Het eindeloopbaandebat

getoetst aan de realiteit

Kick-off i-Age 14 november 2012

Ignace Chanterie

Demografie en de wetten van de natuurIedereen wordt elke dag 1 dag ouder

Demografie en de wetten van de natuur:Leeftijd en cognitieve vaardigheden

Demografie en de wetten van de natuur

• Relatie gemiddelde leeftijd personeel en arbeidsproductiviteit (toegevoegde waarde per VE)

• Over alle sectoren heen (1200 ondernemingen): optimum leeftijd 38 jaar

(bron prof Sels KUL)

Arbeidsmarkt

Bouw IT-sector Textiel Voeding, dranken0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Arbeidsmarkt

Geen probleem voor de doorsnee 38-jarige op de arbeidsmarkt, maar wel voor de kansengroepen:

- Ouderen- Laaggeschoolden- Langdurig werklozen- Arbeidsgehandicapten- Allochtonen

Arbeidsmarkt

Maatregelen ter bevordering instroom kansengroepen: (reeds 10 jaar op kruissnelheid)

- VDAB: nauwere begeleiding/opvolging werkzoekende- Vakbonden: bijblijf- en diversiteitsconsulenten- VOKA: Jobkanaal- Sectoren: sectorconsulenten- Resoc/Serr: consulenten EAD- RSZ-verminderingen en subsidies doelgroepen: activa, sine, 50

+ers, art 60-ers, enz…

Arbeidsmarkt

Remedies beleid in het kader van einde loopbaan (politiek-sociale partners-europa):

- afschaffing brugpensioen- verlenging pensioenleeftijd- morrelen aan werkloosheidsvergoedingen- activering en activering plus- verhogen werkzaamheidsgraad, vooral van 55+ers = aantal werkenden tov bevolking op beroepsactieve leeftijd (EU 15-64 j)

Arbeidsmarkt

Remedies beleid in het kader van einde loopbaan (politiek-sociale partners-europa):

- Heeft enkel te maken met: wij kunnen de rekening niet meer betalen.Nochtans: 1950 + 60 of 65 = 2010 of 2015

- Heeft niets te maken met (pro)actieve visie op het globale arbeidsmarktgebeuren:

- van alle nieuwe aanwervingen wordt slechts 5 à 7 % ingenomen door 50+ers;- kan in een geglobaliseerde economie een 66-jarige concurreren met een 33-jarige?

Wat is de effectiviteit van al deze maatregelen ?Is er resultaat zichtbaar in de structuur van de werkloosheid ?

Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid*

Maar: 121.476 ouderen (58+ en vrijgestelden brugpensioen) niet in de werkzoekendencijfers opgenomen = 60 % van globale aantal nwwz

* Bron Arvastat VDAB en RVA

Februari 2002 Februari 2012165000

170000

175000

180000

185000

190000

195000

200000

205000

177,876

201,920

Aantal werkzoekenden (Vlaanderen)

Februari 2002 Februari 20120

1

2

3

4

5

6

7

8

9

6.71 6.84

5.41

6.68

8.42

7.03

Werkloosheidsgraad

Totaal Man Vrouw

Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid

Maar: 121.476 ouderen (58+ en vrijgestelden brugpensioen) niet in de werkzoekendencijfers opgenomen

Februari 2002 Februari 20120%

10%

20%

30%

40%

50%

60% 56%51%

32%35%

12% 14%

Studieniveau

Max LMO Max HMO HO

Februari 2002 Februari 20120%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

24%21%

68%

54%

8%

26%

Leeftijd

<25j 25-49j >50j

Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid

Conclusie effectiviteit: ??

Februari 2002 Februari 20120.00%

5.00%

10.00%

15.00%

20.00%

25.00%

30.00%

10%

13%16%

26%

Arbeidshandicap - Allochtonen

Arbeidshandicap Allochtonen

Februari 2002 Februari 20120%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%64%

56%

14%17%

22%27%

Werkloosheidsduur

< 1j 1-2j >1j

Arbeidsmarkt

Vooruitzichten: economische groei + vervanging babyboomers 500.000 vacatures

Uitgangspunt beleid (sociale partners-VDAB-politiek): Door de krapte op de arbeidsmarkt wordt men verplicht de kansengroepen aan te werven

'Normale werknemer' Kansengroepen0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

100%

60%

20%

20%

Productie Opleiding Subsidie productieverlies

ArbeidsmarktHanteert beleid de juiste uitgangspunten?

Vanuit realiteit werkvloer: werknemers

- Veel werkzoekenden hebben beperkte opleidbaarheid, capaciteiten, vaardigheden (tempo, planmatig handelen, zelfstandig kunnen werken, werk zien, … )

- Kansengroepen die niet 100 % meedraaien, worden niet geduld op de werkvloer

ArbeidsmarktHanteert beleid de juiste uitgangspunten?

Vanuit realiteit werkvloer: werknemers

- Zelfs roldoorbrekende opleidingen met goed opgeleide vrouwen die 100 % presteren: geen integratie op de werkvloer (lassen/schilderen voor vrouwen)

Arbeidsmarkt Hanteert beleid de juiste uitgangspunten?

Vanuit realiteit werkvloer: werkgevers

- subsidies voor productiviteitsverlies vormen geen motivatie tot aanwervingen (vb Tofam, 50+, invoegbedrijven);

- werkgevers aanvaarden enkel werknemers die de capaciteit tot 100 % inzetbaarheid in zich hebben (Noordfransen, Oostblok);

- werkgevers vermijden liever allerhande fricties/onrust op de werkvloer dan bijkomend kansengroepen aan te werven;

- werkgevers moeten orders weigeren wegens onvoldoende geschikt personeel (impact op groei);

Arbeidsmarkt

Huidige concrete vaststellingen: - uitgangspunt werkgevers: flexibiliteit geglobaliseerde economie vraagt constant inspelen op snel veranderende markt;

- uitgangspunt werknemers: flexibiliteit zelf loopbaan en werktijden in handen kunnen nemen, evoluerend volgens de levensfase: combinatie arbeid – gezin - vrije tijd;

- de krapte op de arbeidsmarkt wordt alleen maar acuter;

- de kansengroepen raken quasi niet opgenomen in het NEC;

Arbeidsmarkt Conclusies:

We remediëren op basis van verkeerd gebleken uitgangspunten:

- Krapte op de arbeidsmarkt zal verder toenemen: spanningsindicator: in 2002: 7

in 2012: 3,8- Aandeel kansengroepen in de werkloosheidstructuur: relevant hoger

We moeten de moed hebben om:

- Initiatieven met weinig resultaat af te schaffen - wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen:

Arbeidsmarkt

wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen:

- overuren: achterliggende filosofie: beter een inzetbare werkzoekende aan werk helpen dan werknemers overuren te laten presteren; overloon=sanctie; maar zijn er nog onmdl inzetbare werkzoekenden?

RSZ-lasten en fiscaliteit zorgen voor zwartwerk- opzegregeling: periode overbruggen tot nieuw werk + vergoeding

‘moreel leed’; huidige situatie: wie vlugst inschakelbaar is, krijgt hoogste opzegvergoeding; wederinschakelingsvergoeding;

- wetgeving deeltijdse arbeid: min. 13 u met min. 3 u ononderbroken arbeid per prestatie verhindert kleinere deeltijdse arbeid;

Arbeidsmarkt

Wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen:

- Brugpensioen : oudere verplicht te vervangen door jongere met neutrale overheidskost (bestrijding jeugdwerkloosheid); vervangingsplicht weggevallen is supplementaire kost geworden

- Loopbaanonderbreking (tijdskrediet): vervangingsplicht door werkloze met neutrale overheidskost; vervangingsplicht weggevallen is supplementaire kost geworden

- Vlaamse aanmoedigingspremies ter herverdeling arbeidstijd: som van stukjes deeltijdse arbeid leiden tot aanwerving werkloze, maar tekort aan geschoolde werknemers

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Nieuwe arbeidsorganisatie: Systeem IGNACIO

Uitgangspunt: er is een collectieve consensus over:- volledige loopbaan= 40 jaar werk (nu gemiddelde loopbaan 28,7j)- voltijds = 38 uur/week = op jaarbasis 1976 uur ( 2.000u)

Conclusie: volledige arbeidsloopbaan= 2.000 x 40 = 80.000 uur, vrij te

presteren volgens de levenskeuzes en levensnoodwendigheden (soms 55 uur, soms 10 uur, enz…)

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Systeem IGNACIO = 80.000 uren

Essentiële bijkomende voorwaarden:

• Bepaalde soorten arbeid verhogen met een bepaalde coëfficiënt per gepresteerd uur

• Bepaalde periodes van arbeidsonderbreking gelijkstellen met gepresteerde uren; uitgangspunt: maatschappelijke kost

• 80.000 uren geven recht op basispensioen• Overdraagbaarheid van gepresteerde uren naar partner;• Wie 90.000 uren gewerkt heeft, ontvangt 90/80sten enz….

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Systeem IGNACIO = 80.000 uren

Essentiële bijkomende voorwaarden:

• Herdenken van de fiscaliteit (op arbeid) wat inhoudt:

Iedereen betaalt een gelijke belasting (15%) ongeacht welke bron voor inkomsten zorgt: zo wordt je niet gestraft omdat je een bepaalde periode meer uren werkt

Zelfde aanslagvoet van belastingen voor zelfstandigen en bedrijven (vlaktaks): wegnemen oorzaken schijnzelfstandigheid

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Systeem IGNACIO = 80.000 uren

Positieve effecten:

• Eenvoudige, transparante, rechtvaardige en coherente visie • Actief nadenken rond loopbaan werknemer• Iedereen heeft zijn eigen loopbaan in handen + via informatica op

ieder moment raadpleegbaar • Onmiddellijk toepasbaar op de arbeidsloopbaan

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Systeem IGNACIO = 80.000 uren

Positieve effecten:

• Gevoelige en spontane vermindering zwartwerk: werkgevers: geen loonsupplementen meer voor overuren werknemers hebben belang bij registratie van alle gewerkte uren

• Gevoelige groei van BBP na invoering: 5 à 7 %

• Element tot eenheidstatuut arbeiders – bedienden (moet gerealiseerd tegen 9 juli 2013 cfr Arrest Grondwettelijk Hof).

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Systeem IGNACIO = 80.000 uren

Aandacht voor mogelijke knelpunten:• Enkel werknemers die veel willen werken worden nog aangeworven• Veel onderbroken periodes zodat dit neerkomt op permanente

beschikbaarheid;• Wantrouwen tegenover of onwil om flexibele arbeidsorganisatie

mogelijk te maken.

Gezamenlijke opdracht om een doordachte flexibele werkorganisatie uit te werken

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Passende flexibele werkorganisatie uittekenen op vlak van:- arbeidsvormen: thuiswerk, zelfsturende teams, …- takenpakketten: rotatiesystemen, verloning cfr aantal competenties,

poolvorming over bedrijven heen,…

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Passende flexibele werkorganisatie uittekenen op vlak van loopbaanplanning:

• Duidelijke screening van potentieel, ambities en welbevinden van werknemers (ergolab) + opmaak van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP):

Bepaling van doorgroeimogelijkheden werknemers Uitzoeken concrete mogelijkheden tot vorming op maat van

het bedrijf, dit i.s.m. sectorfondsen, VDAB, Syntra, ….

Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten

Multiproblematiek (langdurig) werkzoekenden vraagt specifieke aanpak:

• Duidelijke screening van werkzoekenden (ergolab)• Bij > 2j werkzoekend: aanbieden van begeleide arbeid op maat• Sterke vereenvoudiging en harmonisering van de gesubsidieerde

tewerkstellingsprogramma’s

Fonds voor Sociale Economie• Huidige overheidssubsidiëringen, RSZ- verminderingen, allerhande

tewerkstellingsmaatregelen• Bijdrage van bedrijven à rato van personeelsbestand of omzet (cfr Duitsland )• Werken voor personen die geen beroep kunnen doen op normale marktwerking

= niet-concurrentieel maar versterkend voor private sector.

Arbeidsmarkt : uitsmijter

• Als je een eindeloopbaandebat moet voeren, dan betekent dit dat je geen loopbaandebat gevoerd hebt

• Optie Europa = pensioenleeftijd koppelen aan de levensverwachting: – Wordt het eindeloopbaandebat een debat over de

loopbaan zonder einde ?– hoe ervaar je als klant langer werken gekoppeld aan de

levensverwachting?• http://www.youtube.com/watch?v=97N1Wpddkec

Arbeidsmarkt Systeem IGNACIO

Coördinaten:

Ignace ChanterieGSM: 0499/948 906ignace.chanterie@wse.vlaanderen.be