GD Varken juni 2012

jUni 2012

haPPY bite: speekselonderzoek als ‘rookmelder’verbetering drinkwaterkwaliteit blijft nodig

vrUchtbaarheid in de zomer: voorkom de nazomerdip

666666666666666666666666666666666666666666

varkenvarkenvarken

De gezondheidsdienst voor dieren

Uw varkens

hebben

ongewenst

bezoek

Ileitis, ook wel bekend als PIA, is helaas niet zo gemakkelijk herkenbaar als een olifant. Het effect van Ileitis is vooral zichtbaar in uw winst! Het richt schade aan in de dunne darm en resulteert - vaak onopgemerkt - in een hogere voederconversie, lagere groei en meer ongelijkheid. Tegen Ileitis gevaccineerde varkens kunnen ongestoord groeien waardoor u een optimaal resultaat behaalt.

Enterisol® Ileitis, Lawsonia intracellularis, geattenueerd levend vaccin voor varkens, lyofi lisaat en oplosmiddel voor orale suspensie. Indicatie: Actieve immunisatie van klinisch gezonde varkens van 3 weken leeftijd en ouder om de intestinale laesies veroorzaakt door Lawsonia intracellularis infectie te verminderen en om de variatie in groei en het verlies aan gewicht dat in verband gebracht wordt met de ziekte te verminderen. Onder veldcondities werd een verschil in gemiddelde dagelijkse groei tot 30 g/dag gezien voor gevaccineerde varkens in vergelijking met niet gevaccineerde varkens. Bescher-ming begint vanaf 3 weken na vaccinatie en houdt ten minste 17 weken aan. Contra-indicaties en bijwerkingen: Geen. Dosering: 2 ml orale suspensie per dier. Wachttijd: nul dagen. REG NL 10302, UDD. Meer info: Boehringer Ingelheim bv, Postbus 8037, 1802KA, Alkmaar, tel. 072-5662411, [email protected]

19052 BI adv Enterisol_216x293.indd 1 10-05-12 17:05

voo

rwo

ord

| INHoUd

05 Nieuws & tips

06 “PigMatch biedt zekerheid over de kwaliteit van je varkens”

09 Hoe verloopt een normaal geboorteproces?

10 Vruchtbaarheid in de zomer: voorkom de nazomerdip

11 Vraag & Antwoord

12 “Monsters nemen gaat een stuk gemakkelijker”

15 Monitoring

16 Verbetering drinkwater-kwaliteit blijft nodig

19 De stelling

21 Voorkom hittestress

22 Wijzigingen in antibiotica-beleid: De praktische gevol-gen voor de varkenshouderij

24 Buitenbeeld

CoLoFoNGD Varken is een officieel mededelingenblad van de GD | Uitgever GD Deventer

redactieAlfred van Lenthe, Theo Geudeke, Peter van der Wolf en Barbara Tempelmans Plat

eindredactie Eva Onis | redactieadres GD, Marketing & Communicatie, Postbus 9, 7400 AA

Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-66 04 05, [email protected], www.gddeventer.com

ProdUctie coördinatie Senefelder Misset Doetinchem | basisontwerP Fokko-Ontwerp

abonnementen GD Varken wordt gratis toegezonden aan relaties van de GD. Een jaarabonnement

(4 nummers) voor personen buiten de doelgroep kost € 15,25 (excl. BTW en verzendkosten)

advertenties PSH Mediasales, T. 026-750 18 00 | drUk Senefelder Misset Doetinchem

verschijnings freqUentie 4 keer per jaar | sUggesties Als u suggesties heeft voor dit

blad, dan verzoeken wij u deze door te geven aan [email protected]. Overname van

artikelen is toegestaan uitsluitend na toestemming van de uitgever.

issn: 1875-2594

adreswijzigingen: bel 0900 1770, kies 4 (10 cent/min.)

op donderdag 7 juni, vlak voordat deze gd varken op uw deurmat valt, neem ik deel aan de fietsactie big challenge. deze actie wordt georganiseerd door de varkenshouderij en houdt in dat ik -samen met 184 andere deelnemers uit de veehouderij- zo vaak mogelijk de alpe d’huzes ga beklimmen om geld in te zamelen voor de strijd tegen kanker. een mooie bijkomstigheid is dat wij de varkenssector tegelijkertijd op positieve wijze onder de aandacht kunnen brengen.

Maatschappelijke waardering voor de varkenshouderij wordt immers steeds belangrijker. Consumenten worden kritischer, zij verwachten dat u als varkenshouder kan aantonen dat u gezon-de dieren levert, vrij van salmonella en andere ziektekiemen. Openheid kan een hoop onrust wegnemen, we moeten dus vol trots laten zien dat we goed bezig zijn. Daarnaast is een transparante werkwijze noodzakelijk om vraag en aanbod in de varkensmarkt optimaal op elkaar af te stemmen. Op pagina 6 van deze GD Varken worden deze ontwikkelingen, en de rol van het nieuwe informatiesysteem PigMatch, door varkenshouder Ron Stultiëns toegelicht.

Een andere methode om de kwaliteit van uw varkens in de gaten te houden is GD Happy Bite. Speekselonderzoek is laagdrempeliger en makkelijker inzetbaar dan bloedonder-zoek en is daarom zeer geschikt voor het monitoren van varkensgezondheid. Varkensarts Valentijn Thuring heeft deze methode in de praktijk onderzocht (zie pagina 12).

Met andere woorden: goed bedrijfsmanagement is van cruciaal belang. En aangezien de zomer voor de deur staat, hebben wij in deze GD Varken ook alvast een aantal managementadviezen op een rijtje gezet, onder meer over vruchtbaarheid in de zomer (pagina 10), drinkwaterkwaliteit (pagina 16) en het voorkomen van hittestress (pagina 21).

Kortom, weer genoeg stof tot nadenken en handvatten om ervoor te zorgen dat we steeds minder dierziekten hoeven te bestrijden. De sector is op een positieve manier in beweging, dus op 7 juni gaan wij als BIG Challenge-team vol trots die berg op!

alfred van lenthe, SECTORMANAGER VARKENS

6

10Openheid en trots

22

16

GD Varken | juni 2012 | 3

Een nieuwe leverancier of adviseur?

Zoek en vind!

Varkens.nl | vakinformatie voor de varkenshouderij

VIND HET BEDRIJF DAT U ZOEKT OP WWW.VARKENS.NL.

KLIK OP ‘BEDRIJVENGIDS’ EN VUL HET ZOEKVELD IN.

Nooit meer eindeloos zoeken naar contactgegevens van interessante

bedrijven. Varkens.nl hee� de gegevens van toeleveranciers van producten en

diensten aan de varkenshouderij voor u verzameld. Vind het bedrijf dat u zoekt

in de Bedrijvengids op Varkens.nl. Gemakkelijk, snel, overzichtelijk.

Varkens.nl | Bedrijvengids>

Luchtfi ltratie tegen prrS-virusAmerikaans onderzoek laat zien dat het aanbrengen van luchtfi lters tegen PRRS-virus op een zeugenbedrijf de kans op een PRSS-uitbraak vermindert van 77% naar 16% per jaar. Per zeug kost het inbouwen van fi lters in een bestaande situatie naar schatting € 200. Bij gemiddelde kosten per uitbraak van € 126 per zeug, komt dat neer op een terugverdientijd van 1,6 jaar.

Doordat niet alleen PRRS-virus maar ook mycoplasma en infl uenza wordt tegengehou-den door het fi lter, zal het batig saldo groter zijn. Bij nieuwbouw kost het € 50,- per zeugenplaats extra.

zeugen ontwormen voor het werpenZeugen ontwormen voordat zij in de kraam-stal komen is belangrijk om de besmettings-druk op het bedrijf laag te houden. Door 14 dagen voor het werpen te ontwormen met fenbendazol, scheidt de zeug op het moment van werpen geen wormeieren meer uit.

Biggen vitaler door visolie of kokosolieExtra toevoeging van visolie of kokosolie aan het voer vanaf dag 91 van de dracht geeft vitalere biggen bij de geboorte. Vitaliteit bepaalt, samen met het geboortegewicht, de snelheid waarmee het pasgeboren big de uier bereikt en de eerste biest opneemt. Hoe snel-ler hoe beter. Vraag het uw voederleverancier.

tekst: REDACTIE | NIEUWS & TIPS

winnaar prijsvraag LIv venrayOok dit jaar was GD weer aanwezig met een stand op de Landbouwda-gen Intensieve Veehouderij (LIV) in Venray. Bezoekers van de GD-stand konden deelnemen aan een prijsvraag. Inmiddels zijn de winnaars bekend: de heer en mevrouw Lamers uit Nif-trik. Zij hebben onlangs een stenen tuinbeeld van een varken in ontvangst genomen.

Zoek en vind!

De overgang van drachtvoer naar lactovoer luistert erg nauw. Enerzijds is het goed als die twee voersoorten redelijk op elkaar aansluiten qua smaak en grondstoffen zodat de zeugen blijven eten. Anderzijds zijn de nutriën-tengehalten in het lactovoer anders dan in drachtvoer: wat minder ruwe vezels, wat meer eiwit en calcium. Wat ook van belang is, is de electrolytenbalans. Die wordt bepaald door het natrium-, kalium- en chloorgehalte. Daarmee is te sturen of een zeug calcium vrijmaakt uit de botten voor de melkproduc-tie en een vlot werpproces. Bij problemen rond werpen zoals traag afbiggen of het niet op gang komen van de melkgift, is het dus verstandig om al die aspecten door te lichten met de voervoorlichter en de dierenarts.

overgang drachtvoer naar lactovoer

Biggen overleggenAls u echt vindt dat u biggen moet overleggen, leg dan de zwaarste vrouwelijke biggen over op 12 tot 24 uur na de geboorte. Dat geeft de meeste kans op overleving. Beertjes passen zich na overleggen moeilijker aan dan geltjes. Het opnemen van biest van de eigen moeder in de eerste 12 uur na de geboorte is essentieel voor een goede weerstand van de biggen.

verkleumen van pasgeboren biggenTweeëneenhalve centimeter stro op het rooster achter de zeug vermindert het warmteverlies van de pasgeboren big met 40%. Vooral bij grote tomen met een groot aantal biggen met een laag geboortegewicht is verkleumen een belangrijke reden van uitval. Een alternatief is dat u elk kwartier de biggen van achter de zeug onder de big-genlamp legt.


Ron Stultiëns

Eind mei is pigmatch.eu gelanceerd, een internationaal en onafhankelijk webportaal over varkensgezondheid. Op

deze site wordt de actuele gezondheidssituatie op deelnemende varkensbedrijven inzichtelijk gemaakt. Bijvoorbeeld:

is een bedrijf verdacht voor een bepaalde ziektekiem en tegen welke ziekten wordt gevaccineerd? Op basis van

deze informatie kunnen verkopers en afnemers van varkens hun kwaliteitseisen optimaal op elkaar afstemmen.

Varkenshouder Ron Stultiëns (Krum Meijel B.V.) is groot voorstander van dit transparante systeem en was nauw

betrokken bij de totstandkoming ervan.

“Pigmatch biedt zekerheid ove r de kwaliteit van je varkens”Ron Stultiëns, varkenshouder in Meijel:

PIGMATCH | tekst: DRS. EVA ONIS

6

“Pigmatch biedt zekerheid ove r de kwaliteit van je varkens”heid bieden. Ook kunnen varkensbedrijven de aanwezigheid van bepaalde ziektekiemen, zoals App, niet meer verborgen houden. Sowieso wordt de behoefte aan openheid in onze samenleving steeds groter, ook in de varkenssector. Mensen zoeken tegenwoordig alles op via internet. Ze gaan op verschil-lende websites op zoek naar achtergrondin-formatie over ziekten en ziekteverwekkers. Daardoor stellen consumenten steeds hogere eisen aan varkensvlees. Je wil straks bijvoor-beeld zwart op wit kunnen aantonen dat je varkens salmonella-vrij zijn.”

Internationaal belangEen ander belangrijk voordeel van PigMatch is het internationaal belang. Ron: “De ge-zondheidsstatussen zijn grensoverschrijdend, dit maakt samenwerking tussen verschillende landen een stuk gemakkelijker. Denemarken heeft al zo’n systeem en daar werkt 80% van de varkenshouders aan mee, die andere 20% presteert in de marge. We moeten ontwik-kelingen voorblijven. In Nederland hebben we de neiging om te verzanden in details. Schaalvergroting lijkt op dit moment de grootste prioriteit te zijn, terwijl goed bedrijfsmanagement veel belangrijker is, zeker met het oog op de internationale han-del. In het buitenland wordt al meer gekeken naar voederconversie en gezondheid. Kortom, we moeten lijnen uitzetten en PigMatch is zo’n lijn. PigMatch is nu geïntroduceerd in Nederland en Duitsland, het zou mooi zijn als Polen en Frankrijk daar straks aan toege-voegd kunnen worden.”

van PigMatch-deelnemers op dezelfde hygië-nische manier worden genomen.” Een ander essentieel onderdeel is de periodieke bedrijfsinspectie (de biosecuri-ty-check). Hierbij worden de hygiënemaat-regelen op het bedrijf gecontroleerd. “Dat gebeurt uitvoerig en gestructureerd, dus er wordt niets over het hoofd gezien.”

PigMatch-deelnemer bepaalt wie de informatie mag zienRon heeft samen met andere betrokken par-tijen, waaronder ook Duitse varkenshouders, kritisch naar de website gekeken. “Wat wil je wel tonen en wat niet? En hoe zit het met de veiligheid, is je informatie goed beschermd? Dit soort zaken zijn natuurlijk heel belang-rijk.” Bij het zoeken in PigMatch worden in eerste instantie alleen de contactgegevens van de geselecteerde bedrijven getoond. Pas nadat de PigMatch-deelnemer toestemming heeft gegeven, kan de informatie van het betreffende bedrijf bekeken worden.

Via PigMatch kan een afnemer eenvoudig nagaan welke managementmaatregelen nodig zijn om de aangekochte dieren goed te inte-greren op het bedrijf. “PigMatch levert financi-ele voordelen op, want je kunt de afnemer veel tijd en moeite besparen. En je kan bewijzen dat je varkens van hoge kwaliteit zijn. Maar de toekomst moet natuurlijk uitwijzen of de varkensprijs dan ook omhoog kan”, stelt Ron.

Ongedwongen gedwongenDe kracht van PigMatch is volgens Ron de onafhankelijkheid. “PigMatch is eerlijk en transparant. Op internet staat precies hoe je te werk gaat. Het systeem kan ervoor zorgen dat wij als varkenshouders ‘ongedwongen gedwongen’ een bepaalde richting opgaan. Je kunt afnemers en handelaren extra zeker-

“Via PigMatch kan een afnemer eenvoudig nagaan welke manage-mentmaatregelen no-dig zijn”

Meer informatiePigMatch is een initiatief van de GD en is in samenwerking met varkenshouders, dierenartsen en laboratoria in Nederland en Duitsland ontwikkeld. Het systeem is bestemd voor fokkers, vermeerderaars, vleesvarkenhouders, handelaren en ande-re geïnteresseerden. PigMatch is eind mei tegelijkertijd in Nederland en Duitsland geïntroduceerd. Kijk voor meer informatie op pigmatch.eu of neem contact op met de GD via 0570-66 02 56.

Ron Stultiëns: “Ik ben faliekant tegen de manier waarop biggenpaspoorten op dit moment worden ingezet. De werkwijze is niet transparant en daardoor is er onbetrouwbare handel ontstaan. Soms wordt op zo’n big-genpaspoort zelfs vermeld dat een vermeer-deraar PRRS-vrij is, terwijl dat onmogelijk is. De behoefte aan een eerlijk en onafhankelijk systeem is groot.” Vandaar dat Ron geen moment twijfelde toen hem werd gevraagd om mee te denken over de ontwikkeling van PigMatch. “Denemarken is onze grootste concurrent en zij hebben al zo’n informatie-systeem. Dus ik dacht: waarom doen wij niet hetzelfde, maar dan nog beter?”

Vaste protocollenHet uitgangspunt van pigmatch.eu is dat met grote zekerheid wordt aangegeven wat de actuele gezondheidssituatie op een deelnemend varkensbedrijf is. De informa-tie van de deelnemers is altijd op dezelfde manier opgebouwd. Achter het webportaal zit een eenduidig systeem met vaste proto-collen voor periodieke bemonsteringen en bedrijfsinspecties. Ron was vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van zowel de protocollen als de website. “De protocollen voor de bemonsteringsschema’s heb ik in de praktijk getest. Om de vier maanden is er bloed afgenomen bij de zeugen, gelten en biggen. In verband met de betrouwbaarheid werden per diercategorie twintig bloedjes afgenomen. Daarvoor ontving ik een pakket met het benodigde materiaal, waaronder instructiepapieren en een tempexdoos voor het inzenden van de monsters. De instructies waren heel duidelijk, er kan niets misgaan. Het is goed om te weten dat alle monsters


Waarom Zerofen?

Vraag naar de aanbieding bij uw dierenarts of kijk op www.boerenwinkel.nl

Zerofen is de beste!

Zerofen is gewoon

goed!

Ik gebruik Zerofen als ik

ontwormen moet!

De perfecte ontworming is nu nog voordeliger!

URA ontworming REG NL 9952

Het startsein voor de geboorte komt van de biggen. Als het in de baarmoeder te krap wordt voor de biggen, geven ze een ‘stress-signaal’ af. De daaropvolgende hormonale reacties van de zeug resulteren uiteindelijk in nestelgedrag van de zeug, het verslappen van de baarmoedermond en het samentrekken van de baarmoederspieren en tenslotte in het op gang komen van de melkproductie.De eerste aanzet voor nestelgedrag start 24 tot 36 uur voor het werpen. De meeste activiteit vindt plaats vanaf 16 tot 20 uur voor het werpen en het gedrag stopt 2 tot 4 uur voor het werpen. In onze moderne kraamhokken hebben de zeugen geen mogelijkheid voor nestelgedrag. uit experimenten is gebleken dat zeugen aanzienlijk vlotter werpen als ze nestmateriaal krij-gen aangeboden, bijvoorbeeld wat stro of een stevige jute zak.

GeboorteprocesHet geboorteproces duurt gemiddeld ongeveer 3 tot 5 uur bij zeugen in een kraambox. Een recent onderzoek op drie hoog-

De tomen biggen worden steeds groter met als gevolg dat de

geboorte langer duurt. Als de geboorte te lang duurt komen

de biggen in de problemen, maar wanneer is sprake van een te

trage geboorte? En wat is eigenlijk normaal?

productieve zeugenbedrijven in Denemarken kwam echter uit op een werpduur van 6 uur. De toomgrootte bij die zeugen was gemiddeld 16 totaal geboren biggen (14,5 levend en 1,5 dood-geboren biggen). Bij zeugen die loslopen in het kraamhok duurt het werpen 1 tot 1,5 uur korter dan bij zeugen in boxen. De gemiddelde tussenbigtijd is 15 tot 20 minuten. De tijd tussen de eerste twee biggen is doorgaans langer. De nage-boortes zijn gemiddeld na 4 uur na werpen van de zeug af. Als het werpproces langer dan 5 uur duurt of als er meer dan een half uur verstrijkt tussen twee biggen, is dat een reden om in te grijpen. Bij de eerste twee biggen mag het overi-gens wel langer duren. Gezien de ervaringen in Denemarken, is men daar geneigd om langer te wachten met ingrijpen.

DrinkgedragNa het werpen gaan de biggen op zoek naar een tepel voor biest. In het begin ‘shoppen’ de biggen bij verschillende tepels. Pas na een dag of twee hebben ze een tepelvolgorde vastge-steld. Als biggen de eerste 24 uur ongeveer 6 keer biest hebben gedronken, is dat doorgaans genoeg. Als de tepelvolgorde bekend is verloopt het drinken als volgt. De biggen beginnen met een intensieve massage van de uier (1 tot 3 minuten). De zeug gaat allengs minder ‘knorren’. Als de biggen dat horen, wachten ze met een tepel in de bek op de melk. Zodra de zeug de melk laat schieten, drinken de biggen met snelle kauwbewe-gingen en na 10 tot 20 seconden stopt de melkafgifte. Per dag laat een zeug 17 tot 30 keer de melk schieten.

tekst: DR. THEO GEuDEKE | GEBOORTEPROCES

hoe verloopt een normaal geboorteproces?


Vruchtbaarheid in de zomer:voorkom de nazomerdip

De nazomerdip is eigenlijk een volkomen natuurlijk fenomeen en zeker geen ziekte. Omdat (wilde) varkens liever geen big-gen in de winter krijgen, begint vanaf de zomer de vrucht-baarheid wat te haperen. De gevolgen van het seizoen kun-nen we in de hand houden door de zeugen zo min mogelijk te laten merken van die naderende winter.Dus al in de zomer zorgen dat de kraamzeugen het niet te warm krijgen en wel genoeg voer op blijven nemen. In de meeste kraamhokken is het continu te warm voor de zeugen en in de zomer al helemaal. Het frisseneuzensysteem voor-komt een hoop problemen. Voeren in de koelere perioden van de dag is een andere effectieve maatregel.

Overgang zomer - najaarAls de zomer warm is en het najaar fris (met nachtvorst) is de kans op onregelmatige opbrekers in het najaar duidelijk verhoogd, zo is de afgelopen jaren gebleken. Dus het komt ook aan op een goede klimaatbeheersing in de wachtstal. De snel afnemende daglichtlengte in september is een duidelijk signaal voor de zeugen dat de herfst in aantocht is. Een constant dag-nachtritme, ook in de wachtstal gedurende minstens de eerste maand van de dracht, kan dat effect beperken.

Voergift vroege drachtBelangrijk is verder de voergift in de vroege dracht. Daar is de laatste tijd behoorlijk veel onderzoek naar gedaan, maar de praktische adviezen die daaruit afgeleid worden schieten soms door. Een fors voerniveau in de eerste maand van de dracht is gunstig voor de toomgrootte en in het najaar ter preventie van onregelmatig opbreken op 4 weken (‘najaars-verwerpen’). Maar een voergift van meer dan 3 kilogram is meestal niet nodig, behalve bij echt schrale speenzeugen. Extreme voerhoeveelheden in de eerste 12 dagen na inse-mineren kunnen zelfs een ongunstig effect op het dracht-percentage hebben. Zeker bij gelten. Een ander gevolg van een hoge voergift (>3 kilogram) in de eerste maand van de dracht kan zijn dat men na een maand drastisch omlaag gaat, soms naar minder dan 2,5 kilogram per dag. Een extreme

De zomer komt er aan. En na de zomer komt de nazomer, met

de nazomerdip in de vruchtbaarheid van zeugen. Om die voor te

blijven, is oplettendheid geboden in de zomer.

variant van het tegenwoordig veel gepropageerde ‘hoog-laag-hoog-voerschema’ in de dracht. Maar als zeugen in groeps-huisvesting plotseling zo drastisch worden teruggezet in voerhoeveelheid, zullen ze proberen elkaars voer afhandig te maken. Dat kan leiden tot extra onrust rond voerstations of in de voerligboxen met een verhoogd risico op opbrekers door stress. Ook daar hebben we de laatste tijd diverse voorbeel-den van gezien.

Kortom: we weten steeds beter hoe we de negatieve effecten van het seizoen kunnen beperken, maar het hoofd koel hou-den is niet alleen belangrijk voor de zeugen.

VRUCHTBAARHEID | tekst: DR. THEO GEUDEKE

Wilde varkens krijgen liever geen biggen in de winter

10

? Vraag: Nogal wat zeugen op mijn bedrijf worden berig binnen enkele dagen na het werpen, hoe kan dat? En wat gebeurt er als ik zo’n zeug zou insemineren?

Theo GeudekeAls reactie op het stresssignaal van de biggen aan het einde van de dracht, gaan de vruchtvliezen bronsthormoon (oestrogeen) produceren. Voor de zeug is dat het signaal om met werpen te beginnen. Maar zeugen die van nature erg makkelijk berig worden, reageren daarop ook wel eens met heuse berig-heidsverschijnselen. Maar de eierstok-ken zijn nog niet actief dus het dekken van zo’n zeug kan nooit in een drach-tigheid resulteren. Ook al niet omdat de baarmoeder natuurlijk nog lang niet klaar is voor een nieuwe dracht. Men

hoeft echter ook niet bang te zijn dat de zeug drie weken later, dus vaak nog net in het kraamhok, berig wordt. Ze is namelijk nog echt niet in de cyclus.Tegenwoordig komt dit fenomeen zelden voor en als het gebeurt betreft het individuele dieren, geen bedrijfsprobleem.

vraag & aNtwoord

? Vraag: Ik heb last van vrij veel terugkomers binnen 2 weken na de eerste dekking. Kan dat door een bepaalde infectie komen?

Paul FranssenWaarschijnlijk niet. De cyclus van de zeug kan niet zomaar een week korter worden. Ook hormonale stoornissen waar-door zeugen dagenlang berig-heidsverschijnselen vertonen, zijn niet bekend bij het var-ken. De meest voor de hand liggende verklaring is dat de zeugen bij een eerste dekking ten onrechte zijn geïnsemi-neerd, terwijl ze helemaal niet berig waren. Maar omdat ze tussen andere wel berige zeugen stonden, ‘voor de zekerheid’ ook zijn geïnsemineerd. Als ze dan na een of twee weken wel echt berig worden en gedekt, dan komen ze in de administratie als een herdekking na één of twee weken. Kwestie van de gang van zaken rond dekken nog eens kritisch tegen het licht houden.

? Vraag: Door de grote tomen op mijn bedrijf moet ik noodgedwongen wel eens biggen moederloos opfokken. Dat zijn vaak de sterkere biggen, maar het lijkt toch of bij die biggen uitein-delijk meer navelbreuken en pijpnavels voorkomen. Dat is toch raar?

Frits BouwkampPasgeboren biggen hebben, net als alle jonge zoogdieren, een sterke zuigbehoef-te. Als er geen zeug is om aan de uier te zuigen, proberen ze het bij elkaar. De navel doet nog het meest aan een speen denken en dus is dat voor de biggen een logische plek om te proberen. Het weefsel is dan nog niet al te sterk in dat gebied, en dan kunnen er beschadigingen optreden of irritatie en een beginnende navelbreuk kan alsnog ernstiger worden. Pas in een later stadium wordt dat goed zichtbaar als een pijpnavel of een heuse navelbreuk. Juist die sterke biggen die zo opgefokt worden kunnen des te krachtiger aan elkaar zuigen.

in de rubriek ‘vraag & antwoord’ beantwoorden de medewerkers

van de afdeling varkensgezondheidszorg vragen vanuit de

praktijk. de vragen komen binnen via telefoon of mail.

Ook een vraag? Laat het ons weten en mail uw vraag naar [email protected] onder vermelding van Vraag & Antwoord GD Varken.


Valentijn Thuring is ruim elf jaar werkzaam als dierenarts, waarvan vier jaar als varkens-arts bij Varkensartsen Twente-Salland. “Als praktijk werkten wij al langer met speeksel-onderzoek, maar altijd onder voorbehoud. De vraag was steeds: is de kwaliteit gewaar-borgd? Hoe betrouwbaar zijn de conclusies die ik uit de uitslagen kan trekken? Vandaar dat ik graag wilde meewerken aan het veld-onderzoek van de GD. Om te kunnen testen hoe betrouwbaar Happy Bite als methode is, heb ik op basis van de onderzoekscriteria de juiste varkensbedrijven met de geschikte omstandigheden geselecteerd. Speekselon-derzoek is uiteraard nieuw voor de meeste varkensbedrijven, maar er werd positief op gereageerd. De varkenshouders zagen in dat het een praktische en elegante methode is, dus ze wilden graag meewerken aan het onderzoek.”

“Op zo’n mooie uitkomst had ik niet durven hopen!”In de hokken van de te onderzoeken varkens werden door de GD aangeleverde ‘kauwtou-wen’ opgehangen, een groot touw met een klein touw eraan. Valentijn: “De kauwtou-wen zijn erg gemakkelijk op te hangen, je kunt ze altijd wel ergens aan bevestigen. Varkens zijn nieuwsgierige dieren, die graag snuffelen en onderzoeken, dus ze vinden de touwen natuurlijk direct interessant. Binnen een paar tellen beginnen ze erop te kauwen, dat was heel leuk om te zien. Aan het begin

”monsters nemen gaat een stuk sneller en gemakkelijker”

Valentijn Thuring, varkensarts in Harbrinkhoek:

In juni van dit jaar introduceert de GD een nieuwe methode om de gezondheid van varkens in de gaten te houden:

speekselonderzoek met behulp van Happy Bite. Eén van de varkensdierenartsen die Happy Bite in de praktijk heeft

getest is Valentijn Thuring van Varkensdierenartsen Twente-Salland. “Het mooie aan Happy Bite is dat monstername

een stuk sneller, gemakkelijker en diervriendelijker verloopt. Bovendien zijn de resultaten net zo betrouwbaar.”

Happy BIte | tekst: DRS. EVA ONIS

12

van de bedrijfsbezoeken hing ik de touwen op en na afloop waren ze al drijfnat. Ik kon het speeksel eenvoudig uit de touwen wringen en meenemen. Wat ik overigens heel opmerkelijk vond, is dat het speeksel behoorlijk grijs-zwart van kleur was. Dat had ik van tevoren niet verwacht. Een varkensbek is natuurlijk nooit helemaal schoon, dus ik dacht wel dat het speeksel troebel zou zijn, maar deze donkere kleur verbaasde mij.”

Tegelijkertijd met de speekselmonsters zijn ook bloedmonsters genomen, zodat het moge-lijk was om de uitkomsten van beide metho-den met elkaar te vergelijken. Deze monsters zijn door de GD op hokniveau onderzocht op aanwezigheid van de ziektekiemen PRRSv en het circo-2-virus (PCV2). De twee methoden bleken even betrouwbaar te zijn. “De resulta-ten van het speeksel- en bloedonderzoek lagen keurig op één lijn. Op zo’n mooie uitkomst had ik niet durven hopen!”

Happy Bite als ‘rookmelder’Valentijn staat ook positief tegenover Happy Bite omdat de belastende methode vermeden wordt. Het afnemen van bloed is vaak erg stressvol voor een varken en kost aardig wat tijd, dus kauwtouwen zijn een mooi alter-natief. “De drempel om een onderzoek in te stellen ligt daardoor lager. Happy Bite kan uitstekend ingezet worden als rookmelder. Door twee á drie keer per jaar de touwen in de hokken op te hangen, kun je bijvoorbeeld PRRSv en PCV2 vroegtijdig opsporen. Op die manier kun je veel ellende voorkomen. Bovendien kun je dan als vermeerderaar inzichtelijk maken dat je varkens van goede kwaliteit aanbiedt.”

Altijd in overleg met uw dierenartsHoewel u als varkenshouder zelf de speeksel-monsters kunt nemen, is het zeer belang-rijk dat u vooraf altijd met uw dierenarts overlegt welke hokken bemonsterd moeten

worden en hoe. Het bewust wel of niet ophangen van de touwen is namelijk van belang bij de interpretatie van de testre-sultaten. “Je moet er bijvoorbeeld rekening mee houden dat varkens niet op de touwen gaan kauwen als ze al ziek zijn. Dan gaan ze vaak passief in een hoekje liggen. Happy Bite dient dus vooral als preventiemethode”, stelt Valentijn. Daarnaast heeft hij gemerkt dat het belangrijk is dat het aantal touwen in het hok goed in verhouding staat tot het aantal varkens, en dat het bij speenbiggen langer duurt totdat de touwen doorweekt zijn. “Bij vleesvarkens hoef je de kauwtou-wen maar vijftien minuten op te hangen, terwijl speenvarkens ongeveer drie kwartier tot een uur nodig hebben.”

Valentijn hoopt dat speekselonderzoek in de toekomst ook mogelijk is voor andere ziekte-kiemen. “Het zou mooi zijn als we kiemen als App, influenza en Haemophilus parasuis aan het rijtje kunnen toevoegen.”

Valentijn Thuring

Het speeksel is eenvoudig te verzamelen


Groba brengt perfectie in uw stal.

Copernicusstraat 12, WijchenT +31 (0)24 6414289www.groba.nl

A SANOFI COMPANY

15996_GRIPOVAC3 Adv 185 X 130 01.indd 1 09-05-12 08:40

Veldman Techniek BVtel.nr. 0572-382980

Tecom Horst BVtel.nr. 077-3983962

Gabriels Techniek BVtel.nr. 0413-291834

Rijnvallei BVtel.nr. 0342-404850

AHC-Cawitel.nr. 0575-463431

Met Nedap Velos ESF krijgt elke zeug gegarandeerd de juiste hoeveelheid voer op het juiste moment.

Zeugen voeren kan veel ef� ciënter

“

ALLES OVER GROEPSHUISVESTING MET VARKENSVOERSTATIONSGROEPSHUISVESTING GROEPSHUISVESTING MET VARKENSVOERSTATIONS

Ervaringen van zeugen-houders, beeld en video’s ziet u op www.esf2013.comRijnvallei BVtel.nr. 0342-404850

ALLES OVER GROEPSHUISVESTING MET VARKENSVOERSTATIONS

Ervaringen van zeugen-Ervaringen van zeugen-houders, beeld en video’s ziet u op www.esf2013.com

MEER WETEN?

“

ALLES OVER

MAAKT U DE JUISTE KEUZE, OOK VOOR NÁ 2013?

Nedap Velos. The standard in Livestock Management

ADVERTEREN IN DIT MAGAZINE? Bel met: Marco Jansen T 026-750 18 45 E [email protected] I www.pshmediasales.nl

“We zien sinds jaar en dag dat luchtwegaandoeningen vooral in het najaar en de winter een probleem zijn in de varkens-houderij. Dat merken we aan het aantal secties die er op de GD onderzocht worden, maar ook aan het aantal vragen dat de GD Veekijker over het onderwerp krijgt. Het percentage secties met als oorzaak een luchtwegaandoening was in het najaar van 2011 zelfs hoger dan ooit in de 10 jaar daarvoor. De belangrijkste kiem die we op de GD aantonen in sectiema-teriaal met longaandoeningen is Actinobacillus pleuropneu-moniae (App). In de loop der jaren wordt App geleidelijk steeds vaker gevonden. Helaas kan niet altijd een ziekteverwekker aangetoond worden. Bijvoorbeeld doordat het virus wat de aanvankelijke oorzaak van het probleem was, maar gedurende korte tijd aantoonbaar is in de organen zoals het griepvirus. Of doordat het varken toch al is behandeld met antibiotica waardoor de oorzakelijke bacterie niet meer kan worden aangetoond. Omdat we voor het griepvirus tegenwoordig een - erg gevoe-lige - PCR-test hebben, hebben we in de winter van 2011 wel meer griepvirus gevonden in secties dan voorheen, maar het blijft een laag percentage. Gemeten naar het aantal vragen over Influenza aan de GD Veekijker, is griep wel een belang-rijke oorzaak van luchtwegproblemen.

Een andere kiem die steeds vaker wordt gevonden als oorzaak van longontsteking is Haemophilus parasuis (Hps). Ook bij aandoeningen als een bloedvergiftiging zien we in de loop der jaren steeds vaker Hps opduiken en het aantal vragen over deze kiem neemt ook gestaag toe. Misschien dat Hps vaker een probleem veroorzaakt, nu andere kiemen door al-lerlei maatregelen zijn teruggedrongen. Vorig jaar dachten we dat niezen, vooral bij gespeende, biggen een toenemend probleem was, gezien het aantal vragen dat we kregen. Dat lijkt het afgelopen jaar weer mee

te vallen. Nog vrij vaak worden er vragen over gesteld, maar veel minder dan vorig jaar. Van twee bekende verwekkers van niezen die we op de GD kunnen aantonen, is het IBR-virus maar één keer vastgesteld het afgelopen jaar. De andere mogelijke verwekker is de bacterie Bordetella bronchiseptica (Bb). Die wordt wel geregeld aangetroffen in biggen met een neusontsteking. Maar ook in veel gezonde varkens komt deze kiem voor. Dan is de logische vraag waarom dan de ene keer wél en de andere keer géén problemen ontstaan met niezen. Deze vraag is ook geregeld gesteld aan de GD Veekijker. Zaken als een onvoldoende weerstand door bijvoorbeeld een ondermaatse biestvoorziening of anderzijds een matig stalklimaat kunnen een rol spelen bij het gevoelig maken van biggen voor Bordetella. Soms wil men ter verbetering van de weerstand een stalvaccin laten maken. Andere oorzaken voor niezen kunnen zijn: het PRRS-virus, griep-virus, snuffelziekte en stalklimaat. Bij sectie van gespeende biggen is het afge-lopen jaar meer PRRS-virus gevonden, terwijl de vaccinatie-graad van biggen tegen PRRS juist is gestegen.”

| MoNItorINg

“Gemeten naar het aantal vragen over Influenza aan de GD Veekijker, is griep wel een belangrijke oorzaak van luchtwegproblemen”

gd-veekijker

Met haar monitoringsactiviteiten waakt GD over de diergezondheid in Nederland. Onder andere via GD Veekijker, waar vragen van dierenartsen over bijzondere gevallen binnenkomen. Naast de helpdeskfunctie is GD Veekijker hét centrale verzamelpunt voor alles rondom diergezondheid, in het belang van veehouder en sector. Deze rubriek verhaalt over bijzondere gevallen, speciaal onderzoek en opvallende resultaten die het werk van de dierenartsen oplevert. De GD-Veekijker wordt gefinancierd door het Ministerie van EL&I en PVV.

GD-dierenarts en varkenspecialist Tom Duinhof

focus opluchtwegaandoeningen


verbetering drinkwater-kwaliteit blijft nodig

Drinken is voor een varken net zo belangrijk als eten, misschien nog wel belangrijker. Een varken kan rustig een week

lang niet eten zonder dood te gaan, maar zonder drinken kan het maar enkele dagen. Bovendien is het zo dat wanneer

een varken minder drinkt, het ook minder gaat eten. Goed drinkwater is dus van groot belang, maar ondanks de

verbeteringen in de afgelopen jaren voldoet nog steeds maar ongeveer 70% van het drinkwater aan de normen.

oNderzoek | tekst: DR. GuILLAuME COuNOTTE

Drinkwater moet smakelijk zijn en niet schadelijk voor de gezondheid, het moet beschikbaar zijn op de drinkplaatsen en het mag de voedselveiligheid niet in gevaar brengen. Vooral dit laatste wordt steeds belangrijker. Een voorbeeld hiervan is het toevoegen van antibiotica aan drinkwater in plaats van door het voer. Resten van antibiotica kunnen dan achter-blijven in drinkwaterleidingen en kunnen vervolgens terechtkomen in het water en in de dieren.

Waterkwaliteit redelijk stabielDe waterkwaliteit is niet alleen afhanke-lijk van de waterbron (leidingwater, eigen bron), maar zeker ook van de situatie in de stal. Denk hierbij aan stilstaande leidingen, materiaal van de leidingen, aanleg van de leidingen, toevoegingen in het water, enzovoort. De vraag is natuurlijk: hoe is het met de waterkwaliteit voor varkens gesteld? Ook voor 2011 is daar weer een overzicht van gemaakt. De belangrijkste conclusie is dat de kwaliteit van drinkwater voor

varkens redelijk stabiel blijft en maar weinig verbetert. De resultaten van de beoordeling van het water (geschikt, minder geschikt of ongeschikt als drinkwater voor varkens) sinds 2004 is weergegeven in tabel 1.

uit dit overzicht blijkt dat de waterkwaliteit in de laatste jaren iets is verbeterd, maar dat nog steeds maar ongeveer 70% van het water voldoet aan de normen. Ongeveer 5 tot 6% van het water is zelfs zo slecht dat het eigenlijk niet meer aan varkens mag

16

parameter

hard

heid

amm

oniu

m

ijzer

tota

al k

iem

geta

lm

anga

an H2S

nitri

et

sulfa

atE.

col

i-get

al

chlo

ride

zuur

graa

d

natri

um

nitra

at

perc

enta

ge o

vers

chrij

ding

van

de

norm

0

5

10

15

20

25

30

worden verstrekt. Op zich zegt dit nog niets over de aard en de ernst van de verontrei-niging. Pas wanneer men dat weet, kunnen maatregelen getroffen worden.

Afwijkende componentenIn figuur 1 staan de watermonsters die ongeschikt zijn als drinkwater voor varkens. Hier is gekeken naar welke componenten afwijkend waren. Het blijkt dat ook hier weer een zelfde beeld als voorgaande jaren is te zien: vooral de hardheid, het am-monium en het totaal kiemgetal zijn nogal eens verhoogd.Een hoge hardheid (meer dan 25 °D) zorgt ervoor dat kalkaanslag aan drinknippels kan ontstaan. Een eerste reactie is dan: ontharden. Maar ook dat heeft nadelen: wanneer water wordt onthard met zout (een goedkoper manier die veel wordt gebruikt), wordt het water soms extreem zacht en komt

2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004

Geschikt 69,4% 68,6% 67,3% 65,4% 61,5% 62,1% 58,9% 55,3%

Minder geschikt 25,2% 26,1% 26,8% 27,1% 29,0% 30,0% 31,7% 32,5%

Ongeschikt 5,4% 5,3% 6,0% 7,6% 9,6% 8,0% 9,4% 12,2%

tabel 1: Kwaliteit van drinkwater voor varkens in de periode 2004 t/m 2011

er veel natrium in terecht. Varkens zijn erg gevoelig voor zoutvergiftiging. Dus een te hoog zoutgehalte in het water moet worden voorkomen. Een andere oplossing is het verwijderen van alle zouten en mineralen uit

het water (reverse osmose). Dan moeten er weer wat zouten (zoals calcium) worden toe-gevoegd om het water smakelijk te maken.

De aanwezigheid van ammonium wijst in het algemeen op verontreiniging door bacteriën. Meestal gaat een verhoogd am-monium samen met een verhoogd kiem-getal. Wanneer er veel stilstaand water in leidingen is, leidingen niet van het juiste materiaal zijn gemaakt of er veel bochten en dode hoeken in zitten, kan het wa-ter vervuild raken met ammonium en/of bacteriën. Dan ontstaat er ook een biofilm in de leidingen: een slijmerig laagje dat naast ijzer en mangaan, ook bacteriën, schimmels en gisten bevat. Die zorgen voor een slechte smaak van het water en het ophopen van schadelijke stoffen. Wanneer antibiotica door het water wordt gedaan, zorgt de biofilm er ook voor dat er resten achterblijven in de leidingen.

Leidingen ontsmetten: welke middelen zijn toegestaan?Het verwijderen van een biofilm is niet eenvoudig. Vaak zijn agressieve middelen nodig om de film te verwijderen. Middelen die worden gebruikt om leidingen te ont-smetten, vallen onder de biocidenrichtlijn. Vanaf 2013 wordt de wetgeving aangepast en moeten deze middelen allemaal opnieuw geregistreerd zijn. Dit proces is nu aan de gang. Op 1 mei 2012 waren de middelen zoals vermeld in tabel 2 toegelaten voor het ontsmetten van drinkwaterleidingen voor mens en dier (PT05) (College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden). Veel van de genoemde mid-delen worden ingezet bij de bestrijding van legionella in drinkwaterleidingen. Maar de meeste middelen zijn ook effectief voor het bestrijden van biofilm.

naam middel toelatingsnummer expiratiedatum werkzame stof(fen)

AOT-Aqua+ 13295 01-02-2020In situ gegenereerde hydroxylradicalen

Bifipro 13292 01-02-2020 Koper, zilver

Care Plus Hadex 12550 09-09-9999 Natriumhypochloriet

Excellent koper-zilver systeem 13433 01-04-2021 Koper, zilver

HADEX 9574 09-09-9999 Natriumhypochloriet

ICA-systeem 13293 01-02-2020 Koper, zilver

Ion Technix Meg 13432 01-04-2021 Koper, zilver

LiquiTech Koper-Zilverlegering 13431 01-04-2021 Koper, zilver

tabel 2: Toegelaten middelen voor het ontsmetten van drinkwaterleidingen

figUUr 1: Afwijkende componenten van watermonsters die ongeschikt zijn als drinkwater


Eén brok prestatie...!

Coöperatie “De Valk Wekerom” UA Hoge Valkseweg 58 Lunteren 0318-461141 www.dvw.nl [email protected]

A SANOFI COMPANY

15884_Vccnadv.vrkn Alg185X130.indd 1 09-02-12 16:05

VERBAKEL BVLV Plastic & Stainless steel products

adv GDVarken 1112.indd 1 30-03-12 13:03

de SteLLINg

bas swildens, dierenarts/onderzoeker aan de faculteit diergeneeskunde“Mee eens. Het nieuwe antibioticabeleid biedt volop kansen aan de veehouder en het varken. Voor de sector biedt een goed gezondheidsbeleid betere perspectieven dan concurrentie op basis van grote aantallen. Veehouders (groot en klein) worden hiermee gedwongen om te kijken naar de voor het varken meest wenselijke leefomstandigheden. Maar bovenal ligt in het verzorgen van dieren de kern van het boer zijn! Veehouders

kunnen, ondersteund door sectororganisaties, weer doen waar ze goed in (zouden moeten) zijn.”

gerard van eijden, dierenartsen animal care Putten“Mee eens. Aangezien ondernemers altijd moeten denken in kansen, nooit in bedreigingen, is mijn antwoord simpel. Een van de grootste

problemen in de varkenshouderij is dat kwaliteit niet beloond wordt. Gezondheid van varkens is een kwaliteit. Maar daar ontbreken gemakkelijk hanteerbare kenmerken voor. Doordat het antibioticagebruik in beeld is gebracht door de berekening van de dierdagdoseringen, heeft gezondheid

een waarde gekregen. Door de dierdagdoseringen werkt elke varkenshouder met meer motivatie aan de beperking van het antibioticagebruik. En daardoor ook aan een betere gezondheid. En gezondere varkens groeien harder, produceren meer nakomelingen en maken het houden van

varkens leuk. Kwaliteit wordt beloond. Hoezo een bedreiging?”

jurgen van leuteren, directeur van ‘de oosthof samenwerkende dierenartsen’:De afgelopen jaren is veel gesproken over faalkosten. Faalkosten zijn alle kosten die onnodig ten behoeve van het eindproduct zijn gemaakt en die zijn ontstaan door vermijdbaar tekortschieten. Daaronder kan dus ook het onnodig inzetten van antibiotica ter compensatie van een

matige biosecurity vallen. Door gezamenlijk te werken aan een betere basisgezondheid van het varken wordt hard gewerkt om deze faalkosten zoveel mogelijk te beperken. Dat is een goede stap om te nemen in diergezondheid en dierwelzijn. Daarmee is er een breed draagvlak in de

maatschappij. Lastig is wel dat dit veel inspanning vergt met een bijbehorend tijdspad. Geduld hierbij is een schone zaak”

“de beperking van het antibioticagebruik in de varkenshouderij biedt kansen”


Porcilis M Hyo bevat per dosis een concentraat van geïnactiveerde hele cellen van Mycoplasma hyopneumoniae, stam 11: minstens 27,0 a.l. titer, 150 mg dl-α-tocoferylacetaat als adjuvans. Doeldier: Varken (vleesvarken). Indicatie: Actieve immunisatie van varkens ter vermindering van longbeschadigingen als gevolg van infectie met Mycoplasma hyopneumoniae. Aanvang immuniteit: 2 weken na de tweede injectie. Immuniteitsduur: minstens 20 weken na de tweede injectie. Toediening en dosering: - IM injectie van 1 dosis (2 ml) per dier in de nek achter het oor. Tweevoudige vaccinatie met een interval van 3 weken vanaf de lee� ĳ d van 1 week; - voor gelĳ ktĳ dig gebruik met Porcilis PRRS bĳ vleesvarkens vanaf de lee� ĳ d van 4 weken (3 weken na priming) kan het vaccin kort voor vaccinatie als oplosmiddel gebruikt worden. Dien een enkelvoudige dosis (2 ml) Porcilis M Hyo gemengd met Porcilis PRRS intramusculair in de nek toe. Bĳ werkingen: Een voorbĳ gaande toename van de lichaamstemperatuur van ongeveer 0,3ºC, bĳ enkele varkens tot 2ºC, kan de eerste twee dagen na vaccinatie voorkomen. De dag erna is bĳ de dieren de temperatuur weer normaal. Waarschuwing: In geval van accidentele zelfi njectie dient onmiddellĳ k een arts te worden geraadpleegd en de bĳ sluiter of het etiket te worden getoond. Contra-indicaties: Geen. Wachttĳ d: (Orgaan)vlees: 0 dagen. REG NL 10362 UDD. Zie bĳ sluiter voor volledige informatie.

Porcilis PRRS bevat per dosis opgelost vaccin levend geattenueerd PRRS virus, stam DV: 104,0-106,3 TCID50, 75 mg/ml dl-α-tocoferylacetaat als adjuvans. Doeldier: Varken. Indicatie: Actieve immunisatie van klinisch gezonde varkens in een door PRRS virus geïnfecteerde omgeving, ter reductie van de viremie veroorzaakt door infectie met Europese stammen van het PRRS virus. Aanvang immuniteit: 28 dagen na vaccinatie. Immuniteitsduur: minimaal 24 weken. Toediening en dosering: - IM injectie van 1 dosis (2 ml) per dier in de nek vanaf de lee� ĳ d van 2 weken, voor vleesvarkens enkelvoudige vaccinatie, voor fok- en vermeerderingsdieren wordt een (herhalings)vaccinatie 2-4 weken voor het dekken aanbevolen; - voor gelĳ ktĳ dig gebruik met Porcilis M Hyo bĳ vleesvarkens vanaf de lee� ĳ d van 4 weken dient het vaccin kort voor vaccinatie te worden opgelost. Dien een enkelvoudige dosis (2 ml) Porcilis PRRS gemengd met Porcilis M Hyo intramusculair in de nek toe. Bĳ werkingen: Systemische of lokale verschĳ nselen kunnen na vaccinatie worden waargenomen. Na intramusculaire injectie kan een voorbĳ gaande verhoging van de lichaamstemperatuur optreden. Waarschuwing: In geval van accidentele zelfi njectie dient onmiddellĳ k een arts te worden geraadpleegd en de bĳ sluiter of het etiket te worden getoond. Contra-indicaties: Niet gebruiken in groepen waar de prevalentie van Europees PRRS virus niet met betrouwbare diagnostische methoden is vastgesteld. Wachttĳ d: (Orgaan)vlees: 0 dagen. REG NL 9815 UDD. Zie bĳ sluiter voor volledige informatie.

Porcilis PRRS & Porcilis M Hyo kunt u voortaan gemixt toedienen.

Let wel: shaken, not stirred! En dat heeft voordelen: 1 injectie

minder, tijdswinst voor u en minder stress bij de dieren. Samen

pakken we M. hyopneumoniae en PRRSV in één keer aan.

Samen sterk in diergezondheid

MSD Animal HealthPostbus 505830 AB BoxmeerTel: 0485 587652Fax: 0485 587653www.msd-animal-health.nl


&Porcilis® PRRS Porcilis® M Hyo gemixt toegediendgemixt toegediend

Samen voordeel met één injectie minder

12233 MSD PRRS & Mhyo adv 216x293.indd 1 10-05-12 10:47

tekst: ING. MAAIKE MEIJERINK | StaLkLIMaat

Ten eerste is het belangrijk dat een stal goed geïsoleerd is. Aanvoer van gekoelde lucht is uiteraard gunstig voor de stal-temperatuur. Houd in de kraamstal vooral rekening met het biggennest. Hoge temperaturen van het biggennest zijn voor de kraamstalzeugen ongunstig. Probeer de nesten daarom zo veel mogelijk af te dichten, zodat de biggen een warm nest hebben en de zeug een koelere omgeving heeft. Water is erg belangrijk voor het afkoelen van de varkens. Koel drinkwater is van groot belang in warme perioden. Controleer ook het debiet van de drinknippels. Water kan verder gebruikt worden voor het maken van koele plekken door de betonnen vloer nat te sproeien.

tips per diercategorie:drachtige en guste zeugen:Probeer de zeugen aan het einde van de dag te voeren, wanneer de temperaturen wat lager zijn. Zeker wanneer het om brijvoedering gaat. Bij hoge temperaturen nemen dieren minder voer op en voer dat de hele dag heeft gestaan is min-der smakelijk en minder hygiënisch. Hogere temperaturen zijn ideaal voor allerlei kiemen. Bovendien zoeken dieren verkoe-ling door in mest en urine te liggen. Tijdens warme perioden is hygiënisch werken dan ook extra belangrijk.

kraamzeugen:Geef de zeugen kleinere porties verdeeld over de dag en probeer dit zo veel mogelijk tijdens koelere perioden te doen (’s avonds, ’s morgens). Zeker bij kraamzeugen moet de

voorkom hittestressDe hoge temperaturen komen er weer aan. Hiervan kunnen veel varkens last ondervinden.

De belangrijkste risicogroep voor hittestress zijn kraamzeugen en oude vleesvarkens. Om grote problemen

te voorkomen is een goed stalklimaat cruciaal. Enkele managementmaatregelen kunnen het de varkens

wat aangenamer maken ten tijde van warme perioden.

watervoorziening tiptop in orde zijn. Controleer eventueel de temperatuur van het water. Koel water (10 tot 15oC) heeft een positief effect bij kraamstalzeugen vergeleken met water van 22oC. Gebruik desnoods en indien mogelijk de voerbak/trog als extra waterbak. Mocht een zeug al tekenen hebben van hittestress, dan kan de zeug afgekoeld worden door koel water over het dier te sproeien.

Een experiment met het verstrekken van water van verschil-lende temperaturen (10, 15, 22oC) aan zeugen liet zien dat het koelere water tijdens warme perioden een gunstig effect had op voeren wateropname, geschatte melk-productie, lichaamstemperatuur, ademhalingsfrequentie, gemiddelde speengewicht van de biggen en de gemiddelde groei van de biggen. Gezien de resultaten lijkt het erop dat koud water (<15oC) verschaffen bij zeugen in de kraamstal bij hoge temperaturen een positief effect heeft op zowel de zeug als de biggen.

vleesvarkens:Controleer ook bij de vleesvarkens de hoeveelheid water en de kwaliteit van het voer. Ook deze categorie zal tijdens koelere perioden meer voer opnemen. Een afdeling die minder vol ligt, zal minder problemen ondervinden van de warmte, omdat varkens verder uit elkaar kunnen liggen. Probeer ook hier koelte te creëren door te sproeien of de vloer nat te maken.

Porcilis M Hyo bevat per dosis een concentraat van geïnactiveerde hele cellen van Mycoplasma hyopneumoniae, stam 11: minstens 27,0 a.l. titer, 150 mg dl-α-tocoferylacetaat als adjuvans. Doeldier: Varken (vleesvarken). Indicatie: Actieve immunisatie van varkens ter vermindering van longbeschadigingen als gevolg van infectie met Mycoplasma hyopneumoniae. Aanvang immuniteit: 2 weken na de tweede injectie. Immuniteitsduur: minstens 20 weken na de tweede injectie. Toediening en dosering: - IM injectie van 1 dosis (2 ml) per dier in de nek achter het oor. Tweevoudige vaccinatie met een interval van 3 weken vanaf de lee� ĳ d van 1 week; - voor gelĳ ktĳ dig gebruik met Porcilis PRRS bĳ vleesvarkens vanaf de lee� ĳ d van 4 weken (3 weken na priming) kan het vaccin kort voor vaccinatie als oplosmiddel gebruikt worden. Dien een enkelvoudige dosis (2 ml) Porcilis M Hyo gemengd met Porcilis PRRS intramusculair in de nek toe. Bĳ werkingen: Een voorbĳ gaande toename van de lichaamstemperatuur van ongeveer 0,3ºC, bĳ enkele varkens tot 2ºC, kan de eerste twee dagen na vaccinatie voorkomen. De dag erna is bĳ de dieren de temperatuur weer normaal. Waarschuwing: In geval van accidentele zelfi njectie dient onmiddellĳ k een arts te worden geraadpleegd en de bĳ sluiter of het etiket te worden getoond. Contra-indicaties: Geen. Wachttĳ d: (Orgaan)vlees: 0 dagen. REG NL 10362 UDD. Zie bĳ sluiter voor volledige informatie.

Porcilis PRRS bevat per dosis opgelost vaccin levend geattenueerd PRRS virus, stam DV: 104,0-106,3 TCID50, 75 mg/ml dl-α-tocoferylacetaat als adjuvans. Doeldier: Varken. Indicatie: Actieve immunisatie van klinisch gezonde varkens in een door PRRS virus geïnfecteerde omgeving, ter reductie van de viremie veroorzaakt door infectie met Europese stammen van het PRRS virus. Aanvang immuniteit: 28 dagen na vaccinatie. Immuniteitsduur: minimaal 24 weken. Toediening en dosering: - IM injectie van 1 dosis (2 ml) per dier in de nek vanaf de lee� ĳ d van 2 weken, voor vleesvarkens enkelvoudige vaccinatie, voor fok- en vermeerderingsdieren wordt een (herhalings)vaccinatie 2-4 weken voor het dekken aanbevolen; - voor gelĳ ktĳ dig gebruik met Porcilis M Hyo bĳ vleesvarkens vanaf de lee� ĳ d van 4 weken dient het vaccin kort voor vaccinatie te worden opgelost. Dien een enkelvoudige dosis (2 ml) Porcilis PRRS gemengd met Porcilis M Hyo intramusculair in de nek toe. Bĳ werkingen: Systemische of lokale verschĳ nselen kunnen na vaccinatie worden waargenomen. Na intramusculaire injectie kan een voorbĳ gaande verhoging van de lichaamstemperatuur optreden. Waarschuwing: In geval van accidentele zelfi njectie dient onmiddellĳ k een arts te worden geraadpleegd en de bĳ sluiter of het etiket te worden getoond. Contra-indicaties: Niet gebruiken in groepen waar de prevalentie van Europees PRRS virus niet met betrouwbare diagnostische methoden is vastgesteld. Wachttĳ d: (Orgaan)vlees: 0 dagen. REG NL 9815 UDD. Zie bĳ sluiter voor volledige informatie.

Porcilis PRRS & Porcilis M Hyo kunt u voortaan gemixt toedienen.

Let wel: shaken, not stirred! En dat heeft voordelen: 1 injectie

minder, tijdswinst voor u en minder stress bij de dieren. Samen

pakken we M. hyopneumoniae en PRRSV in één keer aan.

Samen sterk in diergezondheid



&Porcilis® PRRS Porcilis® M Hyo gemixt toegediendgemixt toegediend

Samen voordeel met één injectie minder

12233 MSD PRRS & Mhyo adv 216x293.indd 1 10-05-12 10:47


aNtIBIotICa | tekst: DR. JOBKE VAN HOuT

Het advies dat de Gezondheidsraad eind vorig jaar uitbracht voor

het gebruik van antibiotica in de veehouderij heeft praktische

gevolgen voor uw bedrijf. Hoe is dit advies precies tot stand ge-

komen en waar moet u als varkenshouder rekening mee houden?

Wijzigingen in antibioticabeleid:

de praktische gevolgenvoor de varkenshouderij

Aanbevelingen van de GezondheidsraadEind augustus 2011 is het advies van de Gezondheidsraad ‘Antibiotica in de veeteelt en resistente bacteriën bij mensen’ verschenen. Dit advies omvat diverse aanbevelingen voor het verminderen en verfijnen van het antibioticumgebruik in de veehouderij. Een aantal van deze aanbevelingen levert -in ieder geval voor de varkenssector- geen noemenswaardige problemen op. Een voorbeeld hiervan is het ontmoedigen van gebruik van antibiotica die toch al niet gebruikt worden in de varkenssector (tigecycline en carbapenems).Echter, andere aanbevelingen kunnen in meer of mindere mate wel problemen op gaan leveren. Hierbij gaat het om zaken zoals: • Het op de lange termijn uitfaseren van het gebruik van

colistine (polymyxine E).• Het zeer ernstig beperken van het gebruik van onder meer

amoxicilline en ampicilline.

Waarom deze aanbevelingen?De gezondheidsraad bestaat uit een groep deskundigen afkom-stig uit zowel de humane als de dierlijke sector. Deze raad heeft bovengenoemde aanbevelingen gedaan om de volksge-zondheid te beschermen door:• De kans dat er in de veehouderij ‘ESBLs’ (zie kader) ont-

staan, die naar de mens overgedragen kunnen worden, zo klein mogelijk te maken. Bijvoorbeeld door het gebruik van antibiotica zoals amoxicilline en ceftiofur stevig aan banden te leggen.

• Het gebruik van antibiotica die humaan het laatste redmid-del zijn voor bepaalde infecties (met zeer resistentie bacte-riën) in de veehouderij te ontmoedigen. Zodat deze ernstige infecties in de humane sector behandelbaar blijven.

Vertaling naar het Formularium VarkenVanuit de Werkgroep Veterinair Antibioticum Beleid (WVAB) wordt er om de twee jaar een Formularium Varken (een soort behandelrichtlijn) opgesteld. uw dierenarts gebruikt dit For-

mularium om een eigen ‘praktijkformularium’ samen te stellen en vervolgens specifiek voor uw bedrijf een ‘bedrijfsformula-rium’ op te stellen. Het bedrijfsformularium is het behandel-advies dat u in uw bedrijfsbehandelplan aantreft.

De WVAB heeft het advies van de Gezondheidsraad doorver-taald naar een Richtlijn ‘Smal versus breedspectrum antibioti-ca en 1e, 2e en 3e keuze op basis van Gezondheidsraad-advies’ (zie http://wvab.knmvd.nl). Deze richtlijn wordt vervolgens in het -nog te verschijnen- nieuwe Formularium Varken verwerkt. Zoals altijd wordt er per ziektekiem onderscheid gemaakt tussen eerste-, tweede-, en derde-keuze-antibioticum, waarbij eerste keuze uiteraard de voorkeur heeft. Overigens zijn, zoals u weet, de derde-keuze-antibiotica (fluoroquinolonen, derde-/vierde-generatie-cephalosporinen) binnen de IKB’s sinds 1 januari 2012 niet meer toegestaan. Op basis van deze richtlijn is in grote lijnen het volgende duidelijk:• Bepaalde groepen antibiotica, die eerder als tweede keuze

aangemerkt werden, komen nu als eerste keuze naar voren. Dit betreft antibiotica zoals oxytetracycline, doxycycline, florfenicol en TMP/S.

22

• Sommige groepen antibiotica die eerder als eerste keuze vermeld werden, zullen nu als tweede keuze genoteerd wor-den: bijvoorbeeld colistine en flumequine.

• Er wordt meer onderbouwing gevraagd voor het inzetten van bijvoorbeeld een tweede-keuzemiddel.

Door de wijziging in keuzevolgorde ontstaat een aantal problemen. Zo zal het voor kunnen komen dat in geval van een E. coli-infectie het Formularium als eerste keuze TMP/S of oxytetracycline voorstelt. Echter, op basis van landelijke gegevens over de resistentie van ziekteverwekkende E. coli’s uit het varken, weten we dat er juist voor deze antibiotica veel resistentie voorkomt.

Het leveren van meer onderbouwing voor de inzet van een tweede-keuzemiddel zal in veel gevallen nader onderzoek betekenen. Maar voor enkele ziekteverwekkers zal het erg moeilijk worden om informatie over de antibioticumge-voeligheid te verkrijgen omdat de bacterie erg moeilijk te kweken is (bijvoorbeeld Brachyspira, Lawsonia en Myco-plasma). Het opkweken van een bacterie is een vereiste om

vervolgens een antibioticumgevoeligheidsbepaling uit te kunnen voeren.

Wat betekent dit voor u als varkenshouder?Een direct gevolg van de veranderingen is dat uw dierenarts uw bedrijfsbehandelplan in overleg aan zal passen. Er zullen in principe alleen eerste-keuzemiddelen op uw bedrijfsbehan-delplan vermeld gaan worden. Echter, voor een aantal zaken waar over gesproken wordt (het uitfaseren van het gebruik van colistine maar ook het mogelijk verbieden van koppelbe-handelingen), is nog niet een duidelijke termijn vastgesteld.

ESBLESBL = Extended Spectrum Beta Lactamase. Dit zijn enzymen die in staat zijn om bepaalde antibiotica af te breken zodat ze niet meer werkzaam zijn. Deze ESBLs kunnen in bacteriën zoals E. coli zitten.


Bereikbaarheidu kunt de GD telefonisch bereiken

via 0900-1770. Van maandag tot en

met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur.

TarievenAlle genoemde GD-tarieven in

deze uitgave zijn exclusief BTW en

€ 9,20 basiskosten.

Ophaaldienst voor sectie- en monstermateriaalAanmelden: telefonisch 0900-202 00 12

(24 uur per dag). Wij halen het materiaal

dan zo spoedig mogelijk bij u op.

Sectie- en monstermateriaal kunt u

brengen van maandag tot en met vrijdag

van 8.00 tot 17.00 uur.

BUIteNBeeLd

fantasiebeeld in seattle In de Amerikaanse stad Seattle aan de noord-westkust van de VS, is een wereldberoemde overdekte boerenmarkt, de Pike Place Market. In 1971 kon de markt ternauwernood van de sloophamer gered worden. Sindsdien is het symbool van de markt een levensgroot bronzen spaarvarken dat voor de ingang staat. Dat varken was bedoeld voor geldinzameling voor het redden van de markt en voor de liefdadig-heid in het algemeen. In 2007 bestond de markt precies 100 jaar en zijn verspreid door de hele stad 100 fantasiestandbeelden van varkens geplaatst. Dit is er één van.

Buitenbeeld: Wellicht hebt u zelf ook iets dat niet ‘buiten beeld’ mag blijven. Stuur dan uw foto naar [email protected] met een korte toelichting en naamsvermelding. Wordt uw foto geplaatst, dan ontvangt u een ingelijste vergroting van uw eigen foto.

gd, Postbus 9, 7400 aa deventer

t. 0900-1770, f. 0570-63 41 04

www.gddeventer.com

[email protected]

De gezondheidsdienst voor dieren

24

GD Varken juni 2012

Documents

Transcript of GD Varken juni 2012