Zingeving in projectbesluitvorming

Het rapport Elias vanuit zingevend perspec8ef

Zonder zingeving geen geslaagde ICT

Inhoud

1. Inleiding

2. Zingeving in de Noord-Zuidlijn 3. Theore8sch kader 4. Zingeving in ICT projecten

Dialoog

1. Inleiding

Rapport Elias als bron voor reec8e

Weloverwogen toepassen van inzichten Waarvoor wel en waarvoor niet?

Enkele handreikingen vanuit zingevend perspec8ef

2. Zingeving in de Noord-Zuidlijn

De belangrijkste conclusies

De casus

Essen8es

Conclusies 1. In het proces van besluitvorming is vaak onvoldoende aandacht voor zingeving. 2. Onduidelijkheden die hieruit voortvloeien komen in de uitvoeringsfase alsnog op tafel met als gevolg (eindeloze) discussie, en stagna8e. 3. Door het proces van besluitvorming te zien als zingeving en dit expliciet te maken, is het voor betrokkenen beter mogelijk zich te verbinden. Dat is nodig om tot geaccepteerde resultaten te komen.

Mijlpalen

1955 Idee: ondergronds spoorwegstelsel 70-78 Aanleg Oostlijn Bijlmer 1975 Nieuwmarktrellen 1976 Nooit meer een metro.. 1988 Idee: Tunnelboor 1991 Principebesluit 1997 Referendum 2002 Besluit tot aanleg 02-09 Worstelingen, incidenten, kostens8jgingen,

uitloop, klachten, verzakkingen 2009 Raadsenqute onderzoek 2009 Besluit tot herstart 2011 10 Lessen uit de Noord-Zuidlijn

Beeldvorming

Ra8onele oplossing

Een probleem

Essen8es

In het proces van besluitvorming (2002) zien we de zingevingsvraag niet of nauwelijks op tafel komen. In de woordelijke verslagen komen we deze vragen niet tegen.

Deze vragen komen alsnog op de agenda 8jdens de uitvoering in de vorm van discussies, onderzoeken en adviezen. Uiteindelijk expliciet in besluitvorming in tweede (2009) en derde instan8e (2011).

3. Theore8sch kader

Wat is zingeving? Cynen Weick Giddens

Wat is Zingeving?

Zweverig Spiritueel Niet grijpbaar De zin van het leven Waartoe zijn wij op aarde Diepere bedoeling De reden waarom mensen iets doen

Concre8sering

Zingeving: - karakteris8eken waaraan mensen zich kunnen

verbinden - duidelijkheid op essen8le punten - rich8nggevend voor ons handelen Aangrijpingspunt: - besluitvorming: in publieke organisa8es bij meer

complexe vraagstukken - evidente rol voor bestuurders en leiders in brede zin

Onduidelijkheid over doelen Onzekerheid

over eecten

Onduidelijke beelden

Inconsistente visie

Verschillende waardeorintatie

Wisselende bevoegdheden

Het probleem is niet helder

Onvoldoende Capaciteit/competenties

Vage verdeling van verantwoordelijkheid

Conict over posities

Onduidelijke informatie

Onduidelijke meetinstrumenten 1

2

3

4

5 6 7

8

9

10

11 12

Karakteris8eken en aanleidingen

Herkennen beoordelen - reageren

Herkennen analyseren - reageren Proberen herkennen - reageren

Handelen herkennen - reageren

Cynen Snowden 1999

Gebeurtenis Nu Toekomst

Betekenis toekennen

Besluit

Sensemaking Weick 1995

Bron: Weick (1995)

Verleden Heden Toekomst

Zingeving

Besluit

Betekenis toekennen Reec8ef Zin toekennen

Verwach8ngen Pro ac8ef Zin geven

Zingeving in besluitvorming - Verleg 2012

Interpreta8ef schema Faciliteit Norm

Zingeving Dominan8e Legi8ma8e

Communica8e Macht Sanc8e

Structuur

Interac8e

Modaliteit

Bron: Giddens (1984)

Structura8etheorie Giddens 1984

Essen8es

Aandacht voor zingeving is sleutel voor peak performance.

Opdracht voor leiding en alle betrokkenen om zingevingsvragen in de besluitvormingsfase expliciet te maken.

4. Zingeving in ICT-projecten

1. Cynen en ICT

2. Analyse rapport Elias

3. In gesprek

Herkennen beoordelen - reageren

Herkennen analyseren - reageren Proberen herkennen - reageren

Handelen herkennen - reageren

Doel: De oorspronkelijke businesscase is achterhaald Gemeenschappelijk doel ontbreekt

Effecten: De businesscase van de I-strategie zelf is nu niet transparant Burger uit het oog verloren

Beeld: Geen rijksbrede prioritering van ICT-projecten

Visie: Ambities hoger dan wat wordt waargemaakt

Waardeorintatie: CIO-stelsel niet gericht op beheersing De commissie hoopt dat het zelfreinigend vermogen toeneemt

Verantwoordelijkheid: Gebrekkige beheersstructuur, spaghetti

Probleem: De ontwikkeling van een interdepartementale onderzoeksagenda is onduidelijk

Competenties: De vraag is of er niet meer personeel van buiten moet worden aangetrokken Kennis laat te wensen over Bevoegdheden: Onduidelijke

bevoegdheden van de Nationaal Commissaris Digitale Overheid

Posities: geen sturing Pupillenvoetbal

Informatie: Onduidelijk is of maatregelen zijn uitgevoerd

Dashbord: Het Rijk weet niet welke besparingen met het beleid zijn bereikt 1

2 3

4

5

6 7

8

9

10

11 12

Voorbeelden uit het rapport Elias

Doel: Stel een zakelijke rechtvaardiging op Effecten: Toon de meerwaarde aan

voor de eindgebruiker

Beeld:

Visie: Zorg voor een heldere aanbestedingsstrategie

Waardeorintatie: Verantwoordelijkheid: Zorg voor draagvlak; Verantwoordelijkheid in 1 hand.

Probleem: Reorganiseer en standaardiseer werkprocessen; Breng risicos in kaart; Faseer de ontwikkeling;

Competenties: Toon haalbaarheid aan Bevoegdheden:

Posities: Organiseer tegenspraak

Informatie:

Dashbord:

1 2

3

4

5 6 7

8

9

10

11 12

Posi8onering BIT-regels boerenverstand

Doel: Effecten:

Beeld:

Visie: Prioritering

Waardeorintatie: Doorlopende toetsing

Verantwoordelijkheid: Duidelijke sturing

Probleem:

Competenties: Versterk kennis in de organisatie en opleidingen

Bevoegdheden: Meer doorzettingsmacht CIOs

Posities:

Informatie: Verbeter kwaliteit informatie + gegevens

Dashbord: Rijks ICT dashbord

1 2

3

4

5 6 7

8

9

10

11 12

Posi8onering aanbevelingen besluitvorming

Doel: Stel een zakelijke rechtvaardiging op Effecten: Toon de meerwaarde aan

voor de eindgebruiker

Beeld:

Visie: Zorg voor een heldere aanbestedingsstrategie Prioritering

Waardeorintatie: Doorlopende toetsing

Verantwoordelijkheid: Zorg voor draagvlak; Verantwoordelijkheid in 1 hand. Duidelijke sturing

Probleem: Reorganiseer en standaardiseer werkprocessen; Breng risicos in kaart; Faseer de ontwikkeling;

Competenties: Toon haalbaarheid aan Versterk kennis in de organisatie en opleidingen

Bevoegdheden: Meer doorzettingsmacht CIOs

Posities: Organiseer tegenspraak

Informatie: Verbeter kwaliteit informatie + gegevens

Dashbord: Rijks ICT dashbord

1 2

3

4

5 6 7

8

9

10

11 12

Integraal overzicht

Opmerkingen (1)

ICT-debacles zijn meestal meer dan ICT-debacles: is de oorzaak gelegen in ICT of ergens anders?

Technische en instrumentele maatregelen werken bij (technisch) ingewikkelde projecten, maar volstaan niet bij (sociaal) complexe projecten

Opmerkingen (2)

Complexiteit wordt niet veroorzaakt doordat we consequen8es van besluiten niet kunnen overzien; dat is juist een kenmerk van complexiteit.

Sturen op onzekerheid is een illusie. Een eigenschap van onzekerheid is dat je er niet op kan sturen.

Zonder zingeving geen geslaagde ICT

Dialoog

Hebben we het over hetzelfde vraagstuk? Zijn deze antwoorden kristalhelder?

Wat is het inspirerend beeld? Wat is de diepere bedoeling?

Zonder zingeving geen geslaagde ICT

Meer weten

info@ivzb.nl www.ivzb.nl