzus Margaretha van Parma aan als landvoogdes om de Nederlanden te besturen.

Veel edelen, onder wie Willem van Oranje, hadden veel kritiek op Filips II en zijn strenge vervolging van ketters. Maar de Spaanse koning hield voet bij stuk.

Geuzen

Op 5 april 1566 boden 200 ongewapende edellieden een smeekschrift aan Margaretha van Parma aan. Zij wilden dat er een einde komt aan de geloofsvervolgingen.

Margaretha van Parma schrok van het aantal edellieden. Maar een raadsheer fluisterde geruststellend in haar oor: ce ne sont que des gueux (het zijn maar bedelaars).’ Dezelfde edelen besloten enkele dagen later zichzelf 'geuzen' te noemen. Ze gingen een bedelnap dragen aan hun riem en een penning om hun hals. Zo kon iedereen deze geuzen voortaan herkennen.

Beeldenstorm

Bekijk het filmpje bij het volgende nieuwsbericht:

Brokstukken uit Beeldenstorm sieren kerk in Schiedam | RTV Rijnmond (klik op de link)

Beeldenstorm

Wat voor soort beelden werden er in de Janskerk in Schiedam vernield?

Door wie werden ze vernield?

Bedenk een aantal redenen waarom de geuzen deze heiligenbeelden vernielden…

Het kunstwerk van Sjef Hendricxs:

Beeldenstorm

Het bestormen en plunderen van kerken en kloosters werd de Beeldenstorm genoemd. In 1566 vond in de Nederlanden de eerste Beeldenstorm plaats.

Er waren verschillende redenen voor de vernielingen. De grote rijkdom van de Rooms Katholieke kerk stond in contrast met de armoede en werkloosheid onder de bevolking. Aanhangers van het Calvinisme waren ook tegen het vereren van heiligenbeelden in de kerken. Calvinisten wilden terug naar het zuivere geloof van de eerste christenen. De kerk moest een plek zijn waar Gods woord duidelijk aanwezig was en de Bijbel werd gelezen en uitgelegd.

Fokke en Sukke

Het begin van de opstand in de Nederlanden

Willem van Oranje was een belangrijke edelman in de Nederlanden. Hij ging zich steeds meer verzetten tegen het strenge beleid van Filips II, dat steeds strenger werd na de Beeldenstorm..

Willem van Oranje wordt ook wel ‘vader des vaderlands’ genoemd.

Waarom? Bekijk de clip:

Canonclip: Willem van Oranje (1533-1584) | entoen.nu

Vraag:

• Welke belangrijke personen in Nederland zijn familie van Willem van Oranje?

In 1567 werd de hertog van Alva naar de Nederlanden gestuurd om de opstand de kop in te drukken; hij stelde de Raad van Beroerten in: een rechtbank voor ketters. De Raad van Beroerten besloot om de bezittingen van Willem van Oranje in beslag te nemen en hem te vervolgen.

Veel van de edelen vluchtten, sommigen op schepen: de watergeuzen. Willem van Oranje vluchtte ook en koos de kant van de watergeuzen. De watergeuzen zwerven rond op zee en vallen schepen van en naar kustplaatsen in de Nederlanden aan. In 1572 verbiedt Elisabeth I, de Engelse koningin, de watergeuzen nog langer in de Engelse havens te verblijven. De watergeuzen zetten koers naar Noord-Duitsland, maar door een felle noordwesterstorm moesten ze uitwijken. Op 1 april 1572 gaat de vloot van de watergeuzen onder leiding van de Briellenaar Blois van Treslong voor anker in de Maasmond, vlakbij Brielle.

Het begin van de opstand in de Nederlanden

Op 1 april verloor Alva zijn bril

De aanvoerder van de geuzen was admiraal Lumey. Lumey en vice-admiraal Willem Bloys van Treslong, die in Den Briel geboren was, besloten in overleg om Den Briel te veroveren.

De veerman Coppelstock had de geuzenvloot gezien en was aan boord gegaan van het vlaggenschip. Coppelstock raakte in gesprek met Bloys van Treslong. Van Treslong vroeg Coppelstock om aan burgemeester Koekebakker te vragen de stad over te geven.

Op 1 april verloor Alva zijn bril

De geuzen besloten na lang wachten op antwoord van het stadsbestuur om de stad in te nemen. De stad werd door twee groepen ingenomen. Bloys van Treslong kon via de openstaande Zuidpoort de stad binnentrekken. De tweede groep kwam voor de Noordpoort te staan. De watergeuzen rammeiden deze poort met een scheepsmast. Brielle werd door de geuzen ‘In naam van Oranje’ ingenomen.

Op 1 april verloor Alva zijn bril

Hiermee werd Den Briel, de eerste vrije stad van de Nederlanden:

Libertatis Primitiae (eersteling der vrijheid)

Foto: Het oude Stadhuis in Brielle.

Vraag:

• Waar komt de uitspraak ‘op 1 april verloorAlva zijn bril’ vandaan?

Elk jaar wordt op 1 april de inname van de stad nog steeds nagespeeld…

Een 1 april viering in Brielle…

1 april viering in Brielle (klik op de link)

Tijdlijn begin van de Tachtigjarige Oorlog

1566

Beeldenstorm

1567

Slag bij Oosterweel

15721569

Alva stelt bloedraad in.

1571

Willem van Oranje zet de militaire aanval in met een bevrijdingsleger van huurlingen.

Slag bij Heiligerlee

De gevangen graven Egmont en Horne in opdracht van Alva in Brussel onthoofd. Beschuldiging: majesteitsschennis.

De Hertog van Alva voert de Tiende Penning in, een beruchte belastingmaatregel.

In de Nederlanden bereidt men zich voor op een lange strijd. Zo wordt ongeveer een zesde deel van de eiken van het Haagse Bos (Den Haag) gekapt om een verdediging te bouwen tegen Spaanse soldaten.

19 Katholieke geestelijken afkomstig uit Gorcum tegen de zin van Willem van Oranje door geuzen in Brielle gemarteld en vermoord. Deze mensen worden bekend als de martelaren van Gorcum.

Vul de belangrijke gebeurtenissen in die missen op de tijdlijn.

Waarom is Beatrix eigenlijk onze koningin? Waar komt de kleur oranje vandaan? Ben ik van ‘Duytschen Bloet’?

Je hebt nu meer geleerd over de Tachtigjarige Oorlog en misschien kun je ook antwoord geven op bovenstaande vragen.

In het Historisch Museum Den Briel gaan jullie nog meer ontdekken over deze belangrijke periode in de geschiedenis die een grote invloed heeft gehad op ons land zoals het er nu uitziet.

Maar wat is Nederland eigenlijk?Welke persoon vertegenwoordigt volgens jullie Nederland? Wat zijn Nederlandse gebruiken? Welke historische persoon of welke gebeurtenis is erg belangrijk geweest voor Nederland?

Benoem één persoon/gebeurtenis/gebruik met je groepje en houd een pleidooi voor de klas en laat zien wat of wie voor jullie écht Nederland is… Het groepje met de beste argumenten wint!