Informatie SV en HSV - hervormdarnemuiden.nl · Mattheus 1: 19 (SV) Jozef nu, haar man, alzo hij...

Informatie SV en HSV

Gemeente-avondHervormde Gemeente Arnemuiden 11-10-2017

Ds. P. van der Kraan

Waarom Herziene Statenvertaling?

Statenvertaling is zeer betrouwbare Bijbelvertaling:

Gods Woord in onze Nederlandse taal;

voor vertalers en herzieners groot respect vanwege hun diepe eerbied voor Gods Woord;

is taalmonument: had grote invloed op ontstaan van Nederlandse (eenheids)taal;

klinkt vertrouwd; is voor ontelbaar velen tot zegen

geweest; is ons lief en dierbaar.

Maar begrijpt u altijd wat u leest?

Begrijpt u altijd wat u leest?

Tussen eerste uitgave SV (1637) en vandaag ligt afstand van 380 jaar.

De tijd heeft niet stil gestaan; de taal ook niet.

Het Nederlands is een levende taal: beweegt met de mensen en de tijd mee.

De samenleving van de eerste helft 17e eeuw was volstrekt anders dan tijd waarin wij leven.

Gevolg dat woorden van SV: verouderd zijn (betekenis onbekend; we

begrijpen niet wat ermee wordt bedoeld -> berderen).

veranderd zijn (dezelfde woorden hebben niet dezelfde betekenis als vroeger -> verschonen).

Kortom

Het taalkleed van de SV wekt bij velen, vooral bij jongeren, vervreemding.

Het is niet hun taal.

Terwijl bij de uitstorting van de H. Geest geldt: Hoe horen wij hen een iegelijk in onze

eigen taal, in welke wij geboren zijn? (Hand. 2:8).

Dat was de taal die de mensen van verschillende afkomst op dat moment spraken. Niet het Grieks, het Frygisch of Arabisch van zon vier eeuwen ervoor.

Belijdenis

Wij geloven en belijden dat de H. Geest door het Woord van God (de Bijbel) geloof en wedergeboorte en alle geestelijke zegeningen werkt.

Als we dat belijden, is het onze dure plicht om zo veel mogelijk obstakels op het gebied van de verstaanbaarheid uit de weg te ruimen.

Niettemin blijft de Bijbel iets vreemds houden. Oorzaak daarvan is:

De oorspronkelijke talen (Hebreeuws en Grieks) laten zich niet 1 op 1 in het Nederlands vertalen; niet in het Nederlands van de 17e eeuwen en ook niet in het Nederlands van de 21e eeuw.

Bijbels Hebreeuws en Grieks zijn dode talen; ze hebben zich niet meebewogen met de tijd, maar zijn in hun ontwikkeling stil blijven staan.

De boodschap die erin doorklinkt is vreemd: geen mens heeft die ooit kunnen bedenken (1 Kor. 2:9).

Gevolgtrekking Als we voor nu en de toekomst onze jongeren (en vele

ouderen!) willen bewaren bij de vertrouwde en betrouwbare Statenvertaling, is het dringend gewenst om:

obstakels op het gebied van de verstaanbaarheid uit de weg te ruimen; dat red je niet met een verklarend woordenlijstje achterin,

want het gaat niet om enkele woorden, maar om het hele taalkleed van de SV (zinsbouw e.d.);

daarom is algehele herziening van de Statenvertaling nodig.

Met die herziening is in 2002 begonnen; deelname door vakmensen (theologen en taalgeleerden) uit kringen van Gereformeerde Bond, Christelijke Gereformeerde Kerken en Gereformeerde Gemeenten (de laatsten op persoonlijke titel).

In 2010 werd de Herziene Statenvertaling in de Grote Kerk te Dordrecht gepresenteerd aan: vertegenwoordigers van de burgerlijke overheid;

vertegenwoordigers (ook jongeren) uit de deelnemende kerken.

Herziene Statenvertaling

De HSV is een herziening van de Statenvertaling; geen nieuwe vertaling. Dat betekent:

Dezelfde vertaalprincipes van de SV ook zijn gehanteerd bij de HSV:

formeel-equivalente vertaalmethode (brontaalgetrouw en doeltaalgericht): een manier van vertalen die enerzijds de structuur van de grondtekst nauwkeurig wil volgen, maar anderzijds toch een duidelijke en leesbare Nederlandse tekst wil opleveren.

De herzieners zijn a.h.w. met de vertalers van de SV om de tafel gaan zitten en hebben met hen opnieuw de grondtekst gelezen en hebben: vooral ook gekeken naar de Kanttekeningen van de SV (waarin

vaak andere (betere) vertaalmogelijkheden worden aangereikt; gebruik gemaakt van kennis die de SV-ers niet hadden (denk aan

kennis verkregen door archeologische ontdekkingen en door de in1947 gevonden Dode Zeerollen in Qumran; die rollen waren ouder dan de teksten die de SV-ers ter beschikking hadden).

Nieuwe Bijbelvertaling

De NBV (2004) is wel een compleet nieuwe vertaling.

Deze vertaling zou (volgens het Nederlands Bijbelgenootschap) zowel brontekstgetrouw als doeltaalgericht zijn.

In de praktijk blijkt echter dat de vertalers meer gericht waren op een verstaanbare vertaling in het Nederlands van 2004.

Daardoor hebben ze wel eens water bij de wijn van de bronteksten gedaan.

Er werden zelfs (al vertalend) theologische beslissingen genomen (NB: de opdracht aan de SV-ers was om zelfs in de KT elke theologische uitspraak, bijv. tegen de RKK en de remonstranten, achterwege te laten).

Voorbeeld van theologische beslissingen 1

Jesaja 7: 14 SV Daarom zal de Heere Zelf ulieden een teken geven:

Zie, een maagd zal zwanger worden, en zij zal een Zoon baren, en Zijn Naam IMMANUEL heten.

HSV Daarom zal de Heere zelf u een teken geven: Zie de maagd zal zwanger worden. Zij zal een Zoon baren en Hem de naam Immanuel geven.

NBV Daarom zal de Heer zelf u een teken geven: de jonge vrouw is zwanger, zij zal spoedig een zoon baren en hem Immanul noemen.

In de NBV is geen sprake meer van maagd. De profetie is gewijzigd in tegenwoordige tijd en wijst

niet langer vooruit naar de geboorte van Jezus, maar verwijst naar een geboorte in Jesajas dagen.

Voorbeeld van theologische beslissingen 2

Handelingen 11: 18b SV Zo heeft dan God ook den heidenen de

bekering gegeven ten leven!

HSV Zo heeft God dus ook aan de heidenen de bekering gegeven die tot het leven leidt.

NBV Dan geeft God dus ook de heidenen de kans om tot inkeer te komen en het nieuwe leven te ontvangen.

Bekering als geschenk van God is afgezwakt tot een kans om zelf tot inkeer te komen.

Tolk: een uiterst verantwoordelijk werk

Deze tolken zorgen ervoor dat de wereldleiders elkaar kunnen begrijpen.

Dat is uiterst verantwoordelijk werk: misverstanden kunnen een vonk in het kruitvat zijn.

De Bijbel vertalen is het vertolken van de woorden die God oorspronkelijk in het Hebreeuws of Grieks heeft gesproken / laten spreken.

Italiaans spreekwoord: Tradurre tradire (= vertalen is verraden / bedriegen).

Als dat gevaar op de loer ligt, moeten we er zeker van zijn dat dit van de vertaling van Gods Woord niet geldt,

SV: betrouwbaar, niet letterlijk. Het Italiaanse spreekwoord: Tradurre tradire (= vertalen is bedriegen /

verraden) geldt voor de SV niet! De SV-ers wilden zo dicht bij de brontalen blijven, dat we God a.h.w. in het Nederlands horen spreken.

Het is echter onjuist te beweren dat de Statenvertaling een 100% letterlijke vertaling van de grondtekst is. Dat zou niet kunnen en dat zouden de Statenvertalers ook niet gewild hebben.

Wel hebben de Statenvertalers zo veel mogelijk geprobeerd om elk woord van de grondtekst te vertalen.

Zelf formuleerden zij het zo: Wy zijn gebleven by de woorden, ende ordre der woorden des Hebreeuwschen Texts, so na ende naeuwe alst ons eenichsins is mogelick geweest.

Als de tekst door een al te letterlijke vertaling onbegrijpelijk werd, pasten de vertalers de structuur van de zin zodanig aan dat de betekenis duidelijk werd.

Vaak (niet altijd!) gaven zij daarbij in de kanttekeningen aan dat ze enigszins van de letterlijke grondtekst afgeweken waren.

Voorbeeld 1

Esther 9: 16 (SV)

De overige Joden nu die in de landschappen des konings waren, vergaderden, opdat zij stonden voor hun leven en rust hadden van hun vijanden,

KT bij Esther 9: 16

Hebr. ziel. Anders: en stonden voor hun leven, en hadden rust, enz.

Voorbeeld 2

Mattheus 1: 19 (SV) Jozef nu, haar man, alzo hij

rechtvaardig was, en haar niet wilde openbaarlijk te schande maken, was van wil haar heimelijk te verlaten.

KT bij Mattheus 1: 19 Gr. haar te ontbinden.

Voorbeeld 3

Handelingen 7:20 (SV) In welken tijd Mozes werd

geboren, en was uitnemendschoon; welke drie maanden opgevoed werd in het huis zijns vaders.

KT bij Handelingen 7:20 Gr. Gode schoon, dat is,

Goddelijk of uitnemend,

Beperkte opsomming van wat is herzien Theologische kernwoorden, zoals zaligheid, barmhartigheid, gerechtigheid (en daarvan afgeleide

woorden) zijn ongewijzigd gelaten. n uitzondering: lankmoedigheid -> geduld

Geen enkele vertaling is volmaakt, ook de SV niet. Ondanks het diepe besef van afhankelijkheid van de hulp en leiding van de H. Geest, is de SV onvolkomen. Deze onvolkomenheden zijn in de HSV verbeterd.

Verouderde woorden (waarvan wij nu de betekenis niet meer kennen) zijn vervangen. Idem woorden waarvan betekenis is gewijzigd, soms zelf in het vulgaire spraakgebruik zijn

terechtgekomen. Vruchten van verbeterde kennis van n nieuwe inzichten in de grondtaal zijn toegepast. Zoals de SV beroemd is vanwege zijn vele KT, zo kent de HSV (in beduidend mindere mate)

voetnoten die verklaringen bij de vertaling bevatten. Vele andere wijzigingen o.a.:

verwijdering van naamvallen (des > van de),

idiomatische (of taaleigen) uitdrukkingen zijn begrijpelijk weergegeven,

pozie (psalmen) is als pozie weergegeven enz.

Van elk genoemd onderdeel volgen enkele voorbeelden

Daarbij dienen we steeds voor ogen te houden dat: de Herziene Statenvertaling geen nieuwe

vertaling is. de HSV niets meer en niets minder is dan

een restauratie van de SV, waarbij de oorspronkelijke interpretatie en bedoelingen van de Statenvertalers zo veel mogelijk gehandhaafd blijven.

Kernwoorden gehandhaafd, m.u.v. lankmoedig(heid)

SV Exodus 34:6 Als nu de HEERE voor zijn aangezicht

voorbijging, zo riep Hij: HEERE, HEERE, God, barmhartig en genadig, lankmoedig en groot van weldadigheid en waarheid.

HSV Exodus 34:6 Toen de HEERE bij hem voorbijkwam,

riep Hij: HEERE, HEERE, God, barmhartig en genadig, geduldig en rijk aan goedertierenheid en trouw,

Het woord lankmoedig(heid) is een begrip dat veel lezers van de SV niet graag zien verdwijnen.

Toch is het in de HSV wel gebeurd omdat dit woord zo verouderd is dat veel (jonge) mensen niet meer weten wat het betekent.

Er is trouwens een goede vervanging: het woord geduld.

Sommigen vinden dat lankmoedigheid een sterkere lading heeft dan geduld. Dat komt echter vanwege het feit dat het woord lankmoedigheid in het hedendaags Nederlands niet meer voorkomt en in het kerkelijk taalgebruik alleen nog als eigenschap van God gebruikt wordt (terwijl het in de Bijbel ook van mensen wordt gezegd: Spreuken 14 :29).

Onvolkomenheden verbeterd 1

Hierna volgen enkele voorbeelden van tekstplaatsen waarvan de vertaling niet correct is.

Het zijn er niet veel en ze doen gelukkig nauwelijks af aan de betrouwbaarheid van de SV.

Wel moeten ze gecorrigeerd te worden.


SV Genesis 47:11

En Jozef bestelde voor Jakob en zijn broederen woningen, en hij gaf hun een bezitting in Egypteland, in het beste van het land, in het land Ramses, gelijk als Fara geboden had.

HSV Genesis 47:11

Jozef zorgde voor woonplaatsen voor zijn vader en zijn broers en gaf hun grondbezit in het land Egypte, in het beste deel van het land, namelijk in de landstreek Rameses, zoals de farao geboden had.

Het gaat hier nu niet over het woord bestelde, dat vandaag iets anders betekent dan hier in de taal van de 17e eeuw wordt bedoeld, maar over de naam Jakob.

In het Hebreeuws staat er namelijk iets anders dan wat de Statenvertalers vertaald hebben. Er staat niet Jakob en zijn broederen, maar zijn vader en zijn broederen.

Weliswaar geen ingrijpend verschil, maar toch een onjuiste vertaling.


SV Mattheus 7:24

Een iegelijk dan die deze Mijn woorden hoort en dezelve doet, dien zal Ik vergelijken bij een voorzichtig man, die zijn huis op eensteenrots gebouwd heeft;

HSV Mattheus 7:24

Daarom, ieder die deze woorden van Mij hoort en ze doet, die zal Ik vergelijken met een verstandig man, die zijn huis op de rots gebouwd heeft;

De Griekse grondtekst heeft hier een bepaald lidwoord en je zou daarom verwachten dat er hier de steenrots zou staan.

In vers 25 vinden we namelijk dezelfde Griekse woorden en daar vinden we in de SV wl een bepaald lidwoord.

De kanttekeningen bij dit vers leggen uit hoe belangrijk dat is. De woorden verwijzen immers naar Christus, de steenrots, het enige fundament.

.

Verouderde woorden vervangen 1

We spreken in 2017 niet meer dezelfde taal als in de eerste helft van de 17e eeuw. Taal verandert; daar kunnen we niet omheen.

Ook al was de Statenvertaling geen vertaling in de omgangstaal, de vertalers gebruikten wel zo veel mogelijk woorden uit de taal van die tijd.

Sinds de tijd van de Statenvertaling is er veel in de wereld veranderd. De wereld waarin wij leven, ziet er op veel terreinen anders uit dan in de 17e eeuw. En als de wereld verandert, verandert de taal mee.

Er zijn tal van woorden en uitdrukkingen in de SV die tegenwoordig niet meer gebruikt worden en voor veel mensen onbegrijpelijk zijn, zoals uit de volgende voorbeelden blijkt:


SV Exodus 26:15

Gij zult ook tot den tabernakel staande berderen maken, van sittimhout.

HSV Exodus 26:15 Ook moet u voor de tabernakel

de rechtopstaande planken maken van acaciahout.


SV Ruth 2:14

Als het nu etenstijd was, zeide Boaz tot haar: Kom hierbij, en eet van het brood en doop uw bete in den azijn. Zo zat zij neder aan de zijde van de maaiers, en hij langde haar geroost koren, en zij at en werd verzadigd en hield over.

HSV Ruth 2:14 Toen het etenstijd was, zei Boaz

tegen haar: Kom er hier bij en eet van het brood en doop uw stukje brood in de zure wijn. Zo zat zij neer naast de maaiers, en hij reikte haar geroosterd koren aan. En zij at en werd verzadigd en hield nog over.

Woorden, waarvan betekenis is gewijzigd, zijn vervangen 1 Ook staan er veel woorden in de Bijbel die weliswaar vandaag de

dag nog steeds gebruikt worden, maar die niet meer dezelfde betekenis hebben als in de 17e eeuw.

Woorden waarvan betekenis is gewijzigd, zijn vervangen 2

SV Jeremia 15:5 Want wie zou u verschonen, o

Jeruzalem? of wie zou medelijden met u hebben, of wie zou aftreden, om u naar vrede te vragen?

HSV Jeremia 15:5 Want wie heeft medelijden met u,

Jeruzalem? Wie betuigt u zijn medeleven, wie zal van de weg afgaan om te vragen naar uw welstand?

Het werkwoord verschonen roept bij de gemiddelde Nederlander het beeld op van schone kleren. De oorspronkelijke betekenis (iemand sparen) is bij veel mensen niet meer bekend.

Het woord aftreden wordt tegenwoordig alleen nog gebruikt als iemand zijn ambt of bestuursfunctie neerlegt. Dt aftreden heeft niets te maken met de betekenis die het in het bovenstaande vers heeft.


SV Habakuk 2:9 Wee dien die met kwade

gierigheid giert voor zijn huis, opdat hij in de hoogte zijn nest stelle, om bevrijd te zijn uit de hand des kwaads.

HSV Habakuk 2:9 Wee hem die op winstbejag uit is

voor zijn huis, om zijn nest in de hoogte te bouwen, om zich te redden uit de greep van het kwaad.

Op het platteland zie je nu en dan boeren bezig met gieren. Een verstandige boer zal dat niet vlak vr zijn huis doen. Toch is dt het beeld dat dit bovenstaand vers bij veel mensen oproept.

Dat bedoelt de grondtekst helemaal niet. En de Statenvertalers bedoelden het ook niet.

In hun tijd had het woord gieren de betekenis van gierig zijn. Het gaat in dit vers om mensen die geld bij elkaar schrapen voor hun eigen huis, d.w.z. hun eigen familie.


SV Mattheus 18:6 Maar zo wie een van deze

kleinen, die in Mij geloven, ergert, het ware hem nutter, dat een molensteen aan zijn hals gehangen, en dat hij verzonken ware in de diepte der zee.

HSV Mattheus 18:6 Maar wie een van deze kleinen,

die in Mij geloven, doet struikelen, het zou beter voor hem geweest zijn dat een molensteen aan zijn hals gehangen was en hij in de diepte van de zee gezonken was.

We ergeren ons allemaal van tijd tot tijd. In het bovenstaande gaat het echter om iets totaal anders.

Het Griekse woord dat hier gebruikt wordt, betekent iemand tot zonde verleiden.

Woorden waarvan het gebruik vulgair is geworden 1

Er staan ook woorden in de Statenvertaling die in de loop der jaren zodanig van kleur verschoten zijn dat ze tegenwoordig alleen nog maar in vulgaire taal voorkomen.

Ze horen in een vertaling als de SV niet (meer) thuis. Enkele voorbeelden.


SV Job 39:33 Ook zuipen zijn jongen bloed; en

waar verslagenen zijn, daar is hij.

HSV Job 39:33 Zijn jongen slurpen bloed; en waar

dodelijk gewonden liggen, daar is hij.


SV Spreuken 23:20 Zijt niet onder de wijnzuipers, noch

onder de vleesvreters;

HSV Spreuken 23:20 Verkeer niet met hen die zich

dronken drinken aan wijn, of onder hen die zich te buiten gaan aan vlees.


SV Jesaja 40:22 Hij is het, Die daar zit boven

den kloot der aarde

HSV Jesaja 40:22 Hij is het die zetelt boven de

omtrek van de aarde

Toepassing nieuwe inzichten in de grondtaal 1

Ook ten aanzien van de kennis van de grondtalen is er in de laatste eeuwen veel veranderd.

De Statenvertalers hadden weliswaar een indrukwekkende kennis van de oorspronkelijke talen van de Bijbel, maar er waren in die tijd (en nu nog!) woorden (vooral in de Hebreeuwse grondtekst) waarvan de precieze betekenis onbekend was.

Enkele voorbeelden.

Nieuwe inzichten grondtaal zijn toegepast 2

SV Leviticus 11:22 Van die zult gij deze eten: den

sprinkhaan naar zijn aard, en den solham naar zijn aard, en den hargol naar zijn aard, en den hagab naar zijn aard. (SV)

HSV Leviticus 11:22 Daarvan mag u de volgende

eten: elke soort veldsprinkhaan, elke soort sabelsprinkhaan, elke soort krekel en elke soort doornsprinkhaan.

In de KT leggen de vertalers uit: Deze drie namen worden hier gelaten gelijk zij in den Hebreeuwsen tekst staan, omdat zij niet zo () zekerlijk bekend zijn. In het gemeen betekenen zij zekere soorten van diertjes die de Latijnen insect noemen, beschreven in het voorgaande vers.

Ook nu zijn er nog woorden in de grondtekst waarvan niemand met zekerheid weet wat ze betekenen.

Toch kunnen we er niet om heen dat er in de laatste eeuwen m.b.t. de kennis van de grondtalen veel nieuwe ontdekkingen zijn gedaan. Opgravingen in Bijbelse landen leverden tal van inscripties, kleitabletten en potscherven op, waarop teksten werden aangetroffen in het Hebreeuws, maar ook in andere talen.

Sommige van die talen waren in de 17e eeuw vrijwel onbekend, zoals het Ugaritisch, Akkadisch, Moabitisch, Edomitisch, Fenicisch-Punisch, etc. Na onderzoek bleek echter dat deze talen sterk verwant zijn aan het Hebreeuws en soms helpen om het Hebreeuws beter te begrijpen.


SV Job 39:13 Zult gij den eenhoorn met zijn touw

aan de voren binden? Zal hij de laagten achter u eggen?

HSV Job 39:13 Kunt u de wilde os met zijn eigen touw

vastbinden om voren te trekken? Zou hij de dalen achter u eggen?

Op grond van de nieuwe inzichten in (vooral) de Hebreeuwse taal zijn er passages in de Bijbel die we nu met meer zekerheid kunnen vertalen dan de Statenvertalers.

We hoeven er ook niet aan te twijfelen dat de Statenvertalers deze nieuwe kennis gebruikt zouden hebben, als zij erover beschikt hadden.

Ook is er tegenwoordig meer bekend over de dieren die in de Bijbel genoemd worden. Zie voorbeeld hierboven en hierna.

Tegenwoordig bestaat er weinig twijfel meer dat het Hebreeuwse woord dat de Statenvertalers met eenhoorn vertaalden, feitelijk naar de wilde os (ook wel oeros

of buffel) verwijst.


SV Psalm 104:8 De hoge bergen zijn voor de

steenbokken; de steenrotsen zijn een vertrek voor de konijnen.

HSV Psalm 104:8 De hoge bergen zijn voor de

steenbokken, de rotsen zijn een toevluchtsoord voor de klipdassen.

Na veel studie van de leefomgeving in de Bijbelse landen is duidelijk geworden dat het dier waar het in dit vers om gaat geen konijn is, maar een klipdas.

Verder is er tegenwoordig veel meer bekend met betrekking tot bomen en planten in Bijbelse landen.

Ook hebben de opgravingen geresulteerd in veel nieuwe inzichten met betrekking tot bouwkundige begrippen, gebruiksvoorwerpen, etc.


Wat het Oude Testament betreft zijn er geen grote problemen.

De vondst van de Dode Zeerollen in 1947 was van grote betekenis, maar heeft betrekkelijk weinig gevolgen gehad voor de grondtekst voor het Oude Testament.

De vondst van deze rollen heeft juist bewezen dat de Hebreeuwse tekst die de Statenvertalers voor zich hadden van uitstekende kwaliteit was.

Toch hebben de Statenvertalers hun Hebreeuwse tekst niet altijd letterlijk gevolgd.

Op een aantal plaatsen, waar de Hebreeuwse tekst nogal ingewikkeld is, volgden de vertalers de oude Griekse vertaling van het Oude Testament: de Septuaginta.

Door o.a. de vondst van de Dode Zeerollen is gebleken dat de vertalers van de Septuaginta een tekst voor zich hadden die op onderdelen sterk afweek van de algemeen aanvaarde Hebreeuwse grondtekst (de zgn. Masoretische tekst).

Hierna volgt een voorbeeld van een tekst waarbij de Statenvertalers afweken van de Hebreeuwse grondtekst ten gunste van de Septuaginta.


SV Jesaja 54:8 In een kleinen toorn heb Ik Mijn

aangezicht van u een ogenblik verborgen, maar met eeuwige goedertierenheid zal Ik Mij uwer ontfermen, zegt de HEERE, uw Verlosser.

HSV Jesaja 54:8 In een stortvloed van grote toorn

heb Ik voor u Mijn aangezicht een ogenblik verborgen, maar met eeuwige goedertierenheid zal Ik Mij over u ontfermen, zegt de HEERE, uw Verlosser.

De vertaling een kleine toorn is op grond van de Hebreeuwse grondtekst niet goed te verklaren.

Het betreffende grondwoord betekent namelijk vloed, overstroming en wijst dus op het tegenovergestelde: een stortvloed van toorn.

Kennelijk hebben de Statenvertalers hier de Septuaginta gevolgd, die het wl over een kleine toorn heeft.

Voorbeelden van voetnoten 1

De SV is bekend om zijn KT. De HSV heeft een aantal voetnoten. Hierna wordt uitgelegd wanneer daarvan gebruik is gemaakt.

Uit het voorgaande is duidelijk dat de Septuaginta lang niet altijd als een gezaghebbende bron beschouwd worden.

De herzieners hebben er daarom voor gekozen om de SV-ers niet te volgen in hun gebruik van de Septuaginta, maar de Hebreeuwse grondtekst als uitgangspunt te nemen.

Als om die reden is afgeweken van de SV is dat in een voetnoot verantwoord.

Dat geldt ook in gevallen dat de tekst van de Dode Zeerollen gebruikt is.

Van een paar plaatsen in het Oude Testament geldt dat er nu, dankzij deze rollen, meer duidelijkheid is over wat er in de oorspronkelijke tekst stond.

Als de herzieners niet de gangbare Hebreeuwse grondtekst volgen, maar terugvallen op de Dode Zeerollen, verantwoorden zij dat ook in een noot.

Enkele voorbeelden.


SV Jesaja 14:4 Dan zult gij deze spreuk

opnemen tegen den koning van Babel, en zeggen: Hoe houdt de drijver op! [Hoe] houdt de goudene op!

HSV Jesaja 14:4 dat u dit spotlied zult aanheffen op

de koning van Babel en u zult zeggen: Hoe houdt de onderdrukker op; opgehouden is de onderdrukking.()

() = voetnoot: Volgens de Dode Zeerollen; SV: de goudene.

De Dode Zeerollen tonen aan dat de woorden [Hoe] houdt de goudene op! beter vertaald kunnen worden met opgehouden is de onderdrukking!

Dit lijkt een groot verschil, maar in het Hebreeuws verschillen de betreffende woorden slechts een pennenstreek van elkaar.

De vertalers van de Septuaginta hebben de Hebreeuwse grondtekst overigens ook al op deze manier gelezen.


SV Jesaja 53:11 Om den arbeid Zijner ziel zal Hij

het zien, [en] verzadigd worden.

HSV Jesaja 53:11 Om de moeitevolle inspanning van

Zijn ziel zal Hij het () zien, Hij zal verzadigd worden.

() = voetnoot: Volgens een van de Dode Zeerollen: het licht

De uitdrukking het licht zien kan uitgelegd worden als weer tot leven komen.

Hierdoor wordt de voorzegging van de opstanding van de Messias uit de dood nog duidelijker.

Omdat de tekst die de SV-ers volgden niet per se fout hoeft te zijn, plaatst de HSV de lezing van de Dode Zeerollen in een noot.

Wijziging naamvallen 1

SV 2 Thessalonicenzen 2:13 Maar wij zijn schuldig altijd God te

danken over u, broeders, die van den Heere bemind zijt, dat u God van den beginne verkoren heeft tot zaligheid in heiligmaking des Geestes en geloof der waarheid.

HSV 2 Thessalonicenzen 2:13 Maar wij moeten God altijd voor u

danken, broeders, die geliefd bent door de Heere, dat God u van het begin verkoren heeft tot zaligheid, in heiliging door de Geest en geloof in de waarheid.

Dit vers bevat twee naamvallen die weggewerkt moeten worden.

De uitdrukking heiligmaking des Geestes kun je veranderen in heiligmaking van de Geest.

Dat kan worden misverstaan: alsof de Geest Zelf de heiligmaking moet ondergaan. De KT maken duidelijk dat het hier om het werk van Gods Geest in de harten van mensen gaat.

De duidelijkste weergave is dus heiligmaking door de Geest.

Voor de tweede uitdrukking geldt ook zoiets. Als je schrijft geloof van de waarheid, wordt de tekst nauwelijks duidelijker.

Een veel betere oplossing is: geloof in de waarheid.

Weergave van idiomatische uitdrukkingen (taaleigen zegswijzen)1

Een voorbeeld daarvan is (in het Engels): It is raining cats and dogs.

Goed vertaald in het Nederlands: Het regent pijpenstelen.

Ook het Hebreeuws heeft uitdrukkingen die uitsluitend tot het idioom(het taaleigene) van het Hebreeuws behoren.

Zulke uitdrukkingen worden niet letterlijk, maar naar hun betekenis weergegeven.

Enkele voorbeelden.


SV Genesis 31:2 Jakob zag ook het aangezicht

van Laban aan; en zie, dat was jegens hem niet als gisteren en eergisteren

HSV Genesis 31:2 Ook lette Jakob op het gezicht

van Laban, en zie, het stond ten opzichte van hem niet meer als voorheen.()

() = voetnoot: 31:2 voorheen -Letterlijk: gisteren en eergisteren; zie ook vers 5.


SV Genesis 43:3 Toen sprak Juda tot hem,

zeggende: Die man heeft ons op het hoogste betuigd, zeggende: Gij zult mijn aangezicht niet zien, tenzij dat uw broeder met u is.

HSV Genesis 43:3 Toen zei Juda tegen hem: Die

man heeft ons nadrukkelijk verzekerd: U zult mij niet meer onder ogen komen,() tenzij uw broer bij u is.

() = voetnoot: mij komen -Letterlijk: mijn gezicht zien.

Bezwaren tegen SV In 2010 bij de invoering was er kritiek op de HSV (de

herziening zou te drastisch zijn; het zou een nieuwevertaling zijn).

De historie herhaalt zich.

In 1643, zes jaar na invoering van de SV, hield ds. Johannes Haenius, predikant van Elburg tijdens de vergadering van de Classis Harderwijk een fel en emotioneel betoog waarin hij protesteert tegen de invoering van de SV.

Hij laat zich helemaal gaan en spreekt zichverschillende keren minachtend uit over dezenieuwe vertaling van de Bijbel.

Hij spreekt over beuzelarij en oneerbarenieuwigheid forse bezwaren tegen eenBijbelvertaling die als uitermate betrouwbaar de geschiedenis is ingegaan.

Voorzichtig te werk

De afgevaardigden op de Dordtse Synode hebben heel goed beseft dat een nieuwe vertaling van de Bijbel bij het gewone kerkvolk op weerstand zou stuiten.

Die kritiek kon niet voorkomen worden. Zij gingen daarom heel voorzichtig te

werk. In het kader van dezelfde voorzichtigheid

staat de informatie van deze avond.

Einde van deze presentatie

Wat de digitale HSV biedt

Voorbeeld: Deut.10:17

17 Want de HEERE, uw God, is de God der goden en de Heere der heren; die grote, machtige en ontzagwekkende God, Die niet partijdig is en geen geschenk in ontvangst neemt,

17

Want de HEERE, uw God, is de God der goden en deHeere der heren; die grote, machtige en ontzagwekkende God, Dieniet partijdig isen geen geschenk in ontvangst neemt,

Klik op 17 en u ziet:- de Hebreeuwse brontekst- de tekst van de Statenvertaling


Want de HEERE, uw God, is een God der goden, en Heere der heren; die grote, die machtige, en die vreselijke God, Die geen aangezicht aanneemt, noch geschenk ontvangt; (SV)

Klik op het (eerste) oranje bolletje en je krijgt de volgende concordante tekstweergave:


Openb. 17:14 Zij zullen oorlog voeren tegen het Lam, maar het Lam want Heere der heren is

Hij en Koning der koningen zal hen overwinnen, en zij die samen met Hem zijn, geroepenen, uitverkorenen en gelovigen.

Klik je op het 2e oranje bolletje, gebeurt hetzelfde 17 Want de HEERE, uw God, is de God der goden en de Heere der heren; die grote, machtige en

ontzagwekkende God, Die niet partijdig is en geen geschenk in ontvangst neemt,

2 Kron. 19:6 Hij zei tegen de rechters: Let op wat u doet, want u oordeelt niet voor een mens,

maar voor de HEERE. Hij is bij u als u rechtspreekt.

2 Kron. 19:7 Nu dan, laat grote vrees voor de HEERE over u komen; neem uw plichten waar, en

doe ze, want bij de HEERE, onze God, is geen onrecht, geen partijdigheid of aanneming van geschenken.

Job 34:19 Hij trekt geen partij voor de vorsten, en trekt de rijke niet voor boven de arme,

want zij zijn allemaal het werk van Zijn handen.

Hand. 10:34 En Petrus opende zijn mond en zei: Ik zie nu in waarheid in dat God niet iemand

om de persoon aanneemt;

Rom. 2:11 Want er is geen aanzien des persoons bij God.

Gal. 2:6 Maar wat betreft hen die geacht werden iets te zijn wat zij voorheen waren,

maakt voor mij geen verschil; God ziet de persoon van de mens niet aan zij dus die in aanzien waren, hebben mij verder niets opgelegd.

Efez. 6:9 En heren, doe hetzelfde bij hen; laat het dreigen achterwege. U weet toch dat ook

uw Heere in de hemelen is en dat er bij Hem geen aanzien des persoons is.

Kol. 3:25 Maar wie onrecht doet, zal het onrecht dat hij gedaan heeft, terugkrijgen; en er is

geen aanzien des persoons.

1 Petr. 1:17 En als u Hem als Vader aanroept Die zonder aanzien des persoons naar ieders werk

oordeelt, wandel dan in de vreze des Heeren, gedurende de tijd van uw vreemdelingschap.

Een klik op het groene bolletje geeft een kanttekeningofwel een voetnoot te zien


10:17 Die niet partijdig is - Letterlijk: Die geen aangezicht verheft.

Een klik op het blauwe bolletje geeft inzicht in de vertaalkeuze.


Vreselijk vs. ontzagwekkend: In de SV vinden we hier het woord vreselijk. Op het eerste gezicht lijkt het dat het ontzagwekkend van de HSV een stuk zwakker is. Toch is dat niet terecht. Het woordje vreselijkhad in de tijd van de Statenvertaling een heel andere betekenis dan nu. Het betekende letterlijk: iets om te vrezen, iets om ontzag voor te hebben. Tegenwoordig heeft het echter een uiterst negatieve betekenis die hier niet past.

Informatie SV en HSVWaarom Herziene Statenvertaling?Begrijpt u altijd wat u leest?Kortom BelijdenisGevolgtrekkingHerziene StatenvertalingNieuwe BijbelvertalingVoorbeeld van theologische beslissingen 1 Voorbeeld van theologische beslissingen 2 Tolk: een uiterst verantwoordelijk werkSV: betrouwbaar, niet letterlijk.Voorbeeld 1Voorbeeld 2Voorbeeld 3Beperkte opsomming van wat is herzienVan elk genoemd onderdeel volgen enkele voorbeeldenKernwoorden gehandhaafd, m.u.v. lankmoedig(heid)Onvolkomenheden verbeterd 1Onvolkomenheden verbeterd 2Onvolkomenheden verbeterd 3Verouderde woorden vervangen 1Verouderde woorden vervangen 2Verouderde woorden vervangen 3Woorden, waarvan betekenis is gewijzigd, zijn vervangen 1Woorden waarvan betekenis is gewijzigd, zijn vervangen 2Woorden waarvan betekenis is gewijzigd, zijn vervangen 3Woorden waarvan betekenis is gewijzigd, zijn vervangen 4Woorden waarvan het gebruik vulgair is geworden 1Woorden waarvan het gebruik vulgair is geworden 2Woorden waarvan het gebruik vulgair is geworden 3Woorden waarvan het gebruik vulgair is geworden 4Toepassing nieuwe inzichten in de grondtaal 1Nieuwe inzichten grondtaal zijn toegepast 2Nieuwe inzichten grondtaal zijn toegepast 3Nieuwe inzichten grondtaal zijn toegepast 4Nieuwe inzichten grondtaal zijn toegepast 5Nieuwe inzichten grondtaal zijn toegepast 6Voorbeelden van voetnoten 1Voorbeelden van voetnoten 2Voorbeelden van voetnoten 3Wijziging naamvallen 1Weergave van idiomatische uitdrukkingen (taaleigen zegswijzen)1Weergave van idiomatische uitdrukkingen (taaleigen zegswijzen)2Weergave van idiomatische uitdrukkingen (taaleigen zegswijzen)3Bezwaren tegen SVVoorzichtig te werkEinde van deze presentatieWat de digitale HSV biedtVoorbeeld: Deut.10:17Klik op 17 en u ziet: - de Hebreeuwse brontekst - de tekst van de StatenvertalingKlik op het (eerste) oranje bolletje en je krijgt de volgende concordante tekstweergave:Klik je op het 2e oranje bolletje, gebeurt hetzelfde Een klik op het groene bolletje geeft een kanttekeningofwel een voetnoot te zienEen klik op het blauwe bolletje geeft inzicht in de vertaalkeuze.

Informatie SV en HSV - hervormdarnemuiden.nl · Mattheus 1: 19 (SV) Jozef nu, haar man, alzo hij...

Documents

Transcript of Informatie SV en HSV - hervormdarnemuiden.nl · Mattheus 1: 19 (SV) Jozef nu, haar man, alzo hij...