NU

MM

ER

690

JAA

RG

AN

G 6

3 M

AA

Rt

20

11

Vaktijdschrift oVer geVels & dakenJaargang 9 I nummer 2

Mei 2012

NU

MM

ER

690

JAA

RG

AN

G 6

3 M

AA

Rt

20

11

Jaargang 9 numm

er 2 mei 2012

vertIcale tuIn als gevel

the edge nieuwegeinnieuwe Manier

Van geluid weren

stadhuisnieuwegein

theMa autoMatisering

In samenwerking met:In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

Vrijheid

van uitstraling.

Als u wilt dat techniek, esthetica en duurzaamheid samenkomen, kiest u voor TGM.

Onze productie-onafhankelijkheid zorgt voor volledige vrijheid in materiaal- en

productkeuzes. Zo bent u er zeker van dat u de beste geveloplossing realiseert,

samen met ons. Open communicatie en een proactieve, verantwoordelijke rol

als co-maker kenmerken ons. Wie bent u?

Het is u wellicht niet ontgaan dat onze eigen uitstraling ook wordt vernieuwd.

Nieuwsgierig? | Houd www.tgm.nl in de gaten.

Technisch Gevelbouw Management

Heesakkerweg 19, Asten | T 0493 32 77 22

Het grote effect van een vernieuwde gevel

Hogeschool Inholland | Rotterdam De Rotterdam | Rotterdam Kantoor TGM | Asten

TechnischGevelbouwManagement

TGM_Adv_Renovatie_April_2012.indd 1 20-04-12 15:22

DucoSlide Slimframe BiFoldArchitecturale zonwering in vouwpanelen

HO

ME

OF

OXY

GEN

De lamellen van de DucoSlide BiFold zitten vervat in de

subtiele en geraffineerde ‘SlimFrame’-zijprofielen. De

vouwpanelen zorgen voor een verschillend design in open

of gesloten stand. De 100D-lamel is ook verkrijgbaar in een

geperforeerde variant, die het licht op een zachte manier

verspreidt.

info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

We inspire at www.duco.eu

14072009_DUCO_Gevelbouw.indd 9 26/03/12 13:13

Modulogreen® De professionele groene gevel voor binnen en buiten.

Mostert De WinterGroen op hoog niveau

www.mostertdewinter.nl

®

1207

6

Voor de kwaliteitvan hang-en sluitwerk eenster-aanduiding volgens nen 5089:

Tegen inbraak eenklasse voor ramenen deuren volgensnen 5096:

SKG

SKG

SKG

bezoekadresNieuwe Kanaal 9-f6709 pa Wageningen

postadrespostbus 3626700 aj Wageningen

t 0317 - 421 720f 0317 - 421 677e info@skg.nli www.skg.nl

Stichting Kwaliteit Gevelbouwskg is erkende attestering- en certificatieinstellingvoor de afgifte van het komo (attest-met-) Product -certificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunst-stof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk� branddeuren � ventilatieroosters � veiligheids -beglazing en structureel gelijmde beglazing � metalengevelbekleding systemen en panelen � lijmen voorpanelen � e.a.

skg is testinstituut voor: � water en winddichtheidvan metalen- en kunststof gevelelementen � inbraak -werendheid van metalen en kunststof gevelelementen� inbraak werende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkte-eigenschappen � e.a.

skg is notified body voor: � de ce-markering � deafgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor allehierboven genoemde producten in de gevelbouw(nb-nr.: 0960)

Kwaliteitsramen FabrikantramenstadCertificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc SKG

2

skg is lid van eotavoor het opstellenvan de eta voor dece-markering.

skg is partner vanskh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor:* Productcertificatie en attestering* Managementsysteemcertificatie

(iso 9001/vca)* Laboratoriumactiviteiten

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skghet komo keurmerk. De kwaliteit van inbraak-werende ramen en deuren herkent u aan deklasseaanduiding volgens nen 5096. komo ismaatgevend voor de bouw.

GB74 12-2010 Binnenwerk_Marc:Opmaak 1 17-12-10 15:11 Pagina 56

11130101_skg.indd 1 19-04-2011 11:10:30

7

NIet baNg zIjN voor de ‘cloud’

te gulle kortingen, faalkosten, meerwerk dat niet in rekening wordt ge-bracht of een te optimistische calculatie. Het zijn allemaal zaken waar-mee een gevelbouwer kan worden geconfronteerd. een op maat ge-sneden softwarepakket is van levensbelang om kosten te besparen. In deze editie van gevelbouw zoomen we verder in op de diverse software-mogelijkheden, die al dan niet gegevens opslaan in de ‘cloud’. over het extern opslaan van (bedrijfs)gegevens hoeft u zich al lang geen zorgen meer te maken. dat is op en top beveiligd. geloof het of niet, maar de verwachting is dat over vijf jaar iedereen in de ‘cloud’ werkt.de wereld kleur geven, maar geen idee hoe? Neem eens een kijkje op de website www.metalsight.com. de website is opgezet als een inspiratiebron voor metalen dak- en gevelbekleding, van aluminium tot koper en zink. Met behulp van talloze illustraties toont de web-site de mogelijkheden van geveltoepassingen in verschillende metalen, cladding types, kleuren en motieven.over kleur gesproken. een mooi voorbeeld van een project dat letterlijk kleur geeft aan de wereld is dat van de Isala klinieken. de insteek van de architecten was om een beter-huis te ontwerpen, in plaats van een ziekenhuis. de organische bouwstijl, het kleurgebruik en de groene omgeving moeten het genezingsproces van patiënten versnellen. lees meer over het beter-huis vanaf pagina 8. benieuwd naar hoe gevel-cassettes en sandwichpanelen worden gefabriceerd? anton Poell gunt ons een kijkje achter de schermen bij de Weerter Paneel Industrie en we volgen stap voor stap het productieproces. de mogelijkheden zijn vrijwel eindeloos. dat en meer in deze editie van gevelbouw.Wij wensen u veel leesplezier!

Roel van Gils

voorwoord

Voor de kwaliteitvan hang-en sluitwerk eenster-aanduiding volgens nen 5089:

Tegen inbraak eenklasse voor ramenen deuren volgensnen 5096:

SKG

SKG

SKG

bezoekadresNieuwe Kanaal 9-f6709 pa Wageningen

postadrespostbus 3626700 aj Wageningen

t 0317 - 421 720f 0317 - 421 677e info@skg.nli www.skg.nl

Stichting Kwaliteit Gevelbouwskg is erkende attestering- en certificatieinstellingvoor de afgifte van het komo (attest-met-) Product -certificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunst-stof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk� branddeuren � ventilatieroosters � veiligheids -beglazing en structureel gelijmde beglazing � metalengevelbekleding systemen en panelen � lijmen voorpanelen � e.a.

skg is testinstituut voor: � water en winddichtheidvan metalen- en kunststof gevelelementen � inbraak -werendheid van metalen en kunststof gevelelementen� inbraak werende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkte-eigenschappen � e.a.

skg is notified body voor: � de ce-markering � deafgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor allehierboven genoemde producten in de gevelbouw(nb-nr.: 0960)

Kwaliteitsramen FabrikantramenstadCertificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc SKG

2

skg is lid van eotavoor het opstellenvan de eta voor dece-markering.

skg is partner vanskh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor:* Productcertificatie en attestering* Managementsysteemcertificatie

(iso 9001/vca)* Laboratoriumactiviteiten

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skghet komo keurmerk. De kwaliteit van inbraak-werende ramen en deuren herkent u aan deklasseaanduiding volgens nen 5096. komo ismaatgevend voor de bouw.

GB74 12-2010 Binnenwerk_Marc:Opmaak 1 17-12-10 15:11 Pagina 56

11130101_skg.indd 1 19-04-2011 11:10:30

isala klinieken geen ziekenhuis, maar een beter-huis 10chicago aan de turfmarkt 16Monstercontract voor bouw betongevels juBi-torens 21duitse grundlichkeit met een nederlands tintje 23

VMrg Pagina'sMeesterstuk Mr. Bettina hertstein 25column green inspirations 26column Bert lieverse 27sneller en flexibeler keuren met mobiele testopstelling 28samenwerking wetenschap en praktijk in gevelrenovatie 30winnaars renovatie aluminium award 2012 33kort nieuws 35Visitekaartjes 36BreaaM-nl excellent voor uPc leeuwarden 38Valse voorgevel saentoren 42

raBoBank gorincheMgewichtige gevel rabobank gorinchem 46

Ministerie Van lnVonzichtbare transformatie 50

1610

4238

vaktijdschrift over gevels en daken

Jaargang 9 | Mei 2012verschijnt 6 x per jaarIssn 1572-1310

Uitgever

schatbeurderlaan 6Postbus 249, 6000 ae Weertt +31 (0)495 450095F +31 (0)495 521335e info@louwersuitgevers.nlW www.louwersuitgevers.nl

Redactie adresschatbeurderlaan 6Postbus 249, 6000 ae Weertt +31 (0)495 450095F +31 (0)495 521335e gevelbouw@louwersuitgevers.nlW www.gevelbouw.info

RedacteurenPatricia van der Beek, Martijn van den Bouwhuijsen, tjerk van Duinen, roel van gils

Eindredactieroel van gils

Bladmanagementtim van lieshout:e t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl

SecretariaatManuela Depenbrock

AdvertentiesOnline aanleveren:http://ftp2.louwersuitgevers.nlusername: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 ae Weert, nederlandt +31 (0)495 450095e info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs€ 63,- per jaar excl. BtW Ing 41 71 65t.n.v. louwers uitgeversorganisatie Bvo.v.v. gevelbouw.Informatie over abonnementen:t +31 (0)495 450095

Adreswijzigingenschriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 ae Weert, nederland

OpzeggingenIndien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op zegging is ontvangen, wordt het abon-nement auto matisch met een jaar verlengd.

DoelgroepgevelBOuW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdracht-gevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De vMrg is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Vormgeving/Art Directionlogo reclame- Ontwerpbureau Bve info@logobv.nlvalerie Berben

niets uit deze uitgave mag worden over genomen of ver menig vuldigd zon-der uitdruk kelijke toestemming van de uitgever en zon der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorg vuldige wijze en naar beste weten is samen gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig heid van de informatie. Zij aan vaar den dan ook geen enkele aansprake lijkheid voor schade, van wel ke aard ook, die het gevolg is van hande lingen en/of beslis singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

9

duco Ventilation & sun control 55achter de schermen bij wPi 56de autoboulevard voor de gevelbranche 58geze verhuist 63amicitia leeuwarden 65transformatie geeft de gruyter fabriek nieuw elan 66

theMa autoMatiseringinleiding 69Projectkosten beheersen in de ‘cloud’ 70digitale dataverwerking (en meer) voor de gevelbouwer 73

renson 77Zwevende lichtgewicht bovenbouw 78kumij kunststof aanslagprofiel 81

the edge in nieuwegeinnieuwe manier van geluid weren 82

stadhuis nieuwegein3d-geveleffect met vlakke panelen 86

tuin als gevel 88

wie doet wat 91

NU

MM

ER

690

JAA

RG

AN

G 6

3 M

AA

RT

20

11

VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKENJaargang 9 I nummer 2

Mei 2012

NU

MM

ER

690

JAA

RG

AN

G 6

3 M

AA

RT

20

11

Jaargang 9 numm

er 2 mei 2012

VERTICALE TUIN ALS GEVEL

THE EDGE NIEUWEGEINNIEUWE MANIER

VAN GELUID WEREN

STADHUISNIEUWEGEIN

THEMA AUTOMATISERING

In samenwerking met:In samenwerking met:In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Vereniging Metalen Ramen Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

cover: saentoren, Zaandam Beeld: allpro giessen

mei 2012

8850

4686

10

Isala klinieken geen ziekenhuis, maar een beter-huis

11

isala klinieken

de isala klinieken bouwen het fraaiste ziekenhuis van nederland met een sprekende, organische architectuur. het ge-velbeeld is verre van alledaags. de insteek van de architecten was om een beter-huis te ontwerpen, in plaats van een ziekenhuis. de organische bouwstijl en de groene omgeving moeten het genezingsproces van patiënten versnellen.

“We dagen architecten altijd uit om een zo creatief mogelijke gevel te ontwer-pen,” vertelt Maarten Haan van alcoa. “In het geval van de Isala klinieken mogen we gerust stellen dat het architectenbu-reau alberts & van Huut aardig is gelukt om een bijzonder gevelbeeld te ont-werpen. Het is hun handtekening. Het architectenbureau ontwierp eerder al spraakmakende, organische gebouwen,

zoals het hoofdkantoor van de gasunie in groningen. aan de vliesgevels aan de tuinzijde van het nieuwe ziekenhuis in Zwolle is geen enkel recht vlak te be-kennen. De profielen, stijlen en regels lopen niet zoals gebruikelijk loodrecht, er komen hoekverdraaiingen voor, en de gevel helt hier en daar ook nog eens 7 tot 9 graden achterover.” voor de heren van gevelbouwer alkondor uit Hengelo

een aardige klus om de gevel wind- en waterdicht te maken, gezien de detaille-ring. volgens Jan Oldekamp van alkondor is er dan ook het nodige rekenwerk aan vooraf gegaan.

In eerste instantie zou alleen de patiën-teningang met een aluminium vliesgevel worden uitgerust, maar uiteindelijk is ter plaatse van de hoofdingang en drie ›

13

andere ingangen ook een vliesgevel gepland, net als voor de lift en het trap-penhuis. Oldekamp: “Het is een groot project met een wirwar aan schots en scheve vlakken, maar daar lopen wij niet voor weg. Wij hebben de vliesgevels geëngineerd, gefabriceerd en gemon-teerd op basis van de profielen van al-coa en het vliesgevelsysteem aa100Q. De ‘fundering’ van het gevelsysteem is standaard, de invulling van het profiel is custom made. De op maat gemaakte stijlen en regels maken het ontwerp juist zo uniek. De aanzichtbreedte van zowel de stijlen als regels is 50 millimeter. De doorsnede is wel verschillend, omdat in sommige gevallen in de stijl een extra profilering is opgenomen voor de afwa-tering. er zijn namelijk twee varianten ge-

engineerd van het alcoa systeem. voor de achteroverhellende gevels loopt de waterafvoer zoals gezegd via de stijlen, de overige gevels zijn vakafwaterend.”

alkondor is al vanaf het prille begin be-trokken bij het project. Oldekamp: “In nauw overleg met de aannemer hebben we het bijzondere project geëngineerd. voordat we ook maar überhaupt zijn be-gonnen, hebben we een proefopstelling gemaakt in een testkast. De gevel moet immers wel wind- en waterdicht zijn. Op basis van die tests hebben we speciale, voor het oog onzichtbare, ontwaterings-spuwers ontwikkeld. We zijn nu ruim een half jaar aan het monteren en kunnen volgens planning rond de zomervakantie onze werkzaamheden afronden.” ›

isala klinieken

FOtO'sDe op maat gemaakte stijlen en regels maken het ontwerp zo uniek

BEINSPIREDBYGLASS

BRANDWEREND GLAS IN UW GEVEL?

Het bouwbesluit ‘vertelt’ u waar het glas aan moet voldoen. Naast het voldoen aan de normen, kan

voor u gewicht, glasdikte of de levertijd belangrijk zijn. AGC heeft zijn assortiment brandwerend

glas versterkt met nieuwe ontwikkelingen, zodat u voor elk vraagstuk het beste product heeft.

Pyropane, wanneer u bijvoorbeeld slank en licht wilt bouwen. En de ‘krachtige’ Pyrobel, wanneer u

2-zijdig brandwerendheid nodig heeft en u op korte termijn uw levering wilt ontvangen.

Laat u inspireren door uw contactpersoon bij AGC of ga naar yourpyropane.nl of yourpyrobel.nl.G L A S S U N L I M I T E D

PYROBEL EN PYROPANEBRANDWEREND GLAS

ARCHITECTURAAL GLAS

AGC – Tel. 0344 679922 – sales.nederland@eu.agc.com – www.yourpyrobel.nl

Nieuwste test! Pyrobel 10, 10 mm, EW30, 2B2

120255_AGC-be-inspired-pyropane.indd 1 26-03-12 13:40

15

isala klinieken

Doordat werkelijk alles aan de (vlies)gevel schots en scheef is -ook al lijken de vlak-ken rechthoekig, dat is niet het geval- was de verankering van de vlakken aan de achterconstructie volgens Oldekamp ook niet eenvoudig. “Door de segmentering, het achteroverhellen, hoekverdraaiingen en vloeren die net wat uitsteken, ontstaan grote toleranties. Die hebben we opge-vangen met speciaal ontwikkelde vork- en hoeklijnankers. Ook maar een kleine afwijking in de maatvoering zou funest zijn voor de onderlinge passingen van de gevel, gezien de complexe detaillering. tevens hebben we een eigen ontwikkelde zonneluifel geïntegreerd in de vliesgevel. Inwendig is daar niets van te zien.”

De vliesgevels bestaan uit vakvullingen met aluminium sandwichpanelen (in 16 verschillende kleuren), geleverd door Panelen Holland, en blanke en zonwerende beglazing. De blanke beglazing is geleverd

door agc Flatglass, terwijl saint gobain glass solutions de zonwerende beglazing heeft geleverd. “De moeilijkheid voor ons zat hem niet zozeer in de samenstelling van het zonwerend glas, maar juist in de vorm van de glasvlakken met één tot wel vijf schuine zijdes,” zegt rené goossen van saint gobain glass solutions.Ook stefan simons van agc Flatglass kan dat beamen. “In totaal hebben we in opdracht van alkondor ongeveer 930 m2 gelaagd glas geleverd en 550 m2 aan isolatieglas. Daar waar nodig is doorval-beglazing toegepast met een gelaagde binnenruit. voor ons was het productie-technisch een uitdagend project, te wij-ten aan de schuine zijdes van de glas-vlakken. We zijn overigens nog steeds aan het leveren.”

De gevels van de loopbruggen heeft al-kondor ook op voorhand getest en dan ging het vooral om de wind- en water-

dichtheid, en sterkte van de bijzondere knooppunten. “De loopbruggen bevin-den zich logischerwijs tussen twee ge-bouwen,” vervolgt Oldekamp. “aan de bovenzijde van de loopbruggen heeft de architect een uitwaaier bedacht, een vlin-der, verticaal gesegmenteerd onder een hoek met een ‘pukkel’ bovenaan. Hier-voor hebben we een bijzondere staal-constructie bedacht waaraan de glas-vlakken zijn bevestigd. De knooppun-ten lijken wel gietstukken, zo vloeiend lopen ze in elkaar over. Ze zijn inwendig met elkaar verbonden via een lasnaad. visueel is het dus een plaatje, maar ook technisch gezien. Ondanks de complexe opbouw met knooppunten van dorpels is ook de waterhuishouding perfect ge-regeld. voor ons een fantastisch project om een bijdrage aan te mogen leveren.” De fraaie nieuwbouw van de Isala klinie-ken in Zwolle wordt volgens planning in 2013 opgeleverd. ❚

BEINSPIREDBYGLASS

BRANDWEREND GLAS IN UW GEVEL?

Het bouwbesluit ‘vertelt’ u waar het glas aan moet voldoen. Naast het voldoen aan de normen, kan

voor u gewicht, glasdikte of de levertijd belangrijk zijn. AGC heeft zijn assortiment brandwerend

glas versterkt met nieuwe ontwikkelingen, zodat u voor elk vraagstuk het beste product heeft.

Pyropane, wanneer u bijvoorbeeld slank en licht wilt bouwen. En de ‘krachtige’ Pyrobel, wanneer u

2-zijdig brandwerendheid nodig heeft en u op korte termijn uw levering wilt ontvangen.

Laat u inspireren door uw contactpersoon bij AGC of ga naar yourpyropane.nl of yourpyrobel.nl.G L A S S U N L I M I T E D

PYROBEL EN PYROPANEBRANDWEREND GLAS

ARCHITECTURAAL GLAS

AGC – Tel. 0344 679922 – sales.nederland@eu.agc.com – www.yourpyrobel.nl

Nieuwste test! Pyrobel 10, 10 mm, EW30, 2B2

120255_AGC-be-inspired-pyropane.indd 1 26-03-12 13:40

16

jubi torens

Chicago aan de Turfmarkt

aan de turfmarkt in den haag verrijst het grootste rijksgebouw van nederland. het nieuwbouwcomplex met twee torens (juBi-torens) vormt straks de nieuwe huis-vesting voor het ministerie van justitie en het ministerie van Binnenlandse Zaken en koninkrijksrelaties. het complex vloeide uit de pen van de duitse architect hans kollhoff, die het plan tot chicago aan de turfmarkt heeft gedoopt.

De nieuwbouw bevindt zich naast de huidige ministeries aan de turfmarkt op de plek van voormalig wooncomplex de Zwarte Madonna. Het project wordt ge-kenmerkt door twee torens van 146 meter (inclusief dakopbouw), heeft een omvang

van 132.000 m2 en maakt deel uit van een omvangrijk ontwikkelingsplan voor het Wijnhavenkwartier van de gemeente Den Haag. De gemeente Den Haag ziet het Wijnhavenkwartier als een belangrijk onderdeel van Den Haag nieuw centrum.

Het gebied ligt midden in de stad op loop-afstand van de winkels in de binnenstad, het Plein en het Binnenhof. Bovendien loopt de belangrijkste wandelroute van het centraal station naar de binnenstad langs het Wijnhavenkwartier.

17

jubi torens

Stedelijke voetDe JuBi-torens van Kollhoff staan op een stedelijke voet. De architect heeft voor dit plan bijzondere aandacht besteed aan de begane grond van de gebou-wen. Hij vergelijkt het met de stad chi-cago, waar in de loop der jaren op de bestaande bouwlaag (de stedelijke voet) is doorgebouwd de hoogte in. Kollhoff’s

uitgangspunt is om een aansluiting te zoeken bij de rest van de stad en geen losstaande objecten te creëren. Dat doet

hij volgens Bruno louage van Decomo door de torens vanaf een plintgebouw te laten starten. De Belgische gevelbouwer Decomo verzorgde de bekleding van de gevel van één van de twee torens in op-dracht van de firma loveld, eveneens uit België. “De architect heeft voor beide to-rens gekozen voor twee verschillende ty-pen gevels, een baksteenvariant en een

natuursteenuitvoering,” zegt louage. “Decomo was verantwoordelijk voor de ‘baksteentoren’. In beide gevallen is de

gevel opgebouwd uit verdiepingshoge prefab elementen met een stramien-breedte van 2,40 meter en één dubbele kozijnopening per element.”

Meeloopsteigervolgens louage zou Decomo de elemen-ten mogelijk een keer zo groot kunnen fabriceren, maar voor dit project was dat geen optie. “De aannemer werkte met een zogeheten meeloopsteiger, die vier verdiepingen overspande. Op de boven-ste verdieping werden de prefab-binnen-spouwbladen gemonteerd, daaronder de kozijnelementen, daaronder kwamen wij met onze prefab elementen en op de laagste etage van de steiger vond de af-werking plaats. Iedere week schoof de steiger één verdieping omhoog. ›

De architect heeft voor beide torens gekozen voor twee verschillende typen gevels, een

baksteenvariant en een natuursteenuitvoering

Als architect heb je een idee, een visie.

Ondersteuning bij het ontwerp door een bedrijf

met kennis van zaken is uitermate belangrijk.

Decomo is daarom de ideale partner. Dankzij

onze ruime ervaring in architectonisch beton

op maat kunnen wij zowat elk creatief idee

mee helpen vorm geven. Decomo staat in voor

ontwerp en productie van de elementen in

architectonisch beton. Maak kennis met de vele

creatieve mogelijkheden op www.decomo.be.

Decomo NV

Boulevard Industriel 96 ■ B-7700 Mouscron België

T. +32 (0) 56 85 07 11 ■ Fax +32 (0) 56 34 48 91

www.decomo.be

CREATIVE WITH CONCRETE

CR

EATI

VE

WIT

H C

ON

CR

ETE

ON

E C

OLE

MA

NST

REE

T I L

ON

DO

N I

AR

CH

. DA

VID

WA

LKER

AR

CH

ITEC

TS -

SWA

NK

E H

AYD

N C

ON

NEL

LV

AN

DER

MEI

J C

OLL

EGE

I A

LKM

AA

R I

B

RTA

RC

HIT

ECTE

N

© F

OTO

: JER

OEN

MU

SCH

©

ECO

LE D

’AR

CH

ITEC

TUR

E I

VA

L D

E SE

INE

(PA

RIS

) I

AR

CH

. FR

ÉDER

IC B

OR

EL

CR

EATI

VE

WIT

H C

ON

CR

ETE

CR

EATI

VE

WIT

H C

ON

CR

ETE

CR

EATI

VE

WIT

H C

ON

CR

ETE

CR

EATI

VE

WIT

H C

ON

CR

ETE

DEC

OM

O I

MO

USC

RO

N I

AR

CH

. ATE

LIER

D’A

RC

HIT

ECTU

RE

VA

N O

OST

DEC06036-adv_NL.indd 1 30/04/09 08:57

19

jubi torens

FOtO OnDerBeide torens zijn opgebouwd uit verdiepingshoge prefab elementen

Iedere toren had de beschikking over twee hijspunten om de elementen naar de juiste hoogte te brengen. van daaruit werden de elementen via een horizontaal systeem (een soort skilift) naar de steiger getrans-porteerd.” Het prefab concept van de gevel van beide torens is volgens louage zo goed als identiek. “We opereerden in nauw overleg met loveld, ook destijds in de engineeringsfase om qua afmetingen, verankering et cetera nagenoeg identieke elementen te kunnen ontwikkelen.”een goede voorbereiding is het halve werk. Dat gold ook voor Decomo. “We zijn ruim twee jaar voordat de montage opgestart kon worden, begonnen met de engineering,” vervolgt louage. “Ook de productie werd al eerder opgestart. We ontwikkelden en produceerden de prefab elementen in eigen huis en had-den een buffer aangelegd. De elementen konden namelijk niet zo snel geprodu-ceerd als gemonteerd worden. Doordat de aannemer met de meeloopsteiger werkte, dienden de materialen tijdig aan-wezig te zijn. anders misten we de ‘trein’ en liep het gehele project vertraging op.” Behalve de gevelbekleding van één van beide torens verzorgde Decomo ook de waterslagen en lateien van het plintge-bouw. De nieuwe huisvesting voor het ministerie van Justitie en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijks-relaties is volgens planning eind dit jaar gebruiksklaar. ❚

Recente uitbreiding van onze fabriek in België en de oprichting van LOVELD NL op de site van het vroe-gere Schokbeton te Zwijndrecht (Nederland), verhoogt de productiecapaciteit met ruim 100%, tot onge-veer 125.000 m2 geprefabriceerde gevelelementen op jaarbasis.

Waar vroeger alleen sprake was van elementen in zichtbeton, met een afwerking variërend van gewas-sen over gezuurd, gestraald tot gepolijst, zijn de toepassingen nu verder uitgebreid tot het instorten van verschillende gevelmaterialen zoals baksteen, keramische tegels en vooral natuursteen. LOVELD is op deze laatste, zeer gespecialiseerde domeinen, marktleider en heeft hierin een indrukwekkende reeks referenties gerealiseerd.

De marktniche waar LOVELD voornamelijk op mikt is deze van de technisch gecompliceerde projecten waar de verworven technische know-how maximaal kan benut worden. Dit uit zich in de talrijke internati-onale referenties zoals het Egmontgebouw en het Europese Parlement te Brussel, het Portcullis gebouw (New Parliamentary Building) in London, waarvoor LOVELD de “Concrete Society Award 2002” kreeg, het nieuwe hoofdkwartier voor de Royal Bank of Schotland in Edinburgh – naast recentelijk MCRZ (Me-disch Centrum Rijnmond Zuid) te Rotterdam, Concerthal Ziggo Dome te Amsterdam, JuBi (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Justitie) te Den Haag – naast ettelijke andere belangrijke projecten in de Benelux, Engeland, Frankrijk, Duitsland en overzees.

Brug Zuid 12 te 9880 Aalter - België - Tel. 0032 9 325 86 60 - Fax: 0032 9 374 05 32 - www.loveld.com

Sinds 1985 profileert LOVELD n.v. zich als één van de belangrijkste pro-ducenten van gevelelementen in architectonisch beton in West-Europa.

21

jubi torens

Monstercontract voor bouw betongevels JuBi-torensMet het verwerven van de opdracht voor de bouw van de beide betongevels van het juBi-project, realiseerde loveld uit het Belgische aalter haar grootste project in haar ondertussen 27-jarig bestaan.

samen met de vijf maanden eerder ontvangen opdracht voor het prefabri-ceren van de gevel van de woontoren ‘De Kroon’ op dezelfde turfmarkt in Den Haag, mocht loveld twee naast elkaar gelegen projecten uitvoeren ten bedrage van circa 50 miljoen euro. loveld werd volgens gedelegeerd bestuurder Ber-nard Buys uitgekozen als co-maker voor dit project omdat de technische kennis van de onderneming belangrijk was voor zowel het bepalen van de uitvoerings-methodieken, als voor het zoeken en voorstellen van bezuinigingen. “niet in het minst heeft onze ruime ervaring op de londense markt, waar het meewer-ken in ‘tendervorm’ gebruikelijk is, hier enorm toe bijgedragen. Wij werken mee aan een gebouw van 132.000 m2 vloer-oppervlak en 42.000 m2 geveloppervlak. De torens zijn elk 146 meter hoog en wij verwerkten in de gevels méér dan 11.000 m3 beton, 15.000 m2 natuur-steen en 12.000 m2 baksteen.”

Verde SavanahDe gevels van de woontoren, gebouwd op de plek van de vroegere ‘Zwarte Ma-donna’, zijn uitgevoerd in sandwichge-velelementen met ingestort verde sava-nah en gestraald groen natuursteensplit. Zowel binnen- als buitenspouwblad, isolatie, mechanische voegen, ramen en hekwerk worden in de fabriek geprefabri-ceerd in een geklimatiseerde ruimte. De gevels van de JuBi -torens daarentegen bestaan uit een prefab betonnen binnen-spouwblad en een prefab natuursteen/metselwerk buitenspouwblad. Buys: “aangezien de stabiliteit van het gebouw vooral ontleend wordt aan de gevel, is bij het JuBi-project niet gekozen voor een sandwichgevel. alle onderdelen zijn door loveld geëngineerd, geproduceerd, lo-gistiek begeleid en gemonteerd in het werk.”

Zelfverdichtend betonDe 1.860 stuks binnenspouwbladen in zelfverdichtend beton zijn geproduceerd op de locatie van loveld nl in het neder-landse Zwijndrecht. en wel in het com-putergestuurde carrouselgedeelte van de fabriek. “De binnenspouwbladen, inclusief de nodige constructieve voorzieningen en klimsteigervoorzieningen, maken deel uit van de hoofddraagconstructie en verzor-gen het grootste gedeelte van de stabili-teit van de torens,” zo legt Buys uit. “In de fabriek in het Belgische aalter zijn gedurende 2 jaar méér dan 3.500 prefabelementen bekleed met in de kist aangebrachte na-tuursteen.” De gesloten kaderelementen zijn geproduceerd met een door loveld speciaal ontwikkelde vacuümbekisting, zodat alle elementen strak en binnen de gevraagde toleranties zijn uitgevoerd.De 2.500 stuks prefabelementen met ingestort baksteen zijn door loveld uit-besteed aan Decomo, die de elementen realiseerde door de bakstenen traditio-neel in te storten op rubbermatten die in de bekisting werden aangebracht.

Logistieke uitdagingOmdat de twee JuBi-torens midden in Den Haag zijn gelegen en ruimte op de bouwplaats ontbrak, was het ‘just-in-time’ leveren volgens Buys een bittere noodzaak. “De méér dan 2.000 vrachten zijn naar een locatie gebracht op onge-veer twee kilometer van de bouwplaats, vanwaar de elementen op afroep naar de bouwplaats werden getransporteerd.” In de eerste fase zijn de elementen en de op de fabriek ingestorte stelkozijnen afge-plakt en werden de binnenspouwbladen geïsoleerd. Het monteren van de elemen-ten gebeurde in een tweede fase. “aan-gezien de kraanschema’s overvol waren, werd door de uitvoerende partijen, ver-enigd onder JuBi Bv, een zelfklimmende gevelsteiger met eigen hijssysteem ont-

wikkeld. De zelfklimmende steiger (mee-loopsteiger) was over de gehele omtrek van beide torens aanwezig. Onder de hijslieren (twee stuks per toren) stonden speciaal ontwikkelde opslagrekken voor de elementen, waarin een tiental elemen-ten kon worden opgeslagen. Met een hijs-lier van 150 meter werden de elementen gehesen tot op het klimsteigerniveau. een hijsgeleiding begeleidde de elementen tot aan de steiger, zodat zelfs tot windkracht 8 kon worden gewerkt.”

Met het bijzondere hijssysteem konden de elementen nauwkeuriger en sneller worden gemonteerd dan met een toren-kraan. Buys tot slot: “Daarnaast waren de werkomstandigheden veel beter dan bijvoorbeeld op een hefsteiger: grote hoeveelheid werkruimte, goede toegan-kelijkheid, uitvoeren van andere werkzaam- heden en weinig invloed van weer en wind, bevorderden uiteraard het werkritme.” ❚

23

jubi torens

Duitse grundlichkeit met een Nederlands tintjeliefst 4.100 aluminium kozijnen zijn er totaal verwerkt in beide jubi-torens. de firma aks Bouw uit grubbenvorst heeft samen met schüco de aluminium profielen ontwikkeld en in duitsland laten produceren bij een dochteronder-neming. of zoals projectleider leo Brunken van aks het treffend verwoordt: “duitse gründlichkeit met een nederlands tintje.”

Brunken vervolgt: “In nauwe samenspraak met schüco hebben we de aluminium profielen ontwikkeld. Ze voldoen stuk voor stuk aan de esthetische eisen, zoals in het ontwerp door de Berlijnse architect Kollhoff opgelegd.” De kozijnen zijn van het type ‘Kastenfenster’. een dwarsdoorsnede van het kozijn levert een warme binnenschil, een luchtspouw en een koude buitenschil op. In de luchtspouw is een geïntegreerde zonwe-ring opgenomen. Op de begane grond en de eerste verdieping heeft aKs stalen ko-zijnen geleverd, die deels zijn bekleed met messing en aluminium profielen. De entree is uitgevoerd in een standaard vliesgevel van schüco, die goudkleurig is geanodiseerd.

KastenfensterDe ‘Kastenfensters’ zijn volgens Brun-ken projectspecifiek ontwikkeld. “tot onze groep behoort tevens een drietal Duitse be-drijven, waarvan één de productie voor re-kening heeft genomen. De kozijnen voldoen uiteraard aan alle eisen die voor de neder-landse markt gelden. Ook op grote hoogte, zoals een rc-waarde van 1,6 m2.W.K., een wind- en waterdichtheid van 650 Pa en op delen van het gebouw bestand tot een windlast van 7000 Pa. Kijkend naar de verdeling dan zien we vooral in beide torens een grote serie tot wel 2.500 exemplaren met dezelfde afmetingen, maar er zijn na-tuurlijk ook unieke kozijnen gefabriceerd. Iedere week werden de kozijnen per verdie-ping in kratten uitgeleverd, afkomstig van de productielocatie in Duitsland.”Brunken vertelt dat de kozijnen van bin-nenuit zijn geplaatst. “In de ruwbouwfase werden de kratten op de betreffende ver-

FOtO OnDerDe Kastenfensters zijn van binnenuit geplaatst met een glaslift

diepingen gezet om uiteindelijk van bin-nenuit tegen de stelkozijnen geplaatst te kunnen worden. In beide torens verliep de montage vrijwel gelijktijdig. De stelko-zijnen daarentegen werden in een eerder stadium geplaatst, en wel tegen het bin-nenspouwblad, vanaf de meeloopstei-ger. aan de stelkozijnen zit een aanslag-flens, mede nodig gezien de vorm van de profilering van het kozijnprofiel, alsmede de bouwvolgorde, en ter realisatie van een goede buitendichting.” aKs heeft voor de montage van de grote alumi-nium ‘Kastenfensters’ een tweetal glas-liften ingezet, één in iedere toren. “Het

zijn machines waarmee ook glasplaten getild kunnen worden. De kozijnen we-gen tot wel 225 kilogram. Daar ga je niet lichtzinnig mee om. Zo’n ‘tilapparaat’ maakte de montage stukken eenvoudi-ger. Het hulpmiddel kan bovendien zeer nauwkeurig afgesteld worden, waardoor vrijwel geen afwijkingen optreden. al met al een grote, maar mooie klus voor ons als aKs Bouw,” besluit Brunken. ❚