Empowerment en vraagsturing in de...

Empowerment en vraagsturing in de zorg

Onlosmakelijk verbonden?

Tine Van Regenmortel

Perle Vancompernolle 1BaOB2

Inhoudsopgave

ONDERWERPSVERKENNING................................................................................................3

1.1 Referentie..........................................................................................................................3

1.2 Context artikel + uitleg.......................................................................................................3

1.3 De auteur...........................................................................................................................3

1.4 Structuur van het artikel....................................................................................................5

1.5 Vorm van het artikel..........................................................................................................5

1.6 Lijstjes................................................................................................................................6

1.7 Korte synthese...................................................................................................................9

1.8 Powerpoint......................................................................................................................10

1.9 trefwoorden en moeilijke woorden..................................................................................12

PERSOONLIJKE VOORSTELLING..........................................................................................14

BESCHIKKING KRIJGEN EN MEER ZOEKEN..........................................................................15

2.1 Zijn er publicaties binnen handbereik?.............................................................................15

2.2 Bronnenlijst......................................................................................................................16

CONTEXTUALISEREN.........................................................................................................19

3.1 Organisaties.....................................................................................................................19

3.2 Statistieken......................................................................................................................21

3.3 Juridische context.............................................................................................................21

3.4 Politieke context..............................................................................................................21

3.5 Excel- oefening.................................................................................................................22

SLOTVERGADERING...........................................................................................................24

PERSOONLIJK BESLUIT.......................................................................................................25

BIJLAGE: ARTIKEL.................................................................................................................... 26

2Perle Vancompernolle

ONDERWERPSVERKENNING

1.1 Referentie Van Regenmortel, T. (2007). Empowerment en vraagsturing in de zorg: onlosmakelijk verbonden? Tijdschrijft voor Welzijnswerk , 6-14.

1.2 Context artikel + uitleg Het artikel komt uit het vaktijdschrift Tijdschrift voor Welzijnswerk. Het tijdschrift wordt uitgegeven door het Verbond van Instellingen voor Welzijnswerk (VIW) . Het verschijnt maandelijks, uitgezonderd in januari en augustus.Het artikel gaat over de vraag of de vraagsturing in de zorg een meerwaarde heeft met het hanteren van het empowermentparadigma. De auteur staat eerst stil bij dit empowermentparadigma, vervolgens staat ze stil bij de vraagsturing. Ze rondt af met het maken van verbinding tussen vraagsturing en empowerment.

1.3 De auteur

Wie schreef het artikel?

Tine Van Regenmortel

Informatie over de auteur in het artikel zelf

In een voetnoot in het artikel komt volgende informatie over de auteur voor:“De auteur is psychologe en onderzoeksleider “Armoede en maatschappelijke integratie” aan het Hoger Instituut voor de Arbeid van de K.U. L EUVEN. Zij doceert aan de Faculteit Sociale Wetenschappen van dezelfde universiteit. Verder is ze als lector “Empowerment en maatschappelijk kwetsbare groepen” verboden aan de Fontys Hogeschool Sociale Studies in Eindhoven.”


Verder op het internet over de auteur

Ik vond, via Google, haar curriculum vitae waaruit blijkt dat ze ook als opleiding heeft doctor in de psychologische wetenschappen en dat ze het hoofd is van een onderzoeksgroep. Ze is nu de onderzoeksleider voor het project onder bescherming in landelijk gebied: Zuid-Oost-Vlaanderen. Het project loopt 1 januari 2011 tot 30 juni 2012

(sd). Opgeroepen op november 7, 2011, van kuleuven: http://hiva.kuleuven.be/nl/overhiva/onsteam_detail.php?id=73

Je kan de auteur bereiken op:HIVA - Onderzoeksinstituut voor Arbeid en SamenlevingParkstraat 47 – bus 53003000 Leuven telefoon: 016/ 32 31 23 of 016/ 32 31 41(sd). Opgeroepen op november 7, 2011, van kuleuven: http://www.kuleuven.be/wieiswie/nl/person/u0015913

Wat heeft ze nog geschreven? De auteur schreef reeds vele werken en artikels. Dit zijn enkele van haar werken:

Driessens, K., & Van Regenmortel, T. (2006). Leefwereld en hulpverlening. Leuven: LannooCampus.

Sannen, L., & Van Regenmortel, T. (2011). Krachtgericht, integrale trajectbegeleiding voor werkzoekenden in armoede. Leuven: HIVA-K.U.Leuven.

Steenssens, K., & Van Regenmortel, T. (2007). Empowerment Barometer. Leuven: HIVA.

Van Regenmortel, T., & Albrecht, J. (2011). Gelijk oversteken. Een staalkaart van bevindingen rond integratie. Brugge: Vanden Broele.

Van Regenmortel, T., Steenssens, K., Cortese, V., Vanheerswyngels, A., & Hamzaoui, M. (2010). Evaluatie van het pilootproject "Ervaringsdeskundigen in de armoede en sociale uitsluiting bij de federale overheid". Leuven: HIVA.


http://www.kuleuven.be/wieiswie/nl/person/u0015913

http://hiva.kuleuven.be/nl/overhiva/onsteam_detail.php?id=73

1.4 Structuur van het artikel

De tekst heeft volgende structuur:

- Inleiding- Empowerment in de zorg - Een versterkingsproces - Het krachtenperspectief met de relatie als fundament - Meerdere niveaus in het geding - Vraagsturing in de zorg - Een copernicaanse wending met nieuwe functies, rollen en methodieken - De wensen, behoeften en dialoog centraal - Wederzijdse vraagsturing - Empowerment en vraagsturing in de zorg: onlosmakelijk verbonden - Dialoog en participatie centraal met erkenning van ervaringsdeskundigheid en professionele deskundigheid - Bibliografie

Dit is een overzicht van alle hoofdtitels en ondertitels. Het artikel heeft achteraan een bibliografie en in de tekst wordt er naar de bibliografie verwezen door de auteur en jaar van uitgave te vermelden tussen haakjes. Het artikel kent een logische opbouw. Het artikel wordt in twee kolommen (krantenstijl) weergegeven.

1.5 Vorm van het artikel

zie bijgevoegd artikel - onderlijning: verwijzing naar bronnen - rood: specialisten - geel: definities, essentiële begrippen, moeilijke woorden - instellingen of organisaties: geen vermeldingen in het artikel


1.6 Lijstjes interessante bronnen

Gevonden via Springerlink:

BibliografieDevries, S. (2008). Basismethodiek psychosociale hulpverlening. Jagt, I. (2010). Onvrijwillige hulpverlenging.

Gevonden via LIBIS

BibliografieDevries, S. (2008). Basismethodiek psychosociale hulpverlening.

Jagt, I. (2010). Onvrijwillige hulpverlenging.

Steenssens, K., & Van Regenmortel, T. Empowerment barometer: procesevaluatie van empowerment in buurtgebonden actieveringsprojecten. Katholieke Universiteit Leuven: Hoger Instituut van de arbeid.

Vonk, E. Activering van maatschappelijk kwetsbare jongeren en empowerment binnen OCMW's. Katholieke Universiteit Leuven: Faculteit Sociale Wetenschappen.

Gevonden via artikel

BibliografieBeukema, L., & Kleijnen, C. (2007). Vraagsturing vraagt om reflexief ondernemen - praktijkbijdrage. Sociale Interventies , 27-38.

De Cort, L. (2001, oktober-november). Op eigen kracht... Empowerment en vrijwilligswerk. Tijdschrift voor Welzijnswerk , pp. 5-12.


Van Regenmortel, T. (2007). Empowerment in de zorg. Krachten en kwetsbaarheden. In P. Develtere, Werk en wereld in de weegschaal. Confronterende visies op onderzoek en samenleving. Leuven: HIVA-K.U.Leuven en LannooCampus.

Van Regenmortel, T., & Fret, L. (1999). Van moralisme tot empowerment als ethisch perspectief binnen het welzijnswerk en van armoedebestrijding. In J. Vranken, Armoede en sociale uitsluiting (pp. 291-313). Leuven/Amersfoort: Acco.


organisaties bij dit thema

NGO11.11.11AMESTY INTERNATIONAL

AMBULANTE HULPOCMWCAWDe sleutel, preventie, hulpverlening en werkverlening binnen het kader van drugsproblematiek. [email protected] centra’s over het hele land

RESIDENTIELE HULPAlle voorzieningen voor mensen met een beperking

specialisten

Kristel Driessens Kristel Driessens is doctor in de politieke en sociale wetenschappen, lector en onderzoeker aan het Departement Sociaal-Agogisch Werk van de Karel De Grote Hogeschool en professor in de Master Sociaal Werk aan de Universiteit Antwerpen. Onderzoeksdomeinen: armoede en hulpverlening, sociaal werk onderzoek.

Contactgegevens: [email protected]

Vragen aan Kristel Driessens:1. Hoe kan je de visie van empowerment toepassen op de opvoeding van je kinderen?2. Is empowerment overal toepasbaar?3. Wat is het belangrijkste element dat moet aanwezig zijn om tot empowerment te komen.

Publicaties BibliografieDriessens, K. (2004). De leefwereld van arme gezinnen: omgaan met uitsluiting en isolement.


Vansevenant, K., Driessens, K., & Van Regenmortel, T. (2008). Krachtgerichte hulpverlening in dialoog.

Tine van Regenmortel


mailto:[email protected]


Psychologe en onderzoeksleider “Armoede en maatschappelijke integratie” aan het Hoger Instituut voor de Arbeid van de K.U.Leuven. Zij doceert aan de Faculteit Sociale Wetenschappen van dezelfde universiteit. Verder is ze als lector “Empowerment en maatschappelijk kwetsbare groepen” verboden aan de Fontys Hogeschool Sociale Studies in Eindhoven.”


Vragen aan Tine Van Regenmortel1. Hoe ben je er toe gekomen om onderzoek te doen naar het verband

empowerment en armoede?2. Wat zijn voor U de meest verontrustellende vaststelling tijdens je

laatste onderzoeken?3. Waar beleef je tijdens je onderzoeken het meeste plezier aan?

Publicaties:BibliografieDriessens, K., & Van Regenmortel, T. (2006). Leefwereld en hulpverlening. Leuven: LannooCampus.

Sannen, L., & Van Regenmortel, T. (2011). Krachtgericht, integrale trajectbegeleiding voor werkzoekenden in armoede. Leuven: HIVA-K.U.Leuven.

Steenssens, K., & Van Regenmortel, T. (2007). Empowerment Barometer. Leuven: HIVA.

Van Regenmortel, T., & Albrecht, J. (2011). Gelijk oversteken. Een staalkaart van bevindingen rond integratie. Brugge: Vanden Broele.

Van Regenmortel, T., Steenssens, K., Cortese, V., Vanheerswyngels, A., & Hamzaoui, M. (2010). Evaluatie van het pilootproject "Ervaringsdeskundigen in de armoede en sociale uitsluiting bij de federale overheid". Leuven: HIVA.

Dirk Geldof

Dirk Geldof is doctor in de politieke en sociale wetenschappen en bachelor in de Wijsbegeerte aan de Universiteit Antwerpen. Hij is ook gastprofessor 'Sociologie' en eindwerkbegeleider aan het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen (H.UBrussel). Hij doceert ook'Sociologie' aan het departement Ontwerpwetenschappen van de Artesis-Hogeschool Antwerpen. Hij is ook docent'Actuele Politieke Vraagstukken' aan het departement Sociaal-Agogisch Werk van de Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen. Hij is een expert in sociaal-economische thema’s: zoals arbeid, sociale zekerheid, armoede, stadsbeleid,empowerment, tijdsbeleid en consumptie. Hij is ook OCMW-raadslid voor Groen! te Antwerpen, sinds januari 2007.




http://www.hig.be/

http://www.hig.be/


Vragen aan Dirk Geldof1. Wat wil je als raadslid van het OCMW nog bereiken?2. Wat zijn de grootste risico’s in deze maatschappij? En hoe kan je ze bestrijden?3. Kan je veel empowerment terugvinden bij uw studenten?

Publicaties:

BibliografieGeldof, D. (2001). Onthaasting: Op zoek naar tijd in de risicomaatschappij. Houtekiet.

Geldof, d. (2008). Onzekerheid: overleven in een risicomaatschappij. Acco.

Geldof, D. (2007). We consumeren ons kapot. Houtekiet.

1.7 Korte synthese

Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie.De goede relatie begeleider/cliënt is een noodzakelijk fundament voor empowerment. De begeleider moet actief en creatief zoeken naar lichtpuntjes om uit een bepaalde situatie te geraken. Men moet steeds zoeken naar de minst ingrijpende hulpverlening.In de zorg staan de wensen, de behoeften en de dialoog centraal. Er moet geen vraagsturing zijn, maar dialoogsturing. Dialoog tussen hulpgever en hulpvrager. De vraagsturing moet een plaats krijgen binnen de visie van het empowerment en omgekeerd.


1.8 Powerpoint


1.9 trefwoorden en moeilijke woorden

Buddy bud·dy (dem; meervoud: buddy's; verkleinvorm: buddy'tje)1.vrijwilliger die een aidspatiënt praktisch en moreel steunt2.vrijwillige helper in het algemeen

Copernicaanse wending co·per·ni·caans (bijvoeglijk naamwoord).overige voorbeeldeneen copernicaanse wendingradicale verandering van standpunt de copernicaanse wereldbeschouwing volgens Copernicus, waarbij de zon als middelpunt gezien wordt

Enabling niches en·a·ble (overgankelijk werkwoord) 1.in staat stellen(de) gelegenheid geven 2.mogelijk maken 3.autoriserenvolmachtigen, volmacht geven

ni·che (de)1.(niches) (biologie) geheel van omgevingsfactoren die van belang zijn voor handhaving van een planten- of diersoort2.(niches; verkleinvorm: nicheje, nichetje) (handel) groep afnemers met specialistische wensen

Ervaringsdeskundige er·va·rings·des·kun·di·ge (de)1.iem. die ergens over kan meepraten omdat hij het al eens heeft meegemaakt

Empowerment Definitie die in het Vlaamse zorglandschap is ingeburgerd:“Een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie

Empowerment em·po·wer·ment/zelfstandig naamwoord; de (m); meervoud: g.mv.Engels 1. het geheel van maatregelen ter stimulering van mensen, m.n. werknemers, om zelf verantwoordelijkheid te nemen

accountability ac·coun·ta·bi·li·ty (dev)1.het leggen van de bestuurlijke bevoegdheden en verantwoordelijkheden bij één instantie of persoonaccountabilityac·coun·ta·bi·li·ty/zelfstandig naamwoord; de (v); meervoud: g.mv.Engels 1. verantwoordingsplicht

Empowerment: zie hierboven12

Perle Vancompernolle

empowermentparadigma pa·ra·dig·ma (het; meervoud: paradigma's,

paradigmata; verkleinvorm: paradigmaatje)1.voorbeeld, model2.(taalkunde) het geheel van flexievormen van een woord3.constellatie van overtuigingen, waarden en handelwijzen die door de leden van een bepaalde samenleving worden gedeeld

Individuele bias Individueel:van of voor ieder afzonderlijk persoon

Biasbi·as (de; meervoud: biases)1.(statistiek) afwijking waardoor een steekproef niet representatief is voor de hele populatiehyperoniem: afwijking

Individualerings-denken

Individualiserenin·di·vi·du·a·li·se·ren/ individualiseerde ontleend aan Frans individualiser 1. (overgankelijk werkwoord; heeft geïndividualiseerd) als iets opzichzelfstaands beschouwen, een individueel karakter geven aan 2. (overgankelijk werkwoord; heeft geïndividualiseerd) (juridisch, mbt. goederen, effecten) afzonderen, aanwijzen •door een nummer nader geïndividualiseerde effecten 3. (overgankelijk werkwoord; heeft geïndividualiseerd) (mbt. uitkeringen) op een individu toesnijden4. (onovergankelijk werkwoord; is geïndividualiseerd) individualistisch worden •Nederland individualiseert!

IndividualeringsdenkenAlleen denken aan het individu

Evidence-based Evidencebased evi·dence·based (niet: e·viden·ceba·sed) /bijvoeglijk naamwoordontleend aan Engels evidence based(voorlopig toegevoegd in 2006)

1. (van menselijk handelen, m.n. medisch handelen) oordeelkundig, gebaseerd op wetenschappelijke feiten


PERSOONLIJKE VOORSTELLING

Hallo,

Ik ben Perle Vancompernolle en woon in Passendale. Ben 19 jaar en studente aan de Katho IPSOC in Kortrijk.Ik studeer Orthopedagogie.

In het secundair onderwijs volgde ik Jeugd- en Gehandicaptenzorg in het Margareta - Maria -Instituut te Kortemark.

In mijn vrije tijd ben ik vooral bezig met mijn hobby paardrijden maar ook met mijn hond Flor.In de vakantie besteed ik ook tijd aan Spelewijs. Dit is een speelpleinwerking voor kinderen met een beperking. Je kan meer info vinden op http://www.spelewijs.be/


http://www.spelewijs.be/

http://empowerment.wikidot.com/local--files/perle/test2.jpg

BESCHIKKING KRIJGEN EN MEER ZOEKEN

2.1 Zijn er publicaties binnen handbereik?

Titel van het werk Vindplaats campusbibliotheek

Empowerment en maatzorg, Tine Van Regenmortel

Campus bibliotheek Kortrijk eerste verdiepingPlaatsingsnummer: 339.112 exemplaren beschikbaar

Bruggen over woelig waterThijs R.

Campus bibliotheek Kortrijk eerste verdiepingPlaatsingsnummer: 339.111 exemplaar beschikbaar

Bind-kracht in armoede, Driessens K. en Tine Van Regenmortel

Campus bibliotheek Kortrijk eerste verdiepingPlaatsingsnummer: 339.112 exemplaren beschikbaar

Kwartiermaken, Kal D. Campus bibliotheek Kortrijk eerste verdiepingPlaatsingsnummer: 616.8991 exemplaar beschikbaar

Empowerment in de zorg, Tine Van Regenmortel

Bibliotheek K.U.Leuven, Kortrijkbibliotheek humane wetenschappenPlaatsingsnummer 316.3.2007DEVE


2.2 Bronnenlijst

Uit het internet

Sterauter:Tine Van Regenmortel

BibliografieVan Regenmortel, T. (sd). Conceptnota empowerment en activering in armoedesituaties. Opgeroepen op december 17, 2011, van https://hiva.kuleuven.be/resources/pdf/publicaties/R1270.pdf

Van Regenmortel, T. (sd). Evaluatie van het pilootproject 'Ervaringsdeskundigen in de armoede en sociale uitsluiting bij de federale overheid'. Opgeroepen op december 17, 2011, van https://hiva.kuleuven.be/resources/pdf/publicaties/R1352a_nl.pdf

Van Regenmortel, T. (sd). Lexicon van empowerment. Opgeroepen op 2011, van https://hiva.kuleuven.be/resources/pdf/publicaties/R1429_lexicon_empowerment.pdf

Van Regenmortel, T. (sd). Zwanger van empowerment. En uitdagend kader voor sociale inclusie en moderne zorg. Opgeroepen op december 17, 2011, van https://hiva.kuleuven.be/resources/pdf/publicaties/R1244.pdf

Kranten/weekbladen/ magazines

BibliografieDebackere, J. (2011, september 3). Sciencefiction en sixties zetten trend in nieuwe Amerikaanse tv-seizoen. De Morgen , p. 36.

Dedobbeleer, K. (2011, augustus 31). 'Met Malema gaat Zuid-Afrika de weg op van Zimbabwe'. De Tijd , p. 12.

Een wereld van 7 miljard. (2011, oktober 27). De Morgen , p. 16.

Leemans, A. (2011, september 10). 3M. De Tijd , p. 33.

Omdat ik geloof. (2011, september 17). De Standaard , p. 44.


Vaktijdschriften BibliografieAelter, G. (2001). Vrijwilligerswerk en empowerment. Tijdschrijft voor welzijnswerk , 87.

Nys, K., & van den Wijngaerde, L. (2004). Het belang van empowerment in opvoedingsondersteuning. Tijdschrift voor welzijnswerk , 23-28.

Verzamelwerken Bibliografie(2008). Problemen en hulpverlening. In S. de Vries, Basismethodiek psychosociale hulpverlening (pp. 51-67). Houten: Bohn Staflen van Loghum.

Eindwerken BibliografieBoon, S., Moreno Calvo, C., Termote, S., & Verbist, L. (2010). Projecten voor en met kansarme vrouwen. Hogeschool-Universiteit Brussel.

Desmet, F. (2009). Krachtgericht werken bij schuldbemiddeling: het toepassen van empowerment en maatzorg bij schuldbemiddeling in het OCMW van Wervik. Kortrijk: Katho. Departement Sociaal-Agogisch werk (IPSOC).

Eyckmans, K. (2010). Zeg het maar: Empowerment toegepast binnen een woon- en zorgcentrum. Geel: Katholieke Hogeschool Kempen, Campus Geel.

François, L. (2011). Hiphop als empowerment bij tieners: het nastreven van emancipatie aan de hand van kunsteducatie. HUB.

Ooms, H. (2010). Heb je even tijd voor mij: Empowerment en aandachtspersonenwerking in een woon- en zorgcentrum. Geel: Katholieke Hogeschool Kempen, Campus Geel.


Handboek, monografiën, boek BibliografieGeenen, K. (2011). Ergotherapie in de geriatrie: basisboek voor kwaliteitsvolle hulpverlening. Acco.

Heyndrickx, P., Barbier, I., Van Ongevalle, M., & Vansevenant, K. (2011). De meervoudig gekwetste mens: gedeelde en verdeelde zorg. Lannoo.

Peeters, J. (2010). Een veerkrachtige samenleving: sociaal werk en duurzame ontwikkeling. EPO.

Van Riet, N. (2010). Sociaal work: mensen helpen tot hun recht te komen. Van Gorcum.

Van Robaeys, B., & Driessens, K. (2011). Gekleurde armoede en hulpverlening: sociaal werkers en cliënten aan het woord. Lannoo


CONTEXTUALISEREN

3.1 Organisaties

De Sleutel (www.desleutel.be)

herstellingskritiekAlles op de site komt op de juiste manier naar ons toe. Er staan geen foute/gemanipuleerde zaken op de site.

OorsprongskritiekDe website is gemaakt door een extern bedrijf gespecialiseerd in het maken van websites. (BM Group). Je kan dit bedrijf contacteren door onderaan de website van De Sleutel te klikken op hun naam.De website is zeer uitgebreid en geeft info over alles waarmee De Sleutel bezig is. De teksten zijn in een verstaanbare taal geschreven, zodat iedereen ze kan begrijpen.Aan alle informatie worden onderaan nog doorverwijzen naar relevante site/links. Zo krijgt de gebruiker een ruime informatie over het onderwerp. Je kan je inschrijven op een nieuwsbrief van de vereniging. Je kan je ook op een eenvoudige manier uitschrijven.De bronnen en publicatie zijn van allerlei aard: persoonlijke verhalen (met fictieve namen), wetenschappelijke werken, brochures… Iedere publicatie vermeld de gebruikte bronnen.De website is voor de eerste keer online gezet in 2007 en wordt regelmatig bijgewerkt. Vooral de rubriek nieuws is zeer up to date.

InterpretatiekritiekDe teksten zijn zeer objectief geschreven. Men gebruikt vaak getuigenissen van mensen die te kampen hebben met een drugprobleem. Dit is om een “schok”effect te creëren bij gebruikers. Dit spreekt hen het meest aan.De verhalen zijn zeer realistisch gebracht.

BevoegdheidskritiekDe site is een site van een organisatie met diverse hulpmogelijkheden voor mensen met een drugprobleem. De auteurs zijn mensen van De Sleutel zelf. Zij zijn professionelen i.v.m. hulpverlening en preventie van de drugproblematiek.


http://www.desleutel.be/

RechtzinningheidskritiekDe auteur houdt geen enkele informatie achter. De site is een uitgebreide site over de drugproblematiek. 1

1 261 woorden20


3.2 Statistieken

Over empowerment zijn er geen statistieken gevonden

3.3 Juridische context Bibliografie(sd). Opgeroepen op december 3, 2011, van Justice: http://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm

Gemeenschap, V. (1998, Juni 19). Decreet betreffende het Vlaams integratiebeleid. België.

Overheid, V. (2009, juli 2). Decreet tot wijziging van het decreet van 28 april 1998 inzake het Vlaamse beleid ten aanzien van etnisch-culturele minderheden. België.

3.4 Politieke context

In zijn boek Het Vierde Burgermanifest heeft de Open VLD-er Guy Verhofstadt het over empowerment van de weerbare mens.In het hoofdstuk over de weerbare mens pleit Verhofstadt voor meer empowerment. Een citaat uit het boek: “De zwakkeren weerbaarder en sterker maken zowel economisch als sociaal zodat ze in staat zijn om eigen, vrije keuzes te maken. “Empowerment” vraagt om een scherpe koerswijziging in onze aanpak, waarbij we van passieve sociale uitkeringen evolueren naar hefbomen die meer activeren en stimuleren. Een brede sociale zekerheid blijft vanzelfsprekend een noodzaak. Het is de waarborg voor een menswaardig bestaan. Het zorgt ook voor een herverdeling van de welvaart. “

BibliografieFiers, S., Scheepers, S., Debunne, S., Van Uytven, A., Hondegehem, A., Delwit, P., et al. (2006). De trajecten van vrouwen in de Belgische politiek. Brussel, België.

Van Regenmortel, T. (2004). Empowerment in de praktijk van het OCMW. Leuven: Katholieke Universtiteit Leuven.

Verhofstadt, G. (sd). Burgermanifest. Opgeroepen op december 20, 2011, van http://www.burgermanifest.be/index.htm


Verhofstadt, G. (sd). De weerbare mens en empowerment. Opgeroepen op december 20, 2011, van youtube: http://www.youtube.com/watch?v=XlIm431Y0JQ

3.5 Excel- oefening

Eerste Oefening:

Soort bronnen Aantal ProcentBoeken 11 17,19%Tijdschriften 4 6,25%Naslagwerk 41 64,06%Websites 8 12,50%Andere

(folders….) 0 0,00%Totaal 64 100%

Tweede oefening:22


http://www.youtube.com/watch?v=XlIm431Y0JQ

Periode AantalVoor 1995 01995 - 1999 12000 - 2005 72006 - 2008 42009 02010 0Totaal 12


Hoofdstuk 2 SLOTVERGADERING

Datum & plaatsDinsdag 20 december 2010 om 9.00 in lokaal L109.

Aanwezigen Amber Strubbe

AliesjeUleyn

Marjolein Vandaele

Charlotte Trioen

PerleVancompernolle

Delphine Seynaeve

Tine Samaey

Emilie Schelstraete

Afwezigen Joeri Schepens

Thomas Saelen

Charlotte Steelandt

Lay – outTO DO:

Verwijderen tabs waar niets onder staat.

Paulo freire mag niet onder extra’s maar moet onder specialisten.

Zijbalk: aanmaken van tab: Papers.

Zijbalk: onderscheid maken tussen politieke en juridische context.

Maken van een links naar zelfgeschreven uitleg over een organisatie.

InhoudTO DO:

Iedereen kijkt voor zichzelf als alles erop staat.

Iedereen voegt zijn eindresultaat toe onder “paper”.

Voor wie het nog niet gedaan heeft, de bronnenlijst aanvullen. LET OP: ook onder de letters moet alles alfabetisch!

Aanvullen van interview.

De meeste moeten nog hun contactgegevens aanvullen.


PERSOONLIJK BESLUIT

Ik merk dat ik nog wat meer moet oefenen op het opzoeken van materiaal. Hierin kruipt er ook veel tijd, wat soms moeilijk te combineren is met andere taken.Tijdens het invullen van de oefenboeken heb ik gemerkt dat mijn kennis van Word en Excel, redelijk goed is. Maar de niet alledaagse gebruikte dingen in Word en Excel waren soms wel eens moeilijk. Maar ik heb er opgeoefend en hoop op een goed resultaat met de examens.Tijdens deze opdracht heb ik nog beter geleerd hoe je moet samen werken. Ik heb ook geleerd hoe ik met een wiki moet werken, ik had dit eerder nog nooit gedaan. Ook het refereren en het invoegen van bronnen in de Word document gaat nu een stuk vlotter bij mij dankzij deze opdracht. Ik probeer steeds een correcte referentie in een document te voegen. Ik zal dit zeker nodig hebben bij het maken van mijn eindwerk.Ik denk dat ik voldoende informatie gevonden heb voor mijn wiki opdracht. Ik heb helaas geen statistieken gevonden over empowerment. Ik heb geprobeerd om zoveel mogelijk manier te zoeken, maar ik vond het meeste op het internet. Ik ben nauwelijks echt gaan zoeken in de bibliotheek naar boeken of tijdschriften. Misschien moet ik hier nog meer mijn best doen.Ik vond deze wiki opdracht geslaagd vooral omdat we hierdoor een hechte vriendengroep zijn geworden met ons groepje en ik mijn kennis over refereren en opzoeken van bronnen uitgebreid hebt.


BIJLAGE: ARTIKEL

Empowerment en vraagsturing in de zorgOnlosmakelijk verbonden?

Tine VAN REGENMORTEL2

“Empowerment” en “vraagsturing” in de zorg betekenen een “cultuuromslag” in de zorg. Verschillende aspecten liggen aan de basis van deze omwenteling. Zo roepen de moeilijke bereikbaarheid van een toenemende groep van hulpvragers met een complexe problematiek en de fragmentering (met specialisering) van voorzieningen om een meer gepaste aansluiting.Zorg-op-maat en naadloze zorg zijn hierbij aan de orde. Hulpvragers worden ook mondiger en hun ervaringen worden steeds meer als een belangrijke kennisbron beschouwd voor het zorgbeleid en de zorgpraktijk. Hulpverleners ervaren niet zelfden heel wat onmacht om hulpvragers te helpen om meer greep te krijgen op hun leven. Door de afhankelijkheidsrelaties binnen de hulpverlening en toenemende eisen vanwege hulpvragers komen hulpverleners onder druk te staan. Daarenboven kijkt het managenement steeds nauwlettender toe op het behalen van meetbare resultaten, hierin aangedreven door een beleid dat evidence-based werken als maatstaf neemt en weinig krediet laat voor procesvorming en relatiegericht werken in de zorg.In dit artikel bekijken we of vraagsturing in de zorg bij deze een meerwaarde kent: niet in de zin dat vraagsturing hét unieke tovermiddel zou zijn, maar wel een noodzakelijk ingrediënt en werkingsprincipe om een hoogstaande kwaliteit van zorg te krijgen die aansluiting vindt bij deze mensen waar het eigenlijk om te doen is. Het empowermentparadigma wordt hierbij als kader genomen. We staan eerst stil bij dit empowermentparadigma, vervolgens zoomen we in op vraagsturing. We ronden af met het maken van verbinding tussen deze beide concepten.

Empowerment in de zorgHet centrale streven bij empowerment is volwaardig burgerschap met het realiseren van de sociale grondrechten voor elke burger. Dit omvat twee noodzakelijke sporen in het (sociaal) beleid: ten eerste het toegankelijk maken van economische, sociale en culturele kapitaalvormen voor iedereen en ten tweede een appel doen op de aanwezige krachten of psychologisch kapitaal van mensen en groepen en hun omgeving. Empowerment benadrukt de prioritaire aandacht voor de meest kwetsbare groepen in de samenleving (b.v. mensen die in armoede leven, dak- en thuislozen, mensen met een mentale of psychische beperking, etnisch-culturele minderheden). Ook de manier waarop interventies gebeuren en wat deze teweegbrengen op

2 De auteur is psychologe en onderzoeksleider “Armoede en maatschappelijke integratie” aan het Hoger Instituut voor de Arbeid van de K.U. L EUVEN. Zij doceert aan de Faculteit Sociale Wetenschappen van dezelfde universiteit. Verder is ze als lector “Empowerment en maatschappelijk kwetsbare groepen” verboden aan de Fontys Hogeschool Sociale Studies in Eindhoven.


psychologisch vlak bij mensen (de expressieve dimensie) wordt onderstreept door empowerment.

Thijs (2003) stelde vast dat mensen in armoede enkel kans hebben om te ontsnappen aan armoede wanneer er naast instrumentele impulsen (b.v. inzake opleiding, werk, inkomen) ook aandacht is voor het emotionele welzijn. Als een beleid geen oog heeft voor de vier kapitaalvormen en de instrumentele en expressieve dimensie van elkaar loskoppelt, schieten goed bedoelde beleidsmaatregelen en zorgpraktijken hun doel voorbij. Dit is geen goede zaak, noch voor een samenleving en beleid met toenemende aandacht voor accountability kostenbeheersing en evidence-beased werken, noch voor de betrokken praktijkwerkers, laat staan voor de kwetsbare burgers zelf.

Een versterkingsprocesWe hanteren de volgende omschrijving van empowerment die in het Vlaamse zorglandschap ingeburgerd geraakt : “Een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie “ (Van Regenmortel, 2002)

Empowerment gaat in wezen om een versterkingsproces waardoor personen, groepen, buurten, instituties meer greep krijgen op het eigen handelen. Het vergroten van invloed staat hieirbij centraal, met de betrachting om volwaardig te kunnen participeren in de samenleving, ieder op zijn unieke manier. De misvatting bestaat om empowerment enkel op het individuele niveau te situeren en om het te hertalen als het vergroten van de individuele verantwoordelijkheid (de zogenaamde”individuele bias”). Empowerment is evenwel een meerlagig concept waarbij het individuele welzijn van personen en groepen onlosmakelijk verbonden is met de bredere sociale en politieke context. Het gaat om gedeelde verantwoordelijkheid die het individualiseringsdenken ver achter zich laat. Het maken van verbindingen tussen onder meer personen, groepen, organisaties is hierbij het middel om versterkingsprocessen te verwezenlijken. Positieve ontmoeting en dialoog, respect en wederkerigheid kleuren de manier waarop deze verbindingen tot stand dienen gebracht te worden.(Van Regenmortel, 2007).

Het krachtenperspectief met de relatie als fundamentEen belangrijk aspect van een empowermentbenadering binnen de hulpverlening, betreft de toevoeging van het krachtenperspectief. Dit krachtenperspectief betekent niet meegaan met de hopeloosheid, maar een actief en creatief zoeken naar lichtpuntjes die terug hoop kunnen geven. Niemand wordt opgegeven, niemand krijgt het etiket van “hopeloos geval”, “onbereikbaar”, “on(be)handelbaar”, enz. de krachtenbenadering appelleert en stimuleert de processen van veerkracht die steeds sluimerend aanwezig zijn.Deze inbreng van het krachtperspectief binnen de hulpverlening betekent ook een streven naar de minst ingrijpende hulpverlening: b.v. liever ambulant dan residentieel, eerder algemeen dan bijzonder, en dit zoveel mogelijk in de natuurlijke


context van debetrokken. De krachtenbenadering schenkt bijzondere aandacht aan de sociale netwerken van hulpvragers, probeert bestaande netwerken te versterken of te herstellen, boort nieuwe netwerken aan waar nodig en creëert netwerken indien deze niet aanwezig (b.v. via maatjesprojecten, buddysystemen). Sociale netwerken kunnen immers belangrijke steun-en krachtbronnen zijn.Het fundament van een krachtgerichte hulpverlening is de relatie tussen hulpvrager een hulpverlener. We spreken over een “positieve basishouding” (Van Regenmortel in Driessens & Van Regenmortel, 2006 ) die de noodzakelijke basis creëert om als hulpverlener aanbod te kunnen en te mogen komen, om als hulpvrager te kunnen openstaan voor zijn deskundigheid. Het gaat in wezen om presentie, respect en partnerschap. Door het invoegen bij de hulpvrager komt ruimten voor het enten van de hulpverlener. Via het aansluiten bij de leefwereld van de hulpvrager, stilstaan bij de mens achter e “lastige”, “moeilijke” hulpvrager, kunnen nieuwe wegen worden geopend en bewandeld. Dit invoegen en enten is een rode draad doorheen de hulpverlening. Dat dit alles vraagt om aangepaste attitudes en technieken van de hulpverlener hoeft geen betoog.Een empowerende hulpverlening hecht een grote waarde aan ervaringsdeskundigheid en benadrukt het belang van samenwerking tussen professionelen enerzijds en zogenaamde “paraprofessionelen” of vrijwilligers anderzijds. Deze personen hebben een belangrijke brug- en signaalfunctie. Paraprofessionelen zijn personen die dicht bij de doelgroep staan, onder meer omwille van eenzelfde sociale achtergrond, cultuur, levenservaring, zoals v.v. ervaringsdeskundigen in de armoede en sociale uitsluiting, interculturele benmiddelaars, steunfiguren, buddy’s. Hun basishouding wordt gekenmerkt door een grote openheid en betrokkenheid van binnenuit op de “strijd” van anderen in hun eigen leven. Ze werken vanuit een op solidariteit gerichte motivatie waardoor hulpvragers in de eerste plaats als medemensen gezien en tegemoet getreden worden op voet van gelijkwaardigheid en niet eerst als hulpvragers.Door de “niet professionele” invalshoek worden hulpvragers meer als gehele persoon benaderd en minder als probleemdragers. De kracht ligt hier in het opbouwen van een vertrouwensrelatie en dit in een grotere onafhankelijkheid dan professionelen dit kunnen (De Cort, 2001& Leunckens, 2001).

Meerdere niveaus in het gedingEmpowerment in de zorg beperkt zich evenwel niet tot de individuele hulpverlening, laat staan tot de individuele relatie tussen hulpvrager en hulpverlener. De krachten die op dit niveau aanwezig zijn kunnen slechts optimaal benut worden als ook op andere niveaus op een versterkende manier gekeken en gehandeld wordt.Competente hulpverleners inzake empowerment vragen om competente organisaties. Organisaties meoten het “zelf-empowerment” van hulpverleners stimuleren, b.v. door vorming, inter- en supervisie. Een lerende en reflexieve professional (of team) dient omringd door een lerende en reflexieve organisatie. Het management stimuleert en motiveert werknemers en zet aan tot samenwerking tussen verschillende teams of groepen binnen de organisatie. Organisaties dienen ook zelf verbindingen te maken met andere organisaties en dienen relaties aan te gaan met de ruimere omgeving om invloed en controle uit te oefenen op deze


omgeving b.v. door het beïnvloeden van de politiek en zijn uitvoering, het richting geven aan de besteding van de middelen.Ook groepswerk is een krachtige pijler binnen een empowerende hulpverlening. Krachtgerichte groepswerkingen laten toe om een andere kant van de “hulpvrager” te ontdekken: een persoon met heel wat levenservaring en kwetsuren, maar ook met heel wat veerkracht, potenties en groeimogelijkheden, personen die niet enkel vragen, maar zelf ook kunnen geven. De “power of giving” is een belangrijke bouwsteen van veerkracht en dus ook van empowerment.

Tevens dienen de aanwezige krachten in buurten en gemeenschappen aangeboord te worden. Men kan binnen een hulpverleningscontext werken aan het empowermentproces van mensen die kwetsbaar zijn, maar als deze zich verder bevinden in omgevingen (buurten, gemeenschappen) die continu kwetsen, stigmatiseren en uitsluiten, dan wordt het voor deze mensen en hulpverleners wel erg moeilijk (en frustrerend). Ook aan deze zijde van de samenleving moet gesleuteld worden. In de (lokale) samenleving dient ruimte te worden gecreëerd voor het “anders zijn”, met positieve ontmoetingskansen en maatschappelijke steunsystemen. “kwartier-maken” heet dit (Kal,2001), waarbij men “enabling niches” schept die keuzemogelijkheden uitbreiden en nieuwe (groei)kansen bieden, in het bijzonder voor maatschappelijke kwetsbare groepen.

Tot slot kan het beleid door haar maatregelen empowerment faciliteren dan wel belemmeren. Sociale beleidsmaatregelen die de individuele tekorten van personen benadrukken en sanctioneren en de structurele barrières eerder verwaarlozen, druisen in tegen empowerment. Chapin (1995) pleit daarom voor een krachtgericht participatorisch beleid waarbij de doelgroep zelf een stem heeft en rekening wordt gehouden met hun perspectieven (de zogenaamde “neogotiated truth”).

Het beleid dient tevens de nodige randvoorwaarden te voorzien om de signaalfunctie in de zorg structureel te verankeren. De nodige signaalgevoeligheid bij de praktijkwerkers dient hierbij door de organisaties te worden gestimuleerd. Tenslotte staat een empowerend beleid voor het stimuleren van netwerkvorming tussen organisaties en sectoren en het maximaliseren van kennisdeling en –opbouw.

Vraagsturing in de zorgEen Copernicaanse wending met nieuwe functies, rollen en methodieken

Voogt en Wiertsema (in van der Laan e.a. 2003) zien de vervanging van het aanboddenken door de vraagbenadering als de belangrijkste verandering binnen de zorg, en spreken over een Copernicaanse wending. Deze wending sluit aan bij een maatschappelijk context die het recht op autonomie van de hulpvrager en zijn verantwoordelijkheden erkent. Twee paradigma’s zijn hierbij in het geding: het ondersteuningsmodel en het burgerschapsmodel.


Mensen dienen de ruimte te hebben om zelf vorm en inhoud aan hun leven te geven en zo kwaliteit van bestaan te verkrijgen (Van Gennep in van der laan, 2003). Volwaardig burgerschap is hierbij de betrachting. Het directe sociale netwerk krijgt in deze een belangrijke rol, slecht als dit ontoereikend is moet het zorgsysteem in werking treden. Dit omvat een nieuwe functie van het zorgsysteem: het ontwikkelen, stimuleren en faciliteren van sociale netwerken. De klemtoon ligt op het realiseren van rechten van burgers en op de plichten van de samenleving om deze rechten te faciliteren en minder op de plichten van burgers.

Globaal wordt vraaggerichtheid in de zorg positief opgevat: het biedt ondersteuning bij de invulling van het leven van de hulpvrager op een wijze zoals deze dat wenst, op een gewenste plaats en tijdstip. De versterking van de positie van de hulpvrager staat centraal. Men gaat uit van competenties van hulpvragers, mensen die bekwaam zijn om hun eigen zorg te regisseren. Deze omwenteling in de zorg gebeurt in verschillende sectoren, b.v. gehandicaptenzorg en bejaardenzorg, en leidt tot specifieke methodieken zoals werken met persoonsgebonden budgetten, waarbij hulpvragers (en/of hun omgeving) zelf zorg kunnen inkopen, of ook casemanagement.

In Nederland werd de functie van “zorgconsulent” in het leven geroepen, waarbij maatschappelijke werkers de hulpvrager begeleiden bij de verduidelijking van de hulpvraag, bij de aanvraag van een indicatie, bij bemiddeling in de zorg, bij de coördinatie van de zorg. Het is een functie die organisatorisch gescheiden wordt van het hulpverleningsaanbod. Zorgconsulenten worden bij deze de adviseur, pleitbezorger en de belangenbehartiger van de hulpvrager. Vraagsturing in de zorg heeft duidelijke implicaties op de rolrelatie van de hulpverlener tegenover de hulpvrager.Niettegenstaande het primaire proces een belangrijke plaats heeft bij de realisatie van vraaggerichte zorg, dienen ook het management en het beleid deze vraaggerichtheid mede te faciliteren. Meer nog, volgens Dekker (in van Dienst e.a. 2002) kan er alleen sprake zijn van vraaggerichte zorg als hulpvragers een substantiële inbreng hebben in de samenstelling van zorgprogramma’s. Dit vraagt om een meer structurele participatie van hulpvragers in organisaties. Andere methodieken komen hier aan de orde, b.v. de structurele inzet van ervaringsdeskundigen, cliëntenorganisaties. Het hoeft geen betoog dat onze Noorderburen in deze reeds een degelijke voorsprong hebben genomen.

De wensen, behoeften en dialoog centraal

Evelien Tonkens (in Wilken, 2004) pleit voor de afschaffing van het begrip vraagsturing omdat dit de bureaucratisering in de hand zou werken. Niet de vraag immers, maar wel de dialoog zou volgens haar de zorg moeten sturen. In deze zin verkiezen sommigen de term “dialoogsturing” in plaats van “vraagsturing”. Deze dialoog is hierbij het middel om de vragen van de hulpvrager helder te krijgen en te weten te komen welke ondersteuning men juist wenst. Centraal staat de relatie die werkzaam moet zijn voor de betrokken partijen. De hulpverlener is in deze de begeleider die de hulpvrager helpt te ontdekken wat voor deze een gewenste


kwaliteit van leven is. Het exploreren van deze wensen is belangrijk. Het zet een positieve toon en creëert een hopvol toekomstperspectief. Wilken (2004) wijst op de klassieke valkuil dat de hulpverlener de onmogelijkheden gaat noemen of de oplossingen gaat bedenken, wat niet alleen de relatie schaadt, maar ook de sprankeltjes hoop van de hulpvrager teniet doet. Ruimte laten voor de langzame, trage processen bij de hulpvrager zijn belangrijker dan hapklare antwoorden aan te reiken of te wijzen op het nodige realisme. Wensen geven zicht op behoeften: waar de hulpvrager ondersteuning nodig om bepaalde wensen en doelen in zijn leven te realiseren. Geer van der laan (in van der Laan e.a. ,2003) ziet de behoefte als “achterkant” van de vraag. Aangezien behoeften niet steeds duidelijk zijn en soms met elkaar in strijd zijn, dient vraaggericht werken te gebeuren in continue interactie. Dit is geen eenvoudig proces.

Op basis van een samenwerkingsrelatie kunnen concrete vragen naar de hulpverlener worden gesteld. Dit essentiële proces van verheldering van wensen, behoeften en vragen staat haaks op de toenemende bureaucratisering en modularisering van de zorg. In termen van efficiëntie evenwel kan worden beargumenteerd dat de zorgvuldig exploreren van wensen en behoeften net voorkomt dat onnodige acties worden ondernomen.

Tijd nemen voor relatieopbouw en voor een goed gespreksklimaat heeft nog andere troeven. Het bidt openingen wanneer hulpvragers niet willen sturen, of zelf geen vragen formuleren. Ook wanneer vragen en behoeften strijdig zijn, is deze ruimte nodig. Net de moeilijkst bereikbare groepen stellen dikwijls geen vragen, of enkele “korte” vragen (inzake materiële dingen),om te vermijden dat banden worden gecreëerd. Dit gebeurt dikwijls op basis van pijnlijke breukervaringen of vernederende contacten uit het verleden. Liever geen banden, dan de angst en pijn van opnieuw gekwetst te worden. Het niet stellen van hulpvragen is dus niet hetzelfde als niet gemotiveerd zijn. Judith Wolf (2002) stelt bovendien dat motivatie sowieso geen voorwaarde dient te zijn voor begeleiding, maar er de uitkomst van is.

Wederzijdse vraagsturing

Vraagsturing kan eng bekeken worden als: doen wat de klant wil, dus volledige sturing door de klant, gekend als “u vraagt, wij draaien”. Deze invulling gaat voorbij aan het gegeven dat niet alle burgers zo mondig zijn en dat er ontreddering bij hulpvragers is. Bovendien laat dit geen ruimte voor de deskundigheid van de hulpverlener. Een hulpvrager heeft niet veel baat bij een hulpverlener die niet terugpraat, die zijn visie niet geeft.Beukema en Kleijnen (2007) benadrukken de interactie en spreken over “wederkerige vraagsturing”. De hulpvrager is sturend voor de acties van de hulpverlener, maar deze laatste speelt zelf ook een actieve rol en is als persoon aanwezig. De praktijk leert dat in een enge opvatting van “de klant is koning”, hulpverleners snel op grenzen stuiten: niet enkel naar beschikbaarheid, maar ook inzake professionaliteit en ethiek. Wederzijdse vraagsturing is gebaseerd op de volgende grondhouding: de hulpverleners reageren in principe positief op de wens van de hulpvrager, vervolgens wordt in interactie vastgelegd wat de


ondersteuningsvraag is en op welke wijze de hulpverlener deze vraag zal aanpakken. Dit betekent een appel op de inhoudelijke deskundigheid van hulpverleners: het beschikken over een vrij breed repertoire zodat voldoende op maak kan worden gewerkt. Vraagsturing betekent immers wezenlijk dat er nooit vanuit standaarden wordt gereageerd: inzake bejegening, methodische handelen, maar ook inzake procedures, protocollen en regelgeving binnen de organisaties. De nodige signalen dienen gegeven te worden wanneer deze aspecten indruisen tegen wederzijdse vraagsturing. Dit pleit tevens voor de nodige borging van vraaggestuurd werken in het hele management. Vraagsturing beperkt zich dus niet tot de relatie tussen hulpverlener en hulpvrager. Wanneer vraagsturing niet ingebed is in een bredere visie die gedragen wordt door de hele organisatie en management, dan betekent dit niet meer dan één aspect binnen het huidige marktdenken binnen de zorg waarbij de klant/hulpvrager vraagt, en de aanbieder levert.

Empowerment en vraagsturing in de zorg: onlosmakelijk verbondenHet moge duidelijk wezen: vraagsturing dient ingebed in een visie en wij bepleiten hierbij de verankering binnen het empowermentparadigma. Empowerment omvat eigenlijk het vraaggericht werken den door de inbedding van vraagsturing binnen dit paradigma worden automatisch de geopperde valkuilen vermeden.

Dialoog en participatie centraal met erkenning van ervaringsdeskundigheid en professionele deskundigheid

Kernaspecten van empowerment als onder meer participatie op maat, de dialogische samenwerkingsrelatie gebaseerd op gelijkwaardigheid en respect en de zoektocht naar de juiste verhouding tussen ondersteuning en appèl op eigen krachten, rekening houdend met potenties van betrokken en van hun omgeving, maar evenzeer met hun beperkingen en ontreddering, kleuren de vraagsturing op een specifieke manier in.Een knipperlicht plaatsen we bij de vraagverheldering. Het gericht zijn op het automatisch zoeken van “de vraag achter de vraag” is mogelijks een verborgen agenda van de hulpverlener en de organisatie, die kan indruisen tegen zorg op maat en een inbreuk kan beteken op privacy. De werkzame relatie wordt hierbij gehypothekeerd. Een wezenlijke participatie is aan de orde bij vraagsturing, niet enkele op vlak van de individuele hulpverleningsrelatie trouwens, maar ook op structureel niveau. Slechts dan wordt de ervaringsdeskundigheid echt serieus genomen en kan deze samen met de professionele deskundigheid de zorg sturen, en dit gebaseerd op de wezenlijke behoeften en vragen van hulpvragers.Onze kerngedachte bij vraagsturing dat de dialoog dient centraal te staan met erkenning van zowel de ervaring- als de professionele deskundigheid, wordt dook door Judith Wolf (2002:22) gedeeld als volgt geformuleerd:”Burgerschap als ijkpunt serieus nemen betekent klanten serieus nemen. Vasthouden aan de notie van burgerschap heeft voor de positie van klanten twee implicaties (van der Laan, 200). Ten eerste moeten klanten volop de gelegenheid krijgen om mee te sturen, onder


meer door mee te praten over de doelen van de hulpverlening die zij ontvangen of de opzet en inrichting van een voorziening. Op dit niveau is er sprake van gelijkheid, is de klant burger. Ten tweede mag van de klanten worden verwacht dat zij zich in de feitelijke hulpverlening of tijdens hun verblijf in een voorziening als cliënt invoegen en zich laten (bij-)sturen. In die hoedanigheid van klant is er sprake van onderschikking. Op dit niveau moeten zij ook kunnen accepteren dat werkers ingrijpen als zij door hun doen en laten te zeer hun eigenbelang of het belang van anderen schaden. Als het ingrijpen is geworteld in een vertrouwensrelatie tussen klant en werker hoeft dit niet tot een breuk in de relatie te leiden”.

Vraagsturing betekent dus geen “u vraagt wij draaien”. Dit zou de hulpvrager en zijn nabije omgeving of bredere samenleving immers kunnen schaden. Empowerment is ethisch gegrond en gebaseerd op principes als gelijkwaardigheid, diversiteit, pluralisme, kansengelijkheid, democratie, burgerschap. Zo mag het empowerment van een persoon, groep of organisatie niet indruisen tegen het empowerment van andere personen, groepen of organisaties. Het versterken van groepen die pleiten voor segregatie, voor kansenongelijkheid en geen ruimte laten voor diversiteit, past niet in het empowermentkader.Dit ethische kader impliceert dat binnen een empowerende vraaggerichte hulpverlening paradoxaal ook “bemoeizorg” aan de orde is en de “drang” om mensen steeds te versterken en niet aan hun lot over te laten (soms impliceert dit zelfs “dwang”). Empowerment noemen we een aantrekkelijke synthese van verschillende ethische perspectieven (Van Regenmortel & Fret 1999): de individuele bestaansethiek met recht op uniciteit en keuzevrijheid, de zorg ethiek met recht op zorg en de zorgplicht van anderen en de rechtenethiek waarbij voor iedereen de sociale grondrechten dienen gerealiseerd te worden.

BibliografieBeukema, L., & Kleijnen, C. (2007). Vraagsturing vraagt om reflexief ondernemen - praktijkbijdrage. Sociale Interventies , 27-38.


De Cort, L. (2001, oktober-november). Op eigen kracht... Empowerment en vrijwilligswerk. Tijdschrift voor Welzijnswerk , pp. 5-12.


Kal, D. (2001). Kwartiemaken: werken aan ruimte voor mensen met een psychiatrische achtergrond. Amsterdam/Baarn.

Thijs, R. (2003). Bruggen over woelig water. Een kwalitatief onderzoek over opwaartse sociale mobiliteit uit een generatiearme context. In J. Vranken, Armoede en sociale uitsluiting (pp. 236-282). Leuven/Leusden: Acco.

van der Laan, G. (2006). Maatschappelijk werk als ambacht: inbedding en belichaming. Amsterdam: Humanistic University Press-SWP.

van der Laan, G., Plemper, E., & Fikweert, M. (2003). Vraaggericht werken door sociaal pedagogische diensten. Een vooronderzoek naar de professionele rol van maatschappelijk werkers. Utrecht: Verwey-Jonker Instituut.

van Diest, H., van Wijngaarden, B., & Wennink, J. (2002). De vraag ontleed. Criteria voor een vraaggericht geestelijke gezondheidszorg. Utrecht: Trimbos-Instituut.

Van Regenmortel, T. (2002). Empowerment en Maatzorg. Een krachtgerichte psychologische kijk op armoede. Leuven/Leusden: Acco.

Van Regenmortel, T. (2007). Empowerment in de zorg. Krachten en kwetsbaarheden. In P. Develtere, Werk en wereld in de weegschaal. Confronterende visies op onderzoek en samenleving. Leuven: HIVA-K.U.Leuven en LannooCampus.

Van Regenmortel, T., & Fret, L. (1999). Van moralisme tot empowerment als ethisch perspectief binnen het welzijnswerk en van armoedebestrijding. In J. Vranken, Armoede en sociale uitsluiting (pp. 291-313). Leuven/Amersfoort: Acco.

Wilken, J. (2004). Rehabiliteit en vraaggericht werken. Over de kunst van vraagverheldering in relatie tot wensen en behoeften. Passage.

Wolf, J. (2002). Een kwestie van uitburgering. Amsterdam: SWP.


Empowerment en vraagsturing in de...

Documents

Transcript of Empowerment en vraagsturing in de...