Handelen van de bedrijfsarts bij ... - nvab-online.nl€¦ · factoren in het eigen of ander werk....

richtlijn

Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met

astma en copd Totstandgekomeninsamenwerkingmethet NederlandsKenniscentrumArbeidenLongaandoeningen ‘OpgeluchtWerken’teGroesbeek.

� richtlijn Astma en COPD

Colofon

©NVAB�003

Uitgave NVAB

KwaliteitsbureauNVAB Postbus�113 3500GCUtrecht t 030�845750 e [email protected] w www.nvab-online.nl

Auteurs

T.M.Pal,bedrijfsarts G.B.G.J.VanRooy,bedrijfsarts W.F.Bötger,bedrijfsarts E.F.G.M.VanGlabbeek,bedrijfsarts H.J.M.Jacobs,bedrijfsarts G.R.R.Priem,bedrijfsarts D.I.F.Reynders,bedrijfsarts W.M.F.Rooyendijk-Keijsers,bedrijfsarts P.J.G.H.Ruber,bedrijfsarts G.F.A.J.Schilte,bedrijfsarts R.G.J.Wolberink,bedrijfsarts

Coördinatie en eindredactie

C.T.J.Hulshof,coördinatorrichtlijnen Mw.M.Lebbink,stafmedewerker

Redactie advies

A.Vethman

Datum autorisatie

augustus�003

Ontwerp en opmaak

CO3(T.vanLieshout) Coverfoto

PurestockX Druk

DrukkerijKwak&VanDaalen&Ronday

ISBN:90-767�1-07-6

3

inhoudsopgavevoorwoord

inleiding en begripsbepaling

1 astma

1.1 Probleemoriëntatieendiagnose

1.� Interventie

1.3 Evaluatie

1.4 Preventie

2 copd

�.1 Probleemoriëntatieendiagnose

�.� Interventie

�.3 Evaluatie

�.4 Preventie

bijlagen 1 Diagnostiekastma

� Arbeidsanamnesebijdiagnostiekarbeidsgerelateerdastma

3 Piekstroommetingen

4 Kenmerkenverschillendevormenarbeidsgerelateerdastma

5 Parametersbeoordelingernstvanastma

6 Diagnostischesteroïd-testbijCOPD

7 ClassificatieernstCOPD

8 Normeringenergetischebelasting

9 Referentiewaardenlongfunctie

10 Begrippenlijst

5

6

9

9

11

12

13

15

15

18

19

19

21

22

23

24

25

26

27

28

30

31

inhoudsopgave

4 richtlijn Astma en COPD

5

voorwoord AstmaenCOPDzijnernstige,veelvoorkomende,ennogsteedsonderschatteaandoeningen.

Somszijnzezelfslevensbedreigend,maarvakerinvaliderend.Deernstvanbeideaan-

doeningenenhetbelangvanpreventiezijnnoglangnietbijiedereenbekend,ooknietbij

werkgeversencollega’svanwerknemersdieondankshunastmaofCOPDaanhetwerkzijn.

Astmaontstaatnietzeldenalopjongeleeftijd.Datimpliceertdatwerknemersmetastma

aljarentemakenhebbenmetdezeziekteenveelalgeleerdhebbenermeeomtegaanom

zogewoonmogelijktekunnenlevenenwerken.Daarkunnenwevanlerenengebruikvan

makeninonzeadviezen.COPDblijktveelalbijvolwassenenteontstaanenkantoternstige

irreversibeleobstructieleiden,metallegevolgenvandienvoorhetlevenbinnenenbuitende

werksituatie.

AstmaenCOPDwordenvakernietdanwelveroorzaaktdoorhetwerk.Tochkennenwe

verschillendevormenvanberoepsastma,bijvoorbeeldbakkersastmaenpotroomastma.

Bedrijfsartsenzullenindepraktijkmetenigeregelmaatwerknemersbegeleidendietemaken

hebbenmet,eenenkelekeernieuwontstaan,maarmeestaleenopvlammenvanklachtenals

gevolgvanastmaofCOPD.

DatrokenhetbelangrijksteoorzakelijkagensisbijhetontstaanofverergerenvanCOPD-

klachten,betekentnietdatwealsbedrijfsartseneenafwachtendehoudingkunnenaannemen.

Juistbedrijfsartsenzijnindegelegenheidominhunadviserenderolnaardewerknemeren

naarhetbedrijfeenduidelijkeopstellingtekiezenoverdeindividueleverantwoordelijkheid

enoverheteliminerenvanblootstellingaanrookopdewerkplek.

Dezerichtlijngeeftualsbedrijfsartseenschataaninformatieoverovereenkomstenen

verschillentussenastmaenCOPD,overmogelijkhedenvoorpreventie,enoverdiagnostische

instrumentenomaantetonenofuittesluitendatereenagensuithetwerkinhetspelis.

Doordezerichtlijntegebruikenkuntuuwrolalsbewakerenbeschermervandegezondheid

vandeaanuwzorgtoevertrouwdewerknemersnogbeterwaarmaken.Ubenteen

deskundigeoverlegpartnervoordecollegahuisartsen/oflongarts,eneengoedevoorlichter

enadviseurvoordewerknemerenzijnwerkomgeving:deleidinggevendeendecollega’s.

Ookinuwbelangrijketaakbijhetopsporenenvaststellenvaneventueleberoepsziektenals

gevolgvanblootstellingaanspecifiekeastmaofCOPDveroorzakendeofverergerendeagentia,

wordtudoordezerichtlijnondersteund.Tenslottewijstderichtlijnudewegnaarspecialistisch

onderzoek,naarspecifiekeinterventiesennaargerichtekennisnetwerken.Kortom,eenrichtlijn

dieiederezichzelfrespecterendebedrijfsartszaltoepassen.

Namens het NVAB bestuur, Mariëlle A-Tjak, voorzitter

voorwoord


inleiding en begripsbepaling AstmaenCOPD(ChronicObstructivePulmonaryDisease),tweevandemeestvoorkomende

longaandoeningen,kunnendoorberoepsmatigeblootstellingontstaanofverergeren.Tijdige

onderkenningvandezecausalerelatieenhieroptoegesnedeninterventiekandeprognosevan

beideaandoeningenverbeterenenarbeidsongeschiktheidvoorkomen.

Hetdoelvandezerichtlijnishetbeleidvandebedrijfsartsbijdediagnostiek,dereïntegratie

endeindividuelepreventieteverbeteren.Desociaal-medischebegeleidingvandewerknemer

metastmaofCOPDvereistzorgvuldigeevaluatievandebelastbaarheidinrelatietotbelastende

factoreninheteigenofanderwerk.Somsisvaneenarbeidssituatiebekenddatdezeaanleiding

kangeventothetoptredenvanberoepsastmaofeenrolkanspelenbijhetontstaanofde

verergeringvanCOPD.Indatsoortgevallendientzichdevraagaannaardemogelijkheiden

relevantievanvroegdiagnostiekofscreeningoprisicofactoren.

IndezerichtlijnstaatvoorastmaenCOPDafzonderlijkopbeknoptewijzeweergegevenhoede

bedrijfsartskomttotadequatediagnostiekenverantwoordeadviseringbijdesociaalmedische

begeleidingenindividuelepreventie.Dewetenschappelijkeverantwoordingvandeaanbevelingen

isweergegevenindeachtergrondstudie.Regelmatigwordtindezerichtlijnverwezennaarde

NHG-standaards‘Astmabijvolwassenen:Behandeling’en‘COPD:Behandeling’.Dezezijnte

raadplegenviawww.nhg.artsennet.nl.Ookdewebsitewww.asmanet.combiedtaanvullende

informatie.Uiteraardkunteveneenswww.richtlijnen-nvab.nlraadplegen.

waarom astma en copd afzonderlijk?

Deziektebeeldenastma,chronischebronchitisenemfyseemwerdentotvoorkortinNederland

samengebrachtonderdegemeenschappelijkenoemerCARA.Mengingervanuitdatdeze

verschillendeobstructievelongziektenverschijningsvormenwarenvanéén(tendele)genetisch

bepaaldeziekte.Intoenemendematezijnechterdeverschilleninpathogenese,pathofysiologie,

risicofactorenentherapeutischeconsequentiestussendezeuitingsvormenduidelijkgeworden.

DaaromwordtonderscheidgemaakttussenastmaenCOPD.Ditonderscheidblijktookbijde

bedrijfsgeneeskundigebegeleidingvanwezenlijkbelangtezijn.Indezerichtlijnwordende

beideaandoeningendanookafzonderlijkbehandeld.

wat is astma?

Astmaiseen(veelalimmunologischgemedieerde)luchtwegontstekingdieleidttotverhoogde

luchtwegreactiviteitvooreengrootaantalaspecifiekeprikkels(zoalsmist,rook,prikkelende

dampen,koudelucht)eneenvariabeleluchtwegobstructie.Dezeismetluchtwegverwijders

goedopteheffen.Atopieiseenbelangrijkerisicofactor.Debelangrijkstesymptomenzijnhet

periodiekoptredenvankortademigheid,hoestenenpiepenopdeborst.

7inleiding

wat is arbeidsgerelateerd astma?

Erzijntweevormenvanarbeidsgerelateerdastma:

- Astmadatontstaatdoorhetwerk:beroepsastma(of:‘occupationalasthma’)

Binnendezevorm‘beroepsastma’bestaanweertweetypen:

- astmamet een latentieperiode:immunologischberoepsastma

ImmunologischberoepsastmakanwordenveroorzaaktdooragentiameteenHoog

MolecuulGewicht(HMG)enenkeleagentiameteenLaagMolecuulGewicht(LMG)en

waarvooreenimmunologisch(IgE-gemedieerd)mechanismeisaangetoond.Maarer

isookberoepsastmameteenlatentieperiodedatge�nduceerdwordtdoorspecifieke

agentia(bijvoorbeeld:WesternRedCedar)maarwaarvoornocheenIgE-nocheen

niet-IgEgemedieerdmechanismeisaangetoond.

- astmazonder latentieperiode:niet-immunologischberoepsastma

Niet-immunologischberoepsastma(of:‘Irritantinducedasthma’of‘ReactiveAirways

DysfunctionSyndrome(RADS)’)kanontstaannaeeneenmaligeofherhaalde

blootstellingaanhogeconcentratiesaspecifiekeirritantia.

- Bestaandastmadatverergertdoorhetwerk(of:‘work-aggravatedasthma’)

Preëxistentastmakanopvlammendoorniet-toxischeirritantiaoffysischeprikkelsopde

werkplek.

wat is arbeidsrelevant astma?

Voordebedrijfsartsisnietalleenhet‘arbeidsgerelateerdastma’vanbelang,maarookastma

datnietdoorhetwerkontstaatofverergert,maarwelaanleidinggeefttotziekteverzuimen

arbeidsongeschiktheidofopeenanderemanierhetfunctionerenophetwerknadelig

beïnvloedt.Degehelegroepnoemenwe‘arbeidsrelevantastma’.Onderstaandschemabiedt

eenoverzicht.

Schema: Overzicht arbeidsrelevant astma

arbeidsrelevant astma

arbeidsgerelateerd astma

astma dat verergertdoor het werk

(work-aggravated asthma)

beroepsastma (occupational asthma)

niet-arbeidsgerelateerd astma dat het functioneren op het werk

nadelig beïnvloed

Immunologisch(HMG- en LMG-agentia) Niet-immunologisch


wat is copd?

COPDomvatdeaandoeningenchronischebronchitis,chronischebronchiolitisenemfyseem.

COPDwordtgekenmerktdooreenchronische,irreversibeleenmeestalprogressievelucht-

wegobstructie.IntegenstellingtotastmabegintCOPDmeestaloplatere(>40jr)leeftijd.Het

onderscheidtussenastmaenCOPDisopoudereleeftijdnietgoedtemakenerkansprakezijn

vanoverlap.Erwordtdanookwelgesprokenvanastmametpersisterendeobstructie.Roken

isdebelangrijksterisicofactorvoorhetontstaanendeverergeringvanCOPD.Debelangrijkste

symptomenzijnchronischhoesten,opgevenvansputumenkortademigheid.

wat zijn de verschillen tussen astma en copd?

DebelangrijksteverschillentussenastmaenCOPDzijnsamengevatindevolgendetabel.

ASTMA COPD

Symptomen Periodiekoptreden Chronischaanwezig

Belangrijksterisicofactor Atopie Roken

Pathofysiologie Luchtwegobstructiedoor Complex;luchtwegobstructiein

inflammatiebronchuswand bronchiënenperifereluchtwegen

maarookdoorirreversibele

beschadiginglongparenchym

Risicogroep Alleleeftijden >40jaar

Beloop Overwegendgunstigaldanniet Overwegendchronischengeleidelijk

metonderhoudsmedicatie progressiefbijwerknemersdie

nietstoppenmetroken

Levensverwachting Overwegendnormaal Verminderd

Diagnostiek - Reversibiliteitstestmetpiek- - Spirometrie:1-secondewaarde

stroommeterofspirometer (FEV1),(geforceerde)vitale

- Afwezigheidreversibiliteit capaciteit((F)VC),reversibiliteitstest,

en/ofnormaleFEV1sluitastma flow-volumecurve

nietuit - NormaleFEV1sluitCOPDin

- Testopbronchialehyper- algemeenvoldoendeuit

reactiviteit

Reversibiliteitop Aanwezig Afwezig

bronchusverwijders

Longfunctie (Vrijwel)normaalbij Blijvendverminderdookbij

optimalebehandeling optimalebehandeling

Inhalatiecorticosteroïden Meestalgeïndiceerd;behalve Meestalnietgeïndiceerd;behalve

bijintermitterendastma bijfrequenteexacerbatiesbij

(matig)ernstigCOPD

Tabel: Verschillen Astma en COPD; met wijzigingen overgenomen uit NHG-Standaard Diagnostiek astma en

COPD 2001

9

astma

1.1 probleemoriëntatie en diagnose

1.1.1 is er sprake van astma?

Heefteenwerknemerluchtwegklachtenmet:

- periodiekoptredenvandyspnoe,piepenopdeborsten/ofproductiefhoesten,en

- klachtenvrijeintervallen,aanwijzingenvooreenallergischeoorzaak,constitutioneel

eczeem,atopieofastmaindeanamnese?

Zoja,dankanersprakezijnvan‘astma’.

Betrekindedifferentiaaldiagnose-aldannietarbeidsgerelateerde-aandoeningenals:

bronchitis,bronchiolitis,extrinsiekeallergischealveolitis,sarcoïdose,vocalcorddysfunction,

post-nasaldrip,rhinitis,cardialeaandoeningenofhyperventilatie.

Ganaofergegevenszijnoverdereversibiliteitvandelongfunctieopbronchusverwijders

(FEV1,FVC,FEV1/FVC)en/ofoverbronchialehyperreactiviteit.Ontbreekterdiagnostische

informatie?Overlegdanmetdehuisartsofdelongarts.

Isreversibiliteitopbronchusverwijdersen/ofbronchialehyperreactiviteitaangetoond

(ziebijlage1:Diagnostiekastma)?Zoja,danisersprakevandediagnose‘astma’.

Zonee,gadannaofersprakekanzijnvanCOPD.

1.1.2 bestaat er een relatie tussen astma en het werk? Zijndeklachtentijdenshetwerkontstaanofverergerd?Verrichtdaneenarbeidsanamneseen

letmetnameopdetijdsrelatietussenklachtenenwerk(ziebijlage�:Arbeidsanamnese).

Eenvermoedenoparbeidsgerelateerdastmaisgerechtvaardigdbijallevolwassenenbijwie

gedurendehunarbeidzamelevenastmaontstaatofverergert.

Vermoedtueenrelatiemethetwerkénisterugkeernaardewerkplekmogelijk?Verrichtdan

piekstroommetingen(ziebijlage3:Piekstroommetingen).

Analyseerdearbeidsanamneseendepiekstroommetingenenstelvastofereenrelatietussen

hetastmaenhetwerkis.

1

hoofdstuk 1 astma


Zijneraanwijzigingendatdeklachtenontstaanofverergerendoorhetwerk?

Benoemdanhetastmaals‘arbeidsgerelateerdastma’.

Hebtuopbasisvangegevensoverdeblootstelling(zie§1.1.3)hetvermoedendatersprake

zoukunnenzijnvanimmunologischberoepsastma?Raadpleegofverwijsdanineenvroeg

stadiumnaardespecialistophetgebiedvanarbeidsgerelateerdastmavoorverdere

diagnostiekenwerkadvisering.

Zijnergeenaanwijzingendatdeklachtenontstaanofverergerendoorhetwerk?

Danisergeensprakevanarbeidsgerelateerdastma,sla§1.1.3dusover.

- Ganaofdebehandelingoptimaalis(zie§1.1.4).

- Maakeenafwegingtussendebelastingendebelastbaarheid(zie§1.1.5).

- Geefeenwerkhervattingsadvies.

1.1.3 wat is de oorzaak van arbeidsgerelateerde astma?

Raadpleegbronnendieeenaanwijzingkunnengevenvoordeoorzaak,zoals:

- Risico-InventarisatieenEvaluatieen/ofanderewerkplekgegevens;

- arbeidsanamnese;

- MaterialSafetyDataSheets(MSDS);letop:dezezijnnietaltijdvolledig;

- achtergrondstudiebijdezerichtlijn,bijlage1:Overzichtberoepsallergenen

- websitewww.asmanet.com,klikop‘OccupationalAsthma’.

Laatzonodigimmunologischonderzoekuitvoeren:huidtesten,RASTofELISA(zieook:

AchtergrondstudieAstmaenCOPD).

Analyseerdeverzameldegegevensenmaakeendifferentiatietussen:

- beroepsastma(immunologischenniet-immunologisch)en

- doorhetwerkverergerendastma.

Gebruikdaarbijbijlage4:Kenmerkenverschillendevormenarbeidsgerelateerdastma.

Isersprakeisvanberoepsastma?MelddecasusdanbijhetNCvB.

1.1.4 is de curatieve behandeling optimaal?

Isernadebehandelingsprakevan:geenofweinigklachten,(vrijwel)normaledagelijkse

activiteiten,voorkómenvanexacerbaties,iseenoptimalelongfunctiebereiktofbehouden?

Enisditallesbereiktmetzoweinigmogelijkinterventies?Danzijndebehandeldoelen

volgensdeNHG-standaard‘AstmabijVolwassenen:Behandeling’bereikt.

Zijndebehandeldoelennietbereikt?Datkanwijzenopeenniet-optimalebehandelingof

oponvoldoendevermijdingvanuitlokkendefactoreninofbuitenhetwerk.

Vermoedtueenniet-optimalebehandeling?Verwijsdannaardehuisarts.

11hoofdstuk 1 astma

1.1.5 wat is de belasting en wat is de belastbaarheid?

Steldebelastingvast:

- Brengdeinhalatoire(allergenenenaspecifiekeprikkels),energetischeenpsychosociale

belastinginkaart.GebruikdaarbijdearbeidsanamneseendeRI&E.

- Ganaofervoordewerknemermetastmabelastendefactoreninhetwerkzijn:

- aspecifiekeprikkelsvoordeluchtwegen,zoals:(sigaretten)rook,prikkelendedampen,

temperatuurwisselingen,koudelucht,warmte,stof.

- zwaarlichamelijkwerk,vooralalsersprakeisvanmatigtoternstigastma.

- werkeninploegendienst,vooralalsdeklachtentoenemenindenachtenvroegeochtend.

- specifiekeprikkels(standaardallergenenen/ofberoepsallergenen)waarvoorde

werknemergesensibiliseerdis.

Steldebelastbaarheidvast:

- Bepaaldeernstvanhetastmametbehulpvanbijlage5:Parametersbeoordelingernstvan

astma.

- Iserdiscrepantietussendeklachten,deervarenbeperkingenendeparametersvoorde

functionelestoornis?Brengdandemogelijkepsychosocialefactoreninkaart.

- Isersprakevanberoepsastma?Maakdanonderscheidtussendevoorlopigebelastbaar-

heiddirectnadediagnoseendedefinitievebelastbaarheid.Dedefinitievebelastbaarheid

kanwordenvastgesteldnadaterinhethersteleenplateaufaseisbereikt,datisdoorgaans

binnentweejaar.

1.2 interventie

1.2.1 continuering van of terugkeer in eigen werk?

WijzendeklachtenofdebevindingenvandearbeidsanamneseenRI&Eopblootstelling

aanaspecifiekeofspecifiekeprikkels(allergenen)?Adviseerdanverminderingvandeze

blootstelling.

Isersprakevanimmunologischberoepsastma?Enkanhernieuwdeblootstellingaanhet

agenswaarvoormengesensibiliseerdisnietvoorkómenworden?Ontraaddanmetklem

terugkeerineigenwerk.

Isersprakevanniet-immunologischberoepsastmaofdoorhetwerkverergerendastma?Enis

erbijnormalebedrijfsvoeringgeenofslechtsbeperkteblootstellingaanluchtwegirritantiaof

andereaspecifiekeprikkels?Adviseercontinueringofhervattingineigenwerk.

Isersprakevanimmunologischofniet-immunologischberoepsastma?Houdanrekeningmet

eenafnamevandebeperkingvooraspecifiekeprikkelsdoordatdebronchialehyperreactiviteit

geleidelijkvermindertofzelfsverdwijnt.

1� richtlijn Astma en COPD

Treedtbijwerknemersmetniet-immunologischberoepsastmatochverergeringvande

klachtenopnaterugkeerineigenwerk?Datkanhetgevolgzijnvanblootstellingaaneen

irritant(bijvoorbeeldisocyanaten)waarvoormendoordeincidenteelhogeblootstelling

gesensibiliseerdisgeraakt.

Nemendeklachtennietafondanksadequatemedicamenteuzebehandeling?Enontbreken

mogelijkhedenvoorhetverderterugdringenvandeuitlokkendefactoren?Adviseerdan

veranderingvanwerkofwerkplek.

1.2.2 terugkeer in ander werk?

Isterugkeerineigenwerknietmogelijk?Controleerdandevoorwaardenvoorwerkhervatting

inanderwerk:

- weinigtotgeenblootstellingaanaspecifiekeprikkels;

- geenblootstellingaanhet(kruis)allergeenwaarvoormengesensibiliseerdis.

Bijastmatischewerknemersmetatopie:isopdenieuwewerkplekkansopblootstellingaan

hoogmoleculairestoffendieIgE-gemedieerdberoepsastmakunnenveroorzaken?Ontraaddan

hervattingvanhetwerkopdezewerkplek.Lichtdewerknemergoedvooroverdeverhoogde

kansomberoepsastmateontwikkelen.

1.3 evaluatie

1.3.1 follow-up bij arbeidsgerelateerd astma?

Laatdewerknemerzelfregistreren:symptomen,luchtwegobstructie(viapiekstroommetingen),

optredenvanexacerbatiesengebruikvanmedicatie.Controleerditindeeerstemaanden

regelmatig.

- Bijwerknemersmetberoepsastma:controleeropveranderingenindebronchiale

hyperreactiviteit.

- BijwerknemersmetIgE-gemedieerdberoepsastma:overweegcontroleopveranderingen

indespecifiekeIgE-spiegels.

- Bijwerknemersmetniet-immunologischberoepsastma:iserkansopblootstellingaan

eenirritant(bijvoorbeeldisocyanaten)waarvoormengesensibiliseerdkanzijnnaeen

incidentelehogeblootstelling?Voerdanextranauwkeurigenversneldcontrolesuit.

Verergerendeklachtenondanksadequatemedicatie?Enzijnergeenmogelijkhedenmeer

omdeblootstellingaanuitlokkendefactorenterugtedringen?Staakdandereïntegratie.

Verergerendeklachtenondanksadequatetherapieenadequatepreventievemaatregelen?

Dreigtdereïntegratiedaardoortemislukken?Overlegdanmethuisartsenspecialistover

naderonderzoekeninterventiemogelijkhedenzoalsbijvoorbeeldlongrevalidatie.

13hoofdstuk 1 astma

1.3.2 follow-up bij niet-arbeidsgerelateerd astma

Bewaakalleenhetziekteverzuimwegensluchtwegklachten.Actievefollow-updoorde

bedrijfsartsisnietnodig.

Isersprakevanherhaaldziekteverzuimwegensluchtwegklachten?Informeerdanopnieuw

naarbelastendefactoreninenbuitenhetwerkdiebijhetverzuimeenrolspelen.

Overweegdemogelijkhedentotinterventie.

1.4 preventie

1.4.1 screening op risicofactoren?

Erzijndiverserisicofactorenvoorberoepsastmazoalsatopie,rookgewoonten,bronchiale

hyperreactiviteiteneosinofilie.Screeningopdezerisicofactorenheeftechtereenlagevoor-

spellendewaardeenisdaaromnietgeschiktvoorselectie-doeleinden.

Schenkwelaandachtaandezerisicofactorenbijhetidentificerenvanrisicogroepenop

grondvandeRI&E.

1.4.2 vroegdiagnostiek immunologisch beroepsastma?

Isberoepsastmavastgesteldbijéénofmeerderewerknemers?Ofiseronvoldoendeduidelijk-

heidoverdeeffectiviteitvanbeheersmaatregelen?Overweegdanactievedetectie.Pasdaarbij

eengetraptebenaderingtoe(zieook:AchtergrondstudieAstmaenCOPD).

- Verrichtindeeerstetweejaarminimaaltweemaalperjaaronderzoek.Voerheteerste

onderzoekuitbinnendriemaandennaaanvangvandeblootstelling.

- Blijktuitheteersteonderzoekdat:

- ertekenenzijnvansensibilisatie(huidtest,verhoogdspecifiekIgE)zonderklachten?

of:

- erkenmerkenzijnvanatopiezonderwerkgerelateerdeklachtenmaarmetblootstelling

aanhoog-moleculairestoffendieIgE-gemedieerdberoepsastmakunnenveroorzaken?

of:

- erwerkgerelateerdeklachtenzijnvanrhinoconjunctivitiszondertekenenvan

bronchusobstructie?

Verrichtdanversneld(naenkeleweken)herhalingsonderzoek.

- Bijwerknemersmetwerkgerelateerdeluchtwegklachtenen/ofchronischeluchtwegklachten:

verrichtaanvullendonderzoekzoalspiekstroommetingenenspirometrie(zieook§1.1.1).

Zijnertekenenvan-toenamevan-bronchusobstructietijdenshetwerk?

Beperkofstaakdandeblootstelling.


1.4.3 keuren op astma?

Iserindefunctiekansopsubstantiëleblootstellingaan(a)specifiekeprikkelsenisereen

niettevermijden(incidentele)hogeenergetischebelasting?Daniseenaanstellingskeuringop

astmagerechtvaardigd.Bijdeernstigevormvanastmakanafkeuringvoordezefunctieover-

wogenworden(ziebijlage5:Classificatieernstastma).

- Bijastmatischewerknemersmetatopie:iserkansopblootstellingaanhoog-moleculaire

stoffendieIgE-gemedieerdberoepsastmakunnenveroorzaken?Ontraaddanhet

aanvaardenvanwerk.Lichtdewerknemergoedvooroverdeverhoogdekansom

beroepsastmateontwikkelen.

- Bijwerknemersmetberoepsastma:isblootstellingaaneenberoepsallergeenwaarvoor

gesensibiliseerdis,nietgoedtevoorkomen?Besluitdantotafkeuren.

15hoofdstuk 1 astma

2 copd

2.1 probleemoriëntatie en diagnose

2.1.1 is er sprake van copd?

Heefteenwerknemerluchtwegklachtenmetvrijwelcontinuaanwezigedyspnoe,piepen

opdeborsten/oflangdurighoesten?

Onderzoekdandevolgendekenmerken:

- leeftijdbovende40jaar

- voorgeschiedenismetveelroken

- anamnesemetblootstellingaanrisicofactorenzoalstabaksrook,langdurigeenintense

beroepsmatigeblootstellingaangassen,dampenen/ofaerosolen(bijvoorbeeldstof,nevel

enrook)

- eenverzwaktofopgehevenademgeruisoverbeidelongen.

Iséénvanbovenstaandekenmerkenaanwezig?DankanersprakezijnvanCOPD.

Zonee,gadannaofersprakekanzijnvanastma.

Ganaoferdiagnostischeinformatieisover:

-afwezigheidvanreversibiliteitopbronchusverwijders

-geennormalelongfunctienaeendiagnostischesteroïd-test(ziebijlage6:Diagnostische

steroïd-testbijCOPD).

Ontbreekterdiagnostischeinformatie?Overlegdanmetdehuisartsoflongarts.

Beschiktuzelfoveronderzoeksmogelijkheden?Steldanmetbehulpvanspirometriede

FEV1,FVC,FEV1/FVCenflowvolumecurvevast.Bepaal:

- dematevanbronchusobstructie,en

- dereversibiliteitopbronchusverwijders.

Iserontbrekendereversibiliteitopbronchusverwijdersenblijvendverminderdelongfunctie

aangetoond,ookbijoptimalebehandeling?Zoja,danisersprakevandediagnoseCOPD.

2.1.2 bestaat er een relatie tussen copd en het werk?

Ganaofersprakeisvanlangdurigeenintenseberoepsmatigeblootstellingaangassen,

dampenen/ofaerosolenzoalsstof,nevelenrook.


Iserwelsprakevanlangdurigeberoepsmatigeblootstelling?

Adviseerdanverminderingvandeinhalatoirebelastingophetwerk.Gebruikhierbijde

arbeidshygiënischestrategie.

Isergeensprakevanlangdurigeberoepsmatigeblootstelling?

- Ganaofdebehandelingoptimaalis(zie§�.1.3).

- Maakeenafwegingtussendebelastingendebelastbaarheid(zie§�.1.4).

- Geefeenwerkhervattingsadvies.

2.1.3 is de curatieve behandeling optimaal?

Ganaofdehuisartsheeftaangedrongenopstoppenmetroken.Motiverentotstoppenmet

rokenishetbelangrijkstedeelvandebehandeling.

Isdewerknemergestoptmetroken?Gadannaofersprakeisvan:

- op korte termijn:verminderdeklachten,verbeterdinspanningsvermogen,verbeterdelong-

functieenvoorkómenvanexacerbaties.

- op langere termijn:voorkómenofvertragenvaneeneventueleversneldeachteruitgangvan

delongfunctie,uitstelofvoorkómenvancomplicatieseninvaliditeitenverbeteringvande

ziekte-gerelateerdekwaliteitvanleven.

Zoja,danzijndebehandeldoelenvolgensdeNHG-standaard‘COPD:Behandeling’bereikt.

Zijndebehandeldoelennietbereikt?Verwijsdannaardehuisartsofpleegoverleg.

VolgdaarbijdeLeidraadvoorhuisartsenbedrijfsartsbijdesociaal-medischebegeleiding

vanarbeidsverzuim(ziebijlage3indeachtergrondstudiebijdezerichtlijn).

2.1.4 wat is de belasting en wat is de belastbaarheid?

Steldebelastingvastdoordeinhalatoire,energetischeenpsychosocialebelastinginkaart

tebrengen.Gebruikdaarbijzonodigvoordeinhalatoirebelastingelementenuitdearbeids-

anamneseinbijlage�.

Steldepulmonalebelastbaarheidvastmetbehulpvaneenaantalopeenvolgendeonderzoeken

dieumogelijkdeelszelfkuntuitvoeren:

- Ganaofopbasisvandelongfunctie(spirometrie,diffusiecapaciteit)enbronchiale

reactiviteitaanvullendegegevens(bloedgaswaardeninrust,ergometrie)nodigzijnomtot

eengoedoordeeloverdepulmonalebelastbaarheidtekomen(zieschema�.1:Beslisboom

energetischebelastbaarheid).

- Isergometrischonderzoeknoodzakelijk?Zoja,overlegmetdelongartsoverhetuitvoeren

vandemaximaleinspanningstest.Gadannaofhetuitgevoerdwordtviaeenmaximale

inspanningstestmetbloedgasanalyseenmetingvanventilatoireparameters.

- Beoordeelderesultatenaandehandvandebeslisboominschema�.1,samenmetde

classificatievandeernstvanCOPD(ziebijlage7)endegegevensoverdeenergetische

belasting(ziebijlage8:Normeringenergetischebelasting).

- Overlegzonodigoverdegegevensmetdelongarts.

17hoofdstuk 2 copd

nee

nee

nee

nee

nee

nee

nee

ja

ja

ja

ja

ja

ja

ja

ja

ja

nee

nee

SpirometrieFEV1 > (pred - 1,64 SD)IVC > (pred - 1,64 SD)FVC > (pred - 1,64 SD)

Ventilatoirebeperking

DiffusiecapaciteitTlco en/of Kco < 50% pred

Bloedanalyse in rustarteriële hypoxemie

Maximaleinspanningstest30% VO2-max < benodigd

Cardiovasculairebeperking

Zuurstofopnameprobleem

Bronchialehyperreactiviteit

Reversibel?

beperkt t.a.v. belastingdoor a-specifiekeprikkels

medicatie bijstellen

energetischebelastbaarheidsterk beperkt

energetischebelastbaarheidsterk beperkt

arbeidsongeschiktof partieelarbeidsongeschikt

conditieprobleem,herkeuren

subjectief c.q.symptoombeperkt,nadere therapie

energetische belastbaarheidbeperkt, afhankelijkvan aard aandoening t.z.t. herkeuring

pulmonalebelastbaarheidniet beperkt

energetischebelastbaarheidbeperkt

Schema 2.1 Beslisboom energetische belastbaarheid


Houdrekeningmethetvolgende:

- Hetmogelijkeverschiltussendesubjectievebelevingvanluchtwegklachtenende

objectievelongfunctie.

- Deinvloedvaneventuelebronchialehyperreactiviteitopdebelastbaarheidvooraspecifieke

prikkels.

- Deinvloedopdebelastbaarheidvanfrequentaanwezigebijkomendeaandoeningenbijde

werknemermetCOPDzoals:aandoeningenaanhetbewegingsorgaan,hart-vaatlijdenen

psychischeklachten.

DeprognosevanCOPDwordtbepaalddoordeernstvandelongfunctiestoornisophetmoment

vandiagnoseendejaarlijkseafnamevandelongfunctie.

2.2 interventie

Bespreekhetrookgedrag,motiveerdewerknemertestoppenmetroken.Verwijszo

nodignaardehuisartsvooreengestructureerdeaanpak,aldannietondersteundmet

farmacotherapie.

Isersprakeisvantoenemendgebruikvanmedicatieophetwerk,werkgerelateerdevermoeid-

heidengeeftdewerknemeraanmoeitetehebbenmetdeuitvoeringvandefysiekewerktaken?

Adviseerdanaanpassingenvanwerken/ofwerktijden.

Isersprakeisvanregelmatigeblootstellingaangassen,dampenen/ofaerosolenzoalsstof,

nevelenrook?Adviseerdanverminderingvandeinhalatoirebelastingophetwerk.

Gebruikhierbijdearbeidshygiënischestrategie.

Isersprakevantoenemendeklachten,frequenteexacerbaties,toenemendemedische

consumptie,afnemendefysiekeconditie,aanwijzingenvoortekortschietendeaanpassingaan

deaandoeningentoenemendverzuim?Overweegdanlongrevalidatie.Overlegdaartoemet

dehuisartsoflongarts.Maakdaarnaeenhernieuwdeafwegingvanbelastingenbelastbaar-

heidenbepaalofnadebehandelingterugkeerineigenofanderwerkmogelijkis.

19hoofdstuk 2 copd

2.3 evaluatie

Ganaof,enzojametwelkefrequentiedewerknemermetCOPDdoorzijnhuisartsof

specialistwordtgecontroleerd.Sluithierbijaanvoorhetzelftevoerencontrolebeleid.

Verergerendeklachten?Evalueerdanopnieuwdebelastendefactorenendemogelijke

interventies.

WordtdewerknemermetCOPDblootgesteldaangassen,dampenen/ofaerosolenzoals

stof,nevelenrook?VoerdanjaarlijksonderzoekuitnaardeklachtenendeFEV1.

Verergerendeklachtenen/ofdaaltdeFEV1overmeerderejarengemetenmeerdan50ml/jr?

Evalueerdanopnieuwderookgewoonten,deblootstellingaanstofendampenophetwerken

deoverigebelastendefactoren.

2.4 preventie

2.4.1 screening op risicofactoren?

RokeniseenbelangrijkeexogenerisicofactorvoorhetontwikkelenvanCOPD.Erisechtergeen

aanwijzingdatscreeningvandezerisicofactoreengunstigeffectheeftopdepreventie.

Hetbelangvanrokenalsrisicofactorrechtvaardigtweldeaandachtvoor

‘stop-roken’-campagnesinbedrijven.

2.4.2 vroegdiagnostiek?

Zijnerwerknemersdieregelmatigofchronischwordenblootgesteldaanstof,rooken

dampen,forsrokenen(werkgerelateerde)luchtwegklachtenrapporteren?Overweegdan

naderonderzoekopdeaanwezigheidvanCOPD.

- WordtdediagnoseCOPDgesteld?Motiveerdandewerknemertotstoppenmetrokenen

adviseermaatregelenomdeblootstellingtebeperken.

- Isbehandelinggeïndiceerdofzijneraanwijzingenvooreenniet-optimalebehandeling?

Verwijsdannaardehuisarts.

�0 richtlijn Astma en COPD

2.4.3 keuren op COPD?

Iserindefunctiesprakevanberoepsmatigeblootstellingaanstofendampeneniseenhoge

energetischebelastingniettevermijdenbijeennormaleuitoefeningvandefunctie?Danis

eenaanstellingskeuringopCOPDgerechtvaardigd.

- SteldeFEV1vandewerknemervast.

- BerekendevoorspeldewaardevandeFEV1minus1.64xstandaarddeviatie

(ziebijlage9:Referentiewaardenlongfunctie).

Voorbeeld: man, 50 jaar, 1,80 m.

Voorspelde waarde minus 1.64.sd = 4,30 x 1,8 - 0,029 x 50 - 2,49 - 1,64 x 0,51 = 2,96

- IsdeFEV1vandewerknemerlagerdandezevoorspeldewaarde?Enblijktookuitverdere

gegevensoverdepulmonalebelastbaarheiddatdezeontoereikendisinrelatietotdete

verwachtenenergetischebelastingindefunctie(zie§�.1.4)?Overweegdanafkeuring.

- IsersprakevanmatigetoternstigeCOPD(ziebijlage7:ClassificatieernstCOPD)?Enzijner

onvoldoendemogelijkhedenvoorhetbeperkenvandeblootstellingaanstofendampen?

Overweegdanafkeuring.

�1

bijlage 1 diagnostiek astma

Test Procedure Interpretatie

Reversibiliteitstest - PiekstroomofFEV1vóóren10minuten Reversibiliteitisaanwezig:

náß�-sympathicomimeticum - bijtoename

(bijv.salbutamol400mcg). -piekstroom15%ofmeertenopzichtevan

- Of>60jaar:45minutenna waardevóórbronchusverwijding

ipratropiumbromide80mcg. - FEV19%ofmeertenopzichtevan

- Beideviadosisaërosolper voorspeldewaarde.

inhalatie-kamer,eenpuffperkeer.

Hyperreactiviteits- Inademingvanopklimmende PC�0<8mg/mlhistamineduidtop

onderzoek concentratieshistamineofmethacholine verhoogdebronchialehyperreactiviteit.

toteendalingvan�0%vande Luchtweginfectieskunnende

uitgangswaardevanhetFEV1isbereikt hyperreactiviteitgedurendemeerdere

(PC�0) wekendoentoenemen

N.B. Instructie en interpretatie piekstroommetingen: zie bijlage 3.

bijlagen

�� richtlijn Astma en COPD

bijlage 2 arbeidsanamnese bij diagnostiek arbeidsgerelateerd astma

Werkenwerkprocessen Allergeen*- Watvoorwerkdoetuprecies?- Watwordtergemaaktophetwerk/wathoudthetwerkpreciesin?- Beschrijfstapvoorstaphetwerkproces,vanafbegin(welkmateriaal)totlaatstestap (eindproduct)- Isheteengeslotenofopensysteem?- Ishetsysteemopbepaaldetijdenopen,bijvoorbeeldbijmonstername,mixen,onderhoud ofdooroptredenvanlekken?- Bijwelkehandelingenofwerkzaamhedenwordendeklachtenerger?

Blootstellinggegevens- Zietustofofmistindelucht?Kuntunabijgelegenobjectenscherp/helderzien?- Komteraanheteindevandedagstofmeemetneussnuitenofinhetslijmbijhoesten?- Isereensterkegeurwaarneembaar?Zoja,gaatdezedanweg?- Hebtudirecthuidcontactmetdematerialendieugebruikt?- Iseropuwwerkplekeenraamofanderevormvanventilatie?- Bevindtuwhuidigewerkplekzichinderuimte,diedaarvoorookspeciaalwerdontworpen?

Algemenehygiëne - Hoeveelmedewerkerswerkeneropuwwerkplek? - Heeftiemandandersookklachtentijdenshetwerk?Bijwelksoortwerk? - Wordteropdewerkplekgerookt? - Draagtubedrijfskleding? - Blijftdezeopdewerkplekachter?Tijdasklachtenenblootstelling

- Nemendeluchtwegklachtentoetijdensdewerkdagenwerkweek?- Tredendeklachtenvooral‘savondsen‘snachtsop?- Treedthersteloptijdensvrijedagen?- Iserbijwerkeninploegendienstverschilinklachtentussenochtend-,middag-en

nachtdienst?- Iserrecentietsveranderdinwerkprocessenofgebruikteproducten?- Zijndeklachtenbegonnenna(eenincidentmet)hogeblootstellingaaneenluchtweg-

prikkelendestof?Adembescherming

- Isenigevormvanadembeschermingbeschikbaarvoorgebruikopdewerkplek?- Welktypeisdit?Wegwerpmateriaal?Meteenverwisselbaarfilter?- Alshetmetverseluchtvoorzieningis,hoevindtdandeverseluchttoevoerplaats?

Specifiekeblootstelling- Heeftuooitgebruikgemaaktvantweecomponenten-productendiegemengddienente

worden,juistvoordatzehardwerden?- Heeftuooitgewerktmetacrylaten,epoxy-verbindingenofisocyanaten?- Heeftugewerktmetisolatiemateriaal,hittebestendigmateriaal,zandofschuurmiddelen?- Iserstof,rookofandereblootstellingophetwerkofthuisaanwezig,waarwehetnietover

gehadhebben,maardievolgensumogelijkwelvanbelangkanzijn?

N.B. Uit te breiden naar arbeidsverleden, bijbanen, klussen thuis, specifieke hobby’s en woonomgeving.

�3bijlagen

bijlage 3 piekstroommetingen

Instructies

- Vraagdewerknemeromminstensvierkeerperdagteblazen(‘sochtendsnahetopstaan,

bijaanvangwerk,directnahetwerk,‘savondsvoorhetslapenenophetmomentdatmen

klachtenheeft)gedurendeintotaalvierweken.

- Bijvoorkeurmetengedurendetweewekenopdewerkplekentweewekenopeenandere

plaats.

- Elkmeetmomentbestaatuitdriekeerblazen.Dehoogstewaardevoordepiekstroomwordt

genoteerd.

- Detweebestewaardenmogennietmeerdan�0l/minverschillen.

- Vraagdewerknemerdaarnaasteendagboekbijtehouden.Inditdagboeknoteertmenof

menwerkt,klachtenheeftenhetmedicijngebruik.

- Houdhetmedicijngebruik,indienmogelijk,stabielomdeinvloedvanveranderd

medicijngebruikopdepiekstroommetingentevermijden.Gebruikzonodigalleeneen

luchtwegverwijder.

Interpretatie

- Letopveranderingeninhetverschiltussenhetdagmaximumendagminimum

(dagamplitudo).

- Letopdedalingvandepiekstroomtijdensdewerkdagen.

- Letopveranderingenvandegemiddeldepiekstroom,dagmaximumendagminimum

gedurendedeexpositiedagenenexpositievrijedagen.

- Isereentoenamevandeamplitudovan>�0%eneendalingvan>�0%tijdenswerkdagen?

Isereengeleidelijkedalingvandegemiddeldepiekstroomtijdensdewerkweekenherstel

tijdensexpositievrijedagen?Datkansuggestiefzijnvoorarbeidsgerelateerdastma.

- Bijdoorhetwerkverergerendastmatreedtnastoppenvandeblootstellingdoorgaans

snellerherstelvandepiekstroomopdanbijimmunologischberoepsastma.


bijlage 4 kenmerken verschillende vormen arbeidsgerelateerd astma

Astmadatdoorhetwerkverergert

ja

voorofgedurendearbeidszaamleven

ergeropeenofmeerwerkdagen

blootstellingaanaspecifiekeprikkels

astmaobjectiveren

slechtertentijdevanblootstelling

geenverschiltussenblootstellingversusgeenblootstelling

negatief

nietrelevantofnegatiefvoorsensibiliserendagensopdewerkplek

inventariseerenevalueerblootstellingaanaspecifiekeprikkels(RI&E,arbeidsanamnese,MSDS,werkplekonderzoek)

verbeterdebehandelingvanastma

reduceerblootstellingaanaspecifiekeprikkelsopdewerkplek

bijmeldingaanNCvBnietsprekenvanberoeps-astmamaarvanastma(R679)

Niet-immunologischberoepsastma

ja

binnen�4unablootstellingaanhogeconcentratiesvaneenrespiratoirirritant

symptomennaincidenteleen/ofherhaaldeblootstellingaanhogeconcentratiesvaneenrespiratoirirritant

symptomenhoudentenminste1�wekenaan,maardaarvoorgeenaanwijzingenvoorpulmonaleproblematiek

astmaobjectiveren

nietrelevant,behalvealshetirritansooksensibiliserendeeigenschappenheeft




inventariseerenevalueerblootstellingaanaspecifiekeprikkels(RI&E,arbeidsanamnese,MSDS,werkplekonderzoek)

behandelhetastma

reduceerblootstellingaanaspecifiekeprikkelsopdewerkplek

beroepsziektemeldingaanNCvB(R61�)

Immunologischberoepsastma

ja

optredenofterugkeervansymptomengedurendehetarbeidszameleven

symptomenverergerengedurendeofnahetwerkenverdwijneninavond,weekend,vakantie

blootstellingaaneen(bekend)sensibiliserendagens

astmaobjectiveren

slechtertentijdevanblootstelling

slechteropheteindevaneenwerkweekdanopheteindevaneenvakantieperiode

positief

positiefvoorsensibiliserendagensopdewerkplek

inventariseerenevalueerblootstellingaanhetsensibiliserendagens(RI&E,arbeidsanamnese,MSDS,werkplekonderzoek)

behandelhetastma

voorkomverdereblootstelling

aanhetsensibiliserendagensberoepsziektemeldingaanNCvB(R61�)PAGO?

Kenmerk

AnamneseSymptomenvanastma

Optreden

Relatiemethetwerk

Overig

AanvullendonderzoekAlgemeen

Opeenvolgendepiekstroommetingen

Veranderingeninbronchialehyperreactiviteit

Specifiekeinhalatieprovocatietest

Immunologischonderzoek

Blootstellingsgegevens

AanpakSymptomen

Blootstelling

Overigemaatregelen

Bron: (aangepaste tabel) Tarlo 2003

�5bijlagen

bijlage 5 parameters beoordeling ernst van astma

Tabel5.1FEV1nabronchusverwijding

%FEV1voorspeld Score

>90% 0

70-90% 1

60-69% �

50-59% 3

<50% 4

Tabel5.2ReversibiliteitFEV1ofmatevanbronchialehyperreactiviteit

%FEV1verandering PC20mg/ml Score

<10% >8 0

10-19% 8- >0.5 1

�0-�9% 0.5- >0.1�5 �

>30% <0.1�5 3

Tabel5.3Minimaalnoodzakelijkemedicatie

Medicatie Score

Geenmedicatie 0

Somsmedicatie 1

Dagelijksß-�-mimeticaen/oflagedoseringinhalatiecorticosteroïden �

Dagelijksß-�-mimeticaenhogedoseringinhalatiecorticosteroïden 3

Naastbovenstaandemedicatieookoralecorticosteroïden 4

Tabel5.4Classificatienaarernstvandestoornis

Somscore Klasse

0 0 mild

1-3 I mild

4-6 II matig

7-9 III matig

10-11 IV ernstig

Ondanksmax.therFEV1<50% V ernstig

Bron: ATS 1993


bijlage 6 diagnostische steroïd-test bij copd

Test Procedure Interpretatie

Diagnostischesteroïd-test FEV1en(F)VCvóórenná FEV1nadiagnostischesteroïd-test:

(bijvermoedenopCOPD) prednis(ol)on30mg maximaalhaalbarelongfunctie

1dd,14dagen Vergelijkmetreferentiewaarde:

-FEV1en(F)VCglobaal>80%

-FEV1/(F)VCratioglobaal>70%

�7bijlagen

bijlage 7 classificatie ernst copd

Kenmerken ErnstCOPD

-Normalespirometrie Atrisk

-Chronischhoestenenopgeven

-FEV1>80%vandevoorspeldewaarde,FEV1/FVC<70% Licht

-Zonderofmetchronischhoestenenopgeven

-30%>FEV1<80%,FEV1/FVC<70% Matig

-Zonderofmetchronischhoesten,opgevenenkortademigheid

-FEV1<30%,FEV1/FVC<70% Ernstig

of

-FEV1<50%entekenenvanrespiratoireinsufficiëntieofrechtsdecompensatie

Bron: (aangepaste tabel) GOLD 2003


* In deze tabel wordt bij een 8-urige werkdag geen 30% maar 35% van de VO2-max als indicatie gehanteerd.

bijlage 8 normering energetische belasting

Bepaal van de werknemer:

- DeVO�-max

- Hetaantalwerkzameurenperdag

- Hetgewichtinkilo’s.

Bepaal het toelaatbaar percentage van de VO2-max. Houd rekening met het volgende:

- Algemeenwordtaanvaarddatdebelastinggedurendeeen8-urigewerkdag30%vande

maximalezuurstofconsumptie(VO�-max)magbedragen.Ditisietslagerdandoor

Wiedemannwordtaangegeven(zietabel8.1).

- VoorkorterewerktijdenzijnhogerepercentagesvandeVO�-maxtoelaatbaar(zietabel8.1).

- Kortdurende(15-30minuten)piekbelastingengroterdan50%vandeVO�-maxzijn

toegestaan.

Aantalwerkzameurenperdag 1 � 3 4 5 6 7 8 9

ToelaatbaarpercentagevanVO�-maxeenheid? 64 54 48 44 41 39 37 35 33

Tabel 8.1 Toelaatbaar percentage VO2-max (Wiedemann) *

�9bijlagen

Beroepsmatig

bureauwerk,typenopelectrischemachine,autorijden

autoreparatie,reparatieradioofTV,portierswerk,typenopmechanischemachine,barkeeping

stucadoorswerk,kruien(45kg),lopendebandwerk,lassen,ruitenwassen

schilderen,metselen,behangen,lichttimmerwerk

tuinieren,scheppenvanlosseaarde

schepwerk,10/minvan4,5kg

grond-enspitwerk,dragenvan35kg,basketbal



Recreatief

staan,vliegen,motorrijden,kaartspel,breien

biljarten,bowlen,paardrijdeninstap,pianoofandermuziek-instrumentspelen

volleybal(geenwedstrijd),golf(golfkartrekkend),zeilen(kleineboot),paardrijdenindraf,badminton(geenwed-strijd),grasmaaien(motor)

tafeltennis,golf(zelftasdragen),foxtrotdansen,badminton(enkelspel),tennis(dubbel),bladerenharken,veelsoortengymnastiek

kanovaren(6,5km/uur),paard-rijdeninrustigegalop,(rol)schaatsen(15km/uur)

badminton(wedstrijd),houthakken,sneeuwruimen,grasmaaien(zondermotor),skiën(lichteafdaling),waterskiën

paardrijdeningalop(indraf),bergbeklimmen,ijshockey,kanovaren(8km/uur)

skiënalstour(6,5km/uur),squash(geenwedstrijd),zaalhandbal(geenwedstrijd),schermen,basketbal(flink)

zaalhandbal(wedstrijd),squash(wedstrijd)

Lopen Fietsenkm/uur km/uur

1,6

3-3,5 8

5 10

5-6 13

6-7 16

8 17,5

8 19

9 �1

10-16

ml/O2min/kg

4-7

7-11

11-14

14-18

18-�1

�1-�5

�5-�8

�8-3�

3�enmeer

Tabel 8.2 Geschat zuurstof- en calorieverbruik bij fysieke inspanning bij een lichaamsgewicht van 70 kg

Bron: (aangepaste tabel) Tarlo 2003


bijlage 9 referentiewaarden longfunctie

Vrouwen

Variabele Eenheid Regressievergelijking Standaarddeviatie

IVC L 4.66H-0.0�6A-3.�8 0.4�

FVC L 4.43H-0.0�6A-�.89 0.43

FEV1 L/sec 3.95H-0.0�5A-�.60 0.38

FEV1/(F)VC % -0.19A+89.10 6.51

FEF�5-75% L/sec 1.�5H-0.034A+�.9� 0.85

TLCO mmol.min-1kPa-1 8.18H-0.049A-�.74 1.17

KCO mmol.min-1kPa-1.L-1 -0.004A+�.�4 0.49

Mannen

Variabele Eenheid Regressievergelijking Standaarddeviatie

IVC L 6.10H-0.0�8A-4.65 0.56

FVC L 5.76H-0.0�8A-4.34 0.61

FEV1 L/sec 4.30H-0.0�9A-�.49 0.51

FEV1/(F)VC % -0.18A+87.�1 7.17

FEF�5-75% L×s-1 1.94H-0.043A+�.7 1.04

TLCO mmol.min-1kPa-1 11.11H-0.066A-6.03 1.41

KCO mmol.min-1kPa-1.L-1 -0.011A+�.43 0.�7

H:Lengteinmeters

A:Leeftijdinjaren

Bron: Quanjer 1993

N.B. Houd er rekening mee dat de normaalwaarden voor mensen van een ander dan het Kaukasische ras duidelijk

(> 10%) lager kunnen liggen.

31

bijlage 10 begrippenlijst

Bronchialehyperreactiviteit

reactiemetluchtwegvernauwingopniet-specifiekeprikkels(rook,stof,mist

enkou)waargezondendatnietdoen.

Bronchusobstructie luchtwegvernauwing.

Diffusiecapaciteit hoeveelheidvaneenademgas(O�,CO)datpertijdseenheidwordt

uitgewisseldtussendealveolaireluchtenhetlongcapillairbloed.

ELISA testop(specifiek)IgE(Enzyme-linkedimmunosorbentassay).

Ergometrie inspanningsonderzoek.

FEV1 geforceerdeexpiratoiresecondevolume:gasvolumedatuitgeademdwordtin

deeerstesecondevandemaximaleuitademing.

FVC maximaaluitgeademdevolumevanafdetotalelongcapaciteitbijeen

maximaleuitademingssnelheid.

FEV1/FVC verhoudingsmaatvoorluchtwegobstructie.

Huidtesten intracutanetestenofPrick-testenmetallergenen.

Immunologischonderzoek onderzoeknaaraanwezigheidvanspecifiekeovergevoeligheid.

IVC inspiratoirevitalecapaciteit:vanafvolledigeexpiratietotmaximale

inspiratie,langzaamuitgevoerd.

Kco transferfactorpereenheidalveolairlongvolume.

Maximaleinspanningstest onderzoeknaardemaximalebelasting.

Piekstroommetingen metingenvandemaximalevolumestroombijgeforceerdeuitademingvanuit

maximaleinademing.

RAST testop(specifiek)IgE(Radioallergosorbenttest).

Spirometrie onderzoeknaarlongvolumina.

bijlagen

3� richtlijn Astma en COPD

Tlco transferfactorvoorCO,maatvoordiffusiecapaciteit.

VO2-max maximaalzuurstofgebruik.

Handelen van de bedrijfsarts bij ... - nvab-online.nl€¦ · factoren in het eigen of ander werk....

Documents

Transcript of Handelen van de bedrijfsarts bij ... - nvab-online.nl€¦ · factoren in het eigen of ander werk....