Vaktijdschrift oVer geVels & dakenJaargang 8 I nummer 5

november 2011

NU

MM

ER

690

JA

AR

GA

NG

63

MA

AR

t 2

01

1

UtREchtsE pERRoNkAppEN GAAN ENERGiE opwEkkEN

groene geVel siert de afVal- stoffendienst den Bosch

Hoofdkantoor Mediq en Oracle nieuw landmark aan A2

RotteRdams Calypso ‘in beweging’

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

Voor de kwaliteitvan hang-en sluitwerk eenster-aanduiding volgens nen 5089:

Tegen inbraak eenklasse voor ramenen deuren volgensnen 5096:

SKG

SKG

SKG

bezoekadresNieuwe Kanaal 9-f6709 pa Wageningen

postadrespostbus 3626700 aj Wageningen

t 0317 - 421 720f 0317 - 421 677e info@skg.nli www.skg.nl

Stichting Kwaliteit Gevelbouwskg is erkende attestering- en certificatieinstellingvoor de afgifte van het komo (attest-met-) Product -certificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunst-stof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk� branddeuren � ventilatieroosters � veiligheids -beglazing en structureel gelijmde beglazing � metalengevelbekleding systemen en panelen � lijmen voorpanelen � e.a.

skg is testinstituut voor: � water en winddichtheidvan metalen- en kunststof gevelelementen � inbraak -werendheid van metalen en kunststof gevelelementen� inbraak werende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkte-eigenschappen � e.a.

skg is notified body voor: � de ce-markering � deafgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor allehierboven genoemde producten in de gevelbouw(nb-nr.: 0960)

Kwaliteitsramen FabrikantramenstadCertificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc SKG

2

skg is lid van eotavoor het opstellenvan de eta voor dece-markering.

skg is partner vanskh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor:* Productcertificatie en attestering* Managementsysteemcertificatie

(iso 9001/vca)* Laboratoriumactiviteiten

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skghet komo keurmerk. De kwaliteit van inbraak-werende ramen en deuren herkent u aan deklasseaanduiding volgens nen 5096. komo ismaatgevend voor de bouw.

GB74 12-2010 Binnenwerk_Marc:Opmaak 1 17-12-10 15:11 Pagina 56

11130101_skg.indd 1 19-04-2011 11:10:30

We inspire at www.duco.eu

DucoSun Cubic / Architecturale Zonwering

EVER

Y B

UIL

DIN

G N

EED

S D

UC

OHet DucoSun Cubic zonweringsysteem staat in voor een

optimaal evenwicht tussen maximaal daglicht en minimale

zonnehitte. Het is verkrijgbaar met vaste of met elektrisch

verstelbare lamellen. De rechthoekige vorm van de ‘Cubic’

lamellen zorgt voor een bijzonder strak design.

info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

14072009_DUCO_Gevelbouw.indd 8 25/10/11 13:03

Metal Cladding Systems bv

Metal Cladding Systems is toon-aangevend op het gebied van kwalitatief hoogwaardige metalen dak- en gevelbekleding.

De jarenlange knowhow en exper-tise van MCS staat garant voor een perfecte uitvoering, conform de wensen en eisen van opdracht-gever en architect.

www.metalcladding.nl

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Advertentie MCS 197x267 mm HR.pdPage 1 24-10-2011 8:55:30

Architecten zien ons liever niet.

Smits air

Smitsair luchttechniek. Onopvallend aanwezig.

Ventilatiesystemen maken een gebouw vaak niet mooier. Terwijl een architect het juist met alle vakmanschap en liefde heeft ontworpen. Bij Smitsair werken we daarom al in een vroeg stadium samen met de architect. Zo kunnen wij goed meedenken en ervoor zorgen dat onze lucht toe- en afvoersystemen echt geïntegreerd zijn in het gebouw. Je ziet ze dus zo min mogelijk. Daarbij zijn ze ook nog eens van zo’n hoge kwaliteit dat je er jarenlang niet naar om hoeft te kijken. kijk op www.onopvallendaanwezig.nl

11130514_smitsair.indd 1 03-11-2011 10:05:52

Engineering, ontwerp, produktie en montage

Uw partner in complete gevels en gevelbekleding!

Sorba Projects BV - Postbus 18 - 7100 AA Winterswijk - T 0543 - 546700 - www.sorba.nl

Bezoek onze stand A058 tijdens Gevel 2012 in Ahoy Rotterdam

25 t/m 27 januari!

7

Spiegeltje, Spiegeltje aan de wand, wie heeft de meeSte authentieke façade van het land?

Het eerste dat je van een gebouw ziet, is dikwijls de façade net zoals bij een ontmoeting met een soortgenoot. Daar waar mensen in de regel een gesocialiseerd 'masker' voorhouden, uit routine of vermeende zelfbescherming, tonen gebouwschillen steeds vaker openlijk het 'karakter' van een gebouw. Een interessante tegenstrijdigheid, als je het mij vraagt. Maar ergens wel logisch. We leven in een tijd waarin zekerheden lijken weg te vloeien, tenzij je daar dubbel en dwars tegen ageert. In vergelijking met enkele decennia terug, hebben mensen in hun levensloop vaker te maken met afwisselende periodes van kortere dienstverbanden en soms tijdelijke werkeloosheid. De jachtige ontwikkelingen in economie, politiek en markt zorgen hiervoor. Hiernaast leven er steeds meer men-sen individueel en ervaren eerder een serie van korte (romantische) relaties. Trouwen voor het leven komt minder voor. Deze, wellicht, harde individualisering zorgt weliswaar voor een hoop vrijheid, maar tevens ook onzekerheid. Tja, en dan is het natuurlijk makkelijk om te doen alsof het allemaal perfect gaat als je een ander tegenkomt. Mensen hebben tegenwoordig niet voor niets meer opgepimpte facebookcontacten, dan echte vrienden. Dit is een gevaarlijke trend, als je het mij vraagt...Van de andere kant, zijn we een hoog opgeleide natie, met een hoge productiviteit. Juist door samen te werken, door te polderen, zijn we zo ver gekomen. Onze (groot)vaders en (groot)moeders hebben het land weer opgebouwd na de verschrikkingen van de oorlog. Alhoewel de verzorgings-staat enigszins afbrokkelt, hebben we nog altijd zoiets als de leerplicht, dit in tegenstelling tot culturen waar analfabetisme hoogtij viert. Hiernaast kunnen Nederlanders die tijdelijk of langdurig 'buiten spel' staan, dikwijls rekenen op een financieel steuntje in de rug dat dikwijls fungeert als springplank. Bovendien zijn er steeds meer losse groepen waarin mensen zich begeven, plezierig kunnen werken of gewoon samenzijn. Denk hierbij aan de hoge vlucht aan cursussen, sporten en workshops waaraan men kan deelnemen. Wellicht zijn we dan toch one happy family geworden?Nederland telt hoe dan ook mee op allerlei fronten, ook op technologisch gebied.

Ook de gevelbouw zal zich blijven ontwikkelen. Het is immers mensen eigen om nieuwe methoden en technieken te bedenken, soms uit overlevingsdrang maar vaker uit leergierigheid en nieuwsgie-righeid. Een gemene deler in de ontwikkeling van de gebouwfaçade is het tonen van het karakter van het gebouw. Daar waar de gebouwschil al eeuwenlang fungeert als regen – en windkering, soms als onderdeel van de draagconstructie, zijn daar diverse functies bijgekomen. In de esthetica zit dikwijls een verwijzing naar het interne verscholen, standaard unitbouw buiten beschouwing gelaten. Architecten komen met de meest uitzinnige ontwerpen met integratie van bijvoorbeeld ecologische waterstromen in de gevel, die voor bouwers een uitdaging vormen. In deze editie van Gevelbouw is er onder meer aandacht voor een opvallend gebouw langs de A2, een sculptuur van glas geïntegreerd in een geluidswal. Hiernaast presenteren we een nieuwe ontwikkeling op het gebied van groene gevels, een voorbeeld van integratie van een gezond leefkli-maat met een verfrissend beeld. Zo'n groene facade geeft duidelijk de ecologische intenties van de eigenaar weer. Ook op detailniveau toont de gevelbouwer zich in dit nummer. De deursluittechniek past zich immers aan de nieuwste eisen aan. Last but not least focust de VRMG zich op duurzaam-heid. Weliswaar een begrip dat op velerlei manieren te interpreteren is, maar absoluut van invloed op de gevelbouw. Onder andere Jos Lichtenberg, Bettina Herstein, Bert Lieverse en Rob Hoots-mans analyseren vanuit hun vakdisciplines het begrip duurzaamheid. Verdere integratie van gevel-bouw met installaties lijkt aanstaande, evenals onverwachte combinaties van elkaar versterkende materialen die de essentie van het gebouw benadrukken. Hiernaast wordt er steeds intensiever samengewerkt door op maat gemaakte contractvormen. Bouwpartners tonen hun vakmanschap en creëren façades met een karakter. Wellicht een les voor de hedendaagse facebookgebruiker...

Martijn van den Bouwhuijsen reactie en tips E-mail | gevelbouw@louwersuitgevers.nl

Voorwoord

Hoofdkantoor Mediq en Oracle nieuw landmark aan A2 10

800 ton staal in Facet Utrecht

15Rotterdams Calypso

‘in beweging’ door vormgeving en overhellende gevelvlakken 16

Systeembouwers ontwikkelen multifunctionele PV – modules voor Utrecht Centraal 20

Moderne toegangen completeren nieuwbouw 24

Oude gebouwen in nieuw jasje

28Alkondor geeft creativiteit opdrachtgever vleugels

32Groene gevel met slimme irrigatie 36

Heer en meester in deursluittechniek

40Antracietgrijs verzamelgebouw begeleidt Ceintuurbaan 42

Design coatings in aluminium gevelbekleding 44

Locatie bepaalt grenzen

1510

2016

Vaktijdschrift over gevels en daken

Jaargang 8 | november 2011Verschijnt 6 x per jaarISSN 1572-1310

Uitgever

Schatbeurderlaan 6Postbus 249, 6000 AE WeertT +31 (0)495 450095F +31 (0)495 521335E info@louwersuitgevers.nlW www.louwersuitgevers.nl

redactie adresTjerk van DuinenSchatbeurderlaan 6Postbus 249, 6000 AE WeertT +31 (0)495 450095F +31 (0)495 521335E gevelbouw@louwersuitgevers.nlW www.louwersuitgevers.nl

BladmanagementTim van Lieshout:E t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl

SecretariaatManuela Depenbrock

AdvertentiesOnline aanleveren:http://ftp2.louwersuitgevers.nlUsername: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, NederlandT +31 (0)495 450095E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs€ 45,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BVo.v.v. Gevelbouw.Informatie over abonnementen:T +31 (0)495 450095

AdreswijzigingenSchriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OpzeggingenIndien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schrif-telijk bericht van op zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto matisch met een jaar verlengd.

DoelgroepGEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor archi-tecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-over-heidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Vormgeving/Art DirectionLogo Reclame- Ontwerpbureau BVT +31 (0)495 450065E info@logobv.nlValerie Berben

Niets uit deze uitgave mag worden over genomen of ver menig-vuldigd zonder uitdruk kelijke toestemming van de uitgever en zon der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorg vuldige wijze en naar beste weten is samen gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig heid van de informatie. Zij aan vaar den dan ook geen enkele aansprake lijkheid voor schade, van wel ke aard ook, die het gevolg is van hande-lingen en/of beslis singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

9

EXPO: 47Opvallende transparantieDucoSun architecturale zonwering: 326 windvaste screens type RENSON® Fixscreen® SL Co

2mfort-Gevel

Stop want ik schiet...

Duurzaamheid als kans 58

Gek van duurzaamheid 60

Life College in Schiedam op een bijzondere locatie gebouwd 62

Staal en duurzaam koud gebogen glas verbinden 2 kantoorvleugels in Zwijndrecht 64

De VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen 2012 zijn uit 66

Hybride is hot 67

Column Green Inspirations: Het aanzien 68

Column Bert Lieverse 69

Visitekaartjes 70

Inhoud

VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKENJaargang 8 I nummer 5

november 2011

UTRECHTSE PERRONKAPPEN GAAN ENERGIE OPWEKKEN

GROENE GEVEL SIERT DE AFVAL- STOFFENDIENST DEN BOSCH

Hoofdkantoor Mediq en Oracle nieuw landmark aan A2

ROTTERDAMS CALYPSO ‘IN BEWEGING’

In samenwerking met:

Cover: Facet UtrechtBeeld: Fotografie: Luuk Kramer

november 2011

6040

3664

1010

Hoofdkantoor Mediq en Oracle nieuw landmark aan A2

Scherp in alle facetten

Foto: Luuk Kramer

11

Facet Utrecht

11

Het is allang geen straf meer om op de A2 tussen Utrecht en Amsterdam te rij-den. Ter hoogte van Leidsche Rijn, waar het drukste stuk snelweg van Nederland zich door bouwterreinen heen lijkt te worstelen, glinstert sinds begin dit jaar 'Facet', een geluidswerende glazen gevel met een kristallijnen volume. Archi-tect Marc Ibelings: “Iedereen heeft zijn nek uitgestoken voor dit gebouw; het is gemaakt om langs te rijden. Er 'gebeurt' iets”.

De nabijgelegen landtunnel in de A2, die straks bijdraagt aan een betere verbinding tussen het 'oude' Utrecht en Leidsche Rijn, is nog niet in gebruik. Toch is de serie gebouwen aan de noordelijke mond van de tunnel al welbekend. 'The Wall', een winkelcentrum met vooral megastores, vormt een natuurlijke geluidswal voor de wijken achter de verbrede A2. De twee architectonische beeldmerken van het gebied zijn de reeds in 2006 opgeleverde 'Cockpit' van autodealer Hessing en – sinds februari – het nieuwe hoofdkantoor van medisch dienstverlener Mediq en medehuurder Oracle, 'Facet' genaamd. Het is een typisch kopgebouw, dat zijn naam ontleent aan de diamantvorm van de gevel, die apart werd aanbesteed. Van Tilburg Ibelings von Behr architecten maakte het ontwerp. Marc Ibelings, zegt:

“De gemeente wilde op deze in het oog springende locatie echt iets anders en legde de lat behoorlijk hoog”. Met partner Aat van Tilburg en opdracht-gever ING Real Estate ging Ibelings achter de tekentafel, en presenteerde een langgerekt volume (200 strekkende meter) met een volledig glazen gevel en een kop als een sfinx, met bovenin een auditorium en de boardroom van Mediq. “Uitdagingen gingen we niet uit de weg. Die kop bijvoorbeeld, is richting definitief ontwerp alleen maar scherper gewor-den”. Als referenties vielen woorden als 'stealth' en 'ijsberg'; de gebouwhoge atria voor de beide huurders aan de land-zijde werden naadloos ingebed. “De binnengevel van het atrium voor Mediq loopt door in de buitengevel; daar hebben wij met champagnekleurige,

geëtste rvs-panelen een even interessant effect gerealiseerd als aan de A2: het gebouw kleurt telkens anders, afhankelijk van de invalshoek en de weersomstan-digheden”, zegt Ibelings.

Sculptuur van glas“De combinatie van driehoekige glasvlak-ken zorgt voor een spel van dalende en stijgende lijnen. Dit gebouw is gemaakt om langs te rijden – er 'gebeurt' iets, maar je kunt er ook prettig werken. Aan de A2 ligt immers de schaduwzijde van het gebouw”, zegt Ibelings. Het gevelprofiel werd geëngineerd in het Belgische Loenhout bij gevelconstructeur Vorsselmans, die een leidende rol had. Bestuurder Mark Vorsselmans: “De archi-tect wilde geen traditioneel gebouw, en daar ontwikkelen wij graag aan mee”. ›

Foto: Luuk Kramer

Foto: Luuk Kramer

Foto: Luuk Kramer

T o p k w a l i t e i t o p m a a t d o o r d u u r z a m e s a m e n w e r k i n g

Wuustwezeseweg 95

B-2990 Loenhout

T +32 3 690 04 40

F +32 3 690 04 41

E info@vorsselmans.be

www.vorsselmans.be

GLAZEN SPECIALTIES OP MAAT

GLASSOLUTIONS Sas Glas is een innovatiegerichte ‘project plant’. Het bedrijf onderscheidt zich door het ‘custom made’ ontwikkelen van nieuwe decoratieve vlakglasproducten voor binnen- en buitentoepassingen. Eén van de kenmerkende specialisaties is het printen (zowel digitaal als zeef-drukken) van vlakglas. De nieuwste innovatie is LEDinGLASS.

GLASSOLUTIONS SAS GLASWestkade 20 • 4551 BV Sas van GentT +31 (0)115 - 458 000F +31 (0)115 - 453 754www.sasglas.nl

13

r&d en architectonische ondersteuning. Uiteindelijk is het enorme glasoppervlak van het gebouw samengesteld uit slechts één product, de Cool-Lite SKN 154; door haar strakke maatvoering en klimatolo-gische en akoestische prestaties is het op alle niveaus geschikt. Het gebouw is een natuurlijke geluidswal; de lage reflectiewaarde van het glas vermijdt een spiegeleffect en een aantrekkelijke zon-werende coating zorgt voor een prettig binnenklimaat”.Ibelings: “Facet is een sculptuur van glas en kent geen buitenzonwering; voor de glasbewassing is een speciale robot ontwikkeld. De vormgeving maakt het gebouw speciaal, maar het presteert ook onafhankelijk van de vorm”. ❚

OPDRACHTGEVER ING Real EstateUITVOERING Bouwcombinatie Van Grunsven – BerghegeUITVOERING GEVEL Vorsselmans n.v.GLAS LEVERANCIER Glassolutions Sas GlasGEVELSySTEEMLEVERANCIER Schüco Nederland BVOPLEVERING februari 2011BOUwPROGRAMMA 24.500 m² (bvo); 454 parkeerplaatsen

Bouwinfo

Sommige ruiten gaan tot 4,5 meter hoogte en wegen tot 950 kilo. De glasop-pervlakken worden gedragen door beton-nen kolommen en een stalen geraamte, waarvan de stijlen werden voorgeprodu-ceerd en ter plekke geassembleerd. “Wij proberen vanuit een hechte samen-werking met de architect technisch te optimaliseren. Aanvankelijk waren alle glasvlakken parallellogrammen, en dat bleek kostentechnisch uiteindelijk niet de beste oplossing. Nu hebben wij het met vierhoeken opgelost, aangevuld met aluminium profielsystemen van Schüco en glas van Saint-Gobain”, zegt Vorsselmans. Paul Roman, manager van het architec-tenteam bij leverancier Glassolutions Sas Glas: “Wij staan bekend om onze sterke

Vormgegeven als een geslepen diamant De samenwerking tussen gevelbouwer Vors-selmans en systeemleverancier Schüco staat bij dit project aan de A2 in Utrecht garant voor de hoogste mate van technische kwaliteit van het eindproduct. Gezien vanuit het perspectief van de voorbereiding en research is bij deze innovatieve partner op het allerhoogste niveau de engineering uitgevoerd. Er kan worden gesproken van een optimale communicatie met de architect. Voor de geluidwerende gevel werd viervoudige beglazing toegepast met door de gevelfabrikant speciaal ontwikkelde aluminium vliesgevelprofielen op een stalen onderconstructie. Het resultaat is een gebouw dat door de markante vormgeving zijn tijd ver vooruit is en als voorbeeld kan worden gesteld voor de architectuur in de grote steden in Nederland. Het als een geslepen diamant vormgegeven gebouw lijkt als verlengstuk van de geluidswal, de deze bebouwing statig af te sluiten, of zoals u wilt, te starten.

Foto: Luuk Kramer

Foto: Luuk Kramer

Montage van het aluminium regelwerk

De ruit van de “A2-gevel” hangt in de glaszuiger, klaar om gemonteerd te worden

Een combinatie van reeds gemonteerde glasgevel en nog te monteren glasgevel

Facet Utrecht

De kortste weg naar boven... begint bij VIETS!

VIETS Staalconstructie Molenstraat 8, 6732 BP Harskamp, tel. 0318 45 62 52, fax 0318 45 75 67 E-mail: info@vietsconstructie.nlWebsite: www.vietsconstructie.nl

Dankzij deze innovatieve benadering en professionele materiaalbehandeling kunnen wij in eigen beheer staalconstructie ontwerpen, uitvoeren en monteren.Daarbij hanteren wij een unieke werkmethodiek en ont-wikkelen zelf specifieke machines.

Onze hoog-gekwalificeerde medewerkers beheersen ieder hun eigen specialisme. Zo ontwerpen wij met behulp van CAD/CAM-systemen en zijn onze lassers NEN-gecertificeerd.

Voor alle hoogwaardige productietechnieken is onze werkplaats uitstekend toegerust, o.a. met onze CNC-machines.

En Viets montageploegen verzorgen een naadloze afwerking op locatie. Staal is sterk. Viets combineert deze eigenschap met een breed scala aan toepassingen.

111130548_viets.indd 1 07-11-2011 14:28:12

15

Facet UtrechtFacet UtrechtFacet UtrechtFacet Utrecht

800 ton staal in Facet UtrechtViets Staalconstructie uit Harskamp heeft volgens Adrie van der Velden zo’n 800 ton aan staal verwerkt in Fa-cet Utrecht, de regelrechte eyecather aan de A2.

“We zijn in oktober 2008 op basis van de tekeningen van de architect gestart met de engineering. De architect heeft de vorm bepaald, de constructeur de sterkte van de profilering. Wij kregen de taak om de details uit te ontwikkelen. Denk dan aan zaken als de aansluitingen van het staal onderling, de aansluiting op het beton en de aansluiting op het glas.

De bijzondere vorm met driehoekvormige glasvlakken en verkantingen verhoogde de moeilijkheidsgraad. We hebben dus veel aandacht besteed aan het voortra-ject. De 3d engineering van de staalcon-structie en de gevelconstructie vormden de basis om tot een goed eindresultaat te komen, aangezien er steeds meer ge-gevens van het 3d tekenpakket gebruikt worden om de fabricage aan te sturen”.De staalconstructie van Facet Utrecht is feitelijk op te splitsen in twee cate-gorieën: gevelstaal en constructiestaal. Aan gevelstaal is 250 ton verwerkt en aan constructiestaal liefst 550 ton. De complete staalconstructie is in de fabriek

van Viets Staalconstructie in Harskamp op maat gefabriceerd en gecoat in de spuiterij. Vervolgens is het staal naar de bouwlocatie getransporteerd en ge-monteerd door de eigen montageploeg. “Wij ontwerpen, fabriceren en monteren alles in eigen beheer”, vervolgt Van der Velden. “Daarbij hanteren we een unieke werkmethodiek en ontwikkelen -waar nodig- zelf of in samenwerking met gespecialiseerde bedrijven specifieke machines, zoals voor dit project een spe-ciale robot om 3d te kunnen snijden. Een naadloze afwerking op locatie is daarbij gegarandeerd. Al met al zijn we met het project Facet Utrecht in totaal een klein jaar bezig geweest: van engineering tot de uiteindelijke montage op locatie. Facet Utrecht vormt een mooie aanvulling op ons uitgebreide portfolio van kleine tot zeer grote staalconstructies”. ❚

16

Boele& van Eesteren uit Rijswijk bouwt als hoofdaannemer in opdracht van de Rotterdamse projectontwikkelaar De wilgen Vastgoed 407 stadsappartementen midden in het centrum van Rotterdam. Dit spectaculaire woongebouw is gelegen tussen het Schouwburgplein en concertgebouw De Doelen en maakt onderdeel uit van het Rotterdam Central District. Het prestigieuze pand heet De Calypso. Sorba Projects uit winterswijk en Vorsselmans Ramen, Gevels en Solar uit het Belgi-sche Loenhout zijn twee partijen die al jaren werken aan dit bijzondere bouwproject.

Tekst: Johan GodschalkBeeld: Sorba en Vorsselmans

Rotterdams Calypso ‘in beweging’ door vormgeving en overhellende gevelvlakken

Rotterdams Calypso

17

Calypso

Jan Maarten Lieverdink van Sorba Projects uit Winterswijk zegt "Nadat wij enkele jaren hebben mee gedacht in het bouwteam zijn wij in 2008 gestart met de uitvoering van het nieuwe unieke woonconcept in het centrum van Rotterdam. Een opvallend en kleurrijk gebouw dat door zijn vormgeving en overhellende gevelvlakken 'in beweging' lijkt. Ook biedt De Calypso plaats aan kantoor- en winkelruimte. Onderdeel van het bouwplan is ook de nieuwe Pauluskerk die een geheel eigentijdse uitstraling krijgt. Voor dit project levert en monteert Sorba de Houtskelet bouw elementen, Alpolic beplating voor het HSB en de balkon-hekken (balustrade) met glas en invulpanelen van Alpolic. De balustrade randen zijn ook voorzien van Alpolic beplating. De oppervlakte behandeling van de beplating zoals die hier wordt toegepast is ‘double anodizing’. Dit is een proces waarbij de plaat eerst gepolijst wordt, vervolgens wordt er een patroon weggebeitst en tenslotte wordt het gehele paneel geanodiseerd. Het effect is dat er glimmende stippen op een matte achter-grond ontstaan”.

Sorba is een bedrijf dat zich richt op de engineering van projec-ten in de utiliteitsbouw en infrastructuur. Men is verantwoordelijk voor het gehele traject van engineering, productie, levering en montage. “Met name ligt bij de engineering onze toegevoegde waarde. Voor dit project hebben wij een 3D model gemaakt om alle aansluitingen op de diverse gevels goed in kaart te brengen. Iedere gevel helt namelijk voor- en dan weer achterover (hoek van circa 4 graden) gedurende 3 verdiepingen. En mede door-dat er ook een knik in het verticale vlak voorkomt, zijn er vele aansluitingen in de gevels die wij inzichtelijk hebben gemaakt in het 3D model”, zegt Lieverdink. ›

Een gebouw voor nu en de toekomst

Groene technologie voor de Blauwe PlaneetSchone energie met Solar en kozijnen

Met Schüco zet u een stap in de toekomst. Schüco Energy3 Buildings: gebouwen die energie besparen, winnen én managen. Naast de zeer effi ciënte en energiebesparende gevelelementen van het Schüco 2° systeem, zijn het de ProSol TF zonnepanelen in de gevel die ervoor zorgen dat het gebouw meer energie genereert dan verbruikt. Deze energie kan via het Schüco SmartNet direct worden gebruikt voor LED verlichting, automatisering, ventilatie, koeling en e-mobiliteit.

T o p k w a l i t e i t o p m a a t d o o r d u u r z a m e s a m e n w e r k i n g

Wuustwezeseweg 95

B-2990 Loenhout

T +32 3 690 04 40

F +32 3 690 04 41

E info@vorsselmans.be

www.vorsselmans.be

19

Mark Vorsselmans van Vorsselmans Ramen, Gevels en Solar uit het Belgische Loenhout, zegt over zijn aandeel in dit ambitieuze gebeuren: “In de zomer van 2005 zijn wij gevraagd door de aan-nemer om dit werk te bestuderen en om op basis van de toen beschikbare gegevens een voorstel uit te werken op technisch en budgettair vlak. Op basis van onze bijdrage in de DO-fase, zijn wij in het najaar van 2005 geselecteerd voor het bouwteam van dit project. Vanaf dat moment hebben wij de gevel verder ontwikkeld samen met opdrachtgever, aannemer en architect”. Vorsselmans realiseert de complete buitengevels van bouwdeel A – een toren met een hoogte van 70 meter. Daarnaast wordt de entreegevel van het atrium uitgevoerd in een aluminium vlies-

gevel, evenals de gevels ter plaatse van de parkeergarage. De commerciële ruimten worden gemonteerd in een zogenaamde geknikte vliesgevel. Ter plaatse van de terrassen van bouwdeel BCD wordt een glazen schuifwand geplaatst. Kort gezegd, al de rode gevels. Alle profielen die hier worden toegepast zijn projectspecifiek ontwikkeld. “De uitdaging zit in de kruising van de voorover –en achterover hellende gevel die zich manifesteert in een slanke kniklijn in de gevel. Al deze elementen worden vol-ledig geprefabriceerd inclusief beglazing in onze fabriek. Logis-tiek is het een hele uitdaging om de meer dan 800 verschillende elementen in de juiste volgorde met diepladers naar de bouw te transporteren. Vanaf voor- en achterover hellende hefsteigers worden alle elementen met behulp van een op maat gemaakt hijstoestel gemonteerd tegen de gevel”, zegt een bevlogen Vorsselmans. ❚

CalypsoCalypsoCalypso

Goede samenwerking leidt tot betere prestatiesOptimale efficiency en een hoog rende-ment: de gevelsystemen van Schüco bieden duidelijke voordelen qua investeringskosten en de rendabele exploitatie van gebouwen. Maar ook het gebruiksgemak neemt sterk toe gedurende de gehele levenscyclus, ook bij veranderend of gemengd gebruik. Door de innovatieve kozijn- en vliesgevelsystemen op maat aan te passen aan de wens van de architect, opdrachtgever en gebruiker, biedt het gebouw nog betere exploitatiemogelijkhe-den. De samenwerking tussen gevelbouwer Vorsselmans en systeemleverancier Schüco staat ook bij dit project in Rotterdam garant voor de hoogste mate van technische kwaliteit van het eindproduct. Dit ook gezien vanuit het feit dat voorbereiding en research bij deze innovatieve partner op het allerhoogste niveau wordt uitgevoerd. Wat staat is een gebouw dat zijn tijd zowel economisch als ecologisch ver vooruit is. En dat past wat ons betreft zeer goed in de ambities van de stad.

“Dit is een uniek woonconcept. Een project van grootse afmeting en uitstraling”

20

Systeembouwers ontwikkelen multifunctionele PV – modules voor Utrecht Centraal

Utrechtse perronkappen gaan energie opwekken

21

Utrecht Centraal

Opdrachtgevers en architecten vragen niet alleen steeds vaker om transpa-rante oppervlakken, ook de behoefte aan kwaliteit neemt toe. Gebogen gevels en daken van glas met zonnecellen: het is geen toekomstmuziek meer. BRS Building Systems en Sapa Building System geven het goede voorbeeld met de speciaal ontwikkelde, duurzame glazen PV – modules op de nieuwe perronoverkappingen van Utrecht Centraal Station.

KindertekeningHet Centraal Station van Utrecht wordt de komende jaren fors uitgebreid en daartoe bijna compleet herbouwd. Tussen 2010 en 2016 verrijst tussen Hoog Catharijne en het Jaarbeursplein de grootste OVT (Openbaar Vervoer Terminal) van Neder-land. De stationshal wordt vergroot tot aan het Jaarbeursplein, resulterend in een gigantische, golvende 'doos' van glas, staal en aluminium ter grootte van drie voetbalvelden – volgens het terminalcon-cept waar ontwerper Benthem Crouwel Architecten een patent op lijkt te hebben.Ook het aantal perrons op Utrecht Cen-traal wordt uitgebreid, en de perronkap-pen worden momenteel stap voor stap vervangen. Eind 2010 begon hoofd-aannemer Strukton Civiel Projecten in opdracht van ProRail met de plaatsing van de stalen dragers. Bovenop de dragers komen dakelementen van gebogen glas met daarin de PV – modules verwerkt. Deze modules zorgen niet alleen voor een

bijzondere lichtinval vanwege de variatie in de opstelling van de zonnecellen, maar gaan ook energie opwekken voor het gebruik van de roltrappen, de liften en de verlichting van het station – naar ver-wachting 85.000 Kwh per jaar. “Het was essentieel om tijdig met de verschillende projectpartijen om de tafel te gaan zitten”, zegt projectadviseur Frank Jansen van Sapa Building System. “Hoe eerder dat gebeurt, hoe beter het eindproduct”.

IntegraalBRS Building Systems werkte eerder voor ProRail aan glazen perronkappen met geïntegreerde PV – cellen. Dat mondde uit in een pilot voor het enkele jaren geleden gebouwde treinstation Utrecht Zuilen. BRS Building Systems – verantwoordelijk voor de levering, engineering en montage van het systeem - kreeg de opdracht om een duurzaam en functioneel perrondak te ontwikkelen voor Utrecht Centraal en ging in het voorjaar van 2010 aan de slag.

BRS Building Systems schakelde Sapa Building System in en samen ontwikkel-den ze in enkele maanden een integrale glazen dakmodule bestaande uit gelami-neerd glas met PV – cellen ertussen die koud gebogen worden in een aluminium profielsysteem. Samen met Sapa Building System werd ook een nieuw aluminium systeem ontwikkeld waarbij de profielen de glazen dakelementen integreren met de bekabeling. “De bekabeling is volledig weggewerkt in het speciaal ontwikkelde profielsysteem”, zegt Jansen. “Niet alleen het glas, ook de kappen zijn namelijk gebogen en dan is aluminium een zeer geschikt materiaal vanwege de buigbaar-heid”.

LichtreguleringBRS – directeur Peter Thun: “Geen enkele module is hetzelfde. Dat heeft te maken met het gekozen lichtspel van de architect”. De zonnecellen fungeren tevens als reguleringselement in de licht-doorlating en worden daarom in verschil-lende patronen aangebracht, afhankelijk van de lichtinval op de betreffende loca-tie. Daarbij gebruiken we koud gebogen glas. Thun legt uit: “Dat is glas dat op locatie gebogen wordt. In tegenstelling tot wat men misschien zou denken kan dat zowel met gelaagd glas, isolatieglas als met 'triple-glas', een nieuwe ontwik-keling met twee spouwen. ›

¾ Structural Glazing | structurele dak- en wandbeglazing

¾ Freeformglass® | koud-gebogen glasconstructies

¾ Steel Solutions | architectonische staalconstructies

Geïnteresseerd in de nieuwste ontwikkelingen met koud-gebogen glas? Bezoek ons dan op de GEVEL 2012, standnummer A014. www.brs.nl

BUILDING SYSTEMS

BRS maakt aRchitectuuR mogelijk!

Sorba Projects bekleedt CS UtrechtHet hele station van Utrecht wordt in een nieuw jasje gestoken. De opdracht voor de vernieuwing van de perronkappen van perrons 3, 4 en 5 is aan Strukton verstrekt. Sorba Projects uit Winterswijk neemt de bekleding van deze per-ronkappen voor rekening en heeft daarvoor zelfs een speciaal hijsmechanisme ontwikkeld. “De architect heeft voor de perronkappen gekromde panelen bedacht, die min of meer lijken op de vorm van een vliegtuigvleugel”, vertelt Roeland Burgers van Sorba Projects. “We bekleden de staalconstructie met zogeheten ACM Alpolic beplatingen, die incidenteel beloopbaar moeten zijn in verband met onder andere reiniging en inspecties. Mede door de slimme engineering en de geraffineerde uistraling van het materiaal hebben we deze opdracht verkregen. Opvallend zijn de strakke (dak- en plafond)panelen en de (deels rondgewalste) uit aluminium extrusie geproduceerde neusprofielen”. Sorba heeft de perronkappen op perron 4 en 5 reeds geplaatst en start begin 2012 met perron 3. “De uitdaging zit hem enerzijds in het feit dat de vorm van de drie perrons met een lengte van 144 meter aan de noordzijde en 98 meter aan de zuidzijde (ertussen ligt de Openbaar Vervoer Terminal) niet identiek is. Aan de andere kant brengt het werken op en boven het spoor ook de nodige uitdagingen met zich mee en dan met name op het gebied van de afstemming met alle betrok-ken partijen, waaronder ook spoorbeheer in verband met een aangepaste dienstregeling. De onderpanelen zijn vanaf het perron gemonteerd, terwijl de bovenpanelen vanaf een door Strukton beschikbaar gestelde wagon zijn gemonteerd. Aangezien de panelen niet met louter mankracht zijn te plaatsen, hebben we tevens een speciaal hijsgereedschap ontwikkeld voorzien van een kantelmechanisme, zodat we de panelen snel en veilig kunnen monteren”. Behalve de bekleding van de perrons 3, 4 en 5 draagt Sorba Projects ook zorg voor de aansluitingen van de perronkappen van de perrons 6, 7 en 8 op de Openbaar Vervoer Terminal. Daarnaast is Sorba Projects momenteel ook actief op onder andere de centraal stations van Arnhem en Den Haag.

23

OPDRACHTGEVER ProRailONTwERP PERRONKAPPEN Benthem Crouwel ArchitectenUITVOERING PERRONKAPPEN Strukton Civiel ProjectenBEKLEDING PERRONKAPPEN Sorba ProjectsONDERAANNEMER DAKEN MET PV-MODULES BRS Building Systems (toeleverancier Sapa Building System)OPPERVLAK TOTAAL 3850m² (1520 modules; 40.000 polykristallijn cellen; glasopbouw gelaagd, 2 x 5 mm)OPLEVERDATUM 2012

Bouwinfo

Ook op het gebied van klimatologie, akoestiek en brandwerendheid kan koud gebogen glas aan alle eisen voldoen. Wij hebben het bijvoorbeeld ook toege-past in de kap van station Amsterdam Sloterdijk – Hemboog en die van het busstation aan de IJ – zijde van Amster-dam Centraal. Het is een product op architectonisch niveau dat ook nog eens functioneel en duurzaam kan worden aangewend. Dat zie je hier in Utrecht.

Utrecht CentraalUtrecht Centraal

Het is esthetisch verantwoord en werkt op alle niveaus, met behoud van optische kwaliteiten”. Jansen zegt: “Wij heb-ben voor de perronkappen op Utrecht Centraal zelfs geadviseerd in het kader van de omvormers voor de doorgifte van de opgewekte energie naar het elektrici-teitsnet. Zo'n hoogwaardige benadering is alleen mogelijk binnen een project van deze omvang”. ❚

24

Groene gevel siert afvalverwerkingsbedrijf

Moderne toegangen completeren nieuwbouwDe Afvalstoffendienst Den Bosch heeft sinds maart 2011 een nieuw onderkomen met onder andere kantoren, afvalover-slag, een biomassacentrale en werkplaatsen. B&G Hekwerk ontwierp en monteerde de toegangspartijen. Hiernaast bracht de hekwerkproducent de staalbouwmatten voor de gevelbeplanting aan. Van Helvoirt Groenprojecten plaatste hier 2.400 vierkante meter aan groen. Zowel de medewerkers van de Afvalstoffendienst als de vogels en de insecten plukken daar letterlijk en figuurlijk de vruchten van.

De trapeziumvormige schuifpoort, waardoor vrachtwagens naar binnen rijden, is volgens Hennie Zonneveld van B&G Hekwerk een architectonisch hoogstandje en puur maatwerk. “De poort is twaalf meter breed en ruim tweeënhalve meter hoog en schuift volledig in een betonnen wand”, zegt Hennie Zonneveld van B&G Hekwerk. “We hebben de schuifdeurconstructie eerst gemaakt, waarna de cortenstaal bekleding ertegen is geplaatst. Samen met de overige schuifpoorten en slagbomen zorgt deze poort voor de complete toegangscontrole van alle in- en uitritten van afvalstoffen in Den Bosch”.

Groene gevelsHet terrein van de Afvalstoffendienst is 600 meter lang. Het 50.000 vierkante meter terrein biedt plaats aan bebouwing van

25

Afvalstoffendienst Den Bosch

450 meter lang. Het gebouwencomplex is gedeeltelijk bekleed met gevouwen staalplaten en een deel is voorzien van bouw-staalmatten met klimplanten. Dit geheel staat op een een plint van roestbeton. B&G Hekwerk maakte samen met Bouwgroep Moonen uit Breda het architectonisch ontwerp van de groene gevels en dacht mee over de bevestiging van de gevelbeplan-ting. “De aannemer heeft bij het maken van de gevels direct al draadeinden aan de achterliggende stalen sandwichconstructie bevestigd, zodat wij de bouwstaalmatten die de begroeiing leiden, eenvoudig en snel konden aanbrengen”, zegt Hennie Zonneveld van B&G Hekwerk. “Zo hoefden we achteraf geen gaten meer te boren. Dat scheelde aanzienlijk in tijd en kosten”. Na het plaatsen van de bouwstaalmatten kon Van Helvoirt Groenprojecten aan de slag. Zij engineerden de beplanting van de groene gevels. Volgens Ruud Kempen van Van Helvoirt Groenprojecten was het de bedoeling om een natuurlijke sfeer te creëren en het gebouw visueel te linken aan de omgeving met de Maas en groene uiterwaarden. “We kozen voor bio diverse beplanting met een robuuste uitstraling; geen glad gestileerde groene gevel. Bio divers wil zeggen dat de plan-ten interessant zijn voor insecten, waaronder bijen, en vogels. Door het natuurlijk karakter kunnen vogels gaan nestelen in de begroeiing. Ook de medewerkers van de Afvalstoffendienst plukken letterlijk en figuurlijk de vruchten van de beplanting. Op het maaiveld hebben we namelijk gekozen voor bramen- en frambozenklimplanten”. ›