Jeugdstraf(proces)recht

Arnhems Meisje 13 maart 2014

c.p.dronkers@om.nl

jSR, AFKO-land?

• BARO, LIJ

• JCO, ZSM

• Halt, Halt plus

• DUT, TBO

• LVG

• MFT/MTFC/MST

• VMBO/BBL

onderwerpen

•L.I.J.

•Z.S.M.

•L.V.G.

•Adolescentenstrafrecht

•Rol Raadsman/vrouw

Voorsorteren

• Regie

• Samenhang

• Inventiviteit

• Belang van het kind

• Belang van de jongvolwassene

Doelstellingen jeugdstrafrecht

• Speciale preventie (pedagogisch?)

• Balans tussen zorg en straf

niet straffen uit zorg!

• Betekenisvolle interventie

• Maatwerk op onderbouwd advies

• Niet onnodig VH, wel schorsingsmodel?

Samenhang criminaliteit en puberteit

In 2011 registreerde de politie 372 duizend verdachten van misdrijven.

Dat waren er bijna 3 procent minder dan een jaar eerder.

Ten opzichte van 2008 was de afname zelfs 19 procent. In dezelfde periode nam het aantal geregistreerde misdrijven met 6 procent af.

Onder jongeren is de dalende trend sterker dan gemiddeld. Het aantal geregistreerde minderjarige verdachten was in 2011 met 54 duizend ruim een derde lager dan in 2008.

Het aantal minderjarige jongeren dat verdacht wordt van vernielingen en openbare orde misdrijven, is in die periode zelfs meer dan gehalveerd.

Bron CBS 22 oktober 2012

Betekenisvolle interventie

• EFFECTIEF in relatie tot leeftijd en delict

• Licht& geen probleem?

Halt (+), geldboete, OM afdoening

• Signaalgedrag en/of recidive

via JCO of schorsingsmodel VH

• Ernstige delictenen veelplegers

via VH naar JD, GBM,(vv)PIJ

Rol OM

• Regie op voorsorteren vs bereikbaarheid

• Vz JCO, ZSM: afdoening

• VH fase: schorsingsondersteuning

• VH plaats (iedere plek: Sv 493 lid 3!)

Telkens gebaseerd op gefundeerd advies

LIJ

• Landelijk Instrumentarium Jeugd

• Risicobeginsel

• Behoeftebeginsel

• Responsiviteitsbeginsel

• Toeleiding naar een erkende gedragsinterventie (What works)

•Pre-selectiefase 1 (politie) -statische factoren, bv. eerdere justitiecontacten

----------------------•Selectiefase 2a (RvdK)

-aanvulling risicotaxatie met dynamische factoren, -informatie ouders en school

•Selectiefase 2b (RvdK, JR, JJI)-uitgebreid onderzoek alle aspecten:

dynamische, criminogene en beschermende factoren, responsiviteit, zorg

licht waar het kan, zwaar waar het moet

Afweging zwaarte delict en recidiverisico (LIJ), excuus en vergoeding van schade belangrijke elementen.

Laag -reprimande

-Halt (discretionaire bevoegdheid)

-boete

Midden - OM afdoening (uitgebreid naar 2x)

- Kinderrechter

Hoog - voorgeleiding en Kir of MK

- gedrags aanwijzing 509 hh/voorwaarden

Wat brengt het LIJ?

• Uniformiteit, structuur

• Objectieve weging

• Leerstijl wordt betrokken bij advies

• Toeleiding naar erkende gedragsinterventie

• Beter onderbouwd advies

ZSM

• Spoedig, simpel, selectief, slim, samen

• Screenen aan de voorkant

• 16/7 open

• Permanent afdoeningsoverleg

• Doorlopend casusoverleg?

ZSM, dagelijks Justitieel Casus Overleg

- politie: zaak + achtergrondinformatie

- OM: beoordeling zaak, documentatie

- RvdK: informatie casusregie + beschermingsmaatregelen

Weging informatie delict + schade/slachtoffer persoon (preselect? zorgsignalen?)

---- bepalen route

Halt - afdoening

Het Alternatief: schade vergoeden, excuus aanbieden,

Leer en werkstraffen tot 20 uur

•Geen proces verbaal (enkel kerndeel pvm)

•geen justitiele documentatie / geen strafblad

•Bekennende verdachten + toestemming ouders (tot 16 jaar)

• Besluit aanwijzing Halt- feiten +

• Eerste of tweede keer licht delict (tot 40 uur) + LIJ laag

Halt +

• Discretionaire bevoegdheid ovj

• BETEKENISVOL

• LICHT waar het kan!!! (als het kan)

• Voorheen TOM zitting (dus WS tot 40 uur!)

• Leeropdracht, excuses, schade, WS

• Max 20 uur, geen doc!!!

LVG-ers en criminaliteit

• Onderzoek Marig Teeuwen “zo gewoon”:

Snel overvraagd en streetwise

• hoe zit het met de toerekenbaarheid?

• maatwerk vs. roep strenger straffen

• 77c vs. 77b

Rechts(on)gelijkheid

• Kalender vs. Ontwikkelingsleeftijd

• Objectief vs. Subjectief

• Wetten ter ordening?

• Wie wordt er beschermd?

• Is er wel gelijkheid?

Strafrecht/strafvordering

• 18 +

standaardaanpak

politierechter

Geen verpl.verschijning

Geen proces.vert.w

HvB programma?

• 18-

maatwerk/specialis

kinderrechter

Verpl. verschijning

Verpl.vert.woordiging

Verpl. rapportage

JJI -> U-turn

Schijnbare tegenstelling

Art 488 Sv

• Bepalingen (specialis) zijn van toepassing op personenen die ttv van begaan sf de leeftijd van 18 jaar nog niet hebben bereikt

Art 77c Sr

• Toepassing jeugdstrafrecht 18-21 jaar indien gegrond op persoonlijkheid dader of omstandigheden waaronder feit begaan

Jeugdstrafrecht kan tot 21/23

MAAR op basis waarvan?

Wordt het belang van rapportages groter?

Objectivering van het subjectieve ontwikkelingsleeftijdsaspect

NIFP stelt standaard de 77c vraag!

trajectconsult

aanbevelingen

• Erkenning van de doelgroep (specialis)

• Verplichte verschijning

• Verplichte rapportage

• Verplichte procesvertegenwoordiging

Adolescentenstrafrecht

•Betekenisvolle interventie

•Voorsorteren obv Ontwikkelingsleeftijd

•Informatieuitwisseling 18- naar 18+

Adolescentenstrafrecht

Achtergrond

-Doelgroep onderzoek hersenrijping

-Kalender vs. Ontwikkelingsleeftijd

-Informatieoverheveling 18- naar 18 +

-Betekenisvol?

Adolescentenstrafrecht 1 april 2014

Uitgangspunt van ASR• Het strafrecht laten aansluiten bij de ontwikkelingsleeftijd van adolescenten

Doelstelling van ASR • Veiligheid door effectiever optreden tegen adolescenten die strafbare feiten

plegen• Meer flexibiliteit rond leeftijdsgrens van 18 jaar• Aanscherping van het jeugdstrafrecht Wettelijke systematiek

• jeugdstrafrecht òf commune strafrecht

18 jaar

77bJeugdstrafrecht

16 jaar

Commune strafrechtc

21 jaar

23 jaar

ASR

hoofdregel commune strafrecht uitzondering jeugdstrafrecht (art. 77c Sr) maximum jeugddetentie 2 jaar zonder VI

Gronden voor toepassing van jeugdstrafrecht bij 18 tot 23-jarigenTussen 18 en 23 jaar:

- persoonlijkheid van de dader- omstandigheden waaronder het feit is begaan

Gronden art. 77b Sr toepassen commune strafrecht bij 16- en 17-jarigen:- ernst van het feit - persoonlijkheid van de dader- omstandigheden waaronder het feit is begaan

• Persoonlijkheid van de dader en ernst van het feit concurreren

Kriteria in MvT en parlementaire behandeling

Jeugdstrafrecht Commune strafrecht In verstandelijke ontwikkeling leeftijdsadequaat

achtergebleven Structuur behoeftig Zelfstandig Fasegebonden delicten Levensdelicten

PIJ-kriteria

• ernst van het feit; voorlopige hechtenis kan worden opgelegd (ernstkriterium)

• veiligheid van personen of goederen vereist de oplegging  PIJ (veilgheidskriterium)

• belang van een zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling van de jeugdige verdachte (hulpverleningskriterium)

• na rapportage door twee gedragskundigen onder wie een psychiater (ingeval van een gestoorde jeugdige verdachte)

• bestemd voor: gestoorde en zwakbegaafde jeugdigen– jeugdigen die heropvoeding behoeven } jeugdigen die behandeling –

Duur PIJ (oud recht)overgangsrecht: feiten vóór 1-7-’11

• 2 jaar: voor twee jaar (voorwaardelijke PIJ en PIJ voor alleen vermogensdelicten)

• 4 jaar: verlenging met nog twee jaar ingeval van een delict tegen personen

• 6 jaar: verlenging met nog weer twee jaar ingeval van een jeugdige die geheel ontoerekeningsvatbaar is, maar op grond van de jurisprudentie ook van verminderd toerekeningsvatbare jeugdigen.

3 jaar waarvan het laatste jaar voorwaardelijk, tenzij de maatregel na 2 jaar is verlengd; in dat geval duurt de maatregel

5 jaar, waarvan het laatste jaar voorwaardelijk, tenzij vóór er 4 jaar om zijn de maatregel is verlengd; in dat laatste geval duurt de maatregel

7 jaar, waarvan het laatste jaar voorwaardelijk

PIJ-herziening 1 – 7 - 2011

• Geen behandelplan, maar perspectiefplan

• Geen proefverlof, maar STP voor 3, 6 of 12 mnden

• Toezicht tijdens voorwaardelijk beëindiging BJZ of SRN (art. 77ta Sr)

• Bij terugplaatsing in JJI, 18-jarige of ouder in Gevangenis of TBS-inrichting (art. 77tb lid 3 Sr)

• Geen verlenging voor proefverlof/nazorg

Gedragsmaatregel (GM/GBM) art. 77w Sr

• Bestemd voor: • - veelplegers, harde kern jongeren, met

meervoudige achtergronds problemen en gedragsproblemen;

• - jeugdige die slechts één feit heeft gepleegd of first offender is, maar van wie verwacht wordt dat hij in herhaling zal vervallen, omdat hij soortgelijke problemen heeft als de eerste categorie (potentiële veelpleger)

Kriteria GM/GBM

• de ernst van het delict (misdrijf, maar niet vereist dat daarvoor voorl. hechtenis kan worden opgelegd) , de veelvuldigheid van delicten of de voorafgaande veroordelingen

• het belang van een zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling van de

jeugdige (hulpverleningscriterium) • Vereisten voor oplegging GM/GBM• een (daartoe strekkend) advies van de Raad voor de Kinderbescherming

• ondersteund door één gedragskundige rapporteur

• uitwerking van het inhoudelijke programma door Bureau Jeugdzorg (met de daarbij behorende indicatiebesluiten)

Enkelv. of meervoudig behandelen; 6 mnd verv.Jd

Duur GM/GBM

• Behandeling minimaal 6 maanden en maximaal 12 maanden• Verlenging is mogelijk op vordering van het OM met gelijke duur• Vervangende jeugddetentie van maximaal gelijke duur als de opgelegde duur van

de maatregel

• Persoonsgericht (behandelingsduur afhankelijk van de individuele problematiek van de verdachte) – versus -

• Zaaksgericht (vervangende jeugddetentie overeenkomstig de ernst van het strafbare feit)

• Hof ‘s-Gravenhage 12 mei 2009, BI3533: In ernstige zaak GBM maatregel gebruikt als nazorgtraject naast 24 maanden jeugddetentie. Noch in eerste aanleg, noch in voortraject ter sprake geweest. Art 3 Uitvoeringsbesluit GB.

Inhoud van de GM/GBM

• ambulante en/of residentiële behandeling • ambulante gedragsinterventies (evidence based) goedgekeurd door

de Landelijke Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie • Residentiële gedragsinterventies beperkt beschikbaar • Ideaal is beschikbaarheid van combinaties van ambulant en

residentieel• Uitvoerder:  BJZ of SRN

• Bij niet naar behoren volgen van het programma van de GBM/GM• Tenuitvoerlegging verv. Jeugddetentie door bevel OvJ n.a.v. melding BJZ

• TUL verv.jeugddetentie vangt dadelijk aan;

• Bezwaarschrift mogelijk bij de rechter

beslissing: gegrond/ongegrond/aanhouden

Hoger beroep uitvoering GM/GBM

• Wijzing inhoud maatregel: hof ressort (art.502 lid 2 Sv)

• Verlenging duur: hof Arnhem (art.77u Sr)• Omzetting in tenuitvoerlegging: ovj, na bezwaarschr.

rechter die de mtr oplegde; geen hoger beroep.

• Hof Arnhem: 11-10-2010, LJN: BO1945• (geen ambtshalve omzetting door de Raadkamer bij

behandeling van de vordering verlenging)

ASR

Aanscherping van het jeugdstrafrecht Beperking taakstraffen ook in het jeugdstrafrecht PIJ alleen ingeval van gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis

van de geestvermogens PIJ van gevaarlijke, niet-uitbehandelde PIJ-pupillen kan na de max.

duur van de PIJ worden omgezet in TBS Gedragsbeïnvloedende maatregel (GBM) kan in combinatie met

nachtdetentie en elektronisch toezicht GBM wordt dadelijk uitvoerbaar (DUT) Time-out bij vwPIJ en GBM (tijdelijke opneming in JJI)

Overgangsrecht: ASR van toepassing op feiten gepleegd vanaf 1 april 2014

Tenlastelegging rondom 18 j.• Bv heling of verduistering; aangifte vóór de vte 18 j oud werd;

aantreffen van het goed nadat de vte 18 j oud was geworden.

• Hof Amsterdam: versch. procesr. regiem

• (Jeugdstrafrecht p. 34) Rb H’lem, Hof Den Bosch

• Ontucht met meisje van 5 j., dat niet weet wanneer precies. HR 28 mei 2013, LJN CA0796:

• Conclusie AG: Terecht heeft het hof de periode vóór en ná de 18e verjaardag opgevat als een aaneengesloten periode. HR is het daarmee eens.

• ASR: Feiten van 18- en 18+ op één tenlastelegging

• Welk procesrecht? Jeugdstrafprocesrecht of meerderjarigenstrafprocesrecht?

Vrijheidsbeperkende maatregel m.i.v. 1 – 7 - 2012

• Art. 77h maatregel toegevoegd• Art.77we jo 38v Sr• Bij overtreding of misdrijf kan worden opgelegd de

vrijheidsbeperkende maatregel;• Inhoudende: contactverbod, gebiedsverbod, meldingsplicht• DUV-verklaring mogelijk (art. 77 wf Sr)• Bij elke overtreding telkens TUL mogelijk

•

(Regie)rol raadsman/vrouw?

Belang van verdachte?

Plaatsing JJI?

VOG

• Bestuursrecht• Van (groot) belang bij stage• 2 jaar terugkijken vanaf aanvraag

tenzij zeden en jd• Ook openstaande zaken• Afdoeningsmodaliteit

• (voorgenomen) weigering/zienswijze

Alternatief ter zitting

• Maak verschil licht en zwaar delict zichtbaar!

• Geldboete?

• Geen JD (‘wegschrijven’ VH)

• Korte proeftijd (niet klakkeloos 2 jaar)

• Grens 40 WS voor lichte delicten

VOG art. 28 t/m 39 Wjsg

• COVOG-beslissing in strijd met art. 12 Wjsg• Rb Den Haag (bestuursrechter) 15-9-2010 verklaart

bezwaar tegen weigering afgifte VOG gegrond;• MvJ beroep bij RvSt; Afd. Bestuursrechtspr. 19-10-2011

vernietigt de beslissing van Rb Den Haag van 15-9-2010.• Hof Den Haag 21-6-2011, LJN: BQ8697 • Het weigeren van afgifte VOG strijdig met art. 8

EVRM en 3 IVRK

• RvS 5 sept 2012 ECLI:NL:RVS:2012:BX6537• Nieuwe beleidslijn COVOG m.i.v. 1-3-2013