Hovo Rotterdam Studiegids 2014-2015

Erasmus Academie BVHovo RotterdamErasmus Universiteit Rotterdam Burgemeester Oudlaan 50 3062 PA Rotterdam2014 H-gebouw, kamer H16-222015 M-gebouw, 6e etage

Postbus 17383000 DR Rotterdam

+31 (10) 408 [email protected]

www.hovorotterdam.nlwww.facebook.com/HovoRotterdam

Hovo Rotterdam

Voor iedereen

vanaf 50 jaar

Studiegids Hovo Rotterdam 2014 / 2015

Jaarthema ‘Verschuiving en Versnelling’

HoorcollegesCursussenLezingenVoordrachten

Studiegids Hovo Rotterdam

2014 / 2015

HOVO ROTTERDAM

HOVO DEN HAAG

HOVO DORDRECHT

Eras

mu

s U

niv

ersi

teit

Ro

tter

dam

Hovo Rotterdam

Inschrijfformulieren vindt u achterin deze gids.U kunt zich ook inschrijven via www.hovorotterdam.nl

Met ontzettend veel plezier presenteren wij Met ontzettend veel plezier presenteren wij de nieuwe studiegids van Hovo Rotterdam. de nieuwe studiegids van Hovo Rotterdam. Het is werkelijk een genoegen om u weer Het is werkelijk een genoegen om u weer zoveel mooie, interessante en bijzondere zoveel mooie, interessante en bijzondere programma’s te kunnen presenteren. En dat programma’s te kunnen presenteren. En dat natuurlijk dankzij alle bekende en ook dit natuurlijk dankzij alle bekende en ook dit jaar weer een groot aantal nieuwe docenten jaar weer een groot aantal nieuwe docenten dat bereid is colleges voor Hovo Rotterdam dat bereid is colleges voor Hovo Rotterdam te verzorgen.te verzorgen.

Komend Hovo jaar staat in het teken van ‘Ver-schuiving en Versnelling’. Zoals elk jaar kiest de Commissie Hovo Rotterdam een thema waar rondom heen een aantal programma’s wordt georganiseerd. Het thema van komend jaar verwijst naar het gevoel dat alles om ons heen, inclusief de tijd, steeds sneller gaat en dat in die maalstroom van gebeurtenissen niets meer lijkt op zoals het was, inclusief wijzelf. Een uiterst actuele ervaring die, ondanks of misschien wel juist dankzij de breedte ervan, in twee woorden de tijdgeest lijkt te vatten.

Voor ons heeft het thema ‘Verschuiving en Versnelling’ een speciale resonantie. Het is de ervaring van accelererende tijd en gebeurtenissen waardoor we onszelf als individuen steeds meer tussen twee opeenvolgende momenten terug-vinden, of moeten we juist zeggen verliezen. Als waren we toneelspelers die zich aan een steeds hoger tempo van wisselende coulissen en scenes moeten aanpassen en de grootste moeite hebben om in onze rol te blijven en om onze rol te (kunnen) blijven spelen.

Het ligt voor de hand te denken dat het vooral ouderen zijn die het gevoel hebben onder-deel uit te maken van een dergelijk continue changement. Voor hen is de ervaring het meest pregnant, vermoedelijk door het proces van cognitieve veroudering: naarmate men ouder wordt neemt de denksnelheid af. Het kost daardoor meer tijd om bijvoorbeeld nieuwe technologieën eigen te maken. Toch denken wij dat ook veel jongeren en mensen van mid-delbare leeftijd zich gevangen voelen op een toneel waar zij de grip dreigen te verliezen op de gebeurtenissen.

Het levert een beeld op van vervreemding. Veranderingen volgen elkaar in steeds hoger tempo op. Ouderen, maar ook jongeren, kunnen het amper bijbenen. We worden zo als het ware losgezongen van onze rollen. Daardoor haken mensen af, past hun rol niet meer, raken zij ver-strikt in verwarrende dialogen en eindigen uitein-delijk in de coulissen, vanwaar zij nog slechts op afstand het schouwtoneel volgen, als figurant.

Buiten het thema ‘Versnelling en Verschuiving’ vindt er komend Hovo-jaar natuurlijk tal van andere activiteiten plaats. Wij lichten er een paar uit voor u uit. Zo is er de prachtige Cursus Concer-tant XL, colleges en muziek, in de Pelgrimvaders-kerk in Rotterdam Delfshaven. Een filmprogramma met Russische documentaires in De Machinist. Een programma met korte medische colleges in het 1e semester over Hormonen en in het 2e semester over Nieuwigheden in de Medische Wetenschap. We laten jonge filosofen en sociologen uit Rot-terdam aan het woord. De colleges over Ovidius, Vergilius en Gilgamesj worden bekroond met een voordracht door meesterverteller Joop Keesmaat.

Verder is het aantal programma’s in Den Haag flink uitgebreid en ook in Dordrecht is er weer een mooi aanbod. In Den Haag volgt u bijvoor-beeld een cursus in het Nationaal Archief, waar originele stukken getoond worden. In Dordrecht wordt de cursus over het orgel opgeluisterd door een korte proeve in de Grote Kerk.

Uiteraard vindt u alle informatie uit de gids ook op onze website www.hovorotterdam.nl. Daar kunt u zich ook online inschrijven. Voor program-ma’s die wat meer tekst en uitleg behoeven dan op één pagina in de gids past, vindt u op onze website een uitgebreidere beschrijving. Al met al denken wij ook dit jaar u weer te kunnen verrassen met een bijzonder thema en inspirerende programma’s. Wij ontmoeten u graag op de Erasmus Universiteit Rotterdam, op het ISS in Den Haag of in de Wereldwaag in Dordrecht tijdens het Hovo studiejaar 2014-2015!

Ad Hofstede en Lya van Staveren

Voorwoord

3Studiegids Hovo Rotterdam 2014 / 2015

Verschuiving en Versnelling

JaarthemaIeder jaar kiest Hovo Rotterdam in nauwe samenspraak met de Commissie Hovo een jaarthema. DRFIT heeft dit jaar de Jaarthema-reeks ‘Verschuivingen en versnellingen’ samengesteld. Ook andere programma’s hebben een link met dit thema. U herkent ze aan het jaarthemavignet.

Inhoudsopgave

Voorwoord 3 Index van alle programma’s naar discipline 6

Hovo Rotterdam 10

Eerste semester 10 Rooster 12 Programma’s 15 Tweede semester 57 Rooster 58 Programma’s 60

Hovo in Den Haag 96

Rooster 98 Eerste semester 100 Programma’s 100 Tweede semester 117 Programma’s 118

Hovo in Dordrecht 134

Rooster 136 Eerste en tweede semester 138 Programma’s 138

Algemene Informatie 149

Hovo Rotterdam 150 Erasmus Universiteit Rotterdam 153 Hovo in Den Haag 155 Hovo in Dordrecht 155 Organisaties rond Hovo Rotterdam 156 Inschrijving en betaling 158

Bonnen 163

Inschrijfformulieren 165

Plattegrond Campus Woudestein 169

Contact en colofon 170


Code Titel Discipline Docent Blz.

Architectuur

1413AC Door de 20e eeuw naar de hedendaagse architectuur

Architectuur dipl.ing. Birgit Jürgenhake 15

1423AC Japanse Architectuur Architectuur dipl.ing. Birgit Jürgenhake 60

1412FLH Haagse Woonhotels Architectuur drs. Marcel Teunissen 100

1422DLH Nieuwe Haagse School Architectuur drs. Marcel Teunissen 118

Cultuurgeschiedenis

1421DC 1000 jaar Europese cultuur deel I Cultuurgeschiedenis drs. Chris Nigten e.a. 70

1424CL Byzantium Cultuurgeschiedenis drs. Hein van Dolen 62

1425CL Carthago, metropool uit de Oudheid Cultuurgeschiedenis Janko Duinker 63

1411LCH 1000 jaar Europese cultuur deel 6 Cultuurgeschiedenis drs. Chris Nigten e.a. 102

1413RCH 1000 jaar Europese cultuur deel 3 Cultuurgeschiedenis drs. Chris Nigten e.a. 104

1421KLH Balans van de Europese Cultuur Cultuurgeschiedenis drs. Chris Nigten e.a. 126

1423QCH 1000 jaar Europese cultuur deel 4 Cultuurgeschiedenis drs. Chris Nigten e.a. 122

Economie

1411FC De macht van het kapitaal Economie dr. Frits van Engeldorp Gastelaars e.a.

17

1415AL Is China eindelijk een normaal land? Economie prof.dr. Meine Pieter van Dijk 16

1425DL Opkomende economieën in Afrika Economie prof.dr. Meine Pieter van Dijk 64

Exacte wetenschappen

1425BL Stadsjungle, een wonderbaarlijk natuurgebied

Biologie prof.dr. Jelle Reumer 61

1413HL Inzicht in de Aarde, ook: 1424LLH Geologie dr. Leo Minnigh 23 121

1423RLD Aardbevingen, vulkanen en schuiven van continenten

Geologie dr. Leo Minnigh 144

1412KL Het zijn de hormonen die het doen Medische wetenschap prof.dr. Aart Jan van der Lelij 46

1422LL Nieuwigheden in de gezondheidszorg Medische wetenschap prof.dr. Aart Jan van der Lelij 86

1425AL Meer = Anders: Onverwachte patronen Natuurkunde dr. André Noest 69

1412GLD Spiralen in de Kunst en Wetenschap Natuurkunde dr. André Noest 138

1423DL Mijn brein en ik Neurologie prof.dr. Kees Brunia 89

1413NC Het wonder van getal en ruimte Wiskunde drs. Erik Heijerman 55

1423LC Welke taal spreekt de muziek? Wiskunde drs. Erik Heijerman 94

1424KL Feit, fiducie en fictie in de ontwikkeling van de wetenschap

Wiskunde prof.dr. Harm Bart 95

1423NLH Een rondgang door de geschiedenis van de Wiskunde

Wiskunde dr.ir. Teun Koetsier 133

6

Index van alle programma’s naar discipline



Filosofie

1411KL Geschiedenis van de Wijsbegeerte VI: Romantiek en idealisme

Filosofie dr. Henri Krop 18

1413LL Jan Amos Comenius Filosofie prof.dr. Henk Woldring 19

1413GL Inter-esse in filosofie, kunst en politiek Filosofie dr. Henk Oosterling e.a. 21

1413KL Van Kwaad tot erger Filosofie drs. Jan Lagendijk 20

1414FL Buitengewone ervaringen en hun `verklaring’

Filosofie prof.dr. Koo van der Wal 22

1421HL Spinoza en Nederland: in heden en verleden

Filosofie dr. Henri Krop 65

1423HL Humanisme Filosofie dr. Ton Vink 66

1424JC Wijsgerige Ethiek Filosofie prof.dr. Frans Jacobs 67

1424GL Over schoonheid. Grepen uit de filosofische esthetica

Filosofie prof.dr. Koo van der Wal 68

1413PLH Hannah Arendt Filosofie Trixie Hölsgens MA 101

1422NLH Nietszches Erfenis Filosofie drs. Jan Lagendijk 119

1424FLH Vragen naar de Mens Filosofie drs. Wijnand Noot 120

1422ELD Inleiding in de Filosofie Filosofie drs. Wijnand Noot 143

Geschiedenis

1411BL Twee steden: de opkomst van Constantinopel

Geschiedenis prof.dr. Fik Meijer 24

1411CL De Spaanse Burgeroorlog Geschiedenis dr. Koen Vossen 25

1411HL Geschiedenis van de Kruistochten Geschiedenis drs. Richard Kroes 26

1412BL De Eerste Wereldoorlog (1914 – 1918) Geschiedenis dr. Jan Schulten 27

1412NL De grote kanalen van de wereld Geschiedenis prof.dr. Hugo Roos 28

1413BL Het steeds strakkere tempo van het dagelijks leven, ook: 1412HLD

Geschiedenis drs. Han van der Horst 29 139

1414BL Wie schrijft er Historie? Geschiedenis drs. Feico Houweling 30

1414JL Vergilius Geschiedenis drs. Johan Peeters 31

1414LL Voordracht: Dido & Aeneas Geschiedenis Joop Keesmaat 32

1421EL Ovidius Geschiedenis dr. Johan Peeters 71

1421GL Voordracht Metamorfosen Geschiedenis Joop Keesmaat 72

1422GL De wereld van de middeleeuwse Minnezangers

Geschiedenis prof.dr. Hugo Roos, e.a. 73

1422JL De randen van de Eeuwige Stad Geschiedenis dr. Stef Bugter 74

1424DL Duitsland, van keizerrijk tot nieuwe grootmacht

Geschiedenis dr. Paul van Velthoven 75

1413SCH Indonesië en Nederland door de eeuwen heen

Geschiedenis drs. Tom van der Geugten 105

1413ELH Valt België uit elkaar? Geschiedenis dr. Paul van Velthoven 106

1423MLH Orthodoxe religie Geschiedenis drs. Argyris Angelou 123

1423ELH Het Epos Gilgamesj Geschiedenis dr. Johan Peeters 124

1423OLH Voordracht: Gilgamesj Geschiedenis Joop Keesmaat 125

1421BL Grieks Macedonië Geschiedenis drs. Argyris Angelou 76

7




Geesteswetenschappen

1415BC Islam in het middelpunt Godsdienstwetenschap drs. Hatice Kursun-Apak 33

1424AL Christendom tussen Oost en West Godsdienstwetenschap dr. John van Schaik 78

1423CL Is religie verleden tijd? Geesteswetenschappen dr. Sijbolt Noorda 77

Interdisciplinair

1412QC Aangeboren of aangeleerd Interdisciplinair prof.dr. Han Entzinger 36

1412AL DRIFT: Verschuivingen en Versnellingen Interdisciplinair dr. Flor Avelino, e.a. 34

1414HC Boeddha als therapeut Interdisciplinair Em.Hon.prof.dr. G.T. Maurits Kwee

35

Kunstgeschiedenis

1411GL De Vlaamse Primitieven Kunstgeschiedenis drs. Thea Willemsen 37

1412JL Museumbezoek. Langs kunsthistorische TOPtentoonstellingenOok: 1414CL, 1414KL, 1414ML, 1415CL, 1415DL, 1413DLH, 1413OLH

Kunstgeschiedenis dr. Yvette de Groot 38108

1413ML Kunst en architectuurgeschiedenis van de Oudheid

Kunstgeschiedenis drs. Johan Holtrop 41

1414GL Sevilla, een culturele biografie Kunstgeschiedenis drs. Ernest Kurpershoek 42

1422AL Wat bepaalt de waarde van kunst? Kunstgeschiedenis drs. Jim van der Meer Mohr 79110

1423LL Kunst en architectuurgeschiedenis van de Middeleeuwen


1424HL Gebaren- en lichaamstaal in de kunst Kunstgeschiedenis drs. Ernest Kurpershoek 81

1411DCH De vele facetten van Parijs Kunstgeschiedenis drs. Simon Burgers 107

1414NLH Middeleeuwse kathedralen in Italië Kunstgeschiedenis drs. Ernest Kurpershoek 111

1421JLH Rembrandt, de laatste jaren Kunstgeschiedenis drs. Thea Willemsen 127

1422MLH Michelangelo Kunstgeschiedenis drs. Johan Holtrop 128

1424ELH Nieuwe synagogen in Duitsland Kunstgeschiedenis drs. Nelleke Kan - van Dischoeck 129

1412SLD Vincent van Gogh Kunstgeschiedenis drs. Johan Holtrop 141

1422OLD Kunst en architectuurgeschiedenis van de Gouden Eeuw


1424MLD De Hanze Kunstgeschiedenis drs. Nelleke Kan - van Dischoeck 146

1414ELD Steden in Holland Kunstgeschiedenis drs. Nelleke Kan - van Dischoeck 148

Letteren

1412CC William Blake Letteren dr. Jaques Alblas 43

1413JL Ida Gerhardt in proza en poëzie Letteren dr. Pieta van Beek 44

1421CL In de voetsporen van Russische schrijvers Letteren drs. Judith Janssen 82

1421FC Beelden van Rusland deel II Letteren drs. Judith Janssen 83

1422BC Autobiografisch schrijven Letteren drs. Henk Weltevreden 84

1411MLH The British War poets Letteren drs. Minny Willing-Kosman 112

1413FLH Toen bekend, nu (bijna) vergeten - terecht? De Man, Boudier, Naefff, Bomans

Letteren dr. Gé Vaartjes 113

1422CC Poezie en beeldende kunst Letteren dr. Jaques Alblas 85

1412OL Thomas Mann’s Toverberg Letteren Trixie Hölsgens MA 45

1412DLH De kunst van het Reizen Letteren ir. Karin Anema 103

8 Index van alle programma’s naar discipline

5


Muziekwetenschap

1411JC Cursus Concertant XL Muziekwetenschap drs. Kees Wisse 47

1412PL The American Dream in music Muziekwetenschap drs. Kees Wisse 48

1412LL Te Deum laudamus! De geschiedenis van de religieuze muziek, deel I

Muziekwetenschap drs. Frans Jansen 49

1422KL Te Deum laudamus! De geschiedenis van de religieuze muziek, deel II


1422FL Claudio Montiverdi Muziekwetenschap drs. Kees Wisse 87

1423GLD Het orgel Muziekwetenschap drs. Kees Wisse 147

1413QLH Beethoven, revolutionair romantisch Muziekwetenschap drs. Frans Jansen 114

1423PLH Purcell en Händel: Engelands muzikale gouden eeuw


Politicologie

1422HL Noord Korea: Visies op Kims utopia Politicologie drs. Henk Weltevreden 90

1413CC The Chief Business of the American people is Business

Politicologie Tanja Groenendijk - de Vos MA

50

1414DLH In het nationaal Archief, Nederlandse politiek met historische archiefstukken

Politicologie drs. Robin te Slaa 115

1423FCH Voorbeeld of schrikbeeld? Het Amerikaanse politieke systeem verklaard

Politicologie Tanja Groenendijk - de Vos MA

131

Sociale wetenschap

1411AL Actuele hoogtepunten uit de psychologie Psychologie prof.dr. Marise born e.a. 51

1414AL Verdiepingen in de Persoonlijkheidspsychologie

Psychologie dr. Andreas Wismeijer 53

1424BL Gezondheidspsychologie Psychologie dr. Andreas Wismeijer 81

1412RLH Inleiding in de psychologie, ook: 1411ELD


1422PLH Inleiding in de Persoonlijkheidspsychologie, ook: 1421ALD


1423BL Hoofdstukken uit de forensische psychiatrie en psychologie

Psychologie/psychiatrie dr. Ruud Hornsveld 92

1412ML Wetenschappelijke studie naar de intelligentie van dieren

Pyschologie dr. Esteban Rivas 54

1423JC Young @ Mind: onzichtbaar Rotterdam Sociologie Freek de Haan MA 93


Eerste semesterHovo Rotterdam

Tijd Titel Docent Code Soort Blz.

MA

An

DA

G

10.00 - 12.30 Actuele hoogtepunten uit de psychologie

prof.dr. Marise born e.a. 1411AL Hoorcollege 51

10.00 - 12.30 Twee steden: de opkomst van Constantinopel

prof.dr. Fik Meijer 1411BL Hoorcollege 24

10.00 - 12.30 De Spaanse Burgeroorlog dr. Koen Vossen 1411CL Hoorcollege 25

13.30 - 16.00 Cursus Concertant XL drs. Kees Wisse 1411JC Cursus 47

13.30 - 16.00 De macht van het kapitaal dr. Frits van Engeldorp Gastelaars e.a.

1411FC Cursus 17

13.30 - 16.00 De Vlaamse Primitieven drs. Thea Willemsen 1411GL Hoorcollege 37

13.30 - 16.00 Geschiedenis van de Kruistochten drs. Richard Kroes 1411HL Hoorcollege 26

14.00 - 16.00 Geschiedenis van de Wijsbegeerte VI: Romantiek en idealisme

dr. Henri Krop 1411KL Hoorcollege 18

DIn

SDA

G

10.00 - 12.30 DRIFT: Verschuivingen en Versnellingen

dr. Flor Avelino, e.a. 1412AL Hoorcollege 34

10.00 - 12.30 De Eerste Wereldoorlog (1914 – 1918)

dr. Jan Schulten 1412BL Hoorcollege 27

10.00 - 12.30 William Blake dr. Jaques Alblas 1412CC Cursus 43

13.30 - 16.00 Aangeboren of aangeleerd prof.dr. Han Entzinger 1412QC Cursus 36

13.30 - 15.30 Museumbezoek. Langs kunsthistorische TOPtentoonstellingen (middag)

dr. Yvette de Groot 1412JL Hoorcollege 38

13.30 - 16.00 The American Dream in music drs. Kees Wisse 1412PL Hoorcollege 48

13.30 - 16.00 Thomas Mann’s Toverberg Trixie Hölsgens MA 1412OL Hoorcollege 45

13.30 - 16.00 De grote kanalen van de wereld prof.dr. Hugo Roos 1412NL Hoorcollege 28

13.30 - 16.00 Te Deum laudamus! De geschiedenis van de religieuze muziek, deel I

drs. Frans Jansen 1412LL Hoorcollege 49

13.30 - 16.00 Wetenschappelijke studie naar intelligentie van dieren

dr. Esteban Rivas 1412ML Hoorcollege 54

16.30 - 17.30 Het zijn de hormonen die het doen prof.dr. Aart Jan van der Lelij

1412KL Hoorcollege 46

Wo

EnSD

AG

10.00 - 12.30 Door de 20e eeuw naar de hedendaagse architectuur

dipl.ing. Birgit Jürgenhake

1413AC Cursus 15

10.00 - 12.30 Het steeds strakkere tempo van het dagelijks leven

drs. Han van der Horst 1413BL Hoorcollege 29

10.00 - 12.30 The Chief Business of the American people is Business

Tanja Groenendijk - de Vos MA

1413CC Cursus 50

13.30 - 16.00 Het wonder van getal en ruimte drs. Erik Heijerman 1413NC Cursus 55

13.30 - 16.00 Inzicht in de Aarde dr. Leo Minnigh 1413HL Hoorcollege 23

Rooster eerste semester - RotterdamRooster eerste semester - Rotterdam

12 Eerste semester Hovo Rotterdam


Wo

EnSD

AG

13.30 - 16.00 Jan Amos Comenius prof.dr. Henk Woldring 1413LL Hoorcollege 19

13.00 - 15.30 Inter-esse in filosofie, kunst en politiek

dr. Henk Oosterling e.a. 1413GL Hoorcollege 21

13.30 - 16.00 Kunst en architectuurgeschiedenis van de Oudheid

drs. Johan Holtrop 1413ML Hoorcollege 41

13.30 - 16.00 Ida Gerhardt in proza en poëzie dr. Pieta van Beek 1413JL Hoorcollege 44

13.30 - 16.00 Van Kwaad tot erger drs. Jan Lagendijk 1413KL Hoorcollege 20

Do

nD

ERD

AG

10.00 - 12.30 Wie schrijft er Historie? drs. Feico Houweling 1414BL Hoorcollege 30

10.00 - 12.30 Verdiepingen in de Persoonlijkheidspsychologie

dr. Andreas Wismeijer 1414AL Hoorcollege 53

10.30 - 12.30 Museumbezoek. Langs kunsthistorische TOPtentoonstellingen (ochtend)

dr. Yvette de Groot 1414CL Hoorcollege 38

13.30 - 16.00 Vergilius drs. Johan Peeters 1414JL Hoorcollege 31

13.30 - 16.00 Sevilla, een culturele biografie drs. Ernest Kurpershoek 1414GL Hoorcollege 42


dr. Yvette de Groot 1414KL Hoorcollege 38

13.30 - 15.30 Buitengewone ervaringen en hun `verklaring’

prof.dr. Koo van der Wal 1414FL Hoorcollege 22

13.30 - 16.00 Boeddha als therapeut Em.Hon.prof.dr. G.T.Maurits Kwee

1414HC Cursus 35

14.00 - 15.30 Voordracht: Dido & Aeneas Joop Keesmaat 1414LL Hoorcollege 32

18.30 - 20.30 Museumbezoek. Langs kunsthistorische TOPtentoonstellingen (avond)

dr. Yvette de Groot 1414ML Hoorcollege 38

VR

IJD

AG

10.00 - 12.30 Is China eindelijk een normaal land? prof.dr. Meine Pieter van Dijk

1415AL Hoorcollege 16


dr. Yvette de Groot 1415CL Hoorcollege 38

10.00 - 12.30 Islam in het middelpunt drs. Hatice Kursun-Apak 1415BC Cursus 33


dr. Yvette de Groot 1415DL Hoorcollege 38

Rooster eerste semester - RotterdamRooster eerste semester - Rotterdam


5


1413ACDe cursus biedt een chronologisch overzicht van de ontwikkelingen in De cursus biedt een chronologisch overzicht van de ontwikkelingen in de architectuur van de 20e eeuw tot nu, met zwaartepunt vanaf 1950 de architectuur van de 20e eeuw tot nu, met zwaartepunt vanaf 1950 in nederland. Daarbij wordt geprobeerd te begrijpen hoe verandein nederland. Daarbij wordt geprobeerd te begrijpen hoe verande--ringen in de maatschappij ook veranderingen in de architectuur tot ringen in de maatschappij ook veranderingen in de architectuur tot gevolg kunnen hebben. gevolg kunnen hebben.

Per significante periode worden inhoudelijke accenten gelegd. Nederland staat centraal in dit overzicht, maar ook de internationale ontwikkeling leren wij kennen. In een inleidend college wordt een introductie gegeven van de architectuur van de Moderne, ook ‘het Nieuwe Bouwen’ genoemd, vooral in de jaren tussen 1920 en 1930.Vervolgens worden in de volgende colleges de belangrijkste architecto-nische ‘highlights’ besproken en met voorbeelden gedocumenteerd. We stappen in het werk van Le Corbusier en Mies van der Rohe in de vijftiger jaren, maar ook in dat van Nederlandse architecten zoals Van der Broek en Bakema of minder bekende architecten zoals Frans van Gool. We bekijken stromingen zoals het werken met grof beton in het zicht, geïntroduceerd door Le Corbusier, geliefd bij Louis Kahn, Bakema, en anderen. De ideeën van Peter & Alison Smithson en hun invloed op Nederlandse architecten worden belicht. Specifieke Nederlandse stromingen komen aan bod zoals de Team10 beweging met Aldo van Eyck, Jacob Bakema en Herman Hertzberger. De jaren negentig kenmerken zich in Nederland en ook internationaal door een tweede Moderne die gevormd werd door de groei van de digitale com-municatietechniek. Zowel deconstructivistische ontwerpen als ook digitaal ontworpen gebouwen zijn hiervan het gevolg. De 21e eeuw begon met een economische crisis die haar sporen ook binnen de architectuur achter liet. We sluiten de cursus af met een kritische vraag: waar staan we nu in de architectuur en hoever kunnen wij aflezen dat (cultuur-)maatschappe-lijke veranderingen ook veranderingen van de architectuur met zich mee brengen? Over deze vraag gaan we in de laatste les tijdens een excursie discussiëren. Aan de hand van enkele recente ontwikkelingen in Den Haag laat de plaatselijke architect Leo Oorschot ons zien hoe architectuur door politieke wensen en ambities al dan niet mislukt.

CURSUS Architectuur

Door de 20e eeuw naar de Door de 20e eeuw naar de hedendaagse architectuur hedendaagse architectuur Dipl.ing. Birgit M. Jürgenhake

Data 1, 8, 15, 29 oktober5, 12, 19, 26 november 2014

Tijd en dag Woensdag, 10.00 – 12.30

Locatie Woudestein

Kosten € 240,- (inclusief excursie)

Hovo Plusprijs€ 270,-

Aantal bijeenkomsten8

BijzonderhedenDe laatste bijeenkomst, 26 november, zal bestaan uit een excursie naar Den Haag. Vervoer op eigen gelegenheid. Meer informatie tijdens de cursus.

Dipl.ing. B.M. Jürgenhake is architect en werkt als universitair docent aan de Technische Universiteit Delft en sinds 2002 voor het Hovo-onderwijs.


Het Chinese groeimodel moet ergens vast lopen. Als de bevolking Het Chinese groeimodel moet ergens vast lopen. Als de bevolking slechts 1 procent per jaar groeit en de economie 7,5 procent per slechts 1 procent per jaar groeit en de economie 7,5 procent per jaar moet stijgen is een productiviteitsstijging van 6,5 procent per jaar moet stijgen is een productiviteitsstijging van 6,5 procent per jaar nodig. jaar nodig.

Dat is niet gemakkelijk te realiseren en gebeurde tot nu toe wel doordat de overheid enorm in infrastructuur investeerde en buitenlandse inves-teerders aanmoedigde in de industriële sector te investeren. Maar door al die investeringen van de overheid is de schuld enorm gestegen en door industrialisering is het milieu zwaar aangetast. Gecombineerd met het politieke avonturisme van de nieuwe president van China in de Chinese Zuidzee, waarmee hij ruzie met bijna alle aangrenzende landen kreeg, kan je wachten op een conflict, een recessie (de veel aangekondigde mogelijke harde landing) of op meer politieke onrust.

Als de salarissen niet meer stijgen en de vervuiling schier ondragelijk wordt zullen de prioriteiten verlegd moeten worden. President Xi is dapper begonnen door het milieu nummer 1 te zetten naast zijn campagne tegen corruptie, die zich ook nog weleens tegen hem kan keren als te belangrijke families aan de beurt zijn. We volgen deze ontwikkelingen, maar willen tevens een meer wetenschappelijke analyse maken van het gevoerde beleid dat tot de huidige situatie heeft geleid, van de milieuproblematiek en van het politieke krachtveld binnen China en in de Zuidoost Aziatische regio.

HOORCOLLEGE economie

China eindelijk een normaal land? China eindelijk een normaal land? De dalende economische groei De dalende economische groei in Chinain ChinaProf.dr. Meine Pieter van Dijk, e.a.

1415AL

Data17, 31 oktober7, 14, 21, 28 november 2014

Tijd en dag Vrijdag, 10.00 – 12.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-



BijzonderhedenEr komen minimaal 2 gastsprekers aan het woord in deze cursus.

Prof.dr. M.P. van Dijk was van 1999 tot 2011 bijzonder hoogleraar Stedelijk management in opkomende economieën aan de Economische Faculteit van de EUR en is nu full professor of urban mangement aan het Internationale Institute of Social Studies van de EUR, in Den Haag. Daarnaast is hij sinds 2001 gewoon hoogleraar Water Services Management aan het UNESCO-IHE Institute for Water education in Delft.


1411FCEr zijn weinig sectoren in de geïndustrialiseerde economieën die de Er zijn weinig sectoren in de geïndustrialiseerde economieën die de laatste decennia zo veel veranderingen hebben doorgemaakt op laatste decennia zo veel veranderingen hebben doorgemaakt op technologisch, economisch en juridisch terrein als de financiële sector. technologisch, economisch en juridisch terrein als de financiële sector.

Ooit hadden banken als primair doel het regelen van het betalingsverkeer en het faciliteren van de reële economie door de besparingen en de investeringen met elkaar te verbinden. Tegenwoordig is de handel in liqui-diteiten, vermogenstitels, derivaten en schuldtitels van velerlei vorm een doel op zichzelf geworden. In deze cursus wordt de moderne financiële sector aan een kritische analyse onderworpen. De financiële crisis van de jaren 2007 tot heden is niemand meer ontgaan. Vanuit verschillende invalshoeken wordt de rol van geld en vermogen geanalyseerd en vooral kritisch geïnterpreteerd. Ook de zoektocht naar duurzame alternatieven zal veelvuldig ter sprake komen.

• Inleidingfinanciëleethiek-dr.AloySoppe• Grondlijnenvooreennieuwefinanciëleethiek-dr.AloySoppe• Eengeschiedenisvanfinanciëlecrisis-drs.GerardvanWelzenis• Sociologischestromen-dr.ph.vanEngeldorpGastelaars Bitcoins, nieuw betaalmiddel, nieuwe ethiek? - Ir. Simon Lelieveld • Marktfundamentalismealsreligie-dr.FritsvanEngeldorpGastelaars• Duurzaamenverantwoordondernemen

- prof.dr. Jan Peter Balkenende • Derolvaneigenbelangindeeconomie-dr.LiesbethNoordegraaf• Nabeschouwingengroepsoordeel-dr.AloySoppe.

CURSUS economie

De macht van het kapitaalDe macht van het kapitaalFinanciën, regelgeving en ethiekFinanciën, regelgeving en ethiekDr. Frits van Engeldorp Gastelaars e.a.

Data29 september6, 13, 27 oktober3, 10, 17, 24 november 2014

Tijd en dag Maandag, 10.00 – 12.30

Locatie:Woudestein

Kosten: € 240,-


Aantal bijeenkomsten 8

BijzonderhedenDe cursus is inclusief de CD van de documentaire Inside Job.

Literatuur (aanbevolenGrondlijnen voor een nieuwe financiële ethiek, ISBN 9789023252214 Aloy Soppe

Dr. Ph. van Engeldorp Gastelaars was universitair hoofddocent aan de Rotterdam School of Management. Dr. A.B.M. Soppe is hoofddocent financiële ethiek aan de Erasmus School of Law.Drs. G. van Welzenis, was senior economist bij het CentraalPlanBureau en werkzaam bij de Wereldbank. Dr. L. Noordegraaf-Elens, is econoom en filosoof, senior onderzoeker en docent aan de Erasmus Universiteit. Prof.dr. J.P. Balkende is hoogleraar aan de Erasmus School of Economics en Law en partner bij Ernst en Young. Van 2002 – 2010 was hij minister-president van Nederland. Ir. S. Lelieveldt is bankdeskundige.


De eeuw van de Verlichting wordt afgesloten met de filosofie van De eeuw van de Verlichting wordt afgesloten met de filosofie van Kant (1732-1804). over deze Duitse wijsgeer verschijnen elk jaar Kant (1732-1804). over deze Duitse wijsgeer verschijnen elk jaar meer dan duizend publicaties en niet zonder reden, want over zijn meer dan duizend publicaties en niet zonder reden, want over zijn belang voor het moderne denken schreef Heinrich Heine aan het belang voor het moderne denken schreef Heinrich Heine aan het begin 19e eeuw dat Kant voor de filosofie een zelfde betekenis begin 19e eeuw dat Kant voor de filosofie een zelfde betekenis heeft als de Franse revolutie voor de politiek. heeft als de Franse revolutie voor de politiek.

Door zijn ‘kritische’ filosofie is de filosofie radicaal van karakter veranderd. Niet langer is de wijsbegeerte wat zij sinds Aristoteles was, namelijk het geheel van wetenschappen, dat de mens een vaste grondslag bood voor zijn leven, Kant schreef zijn eerste kritiek in 1781 toen hij al 57 was en zijn laatste derde kritiek in 1790, toen hij tegen de 70 liep.

In deze cursus schetsen we allereerst Kants kritische filosofie. Volgens zal een antwoord gegeven worden op de vraag waarom zij insloeg als een bom en hoe Fichte, Schopenhauer en Hegel het kantianisme omvormde tot een eigen filosofie, die zeker in geval van Hegel in de negentiende en twintigste eeuw even invloedrijk zal blijken als die van Kant. Tegelijk wezen vele filosofen ook Kants project principieel af vanwege de politieke en intellectuele consequenties. Hiertoe behoren Jacobi, Schiller en de romantici.

HOORCOLLEGE FilosoFie

Geschiedenis van de Geschiedenis van de wijsbegeerte VIwijsbegeerte VIRomantiek en idealisme, Romantiek en idealisme, de filosofie rond 1800de filosofie rond 1800Dr. Henri Krop

1411KL

Data29 september6, 13, 27 oktober3, 10, 17, 24 november1 december 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 250,-



Dr. H.A. Krop is als docent Geschiedenis van de wijsbegeerte verbonden aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is gepromoveerd op een proefschrift over de verhouding tussen de theologie en metafysica bij Johannes Duns Scotus (1265-1309). Van zijn hand verscheen een vertaling van Spinoza’s Ethica en in dit jaar Spinoza, een paradoxale icoon van Nederland, een boek over de geschiedenis van het spinozisme.


1413LLVerscheidene straten en scholen in nederland zijn naar hem Verscheidene straten en scholen in nederland zijn naar hem genoemd. Wie was die man die in 1656 als vluchteling aankwam in genoemd. Wie was die man die in 1656 als vluchteling aankwam in Amsterdam en er 14 jaar – tot zijn dood – bleef wonen? Amsterdam en er 14 jaar – tot zijn dood – bleef wonen?

Velen wisten destijds niet meer dan dat hij op het nippertje aan geloofsvervolgingen in Tsjechië en Polen was ontkomen en dat hij een van de grootste geleerden van zijn tijd was. Later werd bekend dat hij op bezoek ging bij Descartes en correspondeerde met Hugo de Groot. Hij was een grondlegger van de didactiek en een pedagoog die aanschouwelijk en interactief onderwijs in praktijk bracht. Hij was ook theoloog die in zijn tijd van godsdienstoorlogen gelovigen wilde leren wat tolerantie betekent. Ook was hij filosoof die professoren wilde leren om hun fragmentarische kennis te integreren in een omvattend wijsheidsdenken (pansofie). Hij was politicus die naar Breda reisde om de diplomaten die daar onderhandelden over het eind van de tweede Nederlands-Engelse oorlog, te leren dat de burgers geen wapenstilstand maar een duurzame vrede wensten.

In deze cursus wordt aandacht besteed aan Comenius als vluchteling en aan zijn werk als theoloog, pedagoog, filosoof en politicus. In al zijn werk stond de vraag centraal: hoe kunnen wij mensen leren om de wereld te veranderen, zodat de mensheid als geheel (niet bepaalde groepen of volken) er beter van wordt en het welzijn van alle mensen wordt bevorderd?


Jan Amos Comenius (1592-1670) Jan Amos Comenius (1592-1670) Grondlegger van de didactiek Grondlegger van de didactiek Prof.dr. Henk Woldring

Data8, 15, 29 oktober5, 12, 19 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€180,-



Literatuur (aanbevolen)J.A. Comenius, Het labyrint der wereld en het paradijs des harten (Haarlem,1983).J.A. Comenius, Via lucis / De weg van het licht (Amsterdam, 1992.J.A. Comenius, De moederschool (Naarden, 2009).

Prof.dr. E.S. Woldring is Nederlands politicus en sinds 1986 hoogleraar politieke filosofie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Tevens was hij van 1999 tot 2007 als lid van het CDA, lid van de Eerste Kamer waar hij zich bezig hield met wetenschap, onderwijs en cultuur.


In Gods paradijs eet de mens van de boom der kennis van goed In Gods paradijs eet de mens van de boom der kennis van goed en kwaad. En wordt als bij toverslag…… mens. opeens is niets en kwaad. En wordt als bij toverslag…… mens. opeens is niets menselijks hem meer vreemd. Tezamen met de nieuw verworven menselijks hem meer vreemd. Tezamen met de nieuw verworven vrijheid vallen hem sterfelijkheid, schaamte, verdriet en de zorg vrijheid vallen hem sterfelijkheid, schaamte, verdriet en de zorg om het dagelijks brood ten deel. De kennis van goed en kwaad is om het dagelijks brood ten deel. De kennis van goed en kwaad is zo oud als het menselijk bestaan.zo oud als het menselijk bestaan.

In de nieuwe tijd verandert de moraal evenwel grondig van aard. Niet langer is het God die de wet voorschrijft, maar de mens denkt zelf over goed en kwaad te kunnen beschikken. De verlichte mens neemt het recht in eigen hand en begeeft zich zelfbewust op weg naar een humane wereld.

Onderweg gaat er echter van alles mis: helemaal van God los verwordt de mens tot een berekenend dier voor wie een fout erger is dan een misdaad. ‘Voorbij goed en kwaad’ vermenigvuldigt het kwaad zich echter snel – zelfs zo razendsnel dat het banaal wordt.

In deze cursus volgen we de geschiedenis van de moderne moraal. We bespreken de filosofische werken die de moraal van de moderne tijd het diepst doordacht hebben.

De boeken die we bespreken zijn:• Kant–Kritiekvandepraktischerede(1788)• Schelling–Overhetwezenvandemenselijkevrijheid(1809)• Darwin–Hetontstaanvandesoorten(1859)• Nietzsche–Voorbijgoedenkwaad(1886)• Heidegger–Briefoverhethumanisme(1947)• Arendt–EichmanninJeruzalem(1963)


Van Kwaad tot ErgerVan Kwaad tot ErgerZo oud als het menselijk bestaanZo oud als het menselijk bestaanDrs. Jan Lagendijk

1413KL

Data1, 8, 15, 29 oktober5, 12, 19, 26 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



Drs. J. Lagendijk is docent filosofie. Hij studeerde filosofie en psychologie in Leiden en Amsterdam. Hij verzorgt cursussen filosofie aan verschillende instellingen (o.a. HOVO).


1413GLSinds midden jaren ’90 leven we in een ‘tussencultuur’. InteresSinds midden jaren ’90 leven we in een ‘tussencultuur’. Interes--sante actuele kunst is al snel intermediaal; de wetenschapspraktijk sante actuele kunst is al snel intermediaal; de wetenschapspraktijk gaat uit van interdisciplinariteit; de politiek is al twitterend gericht gaat uit van interdisciplinariteit; de politiek is al twitterend gericht op interactiviteit; onze samenleving is niet langer multicultureel, op interactiviteit; onze samenleving is niet langer multicultureel, maar intercultureel. maar intercultureel.

Het individu is als intervidu een knooppunt geworden in netwerken. Sociologisch wordt deze maatschappij als een participatie-, media- en netwerksamenleving aangeduid. Er is inmiddels een grote behoefte aan reflectie op de ontologische, artistieke en sociaal-politieke status van dit ‘tussen’. Zicht krijgen op de grondslagen van dit letterlijk interessante bestaan – het zijn (esse) van het tussen (inter) - vereist een duurzame relationele filosofie, een ecosofie. In deze collegereeks wordt vanuit zes perspectieven de productieve impact getoond van het werk van filosofen als Hannah Arendt, Michel Foucault, Gilles Deleuze, Félix Guattari, Giorgio Agamben en Antonio Negri. De sprekers richten zich echter op concrete actualiseringen van hun werk om de uitdagingen in kaart te brengen waar niet alleen het denken maar ook het doen in de 21e eeuw voor komt te staan. • Dr. Henk Oosterling, docent filosofie aan de Erasmus Universiteit, Van

radicale middelmatigheid naar interesse: geen doemdenken maar doen-denken.

• Dr. Richard de Brabander, Hogeschool InHolland: Wat heet zelfredzaam-heid in de participatiesamenleving?

• Drs. Aetzel Griffioen:hoofdcoördinator Rotterdam Vakmanstad: Hoe ‘gemeen’ zijn we? Een werkbaar begrip van gemeenschappelijkheid.

• Drs. Tina Rahimy, docent filosofie Hogeschool Rotterdam en InHolland: Wat is engagement met een politiek van het vluchten?

• Dr. Marc Schuilenburg, docent strafrecht en criminologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam: Orde in veiligheid. Een dynamisch perspectief op onze huidige veiligheid

• Dr. Sjoerd van Tuinen, docent filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam: Intermedialiteit: maniërisme, barok en moderniteit

• Dr. Henk Oosterling: Van filosofie naar ecosofie. De noodzaak van een mediale verlichting


“May you live in interesting “May you live in interesting times!”times!”Inter-esse in filosofie, kunst en politiekInter-esse in filosofie, kunst en politiekDr. Henk oosterling (kerndocent), dr. Richard de Brabander, drs. Aetzel Griffioen, drs. Tina Rahimy, dr. Marc Schuilenburg, dr. Sjoerd van Tuinen

Data1, 8, 15, 29 oktober5, 12, 19 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 210,-




onder het hoofd `buitengewone ervaringen’ wordt een complex onder het hoofd `buitengewone ervaringen’ wordt een complex van fenomenen samengevat die vanuit de gewone alledaagse van fenomenen samengevat die vanuit de gewone alledaagse ervaring als merkwaardig, mysterieus, onwaarschijnlijk of zelfs ervaring als merkwaardig, mysterieus, onwaarschijnlijk of zelfs onmogelijk beschouwd worden. onmogelijk beschouwd worden.

Daartoe behoren de zogeheten paranormale of psi-verschijnselen zoals telepathie, helderziendheid, precognitie ofwel voorschouw, de verschil-lende variëteiten van psychokinese zoals het bewegen zonder aanraking van materiële objecten, klopgeesten, levitatie, psychische fotografie, psychisch genezen, het krijgen van stigmata e.d. Verder kunnen genoemd worden de bijna-dood-ervaringen, de fantoomledematen, geheimzinnige oriëntatievermogens, en andere zaken.

Omdat het lijkt dat deze verschijnselen nogal op voet van gespannenheid staan met onze gangbare denken verklaringswijzen, maar ze tegelijk te goed betuigd zijn om ze collectief naar het rijk der fabelen te verwijzen, zijn allerlei pogingen ondernomen om er toch een verklaring voor te vinden. Daaraan en aan de eventuele consequenties voor onze kijk op de dingen is de cyclus gewijd.


Buitengewone ervaringen en hun Buitengewone ervaringen en hun mogelijke verklaringmogelijke verklaringProf.dr. Koo van der Wal

1414FL


Tijd en dag Donderdag, 13.30 - 15.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 230,-



Prof.dr. G.A. van der Wal is emeritus hoogleraar wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.


1413HLLandschappen in nederland en daarbuiten kunnen ons fascineren. Landschappen in nederland en daarbuiten kunnen ons fascineren. Weten hoe landschappen zijn ontstaan kan het genot nog Weten hoe landschappen zijn ontstaan kan het genot nog extra verhogen. Water, wind en ijs zijn de belangrijkste vormers. extra verhogen. Water, wind en ijs zijn de belangrijkste vormers. Aan het oppervlak zijn bovendien aanwijzingen te vinden die iets Aan het oppervlak zijn bovendien aanwijzingen te vinden die iets zeggen over de diepere ondergrond. zeggen over de diepere ondergrond.

Daar vinden andere processen plaats die hele continenten in beweging kunnen zetten, aardbevingen en vulkanisme veroorzaken en gebergte-ketens doen oprijzen. Oceanen bevatten belangrijke sleutels voor deze processen. Een geschiedenis van 4,5 miljard jaar die uiteindelijk onze planeet haar uiterlijk heeft gegeven en waarop het leven zich heeft kunnen ontwikkelen.

In acht hoorcolleges wordt een inleiding in de algemene geologie gegeven. De grote opbouw van de aarde, de verschillen tussen oceaan-bodems en continenten, belangrijke gesteentesoorten, verschillende landschapsvormen en de processen die daarbij een rol spelen zijn de onderwerpen van de eerste vier colleges. Na het begrip ‘tijd’ en de verschillende meetmethoden daarvan, zullen in het tweede gedeelte van deze cursus de diepere delen van de aarde nader worden beschouwd. Continentverschuivingen, vulkanisme, gesteente vervormingen, gebergtes en de omvorming van gesteentes (metamorfose) zijn de hoofdthema’s.

HOORCOLLEGE GeoloGie

Inzicht in de aardeInzicht in de aardeEen inleiding in de geologie Een inleiding in de geologie Dr. Leo Minnigh



LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



Dr. L. Minnigh studeerde geologie in Leiden. Hij was visiting professor in Brazilië, heeft bij verschillende geologische adviesbureaus gewerkt en was wetenschappelijk informatie-specialist aardwetenschappen bij de TU Delft. In 2004 verscheen van zijn hand het boek Inventief probleemoplossen.


In 330 stichtte de Romeinse keizer Constantijn op de plaats van het In 330 stichtte de Romeinse keizer Constantijn op de plaats van het oude Byzantium een nieuwe stad: Constantinopel. Weldra werd oude Byzantium een nieuwe stad: Constantinopel. Weldra werd die stad het ‘nieuwe Rome’ genoemd. Maar er was ook nog het die stad het ‘nieuwe Rome’ genoemd. Maar er was ook nog het oude Rome. oude Rome.

Vaak is beweerd dat in de volgende driehonderd jaar Rome alleen maar een teruggang beleefde en Constantinopel direct de plaats van Rome innam. Het ligt genuanceerder, het was een lang en geleidelijk omvormingsproces. In deze collegereeks legt Fik Meijer beide steden naast elkaar en bekijkt ze in de context van de geschiedenis van de late oudheid en de vroege Middeleeuwen. Veel deelonderwerpen komen in samenhang aan bod. Voor Rome: keizers die het lieten afweten en Rome niet meer bezochten, pausen die in het machtsvacuüm sprongen, de lofzangen op stad, de innames van Rome door Visigoten en Vandalen, de terugloop van het aantal inwoners van de voormalige hoofdstad en de geleidelijke omvorming van de stad tot het gezichtsbepalende centrum van de christelijke wereld. Voor Constantinopel: de lange voorgeschiedenis vóór de stichting, de inrichting van de nieuwe stad, het Nika-oproer dat in 532 bijna de hele stad in de as legde, de wederopbouw door Justinianus met de Hagia Sophia als het grote pronkstuk, de pogingen vanuit Constan-tinopel om het Romeinse rijk in oude luister te herstellen, de desastreuze gevolgen van de pest en de ruzies tussen keizers en pausen. De colleges eindigen in de zevende eeuw, als de mediterrane wereld mede door de opkomst van de Arabieren een ander aanzicht krijgt.

HOORCOLLEGE Geschiedenis

Twee steden Twee steden Opkomst van Constantinopel, Opkomst van Constantinopel, neergang van Rome (330-608)neergang van Rome (330-608)Prof.dr. Fik Meijer

1411BL

Data17, 24 november1, 8 december 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 120,-



BijzonderhedenDe leidraad van deze collegereeks is het boek Twee steden. Opkomst van Constantinopel, neergang van Rome (330-608), dat in 2013 verscheen.

Prof.dr. F.J.A.M. Meijer was tot 2007 hoogleraar Oude geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft verscheidene boeken over de Klassieke Oudheid geschreven. Daarnaast begeleidt hij reizen naar de Grieks-Romeinse wereld. Over zijn reisbelevenissen verschijnt in november as Waarom noemt u de Turken niet?.


1411CLDe Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) tussen de linkse republikeinen De Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) tussen de linkse republikeinen en de rechtse nationalisten was voor veel Europeanen en en de rechtse nationalisten was voor veel Europeanen en Amerikanen veel meer dan een binnenlands conflict: het ging om Amerikanen veel meer dan een binnenlands conflict: het ging om een voor de toekomst van de wereld allesbeslissende strijd tussen een voor de toekomst van de wereld allesbeslissende strijd tussen het Goede en het Kwade. In deze cursus zal de internationale het Goede en het Kwade. In deze cursus zal de internationale impact die de Spaanse Burgeroorlog heeft gehad een belangrijke impact die de Spaanse Burgeroorlog heeft gehad een belangrijke plaats innemen. plaats innemen.

Terwijl Hitlers Duitsland en Mussolini’s Italië de door Francisco Franco geleide nationalisten te hulp schoten, kreeg de Republiek alleen enige steun van de Sovjet Unie. Wel werden in veel landen, waaronder in Nederland, allerlei solidariteitscampagnes met de Spaanse Republiek opgezet, terwijl sommige waaghalzen zelf naar Spanje vertrokken om mee te vechten in de Internationale Brigades. Weinig andere oorlogen hebben daarnaast zoveel geëngageerde kunst opgeleverd: Pablo Picasso’s schilderij Guernica, de romans van George Orwell en Ernest Hemingway of de beroemde foto’s van Robert Capa.

Om het conflict goed te kunnen begrijpen zal echter allereerst worden ingegaan op de specifieke Spaanse oorzaken van het conflict zoals het sterke regionalisme, het conservatisme van de Spaanse katholieke kerk, de invloed van het anarchisme en de bijna middeleeuwse toestanden op het Spaanse platteland. Tenslotte zal ook de doorwerking van de Spaanse Burgeroorlog in het Spanje van Franco en in het huidige Spanje worden behandeld.


De Spaanse Burgeroorlog De Spaanse Burgeroorlog 1936-19391936-1939Meer dan een binnenlands conflictMeer dan een binnenlands conflictDr. Koen Vossen

Data29 september6, 13, 20, 27 oktober3 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-


Aantal bijeenkomsten6 LiteratuurAntony Beevor, De strijd om Spanje. De Spaanse Burgeroorlog 1936-1939, Ambo/Anthos 2011.

Dr. K. Vossen is historicus en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam (2003). Hij is als universitair docent verbonden geweest aan de Universiteit Leiden en de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij schreef: ‘Nederland en de Spaanse Burgeroorlog.’ in: H.Hermans e.a. (red.), Een Nederlandse blik op de Spaanse Burgeroorlog, tweetalige uitgave van het Instituto Cervantes Utrecht 2006.


Elk jaar opnieuw eist wel een van de Arabische politieke leiders Elk jaar opnieuw eist wel een van de Arabische politieke leiders een westers excuus voor het onnoemelijke leed dat de moslims een westers excuus voor het onnoemelijke leed dat de moslims negen eeuwen geleden is aangedaan tijdens de Kruistochten. negen eeuwen geleden is aangedaan tijdens de Kruistochten. omgekeerd wordt het woord ‘kruistocht’ in het Westen positief omgekeerd wordt het woord ‘kruistocht’ in het Westen positief gebruikt, zoals in de opmerking dat we ‘een kruistocht tegen de gebruikt, zoals in de opmerking dat we ‘een kruistocht tegen de armoede’ moeten organiseren. armoede’ moeten organiseren.

Dat deze interpretaties botsen, bleek wel toen president Bush opriep tot een ‘kruistocht tegen het terrorisme’ en in één klap alle potentiële steun van Arabische staten verspeelde.Wat destijds gebeurde, kan nog steeds actueel zijn. In deze reeks behandelen we de geschiedenis van de Kruistochten, een onderwerp dat niet alleen nog steeds tot de verbeelding spreekt, maar ook razend gecompliceerd is. Er zijn meer kruistochten in Europa gehouden dan in het Midden-Oosten, maar gezien de actualiteit besteden we aan die laatste groep wel de meeste aandacht.We beginnen met de redenen die de Europeanen hadden om zo ver van huis op veroveringstocht te gaan. Daarnaast komt natuurlijk ook de uitstekende samenwerking aan bod tussen christenen en moslims, de bijna-bekering tot het christendom van de islamitische moordsekte van de Assassijnen, het kan-nibalisme van de christelijke ridders, de vaak onderbelichte rol van de Mon-golen, Byzantijnen en Armeniërs en tot slot de bijna jaarlijkse kruistochten tegen medechristenen die niet eens ketters waren, maar brave onderdanen van de paus. ‘De Kruistochten’ wordt een cursus vol verrassingen.• Devoorgeschiedenis• DeEersteKruistochttotdeveroveringvanJeruzalem• HetHeiligLandtotdeheroveringvanJeruzalem• VerderekruistochteninhetHeiligLand• Kruistochteninderestvandewereld


Geschiedenis van de KruistochtenGeschiedenis van de KruistochtenDrs. Richard Kroes

1411HL

Data29 september6, 13, 27 oktober3 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 150,-



Drs. R.A.C. Kroes woont in Amsterdam en is historicus en archeoloog. Momenteel is hij werkzaam bij een archeologisch adviesbureau. Daarnaast is hij docent in het volwassenenonderwijs op diverse plekken in Nederland, waaronder HOVO Limburg. Zijn specialismen zijn de vroege geschiedenis van de islam, de sji’ietische islam, de kruistochten en alles wat te maken heeft met bijbel en koran.


1412BLMet de verschillende militaire operaties als uitgangspunt wordt de Met de verschillende militaire operaties als uitgangspunt wordt de rol van de medespelers in dit bloedige conflict nader geanalyseerd. rol van de medespelers in dit bloedige conflict nader geanalyseerd. Waren de politici en generaals nu wel zulke onmensen die uit kortWaren de politici en generaals nu wel zulke onmensen die uit kort--zichtigheid en eigen belang geen rekening hielden met het lijden zichtigheid en eigen belang geen rekening hielden met het lijden en sterven van de soldaten in de frontlijn. en sterven van de soldaten in de frontlijn.

Het moreel van de frontsoldaten is een ander aspect waaraan aandacht besteed wordt. Riskeerden zij de dood op het slagveld uit overtuiging of was het uit angst voor de eigen militaire justitie?

De Eerste Wereldoorlog was in militair opzicht de opmaat tot de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog. De militaire strategieën en tactieken die tijdens de Eerste Wereldoorlog ontwikkeld werden, kwamen in de Tweede Wereldoorlog tot volle ontplooiing. Topgeneraals uit de Tweede Wereldoorlog zoals Rommel, Guderian, Patton, Marshall, MacArthur, De Gaulle en Gamelin, waren sterk beïnvloed door hun eigen oor-logservaringen in de Eerste Wereldoorlog. Andere aspecten die tijdens de cursus aan de orde worden gesteld zijn de Duitse en Franse oorlogs-plannen en de onvermijdelijkheid van de oorlog, de verwerking van de oorlog door de tijdgenoten en de huidige geschiedschrijving van die oorlog.

Van de Eerste Wereldoorlog zijn in Frankrijk, België, Italië en Slovenië in de vorm van monumenten, oorlogskerkhoven, loopgraven, forten en andere militaire versterkingen veel tastbare herinneringen aan de oorlog overgebleven. Het doel van de cursus is een beter inzicht te krijgen in de problematiek van oorlog en vrede in de twintigste eeuw.


De Eerste Wereldoorlog De Eerste Wereldoorlog (1914 – 1918)(1914 – 1918)Over soldaten, politici en generaalsOver soldaten, politici en generaalsDr. Jan Schulten


Tijd en dag Dinsdag, 10.00 - 12.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-


Aantal bijeenkomsten8 LiteratuurReader met uitgebreide literatuurlijst wordt tijdens de cursus uitgereikt.

Literatuur (aanbevolen)John Keegan, De Eerste Wereldoorlog 1914 – 1918 (2003), ISBN 90 254 1600.

Dr. J.W.M. Schulten werd aan de Koninklijke Militaire Academie te Breda tot officier opgeleid, studeerde geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en promoveerde aan de Universiteit Leiden. Hij publiceert regelmatig over militair historische onderwerpen.


Het is juist 100 jaar geleden dat het Panamakanaal geopend Het is juist 100 jaar geleden dat het Panamakanaal geopend werd en 135 jaar geleden dat hetzelfde gebeurde met het werd en 135 jaar geleden dat hetzelfde gebeurde met het Suezkanaal. Beide kanalen zijn nog steeds vitale onderdelen Suezkanaal. Beide kanalen zijn nog steeds vitale onderdelen van de intercontinentale scheepvaartverbindingen. van de intercontinentale scheepvaartverbindingen.

Bij de bouw hebben de Fransen een belangrijke rol gespeeld (Ferdinand de Lesseps). Het optimisme dat het graven van het Suezkanaal opwekte werd getemperd bij het Panamakanaal. Waar de Franse initiatieven schip-breuk leden, hebben Amerikanen het project afgemaakt (Goethals). De Fransen exporteerden ook hun culturele ambities geheel in lijn met de in die tijd opgewekte interesse voor de Egyptische geschiedenis. Nog steeds wekken beide kanalen grote bewondering bij ieder die betrokken is in de scheepvaartwereld.

• HistorieenvervoerseconomischebetekenisSuezkanaalen Panamakanaal / prof.dr. H.B.Roos

• AanlegenarbeidsmarktenPanamakanaal/prof.dr.P.Emmer• PresidentCarterenPanama;Eindevandesouvereiniteitoverde

Panamakanaalzone / dr. F. van Nijnatten• NieuwekanaalinitiatieveninenbuitenPanama/prof.dr.M.P.vanDijk• Nederlandseknow-howrondomdeaanlegenonderhoudvanhet

Suezkanaal / prof.dr. H.B. Roos• Suezcrisisvan1956/dr.J.Schulten• CultureleinitiatievenderFransenrondomdeaanlegvanhetSuezkanaal;

een ‘opera’ voor Caïro / prof.dr. H.B. Roos en Mylou Mazali, mezzosopraan

Het dagprogramma (25 november) ziet er als volgt uit:10.00 – 12.30 Franse culturele belangstelling voor het Midden-Oosten in het algemeen en Egypte in het bijzonder, door prof.dr. H.B.Roos13.30 – 16.00 De opera Aida door Mylou Mazali, mezzosopraan.


De grote kanalen van de wereld De grote kanalen van de wereld & vertolking uit ‘Aïda’ & vertolking uit ‘Aïda’ 100 jaar Panamakanaal en 100 jaar Panamakanaal en 135 jaar Suezkanaal135 jaar SuezkanaalProf.dr. Hugo Roos, met medewerking van Mylou Mazali (mezzosopraan)

1412nL

Data14, 21, 28 oktober4, 11, 18, 25 (hele dag) november 2014

Tijd en dag Dinsdag, 13.30 – 16.00Dinsdag 25 november 10.00 – 16.00 (hele dag, inclusief eenvoudige lunch)

LocatieWoudestein

Kosten€ 295,- (inclusief het optreden van Mylou Mazali)



Prof.dr. H.B. Roos studeerde ruimtelijke economie aan de toenmalige Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam, en was hoogleraar Vervoerseconomie aan de Koninkljike Militaire Academie, hoogleraar Luchtvaarteconomie aan de Universiteit van Amsterdam en vanaf 1992 hoogleraar Logistiek Management aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.


Drs. H. van der Horst is historicus en was werkzaam bij Nuffic. Hij publi-ceerde o.a.: Nederland. De vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu, Het Beste land van de Wereld en Het grote verhaal van Nederland. Voor de VPRO radio recenseert hij in ‘OVT’ nieuwe historische literatuur.

1413BLTijdens het herstel van nederlands onafhankelijkheid in 1813 Tijdens het herstel van nederlands onafhankelijkheid in 1813 was Anton Reinhard Falck een soort intermediair tussen de was Anton Reinhard Falck een soort intermediair tussen de verzetskernen in Den Haag en Amsterdam. op een dag was de verzetskernen in Den Haag en Amsterdam. op een dag was de grootste snelheid geboden. grootste snelheid geboden.

Falck schrijft in zijn memoires hoe hij eerst een diligence neemt naar Leiden en daar de nachtschuit naar Amsterdam. De volgende ochtend stapte hij verkwikt van boord en kon meteen in overleg. Tegenwoordig maken wij zo’n reis in minder dan een uur. In de loop der geschiedenis is het tempo van het dagelijks leven toegenomen. Dat geldt met name voor de periode sinds de industriële revolutie maar ook vóór die tijd valt dit verschijnsel waar te nemen: de trekschuit was ooit een belangrijke vernieuwing die het reizen sterk vergemakkelijkte. Bij de verhoging van het tempo moet men overigens niet alleen aan reis-tijden denken maar ook aan communicatie en werk. Hoe snel moet iets klaar zijn? Welke rol speelt efficiency, als dit begrip al bekend is? Wordt er geconcurreerd op snelheid? Welke rol speelt het begrip tijd of “op tijd zijn” in een samenleving? Hoe legt men informatie vast en op welke manieren wordt die toegankelijk gemaakt en verspreid? Hoe wordt een verhaal verteld? Uitgesponnen of zakelijk en to the point? Het tempo van het dagelijks leven en het tijdsbesef vormen wezensken-merken van een samenleving. Als daar verandering in komt, heeft dat grote gevolgen voor het leven. In vijf bijeenkomsten gaan we na welke ontwikkelingen dat tempo en het tijdsbesef in de loop der eeuwen hebben doorgemaakt. Via de oudheid en de middeleeuwen bereiken wij de “tempo-explosie” van onze dagen. Betreed Romeinse wegrestaurants (duur en smerig eten), leer de optische telegraaf van Chappe kennen, wie het laatste nieuws over de slag bij Waterloo het eerst kende en waarom. Of wat de Nederlandse bijdrage was aan het Italiaanse concept ‘autostrada’. Leer hoe je vanuit kennis van tempo en tijdsbesef kunt beginnen een maat-schappij – in heden of verleden – te doorgronden: van kleitablet tot internet.


Het steeds strakkere tempo van Het steeds strakkere tempo van het dagelijks levenhet dagelijks levenVan kleitablet tot internetVan kleitablet tot internetDrs. Han van der Horst

Data1, 8, 15, 29 oktober5, 12, november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-




We zijn allemaal mensen met een eigen verhaal, dus is geschieWe zijn allemaal mensen met een eigen verhaal, dus is geschie--denis per definitie niet echt objectief. Maar dan rijst de vraag denis per definitie niet echt objectief. Maar dan rijst de vraag hoe subjectief geschiedenis mag zijn. Mogen we de geschiedenis hoe subjectief geschiedenis mag zijn. Mogen we de geschiedenis zomaar naar onze hand zetten? Is het wel verantwoord om de zomaar naar onze hand zetten? Is het wel verantwoord om de jeugd op te zadelen met onze zorgen van vroeger? of helpen we jeugd op te zadelen met onze zorgen van vroeger? of helpen we nieuwe generaties zo juist om levenslessen te leren en hun eigen nieuwe generaties zo juist om levenslessen te leren en hun eigen weg te vinden? weg te vinden?

In de oudheid werd geschiedenis gebruikt om te vertellen hoe het leven in zijn werk ging. Bij Thucydides vinden we bijvoorbeeld wijze lessen over oorlog en vrede en over winst en verlies. Gregorius van Tours gebruikt de geschiedenis ook om zichzelf een beetje vrij te pleiten in gebeurtenissen waar hij persoonlijk bij betrokken was. In onze tijd zien we een groot historicus als Ernst Kossmann zich afvragen of hij zijn eigen tijd net zo kan beschrijven als het verre verleden.

Vragen als deze komen aan de orde in een cursus waarbij we kijken hoe de geschiedkunde vorm heeft gekregen en wat opvallende verschillen zijn met andere wetenschappen. Het wordt nog spannend, want we zullen ook kijken in hoeverre we de gangbare Nederlandse geschiedschrijving objectief kunnen noemen. Tenslotte kijken we ook naar nieuwe trends in de geschiedkunde, zoals vertelde geschiedenis en egodocumenten zoals brieven en dagboeken.


Wie schrijft er historie? Wie schrijft er historie? Over de manier waarop we Over de manier waarop we geschiedenis bestuderen en geschiedenis bestuderen en vertellenvertellenDrs. Feico Houweling

1414BL

Data2, 9, 16, 30 oktober, 6, 13 november 2014

Tijd en dagDonderdag, 10.00 – 12.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-



Drs. F. Houweling studeerde Eigentijdse Geschiedenis/Scandinavistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen en is werkzaam als schrijver en verteller van geschiedenis. www.feico-houweling.nl


1414JLDe ‘Aeneïs’ van Vergilius (70 – 19 v. Chr.) is een van de beroemdste De ‘Aeneïs’ van Vergilius (70 – 19 v. Chr.) is een van de beroemdste epische gedichten uit de wereldgeschiedenis. De epische gedichten epische gedichten uit de wereldgeschiedenis. De epische gedichten van een andere grootheid, Homerus, hebben er model voor van een andere grootheid, Homerus, hebben er model voor gestaan. En meer dan dat: Vergilius presenteert het verhaal van gestaan. En meer dan dat: Vergilius presenteert het verhaal van Aeneas, 800 jaar na dato, openlijk als een Latijns en Romeins Aeneas, 800 jaar na dato, openlijk als een Latijns en Romeins vervolg op de Ilias en de odyssee. vervolg op de Ilias en de odyssee.

Dat roept belangrijke vragen op: waar gaat het verhaal, dat op het eerste oog niet zo moeilijk lijkt, eigenlijk over? Niemand minder dan Octavi-anus, beroemd geworden als keizer Augustus (63 v. Chr. – 14 na Chr.) en adoptiefzoon van zijn oudoom Julius Caesar, heeft Vergilius gevraagd om een nationaal epos te schrijven. Dat is de Aeneïs zeker ook. Ook is het zo dat Vergilius propaganda maakt voor het regime van AugustusVrede en oorlog zijn de binnen-en buitenkant van zijn bestaan en bepalen de gedachte van bijna alles wat hij schrijft. Hij had een zeer goede opleiding genoten en was ook filosofisch goed geschoold. Hij schrijft in een ver-heven en plechtige stijl. Het meest populaire gedeelte uit de Aeneïs is de dramatische liefdesaffaire tussen Aeneas en Dido, koningin van Carthago, een stad aan de noordkust van Afrika. Op zijn zwerftocht van Troje naar Rome kwam Aeneas, volgens Vergilius, daar bij toeval terecht.

Tijdens het leven van Vergilius voltrokken er zich in Romeinse Rijk grote revolutionaire veranderingen: de Republiek ging ten onder, er waren diverse bloedige burgeroorlogen, de macht kwam bij een alleenheerser, de keizer, te liggen. Dat is ook de context voor de moord op Julius Caesar. Om welke veranderingen gaat het? Hoe probeert keizer Augustus zijn regime te legitimeren, en welke plaats krijgt de Aeneïs daarin? In het derde en vierde college tenslotte komt Vergilius en vooral de Aeneïs zelf centraal te staan.


Vergilius Vergilius De Aeneas De Aeneas Drs. Johan Peeters

Data2, 9, 16, 30 oktober6 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 150,-


Aantal bijeenkomsten5 BijzonderhedenDe cursus wordt afgerond, of liever bekroond, met een voordracht door meesterverteller Joop Keesmaat op 20 november.

Drs. J.C.J. Peeters heeft sociologie, filosofie en theologie gestudeerd. Hij is auteur van het boek “Globalisering en identiteit” (Ruward 2007).


Als bekroning op de cursus van Johan Peeters zalAls bekroning op de cursus van Johan Peeters zalJoop Keesmaat, acteur meesterverteller, een voordracht geven.Joop Keesmaat, acteur meesterverteller, een voordracht geven.

De Aeneïs bevat 12 boeken. Joop Keesmaat ‘vertelt’ in zijn voorstelling boek 1, 2 en 4. Boek 4 gaat over Dido en Aeneas.

Deze schitterende vertelling geeft een extra dimensie aan de cursus enmaken het beeld compleet. U kunt deze voordracht bijwonen als waardig besluit van de collegereeks, maar zij staan ook open voor hen die de cursus niet volgen.

VOORDRACHT toonkunst

Dido en Aeneas van VergiliusDido en Aeneas van VergiliusJoop Keesmaat, meesterverteller

1414LL

Datum20 november 2014

Tijd en dagDonderdag 14.00 – 15.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 15,-

Joop Keesmaat is een gevierd acteur. Hij speelde in 2010 ondermeer de rol van de politicus Joop den Uyl in ‘Den Uyl en de affaire Lockheed’. De acteur, onder andere onderscheiden met een Louis d’Or voor zijn rol van Maarten in Hersenschimmen, maakte carrière in verscheidene theatergezelschappen en hanteert de vertelkunst als geen ander.


1415BCVolgens de islamitische traditie had de profeet Mohammed, een Volgens de islamitische traditie had de profeet Mohammed, een Arabische koopman uit de stad Mekka, in het jaar 610 een ervaring Arabische koopman uit de stad Mekka, in het jaar 610 een ervaring die de geschiedenis van de wereld fundamenteel zou veranderen. die de geschiedenis van de wereld fundamenteel zou veranderen. Tijdens een godsdienstige retraite in een grot op de berg Hira Tijdens een godsdienstige retraite in een grot op de berg Hira ontving hij zijn eerste openbaring van God. Deze goddelijke openontving hij zijn eerste openbaring van God. Deze goddelijke open--baring luidde het begin in van de religie, de islam. baring luidde het begin in van de religie, de islam.

Deze cursus biedt een kennismaking met en een verdieping op verschillende facetten van de islam. We buigen ons over de ontstaansgeschiedenis van de koran, het heilige boek van de moslims. Moslims geloven dat de koran het letterlijke woord van God is. Hoe zijn volgens de islamitische overlevering de goddelijke openbaringen die Mohammed ontving gecompileerd tot het boek dat wij nu de koran noemen? En, wat is de rol van de koran in het dagelijkse leven van moslims?

Ook kijken we naar de rituele praktijk van de islam, waaronder de Ramadan en het vijfdagelijkse gebed, de salaat. Volgens de islamitische plichtenleer dient elke moslim vijf keer per dag de salaat te verrichten. Hoe ziet dit gebed eruit en wat wordt er tijdens de salaat opgezegd? Daarnaast verdiepen we ons in richtingen en stromingen van de islam, waaronder het shiisme, het modernisme en het salafisme.

HOORCOLLEGE GodsdienstwetenschAp

De Islam in het middelpunt De Islam in het middelpunt Kennismaking en een verdieping Kennismaking en een verdieping van verschillende facetten van verschillende facetten Drs. Hatice Kursun-Apak

Data17, 24, 31 oktober7,14, 21, 28 november5 december 2014

Tijd en dagVrijdag, 10.00 – 12.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



Drs. H. Kursun-Apak studeerde islamologie aan de universiteit van Leiden en journalistiek aan de Faculteit Journalistiek en Communicatie in Zwolle. Ze verbleef drie jaar in Damascus om Arabisch te studeren en om zich voor te bereiden op een promotieonderzoek. Zij is de coauteur van het boek Mijn Geloof en Mijn Geluk. Islamitische jongeren over hun homoseksuele gevoelens (2002). Kursun-Apak is als gastdocent minor Islam verbonden aan de Hogeschool Utrecht.

5

5

5


Transities zijn fundamentele maatschappelijke omwentelingen die Transities zijn fundamentele maatschappelijke omwentelingen die één of twee generaties in beslag nemen. Zulke transities kunnen één of twee generaties in beslag nemen. Zulke transities kunnen maatschappijbreed zijn (bijvoorbeeld de transitie van een industriële maatschappijbreed zijn (bijvoorbeeld de transitie van een industriële naar een servicegerichte economie), in een specifieke sector voornaar een servicegerichte economie), in een specifieke sector voor--komen (zoals een transitie van afhankelijkheid van fossiele brandkomen (zoals een transitie van afhankelijkheid van fossiele brand--stoffen naar hernieuwbare energiebronnen) of voor een specifieke stoffen naar hernieuwbare energiebronnen) of voor een specifieke plaats gelden (bijvoorbeeld in de zogenaamde ‘probleemwijken’). plaats gelden (bijvoorbeeld in de zogenaamde ‘probleemwijken’).

Transitiekunde is een manier van denken die zich de afgelopen twee decennia heeft ontwikkeld vanuit verschillende wetenschapsgebieden (o.a. geschiedenis, sociologie, systeemtheorie, innovatiestudies en eco-logie). Transitiedenken wordt gebruikt om historische omwentelingen in sociale en technologische systemen te beschrijven en interpreteren, en om op systematische wijze toekomstscenario’s te verkennen. Tevens biedt het een kritisch en prikkelend perspectief voor het aanschouwen van de hedendaagse roerige tijden en politieke debatten. De economische crisis, sociale spanningen en ecologische uitdagingen zijn allen onderdeel van fundamentele maatschappelijke verschuivingen. De transitiebenadering biedt een vertrekpunt om deze tijden van verandering te duiden en om alternatieve strategieën te bedenken voor een duurzame toekomst. In deze colleges/cursus maakt u kennis met de filosofie van transities, met voorbeelden van historische en hedendaagse transities, en discussieert u met de docenten en met elkaar over alternatieve strategieën voor een duurzame toekomst. Het programma ziet er als volgt uit:

1. Introductie Transitiedenken: perspectieven op sociale verschuivingen 2. Transitiemanagement als een methode voor het versnellen van transities 3. Stedelijke Transities in Europa 4. Machtsverschuivingen en Empowerment in Transities 5. Nieuwe vormen van Democratie en Legitimiteit 6. Transities op Straat: Verschuivingen in Welzijn- en Wijkbeleid 7. Sociale Innovatie, Culturele Transformaties en Individuele Rollen 8. Synthese, Open Ruimte voor Verdieping & Afronding

HOORCOLLEGE interdisciplinAir

Jaarthemareeks: Verschuiving en Jaarthemareeks: Verschuiving en Versnelling Versnelling DRIFT – Dutch Research Institute for Transitions, Erasmus Universiteit Rotterdam

1412AL

Data7, 14, 21, 28 oktober 4, 11, 18, 25 november 2014

Tijd en dagDinsdag, 10.00 – 12.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



Literatuur (verplicht)Kijk voor de verplichte wetenschappelijke teksten (gratis te downloaden) op www.hovorotterdam.nl .

Zie voor de beschrijvingen van de docenten en hun cirricula: http://www.drift.eur.nl/ .


1414HCSeculier boeddhistische praktijken zoals het leeg maken van de Seculier boeddhistische praktijken zoals het leeg maken van de geest en het beëindigen van het “ik” en “zelf” blijken uitstekend geest en het beëindigen van het “ik” en “zelf” blijken uitstekend te corresponderen met de uitgangspunten van eigentijdse psychote corresponderen met de uitgangspunten van eigentijdse psycho--therapie. Daarom wordt Boeddha hier gepresenteerd als een therapie. Daarom wordt Boeddha hier gepresenteerd als een psychotherapeut avant la lettre: een pionier die verandering van psychotherapeut avant la lettre: een pionier die verandering van gevoel via gedrag en gedachte nastreeft. gevoel via gedrag en gedachte nastreeft.

Deze cursus is bedoeld voor iedereen die op zoek is naar balans en inzicht in het eigen persoonlijk leven en dat van anderen, en daarbij genegen is empathische compassie, liefdevolle vriendelijkheid, vreugdevolle tevreden-heid en meditatieve wijsheid in het bewustzijn van alledag te brengen. Deze algemene factoren vormen de basishouding om transformatie van geest, van bang, boos, bedroefd naar blij via het meditatief/contemplatief zelf-gesprek te bewerkstelligen. De bijeenkomsten bevatten ingredi-enten voor een inspirerende presentatie, een levendige interactie en een diepgaand na-effect met betrekking tot boeddhistische basisprincipes die ten grondslag liggen aan een ontwaakte verandering van mentaliteit via meditatie/therapie. De cursist zal met ernst en humor op ervaringsniveau een volledig begrip kunnen krijgen van het Boeddhisme in het algemeen en van de meditatieve en therapeutische methoden in het bijzonder.

CURSUS interdisciplinAir

Boeddha als Therapeut Boeddha als Therapeut MeditatiesMeditatiesEm.Hon.prof.dr. Maurits Kwee

Data25 september2, 9, 16, oktober6, 13, 20, 27 november 4 december 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 250,-



BijzonderhedenBij voldoende belangstelling zal deel II van deze cursus in het volgende studiejaar worden aangeboden.Een certificaat van deelname wordt aan het einde uitgereikt.

Em.Hon.prof.dr. M. Kwee, klinisch psycholoog en psychotherapeut, studeerde psychologie in Nijmegen en promoveerde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Naast een eigen praktijk was hij in de afgelopen decennia tevens gasthoogleraar in Japan, Argentinië en thans in Hongarije (Buddhist University College, Budapest). Voor meer bio-informatie: www.speakersacademy.nl/speakers/maurits-kwee


Het is een oude discussie, maar de ontwikkelingen in het wetenHet is een oude discussie, maar de ontwikkelingen in het weten--schappelijk onderzoek blazen haar telkens weer nieuw leven in: schappelijk onderzoek blazen haar telkens weer nieuw leven in: welke eigenschappen van mensen zijn aangeboren en welke zijn welke eigenschappen van mensen zijn aangeboren en welke zijn aangeleerd? aangeleerd?

In deze korte cursus wordt de vraag gesteld naar de stand van zaken in het nature-nurture debat binnen verschillende wetenschappelijke deelgebieden. Aan de orde komen achtereenvolgens de genetica, de ethiek, de sociologie, de geneeskunde en de (ontwikkelings)psychologie. Uiteenlopende actuele maatschappelijke vraagstukken als genetische manipulatie van voedsel, de aanpassing van migranten aan hun nieuwe omgeving, het verzekeren van mogelijk aangeboren risico’s of de inter-ventiemethodes van de jeugdzorg hebben met elkaar gemeen dat ze een spanning weerspiegelen tussen ‘het gegevene’ en ‘het maakbare’. De grens tussen die beide verschuift naarmate de mens meer inzicht verkrijgt in zichzelf en in zijn omgeving. Welke invloed heeft dat op onze omgang met risico’s en met de grote levensvragen?

In de cursus treden vijf docenten op uit elk van de de genoemde vakgebieden. De coördinatie is in handen van prof.dr. Han Entzinger, hoogleraar aan de Faculteit Sociale Wetenschappen, die eerder een cursus over dit onderwerp gaf in het Erasmus Honours Programma.

Han Entzinger nodigt enkele gastdocenten uit, onder wie prof.dr. Cornelia van Duijn, hoogleraar genetica, prof.dr. Louw Feenstra, em.hoogleraar geneeskunde en dr. Jacqueline Schenk, hoofddocent psychologie.

CURSUS interdisciplinAir

Aangeboren of aangeleerdAangeboren of aangeleerdVervagende grenzen Vervagende grenzen Prof.dr. Han Entzinger (e.a.)

1412QC

Data18, 25 november2, 9, 16 december 2014 Dag en tijdDinsdag, 13.30 – 16.00 uur

LocatieWoudestein

Kosten€ 150,-



Prof.dr. H.B. Entzinger is hoogleraar integratie- en migratiestudies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Op het terrein van migratie, integratie en multiculturaliteit was hij adviseur van de Nederlandse regering, de Europese Commissie en de Raad van Europa.


1411GLDe zogenoemde Vlaamse Primitieven vormen een begrip voor de De zogenoemde Vlaamse Primitieven vormen een begrip voor de liefhebber van middeleeuwse schilderkunst. Ze vertegenwoorliefhebber van middeleeuwse schilderkunst. Ze vertegenwoor--digen de digen de ars novaars nova, de periode 1430-1500 waarin het realisme en , de periode 1430-1500 waarin het realisme en naturalisme een voor die tijd ongekende vorm aanneemt en een naturalisme een voor die tijd ongekende vorm aanneemt en een nieuwe techniek tot ontwikkeling komt, namelijk het schilderen nieuwe techniek tot ontwikkeling komt, namelijk het schilderen met olieverf. De statische vormgeving van de gotiek wordt vermet olieverf. De statische vormgeving van de gotiek wordt ver--vangen door een buitengewone levendigheid en kleurenrijkdom.vangen door een buitengewone levendigheid en kleurenrijkdom.

Jan van Eyck, Robert Campin en Rogier van der Weyden waren de schilders die aan de basis stonden van deze vernieuwingen. Ze werkten in het welvarende Vlaanderen, met handelsmetropolen als Brugge en Gent. Hier bevond zich het politiek en economisch centrum van de Bourgon-dische hertogen, wier pracht en praal vermaard was in heel Europa. In hun kielzog raakten ook adel en opkomende burgerij bekend met deze hoogstaande kunst.

In deze collegereeks wordt een licht geworpen op het ontstaan van de ars nova en de stijlontwikkeling van bovengenoemde schilders. Overal assimileerde de nieuwe natuurgetrouwheid met allerlei bestaande lokale tradities. Door wijdverbreide handelscontacten drong de stijl door tot in verre uithoeken van Europa. Het zwaartepunt ligt daardoor in deze colleges op Europese centra waar de vernieuwingen van de Vlaamse meesters navolging vond.

• Kunst1380-1430enJanvanEyck• Kunst1380-1430enRobertCampinenRogiervanderWeyden• Duitsland• FrankrijkenItalië• PortugalenSpanje

HOORCOLLEGE kunstGeschiedenis

Rondom de Vlaamse Primitieven Rondom de Vlaamse Primitieven Vertegenwoordigers van Vertegenwoordigers van de de ars novaars nova 1430 - 1500 1430 - 1500 Drs. Thea Willemsen

Data6, 13, 27 oktober3, 10 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 150,-



Drs. T. Willemsen studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en geeft al jaren cursussen en lezingen, onder andere bij diverse HOVO instellingen. Daarnaast organiseert zij excursies.


De serie bestaat uit zes inleidende hoorcolleges rond interessante kunst- of cultuurhistorische tentoonstellingen. Vervolgens bezoekt u die exposities in toonaangevende musea in binnen- en buitenland. In totaal gaat u met een vaste groep cursisten en onder begeleiding van de docent gedurende het hele studiejaar 2014-2015 zesmaal op excursie. Twee excursies daarvan zijn dagvullend. Het programma ziet er, onder voorbehoud, als volgt uit:

oktober 2014Dagexcursie naar Antwerpen met bezoek aan twee tentoonstellingen over de Groote Oorlog. ‘Shooting Range’: fotografie in de vuurlinie, in het FotoMuseum Antwerpen toont hoe voor het eerst foto- en filmbeelden van een oorlog gebruikt werden in kranten, tijdschriften, postkaarten en voor militaire doeleinden. Tevens bezoek aan de tentoonstelling Kunst in de Groote Oorlog, in de Koningin Fabiolazaal.

november 2014Dagexcursie naar Monet, Gauguin, van Gogh … Inspiration Japan in het Museum Folkwang in Essen. Hierin wordt zichtbaar hoe groot de invloed van Japanse kunst, het zgn Japonisme, was op vooral kunstenaars in Frankrijk aan het eind van de 19de eeuw. Tevens bezoek aan Museum DKM, een particulier museum in Duisburg, dat onder meer oude en moderne kunst uit Azië een dialoog laat aangaan met eigentijdse Europese kunst.

December 2014Mark Rothko in het Gemeentemuseum Den Haag. Deze in Amerika opge-groeide kunstenaar (1903-1970) is vooral bekend om zijn monumentale kleurvelden op doeken groter dan de menselijke maat. De tentoonstelling geeft echter een overzicht van de verschillende fasen van zijn werk. Ook wordt aandacht besteed aan de invloed van Mondriaan op Rothko.

HOORCOLLEGEREEKS kunstGeschiedenis

MuseumbezoekMuseumbezoekLangs kunsthistorische Langs kunsthistorische TOPtentoonstellingenTOPtentoonstellingenDr. Yvette de Groot

1412JL1414CL1414KL1415CL1415DL1414ML

LocatieWoudestein

Kosten€ 345,- (Inclusief twee dagexcursies naar Antwerpen en Essen in Duitsland met busvervoer, koffie met lekkers, museumentree en gidsen ter plekke. Lunch is voor eigen rekening. De overige vier tentoonstellingsexcursies zijn exclusief vervoer en entreeprijzen, maar inclusief eenmaal een gids op locatie.)



Maximum aantal deelnemers40


Februari 2015Rembrandt: de laatste jaren in het Rijksmuseum Amsterdam. Aan de hand van bijzondere bruiklenen wordt er een uitgebreid overzicht gegeven van het werk van de meester tussen circa 1652 en zijn dood in 1669. In die jaren bereikte zijn werk een ongekende diepgang.

Maart 2015Victor Vasarely in de Kunsthal Rotterdam. Voor het eerst in Nederland wordt aandacht geschonken aan het werk van deze Frans-Hongaarse kunstenaar (1906-1997). Vasarely wordt beschouwd als de vader van de Op(tical) Art, een richting in de schilderkunst die een spel speelt met optische illusies van ruimtelijkheid.

April 2015De papierknipsels van Henri Matisse in het Stedelijk Museum Amsterdam. Zijn knipselkunst was technisch verwant aan de collage. Hij begon in 1940 te werken met deze methode en vanaf dat moment zou dit medium zijn werk domineren tot het einde van zijn leven. >>

Dr Yvette de Groot was adjunct-directeur van het historische Museum Flehite in Amersfoort. Na haar promotie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam in 2003 is zij vooral werkzaam als docent bij verschillende HOVO-instellingen. Zij begeleidt ook internationale museumreizen voor LabrysReizen (zie pagina 161) uit Nijmegen. Tevens heeft zij een eigen bedrijf voor museumbezoek www.museumtopics.nl.


Dinsdagmiddag 1412JL13.30 - 15.30 uur

Data colleges7 Okt 20144 Nov 20142 Dec 20143 Feb 20153 Mrt 20157 Apr 2015

Data excursies14 Okt 2014 = dagexcursie11 Nov 2014 = dagexcursie9 Dec 2014Afwijkend, 17 Feb 201510 Mrt 201514 Apr 2015

Donderdagochtend1414CL10.30 - 12.30 uur


Data excursies9 Okt 2014 = dagexcursie13 Nov 2014 = dagexcursie11 Dec 201412 Feb 201512 Mrt 20159 Apr 2015

Donderdagmiddag1414KL13.30 - 15.30 uur



Donderdagavond1414ML18.30 - 20.30 uur


Data excursiesZaterdagochtend11 Okt 2014 = dagexcursie15 Nov 2014 = dagexcursie13 Dec 2014/ 11.30 uur14 Feb 2015/ 11.30 uur14 Mrt 2015/ 11.30 uur11 Apr 2015/ 11.30 uur

Vrijdagochtend1415CL10.30 - 12.30 uur

Data colleges3 Okt 20147 Nov 20145 Dec 20146 Feb 20156 Mrt 2015Afwijkend, 10 Apr 2015


Vrijdagmiddag1415DL13.30 - 15.30 uur

Data colleges3 Okt 20147 Nov 20145 Dec 20146 Feb 20156 Mrt 2015Afwijkend, 10 Apr 2015

Data excursies17 Okt 2014 = dagexcursie21 Nov 2014 = dagexcursie12 Dec 201413 Feb 2015

VERVOLG


1413MLIn 1972 werden in de Middellandse Zee, voor de kust van Calabrië, In 1972 werden in de Middellandse Zee, voor de kust van Calabrië, twee complete Griekse bronzen krijgers gevonden uit de 5e eeuw twee complete Griekse bronzen krijgers gevonden uit de 5e eeuw voor Christus. Deze bijzondere vondst was niet alleen van belang voor Christus. Deze bijzondere vondst was niet alleen van belang voor archeologen, integendeel. voor archeologen, integendeel.

De Klassieke Oudheid is altijd het ijkpunt geweest in de westerse cultuur door de eeuwen heen. Ook in de huidige tijd zien we het klassieke repertoire weer terug in de architectuur en de kunst en zelfs in de populaire cultuur zoals speelfilms over antieke geschiedenis of mythologie.

In dit college bestuderen we de kunst en architectuur van de Oudheid vanaf het oude Kreta, 1500 voor Christus, tot en met Constantijn, de eerste christelijke keizer in de vierde eeuw. We volgen de ontwikkeling van de Griekse vaasschilderkunst, de beeldhouwkunst met de ontwik-keling van de menselijke figuur, de architectuur met de tempel. De Romeinse periode kenmerkt zich door het assimileren van de Griekse kunsten, Etruskische grafcultuur, de overgang naar het christendom, maar vooral door hun enorme bouwwoede. De imposante badhuizen, aqua-ducten, amfitheaters - mogelijk gemaakt door een vorm van beton – en de stadsplanning met de agora, zijn ook een reflectie van het Romeinse imperium.

Het is niet zinvol de kunsten van de Oudheid los te zien van de Oudheid zelf en daarom is dit college een kunsthistorische analyse tegen de achtergrond van de historische ontwikkelingen, archeologie en religieuze praktijken. Een rode draad is hoe de Oudheid aanwezig is in de Europese kunstgeschiedenis en van belang is in het heden, met aandacht voor nog bestaande antieke bouwwerken, musea, opgravingen en restauratie-praktijken, zoals van het Parthenon.


DDe kunsten architectuur-e kunsten architectuurgeschiedenis van de Grieken geschiedenis van de Grieken en de Romeinenen de RomeinenDrs. Johan Holtrop

Data24 september1, 8, 15, 29 oktober5, 12, 19, 26 november3 december 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 290,- (inclusief syllabus)



Drs. J. Holtrop is kunsthistoricus. Hij werkt(e) onder andere als tentoonstellingsmaker, criticus, schrijver en docent voor verschillende instellingen, zoals voor het HOVO vanaf 1996.


Sevilla is een stad met een rijk gevarieerd en nog springlevend Sevilla is een stad met een rijk gevarieerd en nog springlevend cultureel verleden. Kunst en volkstradities zijn hier onverbrekelijk cultureel verleden. Kunst en volkstradities zijn hier onverbrekelijk met elkaar verbonden. De stad heeft vele bloeiperiodes gekend. met elkaar verbonden. De stad heeft vele bloeiperiodes gekend. Gedurende vijf eeuwen was ze een van de belangrijkste steden Gedurende vijf eeuwen was ze een van de belangrijkste steden van het moorse Al-Andaluz. De Gouden Eeuw van Sevilla brak van het moorse Al-Andaluz. De Gouden Eeuw van Sevilla brak aan toen de stad het koninklijk handelsmonopolie op de nieuwe aan toen de stad het koninklijk handelsmonopolie op de nieuwe Wereld verkreeg. Wereld verkreeg.

De economische groei ging gepaard met een enorme opleving van het culturele leven, zowel op het gebied van beeldende kunsten als literatuur. Culturele mijlpalen in de twintigste eeuw waren de Ibero-Amerikaanse expositie in 1928 en de Wereldexpositie van 1992.

Het bijzondere van Sevilla is dat cultuur niet alleen aan een kleine boven-laag was voorbehouden, maar een breed draagvlak kende. De grens tussen kunst en volkstradities, tussen “hoge’’ en “lage’’ kunst is in Sevilla vaak moeilijk te trekken. De paasweek, de Semana Santa, en de daarop volgende Feria de Abril, het aprilfestival, zijn wereldberoemd vanwege de kunstvolle, kleurrijke processies. Sevilla is tevens de hoofdstad van de flamenco, die vooral met de wijk Triana wordt geassocieerd.

Verschillende uitingen van de specifiek Sevillaanse cultuur worden in de crusus hun onderlinge verband behandeld. De nadruk ligt op de archi-tectuur en beeldende kunsten, maar er wordt ook aandacht besteed aan literatuur, muziek en bovengenoemde volkstradities.


Sevilla Sevilla Een culturele biografie Een culturele biografie van een stadvan een stadDrs. Ernest Kurpershoek

1414GL

Data2, 9, 30 oktober6 november 2014

Tijd en dag Donderdag, 13.30 – 16.00

LocatieWoudestein

Kosten€ 120,-



Drs. E. Kurpershoek is een Amsterdamse kunsthistoricus, werkzaam als docent, publicist en reisleider. Hij is gespecialiseerd in Italiaanse kunst en architectuur en geeft cursussen bij onder meer HOVO en het Nationaal Restauratie Centrum. Hij heeft meegewerkt aan tal van publicaties; onder andere het boek Italiaanse fresco’s dat lovend werd ontvangen.


1412CCWilliam Blake wordt traditioneel beschouwd als een van de William Blake wordt traditioneel beschouwd als een van de kopstukken van de Romantiek, de beweging die rond 1800 het kopstukken van de Romantiek, de beweging die rond 1800 het culturele gezicht van Europa bepaalde. Maar tot op grote hoogte culturele gezicht van Europa bepaalde. Maar tot op grote hoogte was hij een buitenstaander, een van de uitzonderlijke eenlingen in was hij een buitenstaander, een van de uitzonderlijke eenlingen in de Europese cultuur. de Europese cultuur.

Zijn kunst, waarin het visuele en het verbale niet zijn te scheiden, werd gevoed door een unieke verbeeldingskracht waarmee hij een geheel eigen universum schiep rond val en verlossing van mens en mensheid.

Na een inleiding tot zijn denkwereld zal een aantal kernbegrippen verder worden besproken aan de hand van concrete visueel-verbale teksten uit de vroege werken “Songs of Innocence and Experience”en “The Marriage of Heaven and Hell”.

CURSUS letteren

William BlakeWilliam Blake‘The road of excess leads to ‘The road of excess leads to the place of wisdom’the place of wisdom’Dr. Jacques Alblas

Data7, 14 oktober 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 75,-



Maximum aantal deelnemers30 LiteratuurMap met 9 kleuren-reproducties van te bespreken werk.

Dr. J.B.H. Alblas was als literatuurwetenschapper verbonden aan de studierichtingen Engels en Vergelijkende Kunstwetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam.


Lezen in tijden van de ondergang van het boek? Boekhandel Lezen in tijden van de ondergang van het boek? Boekhandel Donner in Rotterdam herrees met de dichtregels van Ida Gerhardt: Donner in Rotterdam herrees met de dichtregels van Ida Gerhardt: ‘Dit wordt ons niet ontnomen: lezen’. Zo ervaar je de kracht van ‘Dit wordt ons niet ontnomen: lezen’. Zo ervaar je de kracht van poëzie in het leven van alledag. In deze cursus lezen en analyseren poëzie in het leven van alledag. In deze cursus lezen en analyseren we veel brieven, gedichten en vertalingen van Ida Gerhardt. U we veel brieven, gedichten en vertalingen van Ida Gerhardt. U maakt behalve met haar werk ook kennis met haar persoon en maakt behalve met haar werk ook kennis met haar persoon en met de (literaire) vrienden en vijanden om haar heen. met de (literaire) vrienden en vijanden om haar heen.

Ida Gerhardt had een moeilijke start als dichteres en dat wordt pas begrijpelijk als je de geschiedenis van vrouwenschrijvers door de eeuwen heen bekijkt. Des te verbazender is het dat nu de vijftiende druk van haar Verzamelde gedichten verschenen is. Behalve dat we haar levensloop en de receptie van haar werk tijdens haar leven en erna staan we ook stil bij de volgende thema’s: klassieke oudheid, christendom, natuur, ouderdom en dood, haat en liefde, vriendschap en vreemdelingschap, feminisme, de genese van (haar) poëzie en haar proza in brieven en vertalingen. We kijken naar de betekenis van haar werk die ook tot uiting komt in kunst, literatuur en muziek. Maar ook wordt u de kunst van het poëzie lezen en de laatste stand van onderzoek bijgebracht.

U hoeft nog niets van Gerhardt gelezen te hebben, maar een gevoeligheid voor het woord, gecombineerd met een intellectuele nieuwsgierigheid die u prikkelt om mee te lezen is wel gewenst. Voor wie wil is er ruimte om mee op onderzoek uit te gaan.

HOORCOLLEGES letteren

‘Dit wordt ons niet ontnomen’‘Dit wordt ons niet ontnomen’Ida Gerhardt in proza en poëzieIda Gerhardt in proza en poëzieDr. Pieta van Beek

1413JL



LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-


Aantal bijeenkomsten8 LiteratuurIda Gerhardt, Verzamelde gedichten. Amsterdam: Athenaeum 2014 (maar een vroegere druk is ook prima);PietavanBeek,Brieven van overzee: Ida Gerhardt nabij. Ridderkerk: Provily Pers, 2014 (ook tijdens de colleges verkrijgbaar).

Dr. P. van Beek is een bevlogen wetenschappelijk onderzoeker, schrijver en docent (Universiteit Utrecht, Universiteit van Stellenbosch). Ze promoveerde in 1997 op de Opuscula Hebraea Graeca Latina et Gallica, prosaica et metrica van Anna Maria van Schurman (1607-1678). Doceerde jarenlang klassieke en Nederlandse talen en gaf ze lezingen over Anna Maria van Schurman, Ida Gerhardt en Zuid-Afrikaanse vrouwenschrijvers. www.annamariavanschurman.org of www.stellenboschwriters.com/vbeekp.html.


1412oLDe Toverberg. De titel van één van Thomas Manns beroemdste De Toverberg. De titel van één van Thomas Manns beroemdste werken spreekt meteen tot de verbeelding. In Duitsland staat werken spreekt meteen tot de verbeelding. In Duitsland staat het werk in bijna elke boekenkast én op nummer 1 in het lijstje het werk in bijna elke boekenkast én op nummer 1 in het lijstje ‘boeken die ik zou willen lezen’. Maar het is niet vanzelfsprekend ‘boeken die ik zou willen lezen’. Maar het is niet vanzelfsprekend dat het meteen lukt om dit meesterwerk uit te lezen. Het is echter dat het meteen lukt om dit meesterwerk uit te lezen. Het is echter wel de moeite waard! Tijdens de cursus lezen we deze roman uit wel de moeite waard! Tijdens de cursus lezen we deze roman uit 1924 van kaft tot kaft; dat zijn zo’n 1000 pagina’s.1924 van kaft tot kaft; dat zijn zo’n 1000 pagina’s.

De jonge, onbevooroordeelde Hans Castorp, afkomstig uit Hamburg, bezoekt op een mooie dag zijn neef die noodgedwongen in een sana-torium verblijft. Al gauw raakt Castorp, door onze ironische verteller als ‘tabula rasa’ betiteld, echter gefascineerd en bedwelmd door de sfeer van geestelijke verhevenheid die heerst in dit frisse bergoord… Castorp lijkt te concluderen dat juist ziekte en de aanwezigheid van de dood deze verheffing met zich mee brengt.

Al gauw maakt hij kennis met de humanist Settembrini, die hem voor deze ‘lebensfeindliche’ sentimenten probeert te beschermen. Als echter de Russische Madame Chauchat ten tonele wordt gevoerd, lijkt Castorp het gezonde leven, waar hij in de Hanzestad toch mee is opgegroeid, definitief achter zich te willen laten. De roman ontplooit zich verder wanneer de Jezuïet en scherpe geest Naphta verschijnt en, met Castorp als getuige, het (intellectuele) duel aangaat met Settembrini.

In 10 weken bespreken we uitvoerig de personages die Thomas Mann met zoveel ironie, maar ook sympathie heeft neergezet. We zullen gaandeweg de enorme filosofische rijkdom van het werk leren kennen en daarbij geregeld een uitstapje naar de filosofie van Friedrich Nietzsche maken.

HOORCOLLEGE literAtuurwetenschAp

Thomas Mann’s ToverbergThomas Mann’s ToverbergEen meesterwerk!Een meesterwerk!Trixie Hölsgens MA

Data30 september7, 14, 28 oktober4, 11, 18, 25 november2, 9 december 2014

Tijd en dag Dinsdag, 13.30 - 16.00

LocatieWoudestein

Kosten€ 290,-



LiteratuurThomas Mann: De Toverberg, vertaling Hans Driessen. Uitgeverij De Arbeiderspers, november 2012.

B.D.L.M. Hölsgens MA is werkzaam bij de opleiding Duitse Taal en Cultuur van de Universiteit van Amsterdam, en de Radboud Universiteit Nijmegen. In Amsterdam studeerde zij ook Duitse Letterkunde, Wijsbegeerte en Literatuurwetenschap. Daarnaast is zij werkzaam als zelfstandig docent, onder andere bij HOVO Rotterdam, Amsterdam en Alkmaar. Voor meer informatie en contact, zie: www.art-weise.nl


Het Erasmus MC is het internationaal erkend centrum voor toonHet Erasmus MC is het internationaal erkend centrum voor toon--aangevend onderzoek en behandeling van ons leven en welzijn. aangevend onderzoek en behandeling van ons leven en welzijn.

Wij bieden u een greep uit recente ontwikkelingen op het gebied van de medische wetenschap. Uit het grote aanbod van interessante onderwerpen zullen specialisten van het Erasmus MC voor u een lezing verzorgen over onderstaande onderwerpen.

• Hoewerkteenhormoon?• Groeihormoon• Cortisol(Stresshormoon)• Schildklierhormoon• Sex-hormonen• HormonenindeGeschiedenis(DwergenenReuzen)• Hoebepaaljehormonentegenwoordig?

Deze reeks wordt verzorgd door hoogleraren en specialisten van de afdeling Endocrinologie van het Erasmus MC (De volgorde van de lezingen kan afwijken).

HOORCOLLEGE medische wetenschAp

Het zijn de hormonen die het doenHet zijn de hormonen die het doenEndocrinologie Endocrinologie Prof.dr. Aart Jan van der Lelij (kerndocent), e.a.

1412KL

Data7, 14, 28 oktober4, 11, 18, 25 november 2014


LocatieWoudstein

Kosten€ 115,-


Prof.dr. A.J. van der Lelij is hoogleraar endocrinologie en hoofd van de Sector Endocrinologie van de afdeling Inwendige Geneeskunde van het Erasmus MC. Hij is ook plaatsvervangend afdelingshoofd van die afdeling. Zijn wetenschappelijke interesses en expertisegebieden zijn hypofysaire aandoeningen en onderzoek naar de wisselwerking tussen darmhormonen, het brein en de stofwisseling. Hij is lid van de Commissie Hovo.


1411JCLuisterend naar muziek in de concertzaal of op een cd, hoor je Luisterend naar muziek in de concertzaal of op een cd, hoor je altijd een ultiem eindproduct. Het muziekstuk klinkt exact en altijd een ultiem eindproduct. Het muziekstuk klinkt exact en volledig zoals de componist het opgeschreven heeft. volledig zoals de componist het opgeschreven heeft.

Maar heeft u zich ooit afgevraagd waarom een compositie klinkt zoals het klinkt, hoe de componist de noten juist op die plek heeft gezet om het beste resultaat te verkrijgen? Hoe zou het klinken als de melodie langzamer speelt, of als je aan het eind die noten net iets anders speelt. En hoe loopt eigenlijk die schitterende tegenmelodie die ik nu door alle andere instrumenten er omheen eigenlijk niet horen? Vragen waarop u tijdens een concert geen antwoord krijgt, maar wel bij de Cursus Con-certant XL. Live musici, veelal getalenteerde studenten van het Rotterdams Conservatorium, treden voor u op en stellen u in staat om, met de docent, een stuk tot in zijn finesses te ontrafelen. Er klinken verschillende interpretatiemogelijkheden. Akkoorden en melodielijnen worden naar voren gehaald om vorm en structuur van een stuk te verduidelijken. De cursus geeft ook de mogelijkheid tot interactie tussen musici, cursisten en docent met vragen, opmerkingen en discussie. Tijdens de colleges hebben de cursisten de bladmuziek tot hun beschikking zodat alles precies te volgen is. Exact noten lezen is daarbij overigens niet vereist.

Al twee maal was de Cursus Concertant in het zomerprogramma een groot succes. Dit jaar een nieuwe extra grote versie onder de titel Cursus Concertant XL die op acht maandagmiddagen, verspreid over het cursusjaar wordt gehouden in de intieme ambiance van de Pelgrim-vaderskerk in Delfshaven.

Een greep uit de te behandelen stukken (onder voorbehoud): een mis van Palestrina, orgelmuziek van Bach, het klarinettrio van Brahms, Franse liederen uit de Romantiek en een strijkkwartet van Schönberg.

CURSUS muziekwetenschAp

Cursus Concertant XLCursus Concertant XLIn de Pelgrimvaderskerk in In de Pelgrimvaderskerk in Delfshaven, 1e en 2e semester Delfshaven, 1e en 2e semester Drs. Kees Wisse

Data6 oktober3 november1 december 201426 januari 18 februari2 maart30 maart13 april 2015

Tijd en dagMaandag, 13.30 - 16.00

LocatiePelgrimvaderskerk Aelbrechtskolk 20 3024 RE Rotterdam

Kosten€ 240,-



BijzonderhedenDe colleges en muziek wordt opgevoerd in de Pelgrimvaderskerk te Rotterdam, een van de oudste kerken van deze stad. Zie voor meer informatie www.pelgrimvaderskerk.nl.

Drs. C.H. Wisse studeerde muziekwetenschap aan de universiteit van Utrecht. Lange tijd was hij stafmedewerker bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest en artistiek adviseur bij Holland Symfonia. Momenteel is hij freelance musicoloog, geeft lezingen cursussen, concertinleidingen en schrijft artikelen en toelichtingen op het gebied van muziek.


Voor Europese begrippen is de Amerikaanse geschiedenis nog Voor Europese begrippen is de Amerikaanse geschiedenis nog jong. Dat geldt ook voor de muziek. Maar in die korte tijd hebben jong. Dat geldt ook voor de muziek. Maar in die korte tijd hebben de Verenigde Staten op veel gebieden een heel eigen ontwikkeling de Verenigde Staten op veel gebieden een heel eigen ontwikkeling in de muziek doorgemaakt die het bekijken en beluisteren meer in de muziek doorgemaakt die het bekijken en beluisteren meer dan waard is.dan waard is.

Dat begint al bij de muziek van de diverse Indianen-groeperingen die al eeuwen lang een eigen muzikale traditie hebben. Vanaf 1500 wordt Amerika gekoloniseerd door verschillende Europese naties, zoals Engeland, Frankrijk en Spanje die elk hun eigen muzikale cultuur meebrengen. Maar ver van het moederland en vaak geïsoleerd gelegen ontwikkelt die muziek langs geheel eigen lijnen. Dat wordt des te spannender als in de loop van de 19e eeuw de diverse groepen met elkaar in contact komen en dit uitgroeit tot een meer algemene Amerikaanse muziekcultuur, uiteraard met veel regionale variatie. Voeg daarbij de Afrikaans georiënteerde muziek van de als slaven meegevoerde zwarte bevolking en je krijgt een unieke smeltkroes van talloze stromingen en genres. Daaruit ontstaan aan het begin van de 20e eeuw heel nieuwe stijlen als jazz, blues, musical en filmmuziek die het gezicht van de lichte muziek in Amerika tot op de dag van vandaag bepalen. Maar ook op het gebied van de klassieke muziek is de invloed van Amerika groot. Veel van de ontwikkelingen van de moderne muziek van na 1945 vinden hun oorsprong in Amerika. Want juist in het land van de ongekende mogelijkheden lag de weg voor experimenten in de muziek veel meer open dan in het traditionele Europa.

Deze cursus laat u kennismaken met de ongelooflijk rijke muzikale erfenis die aan de overkant van de oceaan in de loop der eeuwen is opgebouwd. Negen bijeenkomsten met soms vertrouwd klinkende muziek, soms geheel nieuwe klanken, maar altijd verrassend.

HOORCOLLEGE muziekwetenschAppen

The American Dream in MusicThe American Dream in MusicDe geschiedenis van de muziek in De geschiedenis van de muziek in de Verenigde Statende Verenigde StatenDrs. Kees Wisse

1412PL

Data 7, 14, 21, 28 oktober4, 11, 18, 25 november2 december 2014

Tijd en dag Dinsdag, 13.30 – 16.00

LocatieWoudestein




LiteratuurOp de eerste bijeenkomst wordt een syllabus uitgereikt.



1412LLVan oudsher heeft muziek binnen de christelijke traditie altijd een Van oudsher heeft muziek binnen de christelijke traditie altijd een belangrijke functie vervuld. Desalniettemin kunnen we pas vanaf belangrijke functie vervuld. Desalniettemin kunnen we pas vanaf de 10e eeuw, met behulp van het toen ontstane notenschrift, de 10e eeuw, met behulp van het toen ontstane notenschrift, achterhalen hoe deze muziek daadwerkelijk heeft geklonken. achterhalen hoe deze muziek daadwerkelijk heeft geklonken.

Na het jaar 1000 was er een gestage toename van de schriftelijk vastgelegde muziek. Vanuit het eenstemmige Gregoriaans breidde het kerkelijk repertoire zich uit en ontstonden in toenemende mate complexe, polyfone composities die een vaste plek kregen binnen de liturgie van de katholieke kerken en kloosters. Min of meer gelijktijdig ontwikkelde zich een omvangrijk buitenkerkelijk repertoire met een (semi)religieuze inhoud dat vaak in huiselijk kring ten gehore werd gebracht. Groot was de invloed van de Reformatie aan het begin van de 16e eeuw. Deze omwenteling initieerde niet alleen een schisma met Rome in leer en gezag maar gaf ook de kerkmuziek een nieuwe dimensie waarbij kerkhervormer Luther een cruciale rol ging spelen.

In deze 7-delige cursus zal de geschiedenis van de religieuze muziek beginnen bij de vroegst overgeleverde composities uit de Middeleeuwen en verder gaan in de Renaissance en vroege Barok, telkens ingebed in de kerkelijke en maatschappelijke context van de belangrijkste Europese landen en in combinatie met de destijds gangbare uitvoeringspraktijk. Niet alleen zal aan bod komen welk repertoire heeft geklonken, ook wordt geanalyseerd hoe deze werken compositorisch en tekstueel zijn opgebouwd. De cursus wordt rijkelijk geïllustreerd met representatieve muziekfrag-menten van de grote componisten uit de westerse muziekgeschiedenis.


Te Deum laudamus!Te Deum laudamus!De geschiedenis van de religieuze De geschiedenis van de religieuze muziek (I)muziek (I)Drs. Frans Jansen

Data23, 30 september7, 14, 28 oktober4, 11 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 210,-



LiteratuurDe cursusinhoud is samen met alle muziekfragmenten naderhand gratis te downloaden op de website van de docent (www.achterdenoten.nl).

BijzonderhedenHet vervolg van deze cursus vindt in het voorjaar van 2015 plaats, maar beide cursussen kunnen ook apart gevolgd worden.

Drs. F. Jansen studeerde muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht en is gespecialiseerd in muziek uit de periode 1600-1800. Sinds 2007 verzorgt hij talloze cursussen aan diverse HOVO’s in Nederland.


Al snel na de ontdekking van noord-Amerika vormen zich tradities Al snel na de ontdekking van noord-Amerika vormen zich tradities en waarden die de koloniale economie en later de republikeinse en waarden die de koloniale economie en later de republikeinse economie sturen. Tot aan de dag van vandaag. economie sturen. Tot aan de dag van vandaag.

Vijf colleges gaan door de tijd en geven de positie aan van opkomend en innoverend United States business, van de bijzondere opkomende branches op typische geografische locaties: van handel in bevervellen tot de IPad, van egalitaire samenleving naar kapitalisme, van 19e eeuwse ‘robber barrons’ naar de ‘plutocrats’ van de 21ste eeuw. Wie zijn de opmerkelijke business leaders - American hero’s – wat zijn de overeenkomsten door de tijd heen van de tycoons als VanderBilt, Rockefeller, Guggenheim, Carnegie, Ford, Walton, Gates, Jobs. Welke modellen en business formats zijn neergezet, denk aan massaproductie, franchise, outsourcing, die nagevolgd worden door de hele wereld. Wat was de rol of juist ontbrekende rol van de overheid, van politici, de kracht van onderzoeksjournalistiek en de opkomst en krimp van de vakbonden.

En nu….zijn de succesfactoren, de stuwkracht, uitgewerkt?

CURSUS BedrijFskunde - AmerikAnistiek

The Chief Business of the The Chief Business of the American people is BusinessAmerican people is BusinessSuccesfactoren, Tycoons en Formats Succesfactoren, Tycoons en Formats Tanja Groenendijk-de Vos MA

1413CC

Data1, 8, 15, 29 oktober5 november 2014


LocatieWoudestein

Kosten€ 150,-



BijzonderhedenEr wordt gebruik gemaakt van niet-ondertitelde Engelstalige historische media momenten en opnames.

T. Groenendijk-de Vos MA is Amerikanist, master (cum laude) in American Studies, Radboud Universiteit, variant American Business, Politics & Society. Naast toezichthoudende functies, heeft ze zitting in de Atlantische (onderwijs)commissie, gericht op het vergroten van kennis rondom actuele internationale veiligheidsvraagstukken. Ze doceert aan diverse HOVO’s over de Amerikaanse verkiezingen en het Amerikaanse Politieke Systeem.


1411AL06 oktober 2014: Schizofrenie / Prof.dr. Hans Hovens Zelfs de naam van de ernstige psychiatrische stoornis, schizofrenie, staat onder druk. Dat laat zien dat we nog bij lange na niet weten wat schizofrenie is of welke factoren een rol spelen in deze ziekte. We gaan het hebben over klachten, symptomen en mogelijke oorzaken. Er wordt stilgestaan bij hoe schizofrenie in de media wordt gerepresenteerd en wat daar niet aan klopt.

13 oktober 2014: Dagelijks constructief en destructief leiderschap / Kimberly Breevaart MScLeidinggevenden spelen, soms onbewust, een grote rol in ons dagelijks leven We gaan in op de effecten van verschillende soorten leiderschap. Er worden vragen beantwoord zoals wat voor soort leiderschap werkt wel of niet. We kijken hierbij zowel naar de organisatie (wat levert goed leider-schap op?) als naar het individu (wat doet leiderschap met mijn welzijn?).

27 oktober 2014: Geheugenpsychologie in de klas / Dr. Peter Verkoeijen Oefening baart kunst. Maar is dat eigenlijk altijd het geval? Van de psy-chologie is het beter om te stellen dat goed oefenen een kunst is. In dit college zal worden in gegaan hoe deze kunst toe te passen is in de klas. De belangrijkste vraag daarbij is hoe leerkrachten in het basisonderwijs leerprincipes uit de geheugenpsychologie kunnen inzetten om ervoor te zorgen dat het oefenen bij taal, rekenen en zaakvakken ook daadwerkelijk tot succesvol leren leidt.

03 november 2014: Passie voor werk / Dr. Marjan Gorgievski Het concept ‘Passie voor werk’ staat met de opkomst van de Positieve Organisatie Psychologie hernieuwd in de belangstelling, omdat het kan bijdragen aan zowel optimaal functioneren, als aan levensgeluk. We defi-niëren van het begrip en bekijken verschillende theorieën die het ontstaan van passie verklaren.

10 november 2014: Waarnemen en bewegen / Dr. Margot van Wermeskerken Een kopje oppakken om er iets uit te drinken, een bal vangen die op ons afkomt, als bestuurder van een auto remmen om een botsing met

HOORCOLLEGE psycholoGie

Actuele hoogtepunten uit Actuele hoogtepunten uit de psychologie de psychologie Prof.dr. Marise Born (kerndocent) e.a.

Data6, 13, 27 oktober3, 10, 17, 24 november1 december 2014

Tijd en dagMaandag, 10.00 – 12.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-




de auto voorop te voorkomen – zonder enige moeite lijken wij deze handelingen uit te kunnen voeren. Maar hoe doen we dit precies en hoe hangen waarnemen en bewegen samen?

17 november 2014: De ontwikkeling van emotie-regulatie bij het jonge kind / Dr. Susan van RijenEen puzzel die net te moeilijk is, een prakje waar je nou net geen zin in had, even niet je zin krijgen…het leven van een peuter gaat niet altijd over rozen. Het jonge kind staat voor de belangrijke ontwikkelingstaak om met frustraties om te leren gaan en grip te krijgen op zijn eigen gedrag. Dit wordt ook wel emotie-regulatie genoemd..

24 november 2014: Waarom Hannibal Lecter geen psychopaat is / Dr. Sanne van Dongen In dit college wordt aan de hand van filmmateriaal en wetenschappe-lijk onderzoek inzicht gegeven in het brein van de crimineel. Er wordt besproken waarom het belangrijk is delinquenten met een schizofrene stoornis te subtyperen. Op basis van achtergrondkenmerken van de dader, psychopathologie en delictgeschiedenis kunnen wij deze delinquenten kunnen indelen in verschillende subgroepen.

01 december 2014: Psychologisch onderzoek: Hoe kan het beter? / Prof. Dr. Rolf Zwaan De laatste jaren is de psychologie opgeschrikt door een aantal gevallen van fraude, met als bekendste voorbeeld Diederik Stapel. Ook is gebleken dat bekende bevindingen niet reproduceerbaar blijken te zijn. Er worden in het vakgebied grote stappen gezet om de situatie te verbeteren en het vertrouwen in psychologisch onderzoek te herstellen. Wat zijn de problemen en wat zijn de oplossingen? Deze vragen komen aan de orde in het college.

VERVOLG


1414ALDe persoonlijkheidspsychologie probeert een antwoord te geven De persoonlijkheidspsychologie probeert een antwoord te geven op hoe mensen omgaan met de wereld om hen heen. Iedereen op hoe mensen omgaan met de wereld om hen heen. Iedereen doet dit op zijn of haar eigen, individuele manier. Maar tegelijkerdoet dit op zijn of haar eigen, individuele manier. Maar tegelijker--tijd zijn er ook veel overeenkomsten. Zo kennen wij allemaal wel tijd zijn er ook veel overeenkomsten. Zo kennen wij allemaal wel een neuroot, extravert of sensatiezoeker. een neuroot, extravert of sensatiezoeker.

De persoonlijkheidspsychologie bestudeert hoe mensen van elkaar kunnen verschillen of op elkaar kunnen lijken. Daarnaast bestudeert het de vraag wat persoonlijkheid precies is, hoe het ontstaat en wat de functie is van persoonlijkheid. In deze cursus zullen de belang-rijkste theorieën en inzichten in de persoonlijkheidpsychologie worden besproken. Ook zullen er verschillende videofragmenten getoond worden die achtergrondinformatie over of toepassingen van persoonlijkheid zullen geven. De cursus heeft tot doel de cursist de belangrijkste inzichten uit de persoonlijkheidspsychologie eigen te laten maken, en de cursist opnieuw kritisch na te laten denken over wie hij/zij werkelijk is, wat de factoren zijn geweest die de persoonlijkheid kunnen hebben beïnvloed en de rol die de persoonlijkheid heeft gespeeld in het leven.


Verdiepingen in de Verdiepingen in de Persoonlijkheidspsychologie Persoonlijkheidspsychologie Dr. Andreas Wismeijer

Data2, 9 16 oktober6, 13, 20, 27 november4, 11 december 2014

Dag en tijd Donderdag, 10.00 – 12.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 270,-



LiteratuurLarsen, R., Buss, D., & Wismeijer, A. (2013). Personality Psychology. New York: McGraw-Hill.

Dr. A. A.J. Wismeijer heeft na zijn afstuderen aan de Universiteit van Tilburg zes jaar aan de Vrije Universiteit van Barcelona gewerkt als docent en onder-zoeker. Zijn onderzoek richt zich met name op de persoonlijkheidspsychologie en de relatie tussen het hebben van geheimen en welzijn.


De intelligentie of cognitie van dieren houdt de wetenschap al lange tijd bezig. Zo was Charles Darwin van mening dat veel dieren een behoorlijke intelligentie hebben en zag hij een continuïteit in mentale vermogens tussen mensen en andere dieren. De weten-schappelijke studie van dierlijke cognitieve vermogens heeft ook een onstuimige geschiedenis gehad.

Men begon met onbetrouwbare anekdotes en maakte zich geregeld schuldig aan antropomorfisme: het toeschrijven van menselijke eigen-schappen aan andere dieren. Daarna domineerde het behaviorisme de discussie met de stelling dat mentale vermogens niet wetenschappelijk te bestuderen zijn. Sinds de cognitieve revolutie in de jaren ‘70 van de vorige eeuw heeft het onderzoek naar de cognitie van dieren een hoge vlucht genomen en zijn er allerlei opzienbarende ontdekkingen gedaan over de intelligentie van allerlei dieren. Zo blijken zelfs bijen en veel andere dieren een grote ruimtelijke kennis te hebben. Honden blinken uit in sociale intelligentie. De grote mensapen delen veel van onze cognitieve vermogens en begrijpen bijvoorbeeld de waarneming, doelen, intenties en kennis van een ander. En met name kraaiachtigen blijken zeer slimme vogels te zijn.

In deze cursus gaan we de resultaten behandelen van meer dan een eeuw aan intelligentie-onderzoek met dieren. Van ratten en gedomesticeerde dieren tot dolfijnen en olifanten, gaan we de volgende onderwerpen behandelen: basale intelligentie, concepten en categorieën, ruimtelijke kennis, tellen, fysieke intelligentie, causale cognitie, werktuiggebruik, zelfbewustzijn, imitatie, cultuur, sociale intelligentie, begrip van de mentale toestanden van een ander, bedrog en empathie.


Intelligente dierenIntelligente dierenEen wetenschappelijke studie Een wetenschappelijke studie naar de cognitie van dierennaar de cognitie van dierenDr. Esteban Rivas

1412ML



LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



Dr. E.C.M. Rivas studeerde psychologie in Utrecht en filosofie in Amsterdam. Hij promoveerde in 2003 aan de Radboud Universiteit Nijmegen op een onderzoek over de beroemde gebarende chimpansees. Eigenaar Instituut voor Dieren in Filosofie en Wetenschap. Website: http://diereninfilosofieenwetenschap.wordpress.com


1413nCZonder wiskunde is de hedendaagse maatschappij ondenkbaar. Zonder wiskunde is de hedendaagse maatschappij ondenkbaar. Het is een van de grote prestaties van de mensheid dat zij zich Het is een van de grote prestaties van de mensheid dat zij zich toegang heeft weten te verschaffen tot deze wondere wereld van toegang heeft weten te verschaffen tot deze wondere wereld van getal en ruimte, die slechts zichtbaar is voor het oog van de geest. getal en ruimte, die slechts zichtbaar is voor het oog van de geest.

Briljante denkers hebben daarin allerlei wetmatigheden ontdekt en die weten te bewijzen, zoals de stelling van Pythagoras, maar ze zijn ook tot diepe inzichten gekomen, bijvoorbeeld dat waarheid en bewijsbaarheid in de wereld van de wiskunde niet op hetzelfde neerkomen. Die wereld roept tal van filosofische vragen op. Wat voor soort werkelijkheid is die wereld? Wat is een getal? Kun je de hele wiskunde afleiden uit slechts enkele axioma’s? Wanneer heb je iets onweerlegbaar bewezen? Kun je de wiskunde reduceren tot logica, is zij een product van de menselijke geest of slechts een formeel spel met symbolen? Dit soort vragen zal centraal staan in deze inleidende cursus over de filosofie van de wiskunde. Meer dan middelbare-schoolkennis van de wiskunde is niet vereist, intellectuele nieuwsgierigheid natuurlijk wel.

CURSUS wiskunde – exActe wetenschAppen

Het wonder van getal en ruimte Het wonder van getal en ruimte Inleiding tot de filosofie van de Inleiding tot de filosofie van de wiskundewiskundeDrs. Erik Heijerman


Tijd en dagWoensdag, 13.30 – 16.00

LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



Drs. E. Heijerman studeerde wiskunde en wijsbegeerte aan de Universiteit Utrecht en klavecimbel aan het Brabants Conservatorium in Tilburg. Hij geeft al enkele jaren cursussen bij het HOVO van diverse universiteiten, treedt regelmatig op als spreker over diverse filosofische onderwerpen, en is actief als musicus in de Domkerk te Utrecht.

Tweede semesterHovo Rotterdam

Rooster tweede semester - RotterdamRooster tweede semester - Rotterdam


MA

An

DA

G

13.30 - 16.00 Grieks Macedonië drs. Argyris Angelou 1421BL Hoorcollege 76

13.30 - 16.00 1000 jaar Europese cultuur deel 1 drs. Chris Nigten e.a. 1421DC Cursus 70

13.30 - 16.00 Ovidius dr. Johan Peeters 1421EL Hoorcollege 71

13.30 - 16.00 In de voetsporen van Russische schrijvers

drs. Judith Janssen 1421CL Hoorcollege 82

13.30 - 16.00 Beelden van Rusland deel II drs. Judith Janssen 1421FC Cursus 83

14.00 - 16.00 Spinoza en Nederland: in heden en verleden

dr. Henri Krop 1421HL Hoorcollege 65

14.00 - 15.30 Voordracht: Metamorfosen Joop Keesmaat 1421GL Hoorcollege 72

DIn

SDA

G

10.00 - 12.30 Poezie en beeldende kunst dr. Jaques Alblas 1422CC Cursus 85

10.00 - 12.30 Wat bepaalt de waarde van kunst drs. Jim van der Meer Mohr

1422AL Hoorcollege 79

10.00 - 12.30 Autobiografisch schrijven drs. Henk Weltevreden 1422BC Cursus 84

13.30 - 16.00 Claudio Montiverdi drs. Kees Wisse 1422FL Hoorcollege 87

13.30 - 16.00 De wereld van de middeleeuwse Minnezangers

prof.dr. Hugo Roos, e.a. 1422GL Hoorcollege 73

13.30 - 16.00 Te Deum laudamus! De geschiedenis van de religieuze muziek, deel II

drs. Frans Jansen 1422KL Hoorcollege 88

13.30 - 16.00 Noord Korea: Visies op Kims utopia drs. Henk Weltevreden 1422HL Hoorcollege 90

13.30 - 16.00 De randen van de Eeuwige Stad dr. Stef Bugter 1422JL Hoorcollege 74

16.30 - 17.30 Nieuwigheden in de gezondheidszorg

prof.dr. Aart Jan van der Lelij

1422LL Hoorcollege 86

Wo

EnSD

AG

10.00 - 12.30 Japanse Architectuur dipl.ing. Birgit Jürgenhake

1423AC Cursus 60

10.00 - 12.30 Hoofdstukken uit de forensische psychiatrie en psychologie

dr. Ruud Hornsveld 1423BL Hoorcollege 92

13.30 - 16.00 Humanisme dr. Ton Vink 1423HL Hoorcollege 66

13.30 - 16.00 Young @ Mind: Onzichtbaar Rotterdam

Freek de Haan MA 1423JC Cursus 93

10.00 - 12.30 Mijn brein en ik prof.dr. Kees Brunia 1423DL Hoorcollege 89

13.30 - 16.00 Welke taal spreekt de muziek? drs. Erik Heijerman 1423KC Cursus 94

10.00 - 12.30 Is religie verleden tijd? dr. Sijbolt Noorda 1423CL Hoorcollege 77

13.30 - 16.00 Kunst en architectuurgeschiedenis van de Middeleeuwen

drs. Johan Holtrop 1423LL Hoorcollege 80

58 Tweede semester Hovo Rotterdam

Rooster tweede semester - RotterdamRooster tweede semester - Rotterdam

59


Do

nD

ERD

AG

10.00 - 12.30 Christendom tussen Oost en West dr. John van Schaik 1424AL Hoorcollege 78

10.00 - 12.30 Gezondheidspsychologie dr. Andreas Wismeijer 1424BL Hoorcollege 91

10.00 - 12.30 Duitsland, van keizerrijk tot nieuwe grootmacht

dr. Paul van Velthoven 1424DL Hoorcollege 75

10.00 - 12.30 Byzantium drs. Hein van Dolen 1424CL Hoorcollege 62

13.30 - 16.00 Wijsgerige Ethiek prof.dr. Frans Jacobs 1424JC Cursus 67

13.30 - 16.00 Gebaren- en lichaamstaal in de kunst

drs. Ernest Kurpershoek 1424HL Hoorcollege 81

13.30 - 15.30 Over schoonheid. Grepen uit de filosofische esthetica

prof.dr. Koo van der Wal 1424GL Hoorcollege 68

13.30 -16.00 Feit, fiducie en fictie in de ontwikkeling van de wetenschap

prof.dr. Harm Bart 1424KL Hoorcollege 95

VR

IJD

AG

10.00 - 12.30 Carthago, metropool uit de Oudheid

Janko Duinker 1425CL Hoorcollege 63

10.00 - 12.30 Opkomende economieën in Afrika prof.dr. Meine Pieter van Dijk

1425DL Hoorcollege 64

10.00 - 12.30 Meer = Anders: Onverwachte patronen

dr. André Noest 1425AL Hoorcollege 69

10.00 - 12.30 Stadsjungle, een wonderbaarlijk natuurgebied

prof.dr. Jelle Reumer 1425BL Hoorcollege 61



Japan is een land van tegenstrijdigheden, de moderne architectuur Japan is een land van tegenstrijdigheden, de moderne architectuur lijkt compromisloos, soms ook experimenteel. Voor ons is de lijkt compromisloos, soms ook experimenteel. Voor ons is de Japanse architectuur fascinerend, zowel de traditionele huizen, de Japanse architectuur fascinerend, zowel de traditionele huizen, de imperiale villa’s en het theehuis, maar ook de moderne architectuur. imperiale villa’s en het theehuis, maar ook de moderne architectuur. Ze verbaast ons door haar verrassende ruimtelijkheid, het spel Ze verbaast ons door haar verrassende ruimtelijkheid, het spel met licht en schaduw, de nauwkeurige detaillering en de prachtige met licht en schaduw, de nauwkeurige detaillering en de prachtige materiaalkeuzes. De huizen lijken vanuit een voor ons geheimzinnig materiaalkeuzes. De huizen lijken vanuit een voor ons geheimzinnig idee ontworpen te zijn.idee ontworpen te zijn.

In de laatste 20 jaren heeft de Japanse architectuur een belangrijke internationale positie ingenomen. Diverse jonge architecten geven sterke impulsen, ook in Nederland. Traditie en moderniteit staan naast elkaar, vaak letterlijk in één straat. De hedendaagse Japanse architectuur is echter voor een groot deel conceptueel sterk beïnvloed door de traditie. Hoe meer wij de traditie begrijpen, hoe duidelijker wij deze in de hedendaagse architectuur kunnen vatten.

Tijdens de cursus kijken we eerst in een vogelvlucht naar de architectuur en esthetiek van Japan door de eeuwen heen. Dit brengt ons naar de traditionele aspecten van het Japanse huis, maar ook naar de tijd waarin Japan zich openstelde voor het Westen (vanaf 1868). In 1911 bracht de Amerikaanse architect Frank L. Wright een eerste bezoek aan Japan, in 1933 de Duitse architect Bruno Taut, in 1950 Le Corbusier, om maar enkele architecten te noemen. Vervolgens verdiepen wij ons in de traditionele huizen en leren wij hun ontwerpprincipes kennen: Het theehuis, huizen op het land en in de stad zullen besproken worden. We gaan ook een origineel theehuis bezichtigen en mogen er in zitten (nadat we onze schoenen uitgedaan hebben). In de laatste lessen richten wij ons op hedendaagse Japanse huizen en trachten de link met de traditie te begrijpen.

CURSUS Architectuur

Japanse ArchitectuurJapanse ArchitectuurHet Japanse Huis Het Japanse Huis Dipl.ing. Birgit M. Jürgenhake

1423AC

Data28 januari4, 11, 18 februari4, 11, 18, 25 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 240,- (inclusief excursie)



BijzonderhedenDe excursie naar het Japans theehuis vindt plaats op 4 maart. Meer informatie krijgt u tijdens de cursus.Eigen vervoer.

Dipl.ing. B.M. Jürgenhake is architecte, werkt als assistent professor aan de Faculteit Architectuur van de TU Delft en sinds 2002 als docent voor het HOVO onderwijs. In 2009, 2010 en 2011 bezocht ze Japan, op haar laatste bezoek had ze de mogelijkheid een maand lang in een traditioneel Japans huis in Kyoto te wonen en een onderzoek over dit type huis in Kyoto te verrichten.


1425BLIn het kielzog van ‘s werelds meest succesvolle diersoort In het kielzog van ‘s werelds meest succesvolle diersoort Homo Homo sapiens sapiens hebben steeds meer dieren en planten hun leefgebied naar hebben steeds meer dieren en planten hun leefgebied naar de stad uitgebreid. de stad uitgebreid.

De tomaat die opschiet langs de tramlijn, het liggend vetmuur tussen de tegels, de zwaan die een nest bouwt van piepschuim en petflessen, de metromug die de tunnels van de ondergrondse nimmer verlaat: de stad is een wonderbaarlijk natuurgebied. De stad bestaat uit bergketens van steen, glas en beton, hoogindustriële savannes, metrogangen en vuilstort-plaatsen, en vormt voor veel soorten minstens zo’n geschikte habitat als het oerbos of de nieuwe wildernis.

De vraag is urgent of de stad de natuur verdringt, of dat de stad zelf ook natuur is. Voor dier en plant is de stad een habitat als iedere andere. Hoe moeten we daar als mens tegenaan kijken? Welke gevolgen heeft dit alles voor de natuurbescherming, voor stedenbouwkundigen en architecten, voor filosofen en voor biologen. Moeten de patatmeeuw, de vinexvos en het straatgras niet evenzeer worden gekoesterd als de panda, het zee-hondje en de reuzenboom? In de cursus komen verschillende manieren van kijken naar de stadsnatuur aan de orde.

HOORCOLLEGE BioloGie

StadsjungleStadsjungleEen wonderbaarlijk natuurgebiedEen wonderbaarlijk natuurgebiedProf.dr. Jelle Reumer

Data6, 13, 20 februari6, 13 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 150,-



Literatuur 1. Jelle Reumer, Wildpark Rotterdam - De stad als natuurgebied. Historische Uitgeverij, Groningen, 2014, ISBN 978 90 6554 066 9 (€ 14,95)

BijzonderhedenOnderdeel van de cursus is een bezoek aan de tentoonstelling Pure Veerkracht in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.

Prof.dr. J. Reumer is directeur van het Natuurhistorisch Museum te Rotter-dam en als bijzonder hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Utrecht.


na ooit verwaarloosd te zijn is Byzantium sinds ruim een halve na ooit verwaarloosd te zijn is Byzantium sinds ruim een halve eeuw in de belangstelling gekomen. De cursus Byzantium vormt eeuw in de belangstelling gekomen. De cursus Byzantium vormt een opmaat tot een nadere en verrassende kennismaking met een een opmaat tot een nadere en verrassende kennismaking met een aantal facetten van deze bijzondere beschaving. aantal facetten van deze bijzondere beschaving.

De geschiedenis van het Byzantijnse rijk is voor velen een ten onrechte onbekend terrein. Deze historie heeft bijna net zo lang geduurd en is zeker zo boeiend geweest als de veel bekendere geschiedenis van het Romeinse imperium. Ook is er bij het grote publiek weinig weet van de Byzantijnse cultuur, die met name op het gebied van de kunst zo rijk is geweest.

In de cursus wordt eerst de geschiedenis besproken, vanaf de hernieuwde stichting van de stad door Constantijn de Grote (10 mei 330) tot en met de val van Constantinopel op 29 mei 1453. In deze lange periode hebben 88 keizers en keizerinnen geregeerd van wie er zeven ver boven de middelmaat uitstaken en vijf zich schandelijk hebben misdragen. Mede aan de hand van ooggetuigenverslagen die in de talrijke geschriften van de Byzantijnse historiografie te vinden zijn, wordt een en ander toege-licht. Daarna komt de godsdienst aan de orde, voor de Byzantijnen een wezenlijk onderdeel van hun bestaan. De concilies, de conflicten (denk aan het iconoclasme of de beeldenstorm) en de schisma’s zullen behandeld worden. Vervolgens is de literatuur van de Byzantijnen aan de beurt: hun hang naar traditie én het eigene, dat vooral in religieuze geschriften en de kerkzangen tot uitdrukking kwam. Aansluitend wordt besproken hoe het schoolsysteem functioneerde en hoe klassieke vakken als welsprekendheid en filosofie werden onderricht. Het laatste onderdeel betreft de Byzantijnse kunst: de kenmerken ervan, de indeling in perioden en vooral de betekenis en speciale plaats van de iconen (schildering).


ByzantiumByzantiumEen bijzondere beschaving Een bijzondere beschaving Drs. Hein van Dolen

1424CL

Data5, 12, 19, 26 maart2 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 150,-



Literatuur (aanbevolen)Hein L. van Dolen: Een kleine geschiedenis van het Byzantijnse rijk, uitgeverij Prometheus/ Bert Bakker, Amsterdam (2013, tweede druk) ISBN 978 90 351 3823 0. Prijs € 9,95

BijzonderhedenIn het najaar van 2014 organiseert Lyabris Reizen een reis in het verlengde van deze cursus. Zie pagina 161 voor meer informatie.

Drs. H. van Dolen heeft een groot aantal publicaties op zijn naam staan, zoals vertalingen van Oudgriekse auteurs en een tweetal boeken over Byzantium. Voor een jeugdig publiek schreef hij Op naar de Olympos en onlangs De farao en de dief. In 2013 heeft hij de Oikos-publieksprijs ontvangen ‘wegens zijn bijzondere bijdrage aan de verspreiding van de kennis over de klassieke Oudheid onder een breed publiek’.


1425CLEN VOORTS BEN IK VAN MENING DAT CARTHAGO VERNIETIGD EN VOORTS BEN IK VAN MENING DAT CARTHAGO VERNIETIGD DIENT TE WORDEN! DIENT TE WORDEN!

Deze woorden, gesproken door de Romeinse senator Cato, zijn Deze woorden, gesproken door de Romeinse senator Cato, zijn bekend en berucht, ook nog in de moderne tijd. Hij kreeg zijn zin. bekend en berucht, ook nog in de moderne tijd. Hij kreeg zijn zin. In 146 v. Chr. werd de stad compleet vernietigd door de Romeinse In 146 v. Chr. werd de stad compleet vernietigd door de Romeinse veldheer Scipio.veldheer Scipio.

Dat de vernietiging van Carthago de bekendste episode van deze oude stad is, heeft iets ironisch. Deze vier-daagse cursus gaat in op de zeven eeuwen vóór de vernietiging. U volgt de stichting van de stad, de Carthaagse suprematie in de Mediterraanse wereld, hun onbetwiste overmacht op zee en natuurlijk de grote Punische oorlogen, tot aan de vernietiging van de stad. Hannibal speelt hierin een niet te overschatte rol maar hij is zeker niet de enige Carthaagse krijgsheer van wereldfaam.

Daarnaast krijgt u inzicht over de manier waarop de geschiedschrijving nu, en in de oudheid, ongeveer in zijn werk gaat. Tegenwoordig weten we dat de Romeinen er een sport van maakten de Carthagers af te schilderen als barbaren zonder manieren, losbandige krijgers zonder beschaving.

Tot slot dient de cursus als een geschiedenis van de Oude Mediterraanse wereld in het eerste millennium v. Chr. vanuit een ander perspectief. Carthago had, door haar grote handelsrol, connecties met alle volkeren rond de Middellandse Zee. Alexander de Grote, De Ptolemaeën van Egypte, De Perzische veldheren en natuurlijk de Romeinen die langzaam maar zeker de macht in het gebied naar zich toetrokken. Deze cursus combineert de Klassieke (literaire) bronnen, met de archeologie van Carthago en andere gebieden, om zo een enigszins onbevooroordeeld beeld van deze wereldstad te krijgen.


CarthagoCarthagoMetropool uit de OudheidMetropool uit de OudheidJanko Duinker

Data6, 13, 20, 27 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 120,-



BijzonderhedenDe cursus staat in het teken van de grote Carthago tentoonstelling in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Deze loopt van 27 november 2014 t/m 10 mei 2015. Na afloop van de laatste cursusdag is het mogelijk om een excursie onder leiding van de docent te organiseren.

J. Duinker studeerde egyptologie, kunstgeschiedenis en filosofie aan de Universiteit van Leiden. Hij is momenteel werkzaam in het Rijksmuseum van Oudheden en is voorzitter van de egyptologische stichting Huis van Horus. Vanaf 2008 geeft hij cursussen aan HOVO instellingen door heel Nederland.


Afrika doet het goed. De gemiddelde economische groei sinds de Afrika doet het goed. De gemiddelde economische groei sinds de eeuwwisseling bedraagt zes procent per jaar in Afrika! eeuwwisseling bedraagt zes procent per jaar in Afrika!

In een toenemend aantal landen wordt de president door middel van ver-kiezingen geselecteerd en voor een vaste termijn. De Afrikaanse ontwik-kelingsbank wijst er op dat er een middenklasse aan het ontstaan is, die wordt geschat op zo’n 30 procent van de momenteel 1 miljard Afrikanen. De term Opkomende economieën wordt meestal voor Aziatische landen gebruikt. Dit is een serie colleges over economisch en soms ook politiek succesvolle Afrikaanse landen. We zullen voornamelijk de ontwikkelingen in Ethiopië, Ghana, Tanzania, Rwanda en Oeganda analyseren.

Er is nog steeds een hele hoge bevolkingsgroei, een nog steeds grote afhankelijkheid van de export van grondstoffen en en corruptie en ernstige conflicten die het leven in een aantal landen bemoeilijken. Verwacht wordt dat de Afrikaanse bevolking zich in 2050 verdubbeld heeft en dat het verwerken van grondstoffen ter plaatse maar langzaam toeneemt. De verworvenheden van de middenklasse staan door de huidige mon-diale economische recessie onder druk en het is de vraag of het aantal Afrikanen dat wil migreren naar Europa zal afnemen. Verder constateren we een afnemende rol van de klassieke ontwikkelingshulp en een toene-mende rol van nieuwe donoren zoals China en India, die vaak heel andere ideeën over samenwerking hebben. Al deze ontwikkelingen zullen aan de orde komen. Zal Afrika door gaan op eigen benen, of kunnen we na enkele vette jaren weer slecht nieuws verwachten?

HOORCOLLEGE economie

opkomende economieën opkomende economieën in Afrikain AfrikaOp eigen benen? Op eigen benen? Prof.dr. Meine Pieter van Dijk (kerndocent), e.a.

1425DL

Data13, 20 februari, 6, 13, 20, 27 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-



BijzonderhedenEr zal een keer een gastdocent college geven, mogelijkerwijs uit Afrika en in het Engels.

Prof.dr. M.P. van Dijk was van 1999 tot 2011 bijzonder hoogleraar Stedelijk management in opkomende economieën aan de Economische Faculteit van de EUR en is nu full professor of urban mangement aan het Internationale Institute of Social Studies van de EUR, in Den Haag. Daarnaast is hij sinds 2001 gewoon hoogleraar Water Services Management aan het UNESCO-IHE Institute for Water education in Delft.


1421HLMet deze cursus zal het overzicht van Spinoza’s filosofie worden Met deze cursus zal het overzicht van Spinoza’s filosofie worden besloten. In de vorige jaren hebben we kennis gemaakt met de besloten. In de vorige jaren hebben we kennis gemaakt met de rijkdom van Spinoza’s denken. Het is dan ook niet voor niets dat rijkdom van Spinoza’s denken. Het is dan ook niet voor niets dat zijn onbetwiste meesterwerk, de Ethica, voor velen in nederland zijn onbetwiste meesterwerk, de Ethica, voor velen in nederland de afgelopen eeuwen een inspiratiebron is geweest. Het is daarbij de afgelopen eeuwen een inspiratiebron is geweest. Het is daarbij opvallend dat Spinoza op zeer verschillende manieren is gelezen. opvallend dat Spinoza op zeer verschillende manieren is gelezen. Men zou zelfs kunnen zeggen dat elke tijd zijn eigen Spinoza Men zou zelfs kunnen zeggen dat elke tijd zijn eigen Spinoza heeft. heeft.

Zo is hij voor de een al dan niet vervloekte atheïst, terwijl hij voor andere lezers de meest christelijke denker is. In deze cursus worden een aantal van deze verschillende leeswijzen van Spinoza besproken en zien we op welke vragen zij het antwoord vormen. Ondanks hun grote verschillen vertonen zij echter toch belangrijke overeenkomsten. Het zal blijken dat het spinozisme een onderstroom in de moderne filosofie vertegenwoordigt, die bij tijden op de voorgrond treedt. Dit is m.i. ook nu, na het verzaken van de grote ideologieën, het geval. Deze cursus zal beginnen met twee bijeenkomsten over het Theologisch-politiek Traktaat en de recent vertaalde Politieke Verhandeling.


Spinoza en nederlandSpinoza en nederlandIn heden en verledenIn heden en verledenDr. Henri Krop

Data26 januari2, 9, 16 februari2, 9, 16, 23 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten € 220,-



LiteratuurSpinoza, een paradoxale icoon van Nederland, Bert Bakker / Prometheus, Amsterdam 2014.

Dr. H.A. Krop is als docent Geschiedenis van de wijsbegeerte verbonden aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is gepromoveerd op een proefschrift over de verhouding tussen de theologie en metafysica bij Johannes Duns Scotus (1265-1309). Van zijn hand verscheen een vertaling van Spinoza’s Ethica en in dit jaar Spinoza, een paradoxale icoon van Nederland, een boek over de geschiedenis van het spinozisme.


Is iedere mens, omdat hij mens is, humanist? Wanneer je in het Is iedere mens, omdat hij mens is, humanist? Wanneer je in het woordenboek “humanisme” opzoekt, lees je: “het streven humaan woordenboek “humanisme” opzoekt, lees je: “het streven humaan te zijn”. Zoek je vervolgens “humaan” op, dan lees je als betekenis: te zijn”. Zoek je vervolgens “humaan” op, dan lees je als betekenis: “menslievend”. Een humanist is dus iemand die ernaar streeft “menslievend”. Een humanist is dus iemand die ernaar streeft menslievend te zijn. En streven we daar niet allemaal naar? De menslievend te zijn. En streven we daar niet allemaal naar? De humanistische levensbeschouwing richt zich op wat alle mensen humanistische levensbeschouwing richt zich op wat alle mensen gemeen hebben: hun mens-zijn. gemeen hebben: hun mens-zijn.

Het humanisme verenigt de mensen dus niet als behorend tot een bepaald ras, geloof, land of volk, als aanhangers of vereerders van een leider, boek of leer, ook niet onder een bepaald gezag. Het verenigt de mensen als mensen. Het humanisme heeft echter wel degelijk een geschiedenis of traditie die ver teruggaat in het verleden en nu wordt voorgezet. Die geschiedenis wordt gedragen door belangrijke figuren uit verleden en heden. Dit humanisme doet zich gelden bij de discussie over alle thema’s die ons moderne bestaan treffen: milieu, economie, politiek, vrijheid en verantwoordelijkheid, abortus, euthanasie, religie en multi-culturele samenleving.

In deze cursus kijken we eerst naar een aanvaardbare definitie van “humanisme” en vervolgens naar geschiedenis en hoofdfiguren van dit humanisme, van Socrates tot Sartre. Daarna besteden we aandacht aan belangrijke actuele thema’s en de bijdragen die het humanisme daaraan vandaag de dag levert. We besteden ook aandacht aan de diverse maat-schappelijke organisaties die op humanistische leest geschoeid zijn. En we onderzoeken de bijzondere bijdragen vanuit het humanisme op het gebied van politiek, cultuur en wetenschap.


HumanismeHumanismeHet mens-zijnHet mens-zijnDr. Ton Vink

1423HL

Data4, 11, 18 februari4, 11, 18, 25 maart1 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



Dr. T. Vink is schrijver, filosoof en eindredacteur van Filosofie & Praktijk. Hij publiceert met regelmaat over het humanisme en promoveerde op de Schotse filosoof David Hume.


1424JCWe gaan acht bijeenkomsten besteden aan het boek We gaan acht bijeenkomsten besteden aan het boek Wijsgerige Wijsgerige EthiekEthiek. Soms denkt men dat het met ethiek gesteld is als met . Soms denkt men dat het met ethiek gesteld is als met smaak: er valt niet over te twisten, althans niet met rationele smaak: er valt niet over te twisten, althans niet met rationele middelen. middelen.

De auteurs van het boek Wijsgerige Ethiek (onder wie de docent) willen laten zien dat ethiek juist wel een argumentatievak is. Geen ‘argumen-tatie’ in de zin van een debatwedstrijd of een uitwisseling van opvattingen (‘Ieder zijn mening’). Deze cursus wil tonen dat je op morele vragen antwoorden kunt geven die juist zijn en antwoorden die niet juist zijn. Daarmee is niet gezegd dat het eenvoudig is om te onderscheiden wat klopt en wat niet klopt. Alleen een diepgaand en gedetailleerd onderzoek naar posities en argumenten brengt ons op het spoor van hoe het ‘echt’ zit. In die speurtocht gaan de auteurs (en de docent) niet over één nacht ijs. We zetten zwaar geschut in. We putten uit het gedachtegoed van de grootheden uit onze ideeëngeschiedenis. We gaan te rade bij heden-daagse discussies in de filosofische vakliteratuur. We laten ons informeren door de ‘state of the art’ in het debat over het karakter van het ‘morele’, over de reikwijdte van verplichtingen, de betekenis en de oorsprong van waarden, de grondslag van principes (zoals principes van rechtvaardigheid), de aard van morele motivaties en de verhouding tussen emoties en ratio.

Moeilijke argumenten en technische uitweidingen worden niet geschuwd. De cursist maakt kennis met de laatste inzichten in het vak. Maar hoe complex de denklijnen ook mogen zijn, hoe genuanceerd en daarmee ingewikkeld de antwoorden, heldere analyse en klare argumentatie staat voorop. We mijden filosofische geheimtaal en onnodig vakjargon. We vertrekken bij de vragen die iedere cursist zich kan stellen en de morele ervaring die we samen delen.

CURSUS FilosoFie

Wijsgerige EthiekWijsgerige Ethiek(On)Juiste antwoorden (On)Juiste antwoorden op morele vragen op morele vragen Prof.dr. Frans Jacobs



LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



LiteratuurGovert den Hartogh, Frans Jacobs, Theo van Willigenburg, Wijsgerige ethiek. Hoofdvragen, discussies en inzichten, Damon 2013, ISBN 9789460361579, prijs € 34,90.


Prof.dr. F. Jacobs heeft wijsbegeerte gestudeerd in Leuven en is emeritus-hoogleraar wijsgerige ethiek aan de Universiteit van Amsterdam.


Schoonheid speelt in het menselijk leven een belangrijke rol. We Schoonheid speelt in het menselijk leven een belangrijke rol. We genieten van een mooi landschap, worden geroerd door een fraai genieten van een mooi landschap, worden geroerd door een fraai muziekstuk of gedicht, worden getroffen door een welgevormd muziekstuk of gedicht, worden getroffen door een welgevormd innemend gezicht, ….door de elegantie van een wiskundig bewijs innemend gezicht, ….door de elegantie van een wiskundig bewijs of van een goed opgebouwd betoog, enzovoorts. Maar wat is de of van een goed opgebouwd betoog, enzovoorts. Maar wat is de verbindende schakel in al deze gevallen, kortom wat is schoonheid?verbindende schakel in al deze gevallen, kortom wat is schoonheid?

Daarover zijn door de tijd heen vele ideeën geopperd. En het betrof dan niet alleen een interpretatie van het fenomeen schoonheid als zodanig. Daarnaast ging het over kwesties als wat haar rol in de kunst of in de waarneming meer in het algemeen is, of zij als indicatie van de waarheid van theorieën kan gelden, wat haar relatie tot zaken als het spel of de opvoeding is, of zij zelfs als eigenschap van de werkelijkheid als zodanig kan worden opgevat. Nog weer verder is gebleken dat schoonheid niet alleen op het menselijke vlak een rol speelt, maar een wezenlijke factor in de evolutie van het leven vormt. De opzet van de cyclus is een rondgang langs deze en aanverwante thema’s.


over schoonheid over schoonheid Grepen uit de filosofische Grepen uit de filosofische estheticaestheticaProf.dr. Koo van der Wal

1424GL

Data5, 12, 19, 26 maart2, 9 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 170,-



Prof.dr. G.A. van der Wal is emeritus hoogleraar wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.


1425ALEen zwerm spreeuwen zwiert en golft als een fluïde, elastisch Een zwerm spreeuwen zwiert en golft als een fluïde, elastisch geheel. Mieren vormen een brug, of zelfs een vlot, uit niets dan geheel. Mieren vormen een brug, of zelfs een vlot, uit niets dan hun lichamen. Tien triljoen watermoleculen ordenen zich tot een hun lichamen. Tien triljoen watermoleculen ordenen zich tot een sneeuwvlok - 6-zijdig symmetrisch, maar nooit gelijk.sneeuwvlok - 6-zijdig symmetrisch, maar nooit gelijk.

Spontane ordening van vaak simpele onderdelen tot een coherente structuur is wijdverspreid in zowel dode als levende natuur, in schijnbare tegenstelling tot de natuurwet die zegt dat entropie (‘wanorde’) nooit afneemt. Bovendien vertoont een spontaan gevormde structuur heel andere eigenschappen dan de onderdelen en hun interacties -- zulke eigenschappen heten ‘emergent’.

Deze cursus behandelt een grote diversiteit aan voorbeelden van spontane ordening, vaak gekenmerkt door intrigerende patronen of onverwachte eigenschappen. We pogen inzicht te krijgen d.m.v. vragen zoals: Hoe en wanneer ontstaat spontane ordening? Hoe kunnen daarbij ‘zomaar’ nieuwe eigenschappen verschijnen, terwijl de meeste eigen-schappen van de onderdelen en hun interacties juist verborgen raken?Onder de enorme diversiteit ontdekken we enkele meer algemene principes en mechanismes. Een daarvan is ‘spontane symmetrie-breking’. Deze wiskundig-fysische theorie is zeer breed toepasbaar gebleken, maar beperkt zich tot de rol van intra-systeem interacties. In veel biologische systemen zijn ook externe interacties cruciaal, en modellen van die aard brengen enig inzicht in het ontstaan van functionele, adaptieve structuren. Anderzijds rijst recent het vermoeden dat zelfs de “elementaire” deeltjes van de huidige hoge-energie-fysica in feite emergente structuren zijn in een onderliggend simpeler systeem.

HOORCOLLEGE nAtuurkunde

Meer = AndersMeer = AndersOnverwachte patronen en Onverwachte patronen en eigenschappeneigenschappenDr. André noest

Data13, 20 februari6, 13, 20, 27 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-



Dr. A.J. Noest was als docent/onderzoeker bij Universiteit Utrecht gespe-cialiseerd in het wiskundig modelleren van complexe fysisch-biologische systemen zoals het visuele brein, het immuunsysteem, en eco-evolutionaire soortvorming.


Vijf docenten werken samen in een breed panorama van de Vijf docenten werken samen in een breed panorama van de Europese cultuurgeschiedenis vanaf het jaar 1000. Vanuit een Europese cultuurgeschiedenis vanaf het jaar 1000. Vanuit een multidisciplinaire en samenhangende benadering behandelt elk multidisciplinaire en samenhangende benadering behandelt elk van hen in twee colleges belangrijke begrippen en ontwikkelingen. van hen in twee colleges belangrijke begrippen en ontwikkelingen. De verdeling van de vakgebieden over de docenten is: algemene De verdeling van de vakgebieden over de docenten is: algemene geschiedenis / Chris nigten, filosofie / Wijnand noot, kunst / geschiedenis / Chris nigten, filosofie / Wijnand noot, kunst / nelleke Kan – van Dishoeck, letterkunde / Gé Vaartjes en muziek nelleke Kan – van Dishoeck, letterkunde / Gé Vaartjes en muziek / Simon Burgers./ Simon Burgers.

Het jaar 1000 is een waterscheiding in de geschiedenis van Europa. Uit feodale kaders ontwikkelen zich in West-Europese gebieden geleidelijk nieuwe autoriteiten. Paus en keizer raken verwikkeld in de investituurs-trijd. Kruisvaarders trekken op tegen de islam. De bevolking groeit explosief, steden komen op en kunsten bloeien. Geestelijkheid, adel en burgerij bevorderen een kerkelijke, ridderlijke en stedelijke cultuur met gemeenschappelijke raakvlakken. In de eerste drie eeuwen van het panorama maken de cursisten – onder veel meer – kennis met Europese pelgrimsroutes, intellectuele centra als Sankt Gallen en Cluny, scholastici als Anselmus van Canterbury en Thomas van Aquino, romaanse kerken, gotische kathedralen, ridderromans, troubadoursliederen, Gregoriaans en de mystieke klankwereld van Hildegard von Bingen.

Deze cursus over de periode 1000 – 1300 is het eerste deel van een zesdelige leergang. De overige cursussen zijn: 1300 – 1500 Late Middel-eeuwen, 1500 – 1650 Vroegmoderne Tijd I, 1650 – 1800 Vroegmoderne Tijd II, 1800 – 1900 Negentiende Eeuw en 1900 – 2000 Twintigste Eeuw. Per semester vindt een deel plaats, zodat deze leergang loopt van voorjaar 2015 tot en met najaar 2017. De cursussen van deze leergang kunnen afzonderlijk worden gevolgd. Specifieke voorkennis is niet vereist.

CURSUS cultuurGeschiedenis

Duizend jaar Europese cultuurDuizend jaar Europese cultuurDeel 1: 1000 – 1300 Hoge Deel 1: 1000 – 1300 Hoge MiddeleeuwenMiddeleeuwenDrs. Simon Burgers, drs. nelleke Kan – van Dishoeck, drs. Chris nigten, drs. Wijnand noot en dr. Gé Vaartjes

1421DC

Data26 januari2, 9, 16 februari2, 9, 16, 23, 30 maart13 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 295,-


Aantal bijeenkomsten10 LiteratuurDe docenten stellen een syllabus samen.

Drs. S.M. Burgers is componist en neerlandicus. Drs. P.L. Kan – van Dishoeck, kunsthistoricus, verzorgt cursussen, lezingen, reizen en excursies. Drs. C.M. Nigten is historicus en docent European Studies. Drs. W.J.H. Noot is filosoof en docent. Dr. G. Vaartjes, neerlandicus, is docent en schreef diverse biografieën van Nederlandse letterkundigen.


1421EL“Metamorphosen’ (Gedaanteveranderingen) wordt alom gezien als “Metamorphosen’ (Gedaanteveranderingen) wordt alom gezien als het meesterwerk van de Romeinse dichter ovidius (43 v. Chr. – 17 het meesterwerk van de Romeinse dichter ovidius (43 v. Chr. – 17 na Chr.). Hij is een jongere tijdgenoot van Vergilius. Schrijft Verna Chr.). Hij is een jongere tijdgenoot van Vergilius. Schrijft Ver--gilius, overeenkomstig zijn karakter, in een ernstige en plechtige, gilius, overeenkomstig zijn karakter, in een ernstige en plechtige, bijna religieus aandoende stijl, ovidius houdt er een totaal andere bijna religieus aandoende stijl, ovidius houdt er een totaal andere stijl op na: frivool, speels en lichtvoetig. Maar ook hij schrijft, net stijl op na: frivool, speels en lichtvoetig. Maar ook hij schrijft, net als Vergilius, een epos. als Vergilius, een epos.

Maar dit epos is niet gewijd aan een held, en het is ook geen leerdicht: het is gewijd aan gedaanteveranderingen. Vertaalster d’Hane-Scheltema merkt op dat het ook wel een anti-epos genoemd. Ook Ovidius past, net als Vergilius, binnen de cultuurpolitiek die keizer Augustus vooral na het jaar 31 in gang zet. Ovidius is een groot kenner van de Griekse cultuur en met behulp van het onderwerp ‘gedaanteveranderingen’ weet hij op speelse en subtiele wijze de Griekse en Romeinse cultuur met elkaar te verbinden, zodanig dat deze laatste zich kon beroemen op het rijke Grieks verleden, en deze weet te evenaren, zo niet te overtreffen. Maar evenmin als Vergilius is Ovidius een volgzame hofdichter. In 8 na Chr. gaat er iets mis. Op het toppunt van zijn roem – we weten niet waarom- wordt Ovidius door keizer Augustus verbannen naar een stadje aan de Zwarte Zee. Zonder vrouw, zonder boeken. Hier is hij in ballingschap gestorven.

In het eerste en tweede college worden gewijd aan historische en maat-schappelijke ontwikkelingen in het Romeinse rijk onder keizer Augustus. Enige overlappingen met de colleges over Vergilius zijn niet te vermijden. Er komen echter ook heel andere aspecten aan de orde. In het derde en vierde college komen Ovidius en het epos centraal te staan. Een belangrijk thema is uiteraard de gedaanteveranderingen.


ovidiusovidiusMetamorphosen Metamorphosen Drs. Johan Peeters

Data2, 9, 16, 23 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 120,-


Aantal bijeenkomsten4 BijzonderhedenDe cursus wordt afgerond, of liever bekroond, met een voordracht door meesterverteller Joop Keesmaat op 30 maart van 14.00- 15.30 op de Erasmus Universiteit Rotterdam (zie pagina 72)



Als bekroning op de cursus van Johan Peeters zalAls bekroning op de cursus van Johan Peeters zalJoop Keesmaat, acteur meesterverteller, een voordracht geven.Joop Keesmaat, acteur meesterverteller, een voordracht geven.

Deze schitterende vertelling geeft een extra dimensie aan de cursus enmaken het beeld compleet. U kunt deze voordracht bijwonen als waardig besluit van de collegereeks, maar zij staan ook open voor hen die de cursus niet volgen.


Metamorphosen van ovidiusMetamorphosen van ovidiusJoop Keesmaat, meesterverteller

1421GL

Datum 30 maart 2014

Tijd en dagMaandag 14.00 – 15.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 15,-



1422GLEr bestaat bijna geen mooier middeleeuws handschrift dan het Grote Heidelberger Handschrift of het ‘Manessische Liederhandschrift’, berustend in de bibliotheek van de Universiteit van Heidelberg. Het verhaalt van de troubadours, waaronder Walter von der Vogelweide, Tannhäuser en Hendrik van Veldeke, die in de middeleeuwen rondtrokken en blijk hebben gegeven van hun grote literaire en muzikale gaven. Op het kasteel ‘Wartburg’, nabij Eisenach werd door de kasteelheer de gelegen-heid geboden om in een onderlinge competitie de krachten te meten. Soms ging het dan niet geheel gelukkig toe. De opera Tannhäuser vertelt ons van een dramatisch incident tijdens een dezer middeleeuwse literaire krachtmetingen.

• Eenhandgeschrevenwereld/Prof.drFritsvanOostrom• HetManessischeLiederhandschriftnaderbekekenentoegelicht/

Prof.dr Hugo Roos• WagnerenTannhäuser/Prof.dr.HugoRoos,MylouMazali

(zie hieronder voor meer informative betreffende het dagprogramma)• DeWartburgalscentrumvanzangcultuur/Drs.KeesWisse• DewereldvanHendrikvanVeldeke/Prof.drFrankWillaert

Het dagprogramma op (17 maart) ziet er als volgt uit:10.00 – 12.30 Walter von der Vogelweide en Tannhäuser door prof dr Hugo Roos13.30 – 16.00 Mylou Mazali, mezzosopraan, opera Tannhäuser


De wereld van de middeleeuwse De wereld van de middeleeuwse Minnezangers & vertolking Minnezangers & vertolking opera ‘Tannhäuser’opera ‘Tannhäuser’Prof.dr. Hugo Roos, met medewerking van Mylou Mazali mezzosopraan

Data4, 10, 17, 24, 31 maart 2015

Tijd en dagDinsdag, 13.30 – 16.00(m.u.v. de eerste bijeenkomst, 4 maart, die op woensdag plaatsvindt)Dinsdag 17 maart 10.00 – 16.00 (hele dag, inclusief eenvoudige lunch)

LocatieWoudestein

Kosten€ 190,- (inclusief het optreden van Mylou Mazali)


Aantal bijeenkomsten5 BijzonderhedenLET OP! De eerste bijeenkomst is op een woensdag. De overige bijeenkomsten zijn op dinsdagen.

Prof.dr. H.B. Roos studeerde ruimtelijke economie aan de toenmalige Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam, en was onder meer hoogleraar Vervoerseconomie aan de Koninklijke Militaire Academie, hoogleraar Luchtvaarteconomie aan de Universiteit van Amsterdam en vanaf 1992 hoogleraar Logistiek Management aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.


Dit college is een denkbeeldige wandeltocht langs de stadsmuren Dit college is een denkbeeldige wandeltocht langs de stadsmuren van keizer Aurelianus. We kijken ook naar oudere stadsmuren van van keizer Aurelianus. We kijken ook naar oudere stadsmuren van Rome: de muur “van Romulus” en die van “koning Servius Tullius” Rome: de muur “van Romulus” en die van “koning Servius Tullius” en de versterkingen die de Pausen hebben aangelegd. De Aureliaanse en de versterkingen die de Pausen hebben aangelegd. De Aureliaanse muur bevatte verblijfplaatsen voor verdedigers, kon over de volle muur bevatte verblijfplaatsen voor verdedigers, kon over de volle 19 km inwendig worden doorlopen en was voorzien van sanitair.19 km inwendig worden doorlopen en was voorzien van sanitair.

We leren ook veel over stadspoorten. Sommige ervan werden door Pausen verbouwd of zelfs verlegd. Zo verdween de Porta Nomentana om vlakbij als door Michelangelo ontworpen Porta Pia te herrijzen. Door en via die poorten komen we op wegen en in het verkeer en leren we hoe verrassend modern het “antieke” Rome was op dat gebied. Al ten tijde van Julius Caesar bijvoorbeeld was vrachtverkeer in het centrum ‘s nachts verboden. Soms stuiten we op aquaducten, die het verhaal vertellen van watervoorziening, badinrichtingen en veel fonteinen. Wist u dat de Trevifontein het eindpunt is van een aquaduct? En dat er in de oudheid honderdduizenden kubieke meters water per dag de stad instroomden?

Tenslotte benutten we de gelegenheid om de stad in of uit te lopen en naar nauwelijks bekende monumenten te kijken, zoals de villa van de historicus Sallustius, graven van rijke Romeinen op verschillende plekken en kerken als de Santa Croce in Gerusalemme of de Sint Paulus buiten de Muren. En het Museo delle Mura, een Stadsmurenmuseum. De kans, dat deze wandeling langs de randen van de stad, in zes bijeenkomsten, saai of vermoeid wordt, is heel erg klein!

HOORCOLLEGES Geschiedenis

De randen van de Eeuwige StadDe randen van de Eeuwige StadEen denkbeeldige wandeltocht Een denkbeeldige wandeltocht rond Romerond RomeDr. Stef Bugter

1422JL

Data3, 10, 17 februari3, 10, 17 maart 2015

Tijd en dagDinsdag 13.30 – 16.00

LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-



Dr. S. Bugter is classicus hij studeerde in Nijmegen en promoveerde in Leiden. Hij doceerde aan een gymnasium en doet dat nu in Hovo-verband. Sinds 1968 laat hij aan wie maar wil naar zijn tweede vaderstad Rome zien.


1424DLDe ontwikkeling van Duitsland tot nationale en democratische staat De ontwikkeling van Duitsland tot nationale en democratische staat verschilt radicaal van die van andere West-Europese landen. Het verschilt radicaal van die van andere West-Europese landen. Het uit de Middeleeuwen stammende Duitse keizerrijk, het Heilige uit de Middeleeuwen stammende Duitse keizerrijk, het Heilige Roomse Rijk dat meer dan vierhonderd zelfstandige Duitse vorRoomse Rijk dat meer dan vierhonderd zelfstandige Duitse vor--stendommen en heerlijkheden omvatte, bestond aan het begin stendommen en heerlijkheden omvatte, bestond aan het begin van de moderne tijd alleen nog maar in naam en werd door van de moderne tijd alleen nog maar in naam en werd door toedoen van napoleon formeel ontmanteld. toedoen van napoleon formeel ontmanteld.

Pas laat in de negentiende eeuw zou het onder Pruisische leiding herenigd worden tot een moderne nationale staat. Als jonge grootmacht die laat op het wereldtoneel verscheen begon het aan een inhaalslag die al spoedig vrees en verzet opriep bij de buurlanden. Tot aan de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog was Duitsland een absolute monarchie waarin de adel en leger de toon aangaven. Toen deze kaste van oude bestuur-ders door de verloren oorlog van het volk het veld moest ruimen, riepen burgers een democratische republiek in het leven die de steun ontbeerde van de leidende klassen. De republiek van Weimar ging ten onder door gebrek aan democraten. Hitler was de stroman van de leidende klassen die de herinnering aan het eens zo grote Duitse rijk opnieuw tot wer-kelijkheid had moeten maken, maar hij gaf uitvoering aan een geheel andere, eigen agenda die we door en door kennen. De naoorlogse Bonds-republiek richtte zich in als een voorbeeldige democratie, maar zwoer alle buitenlands politieke ambities af. Het na de val van het communisme herenigde Duitsland zette die lijn lange tijd voort. De uitdaging waarvoor Duitsland momenteel staat is dat het als sterkste economische macht zijn leidende rol aanvaardt in het belang van de andere Europese landen.


DuitslandDuitslandVan keizerrijk tot nieuwe Van keizerrijk tot nieuwe grootmachtgrootmachtDr. Paul van Velthoven

Data5, 12, 19, 26 maart2 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 150,-

Hovo Plusprijs€180,-


Dr. P.J.G. van Velthoven (1947) was chef van de opiniepagina van de Haagsche Courant en redacteur buitenland. Zijn specialisatie is de Europese politiek. Hij woonde in zowel Brussel als Berlijn. In 2005 promoveerde hij in Utrecht tot doctor in de politicologie op het werk van de Franse politieke denker Raymond Aron.


na de dood van Alexander de Grote viel het Macedonische na de dood van Alexander de Grote viel het Macedonische koninkrijk in stukken uiteen. In de 2de eeuw v.Chr. is het oude koninkrijk in stukken uiteen. In de 2de eeuw v.Chr. is het oude Macedonische kerngebied veroverd door de Romeinen. nadien Macedonische kerngebied veroverd door de Romeinen. nadien kwamen nog de Vandalen, Byzantijnen en ottomanen. kwamen nog de Vandalen, Byzantijnen en ottomanen.

Iedere bezetter leverde een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van de streek, maar de rol die de Byzantijnen speelden op het gebied van cultuur en kennis was verreweg het grootst. Zij brachten het christendom en richtten hun kunstuitingen vooral op religie. Van de latere en langdurige Ottomaanse bezetting zijn nog overal sporen te zien, maar de bevolking heeft haar verwantschap met de Grieks-Orthodoxe religie nooit verloochend. De Ottomaanse periode eindigde pas in 1923 met de beruchte deportatie van Turken en Grieken over en weer.

Het einde van de Russisch-Turkse oorlog in 1878 is vastgelegd in het Verdrag van San Stefano. Een groot deel van de Ottomaanse boedel werd daarbij toebedeeld aan Groot-Bulgarije, maar zover is het nooit gekomen. In datzelfde jaar bedongen de grote Europese mogendheden via het Verdrag van Berlijn andere grenzen, maar ook die hadden geen eeuwig-heidswaarde. Pas na twee bloedige Balkanoorlogen kwam de huidige noordgrens van Griekenland tot stand, een grenslijn die ondanks twee wereldoorlogen zowaar al bijna 90 jaar stand houdt.

In deze cursus wordt de politieke en culturele geschiedenis van Grieks-Macedonië geanalyseerd door iemand die nauw met het gebied verbonden is. Binnen de gekozen thema’s komen onderwerpen aan de orde zoals de ontdekking van het graf van koning Philippus II in Vergina in 1977, de betekenis van het verblijf van de apostel Paulus en van de Byzantijnen. Verder wordt uitvoerig stil gestaan bij de emoties die in 1991 in Griekenland de kop opstaken na het ontstaan van het land dat ‘tijdelijk’ de naam Former Yugoslav Republic Macedonia draagt.

HOORCOLLEGES Geschiedenis

Grieks MacedoniëGrieks MacedoniëDe religieuze, politieke en De religieuze, politieke en culturele geschiedenis door de culturele geschiedenis door de eeuwen heeneeuwen heenDrs. Argyris Angelou

1421BL

Data15, 19, 22 januari 2015

Tijd en dagMaandag en donderdag, 13.30 – 16.00

LocatieWoudestein

Kosten€ 90,-


Aantal bijeenkomsten3 BijzonderhedenIn het verlengde van de cursus wordt voor belangstellenden een reis naar de zuidelijke Balkan georganiseerd. De organisatie geschiedt door de Stichting Phileas uit Oosterhout. De website www.phileas.info biedt u hierover meer informatie.

Drs. A. Angelou is geboren en getogen in Athene. Hij studeerde kunstgeschie-denis aan de Universiteit van Amsterdam en spreekt voortreffelijk Nederlands. Na terugkeer in Griekenland volgde hij de academische gidsenopleiding aan de Universiteit van Athene. Hij begeleidt culturele reizen door zijn geboorteland.


1423CLReligie is levensgevaarlijk. Ze maakt mensen onverdraagzaam Religie is levensgevaarlijk. Ze maakt mensen onverdraagzaam en bereid tot extreme opvattingen en gedragingen. Het is maar en bereid tot extreme opvattingen en gedragingen. Het is maar goed dat in een maatschappij als de onze religie steeds meer op goed dat in een maatschappij als de onze religie steeds meer op de achtergrond raakt. Religie is een mooie, oude liefhebberij. Zo de achtergrond raakt. Religie is een mooie, oude liefhebberij. Zo iets als vlinders vangen. Je hebt mensen die er ongelooflijk van iets als vlinders vangen. Je hebt mensen die er ongelooflijk van genieten. Anderen zegt het niets. genieten. Anderen zegt het niets.

Na de opkomst van de moderne wetenschap is er eigenlijk geen ruimte meer voor religie. Helaas is nog niet overal in de wereld het respect voor een wetenschappelijke benadering van de werkelijkheid even groot. Zonder religie zou de cultuur veel minder rijk zijn. Zonder religie zouden samenlevingen nog onsamenhangender, nog egoïstischer worden. Als er geen religie was, zou ze moeten worden uitgevonden.

Nu religie aan het verdwijnen is uit onze samenleving, wordt de vraag acuut wat of wie de rol die religie zo lang heeft vervuld, gaat overnemen. Aan de economie, de politiek of het onderwijs kunnen we het beter niet overlaten. Waar kunnen mensen terecht met de grote levensvragen? Religie is een van de mooiste ontdekkingen uit de geschiedenis van de mensheid. Laten we er zuinig op zijn in plaats van onnadenkend te menen dat we er zonder kunnen. Zulke vragen komen in dit college aan de orde. Het is de bedoeling elk ervan serieus te nemen en zo bij te dragen aan de zelfstandige meningsvorming van de deelne(e)m(st)ers.

HOORCOLLEGE GeesteswetenschAppen

Is religie verleden tijd?Is religie verleden tijd?Of moet het opnieuw Of moet het opnieuw uitgevonden worden?uitgevonden worden?Dr. Sijbolt noorda



LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-



Dr. S.J. Noorda is oud-voorzitter van de Vereniging van Universiteiten en van de Universiteit van Amsterdam.


Wij zijn gewoon om het christendom te zien vanuit westers perWij zijn gewoon om het christendom te zien vanuit westers per--spectief: het katholieke en protestantse christendom en Europa en spectief: het katholieke en protestantse christendom en Europa en Amerika. Kenmerkend voor het westerse christendom is de leer Amerika. Kenmerkend voor het westerse christendom is de leer van het lijden van Christus aan het kruis ter verlossing van onze van het lijden van Christus aan het kruis ter verlossing van onze zonden. Maar het christendom is veel meer (geweest) dan alleen zonden. Maar het christendom is veel meer (geweest) dan alleen maar het westerse christendom. maar het westerse christendom.

Het Iers-keltische christendom van de eerste eeuwen heeft veel invloed gehad op het westerse christendom. En toen ‘wij’ in Europa nog Germanen waren, bloeide in het Byzantijns-orthodoxe christendom vele bloemen. Kenmerkend voor de Byzantijnse kerk was (en is) dat Christus de Heer van de Kosmos wordt genoemd. Uit het Byzantijnse christendom zijn vele oosterse kerken voortgekomen die nog altijd bestaan in Egypte, Syrië en Irak. Wat voor soorten christendommen zijn dit? Wat leert bijvoorbeeld de Syrisch-Jacobitische kerk?

Nog verder naar het Oosten – langs de zijderoute – bestonden tot in de vijftiende eeuw christelijke wereldkerken waar niemand meer iets vanaf weet: het nestoriaanse en manicheese christendom. In deze christelijke kerken werd Christus ‘de Verlosser van het karma’ genoemd. In India stichtte de apostel Thomas in de tweede eeuw reeds de zogenaamde Thomaskerk. De Thomaschristenen, zoals de Malankara-kerk in Kerala, heeft nog altijd miljoenen leden.

In deze cursus maken we kennis met de vele christelijke kerken die bestaan en hebben bestaan. We hopen hiermee te laten zien dat hét christendom veel rijker en gevarieerder is dan wij ons vanuit ons westerse perspectief kunnen voorstellen.

HOORCOLLEGE GodsdienstwetenschAp

Christendom tussen oost en WestChristendom tussen oost en WestRijker en gevarieerder dan we Rijker en gevarieerder dan we denkendenkenDr. John van Schaik

1424AL

Data29 januari5, 12, 19 februari 5, 12, 19, 26 maart2 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 270,-



Dr. J. van Schaik (1956) studeerde middeleeuwse mystiek en promoveerde op de laat-antieke christelijke manicheeërs en de middeleeuwse katharen. Hij heeft vele publicaties op zijn naam staan over de relaties tussen het kerkelijke en buitenkerkelijke christendom.


1422ALIn drie colleges zal een beeld worden geschetst van de mechaIn drie colleges zal een beeld worden geschetst van de mecha--nismen van de kunstmarkt en de factoren die een rol spelen bij de nismen van de kunstmarkt en de factoren die een rol spelen bij de prijsstelling van kunstvoorwerpen en antiek. Tevens zal aandacht prijsstelling van kunstvoorwerpen en antiek. Tevens zal aandacht worden geschonken aan taxaties, het toeschrijven van schilderijen worden geschonken aan taxaties, het toeschrijven van schilderijen en identificeren van portretten en kunsttechnieken. en identificeren van portretten en kunsttechnieken.

Het doel van deze kleine collegeserie is dat de cursist enig inzicht krijgt in de kunstmarkt en aspecten die van belang zijn bij de prijsvorming. Tevens zullen we leren hoe een kunsten antiekveiling werkt (nationaal en internationaal) en worden we vertrouwd gemaakt met jargon van de veilingcatalogus.

In het eerste college zal een schets worden gegeven van de geschiedenis van het veilingwezen en zullen diverse aspecten van de kunstmarkt worden belicht.

Het tweede college zal worden gewijd aan de wijze waarop prijzen tot stand komen en met name welke factoren van belang zijn bij de prijsvorming. Ook zal worden uitgelegd hoe een veiling werkt en wat de diverse grondslagen voor taxaties zijn.

In het derde college zullen vervalsingen aan de orde komen en zal een korte introductie over kunsttechnieken worden gegeven.


Wat bepaalt de waarde van Wat bepaalt de waarde van een kunstwerk?een kunstwerk?De ins en outs van de kunstmarktDe ins en outs van de kunstmarktDrs. Jim van der Meer Mohr

Data7, 14, 21 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 90,-



Drs. J. der Meer Mohr is als kunsthistoricus afgestudeerd aan de Universiteit van Utrecht. Sedert 1 januari 2005 is hij werkzaam als freelance fine art consultant en sinds vier jaar is hij als docent verbonden aan de Nyenrode New Business School te Amsterdam.


De Middeleeuwen bestrijken een lange periode van ongeveer De Middeleeuwen bestrijken een lange periode van ongeveer duizend jaar vanaf de val van het West-Romeinse rijk tot het begin duizend jaar vanaf de val van het West-Romeinse rijk tot het begin van de Renaissance in de 15e eeuw. De kunst en architectuur van van de Renaissance in de 15e eeuw. De kunst en architectuur van deze periode is daarom enorm divers. deze periode is daarom enorm divers.

De Byzantijnen, de erfgenamen van het Oost-Romeinse rijk, met Constan-tinopel, de Hagia Sophia, iconen en mozaïeken waren lang het voorbeeld voor de kunsten in het Westen. In West-Europa zien we vanaf de 8e eeuw de Ierse en Noord-Engelse evangeliariums (Book of Kells) en Karel de Grote wilde de cultuur van de Oudheid weer nieuw leven inblazen. Verder besteden we aandacht aan de islamitische kunst in Zuid-Europa zoals het Alhambra in Granada, de romaanse kerkbouw en hun decoraties, het Bayeux-tapijt. Een bijzondere samenwerking van disciplines vinden we in de gotische kathedraal met de alomvattende decoratieprogramma’s en symboliek zoals in Chartres met zijn voor een deel nog oorspronke-lijke glas-in-loodramen. Tot slot bespreken we de miniatuurkunst van de getijdenboeken, de ontwikkeling van de schilderkunst in Noord-Europa (Vlaamse primitieven) en de Italiaanse altaarstukken en fresco’s zoals van Giotto in Padua.

De kunsthistorische analyse van de Middeleeuwen is onlosmakelijk ver-bonden met enerzijds de rooms-katholieke kerk en het pausdom, kloos-terordes, bedevaart, Mariaverering en moderne devotie. Anderzijds zijn historische ontwikkelingen van belang zoals de successieoorlogen en de vorstenhuizen, kruistochten, de pest en de opkomst van de steden met de ontwikkeling van stedelijke cultuur en het humanisme. Ook besteden we aandacht aan hoe de Middeleeuwen voor ons in het heden van belang zijn: dat wil zeggen nog bestaande middeleeuwse bouwwerken en ruïnes, restauratiepraktijken en musea.


De kunsten architectuur-De kunsten architectuurgeschiedenis in de Middeleeuwen geschiedenis in de Middeleeuwen van 500 tot 1500van 500 tot 1500Drs. Johan Holtrop

1423LL

Data28 januari 4, 11, 18 februari4, 11, 18, 25 februari1, 8 april 2015


LocatieWoudestein




Drs. J. Holtrop is kunsthistoricus. Hij werkt(e) onder andere als tentoonstel-lingsmaker, criticus, schrijver en docent voor verschillende instellingen, zoals voor diverse HOVO’s in den lande vanaf 1996.


1424HLKennis van gebaren- en lichaamstaal is van groot nut voor het Kennis van gebaren- en lichaamstaal is van groot nut voor het begrijpen van de betekenis van voorstellingen op oude schilderijen. begrijpen van de betekenis van voorstellingen op oude schilderijen. Kunstenaars maakten graag gebruik van de codering van gebaren Kunstenaars maakten graag gebruik van de codering van gebaren om de boodschap van een voorstelling te verduidelijken. Een om de boodschap van een voorstelling te verduidelijken. Een moderne beschouwer is echter vaak niet meer in staat om die code moderne beschouwer is echter vaak niet meer in staat om die code te ontcijferen met als gevolg dat de betekenis van een kunstwerk te ontcijferen met als gevolg dat de betekenis van een kunstwerk hem ontgaat. hem ontgaat.

Vanaf de Renaissance wordt de uitbeelding van de innerlijke bedoelingen van de mens gevarieerder en meer individueel bepaald. Het uitbeelden van de gevoels- en denkwereld krijgt de hoogste prioriteit. Kunstenaars gaan boeken raadplegen van Romeinse schrijvers als Quintilianus en Cicero om te lezen hoe redenaars hun argumenten met non-verbale middelen kracht konden bijzetten Ook verschijnen er interessante studies over het verband tussen lichaam en geest die kunstenaars helpen bij het uitbeelden van de innerlijke bedoelingen van hun personages. De zoek-tocht naar verband tussen lichaam en geest resulteerde in een enorme concentratie van expressieve houdingen, gebaren en gelaatsuitdrukkingen waarbij het hele spectrum van de uiterlijke en innerlijke mens aan de orde werd gesteld. Tijdens de cursus zal duidelijk worden dat die zoektocht nog niets aan actualiteit heeft ingeboet.


Gebaren- en lichaamstaal Gebaren- en lichaamstaal in de kunstin de kunstHet verband tussen lichaam en Het verband tussen lichaam en geest in de beeldende kunstgeest in de beeldende kunstDrs. Ernest Kurpershoek



LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-





oekraïne en de Krim staan de afgelopen tijd in het middelpunt oekraïne en de Krim staan de afgelopen tijd in het middelpunt van de belangstelling. Met Poetin’s annexatie van het exotische van de belangstelling. Met Poetin’s annexatie van het exotische schiereiland de Krim en de (op het moment van schrijven van deze schiereiland de Krim en de (op het moment van schrijven van deze tekst) dreigende opdeling van oekraïne, wordt de bakermat van tekst) dreigende opdeling van oekraïne, wordt de bakermat van de Russische cultuur en literatuur, de stad Kiev, bedreigd. Een de Russische cultuur en literatuur, de stad Kiev, bedreigd. Een onverwachte en pijnlijke verschuiving van politieke macht die onverwachte en pijnlijke verschuiving van politieke macht die onder veel intellectuele Russen voor ongeloof en verwarring zorgt. onder veel intellectuele Russen voor ongeloof en verwarring zorgt. Russen voelen zich door de vele gemeenschappelijke historische en Russen voelen zich door de vele gemeenschappelijke historische en culturele wortels zeer verwant aan hun ‘broeders’ in oekraïne. culturele wortels zeer verwant aan hun ‘broeders’ in oekraïne.

Van oudsher oefenden Oekraïne en het schiereiland de Krim een enorme aantrekkingskracht op Russische schrijvers uit de 19e en 20e eeuw uit. Zij hebben via hun gedichten, hun verhalen of romans schitterende beelden gecreëerd van de stad Kiev, de rivier de Dnjepr, het leven van de kozakken of het leven in de steden Jalta of Sevastopol. Het is interessant om, aan de hand van literaire teksten van beroemde Russen zoals Poesjkin, Gogol, Tsjechov, Tolstoj, Sjolochov, Boelgakov of Paustovski, het leven in Oekraïne en de Krim in verschillende tijdperken onder de loep te nemen. Slaviste Judith Janssen zal een selectie uit diverse werken van 19e en 20e eeuwse Russische literatuur maken.

HOORCOLLEGE letteren

In de voetsporen van In de voetsporen van Russische schrijvers Russische schrijvers Naar Oekraïne en de KrimNaar Oekraïne en de KrimDrs. Judith Janssen (kerndocent)

1421CL

Data26 januari2, 9, 16 februari2, 9 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 190,-



BijzonderhedenIn het najaar van 2015 organiseert Lyabris Reizen een reis in het verlengde van deze cursus. Zie pagina 161 voor meer informatie.

Drs. J.V. Janssen studeerde Slavische Taal- en Letterkunde in Utrecht, Amsterdam en Moskou. Ze verzorgt voor Hovo Rotterdam sinds 2003 programma’s. Ze begeleidde eerder literaire reizen naar St.Petersburg, Odessa, langs Russische literaire landgoederen en naar de Kaukasus. De andere sprekers zijn slavist en/of historicus of Ruslandkundige.


1421FCna een succesvolle eerste serie van documentaires over Rusland in na een succesvolle eerste serie van documentaires over Rusland in het studiejaar 2014, bieden we een tweede serie documentaires het studiejaar 2014, bieden we een tweede serie documentaires over Rusland aan van interessante documentaire-makers. over Rusland aan van interessante documentaire-makers.

We brengen prachtige documentaires die niet zo bekend zijn over de ervaringen van een Russische oorlogsfotograaf, over het Russische platte-land en over de familie van de laatste tsaar. Ook zal er aandacht zijn voor een of twee mooie culturele documentaires, bijvoorbeeld over de schilder Repin. Via de documentaires krijgt u een caleidoscopisch beeld van diverse perioden in Rusland. Elke bijeenkomst begint met een korte toelichting van de documentairemakers, daarna wordt de documentaire zelf vertoond. Na afloop is er ruimte voor een nagesprek met de docu-mentairemaker. Op een van de bijeenkomsten besteedt Judith Janssen aandacht aan Russische literatuur die aansluit bij de thema’s van de documentaires.

CURSUS letteren en Film

Beelden van Rusland, deel IIBeelden van Rusland, deel IIEen caleidoscopisch beeld van Een caleidoscopisch beeld van Rusland in de MachinistRusland in de MachinistDrs. Judith Janssen (kerndocent) i.s.m. enkele nederlandse of Russische documentairemakers

Data16, 23, 30 maart13, 20 april 2015


LocatieDe MachinistW. Buytewechstraat 453024 BK Rotterdam

Kosten€ 150,-



Maximaal aantal deelnemers30

Drs. J.V. Janssen studeerde Slavische Taal- en Letterkunde in Utrecht, Amsterdam en Moskou. Ze verzorgt voor Hovo Rotterdam sinds 2003 programma’s. Ze begeleidde eerder literaire reizen naar St.Petersburg, Odessa, langs Russische literaire landgoederen en naar de Kaukasus. De andere sprekers zijn documentairemakers, soms ook slavist of journalist met affiniteit voor Rusland.


Een goede reden om deel te nemen aan een cursus Autobiografisch Een goede reden om deel te nemen aan een cursus Autobiografisch Schrijven? Dat kan dat ene verhaal zijn dat al lang de ronde in Schrijven? Dat kan dat ene verhaal zijn dat al lang de ronde in de familie doet en dat erom vraagt vastgelegd te worden. of die de familie doet en dat erom vraagt vastgelegd te worden. of die herinneringen die u nu wel eens geordend op papier wilt hebben. herinneringen die u nu wel eens geordend op papier wilt hebben. of misschien wilt u zicht krijgen op uw verleden: waarom zijn de of misschien wilt u zicht krijgen op uw verleden: waarom zijn de zaken gelopen zoals ze gelopen zijn? zaken gelopen zoals ze gelopen zijn?

Hoe doet u dat? In uw hoofd lijkt het gemakkelijk of als u vertelt, dan komen de woorden haast als vanzelf. Maar op het moment dat u besluit dit alles op schrift te gaan stellen, lukt het vaak niet. Het verhaal wordt te vaag of te plat. Of er komt maar geen leven in.

Hoe u wel een goed verhaal kunt maken leert u onder leiding van ervaren auteur Henk Weltevreden. Deelname is voor iedereen die brieven kan schrijven.

In de eerste lessen werken we aan manieren om uw verhalen te laten ‘stromen’ door te associëren aan de hand van een foto of een voorwerp. Ook komen diverse andere aspecten van het schrijven aan bod: hoe werkt u een onderwerp uit tot een gestructureerd verhaal, wat is de methodiek om ‘door te schrijven’ (ook al hapert het creatieve proces) en we oefenen de ‘technische’ aspecten zoals personages, dialoog, vertelperspectief, tijd en ruimte. Hierna gaat u op zoek naar de kern van uw verhaal, u analyseert de verhaallijn (de plot) en compositiemogelijkheden. Kortom, u werkt aan de mogelijkheden tot publicatie, waar en in welke kring dan ook.

CURSUS letteren

Autobiografisch schrijvenAutobiografisch schrijvenDrs. Henk Weltevreden

1422BC

Data3, 10, 17 februari3, 10, 24, 30 maart7, 14 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 285,-




Drs. H. Weltevreden studeerde af in de wijsbegeerte en werkte als docent in Japan en de Volksrepubliek China. Hij schrijft romans, reisverhalen, columns en is programmamaker bij de RVU, Humanistische Omroep en de VPRO.


1422CCDe intrigerende wereld van Jeroen Bosch, de Val van Icarus in een De intrigerende wereld van Jeroen Bosch, de Val van Icarus in een landschap van Breughel, het Meisje met de Parel van Vermeer landschap van Breughel, het Meisje met de Parel van Vermeer en vele andere kunstwerken zijn inspiratiebron geweest voor en vele andere kunstwerken zijn inspiratiebron geweest voor 20ste-eeuwse nederlandse dichters als Vestdijk, Kopland en Van 20ste-eeuwse nederlandse dichters als Vestdijk, Kopland en Van Toorn. Zij en anderen hebben met hun poezie getuigenis afgelegd Toorn. Zij en anderen hebben met hun poezie getuigenis afgelegd van hun fascinatie voor de beeldende kunst en zich gevoegd in de van hun fascinatie voor de beeldende kunst en zich gevoegd in de lange traditie van het beeldgedicht, een zelfstandig genre dat zijn lange traditie van het beeldgedicht, een zelfstandig genre dat zijn uitgangspunt vindt in een schilderij, beeldhouwwerk of foto.uitgangspunt vindt in een schilderij, beeldhouwwerk of foto.

Een beeldgedicht kan zelfstandig worden gelezen en ervaren, maar de impact ervan neemt aanzienlijk toe wanneer het gerelateerd wordt aan het betreffende kunstwerk. Omgekeerd is het interpreteren van een kunstwerk in combinatie met een beeldgedicht een indringende en verrij-kende ervaring. Na een theoretische inleiding en een historisch overzicht zal in de cursus aandacht worden geschonken aan beeldgedichten bij kunstwerken van oudere kunstenaars zoals de bovengenoemde en aan beeldgedichten die zijn geïnspireerd door latere kunstenaars als bv. Chagall, Morandi en Westerik. Daarbij komen zowel de kunsthistorische aspecten van het kunstwerk als de literaire aspecten van het beeldgedicht aan de orde.

In het programma opgenomen is een bezoek aan het Museum Aan Zee in Scheveningen, met specifieke aandacht voor kunstwerken die in de cursus aan de orde komen.

CURSUS letteren

Poëzie en beeldende kunstPoëzie en beeldende kunstMet een bezoek aan Met een bezoek aan ‘Beelden aan Zee’‘Beelden aan Zee’Dr. Jacques Alblas

Data3, 10, 17 februari3, 10, 17, 24, 31 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 245,- (inclusief reader)



Maximum aantal deelnemers30 LiteratuurVerplichte Kleurenreader. De tekst van de te bespreken gedichten wordt een week van tevoren ter beschikking gesteld.

BijzonderhedenOp 31 maart vindt een bezoek plaats aan Museum Beelden aan Zee, Scheveningen (eigen vervoer).

Dr. J.B.H. Alblas was als Literatuurwetenschapper o.a. verbonden aan de Studierichting Vergelijkende Kunstwetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam.


Wij bieden u een greep uit recente ontwikkelingen op het gebied Wij bieden u een greep uit recente ontwikkelingen op het gebied van de medische wetenschap. Graag willen wij u een greep uit van de medische wetenschap. Graag willen wij u een greep uit recente ontwikkeling op het gebied van de Medische Wetenschap recente ontwikkeling op het gebied van de Medische Wetenschap bieden. Uit het grote aanbod van interessante onderwerpen zullen bieden. Uit het grote aanbod van interessante onderwerpen zullen specialisten van het Erasmus MC voor u een lezing verzorgen over specialisten van het Erasmus MC voor u een lezing verzorgen over onderstaande onderwerpen. onderstaande onderwerpen.

Deze reeks wordt verzorgd door hoogleraren en specialisten van diverse afdelingen van het Erasmus MC (De volgorde van de lezingen kan afwijken)

• Operatierobots(en3Dprinters)• Personalisedmedicine• Alzheimer• Inzichtindiëten• Wordtallekankerbehandelbaar? • Botontkalkingbyebye

HOORCOLLEGE medische wetenschAp

nieuwigheden in de nieuwigheden in de gezondheidszorggezondheidszorgInnovaties op medisch gebiedInnovaties op medisch gebiedProf.dr. Aart Jan van der Lelij (kerndocent), e.a.

1422LL



LocatieWoudstein

Kosten€ 100,-


Prof.dr. A.J. van der Lelij is hoogleraar endocrinologie en hoofd van de Sector Endocrinologie van de afdeling Inwendige Geneeskunde van het Erasmus MC. Hij is ook plaatsvervangend afdelingshoofd van die afdeling. Zijn wetenschappelijke interesses en expertisegebieden zijn hypofysaire aandoeningen en onderzoek naar de wisselwerking tussen darmhormonen, het brein en de stofwisseling. Hij is lid van de Commissie Hovo.


1422FLEr zijn weinig componisten die zo belangrijk zijn geweest voor de Er zijn weinig componisten die zo belangrijk zijn geweest voor de ontwikkeling van de muziek als Claudio Monteverdi. ontwikkeling van de muziek als Claudio Monteverdi.

Hij leefde rond 1600, de tijd dat er ingrijpende veranderingen in de muziek plaatsvonden. Het subtiele lijnenspel van de polyfonie uit de Renaissance maakte plotseling plaats voor de zeer doeltreffende eenvoud van de Barok, waar het allemaal draaide om de vrije expressie. Monteverdi zag onmiddellijk de grote potentie van de nieuwe stijl en bracht die meteen tot ongekende hoogte. Het maakt hem tot één van de allergrootste componisten die ooit geleefd hebben en die zich met gemak kan meten met grootheden als Bach, Mozart en Beethoven.

Het gaat ook over zijn leven in dienst van de hertogen van Mantua en de San Marco in Venetië. Maar vooral over zijn muziek en de onschatbare waarde daarvan. Over zijn madrigalen die hij meesleepte in de nieuwe tijd. Over zijn opera’s, een genre dat nog in de kinderschoenen stond, maar in Monteverdi een eerste grootmeester vond. En over zijn kerkmuziek, waarin hij laat horen hoe effectief en schitterend de nieuwe stijl kon zijn.

De beroemde dirigent en muziekvorser William Christie zei eens: “Wie de muziek van Bach, Handel en Vivaldi werkelijk wil begrijpen moet beginnen bij Monteverdi.” Deze cursus is dan ook een ware ontdekkings-reis voor iedere liefhebber van Barokmuziek.


Claudio Monteverdi (1567-1643)Claudio Monteverdi (1567-1643)Wegbereider van de BarokWegbereider van de BarokDrs. Kees Wisse



LocatieWoudestein




LiteratuurOp de eerste bijeenkomst wordt een syllabus uitgereikt.



na de Barok, waar de religieuze muziek een ongekend hoogtepunt na de Barok, waar de religieuze muziek een ongekend hoogtepunt beleefde met de werken van Johann Sebastian Bach, veranderde beleefde met de werken van Johann Sebastian Bach, veranderde er veel. onder invloed van de Verlichting in het midden van de er veel. onder invloed van de Verlichting in het midden van de 18e eeuw ontstond een nieuwe visie op geloof en samenleving 18e eeuw ontstond een nieuwe visie op geloof en samenleving waarbij de individuele mens, ratio en wetenschap een steeds centrawaarbij de individuele mens, ratio en wetenschap een steeds centra--lere plaats gingen innemen. De rol van de kerk was weliswaar niet lere plaats gingen innemen. De rol van de kerk was weliswaar niet uitgespeeld maar zij verloor wel aan macht en invloed, ook op uitgespeeld maar zij verloor wel aan macht en invloed, ook op muzikaal gebied. muzikaal gebied.

Deze trend werd voortgezet tijdens de Romantiek in de 19e eeuw, waar met de komst van het burgerlijk muziekleven de religieuze muziek niet uitsluitend meer binnen liturgische kaders werd uitgevoerd. Composities met een christelijke inhoud kregen een andere esthetische waardering, werden avondvullende werken en werden daardoor bij voorkeur in de concertzaal uitgevoerd. In de 20e eeuw, met twee wereldoorlogen, een Koude Oorlog en een voortschrijdende secularisatie, werden door de grote toondichters nog wel religieuze composities geschreven maar nog slechts zelden voor zuiver liturgische doeleinden.

In dit tweede gedeelte over de geschiedenis van de religieuze muziek zullen in zeven bijeenkomsten deze ontwikkelingen aan de hand van de belangrijkste composities van de grote westerse componisten worden behandeld. Telkens ingebed in de maatschappelijke en kerkelijke context van een bepaalde periode zal ook bestudeerd worden hoe het religieuze repertoire in compositorisch opzicht zich mee ontwikkelde met de voort-schrijdende muzikale stijl en esthetiek. Eveneens zal aan bod komen hoe geleidelijk (semi)christelijke elementen en thema’s integreerden binnen seculiere genres als de opera, het lied en de symfonie. De cursus wordt rijkelijk geïllustreerd met representatieve muziekfragmenten uit de westerse muziekgeschiedenis.


Te Deum laudamus!Te Deum laudamus!De geschiedenis van de De geschiedenis van de religieuze muziek (II)religieuze muziek (II)Drs. Frans Jansen

1422KL

Data10, 17, 24, 31 maart14, 21, 28 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 210




BijzonderhedenHet eerste deel van deze cursus vindt in het najaar 2014 plaats, maar beide cursussen kunnen ook apart gevolgd worden.

Drs. F. Jansen (musicoloog) studeerde muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht en is gespecialiseerd in muziek uit de periode 1600-1800. Sinds 2007 verzorgt hij talloze cursussen aan diverse HOVO’s in Nederland.


1423DLRaar idee eigenlijk: er zitten meer zenuwcellen in ons hoofd dan Raar idee eigenlijk: er zitten meer zenuwcellen in ons hoofd dan er mensen op aarde wonen. Als u naar een voetbalwedstrijd gaat er mensen op aarde wonen. Als u naar een voetbalwedstrijd gaat of naar een popconcert, kan het zwart van de mensen zien, maar of naar een popconcert, kan het zwart van de mensen zien, maar als ieder mens één cel was, zag je pas een heel klein stukje van je als ieder mens één cel was, zag je pas een heel klein stukje van je brein. Al die cellen maken contact met elkaar via hun uitlopers die brein. Al die cellen maken contact met elkaar via hun uitlopers die aan één stuk door elektrische signalen naar elkaar sturen en naar aan één stuk door elektrische signalen naar elkaar sturen en naar onze spieren. onze spieren.

Het gevolg daarvan is dat we kunnen lopen, fietsen, zwemmen, musiceren, praten, denken, boeken lezen of schrijven, liefhebben of verdrietig zijn. Al die activiteiten komen voort uit ons brein, maar als je in de hersenen zou kijken, zie je daar niets van. Die mooie zonsondergang van gisteren, die fietstocht langs het water in de lente, dat museum dat je onlangs met je vriend bezocht: je herinnert je dat allemaal wel, maar dat geheugen zit niet in je hoofd. In je brein zitten zenuwcellen die allerlei circuits vormen en die met hun activiteit gedachten en belevingen mogelijk maken, maar mijn herinneringen kan ik niet verklaren uit die fysieke werkelijkheid. Ik leef in een wereld van betekenissen, waarin water niet H2O is, maar drink- of verdrinkwater. Ik neem u mee op een ontdekkingsreis door de geschiedenis van onze kennis van het brein, van farao tot fMRI en laat u zien hoe het IK telkens ontsnapt aan onze analyse.

HOORCOLLEGE neuroloGie

Mijn Brein en IKMijn Brein en IKNeurowetenschap: van Neurowetenschap: van hiëroglyfen tot fMRIhiëroglyfen tot fMRIProf.dr. Kees Brunia

Data28 januari4, 11, 18 februari4, 11, 18, 25 maart1, 8 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 290,-


Aantal bijeenkomsten

10

Prof. dr. Kees Brunia deed zijn artsexamen in 1959, behaalde hierna zijn doctoraal psychologie in 1962 en specialiseerde zich tot zenuwarts (1959-1964). Hij was docent fysiologie aan de RUU (1959 – 1972) en is verbonden als neuroloog aan de dr. Hans Bergerkliniek Breda sinds 1964. Hij is hoogleraar Fysiologische Psychologie aan de UVT sinds 1971.


noord-Korea is het meest gesloten land ter wereld, zegt men. Toch noord-Korea is het meest gesloten land ter wereld, zegt men. Toch is er veel informatie te krijgen over dit land dat nu op de drempel is er veel informatie te krijgen over dit land dat nu op de drempel van veranderingen lijkt te staan. In Kim’s kluizenaarsrijk is de van veranderingen lijkt te staan. In Kim’s kluizenaarsrijk is de socialistische Juche-filosofie alles beheersend. socialistische Juche-filosofie alles beheersend.

Op 27 juli 1953 werd de Koreaanse oorlog voor onbepaalde tijd gestaakt. Er kwam een zwaar bewaakte gedemilitariseerde zone tussen Noord- en Zuid-Korea. 61 jaar later staan de legers nog altijd op scherp aan weerszijden van deze zone, een tragische scheiding tussen twee compleet verschillende werelden.

De 49 miljoen Zuid-Koreanen werken in een van de snelst groeiende economieën ter wereld. In Seoul toeteren de auto’s dag en nacht. De 23 miljoen Noord-Koreanen leven in een krimpende economie, in een geïso-leerde wereld onder de bezielende visie van de ideologie van hun Grote Leider Kim Il Sung en wachten op de volle glorie van een bloeiende toe-komst. De straten van Pyongyang zijn stil. De vraag is niet of het ortho-dox-stalinistische Noord-Korea zich zal handhaven, de vraag is wanneer Kims utopia ineenstort en vooral, hoe dit einde zal zijn. • Drs.HenkWubben,antropoloog.Auteurvan‘Noord-Korea, de honge-

rige Tijger.’ (Balans, 1997) Lezing over de ontwikkeling van Noord-Korea vanaf de jaren tachtig.• Drs.PaulTija,antropoloog.Overdeimmensemogelijkhedenvaneen

komende handelsbetrekking met Noord-Korea.• Drs.RemcoBreuker.KoreaanseTaalenCultuur.(UniversiteitLeiden).

Auteur van ‘De Schaduw der wapenen.’ (2009). • Drs.HenkWeltevreden,filosoof. Een lezing over zijn ervaringreizen in Noord-Korea en over de eerste

Hollanders in Korea in 1626.

HOORCOLLEGE politicoloGie

noord-Korea: visies op noord-Korea: visies op Kim’s utopiaKim’s utopiaDrs. Henk Weltevreden

1422HL

Data3, 10, 17 februari3 maart 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 130,-


Aantal bijeenkomsten4 BijzonderhedenIn april/mei 2015 organiseert Battuta Reizen een studiereis naar Noord-Korea onder leiding van drs.Henk Weltevreden in samenwerking met de Hovo Rotterdam. Zie www.battuta-reizen.nl

Drs. Henk Weltevreden studeerde af in de wijsbegeerte. Hij schrijft romans, reisverhalen, essays en maakt radioprogramma’s voor de nationale omroep. Voor de VPRO maakte hij een spraakmakende documentaire over Noord-Korea. Hij doceerde filosofie in Japan en de Volksrepubliek China en reisde meerdere malen naar Noord-Korea. Van zijn hand zal verschijnen: ‘De Stralende Ster van Paekdu.‘ Een reisroman over Noord-Korea (2014).


1424BLHet biopsychosociaal model stelt dat er een duidelijke interactie Het biopsychosociaal model stelt dat er een duidelijke interactie is tussen het functioneren van het lichaam (bio) enerzijds, en de is tussen het functioneren van het lichaam (bio) enerzijds, en de psyche van de mens (psycho), en zijn sociale omgeving (sociaal) psyche van de mens (psycho), en zijn sociale omgeving (sociaal) anderzijds. We weten echter ook dat emoties en psychologische anderzijds. We weten echter ook dat emoties en psychologische factoren een invloed kunnen hebben op onze lichamelijke factoren een invloed kunnen hebben op onze lichamelijke gesteldheid. gesteldheid.

Zo leidt stress tot een verhoogde kans op infecties en vatbaarheid voor virussen en resulteren psychologische interventies in sommige gevallen in een aantoonbare verbetering van lichamelijke functies. Hoe zit deze wisselwerking in elkaar? Het veld van de gezondheidspsychologie richt zich op dit snijvlak van lichaam en geest. In deze cursus staat de relatie tussen lichaam en geest centraal en komen de meest relevante inzichten uitvoerig aan bod. Na een korte inleiding in de psyche van de mens worden verschillende lichamelijke processen besproken, en dat met name de rol van de psyche hierin. Tijdens de cursus zal in het bijzonder worden gekeken naar harten vaatziekten, stress, kanker en pijn. Tevens zal aandacht worden besteed aan onderzoeksmethoden die men in dit veld toepast en welke plaats de inzichten (zouden moeten) krijgen in de huidige gezondheidszorg.


Gezondheidspsychologie Gezondheidspsychologie De relatie tussen lichaam De relatie tussen lichaam en geesten geestDr. Andreas Wismeijer


Dag en tijdDonderdag, 10.00 – 12.30

LocatieWoudestein

Kosten€ 270,-



LiteratuurAanbevolen: Kaptein, A., Beunderman, R., Dekker, J., Vingerhoets, A. (Eds). 2013. Psychologie en geneeskunde. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Dr. A.A.J. Wismeijer heeft na zijn afstuderen aan de Universiteit van Tilburg zes jaar aan de Vrije Universiteit van Barcelona gewerkt als docent en onderzoeker. Zijn onderzoek richt zich met name op de persoonlijkheids-psychologie en de relatie tussen het hebben van geheimen en welzijn


In de forensische psychiatrie en psychologie gaat het om delictIn de forensische psychiatrie en psychologie gaat het om delict--plegers met een psychiatrische stoornis die op last van de rechtplegers met een psychiatrische stoornis die op last van de recht--bank zijn onderzocht en die daarna vaak gedwongen behandeld bank zijn onderzocht en die daarna vaak gedwongen behandeld of begeleid moeten worden om terugval te voorkomen. of begeleid moeten worden om terugval te voorkomen.

In de serie colleges over dit werkterrein komen vragen aan de orde als: “Wat zijn forensisch psychiatrische patiënten voor mensen?”, “Waarin verschillen ze van de gemiddelde jongere of volwassene?”, “Kan een kind al een forensisch psychiatrische patiënt zijn?”, “Hoe kunnen die patiënten worden behandeld?” en “Wat zijn de resultaten daarvan?” Aan de hand van casuïstiek zal worden geïllustreerd hoe in de omgang met forensisch psychiatrische patiënten constant een afweging moet worden gemaakt tussen de gerechtelijke maatregel, datgene wat de patiënt wil en welke medisch-ethisch verantwoorde interventies mogelijk zijn.

Doel van de colleges is inzicht te bieden in enkele centrale thema’s in de forensische (jeugd)psychiatrie en psychologie. Tijdens de cursus gaat het vooral om bijdragen vanuit de psychiatrie en klinische psychologie aan de diagnostiek, behandeling en begeleiding van veelal gewelddadige patiënten, zowel adolescenten als volwassenen. Deelnemers moeten er rekening mee houden dat zo nu en dan gesproken zal worden over schokkende gebeurtenissen.

HOORCOLLEGE psycholoGie/psychiAtrie

Hoofdstukken uit de forensische Hoofdstukken uit de forensische psychiatrie en psychologiepsychiatrie en psychologieEen balans tussen wetgeving en Een balans tussen wetgeving en behandeling behandeling Dr. Ruud Hornsveld (kerndocent) e.a.

1423BL



LocatieWoudestein

Kosten€ 240,-



Dr. R. H.J. Hornsveld (1946) is klinisch psycholoog, supervisor van de Vereni-ging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie (VGCt) en lid van het NIP. Hij is verbonden aan de afdeling Psychiatrie van Erasmus MC te Rotterdam. Hij was van 1997 tot 2013 als klinisch psycholoog/wetenschappelijk onder-zoeker verbonden aan FPC de Kijvelanden te Poortugaal. Voor zijn disser-tatie over de ontwikkeling en evaluatie van de Agressiehanteringstherapie ontving hij in 2008 de prof.dr. P.E. Boekeprijs.


1423JC

CURSUS socioloGie

Young @ Mind: onzichtbaar Young @ Mind: onzichtbaar Rotterdam Rotterdam Etnografisch en digitaal onderEtnografisch en digitaal onder--zoek door uzelf, in eigen stadzoek door uzelf, in eigen stadFreek de Haan MSc

Data4, 11, 18, 25 maart1, 8, 15, 22 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 210,- (inclusief excursie)


Aantal bijeenkomsten7 (en één middag zelfstandig onderzoek)

LiteratuurFragmenten uit het online boek Paris: Invisible City (gratis te downloaden via: http://www.bruno-latour.fr/node/95


BijzonderhedenEr zal gebruik worden gemaakt van ‘Google docs’ om samen aan het onderzoek te werken. Begeleiding om hiermee te werken is aanwezig. Vaardigheden met dit programma zijn aldus niet vereist.

F. de Haan MSc studeerde en doceerde sociologie aan de Erasmus Univer-siteit Rotterdam, in de richtingen Algemene Sociologie en Grootstedelijke Vraagstukken en Beleid. In zijn huidige functie is hij promovendus en docent aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Waar begint Rotterdam en waar houdt Rotterdam op? op het Waar begint Rotterdam en waar houdt Rotterdam op? op het eerste gezicht lijken de grenzen van Rotterdam duidelijk. eerste gezicht lijken de grenzen van Rotterdam duidelijk.

Zoek een bushokje op en het daar gehangen kaartje te zien: daar is Rot-terdam. Alhoewel.. het Rotterdams riool, de patat van Bram Ladage en de gedichten van Jules Deelder zijn toch ook deel van Rotterdam, maar blijven buiten beeld op de kaart van deze stad. De moderne geografie en haar kaarten, maar ook de sociale wetenschappen met haar statistieken geven ons een ‘overzicht’ van stad en land. Alsof zetelend op Gods schoot lijkt niets voor deze wetenschappen onzichtbaar. Of hebben we hier te maken met een historisch nogal eigenaardige claim van ‘overzicht’? Een overzicht dat het Rotterdam dat leeft, broeit en doet, buiten beschouwing laat.In deze cursus gaan we in de voetsporen van beroemd wetenschapsan-tropoloog Bruno Latour, die het in 1998 al voor Parijs deed, onderzoeken hoe Rotterdam door verschillende instituten in beeld wordt gebracht. Zodoende betwijfelen we de claim van veel wetenschappers dat met kaartenenstatistiekeneenstadinzijntotaliteitoverzienwordt;wezullenontdekken hoeveel er buiten de scope van dit soort onderzoeken valt, en leren tegelijkertijd hoe en waarom dit ‘onzichtbare’ gedeelte van de stad wél onderzocht kan en moet worden. Dat doen we middels etnografisch onderzoek, begeleid door de docent. Deze cursus bestaat uit zowel onderzoek en theorie. U gaat naar diverse instituten om als een antropoloog de stad te observeren. Aan de hand van uw observaties en de colleges over de theorie, gaat u gezamenlijk digitaal aan een onderzoek werken. Rotterdam is op deze manier nog nooit onder-zocht, en ook de samenstelling van ‘onderzoekers’ is uniek. Dit is precies wat wetenschapsantropologen bedoelen met ‘technische democratie’, namelijk dat niet-wetenschappers participeren in onderzoek over hun eigen wereld. Daarom is het uiteindelijke doel (naast plezier beleven), samen stap voor stap tot een unieke publicatie te komen in een peer reviewed wetenschappelijk tijdschrift.


Misschien is muziek wel dé kunst van alle kunsten waar we ons Misschien is muziek wel dé kunst van alle kunsten waar we ons het meest in kunnen verliezen. Dat is een groot raadsel. Hoe komt het meest in kunnen verliezen. Dat is een groot raadsel. Hoe komt het dat dit abstracte verschijnsel, bestaande uit pure klank, ons zo het dat dit abstracte verschijnsel, bestaande uit pure klank, ons zo kan ontroeren en vervoeren? kan ontroeren en vervoeren?

Muziekfilosofie is een van de oudste vakken die er bestaan. In de traditie van Pythagoras is de fascinerende gedachte gekoesterd dat de hemel-lichamen in mooie wiskundige verhoudingen ten opzichte van elkaar bewegen. Op die manier zouden ze een onhoorbare hemelse muziek voortbrengen, de muziek der sferen. Hoe fascinerend deze gedachten ook zijn, ze sluiten niet meer aan bij onze muzikale ervaring. Pas in het midden van de 19e eeuw komt een muziekesthetica op die recht probeert te doen aan de eigenheid van de muziek zelf, en zelfs die wordt pas in het midden van de 20e eeuw filosofisch verwerkt. Het is met name deze nieuwe muziekfilosofie die zal worden besproken, ook de traditie van de harmonie der sferen aan bod komt in deze cursus.

In de canon van de hedendaagse muziekfilosofie gaat het om vragen als: wat is klank eigenlijk, en wanneer gaat klank over in muziek? Is muziek een taal, en wat zijn overeenkomsten en verschillen tussen muziek en taal? Kan muziek bijvoorbeeld iets meedelen of een verhaal vertellen? Of is muziek de taal der emoties, en wat bedoelen we daar dan mee? Kan muziek wel emoties uitdrukken? Wat is een muziekwerk voor een soort object? Hoe kan muziek, een verschijnsel dat bij uitstek geldt als tijdelijk en vluchtig, zo sterk een besef van tijdloosheid en transcendentie opwekken?

De cursus is geschikt voor alle liefhebbers van (klassieke) muziek die geïn-teresseerd zijn in filosofische vragen die worden ingegeven door het raad-selachtige verschijnsel muziek. Natuurlijk zullen luisterfragmenten de cursus illustreren en uw denken én spreken over muziek verbreden en verdiepen.

CURSUS exActe wetenschAppen – wiskunde

Welke taal spreekt de muziek?Welke taal spreekt de muziek?Inleiding tot de muziekfilosofieInleiding tot de muziekfilosofieDrs. Erik Heijerman

1423KC



LocatieWoudestein

Kosten€ 230,-



LiteratuurErik Heijerman en Albert van der Schoot (red.), Welke taal spreekt de muziek? Muziekfilosofische beschouwingen. Budel: Damon 2005. ISBN 9789055736041, prijs € 16,90. Daarnaast worden enkele losse artikelen uitgereikt.

Drs. E. Heijerman studeerde wiskunde en wijsbegeerte aan de Universiteit Utrecht en klavecimbel aan het Brabants Conservatorium in Tilburg. Hij geeft al enkele jaren cursussen bij het HOVO van diverse universiteiten, treedt regelmatig op als spreker over diverse filosofische onderwerpen, en is actief als musicus in de Domkerk te Utrecht.


1424KLDe natuurwetenschap heeft in de afgelopen paar honderd jaar een De natuurwetenschap heeft in de afgelopen paar honderd jaar een beslissende invloed gehad op nagenoeg ieder levensterrein. Met beslissende invloed gehad op nagenoeg ieder levensterrein. Met als inspiratiebron het boek ‘Fact, Faith and Fiction in the Developals inspiratiebron het boek ‘Fact, Faith and Fiction in the Develop--ment of Science’ van R. Hooykaas (1906-1994) zal op de ontwikkement of Science’ van R. Hooykaas (1906-1994) zal op de ontwikke--ling van dit onderdeel van de menselijke cultuur worden ingegaan. ling van dit onderdeel van de menselijke cultuur worden ingegaan.

Die ontwikkeling kan worden gezien als een ontdekkingsreis. Bij die zoektocht spelen drie elementen een hoofdrol. Allereerst, de feiten. Maar wat valt daar eigenlijk onder? Dat ligt minder eenvoudig dan het wellicht lijkt. In de tweede plaats geloofselementen. Soms van religieuze, maar veelal ook van niet-religieuze aard. Bij dit laatste kan men denken aan een onderliggend (a priori) vertrouwen (fiducie) in het bestaan van een kosmi-sche orde of in het belang van (heuristische) principes als elegantie, sym-metrie en harmonie. Tenslotte de verbeelding (fictie). Deze manifesteert zich in het gebruik van hypothesen, (wiskundige) modellen en analogieën.Het wetenschapsgebied waarom het hier gaat wordt tot de zogeheten exacte vakken gerekend. Een terrein dat door objectiviteit lijkt uit te munten, maar waar toch allerlei menselijke, soms al te menselijke, fac-toren de ontwikkeling mede bepalen. Iets dat duidelijk wordt wanneer men een blik slaat achter de façade van de a posteriori gefatsoeneerde wetenschappelijke verantwoording der natuuronderzoekers (aldus Hooykaas). Een verantwoording die niet zelden een geïdealiseerd (of zelfs verdraaid!) beeld geeft van de wordingsgeschiedenis van de betreffende denkbeelden. En waarbij, ironisch genoeg, soms juist via zo’n ‘oneigen-lijke’ presentatie de ontwikkeling van de wetenschap op cruciale wijze in positieve zin werd beïnvloed.

HOORCOLLEGE wiskunde

Feit, fiducie en fictie Feit, fiducie en fictie De natuurwetenschap De natuurwetenschap als mensenwerkals mensenwerkProf.dr. Harm Bart

Data19 februari5, 12, 19, 26 maart2 april 2015


LocatieWoudestein

Kosten€ 180,-



BijzonderhedenDeze lezingencyclus heeft een bèta-aspect. Bij de concrete vormgeving wordt echter nadrukkelijk naar algemene toegankelijkheid gestreefd.

Prof.dr. H. Bart is emeritus hoogleraar wiskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij studeerde aan de Vrije Universiteit en behaalde daar ook zijn doctorsgraad.

Eerste semesterHovo Den Haag

Rooster eerste semester - Den HaagRooster eerste semester - Den Haag


MA

An

DA

G 10.00 - 12.30 De vele facetten van Parijs drs. Simon Burgers 1411DCH Cursus 107

13.30 - 16.00 1000 jaar Europese cultuur deel 6 drs. Chris Nigten e.a. 1411LCH Cursus 102

13.30 - 16.00 The British War poets drs. Minny Willing-Kosman

1411MLH Hoorcollege 112

DIn

SDA

G

10.00 - 12.30 De kunst van het Reizen ir. Karin Anema 1412DLH Hoorcollege 103

10.00 - 12.30 De waardebepaling van Kunst drs. Jim van der Meer Mohr

1412ELH Hoorcollege 110

10.00 - 12.30 Haagse Woonhotels drs. Marcel Teunissen 1412FLH Hoorcollege 100

13.45 - 16.15 Inleiding in de psychologie dr. Andreas Wismeijer 1412RLH Hoorcollege 116

Wo

EnSD

AG

10.00 - 12.30 Toen bekend, nu (bijna) vergeten - terecht? De Man, Boudier, Naefff, Bomans

dr. G. Vaartjes (Gé) 1413FLH Hoorcollege 113

10.00 - 12.30 Valt België uit elkaar? dr. Paul van Velthoven 1413ELH Hoorcollege 106


dr. Yvette de Groot 1413DLH Hoorcollege 108

13.30 - 16.00 1000 jaar Europese cultuur deel 3 drs. Chris Nigten e.a. 1413RCH Cursus 104


dr. Yvette de Groot 1413OLH Hoorcollege 108

13.30 - 16.00 Hannah Arendt Trixie Hölsgens MA 1413PLH Hoorcollege 101

13.30 - 16.00 Indonesië en Nederland door de eeuwen heen

drs. Tom van der Geugten

1413SCH Cursus 105

13.30 - 16.00 Beethoven, revolutionair romantisch

drs. Frans Jansen 1413QLH Hoorcollege 114

Do

nD

ERD

AG 10.00 - 12.00 In het nationaal Archief,

Nederlandse politiek met historische archiefstukken

drs. Robin te Slaa 1414DLH Hoorcollege 115

13.30 - 16.00 Middeleeuwse kathedralen in Italië

drs. Ernest Kurpershoek 1414NLH Hoorcollege 111

98 Hovo Den Haag

Rooster eerste semester - Den HaagRooster eerste semester - Den Haag Rooster tweede semester - Den HaagRooster tweede semester - Den Haag


MA

An

DA

G 13.30 - 16.00 Rembrandt, de laatste jaren

drs. Thea Willemsen 1421JLH Hoorcollege 127

13.30 - 16.00 Balans van de Europese Cultuur

drs. Chris Nigten e.a. 1421KLH Hoorcollege 126

DIn

SDA

G

10.00 - 12.30 Nieuwe Haagse School drs. Marcel Teunissen 1422DLH Hoorcollege 118

13.30 - 16.00 Michelangelo drs. Johan Holtrop 1422MLH Hoorcollege 128

13.30 - 16.00 Nietszches Erfenis drs. Jan Lagendijk 1422NLH Hoorcollege 119

13.45 - 16.15 Inleiding in de Persoonlijkheidspsychologie

dr. Andreas Wismeijer 1422PLH Hoorcollege 132

Wo

EnSD

AG

10.00- 12.30 Voorbeeld of schrikbeeld? Het Amerikaanse politieke systeem verklaard

Tanja Groenendijk - de Vos MA

1423FCH Cursus 131

10.00 - 12.30 Het Epos Gilgamesj dr. Johan Peeters 1423ELH Hoorcollege 124

13.30 - 16.00 Orthodoxe religie drs. Argyris Angelou 1423MLH Hoorcollege 123

13.30 - 16.00 Een rondgang door de geschiedenis van de Wiskunde

dr.ir. Teun Koetsier 1423NLH Hoorcollege 133

13.30 - 16.00 1000 jaar Europese cultuur deel 4 drs. Chris Nigten e.a. 1423QCH Cursus 122

13.30 - 16.00 Purcell en Händel: Engelands muzikale gouden eeuw

drs. Frans Jansen 1423PLH Hoorcollege 130

14.00 - 15.30 Voordracht: Gilgamesj Joop Keesmaat 1423OLH Hoorcollege 125

Do

nD

ERD

AG 10.00 - 12.30 Vragen naar de Mens drs. Wijnand Noot 1424FLH Hoorcollege 120

10.00 - 12.30 Nieuwe synagogen in Duitsland drs. Nelleke Kan - van Dischoeck

1424ELH Hoorcollege 129

13.30 - 16.00 Inzicht in de aarde dr. Leo Minnigh 1424LLH Hoorcollege 121


100 Eerste semester Hovo Den Haag

Het was het Haagse antwoord op het tekort aan dienstpersoneel Het was het Haagse antwoord op het tekort aan dienstpersoneel aan het begin van de 20e eeuw. In 1920 werd in de hofstad een aan het begin van de 20e eeuw. In 1920 werd in de hofstad een nieuw type luxe woongebouw geïntroduceerd. Het succes van het nieuw type luxe woongebouw geïntroduceerd. Het succes van het zogenaamde woonhotel laat zien hoe groot destijds de behoefte zogenaamde woonhotel laat zien hoe groot destijds de behoefte aan wooncomfort was en ook dat een aanzienlijk deel van de aan wooncomfort was en ook dat een aanzienlijk deel van de Haagse elite prefereerde in de periferie van de binnenstad te Haagse elite prefereerde in de periferie van de binnenstad te wonen. wonen.

Het door internationale voorbeelden geïnspireerde woonhotel vormde het stedelijk alternatief voor het wonen in een villa. Het betrof een soort, vaak op ideologische grondslag gebouwde serviceflat avant la lettre, waarin bewoners gebruik konden maken van tal van individuele en collectieve voorzieningen. Bijvoorbeeld een restaurant, een bibliotheek, een wijn- en bierkelder, een biljartkamer, boodschappen- en spijsliftjes, vuilstortkokers en aparte logeervertrekken. Tevens werden de nieuwste bouwtechnische inzichten toegepast en werden de woningen voorzien van allerlei nieuwe gemakken. Door al het wooncomfort kon het dienstpersoneel tot een minimum worden beperkt.

Een indrukwekkende reeks van woonhotels behoort tot de hoogtepunten van de Haagse architectuur, waaronder Huize Boschzicht (1920), Wilshout (1926), Arendsburg (1926), Zorgvliet (1927), de Hogenhout (1930), de Willemsparkflat (1931), Duinwijck (1932) en de parkflat Marlot (1934).

De meeste woonhotels worden gerekend tot de beste gebouwen in de bouwstijl van de Nieuwe Haagse School. De door Jan Duiker en Jan Gerko Wiebenga ontworpen woontoren Nirwana (1929) is het enige Haagse woonhotel dat is uitgevoerd in de stijl van het Nieuwe Bouwen. De belangrijkste woonhotels worden chronologisch behandeld, waarbij ook aandacht wordt geschonken aan de huidige status.

HOORCOLLEGE Architectuur

Haagse WoonhotelsServiceflat avant la lettreDrs. Marcel Teunissen

1412FLH



LocatieISS, Den Haag

Kosten€ 180,-



Drs. M. Teunissen studeerde bouwkunde aan de TU Delft en kunstgeschie-denis aan de RU Leiden. Hij ontplooit als zelfstandig architectuurhistoricus tal van activiteiten, met als specialisme de stedenbouw en architectuur van Den Haag en Rotterdam. Van 2004 tot en met 2012 was hij docent architectuur voor het HOVO in Den Haag.


1413PLHHannah Arendt, 1906 geboren in Hannover en 1975 overleden Hannah Arendt, 1906 geboren in Hannover en 1975 overleden in new York, was een Duits-Joodse, later Amerikaanse politiek in new York, was een Duits-Joodse, later Amerikaanse politiek filosoof. In deze cursus werpen we een blik op haar fascinerende filosoof. In deze cursus werpen we een blik op haar fascinerende leven én werk en gaan we de sporen na die zij heeft achter-leven én werk en gaan we de sporen na die zij heeft achter-gelaten. gelaten.

In de eerste sessie kunt u een inleiding in haar belangrijkste gedachte-gangen en een korte biografie verwachten. Martin Heidegger, één van haar leermeesters en voor korte tijd haar geliefde, zal hierbij ook aan bod komen. In de tweede sessie zullen we Arendts leven en werk in de VS bekijken, waar zij vanaf de jaren ’30 verbleef: eerst in ballingschap, maar daarna vrijwillig. Haar beroemde werk The Origins of Totalitarianism dat in 1951 in New York verscheen, zal hierbij ingeleid worden. Tijdens de derde sessie zal haar tweede hoofdwerk Eichmann in Jerusalem uit 1963 beschouwd worden, waarin zij de beroemd-beruchte stelling van de ‘banaliteit van het kwaad’ deed. Uiteraard gaan we niet voorbij aan de kritieken die werden geuit op dit werk vanuit verschillende hoeken. Tot slot zullen we Arendts ‘netwerken’ bekijken: in welke wisselwerking stond zij met andere (Joods-Duitse) dichters en denkers? Aan bod komen bijvoorbeeld haar vriendschap met Walter Benjamin, haar affiniteit met Franz Kafka en haar problematische relatie tot Theodor W. Adorno. Door het bestuderen van haar leven, werk en de bovengenoemde constellaties, kunnen we Arendt in een historische context plaatsen en zien we welke invloed zij op het cultureel-politieke denken had en nog steeds heeft.

HOORCOLLEGES FilosoFie

Hannah ArendtLeven en werk Trixie Hölsgens MA

Data12, 19, 26 november3, december 2014

TijdWoensdag, 13.30 – 16.00 uur


Kosten € 120,-



B.D.L.M. Hölsgens MA is werkzaam bij de opleiding Duitse Taal en Cultuur van de Universiteit van Amsterdam, en de Radboud Universiteit Nijmegen. In Amsterdam studeerde zij ook Duitse Letterkunde, Wijsbegeerte en Literatuurwetenschap. Daarnaast is zij werkzaam als zelfstandig docent, onder andere bij HOVO Rotterdam, Amsterdam en Alkmaar. Voor meer informatie en contact, zie: www.art-weise.nl


Europa in de twintigste eeuw is wel aangeduid als een duister Europa in de twintigste eeuw is wel aangeduid als een duister continent. Door twee wereldoorlogen raakt het oude werelddeel continent. Door twee wereldoorlogen raakt het oude werelddeel in ongekend grote problemen. In de strijd tussen vrijheid en totaliin ongekend grote problemen. In de strijd tussen vrijheid en totali--taire regimes triomfeert uiteindelijk de democratie. onder invloed taire regimes triomfeert uiteindelijk de democratie. onder invloed van deze ervaringen slaat optimisme om in pessimisme. Industriavan deze ervaringen slaat optimisme om in pessimisme. Industria--lisatie en massificatie denderen door, maar andere grootmachten lisatie en massificatie denderen door, maar andere grootmachten tasten de Europese hegemonie aan. tasten de Europese hegemonie aan.

De cultuur reflecteert ook maatschappelijke en politieke situaties. Artis-tieke broedplaatsen, zoals Parijs voor WO I en na WO II en Berlijn tijdens het interbellum, bruisen van vernieuwing. Stromingen als Expressionisme, Kubisme, Surrealisme en Existentialisme getuigen hiervan. Uitvindingen als film, radio, televisie en computer weerspiegelen de wetenschappelijke vooruitgang, maar dragen ook bij tot verlies van oude zekerheden. Van Einstein loopt een lijn naar atoombom en Higgs-deeltje. Europa raakt steeds meer onttoverd en geseculariseerd, maar maakt ook kennis met vitale verschijnselen als amerikanisering en jongerencultuur. Na de Val van de Muur strekt het tot dan toe West-Europese eenwordingsproces zich ook uit naar de nieuwe democratieën in Midden- en Oost-Europa.

De overweldigende Europese cultuur van de Twintigste Eeuw staat centraal in deze cursus. Elk van de vijf docenten verzorgt twee colleges per vakgebied: algemene geschiedenis, filosofie, kunst, letterkunde en muziek. Het gaat – onder veel meer – van modernisme tot postmoder-nisme, van Wittgenstein tot Heidegger, van Picasso tot Cobra, van Kafka tot Beckett en van Le Sacre du Printemps tot jazz.

Deze cursus, het zesde deel van de leergang Duizend jaar Europese cultuur, kan afzonderlijk worden gevolgd. In het tweede semester van dit studiejaar verzorgen de docenten een extra cursus: Balans van de Europese cultuur.


Duizend jaar Europese cultuurDeel 6: 1900 – 2000 Twintigste EeuwDrs. Simon Burgers, drs. nelleke Kan – van Dishoeck, drs. Chris nigten, drs. Wijnand noot en dr. Gé Vaartjes

1411LCH

Data29 september6, 13, 27 oktober3, 10, 17, 24 november1, 8 december 2014



Kosten€ 295,-



LiteratuurDe docenten stellen een syllabus samen.

Drs. S.M. Burgers is componist en neerlandicus. Drs. P.L. Kan – van Dishoeck, kunsthistoricus, verzorgt cursussen, lezingen, reizen en excursies. Drs. C.M. Nigten is historicus en docent European Studies. Drs. W.J.H. Noot is filosoof en docent. Dr. G. Vaartjes, neerlandicus, is docent en schreef diverse biogra-fieën van Nederlandse letterkundigen.


1412DLHWaarom reizen we eigenlijk? Willen we onze grenzen verleggen, Waarom reizen we eigenlijk? Willen we onze grenzen verleggen, de wereld ontdekken of juist onszelf tegenkomen? Waar zijn we de wereld ontdekken of juist onszelf tegenkomen? Waar zijn we naar op zoek? In deze lezingenserie verdiept u zich in reizen en naar op zoek? In deze lezingenserie verdiept u zich in reizen en filosofische vraagstukken die dat oproept. Karin Anema belicht filosofische vraagstukken die dat oproept. Karin Anema belicht ervaringen uit haar literaire reisboeken die met een nomadisch ervaringen uit haar literaire reisboeken die met een nomadisch levensgevoel te maken hebben. levensgevoel te maken hebben.

Mexicaanse sneeuw Na een dagenlange eenzame voettocht bereikt zij de Tarahumara indianen op 3000 meter hoogte in Noord-Mexico. Zij leven geïsoleerd in grotten aan de randen van diepe canyons en worden ‘rarámuri’ genoemd – het volk van hardlopers – omdat zij dagen achtereen op blote voeten kunnen rennen. De groeten aan de koningin – reis door SurinameSwitiSranan,eenlandzoandersdanNederland,entochvertrouwd;zoverweg en toch dichtbij. Karin Anema baant zich een weg door Suriname en raakt in de ban van de rijkdom aan culturen en het betoverende binnenland.

De laatste grens – op rendiertrek met de Sámi De Sámi, de inheemsen van Noorwegen, worden het ‘laatste oervolk van Europa’ genoemd. De reis roept vragen op als:de reiziger als indringer, ongastvrijheid, en eenzaamheid.

Anders dan Afrika – een reis naar het hart van Ethiopië. Reizend door Ethiopië ontmoet Karin Anema mensen uit heel verschillende etnische groepen. Hun levens tekenen zich af tegen de achtergrond van de turbulente geschiedenis van dit trotse, onafhankelijke land. Wat maakt Ethiopië zo anders dan de rest van Afrika.


De kunst van het reizen Grenzen verleggen, de wereld ontdekken of jezelf tegenkomenIr. Karin Anema

Data

23, 30 september7, 14 okt 2014

Tijd

Dinsdag, 10.00 – 12.30

Locatie

ISS, Den Haag

Kosten

€ 120,-

Hovo Plusprijs

€ 150,-

Aantal bijeenkomsten

4

Ir. K. Anema is wetenschapsjournaliste en auteur van literaire reisboeken zoals Mexicaanse sneeuw, De weg naar Villarbón, De Noorse liefde van W.F.Hermans, De groeten aan de koningin – reis door Suriname, De laatste grens – op rendiertrek met de Sámi, en Anders dan Afrika – reis naar het hart van Ethiopie. Zie: www.karinanema.com


Dit is het derde deel van een breed opgezette leergang over de Dit is het derde deel van een breed opgezette leergang over de Europese cultuurgeschiedenis vanaf het jaar 1000. De vijf docenten Europese cultuurgeschiedenis vanaf het jaar 1000. De vijf docenten behandelen voor hun vakgebied de belangrijkste begrippen en behandelen voor hun vakgebied de belangrijkste begrippen en ontwikkelingen. Tevens ontdekken de cursisten door deze multiontwikkelingen. Tevens ontdekken de cursisten door deze multi--disciplinaire benadering verrassende overeenkomsten en verdisciplinaire benadering verrassende overeenkomsten en ver--schillen in de rijk geschakeerde Europese cultuur.schillen in de rijk geschakeerde Europese cultuur.

De eerste twee delen van deze leergang hadden achtereenvolgens de Hoge Middeleeuwen en de Late Middeleeuwen tot onderwerp. Deel drie over de Vroegmoderne Tijd I (1500 – 1650) staat op het programma in het eerste semester van het studiejaar 2014-2015. Deel vier (1650 – 1800 Vroeg-moderne Tijd II) volgt in het tweede semester. In het volgende studiejaar zullen de Negentiende Eeuw en de Twintigste Eeuw aan bod komen. De cursussen van deze leergang kunnen afzonderlijk en zonder specifieke voorkennis worden gevolgd.

Elk deel van deze leergang bestaat uit tien colleges, waarvan telkens twee colleges per vakgebied in deze volgorde: algemene geschiedenis (Chris Nigten), filosofie (Wijnand Noot), kunst (Nelleke Kan – van Dishoeck), letterkunde (Gé Vaartjes) en muziek (Simon Burgers).

De docenten voeren de deelnemers in dit derde deel langs uiteenlopende gebeurtenissen, ontwikkelingen, stromingen en hoogtepunten uit de eerste anderhalve eeuw van de vroegmoderne Europese cultuurgeschie-denis. Van – onder veel meer – ontdekkingsreizen en koloniale rijkdom, godsdienstoorlogen in Duitsland en de Nederlanden, Turkse invloed op de Balkan, gouden eeuwen in Spanje en Nederland tot renaissance, barok en absolutisme. Van Luther en Calvijn, Copernicus en Kepler, Michelangelo en Cranach, Shakespeare en Cervantes tot Monteverdi en het eerste operagebouw in Europa.


Duizend jaar Europese cultuurDeel 3: 1500 – 1650 Vroegmoderne Tijd IDrs. Simon Burgers, drs. nelleke Kan – van Dishoeck, drs. Chris nigten, drs. Wijnand noot en dr. Gé Vaartjes

1413RCH

Data1, 8, 15, 29, oktober5, 12, 19, 26 november3, 10 december 2014



Kosten€ 295,-



Literatuur De docenten stellen een syllabus samen.

Drs. S.M. Burger is componist en neerlandicus. Drs. P.L. Kan – van Dishoeck, kunsthistoricus, verzorgt cursussen, lezingen, reizen en excursies. Drs. C.M. Nigten is historicus en docent European Studies. Drs. W.J.H. Noot is filosoof en docent. Dr. G. Vaartjes, neerlandicus, is docent en schreef diverse biogra-fieën van Nederlandse letterkundigen.


1413SCHVeel nederlanders hebben iets met Indonesië. Ze zijn er bijvoorVeel nederlanders hebben iets met Indonesië. Ze zijn er bijvoor--beeld geboren of hebben Indonesische voorouders. ook houden beeld geboren of hebben Indonesische voorouders. ook houden vele nederlanders van de literatuur die speelt in nederlands-Indië vele nederlanders van de literatuur die speelt in nederlands-Indië en zijn liefhebbers van Indisch eten. Indonesië is ook een populaire en zijn liefhebbers van Indisch eten. Indonesië is ook een populaire vakantiebestemming.vakantiebestemming.

Deze cursus gaat over de vraag hoe de relatie tussen Indonesië en Neder-land zich in de loop der eeuwen heeft ontwikkeld, vanaf de prekoloniale tijd tot heden. In het bijzonder gaat het om menselijke contacten en culturele uitwisselingen tegen hun politieke en economische achtergrond.

Sinds oudsher bestonden indirecte handelscontacten tussen Indonesië en Europa. Vanaf ‘de eerste schipvaart’ vanuit Amsterdam naar Bantam (1595/1596) tot de opheffing van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (1799) bepaalden handelscompagnieën de relatie tussen Nederland en Indonesië. De VOC had handelsposten langs de kusten van Azië en bestuurde de Molukken en delen van Java. Van 1800 tot 1914 breidde Nederland zijn kolonie Nederlands-Indië stap voor stap uit. Het Neder-lands imperialisme beleefde zijn hoogtijdagen in de ‘oude tijd’ (tempo doeloe) tussen 1914 en 1942. Er kwam een koloniale ‘Indische’ meng-cultuur tot ontwikkeling. Tijdens de Japanse bezetting (1942-1945) en de onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949) veranderde de verhouding tussen Indonesiërs en Nederlanders ingrijpend. In de jaren 1950 groeiden Indonesië en Nederland snel uit elkaar, wat leidde tot het vertrek van Molukkers en Indische Nederlanders naar Nederland. Na de dekoloni-satie ontwikkelde zich een haat-liefdeverhouding tussen Indonesiërs en Nederlanders. Later was er naast ambivalente gevoelens ook weer ruimte voor zakelijkheid. Wat resten zijn Indonesische sporen in Nederland en Nederlandse sporen in Indonesië.

CURSUS Geschiedenis

Indonesië en nederland door de eeuwen heenDrs. Tom van der Geugten

Data1, 8, 15, 29 oktober 5, 12, 19, 26 november



Kosten€ 240,-



Literatuur Leo Dalhuisen e.a., Geschiedenis van Indonesië, Walburg pers, Zutphen 2006 of 2013 (ISBN 9789057309274, € 39,50).

Drs. T.F. van der Geugten (Bandung 1952) studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is educatief auteur en was als hogeschool-docent verbonden aan de Hogeschool van Amsterdam en Fontys Leraren-opleiding Tilburg.


Waarom is men er tot nu toe in België niet in geslaagd de belanWaarom is men er tot nu toe in België niet in geslaagd de belan--genconflicten tussen Vlamingen en Franstaligen op duurzame genconflicten tussen Vlamingen en Franstaligen op duurzame wijze op te lossen? Bij de stichting van de staat na de opstand van wijze op te lossen? Bij de stichting van de staat na de opstand van 1830 tegen het Hollandse gezag waren deze bevolkingsgroepen 1830 tegen het Hollandse gezag waren deze bevolkingsgroepen nog zo goed als onbekend. Alle sombere verwachtingen over de nog zo goed als onbekend. Alle sombere verwachtingen over de zelfstandigheid van het nieuwe land werden in korte tijd gelogenzelfstandigheid van het nieuwe land werden in korte tijd gelogen--straft. straft.

België maakte met dank aan de Franstalige elite die het bestuur vormde, een vliegende start. Als eerste land in Europa kreeg het een moderne grondwet die de macht van de koning beperkte. Ook economisch ging het zeer voor de wind door de industriële revolutie die op het Europese vasteland in België het eerst plaatsgreep. Pas aan de vooravond van de twintigste eeuw werden de tegenstellingen tussen Vlamingen en Walen duidelijk zichtbaar door de gekozen eenheidsstructuur. Er werd een begin gemaakt met de invoering van taalwetten, die de Vlamingen bescherming moesten bieden tegen de Franstalig georganiseerde staat. Maar dat bleek volstrekt onvoldoende. Uiteindelijk bleek alleen een federale regerings-vorm die in de vorige eeuw tot stand kwam aan de ambities van zowel Vlamingen als Walen recht te kunnen doen.

Speciale aandacht zal uitgaan naar de jongste pogingen in de Belgische politiek na de verkiezingen van mei 2014 om tot een nieuwe afbakening van bevoegdheden te komen tussen Vlamingen en Franstaligen. Verder-gaande opdeling van het land is zeker niet uit te sluiten, maar ook de huidige status quo kan worden voortgezet in afwachting van de realise-ring van radicalere plannen in de toekomst. Een gedetailleerd overzicht van de onderwerpen die aan de orde komen krijgen de deelnemers voorafgaande aan de cursus.


Valt België uit elkaar?Tegenstellingen tussen Vlamingen en Franstaligen Dr. Paul van Velthoven

1413ELH

Data24 september1, 8, 15 oktober 2014



Kosten€ 120,-



Dr. P.J.G. van Velthoven was chef van de opiniepagina van de Haagsche Courant en eerder redacteur buitenland. Een van zijn specialisaties is de Europese politiek. Hij woonde voor korte periodes in zowel Brussel als Berlijn. In 2005 promoveerde hij in Utrecht tot doctor in de politicologie op het werk van de Franse politieke denker Raymond Aron.


1411DCHDe cursus biedt een mix van historische, literaire, musicologische De cursus biedt een mix van historische, literaire, musicologische en kunstzinnige invalshoeken.en kunstzinnige invalshoeken.

Parijs en muziek. Al eeuwen is Parijs een centrum van muziek. Daarom hebben we aandacht voor onder meer Chopin, Berlioz, Ravel en de geruchtmakende première van Strawinsky’s Le sacre du printemps.

Parijs en film. Geen mooier filmdecor dan de straten, pleinen en kades van Parijs. De openingscène uit Last Tango in Paris op de Bir Hakeimbrug over de Seine, de postbode op de Tour Montparnasse in Paris, je t’aime, Alain Delon in regenjas in Le clan des Siciliens, we gaan ze stuk voor stuk bekijken.

Gebouwen van Parijs. In deze cursus even niet de Eiffeltoren en de Sacré-Coeur… die kenden we al. De variatie aan fascinerende gebouwen in Parijs is eindeloos. Kasteeltjes, kerken, bruggen, futuristische kantoorge-bouwen, middeleeuwse stukken stadsmuur, het is er allemaal, en vaak kriskras door elkaar. We besteden speciaal aandacht aan geheimzinnige en charmante bouwwerken die de meeste toeristen links laten liggen.

Geschiedenis van Parijs. Meer dan tweeduizend jaar historie heeft de stad achter zich… vol drama, grandeur en misère. We zullen een stel gebeurte-nissen bespreken die ons helpen te begrijpen waarom de stad is geworden tot wat ze nu is.

Parijs en literatuur. We lezen en bespreken samen delen van werken waarin Parijs een prominente rol speelt. Zowel Franse werken (in vertaling) komen aan bod, zoals die van Simenon en Zola, als Nederlandse, bijvoorbeeld De wandelaar van Adriaan van Dis.

Tijdens elk college komen meerdere invalshoeken aan de orde. Dus in ieder college een boeiend fragment literatuur, stukjes muziek, film, enzo-voort. Speciale wensen van deelnemers kunnen medebepalend zijn voor de keuze van de deelonderwerpen.

CURSUS kunstGeschiedenis

De vele facetten van ParijsEen andere kijk op deze stadDrs. Simon Burgers




Kosten€ 180,-



Literatuur In overleg wordt een leeslijst opgesteld.

BijzonderhedenKennis van de Franse taal is niet vereist.

Drs. S.M. Burgers is componist en neerlandicus. De afgelopen jaren woonde hij ieder voorjaar enkele maanden in Parijs.



Kosten€ 345,- (Inclusief twee dagexcursies naar Antwerpen en Essen in Duitsland met busvervoer, koffie met lekkers, museumentreeprijs en gidsen ter plekke. Lunch is voor eigen rekening. De overige vier tentoonstellingsexcursies zijn exclusief vervoer en entreeprijzen, maar inclusief eenmaal een gids op locatie.)




De serie bestaat uit zes inleidende hoorcolleges rond interessante kunst- of cultuurhistorische tentoonstellingen. Vervolgens bezoekt u die exposities in toon aangevende musea in binnen- en buitenland. In totaal gaat u met een vaste groep cursisten en onder begeleiding van de docent gedurende het hele studiejaar 2014-2015 zesmaal op excursie. Twee excursies daarvan zijn dagvullend. Het programma ziet er, onder voorbehoud, als volgt uit:

oktober 2014Dagexcursie naar Antwerpen met bezoek aan twee tentoonstellingen over de Groote Oorlog. ‘Shooting Range’: fotografie in de vuurlinie, in het FotoMuseum Antwerpen toont hoe voor het eerst foto- en filmbeelden van een oorlog gebruikt werden in kranten, tijdschriften, postkaarten en voor militaire doeleinden. Tevens bezoek aan de tentoonstelling Kunst in de Groote Oorlog, in de Koningin Fabiolazaal.

november 2014Dagexcursie naar Monet, Gauguin, van Gogh … Inspiration Japan in het Museum Folkwang in Essen. Hierin wordt zichtbaar hoe groot de invloed van Japanse kunst, het zgn Japonisme, was op vooral kunstenaars in Frank-rijk aan het eind van de 19de eeuw. Tevens bezoek aan Museum DKM, een particulier museum in Duisburg, dat onder meer oude en moderne kunst uit Azië een dialoog laat aangaan met eigentijdse Europese kunst.

December 2014Mark Rothko in het Gemeentemuseum Den Haag. Deze in Amerika opge-groeide kunstenaar (1903-1970) is vooral bekend om zijn monumentale kleurvelden op doeken groter dan de menselijke maat. De tentoonstelling geeft echter een overzicht van de verschillende fasen van zijn werk. Ook wordt aandacht besteed aan de invloed van Mondriaan op Rothko.

Februari 2015Rembrandt: de laatste jaren in het Rijksmuseum Amsterdam. Aan de hand van bijzondere bruiklenen wordt er een uitgebreid overzicht gegeven van het werk van de meester tussen circa 1652 en zijn dood in 1669. In die jaren bereikte zijn werk een ongekende diepgang.


MuseumbezoekLangs kunsthistorische toptentoonstellingenDr. Yvette de Groot

1413DLH1413oLH


Maart 2015Victor Vasarely in de Kunsthal Rotterdam. Voor het eerst in Nederland wordt aandacht geschonken aan het werk van deze Frans-Hongaarse kunstenaar (1906-1997). Vasarely wordt beschouwd als de vader van de Op(tical) Art, een richting in de schilderkunst die een spel speelt met optische illusies van ruimtelijkheid.

April 2015De papierknipsels van Henri Matisse in het Stedelijk Museum Amsterdam. Zijn knipselkunst was technisch verwant aan de collage. Hij begon in 1940 te werken met deze methode en vanaf dat moment zou dit medium zijn werk domineren tot het einde van zijn leven.

Dr Yvette de Groot was adjunct-directeur van het historische Museum Flehite in Amersfoort. Na haar promotie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam in 2003 is zij vooral werkzaam als docent bij verschillende HOVO-instellingen. Zij begeleidt ook internationale museumreizen voor LabrysReizen uit Nijmegen. Tevens heeft zij een eigen bedrijf voor museum-bezoek www.museumtopics.nl.

Woensdag ochtend1413DLH10.30 - 12.30 uur

Data colleges1 oktober 20145 november 20143 december 20144 februari 20154 maart 20151 april 2015

Data excursies8 Okt 2014 = dagexcursie12 november 2014 = dagexcursie10 december 2014Afwijkend, 18 februari 201511 maart 20158 april 2015

Woensdag middag1413oLH13.30 - 15.30 uur

Data colleges1 oktober 20145 november 20143 december 20144 februari 20154 maart 20151 april 2015

Data excursies15 oktober 2014 = dagexcursie19 november 2014 = dagexcursie10 december 2014Afwijkend, 18 februari 201511 maart 20158 april 2015


In drie colleges zal een beeld worden geschetst van de mechaIn drie colleges zal een beeld worden geschetst van de mecha--nismen van de kunstmarkt en de factoren die een rol spelen bij de nismen van de kunstmarkt en de factoren die een rol spelen bij de prijsstelling van kunstvoorwerpen en antiek. Tevens zal aandacht prijsstelling van kunstvoorwerpen en antiek. Tevens zal aandacht worden geschonken aan taxaties, het toeschrijven van schilderijen worden geschonken aan taxaties, het toeschrijven van schilderijen en identificeren van portretten en kunsttechnieken. en identificeren van portretten en kunsttechnieken.

Het doel van deze kleine collegeserie is dat de cursist enig inzicht krijgt in de kunstmarkt en aspecten die van belang zijn bij de prijsvorming. Tevens zullen we leren hoe een kunsten antiekveiling werkt (nationaal en internationaal) en worden we vertrouwd gemaakt met jargon van de veilingcatalogus.

In het eerste college zal een schets worden gegeven van de geschiedenis van het veilingwezen en zullen diverse aspecten van de kunstmarkt worden belicht.

Het tweede college zal worden gewijd aan de wijze waarop prijzen tot stand komen en met name welke factoren van belang zijn bij de prijsvor-ming. Ook zal worden uitgelegd hoe een veiling werkt en wat de diverse grondslagen voor taxaties zijn.

In het derde college zullen vervalsingen aan de orde komen en zal een korte introductie over kunsttechnieken worden gegeven.


Wat bepaalt de waarde van een kunstwerk?De ins en outs van de kunstmarktDrs. Jim van der Meer Mohr

1412ELH

Data4, 11, 18 november 2014



Kosten€ 90,-



Drs. J. der Meer Mohr is als kunsthistoricus afgestudeerd aan de Universiteit van Utrecht. Sedert 1 januari 2005 is hij werkzaam als freelance fine art consultant en sinds vier jaar is hij als docent verbonden aan de Nyenrode New Business School te Amsterdam.


1414nLHItalië bezit een fantastisch kerkelijk erfgoed, dat tot de hoogteItalië bezit een fantastisch kerkelijk erfgoed, dat tot de hoogte--punten behoort van de mondiale cultuurgeschiedenis. Voortboupunten behoort van de mondiale cultuurgeschiedenis. Voortbou--wend op de grondslagen die in de Romeinse tijd waren gelegd, wend op de grondslagen die in de Romeinse tijd waren gelegd, verrezen in de eeuwen na het jaar 1000 in iedere Italiaanse verrezen in de eeuwen na het jaar 1000 in iedere Italiaanse stad kathedralen en kerken die elkaar in schoonheid in rijkdom stad kathedralen en kerken die elkaar in schoonheid in rijkdom probeerden te overtreffen. Tot de dag van vandaag zijn ze probeerden te overtreffen. Tot de dag van vandaag zijn ze inspirerende voorbeelden van waartoe een stedelijke gemeeninspirerende voorbeelden van waartoe een stedelijke gemeen--schap in staat is.schap in staat is.

De kathedralen worden per streek behandeld, waarbij telkens één repre-sentatief bouwwerk voor een regio als uitgangspunt wordt genomen. Aan de orde komen de historische context, de specifieke omstandigheden die tot de bouw hebben geleid, de architectonische verschijningsvorm, ornamentiek, en kunstwerken. Vervolgens worden de varianten van een regionale stijl bekeken. Er wordt gelet op de overeenkomsten die tot een regionale bouwstijl hebben geleid, maar ook naar datgene wat een bouwwerk tot een unieke uitdrukking van een stad maakt, de zoge-naamde genius loci.

Aan de orde komen: • Oorsprongvandekerkelijkearchitectuur:basilica’senmausolea• Pisaanseromaansebouwkunst:deDomvanPisa• NormandischebouwkunstinSicilië:Monreale• Apulischeromaansebouwkunst:TranienBitonto• Lombardischeromaansekathedralen:Modena• ToscaneenUmbrië:dekathedralenvanFlorenceenSiena/Orvieto


Middeleeuwse Kathedralen in ItaliëOngekende schoonheid en rijkdomDrs. Ernest Kurpershoek

Data13, 20, 27 november4, 11 december 2014



Kosten€ 150,-





Honderd jaar geleden brak de Eerste Wereldoorlog uit. Dit hele Honderd jaar geleden brak de Eerste Wereldoorlog uit. Dit hele jaar zijn overal herdenkingen gepland en de media besteden er op jaar zijn overal herdenkingen gepland en de media besteden er op allerlei manieren aandacht aan. allerlei manieren aandacht aan.

In Groot Brittannië verwijst men ernaar onder de naam The Great War, om de omvang en de verwoesting en de ontzetting die ermee gepaard gingen, aan te geven. Onder de Engelse manschappen bevonden zich opvallend veel Engelse dichters die ervoor gezorgd hebben dat we honderd jaar later nog steeds kunnen zien hoe de oorlog hun inzichten en hun manier van schrijven veranderde. In deze cursus zal aandacht worden besteed aan het literaire klimaat aan het begin van de 20e eeuw en de wijze waarop deze dichters een stem gaven aan iets wat eigenlijk niet te beschrijven was. Na de inleiding staat telkens één dichter centraal, maar er zal ook verwezen worden naar andere dichters die tot de groep behoren. De cursus kent de volgende opzet:

• Inleiding• RupertBrooke• CharlesSorley• SiegfriedSassoon• WilfredOwen• IsaacRosenburg• Conclusies


The British War PoetsStem geven aan iets dat niet te beschrijven is Drs. Minny Willing-Kosman

1411MLH

Data6, 13, 27 oktober3,17, 24 november8 december 2014



Kosten€ 210,-



Literatuur Poetry of the First World War, ed. Tim Kendall, Oxford University Press, ISBN 987019581443 (in augustus 2014 verschijnt een paperback versie van dit boek)

Drs. M.A.Willing-Kosman studeerde in Amerika (Hollins College, Virginia) en daarna tussen 1966 en 1973 aan de Universiteit van Leiden (doctoraal Engelse taal- en letterkunde). Ze was als docent verbonden aan de leraren-opleiding te Rotterdam Na haar pensionering gaf ze al verschillende HOVO cursussen, o.a. Engelse poëzie van de 19e, 20e eeuw en Ulysses, van James Joyce. Haar specialisatie is taalvaardigheid, literatuur en geschiedenis.


1413FLHDe laatste jaren valt veelvuldig de term ‘canon’. Een wetenschapDe laatste jaren valt veelvuldig de term ‘canon’. Een wetenschap--pelijke commissie stelde vast wat een gemiddelde, ontwikkelde pelijke commissie stelde vast wat een gemiddelde, ontwikkelde nederlander van de vaderlandse geschiedenis en cultuur dient nederlander van de vaderlandse geschiedenis en cultuur dient te weten en stelde op deze basis een ‘canon’ op. ook op literaire te weten en stelde op deze basis een ‘canon’ op. ook op literaire terrein wordt wel over de ‘literaire canon’ gesproken. terrein wordt wel over de ‘literaire canon’ gesproken.

Daarmee wordt bedoeld een verzameling van literaire werken, die voor onze samenleving als waardevol erkend worden en dienen als referentie-punt in de literaire beschouwing en in het onderwijs. Een roman als Max Havelaar en werken van Louis Couperus en W.F. Hermans horen er onge-twijfeld in thuis. Het is belangrijk dat er zo’n serie titels ontstaat ‘die elke Nederlander zou behoren te kennen’, maar het is tevens goed te beseffen dat zo’n canon maar een klein deel van onze literatuurgeschiedenis bevat. Honderden auteurs vallen buiten de canon-boot en dreigen daardoor op den duur helemaal buiten beeld te geraken.

In deze cursus maakt u, wellicht hernieuwd, kennis met enkele schrijvers en schrijfsters die ooit naam hadden en gewaardeerd werden, maar nét buiten de canon vallen. Nog niet zo lang geleden maakten ze deel uit van de verplichte kost in literatuurboeken in het onderwijs, maar nu zijn ze hooguit nog als een voetnoot terug te vinden. Hoe is dat gekomen? Hoe werkt het proces van vergetelheid, waardering en herwaardering? Wie waren deze auteurs en wat voor werk schreven ze? Hoe was hun levens-verhaal? In welke periode van onze literatuurgeschiedenis horen zij?

In de collegereeks ‘Toen bekend, nu (bijna) vergeten – terecht?’ worden enkele schrijvers uit de coulissen van de literatuurgeschiedenis gehaald worden om nog eens volop in de schijnwerpers geplaatst te worden.


Toen bekend, nu (bijna) vergeten - terecht? De Man, Boudier-Bakker, Naefff, BomansDr. Gé Vaartjes

Data1, 8, 15, 29 oktober 2014



Kosten€ 120,-



Dr. G. Vaartjes is neerlandicus. Hij werkt bij het Haagse Gymnasium Haga-num, doet daarnaast onderzoek en publiceert. In 1999 verscheen van zijn hand een biografie over Herman de Man, in 2010 promoveerde hij op een biografie over Top Naeff en thans werkt hij aan een biografie over Godfried Bomans. Hij gaf de afgelopen jaren verschillende Hovo-colleges.


Hoewel Ludwig van Beethoven (1770-1827) enerzijds samen met Hoewel Ludwig van Beethoven (1770-1827) enerzijds samen met Haydn en Mozart wordt ingedeeld bij de zogeheten Weense Haydn en Mozart wordt ingedeeld bij de zogeheten Weense Klassieken, wordt hij ook gezien als het begin van de muzikale Klassieken, wordt hij ook gezien als het begin van de muzikale Romantiek. Romantiek.

Geheel in de geest van de vroege 19e eeuw groeide hij uit tot de geniale kunstenaar die nieuwe wegen insloeg, brak met de geijkte genres en vormen en wiens status mythische proporties aannam. Tot begin 20e eeuw was hij de meest invloedrijke componist die voor vrijwel alle grote componisten een onuitputtelijke inspiratiebron was. Het gevolg hiervan was dat hij tot ver in de vorige eeuw beschouwd werd als ‘de grootste componist aller tijden’ en zijn Negende Symfonie gezien werd als het meest ultieme muziekstuk ooit gecomponeerd. Dat laatste ligt tegenwoordig genuanceerder maar zijn revolutionaire verdiensten zijn nog immer onbetwist.

Aan de hand van Beethovens biografie zal tijdens deze 4-delige cursus gekeken worden hoe hij in zijn jonge jaren als aanstormend en eigen-zinnig klaviervirtuoos zich spoedig losweekte van zijn 18e eeuwse wortels en hoe hij op bevlogen wijze nieuwe paden ging bewandelen. Met behulp van de belangrijkste genres uit die tijd zal, tegen het licht van de vroege Romantiek, geanalyseerd worden wat hij daadwerkelijk veranderde en waarin hij zich onderscheidde van zijn tijdgenoten. Ook zal behandeld worden welke maatschappelijke, politieke en ideologische ontwikkelingen van invloed waren op zijn leven en muziek. Uiteraard zal de cursus rijkelijk geïllustreerd worden met passende muziek-voorbeelden, uitgevoerd door de beste Beethoven-vertolkers van deze tijd.

• Muzikalecontextrond1800:filosofie,esthetiekenmuzikalevormen• Jeugdenopleiding:vanBonnnaarWenen• TriomfentragiekinWenen• Delaatstejaren:ziekteenafscheid


BeethovenRevolutionair romantisch en geniaal kunstenaarDrs. Frans Jansen

1413QLH

Data24 september1, 8, 15 oktober 2014



Kosten€ 120,-






1414DLHRond 1848 was de nederlandse politiek een aangelegenheid van Rond 1848 was de nederlandse politiek een aangelegenheid van een selecte groep liberale en conservatieve heren van stand. Door een selecte groep liberale en conservatieve heren van stand. Door verschillende uitbreidingen van het kiesrecht en de opkomst van verschillende uitbreidingen van het kiesrecht en de opkomst van de politieke partijen veranderde dit gaandeweg. In 1879 richtte de politieke partijen veranderde dit gaandeweg. In 1879 richtte Abraham Kuyper (door zijn volgelingen vereerd als ‘Abraham de Abraham Kuyper (door zijn volgelingen vereerd als ‘Abraham de Geweldige’) de eerste politieke partij op: de Anti-Revolutionaire Geweldige’) de eerste politieke partij op: de Anti-Revolutionaire Partij. In 1881 volgde de Sociaal-Democratische Bond, waarvan Partij. In 1881 volgde de Sociaal-Democratische Bond, waarvan Ferdinand Domela nieuwenhuis de verafgoodde leider was. Ferdinand Domela nieuwenhuis de verafgoodde leider was.

Behalve het verschijnsel politieke partij deed met Kuyper en Domela Nieuwenhuis een nieuw type politicus zijn intrede: een charismatisch leider die streefde naar de emancipatie van zijn achterban en daarbij massamobilisatie en demagogische agitatie niet schuwde. Hierna zouden ook de katholieken zich politiek organiseren en volgden de liberalen tegenstribbelend. De verzuiling was spoedig een feit. Wijzigingen in het kiesstelsel in 1917 maakten de parlementaire entree van kleine en dikwijls ook extremistische partijen mogelijk. De politieke versplintering, moei-zame regeringsformaties en extraparlementaire kabinetten zorgden in het interbellum voor een brede onvrede met ‘de politiek’. Een werkelijke bedreiging voor de democratie en rechtsstaat vormde de NSB in de jaren dertig.

De politiek na de bezetting stond tot ver in de jaren vijftig grotendeels in het teken van de wederopbouw. Door de ontzuiling en de individualise-ring van de samenleving vanaf de jaren zestig ontstond opnieuw kritiek op het functioneren van de politiek. Was de Fortuyn-revolte in 2002 daar een verlate naschok van? Tijdens de colleges worden de belangrijkste ontwikkelingen in de Nederlandse politiek behandeld en historische archiefstukken uit de collectie van het Nationaal Archief getoond.

HOORCOLLEGE politicoloGie

In het nationaal ArchiefDe geschiedenis van de Nederlandse politiek in archiefstukken (1848-2002)Drs. Robin te Slaa

Data2, 9, 16, 30 oktober6, 13 november 2014


LocatieNationaal Archief Prins Willem-Alexanderhof 202595 BE Den Haag Kosten€ 175,-



BijzonderhedenDe cursus vindt plaats in het Nationaal Archief, en wordt ondersteund met historische archiefstukken.

Drs. P.R. te Slaa is zelfstandig historicus, auteur en docent. Hij schrijft artikelen, recensies en boeken over politiek en geschiedenis. Voor meer informatie zie: www.robinteslaa.nl


Kennismaken met de meest elementaire psychologische theorieën Kennismaken met de meest elementaire psychologische theorieën en inzichten. De belangrijkste theorieën met betrekking tot normaal en inzichten. De belangrijkste theorieën met betrekking tot normaal menselijk gedrag zullen worden besproken. menselijk gedrag zullen worden besproken.

De cursus zal laten zien hoe de belangrijkste componenten van onze psyche zijn opgebouwd, hoe ze werken en hoe ze onze werkelijkheid bepalen die wij dagelijks ervaren. Na een kort overzicht van de geschie-denis van de psychologie als wetenschap zullen en hoe psychologisch onderzoek plaatsvindt komen de belangrijkste psychologische compo-nenten aan bod die kenmerkend zijn voor de mens, zoals de zintuiglijke waarneming, ons bewustzijn, taal, leren, en persoonlijkheid. Het zal gedurende de cursus geleidelijk helder worden dat van het waarnemen van een objectieve werkelijkheid, hoe basaal ook, geen sprake is en dat we niet om individuele verschillen heen kunnen.


Inleiding in de Psychologie Dr. Andreas Wismeijer

1412RLH




Kosten€ 180,-


Aantal bijeenkomsten6 Literatuur (aanbevolen)Zimbardo, P. G., Johnson, R. L., & McCann, V. (2013). Psychologie. Een inleiding. Amsterdam: Pearson Benelux.

Dr. A.A.J. Wismeijer heeft na zijn afstuderen aan de Universiteit van Tilburg zes jaar aan de Vrije Universiteit van Barcelona gewerkt als docent en onderzoeker. Zijn onderzoek richt zich met name op de persoonlijkheids-psychologie en de relatie tussen het hebben van geheimen en welzijn.

Tweede semesterHovo Den Haag

118 Tweede semester Hovo Den Haag

HOORCOLLEGE Architectuur

nieuwe Haagse SchoolArchitectonische meesterwerken van het Haagse interbellum. Drs. Marcel Teunissen

1422DLH




Kosten€ 180,-

Hovo Plusprijs€210,-


Drs. M. Teunissen studeerde bouwkunde aan de TU Delft en kunstgeschie-denis aan de RU Leiden. Hij ontplooit als zelfstandig architectuurhistoricus tal van activiteiten, met als specialisme de stedenbouw en architectuur van Den Haag en Rotterdam. Van 2004 tot en met 2012 was hij docent architectuur voor het HOVO in Den Haag.

De nieuwe Haagse School is een gematigd moderne architectuurDe nieuwe Haagse School is een gematigd moderne architectuur--stijl die nog steeds beeldbepalend is voor de tijdens het interbellum stijl die nog steeds beeldbepalend is voor de tijdens het interbellum gebouwde delen van Den Haag. Terwijl de Amsterdamse School gebouwde delen van Den Haag. Terwijl de Amsterdamse School een ‘fantastische vormenwellust’ tentoonspreidde en het vooral een ‘fantastische vormenwellust’ tentoonspreidde en het vooral aan Rotterdam gelieerde nieuwe Bouwen een ‘koel rationalisme’ aan Rotterdam gelieerde nieuwe Bouwen een ‘koel rationalisme’ propageerde, mag deze Haagse bouwstijl als ‘beschaafd en burgerpropageerde, mag deze Haagse bouwstijl als ‘beschaafd en burger--lijk’ worden geclassificeerd. lijk’ worden geclassificeerd.

De invloeden kwamen echter niet uit de gematigde hoek. Zo liet een groot aantal Haagse architecten zich inspireren door de vormentaal van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright. Die vormentaal werd karakteris-tiek voor een reeks meesterwerken van de Nieuwe Haagse School, die per gebouwtype chronologisch zullen worden behandeld. De stijl is herkenbaar aan een expressieve wijze van bouwen, waarmee sobere bakstenen muurvlakken horizontaal werden geleed door betonnen gevelbanden, vensterbanken, luifels, waterslagen, bloembakken en luifels. Verticale accenten werden verkregen door torens, schoorstenen en hoogte-verschillen in de bouwmassa’s. Het creëren van een spanningsvol evenwicht tussen horizontale en verticale lijnen en vlakken was een karakteristiek dat sterke verwantschap vertoonde met de esthetische benadering van de kunstenaars en architecten rond het tijdschrift De Stijl.

Naast een aantal ontwerpprincipes die kunnen worden herleid tot de ideeën van Wright en De Stijl, gaf de architectuur ook uitdrukking aan een beeld van een nieuwe samenleving dat de architect H.P. Berlage voor ogen stond. Hij wees de Haagse architecten op de noodzakelijke eenheid tussen stedenbouw, architectuur en het bouwkundig detail. Die beoogde harmo-nische samenhang werd ‘schoone eenheid’ genoemd. De meest geslaagde monumentale stadsbeelden laten dan ook zien dat de karakteristieke bouwstijl slechts een aspect was van de Nieuwe Haagse School.


1422nLHMeer dan een eeuw na nietzsches dood is zijn filosofie nog Meer dan een eeuw na nietzsches dood is zijn filosofie nog springlevend. nietzsche werpt namelijk vragen op die nauw springlevend. nietzsche werpt namelijk vragen op die nauw aansluiten bij onze hedendaagse belevingswereld: aansluiten bij onze hedendaagse belevingswereld:

• Waaromzoekenwezowanhopignaardezinvanhetlevenen genieten we ons intussen suf?

• Waaromwillenwesteedsietsnieuwsenisalles,waarwevandaagwarm voor lopen, morgen verouderd?

• Zijnernognormenenwaardenenzoja,welkedan?• IsdeeconomieonzenieuweGodenzijndepoliticihaarprofeten?• Waaromkomenwevoortdurendtijdtekortenvervelenweonsdood,

als we per ongeluk tijd over hebben?

De cursus maakt duidelijk welke antwoorden Nietzsche op deze vragen gaf en wat zijn antwoorden voor ons betekenen. Daarbij wordt uitgebreid ingegaan op Nietzsches belangrijkste thema’s:• DelaatstemensendeÜbermensch• HetnihilismeendedoodvanGod• Heteindevandemoraalendeherwaarderingvanallewaarden• Dewiltotmachtendeeeuwigeterugkeer

Al deze thema’s zijn met elkaar verweven in Nietzsches beroemde, maar duistere werk Aldus sprak Zarathustra. We bestuderen een aantal hoofd-stukken uit dit boek. Om Nietzsches filosofie te kunnen begrijpen is het nodig om de voornaamste filosofen te bespreken die Nietzsche beïnvloed hebben. Met name Plato is voor Nietzsche van groot belang, maar ook Descartes, Kant, Hegel en Darwin keren in zijn werk voortdurend terug. Een deel van de cursus is gewijd aan Nietzsches invloed op de heden-daagse filosofie (o.a. Heidegger, Derrida en Arendt).


nietzsches erfenisEen springlevende filosofieDrs. Jan Lagendijk

Data3, 10, 17 februari3, 10, 17, 24, 31 maart 2015



Kosten€ 240,-



LiteratuurNietzsche – Aldus sprak Zarathustra [Er zijn meerdere uitgaven, die goed bruikbaar zijn. Bijvoorbeeld: ISBN 9789 0850 62103, uitgeverij Boom 2006, € 38,-].

Drs. J. Lagendijk is docent filosofie. Hij studeerde filosofie en psychologie in Leiden en Amsterdam. Hij verzorgt cursussen filosofie aan verschillende instellingen (o.a. HOVO).


Aan het begin van de Westerse filosofische traditie, in de vijfde Aan het begin van de Westerse filosofische traditie, in de vijfde eeuw voor Christus, stelde de Sofist Protagoras: “De mens is de eeuw voor Christus, stelde de Sofist Protagoras: “De mens is de maat van alle dingen”. Aan het eind van diezelfde traditie, in de maat van alle dingen”. Aan het eind van diezelfde traditie, in de jaren zestig van de vorige eeuw, schreef Michel Foucault: “De mens jaren zestig van de vorige eeuw, schreef Michel Foucault: “De mens is een recente uitvinding.” Hoe zijn deze twee gegevens met elkaar is een recente uitvinding.” Hoe zijn deze twee gegevens met elkaar te verenigen? te verenigen?

Volgens de 18e-eeuwse Verlichtingsfilosoof Kant markeert de vraag naar de mens de ruimte die de grote vragen van de filosofie in hun midden uitsparen. Hoe verschijnt de mens – hoe verschijnen mensen – op het toneel van de geschiedenis en in het denken? Dat gaan we in deze cursus na – te beginnen met de ‘profeten’ van de filosofie: Plato en Aristoteles. Deze tekenen het gelaat van de mens tot aan de moderne tijd, wanneer hij naar voren treedt op een manier zoals wij zich die bij Descartes zullen zien ontvouwen. Vervolgens passeren Kant, Nietzsche en Sartre de revue. Tot slot geven we het woord aan Heidegger en Arendt.

• Aristoteles:‘Demensiseenmetredebegaafdlevendwezen’; ‘De mens is een wezen dat in gemeenschappen leeft.’ • Descartes:‘Demensiseendenkendding.’• Kant:‘Demensiseenburgervantweewerelden.’• Nietzsche:‘Demensiseenbrug.’• Heidegger:‘Demensisdehoedervanhetzijn.’• Sartre:‘Zodemenseenwezenheeft,danisdatdatiegeen wezen heeft.’ • Arendt:‘Zodemenseenwezenheeft,danisdatdaternietzoietsis als ‘de’ mens, maar mensen, die in meervoud de Aarde bewonen.’


Vragen naar de mens Haar verschijningsvormen in de geschiedenis van het denken Drs. Wijnand noot

1424FLH

Data5 , 12, 19 februari5, 12, 19 maart 2015



Kosten€ 180,-



Drs. W.J.H. Noot, geboren te Den Haag in 1966 en studeerde wijsbegeerte in Leiden. Is sinds 1996 werkzaam als docent filosofie in het voortgezet - en het volwassenenonderwijs; momenteel ook als docent beroepsethiek aan de Haagse Hogeschool en de Hogeschool van Amsterdam.


1424LLHLandschappen in nederland en daar buiten kunnen ons fascineren. Landschappen in nederland en daar buiten kunnen ons fascineren. Te weten hoe landschappen zijn ontstaan kan het genot nog Te weten hoe landschappen zijn ontstaan kan het genot nog extra verhogen. Water, wind en ijs zijn de belangrijkste vormers. extra verhogen. Water, wind en ijs zijn de belangrijkste vormers. Aan het oppervlak zijn bovendien aanwijzingen te vinden die iets Aan het oppervlak zijn bovendien aanwijzingen te vinden die iets zeggen over de diepere ondergrond. zeggen over de diepere ondergrond.

Daar vinden andere processen plaats die hele continenten in beweging kunnen zetten, aardbevingen en vulkanisme veroorzaken en gebergte-ketens doen oprijzen. Oceanen bevatten belangrijke sleutels voor deze processen. Een geschiedenis van 4,5 miljard jaar die uiteindelijk onze planeet haar uiterlijk heeft gegeven en waarop het leven zich heeft kunnen ontwikkelen.

In acht hoorcolleges wordt een inleiding in de algemene geologie gegeven. De grote opbouw van de aarde, de verschillen tussen oceaan-bodems en continenten, belangrijke gesteentesoorten, verschillende landschapsvormen en de processen die daarbij een rol spelen zijn de onderwerpen van de eerste vier colleges. Na het begrip ‘tijd’ en de verschillende meetmethoden daarvan, zullen in het tweede gedeelte van deze cursus de diepere delen van de aarde nader worden beschouwd. Continentverschuivingen, vulkanisme, gesteente vervormingen, gebergtes en de omvorming van gesteentes (metamorfose) zijn de hoofdthema’s.

HOORCOLLEGES GeoloGie

Inzicht in de aardeEen inleiding in de geologieDr. Leo Minnigh

Data29 januari5 , 12, 19 februari 5, 12, 19, 26 maart 2015



Kosten€ 240,-



Dr. L. Minnigh studeerde geologie in Leiden. Hij was visiting professor in Brazilië, heeft bij verschillende geologische adviesbureaus gewerkt en was wetenschappelijk informatie-specialist aardwetenschappen bij de TU Delft. In 2004 verscheen van zijn hand het boek ‘Inventief probleemoplossen’.


Absolutisme, Verlichting en Revolutie, drie wezenlijke begrippen Absolutisme, Verlichting en Revolutie, drie wezenlijke begrippen voor Europa in de periode 1650 – 1800. Machtige vorsten als de voor Europa in de periode 1650 – 1800. Machtige vorsten als de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV zetten de continentale toon. Franse Zonnekoning Lodewijk XIV zetten de continentale toon.

Het broze statenstelsel met tegenstrevers als koning-stadhouder Willem III en nieuwe spelers als Pruisen en Rusland draait om evenwicht tussen de strijdende partijen. De barokke hofcultuur van Versailles, Schönbrunn en Potsdam reflecteert in al haar artistieke pracht de glorie van de heersers. Politieke geschriften stellen de staatsmacht en sociale orde ter discussie.

De Verlichting is een tijdperk van grote denkers als Newton, Spinoza, Kant, Hume en Rousseau. Het is ook de tijd van muzikale reuzen als Purcell, Vivaldi, Bach, Mozart en Beethoven en een literair wonder als Goethe. In de kunst mondt de Barok uit in het Rococo, gevolgd door het Neo-Classicisme. Uiteindelijk luidt de Franse Revolutie de ondergang in van het Ancien Régime. Vanuit Engeland komt de ingrijpende Industriële Revolutie gestaag op gang, die het continent onherkenbaar zal veran-deren.

De dynamische periode van de tweede helft van de Zeventiende Eeuw en de Achttiende Eeuw staat centraal in deze cursus. Vanuit een multidiscipli-naire en samenhangende benadering behandelt elk van de vijf docenten in twee colleges belangrijke begrippen en ontwikkelingen per vakgebied: algemene geschiedenis, filosofie, kunst, letterkunde en muziek. Deze cursus, het vierde deel van de leergang Duizend jaar Europese cultuur, kan afzonderlijk en zonder specifieke voorkennis worden gevolgd. In het volgende cursusjaar staan de delen over de Negentiende Eeuw en over de Twintigste Eeuw op het programma.

CURSUS cultuur Geschiedenis

Duizend jaar Europese cultuurDeel 4: 1650 – 1800 Vroegmoderne Tijd IIDrs. Simon Burgers, drs. nelleke Kan – van Dishoeck, drs. Chris nigten, drs. Wijnand noot en dr. Gé Vaartjes

1423QCH

Data28 januari4, 11, 18 februari4, 11, 18, 25 maart1, 8 april 2015



Kosten€ 295,-





1423MLH1054 was het jaar van het grote schisma: de scheiding tussen de 1054 was het jaar van het grote schisma: de scheiding tussen de Rooms-katholieke en de oosters-orthodoxe kerk. Eeuwenlang Rooms-katholieke en de oosters-orthodoxe kerk. Eeuwenlang was de kerk bestuurd door een vijftal patriarchen, waarbij die van was de kerk bestuurd door een vijftal patriarchen, waarbij die van Rome en Constantinopel de hoogste status hadden. Rome en Constantinopel de hoogste status hadden.

Rome was de stad waar Petrus de marteldood stierf en waar het chris-tendom in moeilijke omstandigheden wortelde, maar de tijden veran-derden. Al in 330 had keizer Constantijn zijn zetel naar Constantinopel verplaatst. De eeuw die erop volgde met alle volksverhuizingen verliep voor Rome rampzalig, maar diezelfde periode markeerde voor het Oost-Romeinse, Byzantijnse Rijk een tijd van bloei. Er was een taal-probleem: Latijn in het westen, Grieks in het oosten. De patriarchen verschilden over steeds meer onderwerpen van mening: over de gelijk- heid van de bisschoppen, het celibaat, de goddelijke drie-eenheid, de sacramenten, enz. In 1054 ging het mis: de patriarchen van Rome en Constantinopel excommuniceerden elkaar.

In deze cursus wordt het schisma behandeld door een docent met een orthodoxe achtergrond. Vanuit dat perspectief zet hij een aantal feiten op een rijtje: de rol van het Byzantijnse Rijk in de christelijke geschiedenis van Europa, de bekering van de Slavische stammen en de relatie tussen de orthodoxe kerk en de islam. Ook de beleving van religie in de orthodoxe wereld komt aan de orde: het kloosterleven, aspecten van de orthodoxe leer en verering en de betekenis van de hagiografie, de beschrijving van het leven van heiligen met behulp van iconen, fresco’s en mozaïeken.


orthodoxe religieHet schismaDrs. Argyris Angelou

Data16, 21, 23 januari 2015

Tijd en dagWoensdag en vrijdag, 13.30 – 16.00


Kosten€ 90,-



Drs. A. Angelou is geboren en getogen in Athene. Hij studeerde kunst-geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en spreekt voortreffelijk Nederlands. In Griekenland volgde hij de academische gidsenopleiding aan de Universiteit van Athene. Hij begeleidt culturele reizen en regelmatig ook religieus-historische reizen. Daarnaast verzorgt hij de laatste jaren cursussen voor HOVO’s in Brabant en Limburg.


In deze cursus staat het epos van Gilgamesj centraal. De Volkskrant In deze cursus staat het epos van Gilgamesj centraal. De Volkskrant kopte: “Het oudste bewaard gebleven meesterwerk uit de wereldkopte: “Het oudste bewaard gebleven meesterwerk uit de wereld--literatuur is na 5000 jaar nog springlevend”. Het epos is vele literatuur is na 5000 jaar nog springlevend”. Het epos is vele eeuwen ouder dan de odyssee en het boek Genesis. Sterker nog: eeuwen ouder dan de odyssee en het boek Genesis. Sterker nog: die zijn duidelijk door ‘Gilgamesj’ beïnvloed. die zijn duidelijk door ‘Gilgamesj’ beïnvloed.

Gedurende twee millennia was het epos van Gilgamesj in vijf talen het meest vertelde verhaal van de hele regio (het huidige Irak, Syrië, Turkije en Palestina). Tijdens de cursus worden belangrijke delen van het epos gelezen. De thematiek van het epos is ook voor moderne mensen toe-gankelijk: het is existentieel en van alle tijden. De inhoud, de structuur en de geschiedenis van het epos worden geanalyseerd. De kleitabletten die het epos bevatten zijn waren twee millennia lang bedolven onder het zand. Na ontcijferen van het spijkerschrift leidde dat tot de herontdekking van het verloren gewaande epos. Een van de gevolgen was: een crisis in de Bijbeltheologie Het epos vervult een spilfunctie in deze cursus: het is tevens de entree tot een aantal aspecten van de boeiende Babylonische/Sumerische cultuur. Er wordt vanuit een cultuursociologisch perspectief naar het epos en de maatschappelijke context ervan gekeken. Een zich evoluerende landbouwrevolutie, het ontstaan van de stadsstaat en van het koningschap zijn belangrijke onderwerpen. Uruk (het bijbelse Erech), de stadstaat van Gilgamesj, de stad der steden, is daarin exemplarisch en legendarisch.. Aan sommige onderwerpen kleven verrassende moderne aspecten. Zo werpt de Tsjechische econoom Sedlacek, adviseur van Havel, een economische blik op het epos: de zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street, zo luidt de ondertitel van zijn boek (2012).


Het Epos Gilgamesj drs. Johan Peeters

1423ELH




Kosten€ 180,-



Literatuur Herman Vanstiphout: Het epos van Gilgamesj. Sun 2001. ISBN 90 5875 1015. Prijs: € 29,50

BijzonderhedenDe cursus wordt afgerond, of liever bekroond, met een voordracht door meesterverteller Joop Keesmaat op 8 april 2015 (zie pagina 125)



1423oLHAls bekroning op de cursus van Johan Peeters zal Joop Keesmaat, Als bekroning op de cursus van Johan Peeters zal Joop Keesmaat, acteur meesterverteller, een voordracht geven.acteur meesterverteller, een voordracht geven.

Deze schitterende vertelling geeft een extra dimensie aan de cursus enmaken het beeld compleet. U kunt deze voordracht bijwonen als waardig besluit van de collegereeks,maar zij staan ook open voor hen die de cursus niet volgen.


Het Epos van Gilgamesj Joop Keesmaat, meesterverteller

Datum8 april 2014

Tijd en dagWoensdag 14.00 – 15.30

Locatie:ISS Den Haag

Kosten€ 15,-


In 2013 verzorgde hij de vertelling Het Epos van Gigamesj aan de EUR, met groot succes. een bijtengewoon lovende ontvangen


na voltooiing van de zesdelige leergang over Duizend jaar Eurona voltooiing van de zesdelige leergang over Duizend jaar Euro--pese cultuur bieden de vijf docenten een extra cursus aan met een pese cultuur bieden de vijf docenten een extra cursus aan met een meer beschouwelijk karakter. In deze opzet is er volop gelegenheid meer beschouwelijk karakter. In deze opzet is er volop gelegenheid voor persoonlijke visies van docenten en cursisten op uiteenlopende voor persoonlijke visies van docenten en cursisten op uiteenlopende aspecten van de Europese cultuur. In deze cursus komen fundaaspecten van de Europese cultuur. In deze cursus komen funda--mentele vragen aan de orde. mentele vragen aan de orde.

Is er zoiets als ‘de Europese cultuur’? Uit welke elementen is deze dan samengesteld? Wordt deze meer gekenmerkt door continuïteit of door verandering? Welke zijn de hoogtepunten? Welke persoonlijke voorkeuren hebben de docenten op hun vakgebied en op dat van hun collega’s?

Bij denkers, schrijvers en politici treffen we een staalkaart van interes-sante Europabeelden aan. Zo is Europa onder meer gelijkgesteld met begrippen als vrijheid, christendom en democratie. Nog altijd wordt met verve geschreven over de Europese cultuur, getuige boektitels als Made in Europe (Steinz), Spiegelpaleis Europa (Leerssen) en Een toekomst voor Europa (Habermas). Wat kunnen deze studies ons leren? Dienen wij onze opvattingen bij te stellen? Bestaat er een canon van culturele hoogtepunten met eeuwigheidswaarde? Is ‘de Europese cultuur’ een theoretische constructie of een concrete realiteit? Zijn op basis van de antwoorden door docenten en cursisten algemene conclusies te trekken of is het beeld daarvoor te divers?

Elke docent zal nader ingaan op dit soort vragen, vanuit de vakgebieden geschiedenis, filosofie, kunst, letterkunde en muziek Na deze vijf colleges is de laatste bijeenkomst bestemd voor een debat tussen docenten en deelnemers over de Europese cultuur. Deze cursus kan afzonderlijk en zonder specifieke voorkennis worden gevolgd.


Balans van de Europese cultuurTheoretische constructie of concrete realiteit?Drs. Simon Burgers, drs. nelleke Kan – van Dishoeck, drs. Chris nigten, drs. Wijnand noot en dr. Gé Vaartjes

1421KLH

Data2, 9, 16, 23, 30 maart13 april 2015



Kosten€ 180,-





1421JLHVan 12 februari t/m 17 mei 2015 toont het Rijksmuseum in Van 12 februari t/m 17 mei 2015 toont het Rijksmuseum in Amsterdam in samenwerking met de national Gallery in Londen Amsterdam in samenwerking met de national Gallery in Londen een overzicht van het late werk van Rembrandt. Laat wil zeggen: een overzicht van het late werk van Rembrandt. Laat wil zeggen: de periode 1650-1669, het tijdvak van de werken waarmee de periode 1650-1669, het tijdvak van de werken waarmee Rembrandt wereldberoemd werd. Rembrandt wereldberoemd werd.

Hij experimenteerde naar hartelust met allerlei grafiek- en schilder-technieken. Zijn penseelstreek veranderde en hij schilderde verregaand onorthodox. Hij gaat op een andere manier met verf om, gebruikt zijn paletmes en misschien soms wel zijn vingers, waarbij het lijkt alsof de verf lukraak is aangebracht. Hierin verschilt Rembrandt van zijn voorgangers en zijn collega’s.

Juist deze suggestieve manier van schilderen spreekt nog steeds tot de verbeelding. De tentoonstelling laat zien dat de nieuwe creativiteit ook doordringt tot zijn prenten en tekeningen, die weergaloos expressief zijn. Daarnaast veranderde in deze periode ook de iconografische uitvoering. Traditionele onderwerpen kregen een nieuwe interpretatie, die ons tot op de huidige dag verrast, maar die de toenmalige opdrachtgevers niet altijd kon bekoren. Wars van compromissen ging de eigenzinnige Rembrandt echter zijn eigen weg. Met zijn passie en innovatie behoort zijn oeuvre tot het hoogtepunt van de Nederlandse Gouden Eeuw, inspiratiebron voor vele latere generaties.

In deze collegereeks wordt de ontwikkeling van Rembrandts kunstenaar-schap gevolgd. De nadruk ligt echter op zijn latere werk, alsmede de receptie hiervan.


RembrandtDe laatste jaren, weergaloos expressiefDrs. Thea Willemsen

Data9, 16 februari2, 9 maart 2015



Kosten€ 120,-



LiteratuurTentoonstellings catalogus (suggestie). Extra literatuurlijst wordt overhandigd tijdens de eerste lezing.

Drs. T. Willemsen studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en geeft al jaren cursussen en lezingen, onder andere bij diverse HOVO instellingen. Daarnaast organiseert zij excursies.


Michelangelo is een van de grote namen uit onze kunstgeschiedenis. Michelangelo is een van de grote namen uit onze kunstgeschiedenis. Het gebeurt niet vaak dat een kunstenaar betrokken is bij een Het gebeurt niet vaak dat een kunstenaar betrokken is bij een aantal kunstwerken in zowel de schilderkunst, beeldhouwkunst aantal kunstwerken in zowel de schilderkunst, beeldhouwkunst als de architectuur, die wij nu koesteren als de grote monumenten als de architectuur, die wij nu koesteren als de grote monumenten uit de hoog-renaissance. uit de hoog-renaissance.

Een groot kunstenaar wordt altijd door de juiste omstandigheden gemaakt. Michelangelo is in zijn jeugd in de leer geweest bij Ghirlandaio, een succesvol schilder uit Florence. Dat stelde hem in staat later de opdracht voor de plafondschildering van de Sixtijnse kapel te aanvaarden, eigenlijk tegen zijn zin in want hij voelde zich vooral beeldhouwer. Architectuur-opdrachten kreeg hij in eerste instantie door zijn banden met de familie de Medici. Door die ervaring kon hij later bouwmeester van de Sint Pieter worden, de belangrijkste kerk van het christendom. Maar het zijn niet alleen zijn omgeving, het is ook de man zelf: Michelangelo was trots en humeurig, iemand die conflicten niet uit de weg ging en het liefst werkte. Omdat hij tijdens zijn leven al beroemd werd is zijn leven goed gedocu-menteerd. Deze mix van omstandigheden, tijdsgewricht en persoonlijke eigenschappen vormt de basis voor een boeiende geschiedenis waardoor zijn werk - uitgegroeid tot monumenten - voor ons gaat leven en weer mensenwerk wordt.

We kijken in dit college ook naar de bronnen waar Michelangelo uit putte zoals de christelijke iconografie en de oudheid. We gaan in op zijn tekeningen, zijn invloed op de kunstgeschiedenis, kunsttheorie en recent wetenschappelijk onderzoek. Omdat we bijvoorbeeld bij de Sixtijnse kapel de wordingsgeschiedenis nauwgezet volgen, zullen we ook veel close-up beeldmateriaal zien.


Het leven en werk van Michelangelo (1475-1564)Grote monumenten uit de hoog-renaissance Drs. Johan Holtrop

1422MLH

Data10, 17, 24, 31 maart 2015



Kosten€ 120,-



Drs. J. Holtrop is kunsthistoricus. Hij werkt(e) als tentoonstellingsmaker, criticus, schrijver en docent voor verschillende instellingen, zoals voor diverse HOVO’s in den lande vanaf 1996.


1424ELHIn Duitsland is de laatste paar decennia iets opmerkelijks aan de In Duitsland is de laatste paar decennia iets opmerkelijks aan de hand: daar waar wij in West-Europa meemaken, dat het ene na het hand: daar waar wij in West-Europa meemaken, dat het ene na het andere kerkgebouw moet sluiten, verrijzen bij onze oosterburen andere kerkgebouw moet sluiten, verrijzen bij onze oosterburen overal in het land nieuwe synagogen, sinds 1995 maar liefst een overal in het land nieuwe synagogen, sinds 1995 maar liefst een twintigtal. Sommige kwamen terug op de plaats waar ooit al een twintigtal. Sommige kwamen terug op de plaats waar ooit al een synagoge het centrum van een rijk bloeiend Joods leven was, met synagoge het centrum van een rijk bloeiend Joods leven was, met geweld vernield in de nacht van 9 op 10 november 1938. Andere geweld vernield in de nacht van 9 op 10 november 1938. Andere vonden een nieuwe plek. vonden een nieuwe plek.

De oudst bekende synagoge is in de 10de eeuw in Mainz gebouwd door een gemeente van vooral handelslieden. In de eeuwen daarop worden tijden van rust en voorspoed afgewisseld door perioden van vervolging, zoals in de 12de en 14de eeuw. Steeds weten de Joden hun gemeente-leven en hun synagogen te herstellen. Tegen het eind van de 18de eeuw bereiken zij een positie, gelijkwaardig aan andere godsdiensten. In de 19de eeuw leiden deze ontwikkelingen tot de bouw van grote aantallen synagogen.

Na de Tweede Wereldoorlog herstelt het Joodse leven zich langzaam in Duitsland en opnieuw worden er synagogen gebouwd. Na de val van de Muur komt dit proces in een ware stroomversnelling. Tijdens de cursus bekijken we de ontwikkeling van de bouw van synagogen vanaf de Middeleeuwen, maar met een duidelijk accent op de laatste periode. Die getuigt van een actief geloofsleven en met opvallende en inspirerende gebouwen als nieuwe tekens van de Joodse identiteit.


nieuwe synagogen in DuitslandOpvallende en inspirerende gebouwen als nieuwe tekens van de Joodse identiteitDrs. nelleke Kan - van Dishoeck

Data12, 19 maart 2015



Kosten€ 70,-



Drs. P.L. Kan - van Dishoeck studeerde kunstgeschiedenis aan de Universi-teit Leiden en was werkzaam in het HBO. Zij verzorgt cursussen, lezingen, rondleidingen en reizen voor diverse groepen.


Het Verenigd Koninkrijk heeft weliswaar een uitgebreide muziekHet Verenigd Koninkrijk heeft weliswaar een uitgebreide muziek--traditie, maar heeft opmerkelijk genoeg – in tegenstelling tot traditie, maar heeft opmerkelijk genoeg – in tegenstelling tot Italië, Duitsland en Frankrijk – relatief weinig grote componisten Italië, Duitsland en Frankrijk – relatief weinig grote componisten voortgebracht. Uitzonderlijk in dit opzicht was de periode van voortgebracht. Uitzonderlijk in dit opzicht was de periode van ongeveer 1650 tot 1750. ongeveer 1650 tot 1750.

Het was Engelands muzikale ‘gouden eeuw’ die gedomineerd werd door de componisten Henry Purcell (1659-1695) en Georg Friedrich Händel (1685-1759). Purcell, slechts 36 jaar oud geworden en bij leven de Orpheus Britannicus genoemd, schreef nieuwe hoofdstukken op het gebied van de Engelse koormuziek en het muziektheater. De van oorsprong Duitse Händel werd ‘Britser dan de Britten’ en zette deze inge-slagen weg voort. Daarmee leidde hij de muziek uit de late Barok naar een ongekend hoogtepunt. Beide toondichters drukten een onuitwisbaar stempel op de Westerse muziekgeschiedenis en ze zijn het daarom meer dan waard om nader bestudeerd te worden.

Aan de hand van hun beider biografie zal in deze 5-delige cursus niet alleen hun oeuvre onder de loep worden genomen. Tevens zullen de belangrijkste genres van de Barok worden uitgelegd, ingebed in het politieke en culturele klimaat van die tijd. Ook de invloed en het werk van belangrijke tijdgenoten zullen aan bod komen.

De cursus zal rijkelijk worden geïllustreerd met muziekvoorbeelden, uitgevoerd door gespecialiseerde musici.

• EngelandtijdensdeRestoration:PurcellindienstvandeEngelsekoning• Purcellenhettheater:desemiopera• Händel:vroegejarenenstudiereisnaarItalië• HändelinLonden:hoogte-endieptepuntenbijdeopera• Händelslaatstesuccessen:degroteoratoria


Purcell en HändelEngelands muzikale gouden eeuwDrs. Frans Jansen

1423PLH

Data25 maart1, 8 15, 22 april 2015



Kosten€ 150,-






1423FCHDe democratie van de Verenigde Staten van Amerika, de ‘Free De democratie van de Verenigde Staten van Amerika, de ‘Free World’, fungeert onder meer in de koude oorlog als World’, fungeert onder meer in de koude oorlog als voorbeeldvoorbeeld. Het . Het vastlopen van politieke besluitvorming in het huidige Washington vastlopen van politieke besluitvorming in het huidige Washington is voor velen een is voor velen een schrikbeeldschrikbeeld. .

Hoe en waarom hebben de Founding Fathers van Amerika in de Ame-rikaanse Grondwet van 1789 checks and balances tussen de verschillende bestuursorganen - President, Congres en Hooggerechtshof - opgenomen die de slagkracht beïnvloeden? Wat zijn de processen en hindernissen in de totstandkoming van federale wetgeving en het sluiten van interna-tionale verdragen? Wat zijn de bepalende meerderheden in het Congres? Wat is de samenhang en het verschil tussen het Huis en de Senaat? En welke culturele tradities vanaf de koloniale tijd spelen een rol in de huidige politiek en bij de verkiezingen?

De verklaring van het Amerikaanse Politieke Systeem staat centraal in deze cursus. Daarnaast een schets van de verkleuringen van het politieke landschap na de Tweede Wereldoorlog en een vooruitblik naar de Presidentsverkiezingen in 2016. Hoe zit het verkiezingsproces van President en Congres in elkaar, wie vullen de (vette) campagnekassen en op welke manier (via PACs en SuperPACs), wat is het verschil tussen kiesmannen en gedelegeerden, wie zijn de grote donoren, wie trekt de lijnen van de cruciale kiesdistricten en hoe verlopen de benoemingen?

CURSUS politicoloGie

Voorbeeld of Schrikbeeld?Het Amerikaanse politieke systeem verklaardTanja Groenendijk-de Vos MA


Dag en tijdWoensdag, 10.00 – 12.30


Kosten€ 180,-

Hovo plusprijs€ 210,-


LiteratuurEen beknopte syllabus met kernbegrippen en –gegevens van het Amerikaanse Politieke Systeem

BijzonderhedenEr wordt gebruik gemaakt van niet-ondertitelde Engelstalige historische mediamomenten en campagnefilmpjes

T. Groenendijk-de Vos MA is Amerikanist, master in American Business, Politics & Society. Ze heeft toezichthoudende functies, heeft zitting in de Atlantische (onderwijs)commissie, en draagt bij aan nascholing voor docenten, gericht op actuele internationale veiligheidsvraagstukken. In 2012 gaf zij de cursus The American Presidency and Political system aan de HOVO Radboud Universiteit. Ze geeft lezingen over de Amerikaanse verkiezingen.


De persoonlijkheidspsychologie probeert een antwoord te geven De persoonlijkheidspsychologie probeert een antwoord te geven op hoe mensen omgaan met de wereld om hen heen. Iedereen op hoe mensen omgaan met de wereld om hen heen. Iedereen doet dit op zijn of haar eigen, individuele manier. Maar tegelijkerdoet dit op zijn of haar eigen, individuele manier. Maar tegelijker--tijd zijn er ook veel overeenkomsten tussen mensen. tijd zijn er ook veel overeenkomsten tussen mensen.

De persoonlijkheidspsychologie bestudeert hoe mensen van elkaar kunnen verschillen en ook juist op elkaar lijken. Daarnaast bestudeert het de vraag wat persoonlijkheid precies is, hoe het ontstaat en wat de functie is van persoonlijkheid. Dat wil zeggen, individuele verschillen en het intrapersoonlijk functioneren staan centraal binnen de persoonlijk-heidspsychologie. In deze cursus zal een selectie van de belangrijkste theorieën en inzichten in de persoonlijkheidpsychologie worden besproken. Er zal hoofdzakelijk gebruik gemaakt worden van hoorcolleges met ondersteunend videomateriaal. Daarnaast zullen de cursisten kennis maken met de verschillende mogelijkheden die er zijn om persoonlijkheid te meten, en zullen ze deze instrumenten ook op zichzelf toepassen en wordt de toegevoegde waarde van deze instrumenten kritisch tegen het licht gehouden.


Inleiding in de PersoonlijkheidspsychologieHoe verschillen mensen en hoe lijken ze op elkaarDr. Andreas Wismeijer

1422PLH


Dag en tijdDinsdag 13.45 – 16.15


Kosten€ 180,-



Literatuur (aanbevolen)Larsen, R. Buss, D., & Wismeijer, A. (2013). Personality Psychology. Domains of Knowledge about Human Nature. New York: McGraw-Hill.



1423nLHDe wiskunde heeft altijd een boeiende rol gespeeld in zowel De wiskunde heeft altijd een boeiende rol gespeeld in zowel praktische toepassingen als theoretische verdieping. In deze cursus praktische toepassingen als theoretische verdieping. In deze cursus krijgt u een overzicht van de geschiedenis van de wiskunde in krijgt u een overzicht van de geschiedenis van de wiskunde in vogelvlucht, met nadruk op de context en verrassende wendingen. vogelvlucht, met nadruk op de context en verrassende wendingen. ook bestuderen we fragmenten van eenvoudige oude teksten.ook bestuderen we fragmenten van eenvoudige oude teksten.

Inzicht in de eigenschappen van getallen en meetkundige figuren stelde de vroege landbouwculturen in staat om praktische problemen op te lossen zoals kalenderberekeningen, de bouw van altaren en het voeren van een boekhouding. Binnen de Griekse cultuur kwam de nadruk juist op zuivere wiskunde te liggen en stelde men hoge eisen aan de wiskun-dige bewijsvoering. Wiskunde wordt soms zelfs beoefend op religieuze of filosofische gronden. Bij Archimedes en – in de Renaissance – bij Simon Stevin ging zuivere wiskunde samen met ingenieurschap. Tijdens de Verlichting (zeventiende en achttiende eeuw) nam het optimisme over de wiskunde een ongekende vlucht: de nieuw ontwikkelde analytische meet-kunde en de differentiaal- en integraalrekening zouden alle problemen op wiskundige wijze kunnen oplossen! Met de bewijsvoering nam men het echter minder nauw – in de negentiende eeuw zien we hernieuwde aandacht voor de grondslagen van de wiskunde. Ook ontstaan volledig nieuwe theorieën, zoals nieuwe meetkunden en de theorie van de onein-dige verzamelingen van Georg Cantor. Die spectaculaire ontwikkelingen culmineren in botsende opvattingen over wat wiskunde eigenlijk is, met als gevolg een beruchte machtsstrijd tussen onze landgenoot L.E.J. Brouwer en de Duitse wiskundige David Hilbert.

HOORCOLLEGE wiskunde

Een rondgang door de geschiedenis van de wiskundeContext en verrassende wendingenDr.ir. Teun Koetsier




Kosten€ 180,-



BijzonderhedenHet is handig als de cursist ooit kennis heeft gemaakt met het oplossen van vergelijkingen en met differentiaalrekening.

Dr.ir. T. Koetsier Studeerde in Delft, Nijmegen en aan Stanford University en promoveerde op een onderwerp op het grensvlak van geschiedenis en filosofie van de wiskunde. Is als historicus en filosoof verbonden aan de Faculteit Exacte Wetenschappen van de Vrije Universiteit.

Hovo inDordrecht

Rooster eerste semester - DordrechtRooster eerste semester - Dordrecht


MA

An

DA

G 10.00 - 12.30 Inleiding in de Psychologie dr. Andreas Wismeijer 1411ELD Hoorcollege 142

DIn

SDA

G

10.00 - 12.30 Spiralen in de Kunst en Wetenschap

dr. André Noest 1412GLD Hoorcollege 138

10.00 - 12.30 Het steeds strakkere tempo van het dagelijks leven

drs. Han van der Horst 1412HLD Hoorcollege 139

13.30 - 16.00 Vincent van Gogh drs. Johan Holtrop 1412SLD Hoorcollege 141

Do

nD

ERD

AG 10.00 - 12.30 Steden in Holland drs. Nelleke Kan - van

Dishoeck1414ELD Hoorcollege 140

136 Hovo in Dordrecht

Rooster eerste semester - DordrechtRooster eerste semester - Dordrecht Rooster tweede semester - DordrechtRooster tweede semester - Dordrecht


MA

An

DA

G 10.00 - 12.30 Inleiding in de Persoonlijkheidspsychologie

dr. Andreas Wismeijer 1421ALD Hoorcollege 148

DIn

SDA

G

10.00 - 12.30 Inleiding in de Filosofie drs. Wijnand Noot 1422ELD Hoorcollege 143

13.30 - 16.00 Kunst en architectuurgeschiedenis van de Gouden Eeuw

drs. Johan Holtrop 1422OLD Hoorcollege 145

Wo

EnSD

AG 10.00 - 12.30 Het orgel drs. Kees Wisse 1423GLD Hoorcollege 147

13.30 - 16.00 Aardbevingen, vulkanen en schuiven van continenten

dr. Leo Minnigh 1423RLD Hoorcollege 144

VR

IJD

AG

13.30 - 16.00 De Hanze drs. Nelleke Kan - van Dischoek

1424MLD Hoorcollege 146



Spiraalvormen ontstaan in de natuur als gevolg van velerlei Spiraalvormen ontstaan in de natuur als gevolg van velerlei mechanismen, en op vele schalen - van sterrenstelsels tot DnA. mechanismen, en op vele schalen - van sterrenstelsels tot DnA.

Naast in het oog springende spiraalvormen zoals slakkenhuisjes, scha-penhoorns, waterkolken of orkanen, zijn er ook minder bekende maar intrigerende voorbeelden zoals snelle kristalgroei rond spiraal-defecten, of de spontane aggregatie van vele apart levende slijmschimmelcellen tot een tijdelijk organisme dat `intelligent’ beweegt door zijn omgeving, en zo de overlevingskansen vergroot van althans een deel van de cellen. Voor mensen is de spiraal al vanaf de prehistorie een intrigerende vorm geweest:Wevindenzealsrotsgravuresgemaaktdoorveleoudeculturen;Leonardo da Vinci was gefascineerd door waterwervels en gebruikte spiraliserendevormenintechnischeontwerpen;artistiekgebruikkomenwetegenbijBruegel,VanGogh,Escherenveleanderen;technischtoe-gepast worden ze in wenteltrap, schroef, watervijzel, of kurkentrekker.

Deze cursus behandelt vooral natuurlijk gevormde spiralen, maar ook moderne micro-technologische toepassingen, en artistieke aspecten. In de 8 college-uren komen afwisselend en aanvullend de wiskundige, natuur-kundige, biologische, en technische aspecten van spiraalvormen en hun ontstaanswijzen aan de orde. De vele, vaak fraaie, verschijningsvormen zullen rijk worden geïllustreerd. Analyse van de vormingswijzen toont allereerst hoe uiteenlopend deze zijn, maar levert ook zicht op enkele gemeenschappelijke basisprincipes. Zowel inleidend als afsluitend zal de spiraal in cultuur- en kunstuitingen aan bod komen en zult u op een ongewone manier kijken naar Pieter Bruegel’s “Toren van Babel”, en naar een litho van Escher.

HOORCOLLEGE nAtuurkunde

Spiralen in de kunst en wetenschap Intrigerende vormenDr. André noest

1412GLD

Data7, 14, 21, 28 oktober 2014


LocatieWereldwaag, Dordrecht

Kosten€ 120,-



Dr. A.J.Noest was als docent/onderzoeker bij Universiteit Utrecht gespe-cialiseerd in het wiskundig modelleren van complexe fysisch-biologische systemen zoals het visuele brein, het immuunsysteem, en eco-evolutionaire soortvorming.


1412HLD


Het steeds strakkere tempo van het dagelijks levenVan kleitablet tot internet Drs. Han van der Horst

Data4, 11, 18, 25 november 2014



Kosten€ 120,-



Drs. H. van der Horst is historicus en was werkzaam bij Nuffic. Hij publi-ceerde o.a.: Nederland. De vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu, Het Beste land van de Wereld en Het grote verhaal van Nederland. Voor de VPRO radio recenseert hij in ‘OVT’ nieuwe historische literatuur.

Tijdens het herstel van nederlands onafhankelijkheid in 1813 was Tijdens het herstel van nederlands onafhankelijkheid in 1813 was Anton Reinhard Falck een soort intermediair tussen de verzetskernen Anton Reinhard Falck een soort intermediair tussen de verzetskernen in Den Haag en Amsterdam. op een dag was de grootste snelheid in Den Haag en Amsterdam. op een dag was de grootste snelheid geboden. Falck schrijft in zijn memoires hoe hij eerst een diligence geboden. Falck schrijft in zijn memoires hoe hij eerst een diligence neemt naar Leiden en daar de nachtschuit naar Amsterdam. neemt naar Leiden en daar de nachtschuit naar Amsterdam.

De volgende ochtend stapte hij verkwikt van boord en kon meteen in overleg. Tegenwoordig maken wij zo’n reis in minder dan een uur. In de loop der geschiedenis is het tempo van het dagelijks leven toegenomen. Dat geldt met name voor de periode sinds de industriële revolutie maar ook vóór die tijd valt dit verschijnsel waar te nemen: de trekschuit was ooit een belangrijke vernieuwing die het reizen sterk vergemakkelijkte. Bij de verhoging van het tempo moet men overigens niet alleen aan reis-tijden denken maar ook aan communicatie en werk. Hoe snel moet iets klaar zijn? Welke rol speelt efficiency, als dit begrip al bekend is? Wordt er geconcurreerd op snelheid? Welke rol speelt het begrip tijd of “op tijd zijn” in een samenleving? Hoe legt men informatie vast en op welke manieren wordt die toegankelijk gemaakt en verspreid? Hoe wordt een verhaal verteld? Uitgesponnen of zakelijk en to the point? Het tempo van het dagelijks leven en het tijdsbesef vormen wezensken-merken van een samenleving. Als daar verandering in komt, heeft dat grote gevolgen voor het leven. In vijf bijeenkomsten gaan we na welke ontwikkelingen dat tempo en het tijdsbesef in de loop der eeuwen hebben doorgemaakt. Via de oudheid en de middeleeuwen bereiken wij de “tem-po-explosie” van onze dagen. Betreed Romeinse wegrestaurants (duur en smerig eten), leer de optische telegraaf van Chappe kennen, wie het laatste nieuws over de slag bij Waterloo het eerst kende en waarom. Of wat de Nederlandse bijdrage was aan het Italiaanse concept ‘autostrada’. Leer hoe je vanuit kennis van tempo en tijdsbesef kunt beginnen een maat-schappij - in heden of verleden – te doorgronden: van kleitablet tot internet.


Wie door de provincies noorden Zuid-Holland reist valt het Wie door de provincies noorden Zuid-Holland reist valt het onmiddellijk op: in en mum van tijd ben je in de volgende stad. onmiddellijk op: in en mum van tijd ben je in de volgende stad. Dat is al sinds de Middeleeuwen zo. Dat is al sinds de Middeleeuwen zo.

Veel Hollanders zijn stadsbewoners en dat tekent de cultuur van dit graafschap.Demeestestedenkrijgenstadsrechteninde13eeeuw;zijontwikkelen een samenleving met bestuur en rechtspraak, een veelzijdig kerkelijk leven, met handel en ambachten. Hier hebben de inwoners, van hoog tot laag, van intellectueel tot ongeletterde, van rijk tot arm hun plek.

Vanaf de Middeleeuwen tot in de 18e eeuw volgen we de stedelijke samenleving langs het pad van de kunstwerken, die in deze setting ont-staan. Welke boodschap willen de ambtsdragers in het stadhuis uitdragen en wat betekent dat voor de aankleding en inrichting ervan? Wat voor gezelschap vormen de schutters, die de stad verdedigen en de openbare orde handhaven? Handel en nijverheid worden gereguleerd door de gilden, die machtige organisaties vormen en ook zij laten hun zichtbare sporen na. Het kerkgebouw, markant midden van de stad, is een verza-melpuntvooriedereen;menheeftdaarvanallestezoeken.Enwatzijnde gevolgen, als de Reformatie zijn intree doet? Dat wil nog wel eens een spannend omslagpunt zijn. En toch ook weer niet.

In de cursus bekijken we deze aspecten in de verschillende steden van het graafschap Holland. Met ruime aandacht voor Dordrecht, dat als één van de alleroudste steden mede vorm geeft aan deze ontwikkelingen.


Steden in HollandMet aandacht voor DordrechtDrs. nelleke Kan - van Dishoeck

1414ELD

Data6, 13, 20 en 27 november



Kosten€ 120,-



Drs. P.L. Kan - van Dishoeck studeerde kunstgeschiedenis aan de Universi-teit Leiden en was werkzaam in het HBO. Zij verzorgt cursussen, lezingen, rondleidingen en reizen voor diverse groepen.


1412SLDVincent van Gogh was een gedrevene in de ware zin van het Vincent van Gogh was een gedrevene in de ware zin van het woord. In ongeveer tien jaar tijd ontwikkelde hij zich van een woord. In ongeveer tien jaar tijd ontwikkelde hij zich van een geëxalteerde, onbeholpen tekenaar tot een volleerd meester met geëxalteerde, onbeholpen tekenaar tot een volleerd meester met een enorm oeuvre. Dat zegt iets over zijn talent, maar ook over de een enorm oeuvre. Dat zegt iets over zijn talent, maar ook over de haast die hij had om een plaats in de toenmalige kunstwereld te haast die hij had om een plaats in de toenmalige kunstwereld te veroveren. veroveren.

Zijn besluit in augustus 1880 om op zevenentwintig jarige leeftijd kun-stenaar te worden was de uitkomst van een zoektocht naar zijn eigen persoonlijkheid nadat hij als evangelist in de Borinage was mislukt. Hij zag dit als een laatste kans op persoonlijk en maatschappelijk succes. Als kunstenaar wilde hij dan ook een samenhangend en persoonlijk oeuvre scheppen.

Na de publicatie van zijn brieven kregen de biografische aspecten de over-hand in de receptie van Van Gogh’s kunstenaarschap. Mede daardoor is hij uitgegroeid tot een mythe. Er is de afgelopen decennia echter ook veel onderzoek gedaan naar zijn werk en in 2011 is de eerste wetenschap-pelijk biografie over Van Gogh gepubliceerd. Dit biografisch onderzoek en de conclusies uit recent materieel technisch onderzoek - naar zijn werkwijze, materialengebruik etc. - maken het verhaal van zijn oeuvre veel completer.

In deze colleges volgen we de stand van zaken in het Van Gogh-onderzoek, zoals ook mogelijke vervalsingen en nieuwe toeschrijvingen. Overige aandachtspunten:zijndrijfverenenmotieven;derolvanzijnbroerTheo;de contacten en discussies met andere schilders, zoals Emile Bernard en PaulGauguin,endeinvloeddaarvanopzijnwerk;hetmakenvanreeksenen répétitions, zijn mentale problemen en Van Gogh’s theoretische bronnen zoals de kleurtheorie.


Vincent van GoghVan onbeholpen tekenaar tot volleerd meesterDrs. Johan Holtrop

Data7, 14, 28 oktober 2014

Tijd Dinsdag, 13.30 – 16.00 uur


Kosten€ 90,-





Kennismaken met de meest elementaire psychologische theoKennismaken met de meest elementaire psychologische theo--rieën en inzichten. De belangrijkste theorieën met betrekking tot rieën en inzichten. De belangrijkste theorieën met betrekking tot normaal menselijk gedrag zullen worden besproken. normaal menselijk gedrag zullen worden besproken.

De cursus zal laten zien hoe de belangrijkste componenten van onze psyche zijn opgebouwd, hoe ze werken en hoe ze onze werkelijkheid bepalen die wij dagelijks ervaren. Na een kort overzicht van de geschie-denis van de psychologie als wetenschap zullen en hoe psychologisch onderzoek plaatsvindt komen de belangrijkste psychologische compo-nenten aan bod die kenmerkend zijn voor de mens, zoals de zintuiglijke waarneming, ons bewustzijn, taal, leren, en persoonlijkheid. Het zal gedurende de cursus geleidelijk helder worden dat van het waarnemen van een objectieve werkelijkheid, hoe basaal ook, geen sprake is en dat we niet om individuele verschillen heen kunnen.


Inleiding in de Psychologie Dr. Andreas Wismeijer

1411ELD

Data6, 13, 27 oktober3, 10, 17, 24 november1, 8 december 2014



Kosten€ 270,-


Aantal bijeenkomsten9 Literatuur (aanbevolen) Zimbardo, P. G., Johnson, R. L., & McCann, V. (2013). Psychologie. Een inleiding. Amsterdam: Pearson Benelux.



1422ELDDeze cursus biedt een inleiding in de filosofie volgens de traditioDeze cursus biedt een inleiding in de filosofie volgens de traditio--nele systematische indeling in vakken. We streven daarbij echter nele systematische indeling in vakken. We streven daarbij echter een uitdrukkelijk modern perspectief na: Wat voor benadering een uitdrukkelijk modern perspectief na: Wat voor benadering van deze traditionele vakken sluit aan bij de huidige stand van de van deze traditionele vakken sluit aan bij de huidige stand van de cultuur? cultuur?

Maar we volgen de traditionele opbouw, door te beginnen met wat als het instrumentarium van het denken wordt beschouwd: ons begrippenap-paraat en de regels voor het juiste redeneren, ofwel de logica – en haar moderne erfgenaam, de taalfilosofie. Omdat filosofie letterlijk ‘het ver-langen naar inzicht’ is, begint het eigenlijke denken met een bezinning op dat merkwaardige fenomeen: ‘inzicht’. Wat kan ik weten? Wanneer weet ik (dat ik) iets (weet)? Wat is de bron der kennis? Oftewel kennisleer – en haar moderne erfgenaam, de wetenschapsfilosofie. We richten onze blik naar buiten. Hoe zit de wereld in elkaar? Waar komt het allemaal vandaan en waar gaat het heen? Wat betekent dit alles? De metafysica. Als we al zouden (kunnen) weten ‘hoe de wereld in elkaar zit’, dan doet de vraag zich voor: Hoe zijn wij daar zelf bij betrokken? Wat voor keuzes moeten we maken? Wat is een goed leven? Een juiste beslissing? De ethiek. Uiteraard zijn we niet alleen in de worsteling met onze levenskeuzes. Hoe leven we samen? Wat is een rechtvaardige maatschappij? Oftewel, politieke filosofie. Na te zijn meegevoerd op de vleugels van het denken, merken we dat we behalve denkende, ook zinnelijke, lijfelijke wezens zijn. Wat heeft al dat denken betekend voor wat we horen, zien, voelen (ruiken en proeven) – en wat betekent deze ervaring voor het denken? Esthetica – en haar moderne erfgenaam, de kunstfilosofie.


Inleiding in de filosofieHet verlangen naar inzichtDrs. Wijnand noot




Kosten€ 180,-



Drs. W.J.H. Noot studeerde wijsbegeerte in Leiden. Is sinds 1996 werk-zaam als docent filosofie in het voortgezet - en het volwassenenonderwijs; momenteel ook als docent beroepsethiek aan de Haagse Hogeschool en de Hogeschool van Amsterdam.


De aarde is een zeer dynamische planeet. niets ligt dan ook meer De aarde is een zeer dynamische planeet. niets ligt dan ook meer op dezelfde plaats als miljoenen jaren geleden. Hele continenten op dezelfde plaats als miljoenen jaren geleden. Hele continenten verschuiven ten opzichte van elkaar, oceanen verdwijnen en verschuiven ten opzichte van elkaar, oceanen verdwijnen en nieuwe ontstaan. nieuwe ontstaan.

De ontdekking hiervan, het begrip hoe dat allemaal komt en welke drijvende krachten hierachter zitten, zijn pas 50 jaar oud. Rond 1960 groeide een ver-klarende theorie die bekend is geworden onder het begrip “platentektoniek en oceaanbodemspreiding”.Al veel eerder hadden geologen en anderen theorieën over aardbe-vingen en vulkanen om de processen die gebergteketens veroorzaken te begrijpen. Geen van die theorieën was bevredigend en gaf het verband tussen die verschillende verschijnselen. De meteoroloog Alfred Wegener echter kwam rond 1920 al. Op grond van de opvallende gelijkenis van geologische structuren in Zuid Amerika, Afrika en Australië kwam hij tot de conclusie dat deze continenten ooit aan elkaar hadden vast gezeten. Maar Wegener werd verguisd om zijn verklaring voor het drijvende en voortstu-wende mechanisme, vooral door Amerikaanse aardwetenschappers. Oog voor zijn uitstekende waarnemingen had men niet.

Pas in de hoogtijdagen van de koude oorlog kwamen er zoveel nieuwe gegevens vrij dat met wereldwijd enthousiasme de nieuwe theorie van de platentektoniek en oceaanbodemspreiding werd geaccepteerd.In vier hoorcolleges zullen het ontstaan, de achtergronden en de nieuwste ontwikkelingen van deze theorie worden belicht. Dan begrijpen we ook waarom in Nederland de kans op een zware aardbeving gering is en dat onze enige werkende vulkaan op Saba ligt, waarom de vulkanen van Indonesië zo gevaarlijk explosief zijn, terwijl je er op Hawaii rustig naar kan staan kijken. Met de kennis van nu is het ook steeds beter mogelijk reconstructies te maken van de wereldkaart zoals die er honderden miljoenen jaren geleden heeft uitgezien.

HOORCOLLEGE GeoloGie

Aardbevingen, vulkanen en schuiven van continentenDr. Leo Minnigh

1423RLD

Data4, 11, 18 februari4 maart 2015



Kosten€ 120,-



Dr. L.D. Minnigh studeerde geologie in Leiden. Hij was visiting professor in Brazilië, heeft bij verschillende geologische adviesbureaus gewerkt en was wetenschappelijk informatie-specialist aardwetenschappen bij de TU Delft.


1422oLDDeze reeks is een analyse van de beeldende kunst en de architecDeze reeks is een analyse van de beeldende kunst en de architec--tuur van Gouden Eeuw in de Lage Landen in relatie tot de ontwiktuur van Gouden Eeuw in de Lage Landen in relatie tot de ontwik--kelingen in politiek, economie, religie en wetenschap. kelingen in politiek, economie, religie en wetenschap.

De kunst van de 17e eeuw is wereldberoemd met grootheden zoals Frans Hals, Rembrandt en Vermeer. De Nachtwacht van Rembrandt werd ook niet voor niets gepresenteerd in het nieuwe Rijksmuseum in 1885 als de apotheose van onze vaderlandse geschiedenis. Maar de visuele kunsten van de 17e eeuw zijn in de volle breedte interessant, en ze zijn onlosma-kelijk verbonden met de al even opmerkelijke historische ontwikkelingen. Door de economische voorspoed en de platte organisatie van de republiek ontstaat een brede groep die kunst koopt op een ‘markt’. Dat markt-principe heeft geleid tot verregaande specialisaties. In de strijd tegen de Spanjaarden hebben de steden een belangrijke rol gespeeld. Na het einde van de 80-jarige oorlog in 1648 ontwikkelt zich het specialisme van het stadsgezicht. Die stadsgezichten van de pas aangelegde grachtengordel en het nieuwe stadhuis op de Dam in Amsterdam zijn stedelijke trots (recentelijk zijn het paleis op de Dam en de Oranjezaal van Huis ten Bosch gerestaureerd). In een ander specialisme, het zeestuk, reflecteren zich onze activiteiten te water: de oorlog tegen Spanje en de handelsoorlogen met Engeland en de handel zelf. Nederlandse kunstenaars en architecten gaan vanaf de 16e eeuw ook naar Italië, het mekka van de cultuur, en importeren het antieke gedachtegoed, het classicisme en het clair-obscur van Caravaggio, zodat onze nieuwe republiek en rijkdom zich ook cultu-reel op het hoogste plan kan manifesteren.


Kunst en architectuur van de Gouden EeuwManifestatie van Nederland op het hoogste planDrs. Johan Holtrop

Data27 januari3, 10, 17 februari 2015



Kosten€ 120,-





ooit begonnen in de twaalfde eeuw als een verbond van koopooit begonnen in de twaalfde eeuw als een verbond van koop--lieden in de oostzee, is de Hanze uitgegroeid tot een machtig lieden in de oostzee, is de Hanze uitgegroeid tot een machtig economisch samenwerkingsverband, dat het uithoudt tot het economisch samenwerkingsverband, dat het uithoudt tot het begin van de zeventiende eeuw. Het mag allemaal geschiedenis begin van de zeventiende eeuw. Het mag allemaal geschiedenis zijn, nog altijd spreekt de Hanze tot de verbeelding en op vele zijn, nog altijd spreekt de Hanze tot de verbeelding en op vele plaatsen koestert men de herinnering. plaatsen koestert men de herinnering.

De bakermat ligt in Lübeck en de steden langs de kust van Mecklenburg- Vorpommern. Maar op het hoogtepunt in de veertiende en vijftiende eeuw strekt de Hanze zich uit van Londen en Brugge in het westen tot Bergen, Turku en Novgorod in het noorden en Krakau in het zuidoosten. Ook de Baltische landen behoren tot dit verbond.

Steden in een dozijn landen bloeien op door hun gemeenschappelijke handelscontacten. Deze bloei zorgt voor fraaie overheidsgebouwen, han-delshuizen, kerken en kerkelijke instellingen en natuurlijk burgerhuizen. In die gebouwen bevonden zich kunstwerken, die met elkaar de cultuur van de hoog ontwikkelde samenleving in dat grote gebied in beeld brengen en daar is nog altijd heel wat van over in de vorm van altaarstukken, edelsmeedwerk, zowel voor kerkelijk als wereldlijk gebruik, portretten, boekillustraties, beeldhouwwerken of meubilair. Er is heel wat uit de eigenlijk vrij onbekende veertiende eeuw.

In ons eigen land ligt het zwaartepunt bij de steden aan de IJssel, die door hun lidmaatschap van de Hanze eerder tot bloei komen dan hun meer westelijk gelegen zusters van de Gouden Eeuw.


De HanzeBloeiende stedenDrs. nelleke Kan - van Dishoeck

1424MLD

Data29 januari5, 12 februari 2015






Drs P.L. Kan - van Dishoeck studeerde kunstgeschiedenis aan de Universi-teit Leiden en was werkzaam in het HBO. Zij verzorgt cursussen, lezingen, rondleidingen en reizen voor diverse groepen.


1423GLDIn het Duits wordt het orgel (in deze taal een vrouwelijk woord) In het Duits wordt het orgel (in deze taal een vrouwelijk woord) met eerbied “Die Königin der Instrumente” genoemd. Met recht met eerbied “Die Königin der Instrumente” genoemd. Met recht een passende titel. Het is het grootste en meest gecompliceerde een passende titel. Het is het grootste en meest gecompliceerde instrument dat de mens ooit gebouwd heeft. instrument dat de mens ooit gebouwd heeft.

De grootste exemplaren hebben de omvang van een klein huis en bestaan uit duizenden pijpen en ontelbaar andere onderdelen. Bijzonder is de grote invloed van de orgelbouwer. Hij bepaalt met de keuze van pijpen en registers in hoge mate de klankkleur van het orgel. Ook heeft elke regio in de loop der eeuwen een geheel eigen stijl van orgelbouw ontwikkeld. Zo heeft een Spaans orgel uit de Barok een totaal andere klank dan een Noord-Duits orgel uit de zelfde tijd. Dat betekent uiteraard dat ook de composities voor orgel zeer breed geschakeerd zijn, waarbij orgelcompo-nisten en orgelbouwers elkaar wederzijds voortdurend intensief beïnvloed hebben.

Deze vierdelige cursus is een kleine inleiding op al die aspecten die het orgel als muziekinstrument zo boeiend maken. We zullen ons verdiepen in de bouw van het orgel, de techniek, de pijpen en alle verschillende registers en hun klanken. Maar vooral zullen we luisteren naar veel orgelmuziek, van de vroegste experimenten uit de Romeinse tijd, tot de allermodernste instrumenten van vandaag en alles wat daar tussen ligt. Eén van de colleges zal bestaan uit een bezoek aan de Grote Kerk in Dordrecht waar de organist een proeve zal geven van laten horen wat er met een orgel allemaal mogelijk is.


Het orgelKoningin der instrumentenDrs. Kees Wisse

Data4, 11, 18 , 25 maart 2015



Kosten€ 120,-

Hovo Plusprijs€ 150.-


BijzonderhedenEén van de bijeenkomsten vindt plaats in de Grote Kerk, met muziek door de organist.

Drs. C.H. Wisse studeerde muziekwetenschap aan de universiteit van Utrecht. Lange tijd was hij stafmedewerker bij het Rotterdams Philhar-monisch Orkest en artistiek adviseur bij Holland Symfonia. Momenteel is hij freelance musicoloog, geeft lezingen cursussen, concertinleidingen en schrijft artikelen en toelichtingen op het gebied van muziek.


De persoonlijkheidspsychologie probeert een antwoord te geven De persoonlijkheidspsychologie probeert een antwoord te geven op hoe mensen omgaan met de wereld om zich heen. Iedereen op hoe mensen omgaan met de wereld om zich heen. Iedereen doet dit op zijn of haar eigen, individuele manier. Maar tegelijkerdoet dit op zijn of haar eigen, individuele manier. Maar tegelijker--tijd zijn er ook veel overeenkomsten tussen mensen. tijd zijn er ook veel overeenkomsten tussen mensen.

De persoonlijkheidspsychologie bestudeert hoe mensen van elkaar kunnen verschillen en ook juist op elkaar lijken. Daarnaast bestudeert het de vraag wat persoonlijkheid precies is, hoe het ontstaat en wat de functie is van persoonlijkheid. Dat wil zeggen, individuele verschillen en het intrapersoonlijk functioneren staan centraal binnen de persoonlijk-heidspsychologie. In deze cursus zal een selectie van de belangrijkste theorieën en inzichten in de persoonlijkheidpsychologie worden besproken. Er zal hoofdzakelijk gebruik gemaakt worden van hoorcolleges met ondersteunend videomateriaal. Daarnaast zullen de cursisten kennis maken met de verschillende mogelijkheden die er zijn om persoonlijkheid te meten, en zullen ze deze instrumenten ook op zichzelf toepassen en wordt de toegevoegde waarde van deze instrumenten kritisch tegen het licht gehouden.


Inleiding in de PersoonlijkheidspsychologieHoe mensen van elkaar verschillen en op elkaar lijkenDr. Andreas Wismeijer

1421ALD

Data2, 9, 16 februari2, 9, 16, 23, 30 maart6 april 2015

Dag en tijdMaandag, 10.00 – 12.30


Kosten€ 270,-



Literatuur (aanbevolen)Larsen, R. Buss, D., & Wismeijer, A. (2013). Personality Psychology. Domains of Knowledge about Human Nature. New York: McGraw-Hill.


Algemeneinformatie

150 Algemene informatie

Hovo Rotterdam verzorgt in opdracht van Hovo Rotterdam verzorgt in opdracht van de Erasmus Universiteit Rotterdam programde Erasmus Universiteit Rotterdam program--ma’s op universitair niveau voor iedereen ma’s op universitair niveau voor iedereen vanaf vijftig jaar.vanaf vijftig jaar.

In de hoorcolleges is vooral de docent aan het woord, soms alleen, soms met gastsprekers. In de cursussen is de groepsgrootte beperkt (max. 30 of 40 deelnemers) en is er meer gele-genheid tot onderlinge discussie, bespreken van de studiestof en soms de mogelijkheid om een tentamen te doen.

Hovo Rotterdam biedt tevens enkele leergangen aan die meerdere jaren beslaan, de college-reeksen die hieronder vallen zijn echter ook altijd onafhankelijk van elkaar te volgen. Ook verzorgen wij voordrachten en wat externe programma’s. Daarnaast biedt Labrys Reizen exclusieve groepsreizen aan die aansluiten bij enkele Hovo-programma’s.

Voor wie is Hovo bedoeld?Hovo is bedoeld voor iedereen vanaf vijftig jaar. Waarom die leeftijdsgrens? Omdat blijkt dat u vanaf een bepaalde leeftijd meer behoefte krijgt aan de verdieping die Hovo biedt. U ontmoet gelijk geïnteresseerden tijdens cursussen en colleges, maar ook bij feestelijke bijeenkomsten als de opening van het academisch Hovo-jaar, de Winterlezing of Zomerlezing.

niet moeilijk, wel op niveauVoorkennisisvrijwelnergensvereist;indienditwel het geval is, staat dit bij ‘bijzonderheden’ vermeld. Alle programma’s zijn min of meer

op gelijk niveau met colleges voor eerstejaars studenten aan de universiteit, met dien verstande dat de docenten rekening houden met uw levenskennis en -ervaring.

Duur van de programma’s Hovo Rotterdam biedt hoorcolleges en cur-sussen aan van 2 tot 10 bijeenkomsten. U kunt verschillende programma’s achter elkaar volgen binnen een semester, of misschien heeft u wel behoefte aan een langlopend programma van tien bijeenkomsten. Ook bieden wij eenmalige lezingen aan. U kunt kiezen uit programma’s in Rotterdam, Dordrecht of Den Haag. Per bijeen-komst wordt bijna altijd een pauze van een half uur gerekend. Het kopje koffie of thee in de pauze is bij de prijs inbegrepen.

Waar?In Rotterdam vinden bijna alle programma’s plaats in het M-gebouw, het Expo- en Congres-centrum, op campus Woudestein van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Burgemeester Oudlaan 50, 3062 PA Rotterdam. Zie pagina 155 voor de adressen van de locaties in Dordrecht en Den Haag.

Hovo-studentenkaart Iedere Hovo-student kan gratis een Hovo-studen-tenkaart van de Erasmus Universiteit Rotterdam aanvragen. Vraag de Hovo-studentenkaart direct aan zodra u uw bevestiging van inschrijving hebt ontvangen, dan profiteert u onmiddellijk van de voordelen, ook als uw college pas in het tweede semester start! Voor alle duidelijkheid: de Hovo-studentenkaart geeft niet dezelfde rechten

Hovo Rotterdam aan de Erasmus Universiteit


als een reguliere studentenkaart. Heeft u al een Hovo-studentenkaart, dan kunt u deze opnieuw laten activeren door te e-mailen naar het Hovo Bureau: [email protected] of te bellen naar 010-408 2465.

Universiteitsbibliotheek en Rotterdamsch LeeskabinetDe Hovo-studentenkaart fungeert als gratis lenerspas bij de Universiteitsbibliotheek (UB). De openingstijden en actuele informatie vindt u op www.eur.ub.nl.

Het Rotterdamsch Leeskabinet bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek en heeft een ruime collectie van ca. 250.000 titels. Voor Hovo-stu-denten geldt een kennismakingstarief van € 15 voorheteerstelidmaatschapsjaar;daarnabetaaltu het reguliere tarief van € 35 per jaar (enkel-voudig lidmaatschap) of € 40 (uitgebreid lidmaat-schap) voor uw lidmaatschap. Meer informatie op www.leeskabinet.nl.

Gratis e-mail en internettoegangMet een geldige studentenkaart heeft u recht op een gratis e-mailadres, maximaal 25MB mailopslag en internet-toegang. U ontvangt automatisch uw e-mailen internetaccountnaam van het Centraal Bureau Inschrijving van de Erasmus Universiteit. Deze voorziening is alleen van toepassing in het studiejaar dat u inge-schreven staat bij Hovo Rotterdam.Bij problemen met inloggen op het EUR-netwerk en/of e-mailboxen kunt u contact opnemen met de helpdesk via: telefoon 010-4081663 of e-mail [email protected] .

Hovo Weblokaal Bij vrijwel iedere cursus of collegereeks die u volgt, krijgt u ook toegang tot een bij de cursus horende, afgeschermde internetomgeving, het Hovo Weblokaal. Presentaties worden, in overleg met de docent, overzichtelijk in deze web-omge-ving geplaatst.

Kort voor aanvang van de cursus krijgt u bericht van Hovo Rotterdam over de exacte procedure. Met een paar klikken bent u ingelogd en hebt u toegang tot het Hovo Weblokaal. Bij problemen kunt u een mail sturen naar: [email protected].

Als u geen toegang hebt tot internet kunt u onderwijs van Hovo uiteraard ook volgen. Echter, in de universitaire wereld zijn internet en een eigen digitale leeromgeving niet meer weg te denken. Ruim 90% van de Hovo-studenten heeft toegang tot internet.

Hovo reizen en excursies Labrys Reizen, erkende reisorganisatie en spe-cialist in exclusieve groepsreizen, biedt enkele reizen aan die aansluiten bij een collegereeks of cursus. Zie ook pagina 161. Battuta Reizen is de organisatie die de reis naar Noord Korea zal organiseren. Daarnaast worden regelmatig excursies georganiseerd om de theorie te illustreren aan de praktijk, zoals bij architectuur- en kunstcursussen. Meer informatie staat bij de programma’s.


Hovo nieuwsbriefHovo Rotterdam heeft een eigen digitale nieuws-brief. Deze verschijnt ongeveer 10 keer per jaar met de laatste actualiteit over Hovo, speciale aanbiedingen en nieuws over de programma’s.U kunt zich voor de Hovo Nieuwsbrief aanmelden via onze website www.hovorotterdam.nl. Wie op het inschrijfformulier aangeeft post per e-mail te willen ontvangen, krijgt automatisch de digitale nieuwsbrief.

Hovo FacebookU kunt berichten van Hovo volgen via www.facebook.nl/hovorotterdam

Hovo Kennisbon - Van kennis heb je nooit genoeg!Een leuk cadeau? Hiertoe heeft Hovo Rotterdam de Hovo Kennisbon uitgebracht. Dit is een waardebon van €12,50 waarmee u een jarige vriendin, een collega die afscheid neemt of de buurman die alles wil weten over geschiedenis kunt verrassen met een origineel cadeau. Vraag de Hovo Kennisbon aan via het formulier achter in deze gids (zie pagina 163) of via onze website www.hovorotterdam.nl. U kunt ook Hovo Ken-nisbonnen bij het Hovo-bureau aanschaffen.

Hoe werkt de kennisbon?De ontvanger van de Hovo Kennisbon stuurt de bon mee met de inschrijving bij Hovo. De waarde van de Hovo Kennisbon wordt in mindering gebracht op het verschuldigde cursusgeld. De bon geeft geen garantie op plaatsing. De Hovo Kennisbon is onbeperkt geldig. Restitutie is niet mogelijk. Eventuele overwaarde wordt niet uitge-keerd. De bon is geldig voor alle programma’s uit de studiegids, uitgezonderd reizen.

Zelf een Hovo Kennisbon ontvangen?U ontvangt zelf een Hovo Kennisbon ter waarde van € 12,50 indien u een Hovo studiegids laat sturen naar een bekende en deze zich inschrijft voor een van de programma’s van Hovo Rot-terdam. Voorwaarde is dat de nieuwe deelnemer zich nog niet eerder voor een Hovo-programma heeft ingeschreven. Zie de bon voor het laten versturen van een studiegids achterin deze gids (pagina 163)


Campus in ontwikkeling, fase IIMomenteel werkt de Erasmus Universiteit aan de vernieuwing van de campus onder het motto ‘Werken aan de campus van morgen’, om facili-teiten te bieden die beter aansluiten op heden-daagse wensen en behoeften van alle studenten. Kijk voor de actuele stand van zaken op: www.eur.nl/efb/info_efb/ontwikkeling_campus/

openbaar vervoer naar WoudesteinTram 7, richting Woudestein, uitstappen eind-punt ‘Woudestein’, circa 2 min lopen naar het M-gebouw. Tram 21, richting De Esch, uitstappen halte ‘Woudestein’, circa 5 min lopen naar M-gebouw. Metro: Vanaf de metrostation ‘Kralingse Zoom’ is het ca. 10 min lopen naar het M-gebouw.

Meer informatie vindt u ook via www.ret.nl. of www.9292ov.nl. De plattegrond van campus Woudestein vindt u op www.eur.nl

Parkeren WoudesteinVoor bezoekers geldt voor het hele Woude stein-terrein betaald parkeren. Het tarief bedraagt € 0,50 per 20 minuten met een maximum van € 10,- per dag. De eerste 20 minuten zijn gratis. Hovo-deelnemers kunnen via www.hovorotterdam.nl/faciliteiten/ of het Hovo bureau dagkaarten bestellen. Kosten zijn € 4,50 per dag, exclusief eenmalige € 5 administratiekosten per bestelling. Er staan meerdere parkeer-betaalautomaten op het terrein en in de parkeergarage.

Voorzieningen gehandicapten en slecht-horendenDe gebouwen en collegezalen zijn toegankelijk voor personen die minder goed ter been zijn of gebruikmaken van een rolstoel. Hovo-deelnemers die in het bezit zijn van een geldige parkeerpas van de EUR kunnen gebruik maken van de gereserveerde parkeerplaatsen. Met een geldige gehandicaptenparkeerkaart van uw gemeente kunt u via het Hovo-bureau een parkeerpas aanvragen om te kunnen parkeren op het terrein (www.hovorotterdam.nl/bereikbaarheid). In de collegezalen met een capaciteit van 140 personen of meer is standaard geluidsversterking aanwezig, in de kleinere zalen niet altijd.

Studieboeken Boekwinkel Studystore bevindt zich in het V-gebouw, direct tegenover het M-gebouw. Bij aanschaf van twee of meer studieboeken ontvangt u 5% korting bij Studystore Erasmus op vertoon van uw Hovo-studentenkaart.

Eten en drinken in de Food Plaza Het Erasmus Paviljoen is de ontmoetingsplek in het hart van de campus voor eten en drinken aan de rand van de vijver. Het nieuwe Food Plaza biedt u een keur aan gerechten en drankjes. Met aangrenzend onze eigen Spar University super-markt. In het M-gebouw, het Erasmus Expo- en Congrescentrum, waar de meeste colleges plaatsvinden krijgt u in de pauzes gratis koffie of thee.

Erasmus Universiteit Rotterdam


Erasmus SportU kunt als Hovo cursist onbeperkt sporten (09:00 – 17:00, werkdagen) voor € 75 per halfjaar, of € 99 per jaar. Meer informatie op www.erasmussport.nl, zie ook pagina 162.

EigendommenHovo, i.c. de Erasmus Universiteit Rotterdam, kan niet aansprakelijk worden gesteld voor vermissing van persoonlijke goederen tijdens de door Hovo Rotterdam georganiseerde activiteiten.


Programma’s volgen in Den Haag? Dat kan via Hovo Rotterdam. De colleges vinden plaats in het ISS, Institute of Social Studies, te Den Haag. De aansturing en administratie ligt bij het Hovo Bureau op de Erasmus Universiteit Rotterdam. Inschrijving, voorwaarden en annuleringsvoor-waarden voor alle programma’s die in Den Haag worden gegeven, zijn identiek aan de voorwaarden van Hovo Rotterdam. Voor uw vragen en opmerkingen kunt u terecht bij Hovo Rotterdam. De cursussen die in Den Haag plaats-vinden zijn in de studiegids en op de website apart geordend vanaf pagina 96.

Deelnemers aan Hovo Den Haag kunnen gebruik maken van de faciliteiten van de Erasmus Univer-siteit Rotterdam: zij kunnen ook een Hovo-stu-dentenkaart aanvragen, en gebruik maken van andere faciliteiten van de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Locatie: Institute for Social Studies (ISS), Kortenaerkade 12, 2518 AX Den Haag, (070 426 0460).

Het ISS ligt centraal in Den Haag.

Wegens verbouwing van Den Haag Centraal Station dient u de actuele informatie over het openbaarvervoer te volgen

Hovo Rotterdam verzorgt in samenwerking met de Gemeente Dordrecht een aantal programma’s in Dordrecht. Daartoe maken wij gebruik van de schitterend verbouwde Wereldwaag. De aanstu-ring en administratie ligt bij het Hovo Bureau op de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Inschrijving, voorwaarden en annulerings-voorwaarden voor alle programma’s die in Dordrecht worden gegeven, zijn identiek aan de voorwaarden van Hovo Rotterdam, Voor uw vragen en opmerkingen kunt u terecht bij Hovo Rotterdam. De cursussen die in Dordrecht plaatsvinden zijn in de studiegids en op de website apart geordend onder de noemer ‘Hovo Dordrecht’ op pagina 134.

Deelnemers aan Hovo Dordrecht kunnen gebruik maken van de faciliteiten van de Erasmus Univer-siteit Rotterdam: zij kunnen ook een Hovo-stu-dentenkaart aanvragen, en gebruik maken van andere faciliteiten van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Locatie: Wereldwaag, Wijnstraat 237, 3311 BV Dordrecht, (078 6131788).

De Wereldwaag ligt in de historische binnenstad van Dordrecht. Vanaf het NS-station Dordrecht is het ongeveer 15 minuten lopen. Openbaar vervoer: bus 10, uitstappen halte Scheffersplein. Parkeergelegenheid in de binnenstad is altijd betaald en uiterst beperkt.

Hovo in Den Haag Hovo in Dordrecht


Erasmus Academie Hovo Rotterdam is onderdeel van Erasmus Academie BV, instituut voor postacademisch onderwijs van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het cursusaanbod varieert van postacademische journalistiekopleiding tot juridische oplei-dingen. Ook het promotieprogramma Hora Est! wordt door Erasmus Academie georganiseerd. Hovo-studenten krijgen een korting van 10% als zij zich inschrijven voor Hora Est! (Zie www.erasmusacademie.nl).

Stichting Steunfonds Hovo Rotterdam Hovo Rotterdam kan rekenen op de sympathie van vele cursisten, ook in financieel opzicht. De in 2006 ingevoerde Hovo-Plusprijs heeft vele Hovo-studenten ertoe bewogen een extra finan-ciële bijdrage te schenken aan Hovo Rotterdam. Wij zijn hier erg dankbaar voor!

Het College van Bestuur van de Erasmus Universi-teit draagt Hovo Rotterdam een warm hart toe. Zij uiten dit door een garantie, die Hovo Rotterdam ter beschikking staat om in voorkomend geval de exploitatie sluitend te kunnen maken. Aan deze garantie zit uiteraard een grens. Om haar betrok-kenheid te onderstrepen, heeft het College van Bestuur van de EUR bewilligd in de oprichting van de Stichting Steunfonds Hovo Rotterdam-EUR.

De Stichting Steunfonds Hovo Rotterdam-EUR streeft ernaar, als verbijzondering van het alge-mene doel Hovo te bevorderen, Hovo toegankelijk te houden voor alle deelnemers en innovatie te bevorderen van het Hovo-onderwijs. U draagt hier met uw zeer gewaardeerde vrijwillige bijdrage toe

bij. De afgelopen jaren heeft het Steunfonds bijge-dragen aan het Hovo Reductiefonds, de aanschaf van apparatuur, het ontwikkelen van het Weblo-kaal, publieksactiviteiten als de Opening van het Academisch Hovo-jaar en de Hovo Winterlezing. De Stichting Steunfonds Hovo Rotterdam-EUR is als stichting ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 24414409. Commissie HovoDe Commissie Hovo bestaat uit vertegenwoordi-gers van de faculteiten van de Erasmus Univer-siteit Rotterdam, een vertegenwoordiger van de deelnemers en een vertegenwoordiger van de gemeente Rotterdam. Deze door het College van Bestuur benoemde commissie ondersteunt het afdelingshoofd Hovo voor wat betreft de samen-stelling van het Hovo-programma en houdt toezicht op de kwaliteit van het programma.

Leden van de commissieDe heer L.W.J. van Atten (Lid op voordracht van de Gemeente Rotterdam)Prof. dr. H. Bart (Hovo Rotterdam, voorzitter)Prof. dr. A.M. Bevers (Erasmus School of History, Culture and Communication) Mw. mr. C. Bierlaagh (Stichting Permanente Educatie Senioren)Dr. Ph. van Engeldorp Gastelaars (Rotterdam School of Management)Prof.dr. H.B. Entzinger (Faculteit der Sociale Wetenschappen)Prof. dr. B. van der Knaap (Erasmus School of Economics)Prof.dr. R. de Lange (Erasmus School of Law) Prof. dr. A.J. van der Lelij (Erasmus MC)

organisaties rond Hovo Rotterdam


Mw. drs. H. Machielsen (Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg)Prof.dr. G.A. van der Wal (Faculteit der Wijsbegeerte)

HOVO Nederland HOVO Nederland is de landelijke vereniging van alle HOVO-instellingen en heeft tot doel de ondersteuning van HOVO-instellingen om het hoger onderwijs van ouderen in Nederland te bevorderen.

[email protected] www.hovonederland.nl

SPES Vriendenkring van Hovo Rotterdam Iedere faculteit heeft een vereniging die op -komt voor de belangen van de studenten. Hovo Rot-terdam heeft de Stichting Permanente Educatie Senioren (SPES). Deze stichting behartigt de belangen van Hovo-deelnemers op verschillende manieren.

Een belangrijke taak van SPES is ieder programma te voorzien van twee cursusbegeleiders. Deze wordengeworvenonderdedeelnemers;zekrijgen een taak in de praktische organisatie en vormen een schakel tussen cursisten, docenten en Hovo-bureau. Bij hen kunnen de deelnemers terecht met hun wensen en opmerkingen betreffende het verloop van de cursus. Ze zijn bij ieder college beschikbaar voor opmerkingen en vragen, zodat eventuele problemen tijdig worden aangekaart bij de juiste persoon en zo mogelijk snel kunnen worden opgelost. Tijdens de evalua-

tiebijeenkomst met de begeleiders, de SPES-Com-missie cursusbegeleiding en het Hovo-bureau worden de verzamelde opmerkingen besproken en eventueel suggesties voor verbetering gedaan.

Daarnaast stelt SPES zich tot taak de kwaliteit van de Hovo-cursussen en –colleges kritisch te volgen. Dit o.m. door intensief contact te onderhouden met cursisten, en door een actieve inbreng in de Commissie Hovo. Meer achter de schermen communiceert SPES regelmatig met de coördina-toren van Hovo, waardoor uw suggesties met de nodige argumenten op de juiste plaats komen en de Hovo-organisatie een goed zicht blijft houden op de wensen van de studenten.

Het enige wat SPES van u vraagt, is haar activi-teiten te ondersteunen met een donateurschap. Dat kost € 12 per jaar. Met dit bescheiden bedrag draagt u bij aan de completering van Hovo. Want Hovo doet veel - SPES zorgt voor de rest.

Een kaartje om u aan te melden vindt u achter in deze gids. U kunt zich ook direct aanmelden via het cursusinschrijfformulier.

Bestuur SPESCarla Bierlaagh (voorzitter, cie cursusbegeleiders en lid Commissie Hovo, [email protected])Frank Hugenholtz (penningmeester, [email protected])Jannes Mulder (Lid Steunfonds Hovo Rotter-dam-EUR, [email protected])Marianne Schuurs ([email protected])Piet van der Veen (Lid LVV HOVO, HOVO Neder-land, [email protected])


InschrijvingMeldt u aan via de website: www.hovorotterdam.nl, of middels het inschrijfformulier achter in deze studiegids. U kunt ook het formulier down-loaden, invullen en per post opsturen.

Erasmus Academie, afd. Hovo Rotterdam, kamer H16-24Postbus 17383000 DR Rotterdam

BevestigingWij streven ernaar u binnen drie weken te berichten of u geplaatst bent. Dit doen we zoveel mogelijk per mail, per post indien u geen e-mail adres heeft. Nieuwe deelnemers kunnen de Hovo studentenkaart aanvragen (zie ook pagina 150).

BetalingU ontvangt van Hovo Rotterdam digitaal een betalingsverzoek.Indien u geen e-mailadres heeft, ontvangt u de rekening per post. Op de factuur staan alle betaalgegevens, IBAN-reke-ningnummer, het betalingskernmerk en de juiste tenaamstelling.

Literatuur, readers, syllabiWij vragen u om verplichte literatuur zelf aan te schaffen, bijvoorbeeld bij Studystore Erasmus. Afname van readers en syllabi is in sommige ge -vallen door de docent voorgeschreven, de kosten daarvan zijn dan opgenomen in de cursusprijs. Hovo tracht extra kosten voor aan te schaffen studiemateriaal zoveel mogelijk te beperken. Wij streven ernaar om het cursusmateriaal zoveel mogelijk kosteloos via het Weblokaal aan te bieden.

WachtlijstIndien het programma van uw voorkeur vol is, wordt u automatisch op de wachtlijst geplaatst en schrijven wij u in voor uw eventuele alter-natieve keuze(s). Komt er alsnog een plaats vrij, dan nemen wij contact met u op en kunt u alsnog aan het programma van uw eerste keuze deelnemen. Uw inschrijving voor uw alternatieve keuze kan dan komen te vervallen.

Hovo-plusprijsDe Hovo-plusprijs komt ten goede aan het Steun-fonds Hovo Rotterdam. U kunt op uw inschrijf-formulier (per cursus) aangeven of u € 30 extra als vrijwillige bijdrage wilt betalen.

Korting voor minder draagkrachtige deelnemers Dankzij een subsidie van de gemeente Rotterdam en in voorkomende gevallen dankzij bijdragen uit het Steunfonds Hovo Rotterdam (zie pagina 156) is het mogelijk op de Hovo-prijzen een van het inkomen afhankelijke korting toe te passen. Bij een bruto gezinsinkomen van lager dan of gelijk aan € 18.350 per jaar bedraagt de korting 50% van de in de gids genoemde prijs. Per semester wordt voor ten hoogste één programma korting verleend, daarnaast voor één programma in de Zomeracademie.

Het beleid wordt bepaald door een speciale com-missievanSPES(vriendenkringvanHovo);ookde administratieve verwerking verloopt via SPES. Om hiervoor in aanmerking te komen dient u een blanco ‘inkomensverklaring’ aan te vragen bij het Hovo-bureau. Stuur dit ingevulde formulier

Inschrijving en betaling


met een kopie van uw bewijs van inschrijving van Hovo Rotterdam naar Commissie Reductiefonds p/a. F. Hugenholtz, Prinses Beatrixplantsoen, 7-b, 3055 PT Rotterdam. U betaalt eerst het totaal verschuldigde cursusgeld aan Hovo, waarna u van de Reductiecommissie de korting ontvangt. Het streven is dit voor aanvang van het pro-gramma over te maken. Een inkomensverklaring is één kalenderjaar geldig, Deze regeling geldt vooralsnog alleen voor deelnemers aan de Hovo-cursussen en colleges in Rotterdam. Deelnemers in Den Haag en Dordrecht worden verzocht hun belangstelling kenbaar te maken aan dhr. Hugenholtz (010-4661055, e-mail [email protected]).


AnnuleringsvoorwaardenDe annuleringsvoorwaarden zijn gebaseerd op de algemene voorwaarden van Erasmus Academie BV. Kijk voor de volledige versie van de algemene voorwaarden op www.hovorotterdam.nl of www.erasmusacademie.nl. De algemene voorwaarden zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24263757. Voor Hovo Rotterdam geldt een aangepast artikel in verband met annulering van de opleiding.

1. Annulering van een programma door een deel-nemer is alleen mogelijk na schriftelijke opzeg-ging bij het secretariaat van Hovo Rotterdam.

2. Bij annulering worden de volgende kosten in rekening gebracht: tot 8 dagen voor aanvang van het programma is deelnemer, indien zijn deelname door Hovo Rotterdam schriftelijk is bevestigd, 10% van de overeengekomen prijs als administratiekosten verschuldigd met een minimum van € 25. Na het verstrijken van de annuleringstermijn is deelnemer, tenzij sprake is van, door deelnemer aan te tonen, zwaarwegende omstandigheden, waarbij de zwaarwegendheid van de omstandigheden ter beoordeling van Hovo Rotterdam is, het volle-dige cursusgeld verschuldigd. Het aantal dagen tussen de aanvang van Programma en de annu-lering wordt berekend vanaf de dag dat de schriftelijke annulering door Hovo Rotterdam is ontvangen. Deze voorwaarden gelden ook indien u kort voor aanvang inschrijft.

3. Bij verhindering van een deelnemer kan een vervanger worden aangewezen, mits dit vooraf

schriftelijk aan Hovo Rotterdam is meegedeeld. In geval er toelatingseisen worden gesteld voor deelname aan een programma dient de vervanger afzonderlijk door Hovo Rotterdam te worden toegelaten.

4. In het geval de omstandigheden hiertoe nopen of het aantal aanmeldingen voor een programma onvoldoende is, behoudt Hovo Rotterdam zich het recht voor het programma te annuleren. Zij informeert deelnemers hieromtrent zo spoedig mogelijk. In geval van annulering worden reeds betaalde cursus-gelden volledig en zo spoedig mogelijk geresti-tueerd. Annulering van een reis georganiseerd door derden geeft geen recht op kosteloze annulering van de bijbehorende hoorcolleges of cursus.

5. Hovo Rotterdam is gerechtigd bij het organi-seren van een programma af te wijken van de aankondiging, indien redelijkerwijs van haar niet gevergd kan worden dat zij het programma onverkort uitvoert zoals aangekon-digd.

6. Gehele of gedeeltelijke terugbetaling van het betaalde cursusgeld vindt alleen plaats indien het programma wegens bijzondere omstandig-heden niet doorgaat.

7. Als een docent door overmacht niet optreedt, zal Hovo een vervangende bijeenkomst organi-seren. Als een cursist op die dag verhinderd is, zal geen geld worden gerestitueerd.

Labrys Reizen

De specialist in exclusieve groepsreizen

Een culturele reis onder leiding van een Hovo-docent maken? Dat kan met Labrys Reizen! Onderstaande reizen sluiten aan bij de Hovo-cursussen die

over deze bestemmingen gegeven worden. Ook staat er in 2015 een reis naar Romeo.l.v. dr. Stef Bugter op het programma. De exacte data en reisgegevens worden

gepubliceerd op onze website: www.labrysreizen.nl/hovoreizen.

22 sept. - 4 okt. 2014 | De rijke Byzantijnse geschiedenis en cultuur o.l.v. drs. Hein L. van Dolen

Deze unieke reis biedt een uitputtende kennismaking met de zo boeiende Byzantijnsecultuur. Labrys Reizen organiseert regelmatig reizen met een Byzantijns thema onder

leiding van drs. Hein L. van Dolen.

eind mei 2015 | Atelierreis met eindbestemming Parijs | o.l.v. dr. Yvette de Groot

Bezoek authentieke ateliers en krijg een verrassend inzicht in de vernieuwing en artistieke vrijheid die Parijs en de kunstenaarskolonies tussen 1850 en 1950 kenmerkte!

najaar 2015 | Armenië en Georgië - lezen op locatie | o.l.v. drs. Judith Janssen

In de voetsporen van beroemde schrijvers en dichters als Poesjkin, Lermontov, Dumas en Mandelstam maken we kennis met een heel eigen erfgoed.

In onze brochure Exclusieve groepsreizen vindt u een uitgebreid aanbod aan culturelereizen. Bezoekt u geregeld onze website voor het actuele aanbod aan bijzondere reizen

of vraagt u onze brochure Exclusieve groepsreizen aan.

024-3822110 • [email protected] • www.labrysreizen.nl

labrys advertentie HOVO rotterd 2014 :Layout 3 20-05-2014 13:28 Pagina 1


B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n - B o n -



Ik wil graag een studiegids laten sturen aan

Gegevens deelnemer (in blokletters invullen s.v.p.)

Achternaam m / v

Voorletters Titulatuur Geboortedatum

Straat Huisnummer

Postcode Plaats

Gegevens aanvrager (in blokletters invullen s.v.p.)

Voorletters en achternaam Postcode

Telefoon Huisnummer

Voor elke nieuwe Hovo-cursist die u zelf aanbrengt ontvangt u een Hovo Kennisbon ter waarde van e 12,50. U kunt uw aanvraag ook via de e-mail versturen: [email protected], onder vermelding van bovengenoemde gegevens.

Aanvraagformulier Hovo Kennisbon (zie voor meer informatie pagina 152 van deze gids)

Gegevens aanvrager (in blokletters invullen s.v.p.)

Achternaam m / v


Straat Huisnummer

Postcode Plaats

Aantal bonnen à e 12,50 Totaal e

Voor de voorwaarden zie achterzijde.

ondergetekende meldt zich als donateur aan bij SPES Rotterdam

(in blokletters invullen s.v.p.)

Achternaam m / v


Straat Huisnummer

Postcode Plaats

Telefoon

Voor de betaling van mijn jaarlijkse donateurschap wacht ik op een rekening.



ERASMUS ACADEMIE

Hovo Rotterdam

Antwoordnummer 2791

3000 VB Rotterdam

SPES Rotterdam

p/a Hovo Rotterdam

Antwoordnummer 2791

3000 VB Rotterdam

VoorwaardenU kunt de Hovo Kennisbon aanvragen door dit formulier op te sturen. Nadat Hovo het formulier heeft ontvangen, krijgt u een (digitale) rekening van Hovo. Nadat uw betaling is ontvangen,

ontvangt u de Kennisbon(nen) binnen twee weken. U kunt de bon eventueel ook direct bij het Hobo bureau afhalen na inlevering van dit formulier.

Naam

Plaats Datum

Ingevuld formulier opsturen naarErasmus Academie - Hovo Rotterdam - H16-22 Postbus 1738 DR Rotterdam



Hovo RotterdamStudiejaar 2014 / 2015

Inschrijfformulier 1


Achternaam m / v


Straat Huisnummer

Postcode Plaats

Telefoon Mobiele nummer

E-mail

Hoogstgenoten opleiding (alleen bij eerste aanmelding}

Ik schrijf mij in voor:

Cursuscode (zie studiegids) Titel programma Prijs

e

e

e

e

e

e

e

e

Totaalbedrag e

Alternatieve keuzePlaatsing geschiedt automatisch indien het programma van uw voorkeur vol is. Als plaatsing voor uw eerste voorkeur alsnog mogelijk is, neemt Hovo contact met u op.

Cursuscode (zie studiegids) Titel programma

z.o.z.

166


overig Ja, ik wil als cursusbegeleider optreden voor programma(s)

(vul code in). SPES neemt hiervoor contact met u op.

Ja, ik wil dat u een studiegids stuurt naar het volgende adres en ontvang bij een inschrijving van deze nieuwe cursist een Hovo Kennisbon t.w.v. e 12,50

Naam van evt. nieuwe cursist

Adres van evt. nieuwe cursist

BetalingU ontvangt voor aanvang van uw programma een betalingsverzoek.

Voorwaarden Hierbij ga ik akkoord met de algemene voorwaarden zoals vermeld op pagina 160 van de Studiegids

Hovo Rotterdam 2014 / 2015

Handtekening

Stuur dit inschrijfformulier volledig ingevuld en ondertekend naar:

Hovo RotterdamKamer H16-24Postbus 17383000 DR Rotterdam

Voor meer informatie kunt u mailen naar: [email protected] of bellen: (010) 408 2465.U kunt zich ook online aanmelden via: www.hovorotterdam.nl/inschrijven.

Inschrijfformulier 1 (vervolg)










Handtekening






Achternaam m / v


Straat Huisnummer

Postcode Plaats

Telefoon Mobiele nummer

E-mail

Hoogstgenoten opleiding (alleen bij eerste aanmelding}

Ik schrijf mij in voor:

Cursuscode (zie studiegids) Titel programma Prijs

e

e

e

e

e

e

e

e

Totaalbedrag e

Alternatieve keuzePlaatsing geschiedt automatisch indien het programma van uw voorkeur vol is. Als plaatsing voor uw eerste voorkeur alsnog mogelijk is, neemt Hovo contact met u op.

Cursuscode (zie studiegids) Titel programma

z.o.z.

Inschrijfformulier 2

168










Handtekening




Inschrijfformulier 2 (vervolg)










Handtekening




Plattegrond Campus Woudestein

MET oPEnBAAR VERVoERVanaf Rotterdam Centraal•Tram21richtingDeEsch.UitstappenhalteWoudestein.•Tram7richtingWoudestein.

Uitstappen bij halte Groene Wetering•MetrorichtingSpijkenisse/Slinge.OpstationBeursover-

stappen op metro richting Capelle a/d IJssel, Ommoord ofNesselande. Uitstappen halte Kralingse Zoom.

Vanaf station Rotterdam Alexander•MetrorichtingSchiedamCentrum/Spijkenisse. Uitstappen halte Kralingse Zoom.

MET DE AUToNeem vanaf de A-16 (vanaf beide richtingen) de afslag ‘Centrum’ (afrit nummer 25). Volg op de rotonde Kralingse Plein de borden ‘Centrum’ (Abram van Rijckevorselweg). Ga bij de eerst volgende verkeerslichten rechtsaf (Burge-meester Oudlaan). Opnieuw eerste weg rechts, na tramlus (zie plattegrond EUR Woudestein). Parkeerterrein (betaald parkeren).

ErasmusPlaza

SPO

RTLA

AN

BU

RG

EMEE

STER

OU

DLA

AN

KR

ALI

NG

SE Z

OO

M

A16

COLLEGELAANSI

NG

ELLA

AN

INST

ITU

TEN

LAA

N

DirectionMetro

Wo

ud

este

in

Oude Plantage

THOMAS MORELAAN

ABRAM VAN RIJCKEVORSELWEG

TINBERGEN PLAZA

Aula

Bank

P2

P5P6

22

1

3

4

Erasmus Paviljoen

HogeschoolRotterdam

C

A

G F

Q

N

U

E

W

J

B

S

H

M T

V

L

P

170

ContactBezoekadres in 2014 Erasmus Universiteit RotterdamComplex WoudesteinBurgemeester Oudlaan 50Gebouw H, kamer H16-22Vanaf januari 2015M-gebouw, 6e etage.

PostadresErasmus Academie BV afdeling Hovo RotterdamPostbus 1738, Kamer H16-223000 DR Rotterdam

Telefoon 010 - 408 2465Web www.hovorotterdam.nl E-mail [email protected]

openingstijdenHovo-bureau: maandag t/m donderdag van 9.00 tot 17.00 uur, vrijdag tot 15.00 uur Telefonisch bereikbaar 9.30-12.00 uur en 13.30-14.30 uur.

De medewerkers van Hovo Rotterdam

Yvonne Benjaminsprogrammacoördinator

Ad Hofstededirecteur Erasmus Academie BV

Wendy Jansenonderwijscoördinator

Klara Jindrovaprogrammacoördinator

Linde Mayerstudent assistent

Dave van Ruttenadministrateur

Lya van Staverenafdelingshoofd Hovo Rotterdam

Het auteursrecht van de programmaomschrijvingen in deze gids berust bij de betreffende docent(en). Het auteursrecht van de overige teksten in deze studiegids berust bij Hovo Rotterdam. Niet alle rechthebbenden van de illustraties konden worden achterhaald. Belanghebbenden worden verzocht contact op te nemen met Hovo Rotterdam.

Aan de inhoud van deze studiegids kunnen geen rechten worden ontleend.

ColofonTeksten docenten en medewerkers van Hovo Rotterdam Eindredactie Wendy Jansen en Lya van StaverenDruk DeBondt Grafimedia Vormgeving Panart creatie en communicatie

Erasmus Academie BVHovo RotterdamErasmus Universiteit Rotterdam Burgemeester Oudlaan 50 3062 PA Rotterdam2014 H-gebouw, kamer H16-222015 M-gebouw, 6e etage

Postbus 17383000 DR Rotterdam

+31 (10) 408 [email protected]

www.hovorotterdam.nlwww.facebook.com/HovoRotterdam

Hovo Rotterdam

Voor iedereen

vanaf 50 jaar


Jaarthema ‘Verschuiving en Versnelling’

HoorcollegesCursussenLezingenVoordrachten

Studiegids Hovo Rotterdam

2014 / 2015

HOVO ROTTERDAM

HOVO DEN HAAG

HOVO DORDRECHT

Eras

mu

s U

niv

ersi

teit

Ro

tter

dam

Hovo Rotterdam Studiegids 2014-2015

Documents

Transcript of Hovo Rotterdam Studiegids 2014-2015