16 VIP|Doc l nummer 3 l 2014

De digitalisering van de informatiestromen binnen de zorg in Nederland is weliswaar nog niet

geheel voltooid, maar internationaal staan we wel hoog aangeschreven. Of ook patiënten snel

iets merken van die progressie, valt te bezien. Zodra je met meer dan één instantie te maken

hebt, gaat het al gauw mis. Informatie komt helemaal niet of onvolledig door. Aan richtlijnen over

hoe onderling berichten uit te wisseling is geen gebrek. Het gaat mis bij een gefragmenteerde

toepassing.

Teks

t en

bee

ld: F

rans

van

der

Gee

st

De recente editie van Zorg & ICT was volgens de organisatoren een succes. Ruim 9000 bezoekers wisten de weg naar de Utrechtse jaarbeurs te vinden. Daar lieten ze zich bijpra-ten over thema’s als EPD/ECD, domotica en eHealth, allemaal innovatieve ontwikkelingen gericht op het realiseren van kostenbesparin-gen in de zorg. Maar wie geld wil overhouden, moet eerst geld uitgeven, oftewel investeren in nieuwe technologie en de implementatie daarvan in een organisatie. De zorg kan le-ren van andere setoren, waar men ook nog steeds worstelt met een juiste afstemming van de techniek op de bedrijfscultuur. Im-mers door die onbalans pakken IT-projecten dikwijls minder innovatief uit dan beoogd. Be-rucht is de regel, volgens welke 80 procent van de beschikbare capaciteit opgaat aan het onderhoud van bestaande systemen, zodat er maar 20 procent resteert voor daadwerkelijke vernieuwing. Aandacht voor de informatielo-gistiek binnen de totale organisatie moet si-lovorming voorkomen en tevens de kwaliteit van systemen en vooral data waarborgen.

Big Data hypeHelaas, de mens is hardleers. Telkens weer maken we dezelfde fouten, bijvoorbeeld door ons te focussen op bepaalde technologische hypes. Zo laat ook de zorg zich overspoelen door het containerbegrip Big Data zonder zich te realiseren dat wanneer je al niet in staat bent om op bescheiden schaal gestruc-tureerde data op juiste wijze te beheren, je al helemaal niet hoeft te beginnen aan het ver-garen en analyseren van ongestructureerde informatie. Die is op grote schaal voorhanden in de zorg in de vorm van louter tekstueel uitgewerkte diagnose verslagen, intake ge-

sprekken, protocollen, overdracht informatie en management rapportages. Wil je daar als organisatie grip op krijgen, dan vereist dat de beschikbaarheid van een volwassen IT-infra-structuur.

Kennisplatform Op dat vlak kan de zorgsector terugvallen op een mondiaal kennisplatform, aangeduid als Healthcare Information and Manage-ment Systems Society. HIMSS is een mon-diale belangenorganisatie die vernieuwende concepten ontwikkelt op het gebied van IT en de zorgsector met als nevenproducten: opleidingen, evenementen, marktonderzoek en mediadienstverlening. Opgericht in 1961 telt HIMSS inmiddels meer dan 52.000 indi-viduele leden, waarvan tweederde werkt in de zorgsector, overheidsinstellingen en instellin-gen zonder winstoogmerk over de gehele we-reld. Daarnaast telt de organisatie 600 leden vanuit het bedrijfsleven en 250 partners uit de non-profit sector, die de doelstellingen on-derschrijven. De HIMSS-organisatie heeft een hoofdkantoor in Chicago en steunt wereldwijd locale zorg-IT gemeenschappen vanuit kan-toren in de Verenigde Staten, Europa en Azië.

HIMSS model HIMSS CCMM (Continuous Care Maturity Model) is een wereldwijd bruikbaar model aan de hand waarvan zorgverleners hun voor-zieningen voor informatieverwerking kunnen inrichten met de focus op: • Hetdelenvaninformatietussendediverse

zorgdisciplines.• Hetafstemmenvantakenencoördineren

van de uitvoering.• Hetopelkaaraansluitenvansystemen.

De gegevens van één patiënt

worden vele malen vastgelegd

in verschillende dossiers

Zorgen om effectiviteit ICT in de zorg

THEMA ECM EN CUSTOMER EXPERIENCE

Enterprise information management, big data, elektronisch patiëntendossier, standaarden, zorgketen, SharePoint, enterprise service bus.

VIP|Doc l nummer 3 l 2014 17

>> Ook grote bestanden moeten kunnen

worden uitgewisseld.

• Hetnauwerbetrekkenvanpatiëntenbijdeinformatievoorziening.

• Hetanalyserenvanderesultaten.

Het uiteindelijke doel van het HIMMS-model is het verwerven van een holistische visie op het beheren van zorginformatievoorzieningen zowel voor individuele patiënten als voor pa-tiëntgroepen.

Werkprocessen HIMMS CCMM kent zeven niveaus boven de basislaag, die het HIMSS Analytics Elec-tronic Medical Record Adoption Model (EM-RAM) wordt genoemd. Heeft een organisatie

een bepaald CCMM niveau bereikt, dan zegt dat iets over de mate waarin de betreffende zorginstelling technologie heeft geïmplemen-teerd en die vervolgens gebruikt voor het ver-garen en analyseren van data ten behoeve van het optimaliseren van de werkprocessen, het verbeteren van de financiële resultaten, alsmede het vergroten van de betrokkenheid van patiënten.

In Nederland zijn recent nog drie ziekenhui-zen door de HIMSS-organisatie erkend als instellingen op CCMM niveau 6. Het betreft Ziekenhuisgroep Twente, het Radboud Uni-versitair Medisch Centrum en het Maasstad

Ziekenhuis. Met deze nieuwe promoties naar het hogere niveau bezet Nederland in Europa de tweede plaats als het gaat om volledig digi-taal functionerende informatiestromen in zie-kenhuizen. Voor de HIMSS-organisatie reden om ook in ons land een eigen afdeling op te zetten, de HIMSS Holland eHealth Exchange Foundation (HEEF). De organisatie zal zich naar de vaderlandse zorgprofessionals pre-senteren op het eerste evenement, die staat gepland 6 en 7 november in Amsterdam.

Deze initiatieven van standaardisering, nor-mering en uitwisselen van kennis zijn ui-teraard nuttig. Doch de betrokkenheid ligt

18 VIP|Doc l nummer 3 l 2014

meestal bij het hogere echelon binnen de zor-ginstellingen. Om die reden hamert bijvoor-beeld een bedrijf als Accenture op voldoende change management inspanningen, parallel aan de implementatie van omvangrijke ge-integreerde zorgsystemen. Hun ervaring met veel omvangrijke projecten bij vooraanstaan-de Amerikaanse ziekenhuizen is dat juist op de werkvloer de veranderingen breed draag-vlak nodig hebben om effect te sorteren.

Zorg op wijkniveauMaar wellicht ligt de focus ook te veel op de ziekenhuizen met hun grootschalige trajecten van selecteren en inrichten van kostbare ge-integreerde informatiesystemen. Mike Fuller, marketingdirecteur van InterSystems, leve-rancier van achterliggende technologie voor zorgapplicaties, verwoordt het als volgt: ”Met ons product HealthShare/ Ensemble leggen we de basis voor strategische initiatieven in derichtingvangecoördineerdezorgverlening,het vergroten van de betrokkenheid van pa-tiënten en het beheren van populatiegerichte zorgprojecten, zoals bevolkingsonderzoeken. Want in de zorgketen gaat het niet alleen om ziekenhuizen. Eigenlijk wil je zoveel mo-gelijk voorkomen dat mensen daar naar toe moeten. Het is veel goedkoper om de zorg op locaal niveau in wijkcentra, in huisartsen-praktijken of bij de patiënten thuis te leveren. Veel technologie in de vorm van bijvoorbeeld mobiele apparaten en apps is al voorhanden. Nu gaat het erom om het geheel veilig en fi-nancieel verantwoord te organiseren.”

SHAREPOINT VERSUS ENSEMBLEMicrosoft manifesteert zich nadrukkelijk in de zorgsector met SharePoint. André van Bentum van Apps for Care waarschuwt zorgorganisaties voor de hoge kosten die de Microsoft oplossing met zich mee kan brengen. Hij kent de techniek achter het SharePoint goed, maar is ook thuis in de enterprice servicebus (ESB) oplossing Ensemble. ”SharePoint lijkt het antwoord op iedere vraag naar portaalfunctionaliteit of gegevensontsluiting. Voor ontwikkelaars een Walhalla, maar de crux is: hoe ontsluit je realtime data uit andere applicaties? Daarvoor heb je een visie op informatiearchitectuur en een servicebus nodig. De ESB biedt de mogelijkheid om direct data van verschillende systemen beschikbaar te maken. Ensemble is specifiek ontwikkeld als platform voor de zorg. Zonder veel programmeerwerk laten de koppelingen zich volgens de gangbare zorgstandaarden maken. Daarna kun je elke gewenste front-end toepassing gebruiken of maken voor portalen en slimme procesverbetering.”

Cryptshare was niet met een stand ver-tegenwoordigd op Zorg & ICT, maar had wel een commercieel manager (Lucien Barink) als bezoeker op de beurs rond-lopen. Cryptshare is interessant voor die organisaties in de zorgsector, die veel e-mail versturen met omvangrijke bijlagen (dossiers, scans, foto’s, enz.). Als simpele plug-in voor een bestaand e-mailsysteem (Outlook, Notes en web) biedt Cryptshare de mogelijkheid om versleuteld grote bestanden te versturen via e-mail. Een goed alternatief voor instellingen die oplossingen als We transfer, U send it of DropBox niet veilig genoeg vinden.

‘GROTE MAILTJES’

Ontsluiting van de keten Ontsluiting van de gehele keten is ook veran-kerd in de visie van Nictiz. Deze wegbereider voor de digitalisering in de zorg in Nederland, heeft zich een tijdje in de publicitaire luwte opgehouden, nadat de politiek de stekker trok uit het landelijke EPD/LSP-project. Op Zorg & ICT manifesteerde de organisatie zich weer met een stand, waar onder meer een betere informatie uitwisseling in de verpleegkundige zorg werd gepromoot. Aan dit project eOver-dracht wordt al sedert 2009 gewerkt samen met onder meer ActiZ (branchevereniging van ondernemers in de zorg) en V&VN (beroeps-vereniging van verpleegkundigen en verzor-gend personeel). In een brede inventarisatie

werd vastgesteld dat er bij de overdracht van informatie vanuit specialistenpraktijken en ziekenhuizen naar andere zorgverleners veel mis gaat. Een eenduidige, gestandaardiseer-de overdracht van informatie in elektronische vorm moet zorgen voor een kwalitatief betere en tevens efficiëntere overdracht.

Overdracht Voor de overdrachtsprocessen tussen de di-verse partijen in de zorgketen ontwikkelde Nictiz een standaard structuur voor een eOverdrachtsbericht in de vorm van een dataset met 26 verschillende items en een demotool. Voor de ICT-leveranciers specifi-ceerde men de technische richtlijnen volgens de definities van de internationale standaard HL7v3-CDA (Clinical Document Architecture). Samen met regionale samenwerkingsorgani-saties organiseert Nictiz workshops voor de implementatie van het eOverdrachtsbericht voor ziekenhuizen, verzorgingstehuizen, ver-pleeginstellingen en thuiszorgorganisaties. De problematiek en de oplossing is vastgelegd in een zeer informatieve whitepaper, die vanaf de Nictiz website is te downloaden.

>> Informatie in de zorgketen

stroomlijnen en afstemmen.

VIP|Doc l nummer 3 l 2014 19

Aandacht voor informatielogistiek binnen de organisatie moet silovorming voorkomen

DOCUMENT MANAGEMENT EN WORKFLOWEen overeenkomst met InterSystems, maakt het voor Cormel IT mogelijk om Ensemble in te zetten voor een integratie met andere zorgapplicaties. De QIC software onderscheidt zich door document management functionaliteit, gecombineerd met workflow. Langs deze weg krijgt de eindgebruiker de mogelijkheid bepaalde processen te volgen. Daarnaast is het in QIC mogelijk om triggers te definiëren. Deze triggers laten zich door de zorgaanbieder zelf activeren en deactiveren. Een door Cormel geïnitieerde trigger leidt vervolgens tot vervolgprocessen in QIC. Zo zal bij het vastleggen van een MIC-melding in de thuiszorgomgeving (melding incidenten cliënten) een trigger worden geactiveerd die automatisch een bericht stuurt aan het afdelingshoofd van de locatie waar het incident zich heeft voorgedaan.

Tijdwinst En nu maar hopen dat niet weer de privacy scherpslijpers in de politiek dwars gaan lig-gen. Want het blijft merkwaardig dat ook in 2014 patiënten, nadat ze uit het ziekenhuis zijn ontslagen, zelf maar moeten uitvinden welke medicatie ze nodig hebben of bij welke instantie ze zich moeten vervoegen voor ver-dere zorgbegeleiding. Er is al uitgerekend dat wanneer in de zorgketen de informatiever-strekkende partij een kwartier meer tijd uit-trekt voor effectieve informatieoverdracht, dit de overige betrokken informatieontvangende instanties (bijvoorbeeld huisarts, apotheek, verpleeginstelling of thuiszorgorganisatie) ge-middeld 3 uur scheelt in het uitzoeken, op-vragen en overleg.

Patiënt centraalBijna alle marktpartijen, betrokkenen bij het automatiseren van de informatieverwerking in de zorg, stellen de patiënt centraal. Doch in de weerbarstige praktijk devalueert de waarde van hun goede voornemen tijdens het imple-mentatietraject van een bepaalde oplossing. Soms maken bestaande interne procedures het belang van de patiënt ondergeschikt aan het verwerkingsproces. En soms is het de pri-vacywetgeving die de gewenste uitwisseling van patiëntgegevens tussen verschillende instanties verbiedt. Vooral gemeenten worste-len daar mee. En dat is lastig, zeker nu de landelijkeoverheidveelcoördinerendezorg-taken naar hen overhevelt.

Cormel IT Services uit Sittard levert met QIC (Quality in Care) een reeks softwaremodules die de diverse ketenprocessen in de intra- en extramurale zorg afdekken. Senior account-manager Marco Driessen weet te vertellen dat we ondanks de inspanningen van Nictiz voor het standaardiseren van de informatie

uitwisseling, het in de praktijk zeer gefrag-menteerd wordt toegepast. “We zien veel meer een ’point to point’ aanpak. De huisart-sen kunnen dankzij hun automatisering spe-cialistenbrieven ontvangen, receptberichten en vrije tekstberichten versturen. Dat werkt prima met de direct betrokken partijen, maar eigenlijk is al die informatie ook van belang voor verpleegkundigen bij andere instanties. Wil je die delen, dan heb je weer een nieuw overdrachtsprotocol nodig. Samen met onze partner stellen wij ons de vraag hoe we voor de toekomst die informatie over de grenzen heen kunnen tillen.”

Gegevens vergen onderhoud Driessen wijst verder op het probleem van de ouderenzorg. Met een beetje geluk be-hoeft een oudere maar vijf keer zijn of haar

verhaal te doen. Alle betrokken organisaties en behandelaars vergaren telkens opnieuw gegevens en maken daarmee hun eigen dos-siers aan. De specialist in ouderen genees-kunst zal tijdens zijn consult met de patiënt ook behoefte hebben aan de medische infor-matie van de huisarts, maar ook aan de zorg-inhoudelijke gegevens van bijvoorbeeld een verpleegtehuis en/of thuiszorg. Mochten er ook fysiotherapeuten en diëtisten in het spel zijn, dan komen daar nog een paar dossiers bij waar mogelijk relevante informatie in staat. Kortom: de geriatrische specialist heeft toe-gang tot diverse systemen nodig om zijn werk te kunnen doen. De gegevens van één patiënt liggen meermalen vastgelegd in verschillende dossiers en op diverse locaties met name voor de thuiszorg cliënt. En al die opgeslagen ge-gevens vragen om onderhoud.

>> Digitale dossiers worden

meer en meer de standaard.