Cor van Duivenbooden , bedrijfsarts Hoofd Onderzoek & Ontwikkeling Arbouw 11 december 2009

voor gezond en veilig werken

Achtergronden, doelstelling en ontwikkeling van gerichte screening op silicose in de bouwnijverheid

Cor van Duivenbooden, bedrijfsarts Hoofd Onderzoek & Ontwikkeling Arbouw11 december 2009


Silica

Mineraal• element silicium (Si)

• verbindingen: SiO2

crystallijn silica

(kwarts, cristobaliet en tridymiet)

amorf, verglaasd • kwarts: natuursteen, zand, zandsteen. • respirabele deeltjes: 0.2 – 10 μm; MAC: 0,075 mg/m3

• gezondheidseffecten


Silicose – (mixed dust) pneumoconiose

Longkanker (IARC: klasse 1 carcinogeen)

COPD (chronic bronchitis, emphysema)

Tuberculose

Longaandoeningen geassocieerd met kwartsstof blootstelling


Silicose

Interstitiële longaandoening

• irreversibel, leidt tot fibrosis,

• blijft progressief ook na beeindiging blootstelling

3 vormen:• chronisch: > 10 jaar (relatief lage) blootstelling

• versnelde: < 5-10 jaar, hoge blootstellingsniveaus

• acute: weken - maanden, extreem hoge blootstelling

ACOEM – evidence-based statements. JOEM 2006;48:95

voor gezond en veilig werken 5

Silicose: oude beroepsziekte?

Bij aantal beroepen hoge blootstellingen kwartsstof• proefprojecten gericht op het beperken van blootstelling aan stof

• de blootstelling aan kwartsbevattend stof bij natuursteenbewerking

• Grote stofbronnen in de bouwnijverheid• Preventie van stofontwikkeling in de bouw.Kwartsstof kankerverwekkend? • Een overzicht van epidemiologische studies naar silica en longkanker

Geen meldingen van silicose bekend in de bouw in Ned.


Longaandoeningen bij kwartsstof blootstelling in de bouwnijverheid

Prevalentie- en incidentie cijfers voor silicose bij bouwvakkers zijn niet beschikbaar

Bij 1339 werknemers longfunctie en radiologisch onderzoek verricht in 1998.

Selectiecriteria: tenminste 10 jaar in de bouw werkzaam en aan hoge concentraties kwartsstof blootgesteld.

Werkzaamheden: slijpen, boren, zagen, frezen, polijsten en slopen.


Resultaten silicose onderzoek 1998

Radiologische afwijkingen:• Profusiecat.>1/0 -10,2 %• Profusiecat.>1/1 -2,9 %• Nodulaire silicose -0,8 %Gemiddelde blootstellingsduur -19 jaar

Pneumoconiose (p.c.>1/1) was geassocieerd met een cumulatieve kwartsstof blootstelling.

X-foto’s waren van matige kwaliteit (mobiele unit)


Resultaten silicose onderzoek 1998 (2)

Groepsgemiddelde verlaging van de longfunctie bij werknemers met profusiecategorie >1/1• FEV1 270 ml• FVC 180 mlGeen associatie tussen de longfunctie en de cumulatieve bloostelling of de blootstellingsduur.Gemiddelde longfunctie van de Nederlandse bouwvakker was lager dan van een Nederlandse referentie populatie.


Follow-up onderzoek in 2002

Onderzoeksmethoden: HRCT-scans en röntgenfoto's, beoordeling door B-readers, longfunctie onderzoek, diffusiecapaciteit.96 werknemers geselecteerd met verschillende fasen van pneumoconiose, geclassificeerd in 3 blootstellingscategorieën door ervaren arbeidshygiënisten.


Resultaten follow-up onderzoek

Aanwijzingen voor nodulaire silicose 16%Pleurale afwijkingen 37 %Emfyseem 37 %

Pleurale afwijkingen waren geassocieerd met cumulatieve kwartsstof blootstelling

Emfyseem was vooral geassocieerd met rookgewoonte


Conclusies follow-up onderzoek

De prevalentie van nodulaire silicose ligt aanzienlijk hoger dan in het baseline onderzoek werd gevonden. (0,8%-16%)

Het voorkomen van een gemengd stof pneumoconiose kon niet worden bevestigd.


Onderzoeksrapporten fase 1 en 2

Onderzoek effecten op luchtwegen en longen door blootstelling aan kwartshoudend stof in Nederlandse bouwnijverheid

Onderzoek naar longafwijkingen bij werknemers in de bouwnijverheid die aan hoge niveaus kwartsstof zijn blootgesteld, fase II


Aanbevelingen

Elimineren van kwartsstof blootstelling d.m.v. primaire preventie (bronaanpak)

Secundaire preventie d.m.v. gezondheidsbewaking en vroegdiagnostiek.

Bij vroege aanwijzingen voor silicose moeten maatregelen genomen worden om progressie te voorkomen.


Follow up m.b.t. blootstelling

Onderzoek naar blootstellingen kwartsstof• Kwartsstof bij afbouwwerkzaamheden• Nulmeting in het kader van het arboconvenant Kwarts in de bouwsector

• Kwartsstofblootstelling bij freeswerkzaamheden in de asfaltwegenbouw

• Samenvattend rapport stofbelasting in de afbouwsector

• Blootstelling van koppensnellers aan kwartsstof• Kwartsstof blootstelling in de bouw; een literatuuroverzicht

• Het betere werk: Stofvrij werken


Follow-up beheersmaatregelen

Onderzoek naar beheersmaatregelen• Kwartsstof op de tekentafel• Inventarisatie stofarme sloopapparatuur• Stofafzuiging bij plafondboorwerkzaamheden• Stofreductie door vernevelingstechnieken tijdens sloop- en grondverdichtingswerkzaamheden


Follow-up beheersmaatregelen

Ontwikkelen van instrumentarium• Productgroep Informatie Systeem Arbouw• www.stoffenmanagerbouwnijverheid.nl • www.stofvrijwerken.nl • www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl


Follow-up: Gezondheidsbewaking en vroegdiagnostiek

Opzetten van een triagemodel voor screening op silicose

Ontwikkelen van een diagnostische regel voor de selectie van de risicopopulatie.


Bestuurlijke besluitvorming

Starten van een landelijke pilotstudyFase 1: hoogrisico populatie (285)Fase 2: matig hoogrisico populatie (215)Na evaluatie besluitvorming over continuering silicose screening.


Diagnostische regel

19

N = 1293 X-ray with ILO profusion category > 1/1

Suarthana E. OEM 2007: 64:595


Risicostratificatie

20

Low score High score: No action HRCT-scan


Risicostratificatie

21

PAGO’s 2006-2007


NKAL / UMC

Consult

Longfunctieonderzoek

HRCT-scan (lage dosis)


High Resolution Computed Tomography (HR-CT) Normaal


Silicose?

24

Man, 45 jaarbetonwerkerzware rokernormale long functie


Vroeg stadium van silicose

25

Man, 49 jaarbetonboorder, betonreparateurroker, 7pakjarennormale long functie


Silicose

26

Man, 50 jaarbetonboorder, sloperzware rokernormale longfunctie


Silicose vergevorderd stadium (fibrose)

27

Man, 57 jaarsloperrokerlongfunctie: COPD


Silicose en longkanker

28

Man, 52 jaarbouwvakkernooit gerookt


Resultaten van 160 bouwvakkers met hoog risico, somscore ≥ 5

Geselecteerd uit 36.741 174 werknemers met een hoge risicoscore


Silicose 7 (4%)

Verdacht voor/beperkte silicose 12 (12%)

Follow up noodzakelijk17 (17%)

Eerste resultaten bij 160 bouwvakkers



32


Interventies op geleide van de resultaten

•Bij silicose moet verdere blootstelling voorkomen worden.•Bij bevindingen die medische behandeling vereisen verwijst NKAL naar de curatieve /klinische sector.•Bij werkgerelateerde longaandoeningen die aanpassing van functie of arbeidsomstandigheden vereisen wordt terugverwezen naar de “silicose arts” van de arbodienst.•De arbodienst gebruikt daarbij de protocollen voor beroepsspecifieke beheersmaatregelen voor kwartsstof van Arbouw.•Periodieke gezondheidsbewaking tot verlaten van de bedrijfstak

33


Conclusie

Risicostratificatie d.m.v. een diagnostisch model,lage dosis HRCT-scan en longfunctie-onderzoek:

• Kan silicose uitsluiten in een subgroep bouwvakkers

• Is effectief in het opsporen van silicose en chronische bronchitis bij werknemers met een verhoogd risico

• Helpt werknemers te selecteren voor gerichte individuele behandeling, monitoring en beheersmaatregelen

• En kan dus een verergering van de ziekte voorkomen.


Met dank aan

NKAL Dr. Jos Rooyackers, chest physician

Drs. Frits van Rooy, Drs. Erik Stigter, occ physicians

Dr. Ir. Remko Houba, Ing. Vanessa Zaat, occ hygienists

Ing. Mischa Zengeni, lung function-technologist

IRAS Prof. Dr. Ir. Dick Heederik

UMCU/Afdeling Hart-en longziekten Prof .Dr. Jan-Willem Lammers


Systematische screening door Arbouw met geprotocolleerde interventies in kader van PMO:

- Verhoogd risico op hart- en vaatziekten (Framingham score)

- Slecht/matig werkvermogen (WAI) - Verhoogd risico op langdurige arbeidsongeschiktheid (AO-

index)- Verhoogd risico op silicose- Verhoogd risico op OPSIn ontwikkeling- Verhoogd risico op lawaaischade (OAE, Bedrijfsoorcheck

Bouw)- Verhoogd risico op huidaandoeningen (epoxies)

Vroegdiagnostiek/gezondheidsbewaking in de bouwnijverheid

36Titel van de presentatie

Cor van Duivenbooden , bedrijfsarts Hoofd Onderzoek & Ontwikkeling Arbouw 11 december 2009

Documents

Transcript of Cor van Duivenbooden , bedrijfsarts Hoofd Onderzoek & Ontwikkeling Arbouw 11 december 2009