WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

22
Sociale Zekerheid De geschiedenis in een notendop

description

Powerpointpresentatie gemaakt door Jozef Mampuys, naar aanleiding van de Dag van het Socialisme 2010 (20 maart 2010), Vooruit Gent www.dagvanhetsocialisme.be

Transcript of WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Page 1: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Sociale Zekerheid

De geschiedenis in een notendop

Page 2: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

SZ: Geschiedenis in een notendop

Sociale ‘zekerheid’ voor kapitalisme Familie en dorpsgemeenschap Private en publieke liefdadigheid

Industriële revolutie: doorbraak kapitalisme Oude sociale ‘zekerheid’ verdwijnt Geen werk, geen inkomen, geen sociale

zekerheid

Page 3: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Kapitalistische onzekerheid

Strijd voor loon, arbeidsvoorwaarden én sociale zekerheid SZ: onderdeel van de reproductie van de arbeidskracht van de arbeidersklasse als geheel Vandaag: brutoloon + wkgbijdrage SZ (totale ‘loonkost’) vormen een geheel als vergoeding voor het ter beschikking stellen van de arbeidskracht in het prdouctieproces

Page 4: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Uitbouw en versterking SZ

Resultaat van strijd, geen ‘spontaan’ proces

Parallel met de versterking van de arbeidersbeweging (syndicaal en politiek)

Doorbraakmomenten in tijden van sociale onrust/revolutionair klimaat (1886, WOI, algemene staking 1936, WOII): angst voor machtsverlies leidt tot toegevingen van de heersende klasse

Page 5: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Sociale ‘zekerheid’ voor WO I

Privaat initiatief, vrijwillige toetreding Verenigingen van onderlinge bijstand Syndicale werkloosheidskassen

Toenemende subsidiëring overheid 1896 erkende mutualiteiten 1900 erkende pensioenkassen 1907 rijkstoelage werkloosheidskassen

Eerste verplichte verzekeringen 1903 Wet op de arbeidsongevallen 1911 Pensioen mijnwerkers

Page 6: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Invoering verplichting verzekering

Werknemers Zelfstandigen Bijstand

Arbeidsongevallen 1903

Pensioenen 1924 / 1925 1956 1969

Beroepsziekten 1927

Tegemoetkoming minder validen

1928

Gezinsbijslag 1930 1937 1971

Jaarlijkse vakantie 1936

Werkloosheid 1944

Ziekte en invaliditeitGezondheidszorgenArbeidsong.

194419641971

Gewaarborgd inkomen bejaarden

1969

Recht op bestaansminimum 1974

Page 7: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

28 dec 1944: Besluitwet betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders

Sociaal Pact ‘geest van trouwe samenwerking’ Geen herhaling jaren ’30 (sociaal/econom) Angst voor communisme

Grote sprong voorwaarts SZ Verplichte ziekte- en werkloosheidsverzekering Financiering door bijdrage op loon + overheid Centrale inning

Compromis: opsplitsing wkn- en wkg-bijdrage Werkgeversbijdrage geen deel van (bruto)loon Paritair beheer

Page 8: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Bloei tussen oorlog en crisis1945 - 1975

Uitbreiding, hogere uitkeringen, nieuwe reglementeringen

Financiering: hogere bijdrage op loon

Bijstandsregelingen 1974 Wet op bestaansminimum

Page 9: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

SZ in crisis(tijden) 1975-2010

SZ wordt ‘onbetaalbaar’ Uitkeringen steeds meer gedifferentieerd met het oog op gemiddelde daling of minder snelle stijgingWerkgevers en overheid proberen op alle mogelijke manieren hun deel van de stijgende uitgaven te drukken en door te schuiven naar de werknemersDiscussie over SZ is discussie over de financiering: wie betaalt?

Page 10: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Basisprincipes SZ

Verzekering Bijdrage geeft recht op uitkering Hoogte bijdrage bepaalt hoogte uitkering

Solidariteit Ongelijke risico’s, gelijke bijdragepercentages Forfaitaire, gezinsgemoduleerde uitkeringen Min/Max uitkeringen Intergenerationele en nationale solidariteit Solidariteit tussen personen, niet tussen

gebieden

Page 11: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Twee hoofddoelstellingen SZ

1. Behoud levensstandaard Sinds 1975 steeds minder gerealiseerd Afzwakking verzekeringsprincipe

Optrekken loonplafonds berekening uitkering Vastleggen hogere vervangingspercentages

Dalende vervangingspercentages Welvaartsvastheid Automatische welvaartskoppeling

Page 12: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Twee hoofddoelstellingen SZ

2. Armoede verhinderen Met SZ: 15,2% zonder SZ: 42% Armoede neemt sinds 15 jaar opnieuw

toe Minimumuitkeringen optrekken tot

armoededrempel Alle uitkeringen op niveau van

gezinsgemoduleerde armoededrempels

Page 13: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Drie functies SZ

Vervangen van inkomen Ziekte, invaliditeit, werkloosheid, ouderdom

Aanvullen van inkomen Gezondheidszorg, kinderen

Waarborging minimuminkomen Armoedebestrijding Geen verzekering, volledige solidariteit

Page 14: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Drie stelselsWerknemers

Zelfstandigen Beperkt tot pensioenen en kinderbijslag Minder bijdrage en minder goede bescherming

Ambtenaren Grotendeels gefinancierd uit belastinggeld Enkel geneeskundige verzorging en overlevingspensioenen

voor weduwen en wezen via de SZ

Page 15: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)
Page 16: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Structuur SZ werknemers

7 takken7 instellingen: RIZIV, RVP, RVA, RKW, FAO, FBZ, RJVHun rol is verschillend: uitbetalen, verder verdelen, controleren, reguleren, adviseren

Page 17: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Structuur SZ werknemersRIZIV Betaalt niet zelf uit Verdeelt het geld onder de ziekenfondsen en

de Hulpkas (HKZIV) Die betalen zowel de uitkeringen bij

arbeidsongeschiktheid als de kosten voor geneeskundige verzorging

RVP betaalt rechtstreeks de pensioenen uit

Page 18: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Structuur SZ werknemersRVA Verdeelt het geld onder de vakbonden en de Hulpkas

(HVW) Die betalen werkloosheidsvergoedingen uit

RKW verdeelt het geld onder de kinderbijslagfondsen of betaald zelf uitFAO betaalt ingeval de werkgever niet verzekerd isFBZ betaalt vergoedingen uitRJV verdeelt het geld onder de vakantiefondsen of betaalt zelf uit

Page 19: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Financiering SZ

Kern van alle huidige discussies Privatisering (tweede pijler,

hospitalisatieverzekering), activering (werkloosheid, langer werken, afschaffing brugpensioen, onbeperkt bijverdienen na pensioen) uitgavenorm RIZIV

Tot 1977: steeds overschot Sinds 1978: meer tekort dan overschot Crisis op korte termijn en vergrijzing op (half)lange termijn: groeiende uitgaven

Page 20: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Financiering SZ vandaag (2008)

Bijdrage op loon: 68% Staatstoelagen: 10,5% ‘Alternatieve’ financiering: 16,5% Compensatie verminderde staatstoelagen

en vermindering werkgeversbijdrage Sinds 2001 voor 90% afkomstig van een

voorafname van 23,5% op BTW ‘Onzichtbare’ verschuiving van

staatstoelage en werkgeversbijdrage naar netto-uitgave voor werknemers

Page 21: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Echte alternatieve financiering SZ

Meer mensen aan het werk Door meer bijkomende jobs Niet door afschaffing brugpensioen of

onbeperkt bijverdienen na pensioen

Afbouw vermindering werkgeversbijdragen Nieuwe heffing op kapitaal(sinkomsten) Noodzakelijke voorwaarde: opheffing

bankgeheim en opstelling vermogenskadaster Duidelijkste en meest doelgerichte heffing:

vermogensbelasting

Page 22: WG Sociale zekerheid (Jozef Mampuys)

Algemene Sociale Bijdrage

Heffing op alle soorten inkomens (dus ook op kapitaal) Vervangt deel van bestaande financiering Gekoppeld aan invoering tweepijlersysteem in SZ (arbeidsgebonden en algemeen) Gevaar voor forse vermindering werkgeversbijdrage grotendeels betaald door werknemers Ingewikkeld en beperkte meeropbrengst Ondergraaft huidige zekerheid van financiering SZ door bijdragen op loon.