NU

MM

ER

690

JAA

RG

AN

G 6

3 M

AA

Rt

20

11

Vaktijdschrift oVer geVels & dakenJaargang 9 I nummer 1

maart 2012

NU

MM

ER

690

JAA

RG

AN

G 6

3 M

AA

Rt

20

11

Jaargang 9 numm

er 1 maart 2012

IntervIew wubbo ockels

thema Beton

hoofdkantoor van desIgnstudIo PIet boon

jan Benthem oVer de geVelBranche

filmuseumeYe aan het ij

In samenwerking met:In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

Mosa Glasgroothandel BV Newtonweg 15, 6101 WX Echt tel. +31 (0)475 - 43 04 02

www.mosaglas.com

OP WEG NAAR DUURZAMER BOUWEN

We inspire at www.duco.eu

DucoSun Cubic / Architecturale Zonwering

EVER

Y B

UIL

DIN

G N

EED

S D

UC

OHet DucoSun Cubic zonweringsysteem staat in voor een

optimaal evenwicht tussen maximaal daglicht en minimale

zonnehitte. Het is verkrijgbaar met vaste of met elektrisch

verstelbare lamellen. De rechthoekige vorm van de ‘Cubic’

lamellen zorgt voor een bijzonder strak design.

info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67

14072009_DUCO_Gevelbouw.indd 8 25/10/11 13:03

Voor de kwaliteitvan hang-en sluitwerk eenster-aanduiding volgens nen 5089:

Tegen inbraak eenklasse voor ramenen deuren volgensnen 5096:

SKG

SKG

SKG

bezoekadresNieuwe Kanaal 9-f6709 pa Wageningen

postadrespostbus 3626700 aj Wageningen

t 0317 - 421 720f 0317 - 421 677e info@skg.nli www.skg.nl

Stichting Kwaliteit Gevelbouwskg is erkende attestering- en certificatieinstellingvoor de afgifte van het komo (attest-met-) Product -certificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunst-stof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk� branddeuren � ventilatieroosters � veiligheids -beglazing en structureel gelijmde beglazing � metalengevelbekleding systemen en panelen � lijmen voorpanelen � e.a.

skg is testinstituut voor: � water en winddichtheidvan metalen- en kunststof gevelelementen � inbraak -werendheid van metalen en kunststof gevelelementen� inbraak werende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkte-eigenschappen � e.a.

skg is notified body voor: � de ce-markering � deafgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor allehierboven genoemde producten in de gevelbouw(nb-nr.: 0960)

Kwaliteitsramen FabrikantramenstadCertificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc SKG

2

skg is lid van eotavoor het opstellenvan de eta voor dece-markering.

skg is partner vanskh en shr in cb&v.

skg is geaccrediteerd voor:* Productcertificatie en attestering* Managementsysteemcertificatie

(iso 9001/vca)* Laboratoriumactiviteiten

Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skghet komo keurmerk. De kwaliteit van inbraak-werende ramen en deuren herkent u aan deklasseaanduiding volgens nen 5096. komo ismaatgevend voor de bouw.

GB74 12-2010 Binnenwerk_Marc:Opmaak 1 17-12-10 15:11 Pagina 56

11130101_skg.indd 1 19-04-2011 11:10:30

5

Kansen voor vernIeuwIng

echt als een verrassing komt het niet, maar volgens het Centraal

Planbureau (CPB) zit nederland wederom officieel in een eco-

nomische recessie. Dat houdt volgens het CPB de eerste twee

kwartalen van dit jaar nog aan.

gelukkig is het in de gevelbranche zo slecht nog niet gesteld.

als ik met de woorden van begenadigd architect Jan Benthem

mag spreken (die verderop in dit blad zijn licht laat schijnen op de

gevelbranche) liggen er juist in economisch slechte tijden kansen

voor vernieuwing. Laten we de veranderingen in de markt zien als de

nieuwe werkelijkheid. De branche en eigenlijk iedereen is veel beter

af als we stoppen met praten over een crisis. Bij deze. Zoals verderop

ook te lezen is de beurs geveL 2012 weer achter de rug. Met een

nagenoeg stabiel bezoekersaantal kijkt de organisatie positief terug

op deze editie. geveL kan inmiddels worden gezien als een vast plat-

form voor de branche. noteer de volgende editie van geveL alvast in

uw agenda: van woensdag 22 tot en met vrijdag 24 januari 2014.

In deze uitgave besteden we ook aandacht aan het onderhoud

van de gevel. wist u dat de gevel gemiddeld 25 procent van de

stichtingskosten van een gebouw in beslag neemt, terwijl van

het totaal onderhoudsbudget maar 4 procent aan de gevel wordt

besteed? volgens sven Brinkman van neroQom een ‘schande’.

Lees alles over het professioneel reinigen en conserveren van een

gevel verderop in deze editie van gevelbouw.

wij wensen u veel leesplezier!

Roel van Gils

voorwoord

interViewjan Benthem over de gevelbranche 08

filmuseum, eYe aan het ij 10hoofdkantoor van designstudio Piet Boon 14

interViewwubbo ockels 20

advertorial neroQom BV 24

Vmrg Pagina'sslim bouwen met slimbouwen® 26meesterstuk mr. Bettina hertstein 29all-in-one façade 30column green inspirations 32column Bert lieverse 33romazo-Projecten 34lezing deense toparchitect Bjarke ingels 37Visitekaartjes 38innovatoren Venlo 40amicitia 44

1008

2014

vaktijdschrift over gevels en daken

Jaargang 9 | maart 2012verschijnt 6 x per jaarIssn 1572-1310

Uitgever

schatbeurderlaan 6Postbus 249, 6000 ae weertt +31 (0)495 450095f +31 (0)495 521335e info@louwersuitgevers.nlw www.louwersuitgevers.nl

Redactie adresschatbeurderlaan 6Postbus 249, 6000 ae weertt +31 (0)495 450095f +31 (0)495 521335e gevelbouw@louwersuitgevers.nlw www.gevelbouw.info

RedacteurenPatricia van der beek, Martijn van den bouwhuijsen, tjerk van duinen, roel van gils

Eindredactieroel van gils

Bladmanagementtim van lieshout:e t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl

SecretariaatManuela depenbrock

Advertentiesonline aanleveren:http://ftp2.louwersuitgevers.nlusername: gevelbouw, wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 ae weert, nederlandt +31 (0)495 450095e info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs€ 63,- per jaar excl. btw Ing 41 71 65t.n.v. louwers uitgeversorganisatie bvo.v.v. gevelbouw.Informatie over abonnementen:t +31 (0)495 450095

Adreswijzigingenschriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 ae weert, nederland

OpzeggingenIndien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op zegging is ontvangen, wordt het abon-nement auto matisch met een jaar verlengd.

Doelgroepgevelbouw is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdracht-gevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. de vMrg is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.

Vormgeving/Art Directionlogo reclame- ontwerpbureau bve info@logobv.nlvalerie berben

niets uit deze uitgave mag worden over genomen of ver menig vuldigd zon-der uitdruk kelijke toestemming van de uitgever en zon der bronvermelding. hoewel dit blad op zorg vuldige wijze en naar beste weten is samen gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig heid van de informatie. Zij aan vaar den dan ook geen enkele aansprake lijkheid voor schade, van wel ke aard ook, die het gevolg is van hande lingen en/of beslis singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

7

advertorial alcoa 49advertorial accsys 51

thema Beton duurzaamheid krijgt vorm met prefab beton 52architectonisch sierbeton brengt leven in de brouwerij 54

journaal 58

advertorial duco, Ventilation & sun control 63Vakbeurs gevel 2012 64advertorial ergon nederland 66advertorial renson® 67advertorial afs-i en euramax 68

wie doet wat 71

InhoudN

UM

ME

R 6

90

JAA

RG

AN

G 6

3 M

AA

RT

20

11

VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKENJaargang 9 I nummer 1

maart 2012

NU

MM

ER

690

JAA

RG

AN

G 6

3 M

AA

RT

20

11

Jaargang 9 numm

er 1 maart 2012

INTERVIEW WUBBO OCKELS

THEMA BETON

HOOFDKANTOOR VAN DESIGNSTUDIO PIET BOON

JAN BENTHEM OVER DE GEVELBRANCHE

FILMUSEUMEYE AAN HET IJ

In samenwerking met:In samenwerking met:In samenwerking met:

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Vereniging Metalen Ramen Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche

cover: filmmuseum amsterdam Beeld: sorba Projects Bedrijf: sorba Projects

maart 2012

5258

2664

“Door de verregaande mechanisatie en computer-

gestuurde fabricage komen er steeds meer, en andere

materialen beschikbaar voor gebruik in gevels.”

8

interiew jan Benthem

Jan Benthem over de gevelbranchehet gaat slecht in de bouw. de voor-spellingen voor de komende jaren zijn ook weinig geruststellend. toch ziet jan Benthem van Benthem crouwel architekten juist in een slechte markt-situatie kansen. Vooral voor de gevel-branche. “Voorbeelden te over van gebouwen die een gedaanteverwis-seling ondergaan door het vervangen van de buitenschil. daar valt immers veel te winnen op het gebied van uit-straling en efficiency.”

volgens Jan benthem zijn veel ‘oude’ ge-bouwen energietechnisch verouderd. “bij het ontwerp is indertijd niet goed nage-dacht over hoe een gevel kan bijdragen in de energiebehoefte. daar liggen de kan-sen voor de gevelbouwers. Zeker in de huidige marktsituatie.” over trends denkt Jan benthem volgens eigen zeggen niet zoveel na. “In elk ontwerp probeer ik een balans te vinden tussen de esthetica van een gevel en het feit dat een gevel zo in-telligent mogelijk gebruik kan maken van zon en warmte. Je ziet dat in de gevel-branche voortdurend nieuwe technieken

9

interiew jan Benthem

worden uitgevonden, de klimaatgevel is daar een mooi voorbeeld van. de komst van dergelijke nieuwe systemen met spe-cifieke uitstraling is voor ons ontwerpers uitermate interessant.”

Interactieve gevelbenthem ziet het gevelbeeld in de nabije toekomst veranderen. “we gaan meer en meer over op interactieve gevels. ge-vels waar beweging in zit. Zo hebben we bij het poppodium Ziggodome in am-sterdam meer dan 120.000 led-lampjes verwerkt in de gevel. Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel. Ze vormen een scherm van 90 bij 30 meter. de popzaal is ‘niet meer’ dan een zwarte doos van 90 bij 90 me-ter en 30 meter hoog met een geluid- en lichtdichte gevel. er is grote aandacht besteed aan de akoestiek. buiten het pand is niets te horen van wat er zich binnen afspeelt. toch gunnen we om-standers letterlijk een blik op het podium via het immense led-scherm.”

Kruisbestuivingbenthem is een rasoptimist. “Ik zie het nooit somber in. ook in slechte tijden lig-gen er kansen. Zeker voor vernieuwing. door de verregaande mechanisatie en computergestuurde fabricage komen er steeds meer, en andere materialen beschikbaar voor gebruik in gevels. en dat allemaal dankzij kruisbestuiving tus-sen verschillende industrieën. Zo heb-ben we voor een nieuw winkelcentrum met parkeergarage in koblenz, het fo-rum Mittelrhein am Zentralplatz, gebruik gemaakt van de kennis en kunde van de auto-industrie. de aluminium panelen van de gevel geven het pand een natuur-lijke uitstraling, als zijnde een bos. de panelen zijn gefabriceerd bij een autofa-brikant, zijn groen van kleur en deels licht doorlatend dankzij de open structuur. wie niet beter weet, ziet de bovenlaag als een natuurlijke begroeiing. een ander voorbeeld is de gevel van de uitbreiding van het stedelijk Museum in amsterdam.

foto lInker PagInaJan bentem

foto lInks benedenstedelijk Museum

foto rechts beneden Ziggo dome

hier is gebruik gemaakt van technieken uit de scheepsbouw. de panelen van de ‘beruchte badkuip’ bestaan namelijk uit een combinatie van aramidevezel met een koolstofvezel, en zijn vrijwel naad-loos met elkaar verbonden over een lengte van 90 meter. gebruikelijk in de scheepsbouw, exceptioneel in de gevel-bouw.”

volgens benthem neemt die kruisbestui-ving de komende jaren een steeds grote-re vlucht en dat geeft ontwerpers steeds meer nieuwe mogelijkheden. ❚

10

filmmuseum

EYE aan het IJ

op donderdag 5 april 2012 opent eYe, het nieuwe filmmuseum, zijn deuren voor het publiek. het bijzondere gebouw aan de noordoever van het ij in amsterdam is het ontwerp van delugan meissl associated architects uit wenen, bekend van onder meer het fantastische ontwerp van het Porsche museum in stuttgart. ›

Tekst: Roel van GilsBeeld: Sorba Projects

11

filmmuseum

"De architect heeft met de beplating een mozaïekachtige uitstraling weten te bewerkstelligen. Toch zijn er maar twee verschillende panelen gebruikt"

Engineering, ontwerp, produktie en montage

Uw partner in complete gevels en gevelbekleding!

Sorba Projects BV - Postbus 18 - 7100 AA Winterswijk - T 0543 - 546700 - www.sorba.nl

advertentie jaarg8 nr6c.indd 1 15-2-2012 10:02:16

13

het nieuwe onderkomen van eYe film Instituut nederland biedt ruimte aan onder andere vier filmzalen (640 stoelen), een 1.200 m2 grote tentoonstellingsruimte en de ‘basement’, waar de be-zoeker interactief door de gedigitaliseerde collectie van eYe kan struinen. In de museumwinkel is een breed assortiment aan film-gerelateerde producten te vinden en het café-restaurant, met terras op het zuiden, biedt prachtig uitzicht over het IJ.het nieuwe gebouw stelt eYe in de gelegenheid zich als he-dendaags filmmuseum aan een groot publiek te presenteren. het is het enige museum in nederland dat zich exclusief richt op film en bewegend beeld en film toont als kunst, vermaak, cultureel erfgoed en informatiedrager.

Gezichtsbedrogsorba Projects bv werd als gevelbouwer al in een vroeg sta-dium gevraagd zitting te nemen in het bouwteam om mee te denken over de uitvoering van het ontwerp. “voor de daad-werkelijke uitvoering is onze bijdrage omgezet in een onder-aannemingcontract bij de hoofdaannemer bouwbedrijf M.J. de nijs,” vertelt projectleider renko landeweerd van sorba. “wij zijn verantwoordelijk voor de beplating van het dak en de gevel, de glazen puien en de vliesgevel; op het stucwerk na, in feite de gehele buitenschil.” sorba heeft in totaal zo’n 10.000 m2 alpolic beplatingen geleverd voor het filmmuseum in een opval-lend repeterend patroon en in een speciale kleur. alpolic is een Japans fabricaat aluminium composiet beplating die zich vol-gens landeweerd onderscheidt in vlakheid, kleurechtheid en de kwaliteit van de coating. dit is één van de vele materialen die sorba voor haar projecten toepast. “op het dak is geko-zen voor vlakke alpolic platen met een dikte van zes millimeter, die in het zicht zijn geschroefd. op de gevel zijn de casset-tepanelen vier millimeter dik alpolic in de naad geschroefd. de architect heeft met de beplating een mozaïekachtige uitstraling weten te bewerkstelligen. toch zijn er maar twee verschillende panelen gebruikt. wie de gevel aandachtig bekijkt, ziet namelijk een bepaald basispatroon. negentien panelen vormen samen het basispatroon, een zeshoek, bestaande uit zestien trapezi-umvormige panelen en drie ruitvormige panelen. dat basispa-troon wordt telkens zestig graden gekanteld. na zes vlakken staat de zeshoek weer rechtop. het lijkt dus een wildverband, maar is het uiteindelijk niet. gezichtsbedrog.”

Dakleerom het beoogde resultaat te bereiken, was het volgens lande-weerd een vereiste om de panelen op de millimeter nauwkeurig te monteren. “we hebben een aluminium raster op het dak en de gevel geplaatst waarop de panelen bevestigd konden wor-den. de bevestigingspunten waren dus een vast gegeven. er zat slechts een halve millimeter speling op het pasgat. ook weer noodzakelijk om de naden (acht millimeter op het dak en twaalf

millimeter op de gevel) strak te houden. de montage van de ge-vels heeft ongeveer een jaar geduurd.” bijzonder is tevens het feit dat de platen en de profielen door het dakleer heen op de houtskeletbouw onderconstructie zijn geschroefd. “we hebben in het voortraject veel overleg gepleegd met de dakdekker en le-verancier van het dakleer, die normaal gesproken niet echt vrolijk worden van tienduizenden schroeven door het leer.”

Gestapeldsorba is behalve voor de beplating zoals gezegd ook ver-antwoordelijk voor de 1.000 m2 glazen gevel, bestaande uit diverse uitvoeringen vliesgevels, zowel in aluminium als staal. “de moeilijkheid hierin zat hem in het feit dat één van de gevels 25 graden naar buiten helt en we bij een andere gevel te ma-ken hadden met ‘gestapelde’ ruiten tot circa 750 kilogram per stuk. aanvankelijk was het idee van de architect om voor de vliesgevel ruiten te gebruiken van zeven meter hoog. dat plan is omgebogen naar twee ‘gestapelde’ ruiten. om toch zoveel mogelijk het oorspronkelijke idee te benaderen, is gekozen om de ruiten te stapelen zonder afdragende regel en te werken met vulblokjes en een kitnaad.”

eYe opent zijn deuren op donderdag 5 april 2012 met de ope-ningstentoonstelling found footage: cinema exposed. de tentoonstelling laat zien hoe makers nieuwe werken creëren door gebruik te maken van gevonden bewegend beeld. bij de tentoonstelling hoort een begeleidend filmprogramma, waarin werk is opgenomen van belangrijke found footage-kunstenaars als gustav deutsch, Péter forgács en harun farocki. eYe is straks zeven dagen per week geopend, van 's ochtends 10.00 tot 's nachts 01.00 (weekends 02.00). ❚

filmmuseum

14

Piet Boon

Het Bos Oostzaanis spraakmakend met ‘basic’ materialen

Het Bos Oostzaanis spraakmakend met ‘basic’ materialenwie aan de noordzijde van amsterdam de coentunnel uitrijdt, wordt direct ‘gepakt’ door het Bos oostzaan, vier multi-functionele kantoorgebouwen in dezelfde architectuurstijl met op de kop het hoofdkantoor van designstudio Piet Boon. de luxueuze uitstraling van de gevel doet in eerste instantie niet denken aan geïndustrialiseerde gevelproducten. niets blijkt minder waar.

tekst: roel van gilsBeeld: Piet boon

15

Piet boon en aart-Jan van der Meijden van trespa International raakten op enig moment op een beurs in new York met elkaar aan de praat. “Piet vertelde over zijn plannen voor de bouw van een nieuw hoofdkantoor,” vertelt van der Meijden. “hij raakte geïnspireerd door de trespa panelen, vanwege de samenstelling en het duurzame karakter. een trespa paneel bestaat namelijk voor zeventig procent uit houtvezels waarin in feite kooldioxide is opgeslagen. het is eigenlijk een veredeld hardhout.” trespa International was op dat moment ook volop met kingspan duurzame bouwsystemen in gesprek voor de ontwikkeling van een nieuw type gevelsysteem genaamd benchmark fa-çade systems. eén en één maakt twee.

Architecturale façadedat Piet boon gecharmeerd is van een industriële omgeving is een publiek ge-heim. “de gewenste industriële esthetica is prima met onze sandwichpanelen te bewerkstelligen,” zegt frank donkers, managing director benelux van kings-pan duurzame bouwsystemen uit tiel. “Piet wist echter niet dat de benchmark sandwichpanelen ook als achtercon-structie kunnen fungeren, waarbij vrije-lijk een architecturale façade gekozen kan worden, het kingspan benchmark facadesysteem. dat gaf de architect de mogelijkheid om de door Piet gewenste

luxueuze uitstraling van de gevel op be-taalbare wijze te realiseren,” bevestigt donkers. kingspan vindt met zijn geïso-leerde paneelsystemen zijn oorsprong in de bouw van bedrijfsgebouwen en distributiecentra. “vanwege de logistieke voordelen dat een geprefabriceerd pa-neelsysteem met zich meebrengt (kwa-liteit, bouwsnelheid), bestaat er steeds meer interesse vanuit andere sectoren. Zeker nu de aanvankelijke beperking van een sandwichgevel met het benchmark facadesysteem en trespa gevelbeplating volledig wordt weggevaagd. architecten worden voortaan in hun ontwerpvrijheid niet meer geremd.” benchmark façade systems opent de deur naar de ‘hoog-bouw’ van de markt, zoals kantoren, appartementen, flats en dergelijke.

Gepuzzelcepezed architecten uit delft heeft in over-leg met Piet boon gekozen voor een spe-cifieke print op de trespa panelen. “we hebben gebruik gemaakt van de zogehe-ten ‘dual printing’ -technologie,” vervolgt van der Meijden. “de panelen zijn voorzien van twee specifieke zeefdrukken, in een diepgrijze en zwarte tint met een bloem-achtig motief. In feite een uitvergroot stuk kant.” het patroon op de gevelpanelen is zodanig uitgedokterd dat het ook mooi doorloopt over de hoogte van het gebouw en om de hoeken heen. ›

Piet Boon

“Dankzij het specifieke Benchmark facade-

systeem kan op een efficiënte manier met

geïndustrialiseerde gevelproducten worden

gebouwd, waarbij een grote keuzevrijheid

bestaat voor de invulling van de buitenschil.”

foto bovenPiet Boon en Kees Havik

foto lInksDe Trespa-panelen zijn voorzien van

specifieke zeefdrukken

I

ATURNINGPOINTNBUILDINGDESIGN

www.kingspanbenchmark.nlKINGSPAN FAÇADE SYSTEMS

Pro Build Noord-Holland BV realiseerde de nieuwbouw voor

PIET BOON STUDIO.

Piet Boon en Kees Havik

Van IJsendijkstraat 383 1442 LB PURMERENDT: 0299 - 42 25 62

Het pand in aanbouw

info@probuild.nl www.probuild.nl

Het gerealiseerde pand met de Trespa gevels

Pro Build van ontwerp tot turnkey oplevering

12130121_probuild.indd 1 29-02-12 10:05

17

Piet Boon

volgens de architect en Piet boon ‘een behoorlijk gepuzzel’ om met slechts twee verschillende motiefplaten, die te-vens ondersteboven worden toegepast, te voorkomen dat er teveel herhaling op-treedt. het resultaat is een strakke gevel, waarbij een dicht gevelpaneel en een raamopening elkaar continu afwisselen. deze combinatie is steeds twee meter breed en doorlopend van maaiveld tot dakrand.

Slim en efficiënt als hoofdaannemer was Pro build noord-holland bv nauw betrokken bij de ontwik-keling van het nieuwe complex. “In princi-pe kunnen wij als bouwbedrijf een gebouw volledig turnkey opleveren, maar dat was in dit geval natuurlijk niet nodig,” aldus kees havik van Pro build noord-holland bv. “Piet boon heeft de inrichting logischer-wijs voor eigen rekening genomen. In het aanbestedingstraject kwam Pro build met

de aantrekkelijkste aanbieding voor het casco opleveren van het nieuwe

complex. “op basis van de ontwerptekening

van cepezed archi-

tecten hebben wij de werktekeningen ge-maakt. trespa International en kingspan duurzame bouwsystemen schoven uiter-aard al in een vroeg stadium aan tafel.”In oktober 2009 is Pro build gestart met de bouw, eind augustus 2010 werd het complex al casco opgeleverd. “grote voordeel van het kingspan benchmark facadesysteem is de korte verwerkingstijd. de panelen werden stuk voor stuk (twaalf meter hoog; een meter breed) met een kraan tegen de staalconstructie geplaatst. en dat over een lengte van zestig meter. een uiterst precisiewerkje, aangezien de panelen allemaal exact even groot zijn. de staalconstructeur kon zich een tolerantie van slechts vijf millimeter veroorloven (over de totale lengte!), daar waar normaliter vijf centimeter is toegestaan.”

Strakke huiddankzij het specifieke benchmark faca-desysteem kan op een efficiënte manier met geïndustrialiseerde gevelproducten worden gebouwd, waarbij een grote keuzevrijheid bestaat voor de invulling van de buitenschil. dat is volgens de architect slechts één kant van het ver-haal. ›

Ontwerp een nieuw Ritme om het onverwachte te creëren Fascinerende ritmes in vormen, lijnen en patronen maken het mogelijk een breed palet van emoties te

schilderen, die veranderen naarmate het licht over het oppervlak van een gevel speelt, en hier en daar

de nadruk leggen op een onverwacht patroon of een verrassende structuur.

Doordachte patronen zijn een genot voor het oog en dragen ertoe bij dat een gevel mensen ook emotioneel

raakt. Ritme geeft aanleiding tot een opwindende diversiteit aan mogelijkheden en leidt tot klassieke en

tijdloze ontwerpen die eeuwig meegaan. Voor nadere informatie kijk op: www.trespa.com

Voor persoonlijke patronen, denk Trespa

Trespa International B.V.Verkoop Nederland

Postbus 110, 6000 AC Weert

Wetering 20, 6002 SM Weert

Tel.: 31 (0) 495 458 850

Fax: 31 (0) 495 540 535

infonederland@trespa.com

www.trespa.com

adv_ritme2012_gevelbouw_230x297_N.indd 1 23-02-12 12:34

19

Piet Boon

“de gevel moet namelijk wel zodanig goed gedetailleerd zijn, dat het ook in de uitwerking een mooie gevel wordt. dit wordt bereikt door gevels te ontwerpen waarin panelen en kozijnen prachtig in één vlak liggen. aan deze strakheid ont-leent het gebouw voor een belangrijk deel zijn kracht.” om deze strakheid te be-werkstelligen, zijn er een specifieke alumi-nium bevestigingsprofielen ontwikkeld om de kozijnen en het pakket aan panelen (sandwichpaneel en trespa paneel) aan de buitenzijde in één vlak te laten liggen. dit, samen met speciale hoekprofielen zorgt ervoor dat er een strakke huid om het gebouw is gespannen.

kingspan duurzame bouwsystemen en trespa International gaan de komende periode intensief samenwerken om het

‘droog bouwen’ en vooral het nieuwe façadesysteem te promoten. Interna-tionaal. “In eerste instantie richten we ons op de benelux, groot-brittannië en frankrijk. de duurzaamheid van het pro-duct, de weersbestendigheid, de vlak-heid, kleurvastheid, de ontwerpvrijheid (talloze mogelijkheden in prints), een optimale isolatie én last but not least de snelle bouwmethode, spreken allemaal in het voordeel van het benchmark fa-çadesysteem.” dé ingrediënten voor een spraakmakend eindresultaat met ‘basic’ materialen. het levende bewijs staat in oostzaan. “een uniek referentieproject waarbij de creatieve visie van Piet boon en de geavanceerde mogelijkheden van het benchmark facadesysteem optimaal tot hun recht komen. de trend is gezet,” zo besluit donkers. ❚

foto bovenDe gevels en kozijnen liggen in één vlak

Fotografe Liesbet Goetschalckx van d'zign

20

Artikelnaam

20

interview wubbo ockels

“Ik ben een optimist”

wie eenmaal dat kleine bolletje aarde vanuit de ruimte heeft bekeken, weet hoe kwetsbaar we zijn. en hoe zuinig we moeten zijn op datzelfde bolletje. maar voorlopig lijken nog weinig mensen zich echt druk te maken over de opwarming van de aarde, het uitputten van fossiele brandstof of het verduurzamen van de samenleving. toch laat wubbo ockels, hoogleraar en voormalig ruim-tereiziger, zich niet uit het veld slaan. het wordt tijd dat er een nieuwe democratie tot stand komt waarbij de burger zelf het niet meer pikt dat we zijn overgeleverd aan de willekeur van de grote energieleveranciers.

Wubbo Ockels:

nederland loopt achter waar het gaat om ver-duurzaming, stelt ockels. “op de lijst van duur-zame europese landen komen we op de acht-tiende plaats. waar we wel uitstekend in scoren is de co2-uitstoot: daar staan we op de vierde plaats. nederland is gewoon een smerig land. Zo-lang er hier gepraat wordt over - en sterker nog: gebouwd wordt aan - kolen- en kerncentrales, zal dat niet veranderen. we hebben nog nauwelijks zonnepanelen en we lopen achter in het elektri-citeitsnetwerk. duurzaamheid gaat over de toe-komst. Zoals we het nu doen, gokken we op de shells en de gasunies. Ik denk niet dat dat een goede gok is. duitsland doet het in dat opzicht beter. daar sluiten ze kerncentrales en verbieden de bouw van nieuwe kolencentrales. tegelijker-tijd stimuleren ze de energieopwekking voor ei-gen gebruik.” “er ligt zoveel voor het oprapen”, vervolgt hij. “op bescheiden wijze laat de neder-landse bouw dat ook al zien. Maar dat zijn over het algemeen particuliere initiatieven en niet het gevolg van een brede overheidsvisie. er worden energieneutrale kantoren en huizen gebouwd. het kan dus wel. Maar het moet meer uit het hart komen, meer een modeverschijnsel worden.”

Terugverdientijdeen belangrijke sta-in-de-weg voor verduurza-ming is de terugverdientijd, aldus ockels. “een raar economisch denken dat niet past bij normaal consumptiegedrag. Je kijkt toch ook niet naar de terugverdientijd van een keuken of een auto. die is er helemaal niet. we moeten verduurzaming leuk gaan vinden. we moeten er trots op willen zijn dat we in een huis wonen dat weinig energie vraagt. dat gevoel, die gedachte is nog niet goed inge-burgerd in nederland.” en dat terwijl de natuurlijke energieopwekking bij wijze van spreken voor het grijpen ligt. we zouden als land aan de noordzee met windenergie net zo’n vooraanstaande positie

kunnen innemen als bijvoorbeeld saoedi-arabië met olie. een opvatting die ockels deelt: “de noordzee geeft veel mogelijkheden voor offshore wind. Maar je moet het dan wel samen doen met omliggende landen. als je kans ziet de velden met windmolens van de verschillende landen met el-kaar te verbinden, vang je altijd wel ergens wind. Maar daarnaast moet je nederland toch ook niet onderschatten als het gaat om zonne-energie. wij vangen op elke vierkante meter ongeveer de helft van de zon van de sahara. dat is heel veel. Je moet zorgen voor energieopvang in je eigen huis en die direct gebruiken, zodat je geen trans-portverlies hebt. we zouden bij wijze van spreken onze daken moeten volzetten. sterker nog; ik ver-zeker je dat dat binnen tien jaar ook echt gaat gebeuren. vanuit mijn kamer bij de tu delft kijk ik over een industrieterrein vol platte daken. die komen vol te liggen. want wie wil er geen gratis energie?”

Van onderopeen aantal (bouw)ondernemingen ziet het wel, de visionaire burger ook. en zelfs een aantal gemeen-ten ziet het. “er gebeuren van onderop al allerlei dingen. dat gaat zijn weg wel vinden. het is alleen jammer dat het allemaal wordt afgeremd door de overheid en de lobby van de grote energieleve-ranciers. dat heeft alles te maken met heersende belangen. we importeren momenteel al viermaal zoveel fossiele brandstof als we nodig hebben. alleen maar vanuit onze handelsgeest; omdat we de energierotonde van west-europa willen zijn. daar valt geld aan te verdienen, dus is het hele-maal niet interessant om juist voor minder gas of elektriciteit te gaan. Je elektrische auto thuis opla-den, met energie uit je zonnepanelen, is helemaal niet leuk voor shell. en als duitsland de bouw van een kolencentrale bij emden verbiedt, zijn we er als de kippen bij om delfzijl aan te bieden. ›

21

Artikelnaam

21

interview wubbo ockels

Bron: Bouwend Nederland

Vandaag automatische schuifdeuren besteld, in 6 werkdagen geleverd!

GEZE geeft vol gas! Al jarenlang rijden wij voorop met professionele producten, hele goede service en betrokken medewerkers.

En nu schakelen we door: GEZE presenteert u HET GEZE 6-DAGEN LEVERPROGRAMMA.

Snelheid alleen is niet voldoende. Bij racen draait het om focus, concentratie en het kiezen van de juiste versnelling. Alleen als alles

klopt kom je namelijk als ultieme winnaar over de Finish. GEZE heeft verstand van zaken. Niet voor niets staan wij binnen 6 dagen

als eerste bij de finish: inclusief uw automatische schuifdeuren. Kortom: GEZE gaat in de hoogste versnelling. Voor snelle bestellingen,

de snelste leveringen en nòg meer tevreden klanten.

BEWEGUNG MIT SYSTEM

GEZE Benelux B.V. | Leemkuil 1 | 5626 EA EINDHOVEN | www.gezebenelux.com

Deursluiters & beslag | Automatische deursystemen | RWA raam-en ventilatietechniek | Vluchtwegcontrole | Glas design

Het GeZe 6-dAGen LEVERPROGRAMMA

2011.0479_Adv_Sofort_Programma_tbv_Gevelbouw_230x297.indd 1 21-11-11 11:32

23

interview wubbo ockels

daar valt geld mee te verdienen.” ockels is mede-initiatiefnemer van ‘nederland 2050’, een stichting die ernaar streeft nederland in 2050 voor honderd procent schoon en duurzaam te maken. een prin-cipe waarmee eigenlijk iedereen het wel eens is. “elke nederlander heeft burgerrechten. het recht op onderwijs, op zorg, op vrije meningsuiting. een schone toekomst is een burgerrecht dat ook in dat rijtje thuishoort. Je hoeft het alleen maar te willen, er alleen maar gebruik van te maken. ‘een goed milieu begint bij jezelf’ is een misleidende gedachte, want het gaat om de grote stroom. een honderd procent schoon nederland moet je met z’n allen afdwingen. de vraag is alleen hoe je dat voor elkaar krijgt. en het lukt zeker niet als we het begrip democratie invullen met ‘het maakt toch allemaal niks uit’. wie zich wel engageert, wil iets doen. Maar tot dat abstractieniveau zijn we nog niet in staat. dat is teleurstellend.”

Bouw goed bezigde vraag is hoe de bouw in dit geheel staat. daarover is ockels niet somber. “de bouw is goed bezig. er zijn mensen die het wel zien. en er zijn al prachtige voorbeelden gerealiseerd. het zijn tot mijn verrassing ook niet alleen de archi-tecten en de grote bouwondernemingen die het begrijpen. Ik heb twee jaar geleden samen met de toenmalige minister van vroM, Jacqueline kramer, twee energieneutrale woningen in het friese kollum onthuld. het ene gebouwd door een groot bouwbedrijf, het andere door een plaat-selijke aannemer. beide lieten zien dat het kan, voor bijna dezelfde prijs. het is een kwestie van kennis en toegang tot de techniek. Ik herinner me trouwens van een paar jaar geleden ook een cam-pagne van bouwend nederland om de bestaande bouw om te turnen naar duurzame woningen. dit soort organisaties kan een sleutelrol spelen.” dat de bouw momenteel zware klappen krijgt van de economische situatie hoeft daarbij geen belem-mering te zijn, aldus ockels. Integendeel. “deze periode geeft ook bedenktijd. het is een kwestie van kansen zien. daarbij zou de regering er veel aan kunnen doen, maar ik merk er niks van of het verkeerde. dereguleren is het modewoord. Maar intussen lopen we aan de leiband van bedrijven die erbij gebaat zijn dat we fossiele brandstoffen blijven gebruiken. we houden elkaar voor de gek: we zijn een land van ‘tweedehands autohandela-ren’. en dat is een slechte houding om duurzaam-heid te realiseren.”

Energienet kan lichter hij vervolgt: “de netbeheerders hebben vastge-steld dat het energienet in nederland verzwaard moet worden. als ik dat hoor, breekt mijn klomp. het zou juist lichter kunnen als mensen de kans krijgen hun eigen energie te produceren. en vroe-ger of later gaat dat gebeuren. dan zitten we met

een te grote productie en wordt de afzet een pro-bleem. Met als gevolg dat energiebedrijven fail-liet gaan en de nederlandse regering wordt op-gezadeld met grote kolen- en kerncentrales die ontmanteld moeten worden. Met geld van de be-lastingbetaler.” In één adem waarschuwt ockels ook voor de problemen die de olieraffinaderijen in de toekomst met zich mee zullen brengen. de installaties zijn langzamerhand verouderd, maar niemand neemt het initiatief om ze op te ruimen. als voorbeeld noemt hij de canarische eilanden, waar de olieproductie vrijwel is gestaakt, waar duizenden mensen hun baan hebben verloren, waar sloppenwijken zijn ontstaan en waar nie-mand de viezigheid in de grond kan opruimen omdat dat te veel geld kost. en dat hebben ze niet. de oliemaatschappijen die deze raffinaderijen hebben gebouwd, maken nu megawinsten. dat soort taferelen staat ook nederland te wachten.

Kansen voor het oprapen en toch noemt hij zichzelf een optimist. “dat is moeilijker dan pessimist zijn”, geeft hij toe. “Zeker in de huidige economische situatie valt dat niet mee. Maar met pessimisme kun je niet winnen. en de kansen liggen voor het oprapen. Zoals de superbus. Ik kwam op het idee nadat ik alles bij elkaar negen uur in de trein van delft naar gronin-gen en vice versa had gezeten. een afstand van hooguit 200 km. Ik vind treinreizen en openbaar vervoer wel plezierig, want het geeft je de tijd om te werken. Maar de randvoorwaarden zijn wel snelheid, comfort, redelijk privé, duurzaam en niet vervuilend, en me afzetten in de buurt van waar ik wil zijn. Zo kwam ik tot het prototype van de superbus. Iedereen was meteen enthousiast: zo goed kan openbaar vervoer er dus uitzien tegen minder kosten dan de trein. nu is het een kwestie van ‘m verkopen, zieltjes winnen, de markt op. net zo lang tot mensen zeggen: dat willen wij ook. het grappige is dat er een enorme belang-stelling is uit het buitenland: dubai, washington, Japan, china. die bus komt er, daar ben ik van overtuigd. het heeft tijd nodig en we moeten ‘m nog verder uittesten. hou vol, de echte door-braak komt als je ’t kunt laten zien. dat geldt voor alle dingen die ik doe.” optimisme heeft hem ook geholpen nadat zijn in aanbouw zijnde schip, de ecolution, in de haven van groningen tot zinken werd gebracht. afgelopen mei kon hij uiteindelijk zijn eerste vaart maken van groningen naar rot-terdam en vervolgens naar scheveningen. “het was een feest”, zegt hij. “Mijn vrouw en ik hebben gehuild toen voor het eerst de zeilen omhoog gin-gen. Ik heb het schip samen met gerard dijkstra ontworpen, maar er zitten ook dingen in die ik zelf heb doorgedrukt. en als het dan allemaal re-ageert zoals je in je hoofd had, dan voelt dat met-een goed. ook dat is een voorbeeld van gewoon doorgaan.” ❚

daar valt geld mee te verdienen.” ockels is mede-initiatiefnemer van ‘nederland 2050’, een stichting die ernaar streeft nederland in 2050 voor honderd procent schoon en duurzaam te maken. een prin-cipe waarmee eigenlijk iedereen het wel eens is. “elke nederlander heeft burgerrechten. het recht op onderwijs, op zorg, op vrije meningsuiting. een schone toekomst is een burgerrecht dat ook in dat rijtje thuishoort. Je hoeft het alleen maar te willen, er alleen maar gebruik van te maken. ‘een goed milieu begint bij jezelf’ is een misleidende gedachte, want het gaat om de grote stroom. een honderd procent schoon nederland moet je met z’n allen afdwingen. de vraag is alleen hoe je dat voor elkaar krijgt. en het lukt zeker niet als we het begrip democratie invullen met ‘het maakt toch allemaal niks uit’. wie zich wel engageert, wil iets doen. Maar tot dat abstractieniveau zijn we nog niet in staat. dat is teleurstellend.”

Bouw goed bezigde vraag is hoe de bouw in dit geheel staat. daarover is ockels niet somber. “de bouw is goed bezig. er zijn mensen die het wel zien. en er zijn al prachtige voorbeelden gerealiseerd. het zijn tot mijn verrassing ook niet alleen de archi-tecten en de grote bouwondernemingen die het begrijpen. Ik heb twee jaar geleden samen met de toenmalige minister van vroM, Jacqueline kramer, twee energieneutrale woningen in het friese kollum onthuld. het ene gebouwd door een groot bouwbedrijf, het andere door een plaat-selijke aannemer. beide lieten zien dat het kan, voor bijna dezelfde prijs. het is een kwestie van kennis en toegang tot de techniek. Ik herinner me trouwens van een paar jaar geleden ook een cam-pagne van bouwend nederland om de bestaande bouw om te turnen naar duurzame woningen. dit soort organisaties kan een sleutelrol spelen.” dat de bouw momenteel zware klappen krijgt van de economische situatie hoeft daarbij geen belem-mering te zijn, aldus ockels. Integendeel. “deze periode geeft ook bedenktijd. het is een kwestie van kansen zien. daarbij zou de regering er veel aan kunnen doen, maar ik merk er niks van of het verkeerde. dereguleren is het modewoord. Maar intussen lopen we aan de leiband van bedrijven die erbij gebaat zijn dat we fossiele brandstoffen blijven gebruiken. we houden elkaar voor de gek: we zijn een land van ‘tweedehands autohandela-ren’. en dat is een slechte houding om duurzaam-heid te realiseren.”

Energienet kan lichter hij vervolgt: “de netbeheerders hebben vastge-steld dat het energienet in nederland verzwaard moet worden. als ik dat hoor, breekt mijn klomp. het zou juist lichter kunnen als mensen de kans krijgen hun eigen energie te produceren. en vroe-ger of later gaat dat gebeuren. dan zitten we met

een te grote productie en wordt de afzet een pro-bleem. Met als gevolg dat energiebedrijven fail-liet gaan en de nederlandse regering wordt op-gezadeld met grote kolen- en kerncentrales die ontmanteld moeten worden. Met geld van de be-lastingbetaler.” In één adem waarschuwt ockels ook voor de problemen die de olieraffinaderijen in de toekomst met zich mee zullen brengen. de installaties zijn langzamerhand verouderd, maar niemand neemt het initiatief om ze op te ruimen. als voorbeeld noemt hij de canarische eilanden, waar de olieproductie vrijwel is gestaakt, waar duizenden mensen hun baan hebben verloren, waar sloppenwijken zijn ontstaan en waar nie-mand de viezigheid in de grond kan opruimen omdat dat te veel geld kost. en dat hebben ze niet. de oliemaatschappijen die deze raffinaderijen hebben gebouwd, maken nu megawinsten. dat soort taferelen staat ook nederland te wachten.

Kansen voor het oprapen en toch noemt hij zichzelf een optimist. “dat is moeilijker dan pessimist zijn”, geeft hij toe. “Zeker in de huidige economische situatie valt dat niet mee. Maar met pessimisme kun je niet winnen. en de kansen liggen voor het oprapen. Zoals de superbus. Ik kwam op het idee nadat ik alles bij elkaar negen uur in de trein van delft naar gronin-gen en vice versa had gezeten. een afstand van hooguit 200 km. Ik vind treinreizen en openbaar vervoer wel plezierig, want het geeft je de tijd om te werken. Maar de randvoorwaarden zijn wel snelheid, comfort, redelijk privé, duurzaam en niet vervuilend, en me afzetten in de buurt van waar ik wil zijn. Zo kwam ik tot het prototype van de superbus. Iedereen was meteen enthousiast: zo goed kan openbaar vervoer er dus uitzien tegen minder kosten dan de trein. nu is het een kwestie van ‘m verkopen, zieltjes winnen, de markt op. net zo lang tot mensen zeggen: dat willen wij ook. het grappige is dat er een enorme belang-stelling is uit het buitenland: dubai, washington, Japan, china. die bus komt er, daar ben ik van overtuigd. het heeft tijd nodig en we moeten ‘m nog verder uittesten. hou vol, de echte door-braak komt als je ’t kunt laten zien. dat geldt voor alle dingen die ik doe.” optimisme heeft hem ook geholpen nadat zijn in aanbouw zijnde schip, de ecolution, in de haven van groningen tot zinken werd gebracht. afgelopen mei kon hij uiteindelijk zijn eerste vaart maken van groningen naar rot-terdam en vervolgens naar scheveningen. “het was een feest”, zegt hij. “Mijn vrouw en ik hebben gehuild toen voor het eerst de zeilen omhoog gin-gen. Ik heb het schip samen met gerard dijkstra ontworpen, maar er zitten ook dingen in die ik zelf heb doorgedrukt. en als het dan allemaal re-ageert zoals je in je hoofd had, dan voelt dat met-een goed. ook dat is een voorbeeld van gewoon doorgaan.” ❚