1

XXXJaargang 4 | Bijlage 5, 2008 | www.kade9.nl

1www.mijnboot.com

Voor veel watersporters wordt de lol van het varen verziekt door lawaai en hinderlijke trillingen die zich vanaf de aandrijfl ijn door het hele schip voort-planten. Niet zelden wordt de oplossing gezocht in de montage van zachtere motorsteunen, maar zo’n ingreep biedt over het algemeen weinig soelaas en leidt vaak tot extra slijtage van het schroefaslager. De juiste aanpak is de in-stallatie van een stuwdruklager met een homokinetische aandrijfas.

Handig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tips

een stuwdruklager beteugelt heftige aandrijfreacties

VARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJ

planten. Niet zelden wordt de oplossing gezocht in de montage van zachtere motorsteunen, maar zo’n ingreep biedt over het algemeen weinig soelaas en

TRILLINGVRIJ

planten. Niet zelden wordt de oplossing gezocht in de montage van zachtere

Voor veel watersporters wordt de lol van het varen verziekt door lawaai en hinderlijke trillingen die zich vanaf de aandrijfl ijn door het hele schip voort-planten. Niet zelden wordt de oplossing gezocht in de montage van zachtere

een stuwdruklager beteugelt heftige aandrijfreactiesVoor veel watersporters wordt de lol van het varen verziekt door lawaai en hinderlijke trillingen die zich vanaf de aandrijfl ijn door het hele schip voort-

een stuwdruklager beteugelt heftige aandrijfreacties

VARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJVARENTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJTRILLINGVRIJ

Lagerhuis

Stuwdruklager

Rubberen blokken

Naaf

KlemringHomokineet (zijde stuwdruklager)

Handig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tipsHandig naslagwerk met handleidingen en tips

TRILLINGVRIJ

Lagerhuis

Stuwdruklager

Rubberen blokken

Naaf

KlemringHomokineet

Tussenas

Vetafdichting (ashoes)

Homokineet (zijde keerkoppeling)

Keerkoppeling dapterfl ens schroefas

Mijn BOOT 5, 2008

• Tekst en fotografi e door Jack Molenaar STUWDRUKLAGER

2

De energie die zorgt voor de voorstuwing van een schip noemen we ‘stuwdruk’.

Hierbij worden behoorlijke krach-ten uitgeoefend die bij een starre verbinding tussen de motor en de schroefas rechtstreeks op de mo-toropstelling worden overgebracht. Hierdoor ontstaan trillingen en resonanties die niet alleen het vaar-plezier vergallen, maar ook zorgen voor onnodige slijtage. Laten we bij wijze van voorbeeld aannemen dat u een 75 pk diesel in uw schip heeft staan. Als u deze motor op zijn maximale vermogen de vrije loop laat, dan moeten uw schip, de schroefas en de schroef het geweld van maar liefst 75 paardenkrachten kunnen weerstaan. En geloof ons, daar komt heel wat bij kijken. Het opvangen van die krachten is wat de motor zelf betreft niet zo’n hei-kel punt. Die kan immers op een stevige fundatie worden geplaatst, maar het zijn dan wel de trillings-dempers die in dat geval het kind van de rekening zijn. Het meest kwetsbare punt is de overbrenging van de motor naar de schroef. Vroeger verliep dit in de meeste gevallen via een fl exibele koppe-ling. Als er een druklager en een fl exibele koppeling in het systeem opgenomen zijn, wordt de functie van de achterste trillingdempers geminimaliseerd, omdat het stuwdruklager de achterzijde van de motor als het ware vasthoudt. De fl exibele koppeling kan dan

wel als ‘scharnierpunt’ fungeren, maar daarbij kunnen hoogstens de voorste trillingdempers deels goed functioneren. Als er geen stuwdruklager in het systeem is opgenomen, kan een zijdelingse belasting van het gland of schroef-aslager ontstaan bij elke beweging die de motor maakt op de tril-lingdempers. De enige manier om zowel de motor vrijelijk op haar trillingdempers te laten bewegen en tegelijkertijd de schroefas mid-dels een stuwdruklager de krachten over te laten brengen op de romp, is door toepassing van een dubbele koppeling. Hierdoor ontstaan als het ware twee ‘scharnierpunten’. Dit kunnen fl exibele koppelingen of homokinetische koppelingen zijn. Doordat de bevestigingsbou-ten van het stuwdruklager door zware rubbers lopen is het lager enigszins fl exibel en wordt de over-dracht van trillingen en resonanties voor een belangrijk deel geabsor-beerd. Voor de voorbereiding van dit praktijkdossier was Mijn Boot op bezoek bij ‘Davy & Ørsted’ in Amsterdam, waar op dat moment

1. MontageplaatEen Python-Drive aandrijfunit bestaat uit drie hoofdcomponenten: een adapterfl ens om de unit aan de keerkoppeling te bevestigen, een homokinetische aandrijfas, die bestaat uit twee homokineten en een tussenas en het eigenlijke stuwdruklager dat tegen een sterke montageplaat wordt gemonteerd. Omdat de montagemogelijkheden in ieder schip anders zijn, wordt bij de aandrijfunit geen montageplaat geleverd. Deze plaat moet dus door u zelf gemaakt en geplaatst worden. Van tevoren moet u al rekening houden met de lengte van de schroefas (zelfs al in het stadium waarin de montageplaat geplaatst wordt ) en met de plaats van de motor in uw schip. We hebben het dan over de precieze afstand tussen de achterzijde van de adapterfl ens op de keerkoppeling en het voor het stuwdruklager bruikbare gedeelte van de schroefas. De juiste gegevens om deze afstand te bepalen zijn beschreven in de meegeleverde handleiding. Het is verstandig om de montageplaat zwaar uit te voeren en zodanig te monteren dat de aandrijfkrachten daadwerkelijk aan de scheepsconstructie worden doorgegeven. Op de foto is goed te zien hoe de montageplaat met extra steunen is gemonteerd. Omdat de montageplaat zuiver onder een hoek van 90 graden ten opzichte van de schroefas moet komen te staan is het verstandig om te beginnen met het plaatsen van de schroefas. Het is daarbij niet voldoende om de as los in de schroefaskoker te schuiven omdat de as dan in de schroef-askoker ‘hangt’ en de stand onherroepelijk zal veranderen zodra deze is gecentreerd na montage van het schroefaslager. Daarom moet u eerst de as en het schroefaslager plaatsen en pas daarna de plaats en de stand van de montageplaat bepalen.

Dit praktijkdossier betreft het verslag van de montage van een stuwdruklager met een homokinetische koppeling en is als zoda-nig bedoeld om inzicht te verschaffen in de handelingen die daarbij aan de orde komen. Booteigenaren die van plan zijn zelf een dergelijke unit te monteren (of te vervangen) krijgen hiermee een beeld van wat hun te wachten staat. Dit dossier is niet bedoeld ter vervanging van de uitvoerige handleiding en de daarin vermelde voorschriften die de leverancier verstrekt bij de levering van een aandrijfunit.

Met dank aan Dintra Transmissies.Dintra Transmissies, de fabrikant van Python-Drive, is in 1967 op-gericht als handelsonderneming met als hoofdactiviteit distributie van nautische aandrijftechnie-ken. Sinds de introductie van de Python-Drive producten in 1996 is Dintra over de hele wereld actief.

een gelijknamige Davy & Ør-sted sloep werd voorzien van een Vetus M 4.17 scheepsdiesel en een aandrijfunit van het model Python-Drive P60-B. Stuwdruk-lagers van Python-Drive zijn een 100% Nederlands product van het bedrijf Dintra Transmissies in Putten. De P60-B waarvan we in dit artikel de montage beschrijven, is een gecombineerd lager met een homokinetische koppeling. Door toepassing van deze koppeling wor-den geen torsietrillingen opgewekt, terwijl de omloopsnelheid niet wordt beïnvloed.

3www.mijnboot.com

PRAKTIJKDOSSIER

2. Montage van de adapterfl ensDoor toepassing van een adapterfl ens tussen de keerkoppeling en de homokinetische aandrijfas, kan de Python-Drive tegen bijna elke denkbare keerkoppeling worden gemonteerd. Bij en-kele soorten adapterfl enzen zijn de tapeinden al aangebracht. Dit is ook het geval bij de Vetus M 4.17. U hoeft hier alleen de moeren en de borgringen aan te draaien. Als u de tapeinden zelf moet draaien, let er dan op dat het tapeind met het korte draadgedeelte in de adapterfl ens wordt gedraaid en dat het lange gedeelte, waar de moer op komt door de fl ensgaten van de keerkoppeling steekt. Mocht dit problemen geven met het huis van de keerkoppeling, dan kunt u kiezen voor een 12.9 kwaliteit zeskant-bout of kan het tapeind aangepast (ingekort) worden. Bij andere uitvoeringen worden inbusbouten en moe-ren met borgringen of normale zeskant-bouten met borgringen meegeleverd. Voordat u tot montage overgaat is het belangrijk dat alle schroefdraadverbindingen - dus ook de draadgaten - schoon en vetvrij worden gemaakt. De borgringen komen met hun (grove) getande kanten tegen elkaar tussen de moeren en de fl ens van de keerkoppeling. Het is van belang dat de beves-tigingsbouten met een momentsleutel worden aangehaald. Hierdoor voorkomt u dat de bouten of moeren mogelijkerwijs lostrillen Dit is om de krachten die op bevestigingsbouten komen te staan gelijkmatig te verdelen, maar belangrijker is eigenlijk nog dat de adhesie tussen de verbindende vlakken overal gelijk is. De juiste aanhaalmomenten zijn per draadtype in de handleiding vermeld

1.1 De montageplaat waarin het stuwdruklager wordt bevestigd, moet haaks op de schroefas staan. Deze plaat verschilt per schip en moet u (of de werf) dus zelf maken.

2.1 De homokinetische assen worden met een adapterfl ens op de k eerkoppeling van de motor bevestigd.

2.2 De adapterfl ens wordt met meegeleverde bouten en moeren op de keerkoppeling vast gemaakt. De borgringen komen met hun (grove)

getande kanten tegen elkaar tussen de moeren en de fl ens van de keerkoppeling.

1.2 In verband met de hoekmeting voor de plaats van de montageplaat, is het be-langrijk dat de schroefas gecentreerd (gelagerd) in de schroefaskoker ligt.

TIP Een homokinetische koppeling mag nooit volledig in lijn staan omdat de koppeling dan niet gesmeerd wordt. De minimale hoek is 2 x 1 graad.

4

STUWDRUKLAGER

Mijn BOOT 4, 2008

3. Montage van het stuwdruklager met klemringHet stuwdruklager moet achter de monta-geplaat worden gemonteerd, dat wil zeggen tussen de montageplaat en de schroef. Om de juiste plaats van de boorgaten te bepalen gebruikt de monteur van Davy & Ørsted een passende boor om het centrale boorpunt te markeren. Vervolgens voorziet hij alle contactvlakken van de klemring, de naaf en de schroefas van een oliefi lm. Dit is om de installatie makkelijk te kunnen demonteren als dat onverhoopt in de toekomst nodig mocht zijn. Daarna drukt hij de klemring waar-mee het lager aan de schroefas bevestigd wordt in het lager en duwt hij het lager aan de achterzijde van de montageplaat over de schroefas om de lengte van de schroefas in het lager te kunnen bepalen. Hij houdt name-lijk rekening met de benodigde ruimte voor de adapterfl ens van de homokineet. Hiervoor zijn in de handleiding vaste meetgegevens op-genomen. Als de as is gepositioneerd worden de inbusbouten van de klemring licht aan-gedraaid en daarna kruislings vastgedraaid met een momentsleutel. Het is belangrijk dat de inbusbouten bij iedere aanzet hoogstens een halve slag maken totdat kruislings alle bouten op moment zijn vastgedraaid. Hierna kan het stuwdruklager aan de montageplaat vastgemaakt worden, waarbij het lager met rubberen blokken geïsoleerd wordt ten opzichte van de montageplaat. Deze ‘zachte’ blokken hebben als functie om de aandrijfre-acties op te vangen en gedempt aan het schip over te dragen. Voor een optimale werking dienen de blokken ‘onder spanning’ gemon-teerd te worden. Bij de Python-Drive P60-B betekent dat de blokken, nadat de bouten zijn aangehaald, nog een dikte moeten hebben van 16 mm. Bij de bevestiging van het lager heeft u nog een beperkte mogelijkheid om de stand van de montageplaat enigszins te corrigeren als deze onverhoopt niet hon-derd procent haaks op de schroefas blijkt te staan. Dat kan door tussen de montageplaat en de rubberen blokken opvulringen toe te voegen totdat het stuwdruklager haaks op de schroefas staat. Een geoorloofde ‘smokkeltruc’.

3.1 Het stuwdruklager wordt achter de mon-tageplaat gemonteerd, maar om de plaats

van de boorgaten te bepalen krijgt hij voorlopig een positie aan de voorzijde.

3.4 Het stuwdruklager zit op zijn plaats achter de montageplaat. Het einde van

de schroefas mag niet te ver naar binnen stekken omdat anders de homokinetische assen niet gemonteerd kunnen worden.

3.7 De inbusbouten moeten met een mo-mentsleutel worden aangedraaid. Het

aanhaalmoment voor de P60-B is 14 Nm (M6).

3.10 De bevestigingsbouten worden vanaf de achterzijde door het stuwdrukla-

ger gestoken waarbij het lager aan de voor- en achterzijde tussen rubberen blokken wordt geplaatst.

3.10 Het stuwdruklager wordt conform de instructie bevestigd en eerst ‘hand-

vast gedraaid.

3.5 De afstand van het montagevlak van de homokineet tot het einde van de

schroefas dient volgens de handleiding tussen 14 en 20 mm te bedragen.

3.8 Het op moment aandraaien van de inbusbouten geschiedt kruislings. Bij

ieder aanzet mogen de bouten slechts een halve slag maken.

3.11 Hier is aan de rechterzijde de beves-tigingsbout ingestoken. Zichtbaar is

dat het lager aan twee zijden tussen de rubber blokken ligt.

3.11 Vervolgens wordt met de schuifmaat de dikte gecontroleerd

3.2 De monteur van Davy & Ørsted markeert het centrale boorpunt.

www.mijnboot.com

PRAKTIJKDOSSIER

5

4. Controle van l engte en hoeken van de homokinetische aandrijfas.

Voor de homokinetische aandrijfas geldt een minimale en maximale lengte die niet overschreden mag worden vanwege

de benodigde ruimte voor het heen en weer bewegen van de motor op de trillingsdempers. Van de verschillende modellen stuwdruklagers zijn de inbouwlengten in de handleiding opgenomen. Als de schroefas niet parallel loopt met de as van de keerkoppeling, kan de afstand tussen de centers op een eenvoudige manier worden berekend door het gemiddelde te nemen van de afstand boven en onder de as. Is er tevens sprake van een afwijking in de uitlijning van links naar rechts, dan dient het gemiddelde genomen te worden van de lange en korte afstand aan beide zijden én de afstanden boven en onder. Ook de hoekbepaling is belangrijk voor een juiste montage. Een overschrij-ding van de maximale hoek kan namelijk overmatige slijtage en zelfs schade veroorzaken. De meest ideale opstelling is die, waarbij beide homokinetische koppelingen een ongeveer gelijke hoek maken. Is het onderlinge verschil in hoeken groter dan 5º (voor modellen tot en met P140) of 2,5º (voor modellen vanaf P200en groter), dan dient de opstelling aangepast te worden. Dit kan bijvoorbeeld door een opvulplaat onder de motorsteunen te maken. Bij de inbouw van P60-B heeft onze monteur een gelukje waardoor hij heel wat pas- en meetwerk terzijde kan schuiven. Voor de mo-dellen P30 tot en met P140 is namelijk een meetmal beschikbaar, waarmee tijdens de montage op eenvoudige wijze de inbouwlengte van de aandrijfas en de hoeken van de homokineten gecontroleerd en gemeten kunnen worden. En tweede gelukje valt onze monteur ten deel, namelijk dat na meting zowel de lengte als de hoeken binnen de voorgeschreven toleranties vallen. Dat ‘gelukje’ heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat deze reportage over de inbouw van een aan-drijfunit gemaakt is bij een werf die in de afgelopen jaren al tientallen van deze constructies heeft uitgevoerd. Dan weet je een gegeven moment wel waar de motor geplaatst moet worden en in welke hoek. Het spreekt daarom voor zich dat de goedwillende amateur hier wel meer werk aan zal hebben. Vooral bij een renovatie, als de plaatsing van de motor een voldongen feit is.

3.3 Het stuwdruklager wordt met een klemring op de schroefas bevestigd. In

de klemring zitten conische bussen die zich door het aandraaien van de inbusbouten vastklemmen om de schroefas.

3.6 De schroefas zit op zijn plaats en wordt nu in zijn positie vast geklemd door de

inbusbouten met de hand aan te draaien.

3.9 De bevestigingsbouten van het stuw-druklager lopen door zware rubbers.

3.12 De rubberen blokken hebben als func-tie om de aandrijfreacties te dempen.

Voor een optimaal resultaat dienen ze onder spanning (ingedrukt) gemonteerd te worden. De blokken van de P60-B moeten ingedrukt worden tot een dikte van 16 mm.

3.12 Ook het stuwdruklager is nu gereed. Hierna kunnen de homokinetische

assen gemonteerd worden.

TIP Plaats de montageplaat altijd in een hoek van 90˚ ten opzichte van de schroefas. Bij het monte-ren van het stuwdruklager kan de hoek zo nodig gecorrigeerd worden met opvulringen.

4.1 De assen worden uitgepakt, waarna gecontroleerd wordt

of alle noodzakelijke onderdelen zijn meegeleverd.

4.2 De P60-B is reeds voorzien van smeervet en is klaar voor

montage. Wel dienen de assen vooraf op beschadigingen gecontroleerd te worden.

6 Mijn BOOT 5, 2008

STUWDRUKLAGER

5. Plaatsing van de as met homokineti-sche koppelingenDe leverancier van Python-Drive levert bij de aandrijfunit alle bouten, borgringen en platen die nodig zijn voor de montage van de aan-drijfas op respectievelijk de adapterfl ens en de stuwdruklagerfl ens. Gezien de lengte van onze P60-B en de krappe ruimte lijkt het een lastige klus te worden om de as met de homokinetische koppelingen te monteren. Maar dat blijkt mee te vallen. De assen kunnen namelijk iets in elkaar gedrukt worden waardoor ze makkelijk tussen de twee fl enzen inpasbaar zijn. De uitsparingen in de adapterfl ens en in de stuwdruklagerfl ens geven ruimte aan de homokinetische kop-pelingen om ‘vrij’ te bewegen. De door ons gemonteerde P60-B is reeds voorzien van smeervet en kan derhalve direct gemonteerd worden. Dat geldt ook voor de modellen P30, P80, P110, P140, P200 en P501. Voor de modellen P750, P1000 en P1500 dient voor plaatsing eerst het meegeleverde smeervet in de homokineti-sche koppelingen en de pakkingen op de fl enzen aangebracht te worden. Gezien het feit dat in dit praktijkdossier alleen een hoofdrol is weggelegd voor de P60-B, verwijzen wij voor de overige modellen naar de desbetreffende handleidingen die wat ons betreft niets aan duide-lijkheid te wensen overlaten.

Een homokineet overbrugt de hoek tussen twee assen en zorgt ervoor dat de omwentelingssnelheid gelijk blijft. Dit in tegenstelling tot een cardankoppeling waarbij de snelheid van de uitgaande as fl uc-tueert ten opzichte van de ingaande as, ook als die constant draait.

7. ProefvaartWie een aantal uren heeft geïnvesteerd in de montage van een stuwdruklager en een homoki-netische koppeling, heeft na afl oop natuurlijk grote verwachtingen over de trillingvrije loop van zijn of haar schip. Zijn alle hinderlijke resonanties nu daadwerkelijk verleden tijd? In het geval van dit praktijkdossier blijkt de Python-Drive prima zijn werk te doen. We waren namelijk in de gelegenheid om proef te varen met een gelijkwaardige Davy & Ørsted sloep die kersvers van stapel was gelopen. Zoals we eigenlijk al hadden deed de P60-B zijn werk naar behoren. Bij de meeste toerentallen bleek de sloep geheel trillingvrij te lopen en bezorgde ons een enorm comfortgevoel. Want relaxt varen zonder storende aandrijfreacties is eigenlijk een vorm van pure luxe. Alleen kort na het inschakelen van de aandrijving bleek heel even sprake te zijn van een overbren-gingstrilling, maar dat zou volgens de deskundigen opgelost kunnen worden met een iets gewijzigde afstelling van de tril-lingsdempers. Die spelen namelijk ook een belangrijke rol bij het dempen van mechanische krachten op de aandrijfl ijn.

4.3 Het moment is aangebroken waarop de motor in het compartiment gehe-

sen kan worden. Vooraan is de adapterfl ens op de keerkoppeling duidelijk zichtbaar.

4.5 Als u de lengte moet bepalen van aandrijfassen die niet parallel lopen

kunt u het gemiddelde nemen van de lengte aan de onderzijde en de bovenzijde.

4.8 Het is een secuur werkje om te zor-gen dat de meetmal helemaal vlak

tegen de fl ensen zit.

4.7 Voor de P60-B is een meetmal beschikbaar die eenvoudig op de plaats van de assen tussen de twee fl ensen geplaatst kan worden.

4.6 Dit lijkt het lastigste deel van de klus omdat er weinig werk-

ruimte is om de assen te monteren. Nu moet de hoek en de lengte van de as-sen gemeten worden. Hiervoor gelden vastgestelde waarden die per model verschillen. Er is een inbouwtolerantie van 2 mm + en -

4.9 Gelukt, de meetmal ligt vlak en toont geruststellende cijfers

die montage van de assen niet in de weg staan.

4.4 Voor de monteur is de plaats van de motor geen verrassing. Mocht

dit uw eerste keer zijn dat u een aandrijfu-nit monteert, dan verdient het aanbeave-ling dat u eerst met een proefopstelling de plaats van de motor bepaalt.

TIP Alle bevesti-gingsbouten moeten overeenkom-stig de voorschriften op moment worden aangehaald.

Vervol punt 4

7www.mijnboot.com

PRAKTIJKDOSSIER

6. EindcontroleAls na een meevallende tijdsspanne van ruim een uur het stuwdruklager en de homo-kinetische koppeling gemonteerd zijn, moeten we de gehele constructie nog eenmaal nalopen om er zeker van te zijn dat de montagevoorschriften goed zijn uitgevoerd:

Met uitzondering van de ophanging van het stuwdruklager moeten alle schroef-draadverbindingen worden geborgd met de meegeleverde borgringen. Deze dienen met de grove getande zijde tegen elkaar tussen de moer en de fl ens gevoegd te zijn. Controleer of alle verbindingen zijn geborgd.De krachtoverbrenging tussen assen en de bevestigingsfl enzen is gebaseerd op het principe van wrijving tussen de verbonden materialen en niet op de sterkte van de gebruikte bouten. In verband hiermee is het van belang dat de voorgeschreven aanhaalmomenten correct zijn uitgevoerd. Het ongelijk op spanning staan vormt een zwakte in de verbinding en kan tot breuk leiden. Zorg daarom dat alle aanhaalmomen-ten daadwerkelijk worden gecontroleerd.De inbouwlengtes zoals die in de handleiding zijn voorgeschreven dienen ter controle te worden nagemeten. Bedenk dat de statische montage bij een stilstaande motor anders is dan bij een draaiende, op de trillingdempers bewegende motor. Het voorgaande geldt ook ten aanzien van de montagehoeken.De keerringen in het stuwdruklager moeten onbeschadigd zijn. Beschadigingen kunnen verlies van smeervet tot gevolg hebben.Eventuele beschadigingen aan de oppervlaktecoating van de Python-Drive dienen bijgewerkt te worden met oog op mogelijke corrosie.Torn de schroefas handmatig enkele slagen om er zeker van te zijn dat de constructie vrij rond draait.

8. TrillingdempersDe trillingdempers waarop de motor geplaatst wordt, dienen juist opgesteld en afgesteld te worden om goed functioneren van de gehele aandrijfi nstallatie en behoud van de tril-lingdempers te waarborgen: fabrikanten van trillingdempers schrijven in het algemeen het volgende voor:a) de trillingdempers mogen een bepaalde scheefstelling van het draadeind hebben ten opzichte van de voetplaat (meestal tussen de 0 en 4º), b) de belasting (= indrukking) van de linker enrechter trillingdempers mag variëren met een waarde van 0 tot 1 mm. gemeten vanaf de bovenkant van de beschermkap tot de fundatie waarop de trillingdemper geplaatst is, waarbij de voorste twee trillingdempers als ‘setje’ moeten worden gezien en de achterste twee als (apart) ‘setje’.c) de onderzijde van de zijsteunen van de motor moet zich in de onderste regionen van het draadeind bevinden, liefst zo laag mogelijk. De vuistregel is, dat dit in het onderste 1/3 gedeelte van het draadeind is. Dit is om het ‘kantelen’ van het draadeind en daarmee het fl exibele gedeelte van de trillingdemper te helpen voorkomen. (voetnoot: vooral bij installaties waar wél stuwdruk op de motor wordt uitgeoefend is dit een zeer belangrijk onderdeel van het uitlijnen, omdat het kantelen van het fl exibele deel van de trillingdem-per onherroepelijk tot schade leidt). Het uitlijnen van de motor is een secuur karweitje dat bij een verkeerde aanpak kan leiden tot snelle slijtage en lekkages. Raadpleeg de leveran-cier van uw motor of de trillingdempers over de specifi eke afsteleisen.

9. Onbalans in de schroefas-installatieEen andere veroorzaker van verstoord vaargenot is een mogelijke onbalans in de schroef, of de schroefasinstal-latie. Het opsporen van een dergelijke onbalans is niet echt een specialistisch werkje, maar is wel afhankelijk van de soort installatie in uw schip. Soms is een simpel ‘van buiten komend onheil’ de veroorzaker van de trillingen in uw schip. Een touw in de schroef om maar iets te noemen. Simpel te verhelpen, maar toch vaak een lastig karweitje. Ook de schroef zelf kan een onbalans heb-ben opgelopen, bijvoorbeeld als gevolg van het slaan tegen een hard voorwerp onder water. In de meeste gevallen kan dit door een gespecialiseerd bedrijf worden opgelost, maar de schroef en het schip moeten helaas wel tijdelijk van elkaar worden gescheiden. In ieder geval doet u er goed aan om jaarlijks, als het schip op de wal staat, de installatie te controleren. Vuil, pokken, aangroei en elektrolyse kunnen ongemerkt toeslaan als bedervers van uw watersportgenot.

5.6 Voor de proefvaart maken we gebruik van een Davy & Ørsted sloep die kort geleden in een zelfde confi -

guratie van stapel is gelopen. Het resultaat is geweldig, de sloep vaart stil en soepel, zonder hinderlijke resonanties.

5.1 De homokinetische assen worden in elkaar gedrukt waardoor ruimte ontstaat om het geheel tussen de

fl ensen te passen en de bouten aan te draaien.

5.2 Voor het aandraaien van de homokinet-

siche assen niet veel ruimte beschikbaar, maar op zich is het geen lastig karwei.

5.3 De meest ideale situatie: de beide

homokinetische assen maken ongeveer een gelijke hoek

5.4 Ook bij onze aandrij-funit delen de beide

assen een gelijke hoek.

5.5 De klus is geklaard! De Python-Drive P60-B is gemonteerd. Nu nog de eindcontrole uitvoeren en dan

proefvaren.

TIP De ophangin-

gen van de stuwdruklagers

zijn elektrisch geïsoleerd.