HET WATERROBUUST MAKEN VAN NATIONALE VITALE EN KWETSBARE FUNCTIES VOOR OVERSTROMINGEN

ONDERDEEL VAN HET DELTAPROGRAMMA RUIMTELIJKE ADAPTATIE

Maart 2019

Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie, ORG-ID, TAUW, TWYNSTRA GUDDE

Het WAAROM en WAT

Waarom is het belangrijk?

• Er bestaat altijd een kans op overstroming

• Schade aan mens, milieu en economie bij een overstroming moetenworden beperkt

• Effecten treden niet alleen op in overstroomd gebied, maar ook (ver) daarbuiten, zowel in de vorm van directe schade als indirect in de vorm van imagoschade voor Nederland

• Daarom zijn in de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie (2014) afspraken gemaakt om dertien nationale vitale en kwetsbare functies beter bestand te maken tegen overstromingen

Door overstroming valt een elektriciteitsstation uit. Hierdoor werken in een heel gebied de zendmasten van de telecomprovider niet meer. Mensen in nood kunnen geen 112 meer bellen.

Door overstroming staan de gemalen die water een gebied uit kunnen pompen onder water en functioneren niet meer. Het gebied kan hierdoor niet snel drooggelegd worden.

Focus op de tweede laag MLV

• VenK gaat over het reduceren van de gevolgen van een overstroming uit het primaire watersysteem, zoals rivieren en de zee (2e laag meerlaagsveiligheid).

• Daarbij wordt in eerste instantie gekeken naar het risico. Hoe zorgen we dat de vitale (delen van) objecten en infrastructuur droog blijft. En dus doorfunctioneren en/of later sneller hersteld kunnen worden.

• Het omgaan met het effect van een uitval van een vitaal object of infrastructuuris de focus van de crisisbeheersing (3de laag meerlaagsveiligheid). Deze verantwoordelijkheid ligt primair bij de veiligheidsregio’s.

Hoeveel reductie door ruimtelijke maatregelen?

• De huidige waterkeringen verkleinen de kans op overstromingen van V&K-functies.

• En we zijn nog bezig deze te verhogen in o.a. het HWBP.

• Het Rijk moet in eerste instantie bepalenwelke ruimtelijke beleid nodig is om het risico van overstromingen verder te verkleinen Nederlandbreed (blauwedeel).

• Daarnaast kunnen regionale overhedenbepalen of zij een nog hogere ambitiewillen stellen (groene deel).

Bestaande waterkeringen nemen deel

overstromingsrisico weg(1ste laag MLV)

HWBP zorgtvoor nog minderoverstromingsrisico

Hoeveel risicowegnemen door

ruimtelijke maatregelen(2de laag MLV)?

Minimaliseren negative impact mens, milieu en economie

2e laag MLVProvincie -> Risicobeheersing

3e laag MLVCrisisbeheersing <- Veiligheidsregio

Kans verkleinen Effect verkleinen

Stresstest Impactanalyse

Ruimtelijke maatregelen t.b.v. door functioneren

Maatregelen t.b.v. snel herstel of crisisbeheersing

Elektriciteit: Doorfunctioneren buiten overstroomdgebied door compartimentering netwerk

Elektriciteit: -Snel herstel door essentiele elementendroog te houden-Noodstroom organiseren voor andereV&K functies

Ziekenhuis: Doorfunctioneren op noodstroom/ Belangrijke functies niet op begaande grond

Ziekenhuis: Helicopterplatform

Wegennet: Ophogen t.b.v. doorfunctioneren/evacuatie

Risicobeheersing vs. crisisbeheersing

Wat zijn nationale vitale en kwetsbare functies?• Dit zijn functies die bij uitval of beschadiging door een

overstroming ernstige schade met zich mee kunnen brengen voor mens, milieu of economie of functies die noodzakelijk zijn voor snel herstel van een gebied na een overstroming.

• Een functie is vitaal (gelijk aan de vitale processen van de ‘Rijksbrede aanpak vitale infrastructuur) wanneer door uitval of beschadiging één of meerdere van de volgende criteria optreden:• Economische gevolgen: meer dan ca. 5 miljard euro

schade of ca. 1,0% daling reëel inkomen• Fysieke gevolgen: meer dan 1.000 personen door, ernstig

gewond of chronisch ziek• Sociaal maatschappelijke gevolgen: meer dan 100.000

mensen ondervinden emotionele problemen of ernstige maatschappelijke overlevingsproblemen

• Daarnaast zijn binnen het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie nog enkele functies die gevoelig zijn voor overstromingen als kwetsbaar bestempeld

Vitale en kwetsbare functies Verantwoordelijk ministerie

Energie: (a) elektriciteit; (b) aardgas, (c) olieMinisterie van Economische Zaken en

Klimaat (EZK)

Telecom/ICT: (a) basisvoorzieningen voor communicatie t.b.v.

respons bij een overstroming (b) publiek netwerk

Ministerie van Justitie en Veiligheid

(JenV) (a) en EZK (b)

Waterketen: (a) drinkwater; (b) afvalwaterMinisterie van Infrastructuur en

Waterstaat (IenW)

GezondheidMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn

en Sport (VWS)

Keren en beheren oppervlaktewater: gemalen IenW

Transport: hoofdinfrastructuur IenW

Chemisch en Nucleair: (a) chemie; (b) nucleair; (c) Infectieuze stoffen/ Genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s)

IenW (a), Autoriteit Nucleaire Veiligheid

en Stralingsbescherming (ANVS) (b),

VWS en IenW (c)

Wat zijn nationale vitale en kwetsbare functies?

Wat moet er opgeleverd worden?• Weten: Onderzoek naar kwetsbaarheden van

vitale en kwetsbare infrastructuur of objecten inclusief de keten- afhankelijkheden met andere nationale vitale en kwetsbare functies. Verantwoodelijkheid ligt bij de verantwoordelijke ministeries in samenspraak met de betreffende sectoren.

• Willen: Ambities formuleren en waar nodig uiterlijk 2020 beleid en regelgeving aanpassen.

• Werken: Uiterlijk in 2050 beter bestand zijn van de vitale en kwetsbare functies tegen de gevolgen van overstromingen.

=> Dit is vastgelegd in de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie (2014)

Het HOE

Hoe zijn we georganiseerd?

• Project nationale aanpak V&K is onderdeel van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie.

• Project V&K monitort de voortgang op de trits weten-willen-werken en rapporteert dit aan de Stuurgroep Ruimtelijke adaptatie

• VenK verknoopt de sectorale aanpak van het Rijk en de gebiedsaanpak vanuit de regio door de mensen die hier aan werken met elkaar inverbinding te brengen.

• VenK heeft een coördinerende rol waardoor samenwerking en kennisdeling tussen de verschillende instanties gestimuleerd wordt en ieders aanpak op elkaar afgestemd wordt.

• Het projectteam wordt momenteel aangestuurd door Erik Schumacher.

Hoe zijn we georganiseerd?

Wie zijn er betrokken?Organisatie Betrokkenheid VenK

Waterschap Beheerder vitale/kwetsbare assetDPRA – betrokkenheid uitvoeren stresstesten (incl. VenK)Pilots, City Deal Klimaatadaptatie, …

Provincie Aantal provincies pakt rol vanwege schaalniveauPilots, City Deal Klimaatadaptatie, …DPRA – Stresstest eigen assets

Gemeente DPRA – stresstesten uitvoeren (incl. VenK)Pilots, City Deals Klimaatadaptatie, …

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat(coördinator voor alle ministeries m.b.t. nationale aanpak VenK)

DPRA – speciale aandacht VenK- stresstesten standaardiseren (incl. VenK)

Afspraken sectoren drinkwater, afvalwater, gemalen, chemie, infectueuze stoffen en hoofdinfrastructuur

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat Afspraken sectoren Elektriciteit, Aardgas, Olie en Telecom/ICT – publiek netwerk

Ministerie van Justitie en Veiligheid Voorzitter Directeurenoverleg CrisisbeheersingTrekker programma Continuïteit van de SamenlevingVitap/ Netcentrisch werkenWAVE 2020 – incl. impactanalyse Veiligheidsregio’sAfspraken sector Telecom/ICT-noodcommunicatie

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Afspraken sector gezondheid en infectueuze stoffen

Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming Afspraken sector nucleair

Veiligheidsregio’s Verantwoordelijk voor crisisbeheersingImpact analyses

Beheerders (en koepels zoals VEWIN, Netbeheer Nederland) Beheerder vitale/kwetsbare asset

Waar staan we nu

Diverse rapportages inzake het ‘Weten’

De verantwoordelijke ministeries geven samen met de sectoren inzicht geven in de kwetsbaarheid en de ketenafhankelijkheid van de verschillende functies. Er hebben dan ook diverse onderzoeken plaatsgevonden zoals onder andere:

• Towards waterrobust infrastructure in 2050. A study on cascade effects (WUR).

• Waterrobuustheid Nederlandse ziekenhuizen (TNO).

• Kwetsbaarheid van de afvalwaterketen bij overstromingen (Welldra)

• Nut en noodzaak extra gemaalcapaciteit na overstromingen (HKV)

• Landelijk onderzoek van drinkwatersector (RIVM)

Niet alle rapporten zijn openbaar i.v.m. gevoelige informatie.

Maar er is ook nog niet voor elke functie een rapport.

=> Bekijk de bijlage van deze presentatie voor de beschikbare informatie per V&K-functie

Meer inzicht in ketenafhankelijkheden

Technisch zijn functies van elkaarafhankelijk.

Als de elektriciteit uitvalt vallenvrijwel alle andere functies ook uit.

Als Telecom/ICT uitvalt vallenvrijwel alle andere functie ook uit

Eerste ambitiesvanuit het Rijk

Functie Doorfunctioneren in overstroomd gebied? (nog) Sneller herstel na overstroming?

Elektriciteit Elektriciteit wordt in overstroomd gebied in principe afgeschakeld.

Investeringen zijn gericht op het mogelijk maken van snel herstel.

Gevolgen voor productie, distributie en levering buiten overstroomd

gebied worden zo mogelijk beperkt.

De hersteltijd is afhankelijk van de ernst en omvang van de

overstroming en de daardoor veroorzaakte schade. Het beleid

is gebaseerd op zo kort mogelijke hersteltijd gegeven de

geleden schade en de beschikbare middelen voor herstel. De

netbeheerder bepaalt in overleg met het bevoegd gezag met

welke waterhoogte rekening gehouden dient te worden.

Gas Gaslevering aan eindverbruikers zal worden gestaakt gelijktijdig met

afschakelen elektriciteit. Het gasnet word veilig gesteld en op druk

gehouden om snel herstel te faciliteren. Investeringen zijn gericht op

behoud van veiligheid en het voorkomen van schade aan

gasontvangstations. Bij afschakelen van een station zullen alle

achterliggende afnemers afgesloten worden, effectgebied is niet

noodzakelijk beperkt tot overstroomd gebied. Richting 2050 is een

structurele afname van investeringen in gasinfrastructuur voorzien.

De hersteltijd is afhankelijk van de ernst en omvang van de

overstroming en de daardoor veroorzaakte schade. Het beleid

is gebaseerd op zo kort mogelijke hersteltijd gegeven de

geleden schade en de beschikbare middelen voor herstel. De

netbeheerder bepaalt in overleg met het bevoegd gezag met

welke waterhoogte rekening gehouden dient te worden.

Olie Doorfunctioneren in overstroomd gebied is niet aan de orde. Een

milieuramp dient voorkomen te worden.

Bepaalt bedrijf zelf (eigen risico).

Telecom/ICT

basis/nood

Communicatie tussen hulpverleningsdiensten (nu primair door

C2000) en de noodhulpcommunicatie van de burger (nu primair via

112) moet mogelijk blijven tijdens een overstroming.

Niet van toepassing.

Telecom/ICT

publiek

'Zo goed mogelijk doorfunctioneren met de in die situatie

beschikbare capaciteiten en mogelijkheden en gegeven de op dat

moment heersende omstandigheden'. De telecomsector geeft

hieraan invulling op basis van o.a. de Telecomwet. Op basis van

uitkomsten van de ‘Rijksbrede aanpak vitale infrastructuur’ wordt

nader bezien of in de telecom en in de IT-sector aanvullende

maatregelen nodig zijn.

Afhankelijk van de ernst en omvang van de overstroming en de

daardoor veroorzaakte schade zal sneller herstel wel of niet

mogelijk zijn. Het beleid is gebaseerd op zo kort mogelijke

hersteltijd gegeven de geleden schade en de beschikbare

middelen voor herstel.

Drinkwater Ja, ambitie is de continuïteit van de (nood)drinkwatervoorziening

zoveel als mogelijk te borgen, afhankelijk van de drinkwatervraag in

het overstroomde gebied, de gebiedsspecifieke situatie,

overstromingskarakteristieken, impact, tijdlijn, hersteltijd,

evacuatiestrategie en ketenafhankelijkheid.

Ja, waarbij er duidelijke preventieve afspraken zijn dat de

aanspraak op voorzieningen en diensten voor cat. A vitale

sectoren zoals de drinkwatervoorziening - onder regie van de

overheid - voorrang krijgt op andere sectoren.

Afvalwater Nee het systeem wordt geheel of gedeeltelijk uitgeschakeld. Ja.

Gezondheid Zo lang mogelijk doorfunctioneren, afhankelijk van de aard en omvang

van de overstroming, en ervan uitgaand dat er andere ziekenhuizen in

de buurt zijn die wel functioneren. Daarna volgt evacuatie.

Bepaalt ziekenhuis zelf.

Gemalen Is onderwerp van besluitvorming bij beheerders. Snelheid waarmee een gebied droog kan worden gezet is sterk

afhankelijk van het gebied.

Transport Nee, inzet op preventief evacueren, vooral via de weg; In specifieke

gevallen (regionaal maatwerk. Infrastructuur kan doorfunctioneren

buiten overstroomd gebied.)

Maatwerk per geval/regio.

Chemie Nee, VenK gaat niet over doorfunctioneren, maar richt zich op

voorkomen van een milieuramp.

Bepaalt bedrijf zelf (eigen risico).

Nucleair Nee, nucleaire veiligheid is het hoofddoel. De levering van energie en

medische isotopen is daarbij niet noodzakelijk, het voorkomen van

een milieuramp wel.

Voor wat betreft het leveren van energie bepaalt het bedrijf

zelf (eigen risico). Mogelijk wil overheid wel snel weer de

productie van medische isotopen garanderen (Petten).

Randvoorwaarde is dat de nucleaire veiligheid gewaarborgd is.

Infectieuze

stoffen/GGO’s

Nee, VenK gaat niet over doorfunctioneren, maar richt zich op

voorkomen van een milieuramp.

Bepaalt bedrijf zelf (eigen risico).

Eerste ambitiesvanuit het Rijk

Functie Doorfunctioneren in overstroomd gebied? (nog) Sneller herstel na overstroming?

Vier regionale pilots

• Er zijn vier regionale pilots uitgevoerd (Zeeland, Rotterdam Botlek, IJssel-Vechtdelta, Amsterdam Westpoort) en er worden regionale uitwerkingen gemaakt om nationale en regionale vitale en kwetsbare functies water robuust te maken.

• Binnen de pilots is veel onderzoek gedaan naar de gebiedsspecifieke kwetsbaarheden en afhankelijkheden van VenK functies.

• Kennis is gedeeld met ministeries

Meer informatie op het kennisportaal

Wat staat er op de planning

Rapporteren voortgang 2018-2019

• Zoals elk jaar moet de voortgang worden gerapporteerdaan de Deltacommissaris.

• De resultaten gaan mee in het Deltaprograma 2020, dat in september wordt aangeboden aan de Tweede kamer.

• Interviews met alle departementen.

Provincies voeren risicodialoog V&K

• Op 25 januari 2019 heeft Stuurgroep Ruimtelijke Adaptatie gevraagd of provincies het gesprek over V&K in de regio willen organiseren (soort van risicodialoog).

• Dit levert mogelijk nieuwe informatie/inzichten op waarmee ook het Rijk weer verder kan (nieuwe loop van ‘weten’- willen-werken)

• Komende tijd pilots met provincie Limburg en Gelderland

• Moet leiden tot handreiking richting andere provincies.

V&K community

• Organisatie van een bijeenkomst na de zomer voorbetrokkenen en geïnteresseerden.

• Presentaties geven aan geïnteresseerden in het land, zoals de DPRA-werkregio’s.

Bijlage 1: De functies

Elektriciteit • Verantwoordelijk ministerie: Economische Zaken en Klimaat.

Netbeheer Nederland fungeert als koepel en heeft Werkgroep Klimaatadaptatie waarin TenneT en regionale beheerders zitting hebben.

• Het transport en distributienetwerk voor elektriciteit bestaat uit het nationale netwerk van TenneT (hoogspanning) en het regionale netwerk van de netwerkbeheerders (midden- en laagspanning).

• De vitale en kwetsbare objecten van het nationale netwerk bestaat globaal uit de hoogspanningsmasten en schakelstations.

• De vitale en kwetsbare objecten uit het regionale distributienetwerk bestaan globaal uit schakelstations, en transformatorhuisjes.

• Het open gedeelte van het nationale transportnetwerk ligt overal in Nederland op minstens 2,5 m hoogte (vanwege aanrakingsgevaar). Overige elementen zoals schakelstations zijn vaak wel kwetsbaar voor overstromingen.

Bron: Enduris

Aardgas

• Verantwoordelijk ministerie: Economische Zaken en Klimaat. Netbeheer Nederland fungeert als koepel en heeft ook werkgroep Klimaatadaptatie, waarin Gasunie Transport Services (GTS) en regionale beheerders zitting hebben.

• Het landelijke transport en distributie netwerk bestaat uit leidingen, en diverse compressor-, regel-, export-, meng- en meetstations. De gasontvangstations (1.300) vormen de overgang van het landelijke naar het regionale gasnet.

• De compressor-, meet- en regelstations staan veelal op maaiveld niveau en zijn daardoor kwetsbaar voor overstromingen (veel elektrische besturing). Een leiding die niet op druk kan worden gehouden en met water is volgelopen kan een volledige vervanging noodzakelijk maken, met een lange hersteltijd tot gevolg.

Olie

• Verantwoordelijk ministerie: Economische Zaken en Klimaat. Er is momenteel geen branchevereniging of koepel die binnen V&K als schakel tussen publiek-privaat en rijk-regio kan worden benut.

• De vitale infrastructuur is gedefinieerd als de olievoorziening. Grossomodo bestaat deze uit raffinaderijen, depots en leidingen van oliebedrijven. Ze zijn voornamelijk gelegen in de haven van Rotterdam (transitohaven voor olie) en Amsterdam (benzine). Daarnaast zijn er in het achterland diverse inland-terminals, vooral langs het hoofdwatersysteem.

• Er bestaat geen wettelijke verplichting voor de oliebedrijven om zich te beschermen tegen een overstroming. Wel zijn de bedrijven risicobewust en wordt regelmatig overlegd met het ministerie van Economische Zaken. Een deel van de olie bedrijven valt onder de BRZO+ (Besluit Risico’s en Zware Ongevallen) bedrijven en moet daarom volgens de Regeling Risico’s Zware Ongevallen de impact van overstromingsrisico’s in beeld brengen (zie ook chemie).

Basisvoorziening voor communicatie ten behoeve van respons bij een overstroming• Verantwoordelijk ministerie: Justitie en Veiligheid. Dit ministerie

fungeert zelf als koepel en toezichthouder.

• Het communicatiesysteem C2000 bestaat uit een apart gesloten

netwerk van zo’n 600 zendmasten en een datacenter. De locatie van

het datacenter is zo gekozen dat deze niet kan overstromen.

• Het communicatiesysteem 112 maakt gebruik van de zendmasten

van de publieke aanbieders. Voor deze zendmasten geldt hetzelfde

als de zendmasten van C2000. Meldkamers van 112 zijn een cruciale

schakel in het systeem, en behoren dus ook tot de kwetsbare

assets.

Publiek netwerk

• Verantwoordelijk ministerie: Economische Zaken en Klimaat. Het Nationaal Continuïteitsoverleg Telecom (NCO-T) fungeert als koepel. Agentschap Telecom is toezichthouder.

• De infrastructuur van het publieke netwerk bestaat uit vastecommunicatie (COAX, glasvezel), mobiele communicatie viazendmasten (gsm, 4G, etc.) en schakelcentrales (knooppunten).

• Ook grootschalige datacentra maken onderdeel uit van het netwerk. Hetnetwerk zelf bestaat voor het grootste gedeelte uit vaste bekabelingmet voor sommige verbindingen tussen zendmasten een draadloosdeel. Vooral objecten als schakelcentrales, wijkcentrales enstaatkasten zijn kwetsbaar vanwege de ligging op maaiveldhoogte.Verder kan na een overstroming vervanging van bekabeling nodig zijn.

• In Nederland staan zo’n 44.208 gsm, UMTS en LTE-antenne-installaties.

Drinkwater• Verantwoordelijk ministerie: Infrastructuur en Waterstaat. De Nederlandse

drinkwaterbedrijven zijn verenigd in de koepel Vewin. Toezichthouder is InspectieLeefomgeving en Transport (ILT).

• Voor de winning en zuivering van drinkwater zijn van belang: de waterwingebieden, dewaterbekkens en de zuiveringen (+/-250). De distributie bestaat uit de pompstationsen drinkwaterleidingen (119.000 km).

• De tien Nederlandse drinkwaterbedrijven produceren en distribueren het drinkwater.De drinkwaterbedrijven leveren bij elkaar 1.068 miljoen m3 schoon drinkwater perjaar aan 8.011.000 aansluitingen (peiljaar 2014).

• In geval van een verstoring (bijvoorbeeld bij een overstroming) moet hetwaterleidingbedrijf nooddrinkwater –buiten het net om - leveren op de daartoeaangewezen distributiepunten en/of zich inspannen om noodwater (water dat nietgeschikt is om te drinken) te leveren (leveringsplicht) voor een periode van 10 dagen.Bij levering van noodwater zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de aanwijzing entoegankelijkheid/ bereikbaarheid van distributiepunten, de openbare orde enveiligheid, en de distributie (doorlevering) van nooddrinkwater.

Afvalwater

• Verantwoordelijk ministerie: Infrastructuur en Waterstaat. Gemeenten en Waterschappen zijn direct verantwoordelijk voor uitvoering en beheer. Stichting RIONED is de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer en riolering in Nederland. De Unie van Waterschappen is de koepelorganisatie voor de Waterschappen. Toezichthouder is Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT).

• De afvalwaterketen bestaat uit opvang van hemelwater, huishoudelijk en industrieel afvalwater dat via een stelsel van leidingen, buizen en pompen naar een Afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI of RWZI) wordt getransporteerd en daar wordt gezuiverd en vervolgens wordt geloosd op het oppervlaktewater. In Nederland bevinden zich circa 350 afvalwaterzuiveringen en heeft zo’n 110.000km aan riolering.

• Uit onderzoek naar de kwetsbaarheid van de afvalwaterketen bij overstromingen komt naar voren dat rioolgemalen relatief laag staan (zij moeten het onder vrij verval ingezamelde water verpompen) en dat afvalwaterzuiveringsinstallaties vaak dicht bij open water zijn gesitueerd. Daarmee kan aangenomen worden dat tenminste 60% van de ruim 16.000 rioolgemalen en de bijna 350 afvalwaterzuiveringen in gebieden met een overstromingsrisico liggen.

Gezondheid

• Verantwoordelijk ministerie: Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Koepelorganisaties voor de ziekenhuizen zijn de NVZ (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen) en NFU (Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra). Toezichthouder is Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

• Uit onderzoek van TNO naar de waterrobuustheid van de Nederlandse ziekenhuizen blijkt dat van de circa 185 ziekenhuislocaties ongeveer 75% in een gebied ligt waar sprake is van een overstromingsrisico.

• Ziekenhuizen zijn primair zelf verantwoordelijk voor een waterrobuuste inrichting en de keuzes omtrent evacuatie. Gemeenten zijn bevoegd gezag bij de vergunningverlening bij de (ver)bouw van een ziekenhuis. De regelgeving van het Ziekenhuis Rampen Opvang Plan (ZIROP) bieden het kader voor een waterrobuuste inrichting.

Keren & Beheren: Gemalen

• Verantwoordelijk ministerie: Infrastructuur en Waterstaat. Waterschappen(incidenteel RWS) beheren de gemalen. De koepelorganisatie voor de waterschappenis de Unie van Waterschappen. Toezichthouder is Inspectie Leefomgeving en Transport(ILT).

• Het gaat hier over de hoofdgemalen, boezemgemalen die het water uitslaan opbuitenwater. Boezemgemalen zijn vooral in laag Nederland gesitueerd en pompen hetwater uit de boezem op rivieren of de zee.

• Er is een pilot uitgevoerd om het nut en de noodzaak van extra gemaalcapaciteit na eenoverstroming te onderzoeken. Hieruit komt naar voren dat na een overstroming eengroot deel van de gemaalcapaciteit die water wegpompt richting het buitenwater nietbeschikbaar is omdat deze gemalen tijdens de overstroming onderwater komen testaan (ze staan onderaan de dijk) en daardoor niet meer werken (ook vanwegeelektriciteitsuitval). Slechts in enkele gevallen zijn gemalen zo geplaatst dat dezedroog staan (bijvoorbeeld op de dijk). Het voorkomen van uitval van gemalen isdoelmatiger dan het investeren in structurele extra capaciteit of noodpompen (dezezijn moeilijk ter plekke te krijgen).

Hoofdinfrastructuur

• Verantwoordelijk ministerie: Infrastructuur en Waterstaat. Er is - vanuit V&K - geen koepel in beeld. Toezicht gebeurt door Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT).

• Vanuit het Rijk vallen de rijkswegen (voornamelijk snelwegen), het spoorwegennet en het landelijke vaarwegennet onder deze V&K-functie.

• RWS beziet eigen assets vanuit programma klimaatbestendige netwerken. Daaronder valt een eigen stresstest en ontwikkelen van een adaptatiestrategie.

Chemie

• Verantwoordelijk ministerie: Infrastructuur en Waterstaat. De VNCI is de branchevereniging van de chemische industrie in Nederland. Toezichthouder is Inspectie voor Leefomgeving en Transport.

• Het betreft hier chemische bedrijven (BZRO+ bedrijven). De BRZO+ (Besluit Risico’s en Zware Ongevallen) bedrijven moeten volgens de Regeling Risico’s Zware Ongevallen overstromingsrisico’s in beeld brengen. Provincies zijn bevoegd gezag. Het functionele toezicht op deze bedrijven verloopt via de Omgevingsdiensten.

Nucleair

• Verantwoordelijke: Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS). Nucleair Nederland verenigt de zes belangrijkste nucleaire bedrijven en organisaties in Nederland. Het toezicht op deze instanties is wettelijk vastgelegd en wordt uitgevoerd door de ANVS.

• In Nederland bevinden zich zes nucleaire installaties: Kerncentrale Borssele, Kerncentrale Dodewaard, URENCO Almelo, COVRA Borssele, Reactor Petten en onderzoeksreactor Delft. De stappen willen weten en werken van het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie zijn doorlopen. Er wordt in deze sector gewerkt volgens het principe van continue verbetering.

Infectieuze stoffen enGenetisch Gemodificeerde Organismen • Verantwoordelijke ministeries: Infrastructuur en Waterstaat

en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Fenelab is de branchevereniging van geaccrediteerde laboratoria en kalibratie- en inspectie-instellingen in Nederland.

• Onder deze infrastructuur vallen infectieuze stoffen laboratoria met een bioveiligheidsklasse (BSL) 3 of BSL 4 . Voor genetisch gemodificeerde organismen betreft dit laboratoria met het inperkingsniveau ML-III of ML-IV.

• Uit onderzoek, dat is afgerond in 2017, blijkt dat laboratoria bij een overstroming een verwaarloosbaar risico vormen voor mens en milieu. Het huidige beleid en de wet en regelgeving voldoen om ervoor te zorgen dat deze laboratoria waterrobuust opgezet zijn. De rechtspersonen van de laboratoria verantwoordelijk voor deze inrichting. Via de wet Milieubeheer is de gemeente toezichthouder.