www.inclufar.eu

HANDBOEK VOOR HET PLANNEN, OPZETTEN EN ONDERSTEUNEN VAN

INCLUSIEVE LANDBOUW VOOR BOERDERIJEN, INITIATIEVEN VOOR MAATSCHAPPELIJK WERK EN REGIONALE ONTWIKKELING

Geïntegreerde Landbouw

PAGINA 2

HANDBOEK voor het plannen, opzetten en ondersteunen van inclusieve landbouw voor boerderijen, initiatieven voor maatschappelijk werk en regionale ontwikkeling

I N H O U D

INLEIDING 4

1. WETEN WAT GEDAAN MOET WORDEN – DOEL EN LEIDEND PRINCIPE 4 – BASISPRINCIPES VOOR AGRARISCHE WAARDECREATIE – LEIDENDE PRINCIPES VAN INCLUSIEVE LANDBOUW – WERKEN IN EEN AGRARISCHE ONDERNEMING ZORGT VOOR ZINGEVING 6 – VAN INTEGRATIE NAAR INCLUSIE – LEIDENDE PRINCIPES VOOR INCLUSIEVE LANDBOUWORGANISATIES – A) FUNDAMENTEEL LEIDEND PRINCIPE – B) CONCEPTEN – VRAGEN DIE ONDERSTEUNING BIEDEN BIJ DE VESTIGING EN ONTWIKKELING

2. VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN – BESTUURSORGANEN EN 8 VERANTWOORDELIJKHEIDSSTRUCTUREN IN EEN ZICHZELF BESTURENDE ZORGLANDBOUWGEMEENSCHAP – LANDBOUW ALS EEN BIJZONDERE VORM VAN BEDRIJVIGHEID EN ACTIVITEIT – INCLUSIE – DYNAMISCHE DELEGATIE – EEN METHODE VOOR HET TOEWIJZEN VAN VERANTWOORDELIJKHEID – VRAGEN DIE HELPEN BIJ DE ONTWIKKELING VAN EEN ZINVOLLE WERK- EN VERANTWOORDELIJKHEIDSSTRUCTUUR: 10

3. KENNIS VAN WAT NODIG IS – KWALIFICATIES EN COMPETENTIES – DE BOERDERIJ ALS 10 SCHOLINGSGEMEENSCHAP – KWALIFICATIES EN COMPETENTIES – DE BOERDERIJ ALS EEN PLEK OM TE LEREN – BREDE BEROEPSKWALIFICATIE OF DUBBELE KWALIFICATIE – DE UITDAGING VAN BEROEPSOVERSTIJGEND WERKEN – FUNCTIEPROFIEL EN HET EUROPEES KWALIFICATIERAAMWERK – VRAGEN TER ONDERSTEUNING VAN DE ORGANISATIE VAN DE BASISOPLEIDING EN AANVULLEND(E) ONDERWIJS OF OPLEIDING:

Geïntegreerde Landbouw

PAGINA 3

4. OMSCHRIJVING VAN DE WERKZAAMHEDEN - DE BOERDERIJ ALS CONTEXT VOOR 14 VERSCHILLENDE SOORTEN WERK – DE BOERDERIJ ALS EEN WERKGEMEENSCHAP – PROCESSEN – SAMENWERKINGSGESPREKKEN TER BEOORDELING EN PLAATSBEPALING – NETWERKEN EN FEEDBACK – VRAGEN DIE HELPEN OM DE WERKCONTEXT TE BEGRIJPEN:

5. COMMUNICATIE IS DE SLEUTEL – INFORMATIESTROMEN EN HET OPBOUWEN VAN VERTROUWEN 18 – INSTRUMENTEN EN STRUCTUREN VOOR HET OPBOUWEN VAN VERTROUWEN: – INFORMATIE- EN COMMUNICATIECULTUUR – HET BASISINSTRUMENT: HET GESPREK – PERSONEELSBEOORDELINGEN – KLACHTAFHANDELING EN CONFLICTBEHEERSING – VRAGEN DIE KUNNEN HELPEN OM EEN VERTROUWENSCULTUUR TE ONTWIKKELEN:

6. DOCUMENTATIE VAN CONTRACTEN EN OVEREENKOMSTEN – JURIDISCHE ZAKEN EN 21 KWALITEITSBORGING – JURIDISCH KADER – RELATIEDIENSTVERLENING ALS KENMERK VAN MAATSCHAPPELIJK WERK – VEILIGE JURIDISCHE KADERS VOOR DE CREATIEVE ONTWIKKELING VAN DE RELATIEDIENSTVERLENING – KWALITEITSONTWIKKELING EN KWALITEITSBORGING – PROCES RONDOM TEAMCOACHING – DE VOLGENDE VRAGEN KUNNEN HELPEN OM DE JURIDISCHE BASIS VAN SAMENWERKING TE ONTWIKKELEN:

7. HET GELD MOET KLOPPEN – FINANCIEEL KADER 24 – OMGAAN MET GELDSTROMEN – INDIVIDUELE TAKEN IN HET FINANCIËLE DOMEIN – FINANCIËLE MIDDELEN: – DE BEGROTING ALS INSTRUMENT – PROCESSTAPPEN VOOR HET ONTWIKKELEN VAN EEN BEGROTING: – KERNVRAGEN – Deoverheid:financieringspartnerofcontroleur?

– LEIDENDE VRAGEN OVER DE FINANCIËLE PROCESSEN IN DE ORGANISATIE

8. WAAR WILLEN WE DAT ONZE ORGANISATIE HEENGAAT? - VERDERE ONTWIKKELING EN HET 27 VEILIG STELLEN VAN DE TOEKOMST – VERLEDEN - HEDEN - TOEKOMST – ONTWIKKELINGSGEBIEDEN VOOR INCLUSIEVE LANDBOUW – DE VOLGENDE VRAGEN KUNNEN ONZE AANDACHT RICHTEN OP TOEKOMSTIGE – ONTWIKKELINGSTAKEN:

BOERDERIJPROFIELEN 29

BRONNEN 29

PAGINA 4

Dithandboekbiedtondersteuningaanboerderijen,initiatievenvoormaatschappelijkwerk en regionale ontwikkeling bij hetplannen, opzetten, implementeren en on-dersteunen van inclusieve landbouw op iedere locatie. Ze beschrijft de vereisteomstandighedenenhulpbronnenwatbetreftmaterialen, organisatiestructuren, fi-nanciële eisen en geeft praktische tipsvoorhetontwikkelingenvankwalificerendeaanvullendeopleiding.

HethandboekisopgesteldalsonderdeelvanhetEuropeseLeonardodaVinci-programmaprojectINCLUFAR–In-clusiveFarming(InclusieveLandbouw).BoerderijendiehebbenbijgedragenaanhetprojectzijndeHofgemeinschaftWeide-HardebekinDuitsland,TapolainFinland,PahklainEstonia,UrticadeVijfspronginNederlandendeLoidholdhofinOostenrijk.Naast biodynamische landbouwenantroposofische sociaaltherapiebiedendezeboerderijendiverseactiviteitenaanalsintegrerendewerksoortenzoalstuinieren,bakken,bouwen,schrijnwerk,verpakken,huishouden,eenboerderijwinkel,eencaféenadministratie.Departnersbrengendevraagnaarinclusieveleefomstandighedenalinpraktijkenontwikkelenvoortdurendhetideeendepraktijkvanverschillendesoortenzorglandbouw.

DezeverkorteversievanhetHandboekbundeltdebelangrijkstepuntenindetalenvandelandendiebetrokkenzijnbijhetINCLUFAR-project.EengedetailleerdelangereversieisbeschikbaarinhetEngelsenDuits(ziewww.inclufar.eu).

Dit handboek dient niet alleen te worden geraadpleegd door boeren, tuinmannen, vaklieden, maatschappelijk werkers en publieke instellingen, maar ook door mensen met een beperking. Het boek kan hen bijstaan bij het ontwikkelen van inclusieve omstandigheden en hen helpen om hun behoeften ten aanzien van deelname in de landelijke omgeving duidelijk te maken.

Indithandboekvermijdenwedoelbewust„eenvoudigtaalgebruik“aangezienditnietstrooktmetonsbegripvaneeninclusieveaanpak.Dooropdelingvandetekst,uitlichtingvanbelangrijkesleutelwoordenengrafischeondersteuningproberenwehetmogelijktemakenvoormensendieondersteuningnodighebbenomdithandboektegebruiken.

Desamenwerkingmet„Wegennaarkwaliteit“(Duits:„WegezurQualität“)heeftalgeleidtotvelesuggesties,materia-leneninstrumentenwaarvoorweonzeoprechtedankwillenuitspreken.DitkwaliteitsbeheerprocesisdoorheelEuropagecertificeerdenwordttoegepastdooreenaantalvandeprojectpartners.(www.wegezurqualitaet.info).

Basisprincipes voor agrarische waardecreatieLandbouwisafhankelijkvande–inwezeneindige–grondalshulpbron,waarbijdelandbouwhaareigenproductie-middelconsumeertmaarookkeeropkeervernieuwt.Daaromdientdelandbouwineenanderlichtgezientewordendanhandel,industrieofproductie-gerelateerdediensten.

Alsdewaardestroomwordtbeschouwdalseencontinuümtussendenatuur–ofweldekantvandehulpbronnen–encultuur–ofweldeverwerkings-enconsumptie-kant – dan behoort landbouwduidelijk tot de „natuurpool“ van dewaardecrea-tie-stroomaangeziende landbouwdenatuurzelfalsproductiemiddelaanwendt.Delandbouwdientzichbezigtehoudenmetdevraag:wordtdenatuurverbeterdenwordterduswaardegecreëerdofwordtdenatuurenkeluitgebuit! Inditproces legtde landbouweenbelangrijkebasisvoorhetbestaanen levenaandeanderekantvandewaardestroom:de„cultuurpool“,diede„voeding“levertvoordegrotendeelsimmateriëlebehoeftenvanhetmenselijkleven.Ditideeisergbelangrijkvoorinclusievelandbouw,omdathetbenadrukthoedemaatschappelijketaakvanlandbouwveelverdergaatdandeproductievanmelk,vleesenaardappelen.Mensenheb-benook„voeding“nodigindezinvanzinvolwerkeneenlevendatvervullinggeeft.

INLEIDING

1. WETEN WAT GEDAAN MOET WORDEN – DOEL EN LEIDEND PRINCIPE

Plannen, opzetten, implementeren en ondersteunen van

inclusieve landbouw

„Natuurpool“Waardecreatie-stroom

„Cultuurpool“

PAGINA 5

Leitbilder inklusiver LandwirtschaftIndersozialenbzw.inklusivenLandwirtschaftgehtesauchumdieSchaffungvonArbeits-bereichen,dieMenschenmitspeziellen,aucheingeschränktenFähigkeitensinnerfüllteTä-tigkeitenermöglichen.AllesolltenihrenAnteilanderWertschöpfungbeitragenkönnen.SoeineBetriebsideelässtsichinFormeinesLeitbildsformulieren.SoeinLeitbildstelltdar,wasderBetriebinidealerFormseinundtunmöchteundistdamiteinVersprechen-nachinnen und nach außen.

WirsprechenvonsozialerLandwirtschaftundvoninklusiveLandwirtschaft,weilindenvergangenJahrzehntenHöfeundArbeitsgemeinschaftenentstandensind,diemehrtun,alsGetreide,Gemüse,FleischundMilchzuerzeugen.SiehabendieErfahrunggemacht,dassdieArbeitmitdemBoden,denFrüchten,denTierenfürMenschenmitHilfebedarfundsehrspeziellenFähigkeitenanregend, fördernd und heilend seinkann.

ImJahr2004gründetesichdieeuropäischeArbeitsgemeinschaftFarmingforHealth-GelegenheitundAnlass,„Land-wirtschaft“künftigvermehrtdahingehendzuentwickeln,dassdiesezurGesundheitvonMenschundNaturbeiträgt,dass sie sozialeAufgaben integriert, Kulturlandschaft entwickelt undBiodiversität erhält.Landwirtschaft also, die„salutogenetisch“wirkt,d.h.fürGesundheitsorgt,nichtnurKrankheitverhindert.EinneuesLeitbild!

Leidende principes van inclusieve landbouwZorglandbouwof inclusieve landbouwheeftalsdoelhetcreërenvanwerkomgevingendiemensenmetspecialeofbeperktecapaciteiteninstaatstellenomzinvolleactiviteitenteondernemen.Iedereenzouinstaatmoetenzijnombijtedragenaanwaardecreatie.Eendergelijkbedrijfsconceptkanwordengeformuleerdalseenleidendprincipe.Eenleidendprincipeomschrijftwathetbedrijfineenidealevormzouwillenzijnendoenenisdaaromzoweleeninternealsexternebelofte.

Wesprekenvanzorg-eninclusievelandbouw,omdatindeafgelopendecenniaboerderijenenwerkgemeenschappenzijngevestigddiemeerdoendanhetproducerenvangraan,groente,vleesenmelk.Zijhebbenondervondendathetwerkenmetdegrondendegewassenendierenstimulerend,heilzaam en helendkanzijnvoormensendiezorgnodighebbenofhelespecifiekecapaciteitenhebben.

In 2004 werd de Europese werkgroep Farming for Health opgericht. Hierbij werd de mogelijkheid en stimulansgecreëerdvoordeontwikkelingvan„landbouw“diesteedsmeerbijdraagtaandegezondheidvanmensennatuur.Dezelandbouwintegreertmaatschappelijkedoelen,ontwikkelthetculturelelandschapenbehoudtdebiodiversiteit:hetstaatbekendalszorglandbouwenheefteensalutogenetischeffect,datwilzeggen:dezevormvanlandbouwvoorkomtnietalleenziekte,maarbevordertookdegezondheid.Eennieuwleidendprincipe!

Von der Integration zur InklusionEengrootgedeeltevandeboerderijendiebetrokkenzijnbij„zorglandbouw“–dezetermisnuingeburgerd–opereertoporganischeofbiodynamischewijze.Erwordtgewerktomdegrond,plantenendierengezondtehouden;erwordtgewerktmetnatuurlijkeen levendeproducten;een landbouworganismewaarinhetduidelijk iswelkematerialenenstoffengebruiktdienentewordenenwelkzaadgezaaidmoetwordeniseenerggoedebasisvoorzinvol,heilzaamenhelendwerk.Dezevormbiedtveleveelbelovendemogelijkhedenendeessentiëleorde,veiligheidenhygiënevandewerkplaatskunnentegelijkertijdalslevensbehoeftenwordenervaren.Hettotaleaanbodvanactiviteitenkanritmeenregelmaatvandeinwendigemensondersteunenenherstellen:ietswatsomsontbreektinmensenmeteengeestelijkebeperking.

Bijzorglandbouwzijnhet landendegrond,gebouwenenmachinesvaakeigendomvan liefdadigheidsinstellingen.Ditonderstreeptdeverplichtingomvoordezaakzelftewerken.Echterwordenproductiefwerkeneconomischgewinhierbijgeenszinsuitgesloten.(Zieonderdeel7)

Dezeidealenenideeënwordenuitgedruktineenleidendprincipevoorhetpersoneelendienenalseenoriëntatievoorgeïnteresseerden,klanten,overhedenenleveranciers.

Van integratie naar inclusieDevoorwaardevan„inclusie“opgrondvanhetVN Verdrag van 2006inzakedeRechten van Personen met een Beperking geeft een nieuwe impuls aan de ontwikkeling vanzorglandbouw.Ditvereisteenveranderingvanstandpunt:terwijl„integratie“duiddeophetcreërenvanplaatsenindemaatschappijvoormensenmeteenbeperking,betekentinclusiedatmensenmeteenbeperkinggewoonwegleden

Arbeitfördernd und hellendin der Landwirtschaft

Rechten van Personen met een Beperking

PAGINA 6

vandemaatschappijzijnmetvolledigerechtenenplichtenenvolledigevrijheidombeslissingentenemenoverhuneigenleven.Nietverzorgersofsocialeinstantiesbehartigendezakenvanmensenmeteenbeperking,maarinprin-cipedebeperktenzelf.Daarwaarbegeleidingenondersteuningvereistzijn,kanzulksalleenplaatsvindentegendeachtergrondvanhetrechtopzelfbeschikkingenbesluitvorming.Naastdeparticipatiedieditmetzichmeebrengtisernogdedaaraangekoppelde„bijdrage“,omdatiederepersoonietskanbijdragenaanhetwelzijnvanhetgeheel.

Leidende principes voor inclusieve landbouworganisaties Leidende principes bevatten belangrijke informatie in de zin van „een belofte, zowelinternalsextern“.

Het is nuttig gebleken om leidende principes onder te verdelen in een fundamenteel leidend principe en concepten:

a) Fundamenteel leidend principeDitonderdeelvaneenleidendprincipedientfundamenteleinformatieteverschaffenentoepasbaartezijnopdelangetermijn.Hetzetdestandaardvooralleconceptenenactiviteiten.

ElementenvanhetfundamenteelleidendeprincipevanINCLUFARzoudenkunnenzijn:LandbouwalslandbouworganismeBiodynamischelandbouwmethodenZinvolwerkOnderwijsenopleidingSalutogeneseEco-socialeinclusieMenselijkewaardigheidWerkgebaseerdopdeVN-conventievoorpersonenmeteenbeperkingOntwikkelingvanlandelijkeomgevingen

b) ConceptenAllewerkveldenineeninclusieveboerderijwordenomschrevenalsconcepten,b.v: WonenLandbouw/TuinbouwWerkplaats SchoolOnderwijsCultureleactiviteitenKunstenaarsateliers,ambachtelijkewerkplaatsenCommerciëlehandelenproductie

Doorwelkeinclusieveeigenschappenwordtelkindividueelconceptonderscheiden?

Iederconceptdatgebruiktwordtdienteenbeschrijvingtekrijgenvanbasiseigenschappenwatbetreft: » Doel » Doelgroep » Methoden » Vereisten(Waar?Welkmateriaal?Welkecompetenties?) » Beoogderesultatenenkwaliteitscriteria » nclusiefProfiel

Vragen die ondersteuning bieden bij de vestiging en ontwikkeling »Isereenhelderenpreciesbegripvandebehoeftenvandecliëntenwaaraandeboerderijtegemoet

wilkomen?

»Wordtditduidelijkuitgedruktinhetleidendprincipe?

»Isvastgesteldwieoptermijndealgemeneverantwoordelijkheidvandeondernemingdraagt?

Leidende principes

Fundamenteel leidend principe en concepte

PAGINA7

»Ishethuidigleidendidee

•Gecommuniceerdnaarhetpersoneel?

•Medegedeeldaanenbeschikbaargemaaktvoorcliëntenensamenwerkingspartners?

»Bevathetleidendprincipeeenstellingtenaanzienvaninclusie?

•Ishiereenconceptvoorbeschikbaar?

»Zijnerstellingentenaanzienvaneco-socialeinclusie?

»Zijnerstellingentenaanzienvaneensalutogenetischebenadering?

(Deze vragen alsook de vragen in de volgende onderdelen zijn geformuleerd op basis van het handboek dat is opgesteld door de „Werkstatt für Unternehmensentwicklung“ (zie http://www.werkstatt.biz).

PAGINA 8

Landbouw als een bijzondere vorm van bedrijvigheid en activiteit

Iederbedrijfontwikkelteeninternestructuuromdathetvoorgoedewerkprocesseneneenproductievesamenwerkingvanbelangisdatiedereenweetwathijofzijnmoetdoen,waarhijofzijverantwoordelijkvooris–enwatalnietmeer!Ditheeftverbandmetkwestiestenaanzienvanrechteneneigendommaarookmetdevraagwatikzelfmagenmoetbeslissen enwat anderen beslissen.Tegenwoordigwordt een dergelijke „bedrijfsstructuur“ doorgaans voorgestelddoor een organogram.Dittoontdebelangrijkegebiedenenverantwoordelijkhedenendehiermeesamenhangendehiërarchischestructuur.Hierondereeneenvoudigvoorbeeld:

Veelzorgboerderijenwordenopgezetmetafzonderlijkejuridischestructuren:

» Hetland,degebouwenendemogelijklangetermijninvesteringinmachineswordenafgewenteldopeenlief-dadigheidsorganisatie(vereniging,stichting,coöperatie)omdatditeenbrededeelnamemogelijkmaakt.Dezetakenwordenvaakopvrijwilligebasisuitgevoerd.

» Dedagelijkse leidingwordtgeorganiseerd ineenvormwaarbijonmiddellijkofopkorte termijnbeslissingenkunnenwordengenomenenprocessenkunnenwordenbeheerd(b.v.eengGmbHofGmbH;Nederland:B.V.).Dezetakenwordenuitgevoerdalseenvolwaardigebaanenwordenbetaald.

Indezorglandbouwkiestmenvoorde functiesgewoonlijkmaatschappelijkevormenenrechtsvormenwaarvooroverheidssubsidiebeschikbaarisinhetlandinkwestie.Erdientzorgvuldigeaandachtbesteedtewordenaandevormdiewordtgekozenvoorzorgland-bouw!

Deverschillendefiscalebepalingenvandeverschillendelandenspeleneenrolbijdevast-stellingvandezeorganisatorischevragenenrechtsvormen.

InclusieTenaanzienvaninclusiedientiederewerkgemeenschapdevraagtebeantwoor-denhoehulpbehoevendemensenopgenomen dienen te worden in de proces-sen rondom verantwoordelijkheidenbesluitvorming.IniedereEU-landzijnerwettelijke bepalingen voor het oprichten van vertegenwoordigingsorganen voor zulkemensen.Dit is verplicht. De„oplossing“endusdespannendekantvandeuitdagingzitheminofenhoehulpbehoevendemensenvertegenwoor-digdkunnenwordenineengezamenlijk besluitvormingsproces in het orgaan dat hiervoor verantwoordelijk is.

2. VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN – BESTUURSORGANEN EN VERANTWOORDELIJKHEIDSSTRUCTUREN IN EEN ZICHZELF BESTURENDE ZORGLANDBOUWGEMEENSCHAP

Managementteam

GeneralAssembly

Managementaccommodation

Houses Supportedliving WorkshopA

Managementworkshops

QualityManagement

Opgenomen dienen te worden/

Processen rondom verantwoordelijkheid

Gezamenlijk besluitvormings-proces in het orgaan dat

hiervoor verantwoordelijk is.

PAGINA 9

Dynamische delegatie – een methode voor het toewijzen van verantwoordelijkheidEenmethodevoordeontwikkelingvanlegitimerendefunctiesenorganenis„dynamischedelegatie“(ziewww.wege-zurqualitaet.info).Dezemethodecontroleertenlegitimeertdeverdelingvanverantwoordelijkheidvoorverschillendetaken.Eriseenduidelijkeomschrijvingvandeopeenvolging van processen:

(1)Hetuitgangspuntisdeomschrijvingvanhetprobleem (2)Deprincipeswordenbestudeerdenverhelderd. (3)Ditwordtgevolgddooreenprocesvanvragenenzoekennaareenoplossingmetalsdoelhetvaststellenvan

detaakenhetbenoemenvandemensendiehaaropzichkunnennemen. (4)Ditwordtgevolgddoorbesluitvormingenuiteindelijk (5)Uitvoeringvandebeslissing, (6)Eneensystematischereflectieindevormvaneenevaluatieenverslaglegging (7)Engoedkeuring.

Deprocessenrondomevaluatie,verslagleggingengoedkeuringzorgenervoordatde takenaltijdopnieuwwordenbeoordeeldenofwelaandezelfdepersoonofgroepofwelaananderenwordenovergedragen.

Ditprocesvan7stappenisontwikkelddoor„Wegennaarkwaliteit“enhetisvastgestelddatheteenbetrouwbaarins-trumentisopverschillendegebieden.

Vragen die helpen bij de ontwikkeling van een zinvolle werk- en verantwoordelijkheidsstructuur:

»Welketaak-enverantwoordelijkheidsstructuur(organisatiestructuur)ispassendvoorhetwerk,metanderewoorden:watishetleidendprincipeendeontwikkelingsfasevandeorganisatie(jonginitiatiefmeteengeheelvlakkehiërarchieenhetmotto„iedereendoetalles“ofeengrote,gevestigdefaciliteitmetverschillendegebiedenentakenenhetmotto„iedereenweetwathijofzijmoetdoen“)?

-Zijndeverantwoordelijkhedenhelderomschrevenengecommuniceerdnaarallepersoneelsleden?

-Isditweergegevenineenduidelijkorganogram?

»Welkebijzonderhedenkomenervoortuitdeontwikkelingsfasevandeorganisatie(oprichting,groei,volwas-senheid,verandering/crisis)?

»Welkeontwikkelings-enloopbaanpadenkunnenwebiedenmetbetrekkingtotverantwoordelijkheiden leiderschap?

»Hebbenweprocessenenvoorschriftendiehelderzijnengeschiktvoordetakenenwetenallebetrokkenenhiervanaf(procesorganisatie)?

»Hoezijnhulpbehoevendemensenopgenomenindeverantwoordelijk-heids- en besluitvormingsstructuren?

•Hoewordtditparticipatieprocesgeorganiseerd,gedocumenteerdengeëvalueerd?

•´Welkeindicatorenzijnerbenoemdtenaanzienvandekwaliteitvandebehaaldegraadvaninclusie?

»Wordtdevoorwaardevaninclusieweerspiegeldinhetorganisatie-ontwerpendebesluitvormingspaden?

»Zijndegenenmetverantwoordelijkheidinstaatomhunleiderschapenleidendetakenuitteoefenen?

»Welkeverantwoordelijkhedenkanhetpersoneelopzichnemen?

Opeenvolging van processen

Organogram

Verantwoordelijkheids- en besluitvormingsstructuren?

PAGINA 10

Kwalificaties en competentiesIedereorganisatieheeftbepaaldekwalificatiesnodigzodatzijcompetentisomhaartakenuittevoeren.Dekwalificatienormenwordendeelsafgeleidvandeopdrachtzelf,d.w.z.hetleidendprincipeendedaaraanverbondeneisenalsookvandeeisenvanuitdejuridischesituatieinhetland.

Inmaatschappelijkeorganisatieswordendebasiskwalificatienormenvoorgeschrevendoorhetsocialestelselvanhetland.Alsdezebeidegebiedenwordengecombineerdzoalsinzorglandbouw,enwanneerdeopdrachtnogverderwordtuitgebreidzoalsininclusieve landbouw, dan zijn beide kwalificaties vereist.Oponzepartnerboer-derijendoetzichooknogdesituatievoorwaarininbeidekwalificatieswordtvoorziendoorverschillendemensen.

Naast de twee bo-vengenoemdespeci-alistische eisen zijncommunicatieve vaardigheden ook essentieel en er iseenbehoefteaanmensendiebereidzijnombegeleidings-enbeheerstakenopzichtenemen–eenvereistewaaraannietpersetegemoetwordtgekomendooreentechnischekwalificatiealleen.

Daaromzijndrieverschillendevaardighedenvereist:

(1)Specialistisch(landbouwenmaatschappelijkwerk)

(2)Communicatief

(3)Zakelijk(economie,beheerenleiderschap)

Een inclusieve agrarischewerkgemeenschap vereistdaaromde hierna genoemdekwalificatie- en opleidingsprocessen. Daarin kan ze zelfvoorzien of ze kan die organiseren in samenwerkingmetandere boerderijen of onderwijsinstellingen.Er dient altijdiemandaanwezigtezijnopdeboerderijdieverantwoorde-lijkisvooropleidingenpersoneelsontwikkeling en die de processencoördineertdiewordengetoondinhetdiagram:

Omdevereistehoudingenenvaardighedentetrainenisdecursus „INCLUFAR-Curriculum“ ontwikkeld. Op de home-pageisdezecursusbeschikbaaralsookeen„Beroepspro-fiel“metbetrekkingtot„ExpertophetgebiedvanInclusieveLandbouwenLandelijkeOntwikkeling“(www.inclufar.eu)

3. KENNIS VAN WAT NODIG IS – KWALIFICATIES EN COMPETENTIES – DE BOERDERIJ ALS SCHOLINGSGEMEENSCHAP

Kwalificatienormen

Nclusieve landbouw, dan zijn beide kwalificaties

vereist

Specialistische eisen /communicatieve vaardigheden

Personeelsontwikkeling

LEIDINGGEVENDE VERANTWOORDELIJKHEID

„MEESTER“

Observatie,intervisie,

Supervisie,Mentoraat

GEBRUIK MAKEN VAN HET GELEERDE

„Gezel“

Kennismaking

Aanvullendeopleiding

ONDERWIJS „LEERLING“

PAGINA 11

De boerderij als een plek om te leren

Zorglandbouwkenttweekwalificatiegebieden:landbouw/tuinbouwenmaatschappelijkwerk.

1. Landbouwvereisteenbredekennisenervaringinverschillendeproductiegebieden,vanveeteelt tot teelt totmarketingenadministratie.Anderegebieden zijn b.v. het telen vanspecialegewassen, tuinierenen landschapsbeheer.Metname indezorglandbouw iserooksprakevaneenbreedscalaaanproductverwerkingzoalseenkaasmakerij,bakkerij,boerderijwinkel,boerderijcafé,eenbestelservicevoorgroentekisten,kraampjesopwekelijkseboerenmarkten,zaadproductieetc.Daarbijkomennogdeleidinggevendeactiviteitenenhetomgaanmetdeaanzienlijkehoe-veelheidsubsidieregelingen.

2.Eenopleidinginmaatschappelijk werkrichtzichopeenbeeldvandemens,diagnostiek,pedagogie,zorg,maatschappelijkrechtenbeleid.

Wehebbendustweegeheelverschillendespecialistischegebiedenenzeerverschillendewerkritmen:éénwordtbe-paalddoorderitmenvandenatuur,deseizoenen,hetweer,etc.terwijldeanderwordtbepaalddoorrelaties,maat-schappelijke kwesties, gezondheidszaken en bureaucratische regelingen!Daarnaast zijn er nog alle gebieden dienodigzijnvooreen„thuis“,zoalstherapieën,doktersbezoekjes,deadministratievanzakgeld,vervoer,koken,wassentotaanschoonmaken.

De uitdaging van beroepsoverstijgend werkenBeide werkgebieden ontmoeten elkaar in zorglandbouw! Het is geen vanzelfsprekendheid dat deze ontmoetingheilzaamenhelendis.Deervaringleertechterdatnietalleendeverschillenderitmenkunnenwordengecombineerdmaardattevensleefomstandighedenontstaandiewerkelijkondersteuningbiedenaanhendieerinwerkzaamzijnendieplezierenzingevinggeven–indiendenoodzakelijkekwalificatieseralzijnofverkregenkunnenworden.

Vereiste competenties voor zorglandbouw

InhetkadervanhetMAIE-project(projectdatzichrichtopmultifunctioneelingerichtelandbouwinEuropa)heeftFREI-SEN(2012)eenonderzoekuitgevoerdonder13expertsinzakedebenodigdecompetentiesdietijdensdeopleidingdienentewordenverworven:

Hierondervolgeneenaantalonderzoeksgebiedendiewordengenoemddoordrieofmeerexperts:Landbouweconomie

Omgaanmetcliënten

Bevorderingvandewerkgelegenheidenoverbelastingvandecliënten

Gezondheidsvoorlichting,soortenziekten

Werkorganisatie,-planningen-structuur

Gezondheids-enveiligheidsmaatregelen

Organisatievandeboerderij

Ontwikkelen,formuleren,onderzoekenenimplementerenvandoelen

Veestapelencliënten

Accommodatievoorcliënten

Juridischebasisenbepalingen

Effectenopenintegratiemethetprivélevenenhetgezinsleven

Passendwerkvoordegenendiezorgontvangen

Mogelijkhedenenrisico’sinhetdagelijkswerk

Conflictbeheersing

Documentatie

Gevolgenvoordeboerderij

Samenwerkingennetwerkentussenboerderijen.

Landbouw /Maatschappelijk

werk

PAGINA 12

Voorbeelden van vaak genoemde aanvullende opleidingsonderwerpen (uit KOCH 2011):

Gebied Onderwerp

Pedagogie/Maatschappelijkwerk

»Gedragsmoeilijkheden» Geweld & aanvallen»Liefde,vriendschap,seksualiteit»Relatietherapie»Vrijetijdsactiviteiten»Specifiekeklinischebeelden»Dubbelediagnose»Communicatie»Geweldlozecommunicatie»Inclusie&decentralisatie»Socialedienstverlening»Antroposofischesocialetherapie

Landbouw/ Huishoudkunde

»Productieprocessen» Productkwaliteit» Juridischebepalingen» Rijden,gebruikvanpaarden

Beheer»Decentralisatie»Personeelszaken»Organisatorischeontwikkeling»Creërenvaneenmilieu»Gemeenschapswerk

Functieprofiel en het Europees kwalificatieraamwerkAlsonderdeelvanhetINCLUFAR-projectishetcurriculum„Expertophetgebiedvaninclusievelandbouwenlande-lijkeontwikkeling“ontwikkelddatnubeschikbaaris.Hetrichtzichvoornamelijkopsocialepedagogie,aangezienhetbedoeldisvoorhendiewerkzaamzijnindeland-entuinbouwdiealeenkwalificatiehebbeninditgebied.Eriseen„beroepsprofiel“omschrevendatinovereenstemmingismethetEuropeeskwalificatieraamwerk(EQF)enisgebase-erdisopniveau4en5inditraamwerk.

Vragen ter ondersteuning van de organisatie van de basisopleiding en aanvullend(e) onderwijs of opleiding:

»Welkevaardighedenheefthetpersoneelslidnodigomdetaakcompetenttekunnenuitvoeren?

»Welkeervaringheefthetpersoneelslidnodigomdefunctieuittevoeren?

»Welkewijzevanaansturingdientertezijnopdelangetermijnoftijdelijk(aanhetbegin)?

»Welk(e)aanvullend(e)onderwijsofopleidingisvereist?

»Welkevormvanregelmatigewerkevaluatieispassend?

»Gebruiktdeorganisatieallevaardighedendiepersoneelsledenhebben?Hebbenzedejuistetaakgekregenomuittevoeren?

»Iseronderwijsenaanvullendeopleidinggeorganiseerdvoorhendiezorgnodighebben?

»Hoezijnhunindividueleopleidingsbehoeftenuitgedrukt?

»Isersprakevansystematischeinterneofinterfacilitairebepalingenenmaatregelen?

»Zijnersamenwerkingsbesprekingenenpersoneelsbeoordelingenomdeopleidingsbehoeftetebepalen?

•Metbetrekkingtotthemaenmethodologie,socialeaspectenenmetnamepersoonlijkeontwikkeling?

»Wordtdeervaringvanpersoneelsystematischengoedgebruiktopdeboerderij?

PAGINA 13

»Hoezijnde„vruchtenvandeervaring“merkbaar?

»Hoekanouderpersoneellerenditinzichzelfteherkennen?

»Hoekanervaringwordenovergedragenopjongereleden?

»Watisnodigennuttigvoorhetaantrekkenvannieuwpersoneel?

•Hoewordendezemaatregelenontwikkeld?Watzijndemaatstaven?

•Welkewaardewordtergehechtaandeonderwijskwestie?

»Welkeeisenwordenergesteldaandeopleider?

»Iserookeenvormvanpersoneelsontwikkeling?

»Hoewordtexternefeedbackverzameldengeëvalueerd?

PAGINA 14

De boerderij als een werkgemeenschapZoweleennetopgerichtewerkgemeenschapalseenreedslangbestaandeondernemingdienendeinteractievanverschillendemensen,takenenafdelingenteorganiseren.Welkebijdragendienenertewordengeleverdopdeverschillendeniveauszodatdetakenwor-denafgerondenerwerkelijktegemoetwordtgekomenaandebehoeftenvandecliënten,denatuur,deplantenendierenendesamenwerkingspartnersopdeboerderij?Ditiseenkwestievanwaarden,vanwaardecreërenindebreedstezinennietalleeninfinanciëlezin;waardendienietzoudenbestaanzonderdebijdragevandezespecifiekewerkgemeenschap.Hoebeterdeintegratievandeindividuelewerkgebieden,hoeeffectieverenprofessionelerdemanierwaaropditwordtbereikt.

De verschillende werkgebieden worden toegewezen aan specifieke individuen ofgroepenmetgebruikmakingvan„dynamischedelegatie“(zieonderdeel2)enprecie-zeromschrevendoormiddelvantaakomschrijvingenoffunctieomschrijvingen.Dezebeschrijvingenbrengendeindividueleactiviteiteninkaart;opdezemanierwordenerspecifiekegebiedenvanvrijheidgecreëerd,maarerwordtookverantwoordelijkheidgecreëerd.Inderegelwordenalletakenuitgevoerdinhetkadervaneendagelijkse,wekelijkseofjaarlijksestructuur.

Taakomschrijvingenzijnnietinsteengehouwen,maarkunnenwordengewijzigd,uitgebreidofbeperktopbasisvanindividuelevaardighedenendeeigenaanwezigerijkdomaaninitiatieven,altijdinoverlegmetdeanderebetrokkenenendebestuurscommissie.Denodigespeelruimteendusdemateaanvrijheidismetnamevanbelangomdatiederpersoneelslidtechnisch,procedureelenpersoonlijkinstaatdienttezijnomdeaanhemofhaartoegewezentakenopeigenverantwoordelijkheiduittevoeren.Zelfcontrole–b.v.doorgegarandeerdeexpertise(=onderdeel3)enheldereverantwoordelijkheden(=onderdeel2)–verdientaltijddevoorkeurbovenexternecontrole.Inkleinereorganisatieszijndeeisendiewordengesteldaanverantwoordelijkheid,flexibiliteitinhetaannemenvantakenenaandebreedtevankennisdoorgaansgroteromdatermindermensenzijnomdelasttedragen.Eenboerderijdiebijvoorbeeldvooriederereparatieeenexterneambachtsmanmoetlatenkomenheeftminderflexibeleprocessenenhogerekostendaneenboerderijdiegenoegmensenmetmanueleentechnischevaardighedenindienstheeft.

Functie van de functieomschrijving

Hetleidendprincipe(zieonderdeel1)heeftbetrekkingopdeopdrachtendusophetbeoogdedoelvandegehelefa-ciliteit.Defunctieomschrijvingenverwijzendaarentegenaltijdnaarééngedeeltevandetotaletaak.Defunctieomschri-jvingdientnietalleenterverduidelijkingvandeindividueletaak;zijplaatstdetaakookineenbetekenisvollecontextnaastanderetaken.

VOORBEELD: Functieomschrijving voor iemand die de leiding heeft over een huis/verantwoordelijk is voor de zorg (in het kort)

4. OMSCHRIJVING VAN DE WERKZAAMHEDEN - DE BOERDERIJ ALS CONTEXT VOOR VERSCHILLENDE SOORTEN WERK

Waarde creëren in de breedste zin

Taakomschrijvingen / Dagelijkse, wekelijkse of

jaarlijkse structuur.

Zelfcontrole / Externe controle.

Flexibele processen

PAGINA 15

Functieomschrijving KwalificatieCLIËNTGERICHT

-Zorg en ondersteuning rondom de lotsbestemming vanjonge mensen en volwassenen met een beperking inovereenstemmingmetdegeesteswetenschapvanRudolfSteiner

-Ontwikkelingvaneenleef-,werk-encultureleomgevinggebaseerdophetleidendprincipe

-Interesseindeanderepersoonenondersteuningbiedenbijzijnofhaarontwikkeling(leidendprincipe)

-Integratievandeideeën,interessesenvaardighedenvanelkindividuinhetgemeenschapsleven(leidendprincipe)

-Verantwoordelijkheidvoordeleidingoverhethuishouden

-Onderhoudenvandesfeervanhethuis

-„Hetreligieuze,hetartistiekeenkennisenbegripvandewereldalsbasisvoorgemeenschapsvorming“

-„Praktischeinclusie“(ideologischprincipe)

-Artistiekeorganisatievanhethuisendebuiteninrichting(ideologischprincipe)

-Artistiekeorganisatievanfestivals

-Artistiekeensocialeorganisatievangemeenschapsacti-viteiten

-Samenleveninfamilialehuishoudens

-Plannenvanevenementen,festivals,etc.inhethuishou-den

-Cultiverenvaneengemeenschappelijkcultureelen reli-gieuslevenalseenfundamentelekwaliteitinhetleven

-Hetontwikkelingsdoelzelfredzaamheidmogelijkmaken

-Beschermingvanhetberoepvandeondersteundeper-soon

-Organiserenvangezamenlijkevrijetijd

-Gebruikvanvoedseluitbiodynamischeteeltenveeteelt

-Gebruikvanantroposofischegeneeskunde

-Gezondheidszorg

-Ondersteuningvanseniorenenzeeroudemenseninhethuishouden

-Vrijemeningsuitingvanhetindividugaranderen

-Deelnameindeverkiezingvandecommissie

-Sociaaltherapeutischwerkalseenbedrijfstaak

-Sociaaltherapeutischconcept-Kennisvansocialetherapie-Kennisvansocialewetgeving-Vermogenomeenteamteleiden-Vermogenomindividuelewettenteorganiseren-Bewustevormingvanculturele,religieuzeenartistie-keaspecten

-Toewijdingenverantwoordelijkheidrichtingpersoneelenbewonersdiezorgnodighebben

-Aandachthebbenvoordesocialerelatiestussendebewoners-Leidenvanvergaderingen-Zelfkennisenzelfdiscipline-Kennisvandeantroposofischestudievandemens-Bereidheidomteleren-Empathie-Kritischezelftoetsingenexternetoetsing-Vermogenomkritiektegevenenteincasseren,oprechtheid

-Vermogenomindialoogteblijvenstaanmetnaasten-Hetleidenvaneducatieveuitstapjes-Hetleidenvanhuisvergaderingen-Beherenvanfinancieringsdocumentatie-Hetleidenvaneenvergaderingopdelocatiealsonderdeelvanparticipatieplanning

Documentatievanmedischeproceduresmetinbegripvandetoedieningvanmedicijnen

PERSONEELSGERICHT

-Aanstellenenontslaanvanpersoneel

-Teamvergaderingen/supervisie

-Personeelszakenenopleidingvanhetpersoneel

-Economischeverantwoordelijkheid

-Professioneleomgangmetnaasten

PAGINA 16

ProcessenFunctieomschrijvingenzijnonderdeelvandealgehelecontextvanhetwerkdatmoetwordenuitgevoerdopeenboer-derij.Zezijnaanelkaargekoppelddoorprocessen.Inhetalgemeenwordenprocessenomschrevenopgrondvanhundoel,ongeachtofditnugaatomtandenpoetsen,ontbijtmakenofaardappelsverpakkenvoordeverkoop.

Processenwordeninhetalgemeenverdeeldindriehoofdtypen:

1. Managementprocessen: –Tenbehoevevandedirectie,destrategieendeplanningd.w.z.hetbeheervandeboerderij,variërendvanhetvindenvanpersoneeltotfinanciering

2. Sleutelprocessen: -Waardecreërende,multifunctioneleprocessendiewaardeendienstverleningcreërenvoorcliënten,b.v.dedageli-jksezorgstructuur,uitvoerenvanlandbouwactiviteitenzoalszaaien,voedenvandieren,sorterenenverpakkenvanproducten,etc.

3. Ondersteunende processen –Waardebeschermendeprocessenvoordesleutelprocessenenmanagementprocessen,b.v.elektronischedata-

verwerking,aanschaffenvanmaterialen,etc.

Omtezorgenvoordevereisteinformatieencommunicatieishetbelangrijkomteweteninwelkproceseenspecifieketaakisopgenomen.

Samenwerkingsgesprekken ter beoordeling en plaatsbepalingHeteigenwerkkanindealgehelecontextookvergelekenwordenmetbehulpvan„Samenwerkingsgesprekken“.Dezevindenelkjaarofomdetweejaarplaatsendienenomcollega’stelatenzienwaarelkindividuzichzelfmomen-teelzietindegemeenschap,hoehijofzijdeeigenbijdragebeoordeeltenhoehijofzijwordtgeziendoordegemeen-schap.Samenwerkingsgesprekkenzijngeenbeoordelingsgesprekken,diemeerhandelenoverloopbaankwesties,betaling,dekwaliteitvanhetwerkvandepersoon,etc.Ditsoortvergaderingenzijnonderdeelvanhetmechanismedatwordtomschreveninonderdeel5endatdraaitomhetomgaanmetinformatie,communicatieenhetopbouwenvanvertrouwen.

Hetsamenwerkingsgesprek–datnatuurlijkplaatsvindtinhetbijzijnvanmensendiezorgnodighebben–dientdaaromalsinstrumentvanvoortdurende„aanpassing“vandeindividueleengemeenschappelijkegebiedenvanvrijheid.

Hetisgeblekendatsamenwerkingsgesprekkenwaardevolzijnwanneerzedevolgendegebiedenhelpenteverhelde-ren:

1Detaakenhetleidendprincipealsgeheel

2Verantwoordelijkheid

3Kwalificatieencompetentie

4Actiegebied

5Vertrouwen,communicatie,informatie

6Juridischekwesties,kwaliteitsontwikkeling

7Hulpbronnenvanfinanciëleenmateriëleaard

8Voorbereidendwerk,onderzoekenontwikkelingskwesties

9Persoonlijkeontwikkeling

10Rolvantraditieenvooruitgang,strategieenverandering

11Identificatiemetdewerkgemeenschap,hetbedrijf,dedirectie

12Persoonlijk(e)zingeving,gewin,verlies,opofferingvoortkomendeuithetwerk

(afkomstig van: www.wegezurqualitaet.info)

Processen

Samenwerkingsgesprekken /Beoordelingsgesprekken

PAGINA17

Delijstmetonderwerpenisbedoeldalssuggestie.Hetisnuttigomhetgesprekvastteleggenenverantwoordelijkheidtoetewijzenvoordeimplementatievangenomenbeslissingen.

Netwerken en feedbackNaastdeinternevormenvanstructuurenbeoordelingisexternefeedbackopdeacti-viteitenvandeboerderijeenafzonderlijkontwikkelingsgebied.Ditgaatnietslechtsomwillekeurigereactiesdiemenheeftgekregeningesprekkenmetcliënten,klantenenser-vicepartnersmaarom hoe men systematische feedbackverkrijgt.Feedbackisbelangrijkvoorhethandhavenenverbeterenvandeeigenprestatiesenvoordegewenstekwaliteitvanhetproductofdedienst.

Ditwordtbereiktdoorhetactief ondervragen van servicepartners. Ditontwikkelingsgebiedomvatsamenwerkingmetburen,metdegemeente,metpolitiekecommissies,metregionaleentechnischepartnersenmetverenigingen.HetbetreftookdedeelnamevandeorganisatieinnetwerkenopnationaalenEuropeesniveau.

Vragen die helpen om de werkcontext te begrijpen: »Zijnerfunctieomschrijvingengeschrevenenwordendieactueelgehouden?

»Isdefunctieomschrijvingvanhetpersoneelslidgedetailleerdenheeftdezebetrekkingophetwerkvandeorganisatieenophetleidendprincipe?

»shetvooriedereenduidelijkhoezijnofhaarfunctiebijdraagtaanheteffect,deproceskwaliteit,desocialekwaliteitendegemeenschapskwaliteitvandeprestatiesvandeboerderij?

»Hoewordenpersoneelsledenbetrokkenbijhetstrevennaarkwaliteitinhetalgehelewaardeketenproces?

»Zijndedirectieendepersoneelsledenzichbewustvandeprocessenenzijnerprocesomschrijvingen?

»Wordenmensendieondersteuningnodighebbenactiefbetrokkenbijdeontwikkelingvandeprocessen?

»Wordtdevisievanhetpersoneelslidophetwerkvandeorganisatie,opdeverantwoordelijkheidsstructuur,opzijnofhaarmanagersencollega’senopdeprestatiesvandeboerderij(defeitelijkeproductenofdiensten)gevraagd,serieusgenomenengeëvalueerd,b.v.insamenwerkingsgesprekken?

»Wordtdegehelewaardestroommetinbegripvandecliënten/klantenbeschouwdalswerkgebieden evaluatieobject,b.v.inhetkadervansamenwerkingsgesprekken?

»Wordtdesamenwerkingsstructuurtussendeservicepartnersuitgelegdopeenduidelijkeenbindende manier,zowelinruimtealstijd?

»Zijnergenoegcommissiesenbijeenkomsten?

»Welkbewijsiserdatdeboerderijvoordeelcreëertvoordecliënten,hetpersoneelendemaatschappij?

Beoordeling /Hoe men systematische

feedback

Actief ondervragen van servicepartners.

PAGINA 18

Vertrouwenishet„smeermiddel“vansuccesvollebedrijvenenvertrouwenisopvoorhandaltijdeenpersoonlijkein-spanning.Hieruitdientechternietgeconcludeerdtewordendatvertrouwenvanzelfontstaat.Hieraanmoetsystema-tischgewerktwordendoororganisatiesomervoortezorgendatallepersoneelbereidiseninstaatwordtgesteldomdezeinspanningteleveren.

Voorditontwikkelingsproceszijnernietalleencommissiesnodigzoalsvertrouwenscirkels,klachteninstanties,amb-tenarendieverantwoordelijkzijnvoorverbetering,ombudsmannen,etc.dievoorditspecifiekedoelinhetlevenzijngeroepen.Metnamedelopendeprocessenenfunctieshebbeneencruciaaleffectophetver-trouwensklimaatendusopdemotivatieenhetwerkplezier.

Hetprocesvanvertrouwen issterkafhankelijkvandekwaliteitvandecommunicatie.Allerleigesprekkenenvergaderingenzoudenkunnenwordengezienintermenvanofenhoezedenodigebijdrageleverenaanhetontwikkelenvanvertrouwen.Ditomvatallewerkvergaderingenenbijeenkomstenmaarookdemanierwaaropmensenelkaarbehandelenbijdekoffieautomaat,indekantine,tijdenstelefoongesprekjesenine-mailsentenslotteookinruziesenconflicten.

INSTRUMENTEN EN STRUCTUREN VOOR HET OPBOUWEN VAN VERTROUWEN:

Informatie- en communicatiecultuur

Overalwaarmensensamenwerken,moetenzecommuniceren.Wanneeriederper-soneelslidweetwaarhijofzijdeinformatiediehijofzijnodigheeftvandaankanhalenenookweetwiehijofzijwanneerenopwelkemaniermoetinformeren,dankanonnodigeinspanningwordenvermin-derdenkunnenmisverstandenwordenvoorkomen.Iedereenkanweluitervaringzeggendat„heternietomgaatwatjezegtmaarhoejehetzegt“,endegesprekssfeer,demanierwaaropmensenelkaarbehandelen,isdanookergbelangrijkvoordesamenwerking.

Eengoedecommunicatiecultuurontstaatnietvanzelf,iedereeniserbijbetrokken,maarermoetiemandzijndiehettotzijnofhaartaakheeftgemaaktomhieraantewerken.Opinclusieveboerderijenisernogdebijkomendefactordatnietalledeelnemersevengoedinstaatzijnomtecommuniceren.Iedereenmoeterlerenomgoedsamentewerkenookalzijnerbeperkingeninhetwaarnemingsvermogent.a.v.horen,zienenspreken.

INFORMATIE

Duidelijkeinformatieisbelangrijkomeenvertrouwensklimaatinstandtehouden.Devolgendeafsprakenkunnenhierbijvoorbeeldbijhelpen: Zorgervoordatallepersoneelsledenzichteallentijdetoegangkunnenverschaffentotdeinformatiediezijnodighebbenomhunwerktedoen.

Vermijdgeruchtenenroddelsdooreengoedinformatiebeleidtehanteren. Zorgdatereencorrectinformatiekanaalis. Zorgervoordatmedewerkersnietwordenbelastmetonnodigeinformatie. Verstrekgenoeginformatie. Weesbewustvandeinformatiebehoeftenvanindividuelepersoneelsleden. Verstrekinformatieopeenfeitelijkeenduidelijkemanier. Verstrekbelangrijkeinformatieookingeschrevenvorm. Voorkommisverstandendooraccurateinformatieteverstrekken. Gebruikpersoneelalsinformatiedragers. Zorgervoordatinformatieopeengedisciplineerdewijzewordtbehandeld.

5. COMMUNICATIE IS DE SLEUTEL – INFORMATIESTROMEN EN HET OPBOUWEN VAN VERTROUWEN

Klachteninstanties

Gesprekssfeer /Waarnemingsvermogen

PAGINA 19

Het basisinstrument: het gesprek

Hetgesprekishetfundamenteleinstrumentvoorcommunicatie.

Dehieronderverstrektelijstmet„gesprekstypen“isbedoeldomonderscheidtemakenindezeoverlegbijeenkomsten:

1.Hetadviserendeofopinformatiegerichtegesprek:richtzichophetcreërenvanbegrip–deverworvenkenniswordtgebruiktalsbasisvoordepersoonlijkebeslissingenvanmensen

2.Hetgesprekdatisgerichtopoverlegofdatdientomtoteenovereenkomsttekomen:hetdoelishetmakenvanafspraken–deruimtevoorbesluitvormingenactiewordtgezamenlijkbepaald

3.Hetgesprekdatisgerichtopresultaatofophetnemenvaneenbeslissing:hetdoelishetnemenvanverantwoorde-lijkheid–erwordtbeslotenwatdenodigeverantwoordelijkhedenzijnvoordeuitvoeringvaneenactie

Alledriesoortengesprekkenhebbenhuneigenplaatsindeloopvaneengesprek;echterdevolgordewaarinzevoor-komenkanveranderen(uit„Wegennaarkwaliteit“)

Personeelsbeoordelingen

Bestuurs-ofverantwoordelijkheidskwestiesmaarookdisciplinairekwestieswordenvaakbehandeldinpersoneelsge-sprekkendieverschillenvandebovengenoemdesamenwerkingsontmoetingen.Dezegesprekkenvereisenovereens-temmingoverendocumentatievandebesprokenkwesties.

Klachtafhandeling en conflictbeheersing

Tegenwoordigzijnmetnameallemaatschappelijkeorganisatiesverplichtomklacht-enconflictproceduresintestellen,gewoonlijkviajuridischebepalingen.

Dezekunneneenaantalvormenaannemen.Hierondervolgtslechtseenaantalrelevanteprocessenterindicatie:

Hetklachtafhandelingsproces

» Directeklachtafhandeling(=onmiddellijk)1.Indiening2.Acceptatievandeklacht3.Verwerkingvandeklacht

» Indirecteklachtafhandeling(=opvolging)4.Evaluatievandeklacht5.Controlevandeklacht

Over conflictbeheersingwordthieropgemerktdatgedetailleerdeondersteuningsmateria-lenbeschikbaargemaaktkunnenwordenbinnendekwaliteitsbeheerprocessendiewordengebruiktinhet„Wegennaarkwaliteit“-project.Ditdientzowelomconflictentevermijdenalsomzetevermijdenopeenmanierdiedewaardigheidvandebetrokkenenbeschermt.Ditismetnamebelangrijkomingedachtentehebbenwanneerermensenbijbetrokkenzijndiehulpbehoevendzijn.

„Cultuur zonder verwijten“Deontwikkelingvaneen„cultuurzonderverwijten“,d.w.z.eenpraktischeenwaardigemanierommetfoutenomtegaaniseenvandemeesteffectievemanierenomvertrouwenteontwikkelenineenorganisatie.Ditiszowelinternvantoepassingmetbetrekkingtotfoutendiewordengemaaktindesamenwerkingalsextern,metbetrekkingtotklantklach-ten.Deprincipeszijnhetzelfde:

1.Deneigingomfoutenteontkennendienttewordenveranderdineenkalme,feitelijkeerkenningvandefout.2.Deneigingomdeeigenbetrokkenheidineenfoutteontkennenofomdeschuldteleggenbijeenexterneoorzaakdienttewordenveranderdinhetstrevenomdefeitenenoorzakengrondiguittezoeken.

3.Deneigingomdeschadeteontkennenofiniedergevaltebagatelliserendienttewordenveranderdinhetstrevenomdeschadeteherstellen.

Alsdeinspanningenomschrevenin1t/m3succeshebben,daniserdemeestekansopsuccesindeuiteindelijkepogingomdefoutindetoekomsttevermijden.Ditleidttoteenwerkelijk„lerendeorganisatie“.Bezienopdezewijzekaneenbedrijfoforganisatieookwordengezienalseenontwikkelingsgemeenschap.

Klachtafhandelingsproces

Conflictbeheersing

Gesprekstypen

PAGINA 20

Vragen die kunnen helpen om een vertrouwenscultuur te ontwikkelen: » Bevathetleidendprincipeuitsprakenoverdecultuurvancommunicatieenvertrouwen?

» Wildeorganisatiegezienwordenalseenontwikkelingscultuurenzichbewegenindezerichting?

» Werkendemensendieverantwoordelijkzijnvoorbestuurenleiderschapaanhetkwekenvan vertrouwen–enhebbenzehiervoordecompetentie?

» Isereenduidelijkeomschrijvingvandetaakenrolvanbelangenbehartigingvanhulpbehoevendemensen?

» Isdeinformatiestroomindeorganisatietransparant?

» Zijnervastevergadertijden?

» Heeftdeorganisatieeenduidelijke/schriftelijkvastgelegde„cultuurzonderverwijten“?

» Heeftdeorganisatie„vergaderplekken“,d.w.z.ruimteentijdvooronderlingegesprekkentussen personeelsledenenmetcliënten,klanten,leveranciersenpartnersuithetgebied?

» Zijner„vertrouwensorganen“diezichbuigenoverklachtafhandelingenconflictbeheersing?

» Zijnarbitrage-instantiesofvertrouwenspersonenbijiedereenbekendenkunnenzewordeningeschakeld?

» Zijnerexternevormenvanevaluatieencontrole?

» Hoewordenhulpbehoevendepersoneelsledenbetrokkenindecommunicatieinhetalgemeeneninde informatieprocessen?

PAGINA 21

Terwijlinvroegertijdendegoddelijkeordeoftraditionelehiërarchischestructurenbepaaldenhoemensensamenleefden,zijnmensen–metnamemensenmetbijzonderebehoeften–alsschep-persvanhuneigenregelstegenwoordigverantwoordelijkvoorzichzelf.Zestellencontracten en overeenkomstenopenzijndusdescheppersvanhunjuridischerelaties.Hetcontractofdeovereenkomstisdevormwaarinmensentegenwoordigdewettenontwikkelenvooreensamenwerkingmetgelijkekansen.Ditisnietalleenvantoepassingopgeschrevendocumenten.

Eencontractheeftaltijdeendoel,b.v.eenwerk-ofzorgrelatieenvermeldtdebijdragenendienstendiedecontrac-tpartijenzullenleverenomhunsamenwerkingteorganiserenentebeschermen:„watdraagikbijenwatdraagtdecontractpartijbij?“

Juridischeovereenkomstenzijnookvantoepassingopmensen met een beperking; ze zijn zelf rechtspersonen,ookalhebbenzehulpnodigvaneenverzorger.

Juridisch kaderIedereorganisatiewerktbinneneenjuridischkader,ongeachtdematewaarinorganisatieszichhiervanbewustzijn.

Niveaus van de wet:

1.Denationalegrondwetendehieraanverbondenwettenenbepalingen.InEuropaiserooknoghetEuropeesjuridischkaderdatinsommigedo-meinen–b.v.landbouw–denationaleregelgevingoverschrijft.Ditniveauomvatookalgemenemensenrechteneninternationaleovereenkomsten,zoalsdeVN-conventieinzakedeRechtenvanMensenmeteenBeperkinguit2006endebekrachtigingervaninverschillendelanden.

Inderegelkanditeersteniveauniet direct worden gecontroleerd door individuen ofbedrijvenomdathetwordtgereguleerddooroverhedenviaparlementaire,politiekeprocessen.

2. De regels en voorschriftendiewordenbepaalddoordeorganisatieenovereengekomenmethaarsamenwer-kings-enservicepartners.Dezeregelsenvoorschriftenvormenhetjuridischkaderdatdoordeorganisatiezelfwordtgecreëerd.Ditkaderwordtgedocumenteerdendevoorschriftenwordenvaakvastgelegd in het handboek van de organisatie.Allepersoneelsledenzijngebondenaandezevoorschriftendoorhunarbeidscontracten.

Ditniveauisvooralbelangrijkomdatledenvaneenwerkgemeenschapopdezeplaatsverantwoordelijkheidnemenenvan„uitvoerdersvanwetten“verwordentot de makers en ontwikkelaars van wetten.Hetcreërenvanwetten iseenzaakvoorallemeerderjarigepersonen.Juridischeafdelingenenadvocatenzijndedienstverlenersdiedecreatieveideeënenwensenvanniet-advocatenom-vormentotpassendejuridischevormen.

3. Overeenkomsten gerichtopeenkwestieofeenprojectengewoonlijkeentijdslimiethebbenwordenhoofdzakelijkgesloten tussen individuele ledenofafdelingenvaneenorganisatie.

Opditderdeniveauwordenookwettengemaaktmaarhetverschiltvanhettwee-deniveauhoofdzakelijkvanwegedekleinere reikwijdte van de overeenkoms-ten die worden gesloten in termen van zaak, ruimte of tijd.

4.Hetniveau van individuele verantwoordelijkheid looptdooralledrieboven-genoemdeniveaus.Naast de persoonlijke houding enethischebenaderingzijnopditniveauspecialistischekennisenprofessioneleenpersoonlijkeervaringvanbelang.

6. DOCUMENTATIE VAN CONTRACTEN EN OVEREENKOMSTEN – JURIDISCHE ZAKEN EN KWALITEITSBORGING

Contracten en overeenkomsten

Mensen met een beperking; ze zijn zelf

rechtspersonen

Niet direct worden gecontroleerd / Regels en voorschriften

De makers en ontwikkelaars van wetten /

Overeenkomsten

Keinere reikwijdte van de overeenkomsten die worden gesloten in termen van zaak,

ruimte of tijd.

Niveau van individuele verantwoordelijkheid

Vastgelegd in het hand-boek van de organisatie

PAGINA 22

Hetmogedaaromduidelijkzijndateeninclusieveboerderijopereertopbasisvaneenreeksaanjuridischerelaties,zowelvanuitdeagrarischekantalsvanuitdesocialekant.Eenenanderisteallentijdeverbondenaanrechtenmaarookaanplichten,dusmenmoetzichhierbewustvanzijn.Doorgaansneemtdedirectieverantwoordelijkheidvoorditdomeinopverschillendeniveaus.

Erkaneenruweonderverdelingwordengemaaktindrieniveaus:1. Verantwoordelijkheidvoorgroepenofafdelingen2. Verantwoordelijkheidvoorgebieden3. Verantwoordelijkheidvoorhetgeheelenvoorderichting

Relatiedienstverlening als kenmerk van maatschappelijk werkHoe meer professionele dienstverlenende processen zich richten op mensen zelf,hoeminderdevereistekwaliteitvandedienstenverzekerdkanwordendoornor-matieveofformelemethoden.In„relatiedienstverlening“isiedereendietemakenheeftmetdetotstandkomingvandedienstverleningdirectbetrokken:nocheen leraarnocheendokternocheenbegeleiderofverzorgerkaneffectiefwerkentenzijdeleerling,patiëntofdegenediewordtver-zorgdhieraanmeewerkt. Hierbij zijn de „begunstigde“ en „dienstverlener“ met elkaar verbonden in een direct uitwikkelingsproces eniederdraagtzijnofhaardeelbij.

Veilige juridische kaders voor de creatieve ontwikkeling van de relatiedienstverleningDaaromisinderelatiedienstverleningde brede individualisering van de dienstverlening het kwaliteitsdoel. Aan-gezienditeenkwestieisvanindividuelemensenenprocessendaaromniettotindetailkunnenwordengereguleerd,dientdenodigevrijheid–ookinjuridischezin–tewordengecreëerdvoor individuele, creatieve actie gerelateerd aan iedere situatie.Ditwordtookweerspiegeldinarbeidscontractenenfunctieom-schrijvingen.Deorganisatiealsgeheelmoetookrekeninghoudenmetdenodigeflexibiliteitendehogematevanverantwoordelijkheidvanindividuelepersonee-lsleden(ziewww.wegezurqualitaet.info).

Kwaliteitsontwikkeling en kwaliteitsborgingInEuropeselandenstellendeinstantiesdiemaatschappelijkedienstenfinancierengewoonlijkeensysteemvoorkwaliteitsborgingverplicht.Erzijnverschillendemanie-renomdittedoen.InhetINCLUFAR-projecthebbenwegekozenvoorde„Wegennaarkwaliteit“processtructuurenditopverschillendeinstrumentengebaseerd,b.v.devragenlijstt.a.v.teamcoaching(ziehetsamenvattendverslagopwww.inclufar.eu).„Wegennaarkwaliteit“isgecertificeerdsinds2000(ziewww.confidentia.info).

Hetprocesrondomteamcoachinglegteenbasisvoordeintroductievanhetprocesbijdeprojectpartners.Bij tweedaarvanisditalgebeurdvoorafgaandaandestartvanhetproject.

Ditgebiedomvatookdeverschillendeinspectieswaarzorgboerderijenmeetemakenhebben:InspectiedoordenationaleautoriteitHygiëne-inspectieInspectiedoordearbodienstBrandveiligheidsinspectieInspectievanproductenenlabels(b.v.Demetercertificering)Financiëlecontrole

Proces rondom teamcoachingTijdenshetINCLUFAR-projectisereenprocesrondomteamcoachingontwikkeldentoegepastinallepartnerorgani-saties.Hierbijwasdebelangrijkstekwestiedeinventarisatievaninclusieveprocessen.Ditisgedaantegendeacht-ergrondvaneenspecialestructuurdiedepartnerinstaatsteltomditprocestegebruikenvoordeimplementatievaneenkwaliteitsbeheersysteem,waarbij„Wegennaarkwaliteit“alsleidraadwordtgenomen(ziehetuitgebreideverslagopwww.inclufar.eu)

Hierbij zijn de „begunstigde“ en „dienstverlener“ met elkaar

verbonden in een direct uitwikkelingsproces

De brede individualisering van de dienstverlening het

kwaliteitsdoel

Voor individuele, creatieve actie gerelateerd aan iedere

situatie

Dienstverlenende processen zich richten op

mensen zelf

Relatiedienstverlening

PAGINA 23

De volgende vragen kunnen helpen om de juridische basis van samenwerking te ontwikkelen:

» Zijnjuridischekwestiesduidelijkgescheidenvanfinanciëlekwestiesendeideologischeenspirituele doelstellingenvandeboerderij?

» Zijnmensenzichbewustvandewettendiebelangrijkzijnvoordeorganisatie? » Isereenoverzichtvandeactueleen/ofnoodzakelijkecontracten,zakelijkeovereenkomsteneninterne

overeenkomstenvoordeorganisatie? » Isersprakevancontractcontrole? » Waarenhoewordeneventueleschendingenofafwijkingenbesproken? » Hoewordenhulpbehoevendemensenbetrokken? » Hoewordenkwestieseneisentenaanzienvaninclusieweerspiegeldindecontracten? » Isersprakevaneenkwaliteitsbeheerproces? » Ishetpersoneelhiervanopdehoogte?

PAGINA 24

Omgaan met geldstromen„Zijndenodigemateriële,financiëleensocialemiddelenbeschikbaarenveiliggesteld?“Ditisdefundamentelevraagbijhetonderzoekenvandemanierwaaropdefinanciëlebasisvaneenorganisatiekanwordenverkregen,gehand-haafdenveiliggesteld.

Individuele taken in het financiële domeinDitomvathetomgaanmetdehiervoornodigeinstrumenten,zoals het boekhoudkundig systeem, boekhouding,hetmakenvandebegroting,hetplannenvan rentabiliteit, kredietwaardigheid en investeringenendebijbehorendefinanciering,pluscontroleencontactmetbankenenanderefinancieringsorganen.

Voororganisatiesmeteensocialeopdrachtzijnwettelijkeoverheidsinstan-tiesvaakdemeestbelangrijkefinancieringspartners,ongeachtofdeboer-derijinkwestieinparticulierbezitisofbehoorttoteenliefdadigheidsinstellingof -stichting.De andere financieringspartners zijn – naast banken – vaakstichtingen.Hetcultiverenvanaldezerelaties–ofteweldepartners in waardecre-atie–vormteenvandebelangrijkstetakenvandedirectiegroepvandeboerderij.

Inprincipekanwordengestelddatdefinanciëlekantnietzwaardermagwegendandebaan,maardatdiejuistvanuitdebaanontwikkeldmoetworden.

Financiële middelen:TOEKOMSTHuishoudplanInvesteringsplanKasstroomplanRisicobeheerSalarisbepalingen

HUIDIGBegrotingscontroleBoekhouden(Maandelijkse)begrotingsvergelijking:huidig/doelKostenberekening

VERLEDENDefinitiefjaaroverzichtBalansWinst-enverliesrekeningAnalysesBelangrijkegegevens

De begroting als instrumentDeervaringleertdathetergnuttigisomdefinanciënvaninclusieveboerderijenviabegrotingentebeheren,zolangtegemoetwordtgekomenaanéénvoorwaarde:

Personeelsleden,waaronder (waarmogelijk) diegenen die ondersteuning nodig hebben,worden betrokken bij hetplannenvanenhetnemenvanbeslissingenoverdebegroting.

7. HET GELD MOET KLOPPEN – FINANCIEEL KADER

Het boekhoudkundig systeem, boekhouding

Boerderijen

Overheidsinstanties / Financieringspartners /

Partners in waardecreatie

Rentabiliteit, kredietwaardigheid en investeringen

PAGINA 25

Begrotingen hebben drie functies:

1.Detotalebegrotinglaatdebeschikbarehulpbronnenzien.Zewordtmeestalonderverdeeldinsub-onderdelenvoorverschillendegebiedenendoelen.

Tenaanzienvandehulpbronnentoontdebegrotingdeplanning,maaktzedecontrolevanmaterialenentijdmogelijk,registreertzeverschillen tussen „hui-dige situatie“ en „doelstelling“ en laat ze een vergelijking zienmet andereorganisaties.Tevensmakenbegrotingeneen„benchmarking proces“mogelijkvoordevergelijkingmetandereorganisaties(zieb.v.G.Herz,et.al.Berlin2008).

2.Naastdatzedecijfersweergeeft,vormteenbegrotingookdebasisvoorhetbevor-deren van de verantwoordelijkheid vandepersoondiedebegrotingbeheert (zieonderdeel2)enmaaktzegrondigezelfcontrolemogelijk.Omdatertevenssub-begro-tingenmoetenwordengecoördineerdonder individueleverantwoordelijkheid,wordtdoorhetgebruikvanbudgettenookde interne sociale samenhangbevorderd.

3.Eenbijkomendaspectisdefinanciële transparantiedieontstaatdoordeplan-ningenhetgebruikvanbegrotingenineenorganisatie.Ditkanookeengunstigeinvloed hebben op de sociale samenhang, omdat er geen geheimen zijn overgeldstromenenhoedezegebruiktworden.

Basisprincipe:

Achterallebegrotingspostenzittenmensenenalleendoorhunwerkkunnendebegrotingenwordenuitgevoerd!

Processtappen voor het ontwikkelen van een begroting: 1.Taak/doel:watishetalgeheledoel?

2.Voorwaarde:watmoetmogelijkgemaaktworden,welkehulpbronnenzijnvereist?

3.Hoewordthetmogelijkgemaakt?/begrotingsvergadering(en):hoeverwervenwedenodigehulpbronnenenhoeverdelenwedezeinovereenstemmingmethetleidendprincipeendegangbareopties?

4.(Eigen)inzetmetbetrekkingtotdeverantwoordelijkheiddiemenheeftgenomenvoordebegroting:ikneemdeverantwoordelijkheidinovereenstemmingmetdeeerstedrieprocesfasen.

5.Uitgaven:wieisverantwoordelijkhiervoor,hoewordendeuitgavengemachtigd?

6.Boekhoudkunde:hoehebbenwewelkehulpbronnengebruiktenzijnzeadequaatgebleken?

7.(Sociale)balans:watiserbereikt–metinbegripvanwatverdergaatdanhetonmiddellijkedoelindesocialecontext.

KERNVRAGENDe overheid: financieringspartner of controleur?

InbijnaalleEuropeselandenwordthetmaatschappelijkwerkaspectvandeboerderijgefinancierddooroverheidsgeldenhetisdaaromeenspecifiekevereistedatdezehulpbronnenopeenkosteneffectieveenspaarzamemanierwordengebruikt.Desalnietteminhebbeninclusieveboerderijenbeslotendezetaakuittevoerenendezedienstopeigenini-tiatiefteverlenen.Dehieruitvoortvloeiendeaanspraakopoverheidssteunmaakthenniettoteenuitvoerendorgaanvooroverheidsbepalingen.Dezebewustwordingisbelangrijk,omdatdeoverheidsinstantiesdieverantwoordelijkzijnvoor het vergoeden van de kosten zichzelf vaak zien als orgaanmet beslissingsbevoegdheid over de zogeheten„dienstverleners“ennietaltijdvoldoenderespecttonenvoorhunsoevereiniteit,hetgeennatuurlijkaltijdsteuntopeengoedgekeurdplan.

Dannogtweeaanvullendebasisthema’s,teweten:

» Derolvaneigendomenerfelijkbezitininclusievelandbouw(zie:M.Stauf:EigentumundVererbbarkeitvonBoden–GemeinnützigeLandwirtschaftalsPerspektive,2015)

» Derolvansalarissen:kostenofinvesteringindetoekomst?(zie:U.Herrmannstorfer:LöhnesindkeineKosten!,1996)

Ziea.u.b.deelektronischeversievanhethandboekopwww.inclufar.eu

Verschillen tussen „huidige situatie“ en „doelstelling“

Benchmarking proce

Verantwoordelijkheid

Interne sociale samenhang

Financiële transparantie

PAGINA 26

Leidende vragen over de financiële processen in de organisatie »Bevathetleidendprincipeeenstellingoverhetomgaanmetgeldenhulpbronnendierefereertaande

feitelijkeprocessenindeorganisatie?

»Wordenfinanciëleeneconomischekwestiesmethununiekekenmerkenonderscheidenvanjuridische kwestiesenkwestiesrondomdeideologischeenspiritueledoelstellingenvandeboerderij?

»Wordtderolvanlandeneigendomweergegevenenbeschreven?

»Ismenzichbewustvandesoorteninkomstenenkostenvandeorganisatieendefinanciëlestromen?

»Heeftdeorganisatieeenoverzichtvandehuidigestatusvandeimmateriëleenmateriëleactivaenwettenaandeenekantendeschuldenaandeanderekant?

»Zijndeinstrumentenvoorhetbijhoudenvandeontwikkelingvanhulpbronnenenfinanciering(metnamedeboekhoudingenandereeconomischeenfinanciëleinstrumenten)toereikendvoortoekomstbestendig bedrijfsbeheer?

»Hoewordenpersoneelsledendieondersteuningnodighebbenbetrokkeninfinanciëlezakenen begrotingszaken?

»Vormendeechtefinanciëleconsequentiesvaninclusie–b.v.quawoonomstandigheden,mobiliteiten deelnameaanhetopenbareleven–eenactievecomponentvandebegroting/debegrotingen?

»Hoewordendenodigeveranderingenindeloopdertijderkendenhoewordteropingespeeldwanneerdebegrotinginhetechtelevenwordtgeïmplementeerd?

»Wordendebandenmet„partnersinwaardecreatie“(klanten,leveranciers,officieelbestuur,banken,etc.)onderhoudenenopeensystematischemaniergecultiveerd?

»Heeftdeorganisatieookrapportagemethoden,b.v.desocialebalansdieookdeinclusieveresultatenvandeorganisatieweerspiegelen?

PAGINA27

Verleden - heden - toekomstHetgeheleaanbodaandienstenisonderhevigaanconstante verandering en trans-formatie.Mensenveranderen,erontstaannieuwebehoeften(b.v.doorontwikkelingvandebetrokkenen,technischeenwettelijkeveranderingen,ziektenetc.)ervaringenwordenopgedaanennieuwekenniswordtverworven.Belangrijketakenvoordedirectiezijnomdezeredenhetvoortdurendvolgenvandeontwikkelingenaandeenekantenhetvasthoudenvandebereidheid tot vernieuwing – „change management“ – aan deanderekant.Omtebeginnenkanmentraditiesomvormenzodatzebijdehui-digebehoeftenpassenenmenkaneengevoelontwikkelenvoorzakendieindetoekomstwordenvereist.Hiermeekunnenweoordelenwatgoedenbelangrijkwasendatgenelatengaanwatnietlangernuttigis.

Mensenleveninhethierennu.Hethedenhoudtverbandmethetverledenendetoekomstendemensverbindtdezedriedomeinenmetelkaar.VolgensAlkuin,eengeleerdeuitdeachtsteeeuw,vereistditdrievermogens:

memoria alsspirituelekrachtgerichtnaarhetverleden

intelligentia diehethedenbegrijpten

providentia despirituelekrachtdiedetoekomstvoorzichkanzienvoordatzevoorbijis.

Alledrietezamencreërenzeeenalgehelespanningdieopelkeboerderijbewustmoetwordengecultiveerd.

„Tevensmaaktdezemaniervankijkendatgenewatalbepaaldis‘flexibeler’.Hetcreërenvanhetheden,watdoordeintelligentiabeschrevenwordtalsietsdatvoorbestemdis,wordtbegrepenalsietsdatuithetverledenvoortvloeitenwordtdaaromgetransformeerdvaneenafgerondobjectnaarietsinhetwordingsproces...Dehuidigerealiteitverschi-jntnietlangerinhaarrigideuiterlijkebestaansvorm,maarinhetproceswaaruitzeisvoortgevloeid.....Hethedendataandemensverschijntalseenbepaaldeuitwendigheidverliesthetconcretekarakter.Derelatievandemenstothethedenverandertdaaromook;hethedenverschijntnietlangeralsietsvoltooidsenonveranderlijks.Inplaatsdaarvanverschijnthetalseenvoortschrijdendegebeurtenis,alseenontwikkeling,waarbijdemensisbetrokken.“(W.-U.Klün-ker,Heidelberg1996)

Ontwikkelingsgebieden voor inclusieve landbouwEnkelehuidigeontwikkelingsgebiedenvoorzorglandbouwzijnalgenoemd:

» Demaatschappelijkevraagnaarinclusie,dewaarderingvoormensendiesteunnodighebbenteneindeinclusievelandbouwmogelijktemaken

» Hetzienvaneenboerderijalseensociaalorganisme

» Deontwikkelingen implementatie van nieuwe vormen van eigendom waarbijhetlandwordtgezienalseengemeenschappelijkehulpbronenwaarbij zorglandbouwenecologischelandbouwalsbevorderlijkwordengezienvoorhetalgemeenwelzijn.Hierbijwordtb.v.hetgebruikvanlandalskapitaalinvesteringafgekeurd.

» Deintegratievanzorglandbouwdoornetwerkenmetderegie,deontwikkelingvannieuweeconomischevor-mendoordat consumenten verantwoordelijkheid nemen (b.v. door het concept van solidaire landbouw), desamenwerkingmetpotentiëlemedestandersuitdeomgeving

» Uitbreidingvanhetconceptinclusienaarnatuurlijkehulpbronnendooractievezorgvoorenontwikkelingvanhetculturele landschapenmilieuwerk.

Demaatschappijverwachtdezeenandereontwikkelingensteedsmeervanboerderijen.Ditvereistactievebetrokken-heidvandeagrarischegemeenschapzodatvernieuwingenverdereontwikkelingvandeverschillendeleidendeprin-cipesgestimuleerdworden.„Hijdiehetdoelnietkent,kandewegnietvinden“,indewoordenvandedichterChristianMorgenstern.

8. WAAR WILLEN WE DAT ONZE ORGANISATIE HEENGAAT? - VERDERE ONTWIKKELING EN HET VEILIG STELLEN VAN DE TOEKOMST

Constante verandering en transformatie.

Bereidheid tot vernieuwing – „change management“

Implementatie van nieuwe vormen van

eigendom

Culturele landschap

PAGINA 28

Ermoetgekekenwordennaardeeisenvandehuidige tijd,ermoetenstrategieënwordenontwikkeldenverande-ringsprocessenmoetenwordengeïnitieerdenbegeleid.Devolgendevragengeveneenaanzetvoorzelfonderzoekenkunnennuttigzijn:

» Welkedingendiewedoenzijngoedenbelangrijk?

» Waarstaanwevandaag?

» Watheeftonshiergebracht?

» Watmoetenweveranderen?

» Waarwillenwemorgenstaan?

» Watisnodigomonsdaartebrengen?

» Welkeelementenhiervanhebbenweal/kunnenwealuitvoeren?

» Watmoetenwenogontwikkelen?

» Wieisverantwoordelijkvoordetoekomst–voordestrategieendeuitvoeringdaarvan?

» Wiemoetdeboerderijhiermeehelpen?

De volgende vragen kunnen onze aandacht richten op toekomstige ontwikkelingstaken:

»Isdeboerderijzichbewustvandenodigeveranderingen?

»Wordteroptoegeziendathierregelmatigaangewerktwordtenzijnermogelijkhedenvoorreflectie?

»Isereensystematischemethodevoorhetbijhoudenvandeprestatieontwikkelingvandeboerderij,zowelinternalsextern?

»Zijnernaasthetleidendprincipeooknoganderecriteriaomhetbelangvanontwikkelingentebeoordelen?

»Hoeontwikkelthetmilieuzich(wereldwijd,regionaal,intermenvanspecifiekesectoren,economisch)?

»Wordenbestaandeproductenendienstensystematischgeëvalueerd?

»Wordenkansentenaanzienvannieuweproductenendiensten,„trends“etc.opeensystematischemaniergegrepen?

»Zijnhetonderzoekendebeoordelingvandedienstenopdeboerderijopgezetalseendoorlopendproces,zowelinhetbedrijfalsinsamenwerkingmetdepartnersinwaardecreatie?

»Vormtdevraagnaarinclusieeenactiefonderdeelvandehuidigeentoekomstigedienstverleningvandeorganisatie?

»Zijnerookvoorpersoneelsledendieondersteuningnodighebbengenoegmogelijkhedenvoorhet waarnemenenbegrijpenvanveranderingsprocessen?

»Welkbewijsiserhiervan?

PAGINA 29

Boerderijprofielen

Opdeprojectwebsitewww.inclufar.eutreftmenkorteomschrijvingenvandepartnerboerderijen

HofgemeinschaftWeide-Hardebek,Duitsland

CamphillTapola,Finland

IntegrativeHofgemeinschaftLoidholdhof,Oostenrijk

Arbeits-undLebensgemeinschaftUrtica–deVijfsprung,Nederland

CamphillPahkla,Estland

BronnenFREISEN,K..(2012):FortbildungsangebotefürdieSozialeLandwirtschaft.ÜberprüfungundEntwicklungsperspektivendesMAIE-Curriculums.–Ba-chelorarbeit,HNEEberswalde,S.87

GÉRARD,A.,WINTZER,J.(2009):DieLebens-undArbeitsgemeinschaftWeide-Hardebek.EineFallstudieüberdasZusammenwirkenvonLandwirt-schaft,SozialarbeitundNaturschutzalsAusdruckeinesmultifunktionalverstandenenBetriebsorganismus.–Bachelorarbeit,UniversitätKassel-Witzen-hausen,151S.

HERRMANNSTORFERU.(1991):Scheinmarktwirtschaft–DieUnverkäuflichkeitvonArbeit,BodenundKapital.Stuttgart

HERRMANNSTORFER,U.(1996):LöhnesindkeineKosten!Rundbrief„Dreigliederung“Nr.2/1996

HERRMANNSTORFER,U.(1994):WieweitermitderLandwirtschaft?In:.RundbriefDreigliederungdessozialenOrganismus4.

HERZ,G.,KALDSCHMIDT,S.,SALONEN,L.(2008):ErfolgreichesBenchmarking.Berlin

KOCH,A.(2011):QualifizierungswegefürdieSozialeLandwirtschaft–ErhebungzubestehendemBedarfundAngebot.–Bachelorarbeit,UniversitätKassel-Witzenhausen,66S.

STAUF,M.(2015):LandwirtschaftingemeinnützigerTrägerschaft-Erfahrungen,HerausforderungenundEntwicklungsperspektiven.MasterarbeitUniv.Kassel-Witzenhausen,75S.

HandbuchWerkstattfürUnternehmensentwicklungGmbHVersion01/2001,Stuttgart2001

WegezurQualitätHandbuchDornach2000

SCHULZ,D.:Materialieno.J.

KLÜNKER,W.-U.(1996):GeisterinnerungundEntwicklung.In:KonturenBd.1,Heidelberg1996S.32.

IneinemProjektzurSozialenLandwirtschaftwurdefolgendesHandbuchentwickelt,aufdaswirhierausdrücklichverweisen:

SozialeLandwirtschaft-EinPraxishandbuchfürEinsteigerInnen.hgg.v.ThüringerOekoherze.V.;www.oekoherz.de,Weimaro.Jhg.

Geïntegreerde Landbouw

IMPRINT GerhardHerz,ThomasvanElsen, MetondersteuningvanHartwigEhlers,WinfriedSchäfer,SophiaMerckens,KlausMerckens

INCLUFAR-Projekt-Nr.:DE/13/LLP-LdV/TOI/147619

KONTAKT HartwigEhlers: ehlers@weide-hardebek.de GerhardHerz: info@ibuibu.com KlausMerckens: klaus@merckens.de ThomasvanElsen:thomas.vanElsen@petrarca.info WinfriedSchäfer: winfried.schafer@luke.fi

DitprojectwerdgefinancierddoordeEuropeseCommissie.Deinhoudvandezepublicatieisuitsluitenddeverantwoordelijkheidvandeauteur:deCommissieisnietaansprakelijkvoorhetgebruikvandehierinopgenomeninformatie.

www.inclufar.eu