Kansen in de BBEvoor de Energiesector

Platform Bio-Energie

Peter – PaulSchouwenberg. Essent

Utrecht, 8 april 2011

Essent grootste producent van duurzame energie in Nederlanden voorloper in biomassa

2

Grootste producentduurzame energie in Nederland

� Meer dan 20 jaar ervaring metbiomassa

� Bijstook naar 50% (uniek inEuropa)

� Duurzaam en transparanto Green Gold Label (GGL)o >85% van gebruikte

biomassa gecertificeerd� Hele waardeketen

o Upstreamo Tradingo Productieo Verkoop (groene stroom,

groen gas)

Voorloper in biomassa

&Biomassa

Biomassa

Wind

Essent 2009

2.3 TWh(23% van totaalin Nederland)

1.8

0.5

Biomassa cruciaal in behalen duurzaamheidsdoelen Essent,maar ook in die van Nederland!

3

Biomassa en wind

� Best beschikbaar

� Laagste kosten

� Schaalbaar

� Essentieel in behalenvan duurzaamheids-doelen

Doelstellingen duurzame elektriciteitsproductie 2020 [TWh]

3%

Nederland2020�(Essent

schatting; �NationaalActieplan NL)

35-50 TWh

33%

64%

Essent 2020

Overig(zon, water)

Wind

BiomassaWind

Biomassa

20-25 % vanelektriciteitproductie

in 2020is duurzaam(9-10 TWh)

Essent heeft ervaring met duurzaamheidsvraagstukken,cruciaal voor inzet van biomassa

4

� 2001: Essent zag strategisch belang van duurzaamheid –certificeringsysteem (GGL) opgezet

� >85% gebruikte biomassa gecertificeerd

� Essent's lessen kunnen worden toegepast in uniformeringvan certificering en standaarden in de energiesector inNederland (NTA 8080) en internationaal (o.a. samen metEuropese brancheorganisatie EFET)

� Toekomstambitie voor GGL:oOnafhankelijk maken van Essento In lijn brengen met Renewable Energy DirectiveoT.z.t. volgende stap naar RED+ (incl. indirecte

effecten/ILUC)

Certificering: Green Gold Label (GGL)

Ontwikkeling Bio Based Economy noodzaak voor Nederlandseeconomie

5

� Behoud van leidende positie in kennisintensieveclusters: agro/food, chemie en gas

� Realisatie van overheidsambities in innovatie(Green Deal)

Nederlandse kenniseconomie & innovatie

Haven van Rotterdam poort van Europa met goedeachterlandverbindingen: Nederland als biomassa-hubvoor de Europese BBE

Behoud Nederlandse economische basisin logistiek

� Rendabele oplossingen voor duurzaamheids doelen� Leveringszekerheid� Duurzame Bio Based producten

Duurzaamheid

BBEFossiel wordt vervangen door

Bio Based – Goedkoper enduurzamer

Energie fundament voor de BBE – Samenwerking oversectoren heen is cruciaal

6

Volume Toegevoegdewaarde

FARMA

FIJNCHEMICALIËN

BULKCHEMICALIËN

TRANSPORTBRANDSTOFFEN

ENERGIE

VOEDING &DIERVOEDING

PAPIER

Hoog

Laag

Laag

Hoog

In onze visie zijncascadering en cross-

sectorale samenwerkingover sectoren heen cruciaal

voor ontwikkeling van deBBE

�Cascadering: optimaalgebruik van biomassa,zoveel mogelijk hoog-waardige toepassingen

�Energie: volumes,schaalvoordelen ensluiten van de cyclusdoor gebruik biomassareststromen

Cross-sectorale samenwerking cruciaal om waarde uitbiomassa te optimaliseren (cascadering)

7

(Thermo-) chemische conversie

Biochemische conversie

ResiduenVoor-behandeling

Ontwikkeling nieuweketens, cross-sectoraal:

�Biomassa delen omoptimaal in te zetten(cascade)

�Toegevoegde waardeuit biomassaoptimaliseren

PRODUCTIE VANBIOMASSA

PRODUCTIE VANBIO-BASED

EINDPRODUCTEN

CONVERSIE VANBIOMASSA

Pro-actieve houding bedrijfsleven en overheid in duurzaamheidcruciaal voor ontwikkeling BBE

8

Sterke, duurzameNederlandse BBE

� Inzicht creëren in duurzaamheid van biomassa� Innoveren: testen van verschillende opties� Initiatief nemen in samenwerking tussen sectoren

Pro-actieve houding bedrijfsleven

� Dialoog voeren met bedrijfsleven over knelpunten� Stabiele regelgeving en investeringsklimaat

creëren: gelijk speelveld, zowel nationaal alsinternationaal

� Initiatief nemen in opname uniforme duurzaam-heidscriteria in wet- & regelgeving

Pro-actieve houding overheid

Samenwerking

Stimulering van innoverende samenwerkingsverbanden ingehele biomassaketen

9

De uitdagingen voor een optimale biomassa keten vereisenstimulering van innovatieve cross-sectorale samenwerking

Europesevoorbeelden

Uitdagingen:� Technologie (feedstock)� Logistiek� Duurzaamheid� Business modellen

+

+

Olie en papier industrie(Thermo-) chemische conversie

Biochemische conversie

ResiduenVoor-behandeling

PRODUCTIE VANBIOMASSA

PRODUCTIE VANBIO-BASED

EINDPRODUCTEN

CONVERSIE VANBIOMASSA

Cross-sectorale samen-werking en innovatienodig om uitdagingen aante pakken

Voorwaarden voorsuccesvolle innovatie:� Investeringen� Stimulering van funda-

menteel onderzoek� Stabiel

investeringsklimaat:wet en regelgeving

Samenwerking

Chemie en agro industrie

is o.a.

+

+

Essent neemt initiatief door zelfstandig, maar juist ooksamen met industriële partners, concrete activiteiten te ontplooienrondom economisch attractieve, duurzame biomassaketens

10

Zelfstandige BBE projecten –Voorbeelden

BBE projecten samen met partners –Voorbeelden

� Opschaling bijstook (Amer 50%,Eemshaven >10%)

� Torrefactie (Topell, Stramproy)

� Hout pellet fabriek (USA)

� Studies naar pyrolyse en grondstofdiversificatie

� Biogas

� Houtvergasser bij Amercentrale

� Certificering (Green Gold Label)

� …

� BBE partnership: Essent bouwt aanpartnership om biomassa waarde-ketens in Nederland te ontwikkelen

� Onderzoek en testen van biomassareststromen in Cuijk (met WUR, VanGansewinkel, Den Ouden, ControlUnion en Metso)

� Biogas (met Friesland Campina)

� …brengt

de BBE opgang Samenwerking

Uniforme duurzaamheidscriteria en certificerings alsbasis van transparantie

11

� Uniform en duidelijk mondiaalduurzaamheidskader

� Zelfde duurzaamheidscriteria alsbij biobrandstoffen, rekeninghoudend met

o Biodiversiteito Ecosystemeno Koolstofrijke gebiedeno Indirecte effecten (ILUC)

Uniformeduurzaamheidscriteria

� Essent: ambitie om Green GoldLabel onafhankelijk van Essentte maken

o RED complianto Toevoeging ILUC (RED+)

� Energiesector: uniformering vancertificering

o NTA 8080 (NEN, onderdeelvan Green Gold Label)

o Renewable Energy Directiveo EFETo Agentschap NL

Certificering in deenergiesector

Transparantie

Een voorbeeld van deze cross-sectorale samenwerkingis het op grote schaal valoriseren van lignocellulose

12xxxGrondstof Platform Proces … Eind product

• Lignocellulose is desleutel naar tweedegeneratie Bio Basedeind producten

• Meerdere routeszijn mogelijk enzijn momenteel inontwikkeling;haalbaarheid is nogsteeds onduidelijkaangezien hetmateriaal zowelchemisch als quastructuur complex is

Lignocellulosegewassen &

residuen

Papier

Elektriciteit &warmte

Diervoeding

Barnsteen-zuur

Verbranding

Enzymatischehydrolyse

Pulp prod.

…

Elektriciteit &warmte

Vergassing

Aromatischekoolhydraten…

Suikers (C5, C6)

BioethanolFerment.

…

Syngas

Chemicaliën

SNG

Fractioneren/hydrolyseren

(Hemi-)Cellulose:•Huidige focus van onderzoek•Veel verschillende toepassingen,allemaal met verschillende schaal

Lignine:•Cruciaal voor de business

case van cellulosetoepassingen•Vandaag: beperkte toepassingennaast energie, maar dit wordtmomenteel ong onderzocht

15-30%

70-85%Cehave/Agrifirm

Route inontwikkeling

Lignocellulose valorisering (schematisch)

(Hemi)Cellulose

Lignine

Samenvatting – Rol van energiesectorin BBE is belangrijk

13

FARMA

FIJNCHEMI-CALIËN

BULKCHEMI-CALIËN

TRANSPORTBRAND-STOFFEN

ENERGIE

VOEDING &DIER-VOEDING

PAPIER

VolumeToegevoegde

waarde

Cross-sectoralesamenwerking

Belang van energiesector voor de BBE

1.BBE op gang brengeno Schaalvoordelen: lagere kosteno Volume cruciaal voor ontwikkeling

Nederlandse biomassa-hub en maaktdifferentiatie en kwaliteitsverschillen mogelijk

o Sluiten van de cyclus door gebruik biomassareststromen

2.Expertise inbrengeno Kennis over biomassao Ervaring met grootschalige biomassa

stromen

Essent grootste producent van du...Meer dan 20 jaar ervaring met bi...Bijstook naar 50% (uniek in Euro...Duurzaam en transparantGreen Gold Label (GGL)>85% van gebruikte biomassa gece...Hele waardeketenUpstreamTradingProductieVerkoop (groene stroom, groen ga...

Biomassa cruciaal in behalen duu...Biomassa en windBest beschikbaarLaagste kostenSchaalbaarEssentieel in behalen van duurza...

Essent heeft ervaring met duurza...2001: Essent zag strategisch bel...>85% gebruikte biomassa gecertif...Essent's lessen kunnen worden to...Toekomstambitie voor GGL:Onafhankelijk maken van EssentIn lijn brengen met Renewable En...T.z.t. volgende stap naar RED+ (...

Ontwikkeling Bio Based Economy n...Energie fundament voor de BBE – ...Cascadering: optimaal gebruik va...Energie: volumes, schaalvoordele...

Cross-sectorale samenwerking cru...Ontwikkeling nieuwe ketens, cros...Biomassa delen om optimaal in te...Toegevoegde waarde uit biomassa ...

Pro-actieve houding bedrijfsleve...Inzicht creëren in duurzaamheid ...Innoveren: testen van verschille...Initiatief nemen in samenwerking...

Stimulering van innoverende same...Uitdagingen:Technologie (feedstock)LogistiekDuurzaamheidBusiness modellenVoorwaarden voorsuccesvolle innovatie:InvesteringenStimulering van funda-menteel on...Stabiel investeringsklimaat:wet en regelgeving

Essent neemt initiatief door zel...Opschaling bijstook (Amer 50%, E...Torrefactie (Topell, Stramproy)Hout pellet fabriek (USA)Studies naar pyrolyse en grondst...BiogasHoutvergasser bij AmercentraleCertificering (Green Gold Label)…BBE partnership: Essent bouwt aa...Onderzoek en testen van biomassa...Biogas (met Friesland Campina)…

Uniforme duurzaamheidscriteria e...Uniform en duidelijk mondiaal du...Zelfde duurzaamheidscriteria als...BiodiversiteitEcosystemenKoolstofrijke gebiedenIndirecte effecten (ILUC)Essent: ambitie om Green Gold La...RED compliantToevoeging ILUC (RED+)Energiesector: uniformering van ...NTA 8080 (NEN, onderdeel van Gre...Renewable Energy DirectiveEFETAgentschap NL

Een voorbeeld van deze cross-sec...Lignocellulose is de sleutel naa...Meerdere routes zijn mogelijk en...(Hemi-)Cellulose:Huidige focus van onderzoekVeel verschillende toepassingen,...Lignine:Cruciaal voor de businesscase van cellulose toepassingenVandaag: beperkte toepassingen n...

Samenvatting – Rol van energiese...Belang van energiesector voor de...BBE op gang brengenSchaalvoordelen: lagere kostenVolume cruciaal voor ontwikkelin...Sluiten van de cyclus door gebru...Expertise inbrengenKennis over biomassaErvaring met grootschalige bioma...

Slide 14