De diervoederindustrie toont belangstel-

ling voor insectenmeel, maar de nieuwe

grondstof ontwikkelt zich niet vanzelf.

Momenteel is sprake van een ‘kip- ei-

probleem’; afnemer en leverancier

wachten op elkaar om als eerste in actie

te komen. Een van de oorzaken van

deze afwachtende houding is het feit

dat er nog veel onbekend is over deze

potentiële grondstof. Zo ontbreken

gegevens over de nutritionele waarden

van insectenmelen en voederconversies

voor landbouwhuisdieren. Ook is ondui-

delijk of insectenmeel wettelijk is toege-

staan als veevoedergrondstof.

Onderzoek

Veel insectensoorten zijn eetbaar, bij-

voorbeeld de meelworm, soldatenvlieg,

huisvlieg en fruitvlieg. Kweken van deze

soorten kan mogelijk op substraat of

reststromen als GFT-afval of mest. De

nutritionele waarden van insecten kun-

nen enigszins worden gestuurd door

substraatkeuze. Insectenlarven gevoed

met visslachtafval zullen een hoger

gehalte hebben aan omega-3-vetzuren

dan larven op mest. Dit geeft mogelijk-

heden voor specifieke toepassingen. De

indicatieve voederconversies in tabel 2

geven aan dat insecten samen met een

aantal andere diersoorten hun voer effi-

ciënt kunnen omzetten.

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar

de inzetbaarheid van verschillende

Alternatieve eiwitbronnen zijn gewild nu de vraag naar plantaardige en dierlijke

eiwitten wereldwijd groeit. Insecten staan als potentiële eiwitbron voor voer en

voeding volop in de belangstelling. Vooral de hoge gehaltes aan eiwit en vet in

insectenmeel zijn interessant voor gebruik in pluimvee, varkens en visvoeders.

Insectenmeel, reali tDiervoeding [Marleen Vrij*]

Van meelworm

tot insecten-

meel.

Insectenmeel.

16-17_Insectenmeel:16-17 14-02-11 15:06 Pagina 16

D e M o l e n a a r n r . 3 2 5 f e b r u a r i 2 0 1 116 17

i teit of utopie?

insecten in diervoeders. Het beschikbare

onderzoek komt vooral uit Azië, Mexico

en Afrika. Zo zijn in India proeven

gedaan met zijderupsenmeel.

Zijderupsen zijn een restproduct van de

zijde-industrie. Uit die proeven blijkt dat

deze insecten prima kunnen worden

gebruikt in pluimveerantsoenen. In

Mexicaans onderzoek werd 10 procent

van een sorghum-soja rantsoen vervan-

gen door insectenmeel in vleeskuiken-

voer. In Nigeria werd al het vismeel suc-

cesvol vervangen door madenmeel van

de huisvlieg.

Capaciteit

Om een idee te krijgen van een mogelij-

ke productiecapaciteit van een insecten-

kwekerij is een schatting gemaakt op

basis van meelwormgegevens. Een

generatie meelwormen kweken duurt

ongeveer vier maanden. Uitgaande van

een bak meelwormen van 0,6 m lang,

0,4 m breed en 0,2 m hoog en een

gewicht van 5 kg meelwormen, levert

dit 63 kg/m2 per jaar. Bij stapeling van

bijvoorbeeld acht bakken wordt de

opbrengst 500 kg/m2 per jaar.

Een insectenkwekerij met een kweekop-

pervlak van 100 vierkante meter zou op

basis van die berekening 50 ton vers

materiaal per jaar produceren. Na dro-

ging is dat 22,8 ton insectenmeel met

een vochtgehalte van 12 procent. Als 1

procent van de Nederlandse agrarische

bedrijven, ongeveer 900 kwekerijen,

deze productie zou halen, dan levert

dat 20.520 ton insectenmeel per jaar op.

Bij een inclusie van 15 procent in dier-

voeder komt dit overeen met 136.500

ton voer, ongeveer 1 procent van de

Nederlandse voerproductie.

Hoewel dit nog bescheiden hoeveelhe-

den zijn en bij lange na niet toereikend

om de gehele sector van een alternatieve

eiwitbron te voorzien, laat het voorbeeld

wel zien dat de mogelijkheden reëel zijn.

Pri js

Niet alleen de haalbaarheid van de pro-

ductie is belangrijk, ook de prijs is van

doorslaggevende betekenis. Pas als de

prijs van insectenmeel vergelijkbaar

wordt met soja of vismeel wordt de

grondstof opgenomen in optimalisatie-

programma’s van de diervoederindustrie.

In tabel 4 is een berekening gemaakt

voor de verkoopprijs (inclusief droog-

kosten, exclusief investeringskosten).

Om uit te komen op een verkoopprijs

van € 200 per 100 kg (huidige vismeel-

prijs), moet de inkoopprijs dalen tot

€ 87 per 100 kg vers materiaal.

Voordat insectenmeel een kans krijgt,

moet de kostprijs drastisch dalen. Als

insecten kunnen worden gekweekt op

goedkoop uitgangsmateriaal is er zeker

potentie. Zeker wanneer ook de bijpro-

ducten van insectenproductie tot waar-

de worden gebracht. Mogelijkheden

zijn bijvoorbeeld chitine als bron voor

het bindmiddel chitosan en insecten-

mest als organische meststof.

Het Praktijknetwerk ‘Kweek en toepas-

sing van wormen en insecten’ en de

Venik (Vereniging van insectenkwekers)

werken hard aan imagoverbetering van

de insectensector. Beide organisaties

gaan ervan uit dat het kweken van insec-

ten de komende jaren zal toenemen.-* Marleen Vrij is werkzaam bij Zetadec in

Wageningen. Een lijst met literatuurreferenties voor

dit artikel is opvraagbaar bij de redactie.

Soort Vocht Eiwit Vet As Ref.

g/100g g/100g g/100g g/100g

Krekel 8.2 63.3 17.8 6.4 1

Moriowormen 8.2 39.3 40.5 2.7 1

Meelwormen 9.0 58.7 27.7 4.5 2

Soldatenvlieg 7.9 42.1 34.8 14.6 3

Huisvlieglarven 7.3 47.1 25.3 6.3 4

Diermeel 6.0 58.3 14.0 17.9 5

Sojabonen 11.7 35.6 18.9 5.2 5

Vismeel RE 8.2 62.4 9.4 17.6

580-630

(1) Grubco (2) Omosoto (3) BioPod (4) Aniebo (5) CVB-tabel

Nieuwe eiwitbron binnen handbereik

Prijsniveau van insecten Inkoopprijs vers (nat) Verkoopprijs (gedroogd)

(60% vocht) (12% vocht)

product €/100kg € /100kg

Huidige meelwormen prijs 900 a) 2000

Prijsniveau van vismeel 87 200 b)

Prijsniveau van soja 15,50 38 c)

a) Dierenspeciaalzaakprijs b) Vismeel prijs 2010 (International Monetarry Fund) c) Commodity prices 2010 (IMF)

Kg voer Kg dier

1 - 2 Vis, konijn, kip, insecten

3 - 5 Varkens

6 - 7 Schapen

7 - 8 Rundvee

(Fin, 2008)

Tabel 1. Nutritionele waarden voor enkele insectenmelen en gangbare

eiwitgrondstoffen.

Tabel 2. Voederconversie van voer naar vlees

Tabel 3. Inkoopprijzen van verse insecten en verkoopprijzen van gedroogd meel.

Grondstoffen

16-17_Insectenmeel:16-17 14-02-11 15:06 Pagina 17