INZICHT IN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE · Het Europees Parlement is in het kader van het...
36
INZICHT IN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE
Transcript of INZICHT IN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE · Het Europees Parlement is in het kader van het...
INZICHT IN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE
Bericht
Deze publicatie is opgesteld door het secretariaat-generaal van de Raad en dient uitsluitend ter informatie. Zij valt niet onder de verantwoordelijkheid van de instellingen van de EU of van de lidstaten.
Voor nadere informatie over de Europese Raad en over de Raad kunt u de volgende website raadplegen:www.consilium.europa.euof contact opnemen met de dienst Voorlichting van het publiek van het secretariaat-generaal van de Raad:Rue de la Loi/Wetstraat 1751048 Bruxelles/BrusselBELGIQUE/BELGIËTel. +32 (0)2 281 56 50Fax +32 (0)2 281 49 77www.consilium.europa.eu/infopublic
Meer informatie over de Europese Unie vindt u op www.europa.eu.
Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2017
Vorige editie: 2014
Print ISBN 978-92-824-6074-0 doi:10.2860/016781 QC-04-17-545-NL-CPDF ISBN 978-92-824-6085-6 doi:10.2860/841669 QC-04-17-545-NL-N
© Europese Unie, 2017Overneming met bronvermelding is toegestaan.
Omslagillustratie: © Compassionate Eye Foundation/Jasper White, Gettyimages Voor overneming van dit materiaal is de rechtstreekse toestemming van de auteursrechthouder vereist.
Bezoek onze website:www.consilium.europa.eu
INZICHT IN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE
„De Gemeenschap heeft tot taak, door het instellen van een gemeenschappelijke markt en door het geleidelijk nader tot elkaar brengen van het economisch beleid van de lidstaten, binnen de gehele Gemeenschap de harmonische ontwikkeling van de economische activiteit, een gestadige en evenwichtige expansie, een grotere stabiliteit, een toenemende verbetering van de levensstandaard en nauwere betrekkingen tussen haar lidstaten te bevorderen.”
Verdrag van Rome, artikel 2
„Tijdens de crisis hebben we doortastende maatregelen genomen om de financiële stabiliteit veilig te stellen en een terugkeer naar duurzame groei te bespoedigen. We zullen dit blijven doen, en de EU en de eurozone zullen versterkt uit de crisis komen.”
Conclusies Europese Raad, 17.12.2010
© Julien Eichinger – Fotolia.com
„Het was een crisis zonder weerga qua hevigheid en omvang. Midden in de storm moesten we ons schip repareren. Er waren drastische besluiten nodig. We hebben geprobeerd de wortels van de crisis aan te pakken. Daarbij moest ieder van ons in zijn land schulden en tekorten wegwerken en moesten wij onze economieën weer concurrerender maken. En wij moesten elkaar helpen en hand in hand gaan. [...] De Europese Unie is nu veel beter uitgerust om met de huidige crisis om te gaan en om te voorkomen dat soortgelijke situaties zich in de toekomst nog eens voordoen.”
Toespraak van Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, 1.3.2012
Aanvaardingsrede na zijn herverkiezing voor een tweede ambtstermijn
„Het herstel van het vertrouwen in de eurozone is het bewijs dat de hervormingsinspanningen uiteindelijk vruchten zullen afwerpen. Dat is af te lezen aan het herstel van het marktvertrouwen. Nog belangrijker echter is de vaststelling dat er opnieuw politiek vertrouwen is. […] Alles wel overwogen, zijn al onze inspanningen erop gericht de doelstellingen van de Europese Unie te verwezenlijken. Dat wil zeggen de vrede, de waarden van de Unie en het welzijn van haar volkeren bevorderen.”
Mario Draghi, president van de Europese Centrale Bank, 27.2.2014
De weg naar herstel en de rol van de ECB, toespraak
„We hebben absolute vastbeslotenheid nodig om de economische crisis te doen ophouden. De voltooiing van de waarachtige Economische en Monetaire Unie is onze verantwoordelijkheid. Ik vat deze taak zeer serieus op. En we mogen niet vergeten dat onze gemeenschappelijke munt, de euro, voor ons een voordeel en geen nadeel is.”
Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, 1.12.2014
Woorden uitgesproken ter gelegenheid van de ceremonie voor de overdracht van de functie met aftredend voorzitter Herman van Rompuy
„Stabiliteit betekent ook het verstevigen van hetgeen wij tot nu toe hebben opgebouwd om het minder kwetsbaar te maken. Daarom dring ik aan op volledige voltooiing van de bankenunie en de kapitaalmarktenunie. Zo wordt de monetaire unie een troef in plaats van een gevaar voor de stabiliteit.”
Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Eurogroep, 9.12.2016
Toespraak tijdens de conferentie naar aanleiding van de 25e verjaardag van het Verdrag van Maastricht
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 5
INHOUD
Wat is de Economische en Monetaire Unie?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Wie doet wat in de Economische en Monetaire Unie?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
De economische en financiële crisis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Hoe de crisis oplossen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1. Betere beleidscoördinatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
2. Financiële stabiliteit — Een bankenunie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
3. Stabiliteitsmechanismen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Tijdlijn — Consolidatie van de Economische en Monetaire Unie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
In de eurozone, waar 19 landen dezelfde munteenheid hebben, gaat prijzen vergelijken makkelijker. © Gina Sanders — Fotolia.com
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 7
WAT IS DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE?
„De Unie stelt een Economische en Monetaire Unie in die de euro als munt heeft.” (Verdrag betreffende de Europese Unie, artikel 3, lid 4)
De Economische en Monetaire Unie (EMU) verwijst naar het integratieproces van Europese economieën. De EMU draagt, net als de eengemaakte markt, bij aan eco-nomische stabiliteit, evenwichtige economische groei, een hoog werkgelegenheids-niveau en houdbare overheidsfinanciën.
Het beleidskader steunt op twee pijlers: de eenheidsmunt — de euro met een ge-meenschappelijk monetair en wisselkoersbeleid — en de Europese Centrale Bank (ECB), en de coördinatie van het economisch beleid van de lidstaten.
De ECB zet op onafhankelijke wijze het monetair beleid voor de eenheidsmunt uit. Haar hoofddoel is het handhaven van prijsstabiliteit in de hele eurozone.
Het economisch en begrotingsbeleid, zoals belastingheffing en nationale begroting (uitgaven en financiering), blijven de verantwoordelijkheid van de lidstaten.
De lidstaten coördineren evenwel hun algehele beleid op EU-niveau om te komen tot een economische context van nationale begrotingen in evenwicht, gereguleerde financiële markten, stabiele prijzen en toegenomen groei en werkgelegenheid.
Voorlopig hebben 19 lidstaten de euro als gemeenschappelijke munt aangenomen.
Dankzij de euro kunnen consumenten gemakkelijker prijzen vergelijken en hoeft wie in een andere lidstaat van de eurozone goederen of diensten aanschaft, geen wissel- of transactiekosten te betalen. Zo draagt de EMU bij tot de totstandkoming van de eengemaakte markt met vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal.
© Eu
rope
ese U
nie, 2
017
8 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
Het doel is dat uiteindelijk alle lidstaten van de EU tot de eurozone gaan behoren, behalve het Verenigd Koninkrijk en Denemarken, die ervoor hebben gekozen niet deel te nemen. Vooraleer een lidstaat tot de eurozone kan toetreden, moet hij vol-doen aan een aantal criteria op het gebied van economische en financiële stabiliteit, de zogenaamde convergentiecriteria. De belangrijkste daarvan zijn:
• prijsstabiliteit: de inflatie en de langetermijnrente moeten binnen bepaalde grenzen liggen;
• gezonde overheidsfinanciën: een overheidstekort van niet meer dan 3 % van het bbp (bruto binnenlands product, de totale waarde van de productie van goederen, diensten enz. van een land);
• houdbare overheidsfinanciën: een overheidsschuld van niet meer dan 60 % van het bbp.
Voorts moet de centrale bank onafhankelijk zijn.
De lidstaten van de eurozone zijn: België, Cyprus, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië,
Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Slovenië, Slowakije, en Spanje.
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 9
WIE DOET WAT IN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE?
De hoofdrolspelers in de Economische en Monetaire Unie (EMU):
De Europese raad zet de hoofdlijnen voor het beleid uit, die vervolgens gestalte krijgen in de werkzaamheden van de Raad, het Europees Parlement, de Europese Commissie en de lidstaten.
De Europese Raad bestaat uit de voorzitter van de Europese Raad, de voorzitter van de Europese Commissie en de leiders van de EU (de staatshoofden en regerings-leiders). De Europese Raad komt ten minste vier keer per jaar bijeen.
De Eurotop geeft strategische sturing aan het economisch beleid, waarbij het de bedoeling is het concurrentievermogen en de convergentie in de eurozone te verbeteren. Zowel de Eurotop als de bijeenkomsten van de Europese Raad waren de hoogste politieke fora waarop werd overeengekomen om gezamenlijk actie te ondernemen tegen de staatsschuldencrisis.
De Eurotop is een bijeenkomst van de staatshoofden en regeringsleiders van de euro zone, de voorzitter van de Eurotop en de voorzitter van de Europese Commissie. Ook de president van de ECB woont de top bij. Eventueel kunnen de voorzitter van het Europees Parlement en de voorzitter van de Eurogroep voor deze bijeenkomsten worden uitgenodigd. De Eurotop vindt in principe tweemaal per jaar plaats.
In zijn samenstelling als Raad Economische en Financiële Zaken (de Raad Ecofin) neemt de raad EU-wetgeving aan, coördineert hij het economisch beleid op EU- niveau en beslist hij of een lidstaat de euro als munteenheid mag aannemen. De leden zijn de ministers van Financiën en/of Economie van de lidstaten van de EU. De Europese Commissie en de ECB nemen eveneens deel aan Ecofin-zittingen. Over het algemeen komt de Raad Ecofin één keer per maand bijeen.
De Eurogroep coördineert het economisch beleid binnen de eurozone. Doelstelling daarbij is de financiële stabiliteit en economische groei te bevorderen. Tot haar taken behoren de voorbereiding en de follow-up van de bijeenkomsten van de Eurotop. De Eurogroep is een informele vergadering van de ministers van Financiën en/of Economie van de lidstaten van de eurozone. De Europese Commissie en de ECB nemen eveneens deel aan de vergaderingen van de Eurogroep. De Eurogroep vergadert gewoonlijk één keer per maand aan de vooravond van zittingen van de Raad Ecofin.
10 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
De lidstaten stellen in de Raad EU-wetgeving vast, zij maken hun nationale begro-ting op en houden daarbij rekening met de grenzen voor overheidstekort en over-heidsschuld, en ontwikkelen daarnaast hun eigen structureel beleid in verband met arbeidsmarkten, pensioenen en kapitaalmarkten.
De Europese commissie stelt nieuwe EU-wetgeving voor en ziet erop toe of de lidstaten de doelstellingen halen en de bestaande regels, onder meer die inzake eco-nomisch bestuur, naleven. Zij evalueert tevens de economische situatie en formuleert aanbevelingen waarbij zij de Raad suggesties voor besluiten doet.
De Europese centrale Bank (ECB) is de centrale bank voor de eurozone. Zij zorgt voor de ontwikkeling van het monetair beleid, waarbij prijsstabiliteit de belangrijkste doelstelling is, onder meer door het vastleggen van de referentierentevoeten.
Het Eurosysteem, dat wordt gevormd door de Europese Centrale Bank en de natio-nale centrale banken (NCB's) van de lidstaten van de eurozone, voert het monetair beleid uit.
Vergadering van de Eurogroep, 20 februari 2017. © Europese Unie, 2017
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 11
Het Europees Stelsel van centrale banken (ESCB) wordt gevormd door de Euro-pese Centrale Bank en de nationale centrale banken van alle EU-landen, ongeacht of zij de euro als munt hebben. Alle centrale banken van de EU-lidstaten zijn aandeel-houder van de ECB.
Het Europees Parlement is in het kader van het EU-wetgevingsproces samen met de Raad medewetgever voor sommige gebieden van de coördinatie van het econo-misch beleid. De Raad, de Commissie en de voorzitter van de Eurogroep geven in het Europees Parlement regelmatig toelichting bij de uitvoering van deze wetgeving.
De zetel van de Europese Centrale Bank bevindt zich in Frankfurt am Main (Duitsland). © Daniel Roland, AFP
Depositogarantiestelsels voorkomen mogelijke bankruns, d.w.z. dat rekeninghouders uit vrees voor een faillissement hun bank bestormen. © Lee Jordan, Creative Commons 2.0
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 13
DE ECONOMISCHE EN FINANCIËLE CRISIS
Toen Europa in 2009 door de economische en financiële crisis werd getroffen, kwa-men de zwakke punten van de Europese economieën aan het licht. Het werd ook duidelijk hoezeer de Europese economieën onderling afhankelijk waren, met name in de eurozone: financiële problemen in bepaalde landen breidden zich uit naar andere landen en verergerden de economische situatie.
De crisis had gevolgen voor de overheidsfinanciën en de banksector, en voor groei, banen en het concurrentievermogen. De economische ontwikkeling kwam tot stil-stand, de economie raakte in een recessie, bedrijven gingen dicht en werknemers werden ontslagen. Belastinginkomsten liepen terug, er waren meer middelen nodig voor werkloosheidsuitkeringen en staten moesten meer geld lenen om de groeiende tekorten te dekken. In sommige landen liep de overheidsschuld snel op, waardoor ook de rentevoeten tot een ondraaglijk niveau stegen en sommige landen tot aan de rand van het bankroet werden gedreven.
In de jaren vóór de crisis hadden banken in heel Europa buitensporige risico's geno-men. In sommige landen hadden banken bijvoorbeeld al te bereidwillig kredieten verleend voor het bouwen van huizen, terwijl de prijzen bleven stijgen. Toen de vast-goedzeepbel uiteenspatte, begonnen de prijzen te dalen, met enorme verliezen tot gevolg. Banken werden terughoudender om kredieten te verstrekken aan bedrijven die kapitaal zochten om hun activiteiten te ontwikkelen of op te starten — men sprak van kredietschaarste.
Regeringen dienden in te grijpen om de banken met overheidsgeld te herkapitali-seren. Bovendien bleek dat verscheidene lidstaten in de periode van economische voorspoed geen gezond begrotingsbeleid hadden gevoerd en niet de nodige buf-fers hadden aangelegd om de crisis het hoofd te bieden. Door de snel verslech-terende toestand van de overheidsfinanciën, de povere groeivooruitzichten en/of de beroering in de financiële sector begonnen de financiële markten hogere rente-voeten te hanteren voor leningen aan regeringen. De financieringsmoeilijkheden voor de overheden hadden op hun beurt negatieve gevolgen voor de banksector en de economie.
14 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
HOE DE CRISIS OPLOSSEN?
In hun aanpak van de crisis hebben de lidstaten, de eurozone en de Europese Unie als geheel een enorme inspanning geleverd om voor financiële stabiliteit te zorgen, groei en banen te ondersteunen en het economisch bestuur te verbeteren.
De crisis bracht stelselmatige tekortkomingen in de economieën van de lidstaten aan het licht. Als reactie daarop namen de nationale regeringen en de Europese in-stellingen een brede waaier van initiatieven om de financiële stabiliteit van de euro-zone te beschermen en de regelgevingsstructuur van de eurozone en van de EU in haar geheel te verstevigen. Om soortgelijke schokken in de toekomst te voorkomen, kwamen zij overeen het economisch bestuur grondig te hervormen, de regelgeving inzake en het toezicht op de banksector te verbeteren en financiële steun te verlenen aan overheden in de eurozone in financiële moeilijkheden.
1. BETERE BELEIDSCOÖRDINATIE
Op EU-niveau is gewerkt aan een betere coördinatie van het beleid tussen de lid-staten. Die geldt voor alle EU-landen, maar voor de lidstaten die de euro als munt hebben, is nog een stap verder gegaan.
Het nieuwe coördinatiekader is op preventie gericht. Er is permanent toezicht om alarmsignalen in een zo vroeg mogelijk stadium te kunnen detecteren. Het doel van dat alles is de EMU steviger en stabieler te maken om tot solidere en houdbaardere begrotingen in de lidstaten te komen en tot sterke economische groei met meer banen voor de Europese burgers.
Stabiele begrotingenDe hoeksteen van de coördinatie van het begrotingsbeleid is het stabiliteits- en groeipact (SGP). Het werd in het leven geroepen om te zorgen voor gezonde over-heidsfinanciën in de hele EMU en voor een samenhangend begrotingsbeleid in de landen die de euro als munt hebben. Het bevat referentiewaarden waaraan de lid-staten moeten voldoen: zij moeten het overheidstekort onder de 3 % van het bbp houden en de overheidsschuld onder de 60 % van het bbp. Ter versteviging werd het pact in 2011 uitgerust met het „six-pack” — een pakket van zes wetgevingshandelin-gen — dat het economisch bestuur van de EU heeft versterkt.
Het SGP bestaat uit twee delen: een preventief deel en een correctief deel.
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 15
Het preventieve deelIn het preventieve deel ligt de klemtoon op de beoordeling van de nationale begro-tingsplannen voor het komende jaar en op het begrotingsbeleid voor de komende drie jaar. Bedoeling is de opbouw van buitensporige tekorten te voorkomen. Uit de nationale begrotingsplannen is op te maken hoe de lidstaten willen zorgen voor een gezond begrotingsbeleid in overeenstemming met de bovengenoemde criteria. Aan lidstaten van de eurozone kunnen financiële sancties in de vorm van aanbetalingen bij de Commissie worden opgelegd. Dit maakt integraal deel uit van het proces dat bekendstaat als het Europees Semester.
Het correctieve deelHet correctieve deel wordt geactiveerd indien de schuld of het tekort van een land buitensporig is. Als een lidstaat van de eurozone niet de nodige stappen onderneemt om die buitensporige cijfers bij te sturen, kunnen financiële sancties worden opge-legd, die in een eerste fase bestaan in een aanbetaling aan de Commissie en in een latere fase in geldboetes.
Flexibiliteit bij de toepassing van de regelsBij de toepassing van de bovengenoemde regels wordt rekening gehouden met di-verse buitengewone omstandigheden waarop de regeringen geen vat hebben en die gevolgen hebben voor de nationale begroting, zoals een economische recessie, buitengewone uitgaven ter bestrijding van terrorisme of kosten ten gevolge van de vluchtelingencrisis.
Ook uitgaven voor strategische investeringen en structurele hervormingen waarmee het begrotingsevenwicht op lange termijn wordt verbeterd en de groei wordt aange-zwengeld, kunnen in aanmerking worden genomen.
Meer coördinatie binnen de eurozoneDe begrotingsstabiliteit werd verder verstevigd door het „two-pack”, dat het econo-mische en financiële toezicht in de eurozone moet verbeteren. In de context van het Europees Semester leggen de lidstaten van de eurozone hun ontwerpbegroting vóór de goedkeuring door het nationaal parlement ter beoordeling aan de Europese Commissie voor.
Indien een lidstaat kampt met ernstige financiële moeilijkheden of instabiliteit, kan de Europese Commissie die lidstaat onder versterkt toezicht plaatsen. Dat houdt in dat de monitoring door de Europese Commissie en de Raad wordt opgevoerd en aldus verder gaat dan de gebruikelijke coördinatie van het economisch beleid die voor alle landen geldt.
16 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
Gezonde overheidsfinanciën: het begrotingspactHet Verdrag inzake stabiliteit, coördinatie en bestuur (VSCB, begrotingspact) bouwt voort op en vormt een aanvulling op de begrotingsregels van het stabiliteits- en groeipact. Het schrijft voor dat de lidstaten van de eurozone eenvormige, perma-nent bindende begrotingsregels moeten invoeren in hun nationale wetgeving, bij voorkeur in hun grondwet.
Om te beantwoorden aan de regel inzake begrotingsevenwicht, mag het jaarlijkse structurele overheidstekort — het tekort dat het gevolg is van een aanhoudende onevenwichtigheid tussen de inkomsten en uitgaven van een land — niet hoger zijn dan 0,5 % van het bbp. Als het die drempel overschrijdt, moeten er automatisch maatregelen in gang worden gezet om dat begrotingstekort terug te dringen. Indien daar niet aan wordt voldaan, kan een zaak worden aangespannen bij het Europees Hof van Justitie.
Landen die deelnemen aan het VSCB moeten, telkens als zij voornemens zijn nieuwe schulden aan te gaan, elkaar, de Raad en de Europese Commissie vooraf informeren.
Europese Commissie
Raad
Europees Parlement
Europese Raad
Eurogroep
Presenteert de jaarlijkse groeianalyse
Bespreekt de jaarlijkse groeianalyse
Bespreekt de jaarlijkse groeianalyse
Legt economische prioriteiten vast
EUROPEES SEMESTER — Coördinatie van de begroting en het economisch beleid van de lidstaten, periode januari tot juni
LidstatenPresenteren nationale begrotingsplannen en
economisch beleid
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 17
Zij bespreken eveneens alle plannen voor ingrijpende hervormingen van het econo-misch beleid.
De 19 lidstaten van de eurozone (België, Cyprus, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oosten-rijk, Portugal, Slovenië, Slowakije en Spanje) en zes lidstaten die niet tot de eurozone behoren (Bulgarije, Denemarken, Hongarije, Polen, Roemenië en Zweden), hebben het verdrag al ondertekend. Dit is op 1 januari 2013 in werking getreden.
Europees BegrotingscomitéIn oktober 2015 nam de Commissie een besluit aan tot oprichting van een Europees Begrotingscomité dat de Commissie adviezen en evaluaties zal verstrekken over de algehele koers van het begrotingsbeleid in de eurozone. Dit onafhankelijk orgaan is samengesteld uit vijf internationale deskundigen die bijdragen leveren voor het toezicht op en de handhaving van het stabiliteits- en groeipact door de Commissie.
Neemt landspecifieke
aanbevelingen aan
Bekrachtigt de landspecifieke aanbevelingen
Stelt landspecifieke aanbevelingen
voor
Bereikt overeenstemming over landspecifieke
aanbevelingen
Brengt advies uit over de ontwerpbegrotingen van
de lidstaten
Bespreekt de ontwerpbegrotingen van de lidstaten
EUROPEES SEMESTER — Coördinatie van de begroting en het economisch beleid van de lidstaten, periode januari tot juni
Nemen nationale begrotingen aan
Presenteren ontwerpbegrotingen (alleen eurolanden)
© Europeese Unie, 2017
18 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
coördinatie van het economisch beleid: het Europees SemesterHet „Europees Semester” is een cyclus voor de coördinatie van het economisch beleid en het begrotingsbeleid binnen de Unie. De lidstaten ontvangen richtsnoeren en aanbevelingen waarmee zij rekening moeten houden bij de opstelling van hun nationale begrotingsplannen.
Het proces bestrijkt de eerste periode van zes maanden van elk jaar, vandaar de naam „semester”. In het kader van het Europees Semester stemmen de lidstaten hun be-grotingsbeleid en hun economisch beleid af op de doelstellingen en regels die op Unieniveau zijn overeengekomen. Met het proces wordt zodoende beoogd:
• voor gezonde overheidsfinanciën te zorgen;• economische groei te bevorderen;• buitensporige macro-economische onevenwichtigheden in de Unie te
voorkomen.
Het Europees Semester neemt in november een aanvang met de publicatie van de jaarlijkse groeianalyse van de Commissie. Daarin wordt de economische situatie in de Unie geanalyseerd en worden de voornaamste prioriteiten voor het economisch beleid in het volgende jaar bepaald, met name het begrotingsbeleid en de hervor-mingen die nodig zijn voor stabiliteit en groei.
In januari en februari bespreken de lidstaten deze prioriteiten met hun Uniepartners in de Raad.
De groeianalyse wordt in dezelfde periode tevens behandeld door het Europees Parle ment, dat advies uitbrengt over de werkgelegenheidsrichtsnoeren in de analyse.
Vervolgens stellen de leiders van de Unie tijdens de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad in maart de beleidslijnen voor het jaar vast.
De lidstaten delen mee hoe zij daaraan in hun begroting en economisch beleid ge-volg zullen geven. In april worden de begrotingsplannen voor de middellange termijn (een stabiliteitsprogramma door de lidstaten in de eurozone en een convergentie-plan door de lidstaten buiten de eurozone) en de nationale economische plannen (nationale hervormingsplannen) gepresenteerd.
In mei stelt de Commissie per lidstaat specifieke aanbevelingen voor, de landspeci-fieke aanbevelingen (LSA's). Deze aanbevelingen houden beleidsadviezen op maat per lidstaat in.
Zij worden in juni besproken door de Raad die over elk ervan tot een akkoord komt. De aanbevelingen worden in juni door de Europese Raad goedgekeurd en vervol-gens in juli door de Raad aangenomen.
Het daaropvolgende tijdvak van zes maanden wordt soms „het nationale semester” genoemd. Op basis van de landspecifieke aanbevelingen leggen de lidstaten de laat-
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 19
ste hand aan hun begroting voor het volgende jaar. De lidstaten van de eurozone moeten hun ontwerpbegroting uiterlijk half oktober bij de Commissie indienen. De Eurogroep bespreekt de ontwerpbegrotingen op basis van de beoordeling door de Commissie.
In het licht van deze beoordeling stellen de lidstaten tegen het einde van het jaar hun nationale begroting op, en de Commissie leidt de nieuwe fase van het Euro-pees Semester in met de publicatie van de jaarlijkse groeianalyse voor het nieuwe jaar, rekening houdend met de mate waarin de lidstaten de aanbevelingen hebben opgevolgd.
Preventie en correctie van macro-economische onevenwichtighedenOm te voorkomen dat in de economie evenwichten tussen verschillende landen en binnen de Unie worden verstoord, is een alarmsysteem tegen macro-economi-sche onevenwichtigheden ingesteld. De lidstaten worden op mogelijke oneven-wichtigheden gescreend aan de hand van een scorebord met indicatoren, zoals werkloosheidspercentages, arbeidskosten, verschillen tussen invoer en uitvoer, en prijstrends op de woningmarkt, die een beeld geven van de ontwikkeling op langere termijn.
Het systeem treedt in werking wanneer de verschillende indicatoren een bepaalde afgesproken drempel overschrijden. De Commissie maakt jaarlijks een evaluatie en duidt mogelijke problemen aan. Op die basis doet zij de betrokken lidstaat aanbevelin-gen die meestal in de procedure van het Europees Semester worden meegenomen.
Als een land van de eurozone de aanbevelingen blijft veronachtzamen, kunnen sanc-ties worden opgelegd.
Nationale comités voor de productiviteitOm de prestaties van de landen van de eurozone op het gebied van productiviteit en concurrentievermogen te volgen, heeft de Raad aanbevolen dat zij nationale comités voor de productiviteit oprichten. Deze onafhankelijke organen zullen de ontwikkelingen en beleidsuitdagingen op het gebied van productiviteit en concur-rentievermogen analyseren. De analyses van de comités moeten helpen om meer investeringen binnen te halen en de factoren aan te pakken die de prijzen en de kwaliteit van de inhoud van goederen en diensten kunnen beïnvloeden. Daarnaast moeten zij de coördinatie en de uitwisseling van beste praktijken tussen de landen van de eurozone bevorderen.
De jaarverslagen kunnen worden gebruikt in het kader van het Europees Semester. Andere EU-lidstaten worden verzocht soortgelijke organen op te zetten. De nationale comités voor de productiviteit moeten begin 2018 operationeel zijn.
20 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
Het bevorderen van groeiDe economische crisis heeft in vele landen van de Unie een recessie veroorzaakt. De groei daalde fors, de werkloosheid steeg en het concurrentievermogen verminderde. Behalve gezonde overheidsfinanciën en een betere regulering van en een beter toe-zicht op de financiële sector heeft de EU ook een dynamische groeistrategie nodig.
De EU-strategie voor groei en banen, Europa 2020, bevat een aantal prioriteiten ter bevordering van een slimme, duurzame en inclusieve economie. Voorts bevat de strategie gemeenschappelijke streefcijfers op het gebied van werkgelegenheid, on-derwijs, onderzoek en innovatie, sociale insluiting en armoedebestrijding, alsmede klimaat en energie. De voortgang ter zake in de verschillende lidstaten wordt in het kader van het Europees Semester bewaakt. Momenteel is de kernprioriteit van de Europa 2020-strategie het tot stand brengen van de digitale eengemaakte markt en de interne energiemarkt.
Een van de grootste zorgpunten is de hoge jeugdwerkloosheid in Europa. In het kader van het jongerenwerkgelegenheidsinitiatief zal tot 8 miljard EUR worden uitgetrokken om banen voor jongeren te creëren.
Volgens de jongerengarantie moeten alle jongeren onder de 25 jaar binnen vier maanden nadat zij werkloos zijn geworden of het formele onderwijs hebben verlaten, een behoorlijk aanbod krijgen voor een baan, voortgezette scholing, een plaats in het leerlingstelsel of een stage. © goodluz —Fotolia.com
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 21
Om de kredietverstrekking aan de economie weer op gang te helpen, is een inves-teringsplan voor Europa opgesteld. Middelen uit de EU-begroting en de Europese Investeringsbank (EIB) worden gebruikt ter ondersteuning van levensvatbare investe-ringsprojecten die niet op een andere manier kunnen worden gefinancierd. Dit geldt vaak voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's). Extra EU-financiering werkt voorts als een katalysator voor het mobiliseren van particuliere financieringsbronnen voor dergelijke projecten.
De EIB biedt steun voor de oprichting van kmo's, onder meer een bedrijf dat zich specialiseert in innovatieve medische diagnostiek. Dit bedrijf heeft onder meer een procedé ontwikkeld waardoor artsen rechtstreeks op de plaats waar de zorg wordt verstrekt, binnen enkele minuten de resultaten kunnen krijgen van bloedanalyses op basis van slechts één druppel bloed. © Europese Investeringsbank, 2017
22 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
Naast financiering biedt dit initiatief technische bijstand voor investeringsprojecten en wordt ermee getracht te achterhalen hoe specifieke knelpunten voor investerin-gen kunnen worden weggewerkt.
Projecten die door de EIB worden gesteund, zijn onder meer de reconstructie van een snelweg tussen Vilnius en Utena in Litouwen; de bouw van nieuwe sociale en betaalbare huurwoningen in Londen, Engeland, en projecten voor het opwekken van hernieuwbare energie in drie regio's in Italië (Sardinië, Sicilië en Apulië). De bank steunt ook kleine en middelgrote ondernemingen, startende ondernemingen en micro-ondernemers.
2. FINANCIËLE STABILITEIT — EEN BANKENUNIE
Financieel toezichtDe crisis heeft grote mankementen in het financieel systeem aan het licht gebracht. De regeringen hebben moeten ingrijpen om bankfaillissementen te voorkomen.
Om te voorkomen dat zich in de toekomst een soortgelijke situatie voordoet en om de coördinatie van het toezicht op de financiële sector tussen de lidstaten te verbe-teren, heeft de EU nieuwe instanties opgericht die toezicht moeten houden op de financiële instellingen:
• de Europese Bankautoriteit (EBA), die zich richt op de banksector en gevestigd is in de Londense City;
• de Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen (Eiopa), die zich bezighoudt met verzekering- en pensioenstelsels en haar zetel heeft in Frankfurt am Main;
• de Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA), die zich richt op de werking van de financiële markten en gevestigd is in Parijs;
• het Europees comité voor systeemrisico's, dat het algemene macro-economische toezicht op het financiële stelsel in zijn geheel verricht; het is ondergebracht bij de Europese Centrale Bank en wordt erdoor ondersteund.
Eén „rule book”Er zijn nieuwe regels ingevoerd ter beperking van het risico dat van banken in moei-lijkheden uitgaat voor de economie en de belastingbetalers. Centrale componenten ervan zijn:
• een reeks regels over kapitaalvereisten die ervoor zorgen dat de banken altijd over voldoende middelen beschikken om verliezen op te vangen;
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 23
• geharmoniseerde depositogarantiestelsels ter bescherming van depositogelden tot een bedrag van 100 000 EUR. Deze stelsels worden door banken gefinancierd;
• duidelijke procedures ten aanzien van banken in moeilijkheden. Daarmee wordt ervoor gezorgd dat het herstel- en afwikkelingsproces in een vroeg stadium van start gaat, d.w.z. zodra de toezichthouder ontdekt dat een bank dreigt om te vallen. Op die manier zullen de kosten van bankfaillissementen door de financiële sector worden gedragen in plaats van door de belastingbetaler.
Deze regels maken deel uit van de internemarktwetgeving en zijn dus van toepassing op alle lidstaten. In de eurozone wordt echter een verdere stap vooruit gezet, naar een bankenunie met één toezichthouder en één afwikkelingsmechanisme. Lidstaten buiten de eurozone kunnen tot die bankenunie toetreden als zij dat wensen.
DEPOSITOGARANTIESTELSELS
HERSTEL EN AFWIKKELING
VAN NOODLIJDENDE
BANKEN
KAPITAALVEREISTEN VOOR
BANKEN
ÉÉN „RULE BOOK” VAN TOEPASSING IN ALLE EU-LIDSTATEN
© Eu
rope
ese U
nie, 2
017
GEMEENSCHAPPELIJK TOEZICHTSMECHANISME
DIRECT TOEZICHT INDIRECT TOEZICHT
EUROPESE CENTRALE BANK
De ECB oefent toezicht uit in
samenwerking met nationale
autoriteiten
Nationale autoriteiten oefenen
toezicht uit in samenwerking met
de ECB
GROTE BANKEN129 belangrijke banken
ANDERE BANKENOngeveer 3 500 minder belangrijke banken
© Eu
rope
ese U
nie, 2
017
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 25
Gemeenschappelijk banktoezichtDoor het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (GTM) is de verantwoorde-lijkheid voor het banktoezicht in de eurozone verlegd van de nationale autoriteiten naar de ECB.
De ECB en de nationale toezichthouders controleren gezamenlijk de banken in de eurozone en in de deelnemende niet-eurolanden. Dat leidt tot meer samenhang in het toezicht op de banksector en tot sneller handelen na de ontdekking van zwakke punten.
De grootste banken, die als een risico voor het hele financiële systeem gelden van-wege hun omvang, vanwege hun belang voor de economie van een lidstaat die deel uitmaakt van de bankenunie of voor de hele EU-economie, en vanwege de draag-wijdte van hun grensoverschrijdende activiteiten, staan onder direct toezicht van de ECB. De nationale toezichthouders blijven in nauwe samenwerking met de ECB toe-zicht uitoefenen op de kleinere banken.
AfwikkelingsmechanismeHet gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme (GAM) regelt de afwikkeling van niet-levensvatbare banken. Het bestaat uit de Gemeenschappelijke Afwikkelings-raad (GAR) en het gemeenschappelijk afwikkelingsfonds (GAF). De verantwoordelijk-heid voor de herstructurering en afwikkeling van banken is aldus verlegd van het nationale naar EU-niveau. Een bank in de eurozone die dreigt om te vallen, zal door een gemeenschappelijke afwikkelingsautoriteit worden afgewikkeld.
De nationale afwikkelingsfondsen zijn vervangen door één gemeenschappelijk af-wikkelingsfonds. Dit fonds wordt gefinancierd door de hele banksector in de banken-unie en kan voor elke bankafwikkeling in die unie worden gebruikt.
Er wordt momenteel gedebatteerd over een Europees depositoverzekeringsstelsel. Het is de bedoeling om aanvankelijk geleidelijk herverzekerings- en medeverzeke-ringsmechanismen voor nationale depositogarantiestelsels op te bouwen en uitein-delijk tot een gemeenschappelijk depositogarantiefonds te komen.
Veerkrachtige kredietinstellingenEr vinden op dit moment ook besprekingen plaats over een ander element van de structuur van de bankenunie: de veerkracht van kredietinstellingen. Het doel is te voorkomen dat het faillissement van grote, onderling verweven kredietinstel-lingen een rampzalig domino-effect heeft op het financiële stelsel van de EU. Vol-gens de nieuwe regels zou het verplicht worden de risicovolle activiteiten van een bank af te splitsen van haar kerntaken, met name het aanvaarden van deposito’s of retailbetalingsdiensten.
26 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
DE BANKENUNIE
VAN TOEPASSING OP ALLE EUROZONELANDEN
EN OPEN VOOR DEELNAME DOOR NIET-
EUROZONELANDEN
ÉÉN „RULE BOOK”Van toepassing in alle
EU-lidstaten
GEMEENSCHAPPELIJK TOEZICHTS-
MECHANISMEVersterkt toezicht op de banksector in de
eurozone om zwakke punten op te sporen en
te verhelpen
GEMEENSCHAPPELIJK AFWIKKELINGS -
ME CHANISMEZorgt voor een ordelijke afwikkeling van falende banken met zo weinig mogelijk kosten voor
belastingbetalers en de reële economie
© Eu
rope
ese U
nie, 2
017
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 27
3. STABILITEITSMECHANISMEN
Sinds 2010 ondervinden sommige eurolanden problemen met hun schuldfinancie-ring. Op de financiële markten moesten zij zo veel rente op hun leningen betalen dat het onmogelijk werd de totale overheidsschuld op een houdbaar en draagbaar peil te handhaven.
Om de stabiliteit in de eurozone snel te herstellen, waren daarom tijdelijke mecha-nismen ingevoerd.
Griekenland, Ierland en Portugal kregen hulp uit het tijdelijke reddingspakket, terwijl Spanje, Cyprus en (recenter nog) Griekenland steun uit het ESM ontvingen.
De tijdelijke regelingen werden in oktober 2012 vervangen door de eigenlijke Europe-se verdedigingslinie, het permanent Europees stabiliteitsmechanisme (ESM). Het ESM is een internationale financiële instelling die door de eurolanden is opgericht als het voornaamste instrument om hen in geval van financieringsproblemen bij te staan.
De maximale leencapaciteit bedraagt 500 miljard EUR. Het geld voor de leningen wordt door het ESM op de financiële markten gehaald. Maximaal 60 miljard EUR kan worden gebruikt om banken rechtstreeks te herkapitaliseren.
Elke tranche van de lening aan een land wordt pas vrijgegeven als het overeenkom-stig de vooraf afgesproken voorwaarden de houdbaarheid van de overheidsfinan-ciën herstelt en economische hervormingen doorvoert. De Europese Commissie en de Europese Centrale Bank bewaken het proces. Waar dat mogelijk is, wordt het Inter-nationaal Monetair Fonds ingeschakeld.
Alle eurolanden vallen onder het ESM. Het ESM heeft zijn zetel in Luxemburg.
Voorwaarden voor steunAan de verstrekking van financiële steun worden steeds strenge voorwaarden ver-bonden, die de kredietgevers en het ontvangende land zijn overeengekomen. De ontvanger moet beloven bepaalde doelstellingen te halen, die betrekking kunnen hebben op budgettaire aanpassingen (verbeteren van de belastinginning, houd-baarder maken van de overheidsuitgaven, hervormen van het overheidsapparaat, privatiseren van overheidsdiensten of -ondernemingen, verkopen van publieke eigen dommen), een herstructurering van de banksector (herkapitalisatie, strengere reglementering en scherper toezicht, redding van solvabele banken en liquidatie van niet-levensvatbare banken) of een hervorming van de arbeidsmarkt. Mede hierdoor
28 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
zal het betrokken land zijn economie kunnen hervormen en opnieuw het pad van gestage, duurzame groei en houdbare overheidsfinanciën kunnen inslaan.
Bewaking van de implementatieOp gezette tijden gaan de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en (waar toepasselijk) het ESM en het Internationaal Monetair Fonds na of de overeenge komen voorwaarden worden vervuld. Een positieve beoordeling is een voorwaarde voor de betaling van elke tranche van de financiële bijstand.
De eerste positieve resultaten zijn al voorhanden. Ierland heeft zijn programma in december 2013 met succes voltooid en heeft nu weer toegang tot de financiële markten. Na een grondige herstructurering van zijn banken beëindigde Spanje zijn programma voor de financiële sector in januari 2014. Het economisch aanpassings-programma van Portugal, dat een hervormingsagenda voor het herstel van de eco-no mische groei omvatte, kwam in juni 2014 ten einde. Na een versterking van de stabiliteit van zijn financiële sector en een verbetering van zijn overheidsfinanciën rondde Cyprus in maart 2016 zijn economisch aanpassingsprogramma af. De econo-mische groei en de werkgelegenheid beginnen ook aan te trekken in Griekenland, het enige land met een nog lopend programma.
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 29
TIJDLIJN — CONSOLIDATIE VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE
2009Najaar: Griekenland maakt melding van een overheidstekort van 12,7 %
van het bbp en een schuld van 113 % van het bbp.
201011 februari: De leiders van de Unie zijn bereid het Griekse schuldenprobleem
aan te pakken, hetgeen tijdens de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad in maart wordt bevestigd. Groeiende bezorgdheid over de schuldposities in Portugal, Ierland en Spanje. De euro daalt in waarde.
23 april: Griekenland vraagt financiële steun.
2 mei: De leiders van de eurozone en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) komen een reddingspakket voor Griekenland overeen. De rente op leningen aan Portugal, Ierland en Spanje bereikt spectaculaire niveaus. De euro blijft in waarde dalen.
9 mei: De Ecofin-ministers keuren een Europees reddingspakket ter waarde van 500 miljard EUR goed, dat de Europese faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF) en het Europees financieel stabilisatiemechanisme (EFSM) omvat.
18 mei: Griekenland ontvangt zijn eerste leningtranche.
17 juni: De leiders van de Unie nemen de strategie voor groei en banen, Europa 2020, en het Europees Semester aan.
12 september: De bankentoezichthouders komen strengere kapitaalvoorschriften voor het bankbedrijf overeen.
19 oktober: De Raad Ecofin onderwerpt hefboomfondsen aan strengere regels.
21 november: Ierland vraagt financiële steun.
30 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
20111 januari: Estland treedt toe tot de eurozone.
Januari: Drie toezichthoudende instanties, voor de banken, de effecten-beurzen en de verzekeringsmaatschappijen, vatten de werk-zaamheden aan. Het Europees Comité voor systeemrisico’s (ESRB) voorziet in algemeen macro-economisch toezicht op het financiële stelsel. Het eerste Europees Semester, met de nationale begrotings-planning voor 2012, gaat in.
12 januari: Ierland ontvangt zijn eerste leningtranche.
24-25 maart: De leiders van de Unie komen overeen het Europees stabiliteits-mechanisme (ESM) in te stellen en een begrotingspact te sluiten.
7 april: Portugal vraagt financiële steun.
Juni: Portugal ontvangt zijn eerste leningtranche.
26 oktober: De Europese Raad besluit dat de banken hun kernkapitaal moeten verhogen.
13 december: Het zogenoemde „six-pack” inzake economische en budgettaire coördinatie en governance in de Unie treedt in werking.
20122 februari: De leiders van de eurozone ondertekenen het ESM-verdrag,
waarbij reddingsmechanismen voor landen in financiële nood worden ingevoerd.
1-2 maart: 25 Unieleiders ondertekenen het begrotingspact (Verdrag inzake stabiliteit, coördinatie en bestuur in de EMU, VSCB).
25 juni: Spanje vraagt financiële steun.
6 september: De ECB kondigt een nieuw programma aan voor het opkopen van obligaties van landen in de eurozone die steun uit de stabiliteitsmechanismen van de eurozone ontvangen.
8 oktober: Het ESM treedt in werking. Het dient om de leden financieel bij te staan en aldus hun financiële stabiliteit te beschermen.
23 november: Cyprus vraagt financiële steun.
11 december: Spanje ontvangt zijn eerste leningtranche.
Oktober 2017 | NL | INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE 31
20131 januari: Het begrotingspact treedt in werking. De 25 ondertekenende
landen spreken af de voorschriften inzake begroting en schuld in nationale wetgeving om te zetten.
13 mei: Cyprus ontvangt zijn eerste leningtranche.
30 mei: Het „two-pack” treedt in werking: de eurozone wordt aan een strengere begrotingsdiscipline en een scherper economisch toezicht onderworpen.
3 november: De verordening inzake het gemeenschappelijk toezichts-mechanisme (GTM) treedt in werking. De ECB krijgt ruimere bevoegdheden om toezicht uit te oefenen op banken in de eurozone.
20141 januari: Letland treedt toe tot de eurozone.
Het pakket kapitaalvereisten voor banken wordt van kracht.
15 april: Definitief politiek akkoord over het gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme (GAM). Het mechanisme zorgt voor een ordelijk verloop van de afwikkeling van falende banken zonder dat het geld van de belastingbetaler wordt aangesproken.
4 november: Het GTM wordt volledig operationeel.
20151 januari: Litouwen treedt toe tot de eurozone.
Een deel van het GAM treedt in werking, onder meer de oprichting van een nieuwe Gemeenschappelijke Afwikkelingsraad (GAR).
18 maart: Spanje betaalt vroeger dan gepland een deel van zijn lening uit het ESM terug.
25 juni: De Raad neemt de verordening betreffende een Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI) aan.
30 juni: Het EFSF-programma voor Griekenland verstrijkt.
2 juli: Cyprus ontvangt een tranche uit het ESM.
3 juli: Termijn voor de omzetting van het depositogarantiestelsel in nationaal recht.
8 juli: Griekenland verzoekt om nieuwe steun van het ESM.
17 juli: De Raad keurt een overbruggingsfinanciering van korte termijn voor Griekenland uit het ESM goed.
32 INZIcHT IN DE EcoNoMIScHE EN MoNETAIrE UNIE | NL | Oktober 2017
14 augustus: De Eurogroep bereikt overeenstemming over het derde steunprogramma voor Griekenland.
1 november: Besluit van de Commissie tot instelling van het Europees Begrotingscomité.
20161 januari: Het GAM wordt volledig operationeel met het opzetten van het
gemeenschappelijk afwikkelingsfonds (GAF).
17 juni: De Raad neemt conclusies aan over een routekaart voor de voltooiing van de bankenunie.
Politiek akkoord over de oprichting van nationale comités voor de productiviteit.
19 oktober: Het Europees Begrotingscomité gaat van start.
Waar zijn EU-publicaties verkrijgbaar?
Gratis publicaties:• één exemplaar:
via EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu); • meerdere exemplaren of posters/kaarten:
bij de vertegenwoordigingen van de Europese Unie (http://ec.europa.eu/represent_nl.htm), bij de delegaties in niet-EU-landen (http://eeas.europa.eu/delegations/index_nl.htm), door contact op te nemen met Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_nl.htm), door te bellen naar 00 800 6 7 8 9 10 11 (gratis in de hele Europese Unie) (*).
(*) De informatie wordt gratis verstrekt en bellen is doorgaans gratis, maar sommige operatoren, telefooncellen of hotels kunnen kosten aanrekenen.
Betaalde publicaties:• via EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu).
Rue de la Loi/Wetstraat 1751048 Bruxelles/BrusselBELGIQUE/BELGIËTel. +32 (0)2 281 61 11www.consilium.europa.eu
Print PDFISBN 978-92-824-6074-0 ISBN 978-92-824-6085-6doi:10.2860/016781 doi:10.2860/841669QC-04-17-545-NL-C QC-04-17-545-NL-N
