Empowerment en bindkracht

27
Bind-Kracht: visie en kader van empowerment Kristel Driessens Tine Van Regenmortel Koen Vansevenant Koen Vansevenant 1

description

 

Transcript of Empowerment en bindkracht

Bind-Kracht:visie en kader van empowerment

Kristel Driessens

Tine Van Regenmortel

Koen VansevenantKoen Vansevenant

1

BIND-KRACHT in ARMOEDE

• Missie: begeleiders versterken en ondersteunen in krachtgericht werken met mensen in armoede

• Aandachtspunten:

VERBINTENISPROBLEMATIEKVERBINTENISPROBLEMATIEK

AFHANKELIJKHEID

• Hulpverlening

VERBINDEND en VERSTERKEND werken in dialoog

2

Krachtgerichte hulpverlening

werkt verbindend

veerkracht eigen drijfveren positieve ervaringen competenties

krachten

versterking van zelfbeeld

vertrouwen samen op weg erkenning en respect

betekenis verantwoordelijkheid greep

Verbindend werken is

versterkend en autonomieverhogend

3

Eigenheid van Bind-kracht

onderzoekonderzoek

ervaringsdeskundigervaringsdeskundigpraktijkpraktijk

Theoretische kaders

Theoretische kaders

werkveldwerkveldMethodische handvatten

Methodische handvatten

publicaties

ervaringsdeskundigheid

ervaringsdeskundigheid

praktijkpraktijk

trainertrainer

coachcoachcursistcursist

vormingen

4

Vanuit een erkenning voor

• De complexiteit van problemen

• De diepe kwetsuren

• De hogere druk in het werkveld

• De nadruk op korte-termijn-resultaten • De nadruk op korte-termijn-resultaten

• De terugkeer van het individueel schuldmodel

• De onmacht van de sociaal werker/ Hulpverlener

• De spanningsvelden in de relatie met mensen in armoede

5

Visie op armoede

Niveau van de oorzaak

Aard van de oorzaak

Intern Extern

Micro Persoonlijke tekorten

Individueel schuldmodel

Persoonlijke ongevallen

Individueel ongevalmodel

Meso Structuur, functioneren van de groep, institutie

Door externe instantie (gemeenschap, institutie)

meervoudige kwetsbaarheid

Empowerment

groep, institutie

Institutioneel schuldmodel

(gemeenschap, institutie)

Institutioneel ongevalmodel

Macro De maatsch. ordening

Maatsch. schuldmodel

Maatsch. veranderingen

Maatsch. ongevalmodel

meervoudige kwetsbaarheid

Empowerment

6

Definitie van armoede

(Vranken – Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting)

‘Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen

dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het

individuele en collectieve bestaan. individuele en collectieve bestaan.

Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde

leefpatronen van de samenleving. Deze kloof

kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen.’

7

De Bind-Kracht visie op armoede

• Meervoudige kwetsbaarheid als

verklaringsmodel

• Gelaagd kijken naar armoede

• Aandacht voor het leefwereldperspectief

• De schuldvraag voorbij

• Het krachtenperspectief centraal

• Aandacht voor heterogeniteit

8

Het spinneweb dat vastzet

9

Een probleem- en krachtgerichte kijk

• Multi-complexe problematiek de crisissen en de stress

• machteloosheid en afhankelijkheid

• Sociaal isolement / eenzaamheid

• Gevoelens van wantrouwen

• Openheid voor het unieke vanelk levensverhaal als potentie

• Aanwezige verbindingen en Hulpbronnen

• Trots- en survivals pride

• Inzet en drijfveren

• loyaliteiten en solidariteit • Gevoelens van wantrouwen

• Gestoorde communicatie/taal

• onveilige gehechtheid/ parentificatie

• Berusting en apathie

• Verbintenisproblematiek

• Verloren kapitaal: een vicieuze negatieve spiraal

• loyaliteiten en solidariteit

• Overlevingsstrategieën en veerkracht

• Vaardigheden en creativiteit

• Humor

• Restanten van vertrouwen /zelfwaarde

• Zelfsturing en initiatief nemen

10

Def. Van Armoedebestrijding

(aanvulling Van Regenmortel)

‘Deze kloof kan enkel worden overbrugd wanneer

de samenleving een appèl doet op het

psychologisch kapitaal van personen in armoede en

van hun omgeving. De samenleving maakt daarbij

ook de economische, sociale en culturele ook de economische, sociale en culturele

kapitaalvormen voor hen toegankelijk. Zo krijgt

iedereen gelijke kansen op niet-kwetsende sociale

en maatschappelijke interacties en op waardevolle

bindingen met zichzelf, de anderen, de

maatschappij en de toekomst.’

11

De Bind-Krachtvisie op armoedebestrijding

• Krachtgericht en integraal werken

• Structureel werken aan een sociaal rechtvaardige

samenleving

• Via dialoog en participatie

• In relationele gelijkwaardigheid met mensen in

armoede

• Vanuit een geloof in de kracht van diversiteit

12

Empowerment als paradigma• Empowerment is een denk- en handelingskader: het

is een geheel aan overtuigingen en zienswijzen die door de leden van een bepaalde samenleving of groep worden gedeeld..

• Het gaat over een fundamentele verandering in het kijken naar sociale problemen

– Bottom-up benadering/vanuit de doelgroep

– Focus op welzijn, krachten en – Focus op welzijn, krachten en omgevingsinvloeden

– Positief en pro-actief

– Empowerment vecht actief discriminerende en onderdrukkende praktijken aan.

13

Empowerment heeft een primaire bekommernis voor

personen of groepen die maatschappelijk kwetsbaar zijn.

• Erkenning van individuele, sociale en

maatschappelijke kwetsbaarheid

• Geen blaming the victim ook geen blaming the

system

• Verbindingsproblematiek (met zichzelf, anderen,

samenleving)

• Verbindingen herstellen

• Focus op positieve aandacht en netwerken die groei

mogelijk maken

14

Waardenoriëntatie

• Sociale rechtvaardigheid

• Pluralisme

• Kracht en macht

– Power from within

– Power with– Power with

– Power to

• Eigen kracht en gedeelde verantwoordelijkheid

• Vermaatschappelijking en kwartiermaken

• Doel: volwaardig burgerschap

15

De empowermentbloem

Verbindend&

Positief

gelijkwaardigheid, respect, present,

ontmoeting

Integraal

•Brede kijk, contextgerichtheid

Inclusief

iedereen betrokken

Verbindend&

versterkendGestructureerd

planmatig, transparant, doelen op korte en lange

termijn

Gecoördineerd

samenwerking, onderlinge

afstemming, regie

Proactief

•anticiperend

•Informeren

•Actief opsporen

Participatief

zeggenschap, invloed,

eigenaarschap

16

OMSCHRIJVING VAN EMPOWERMENT

Empowerment is viewed as a process: the mechanism by which people, organizations and communities gain mastery over their lives. (Rappaport, 1984)

Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via

� het verwerven van controle,

� het aanscherpen van kritisch bewustzijn

� en het stimuleren van participatie

(Van Regenmortel, 2002)

17

Een gelaagd concept

• Niveau van het individu

• Niveau van de organisatie(s)• Niveau van de organisatie(s)

• Niveau van de gemeenschap

18

KENMERKEN VAN EMPOWERMENT

• Interactionistische en dynamische kijk: verwerven van kracht kan slechts mits ondersteuning van de omgeving

• Empowering processen en empowered outcomes

• Kijken naar persoonlijke en maatschappelijke problemen vanuit verschillende dimensies: psychologische, sociologische, filosofische, gender-verscheidenheid enz

• Empowerment omvat een dubbelperspectief: de • Empowerment omvat een dubbelperspectief: de ‘mannelijke’ concepten van meesterschap, macht en controle gaan samen met de ‘vrouwelijke’ concepten van verbondenheid, coöperatie en caring

• Empowerment is een continue variabele en open einde constructie.

19

Bouwstenen voor

krachtgericht werken

1. Bewust werken vanuit een visie

2. Aandacht voor de leef- en ervaringswereld van

mensen in armoede

3. Evenwichtig omgaan met spanningsvelden en

rolpatronen

4. De krachtgerichte basishouding

5. Versterkend en verbindend werken vanuit het

empowermentparadigma

20

Het krachten-model van Rapp

Uitgangspunten

• alle mensen hebben doelen en talenten.

• alle omgevingen omvatten bronnen, mensen en

mogelijkheden. mogelijkheden.

• nieuw perspectief. Focus op mogelijkheden,

opties, welzijn (niet op problemen, disfuncties,

drempels, pathologie)

21

NichesWerk

Vrije tijd

Huisvesting

Aspiraties

Competenties en talenten

Hulpbronnen

Sociale relaties

Het krachten-model van Rapp

Persoon Omgeving

Huisvesting

Opleiding

Sociaal netwerk

Vertrouwen

Gewensteuitkomsten

talenten

Mogelijkheden

22

De Niches

Natuurlijk Gecreëerd

Vastzettende

niche

Entrapping

niche

Armoede-werkloosheid

Thuisloosheid

Stigmatisering-

Uitsluiting

Totale instituties

Gespecialiseerde,

categoriale voorzieningen

Kansen- Integratie/inclusie Vermaatschappelijking van Kansen-

biedende

niche

Enabling

niche

Integratie/inclusie

Kansen tot werk, vrije

tijdsbesteding

Betrokkenheid in de

familie

Actief burgerschap in de

gemeenschap

Vermaatschappelijking van

de zorg

Inclusief onderwijs

Supported employment

Toegankelijke verenigingen

23

Werken aan het vergroten van

keuzemogelijkheden en zeggingskracht

24

Relationele dynamiek met een dynamisch

doel

DialoogDialoog

Relationele

Autonomie controle en zelfsturing

Relationele

Autonomie controle en zelfsturing

Dialoog

Kritisch bewustzijn

participatie

Dialoog

Kritisch bewustzijn

participatie

loslatenloslaten

Verbondenheid

Gedragenheid en rolopname

Verbondenheid

Gedragenheid en rolopname

vasthoudenvasthouden

25

Empowerment in de hulpverlening als proces van

reïntegratie met dialoog en rolopname als sleutels

Binding

Herverbinding en herstel

Vanuit dialoog

Netwerk

Verbreding

Bridging

RolopnameGedeelde

EMPOWERMENT

Maatschappelijke actie en zingeving

Realisatie van duurzame sociale

grondrechten

Versterken kapitaalvormen

Samenredzaamheid en gedeelde

verantwoordelijkheid

Gedeelde verantwoordelijkheid

Vaardigheden en competenties

26

BIND-KRACHT groeit

in een stimulerende omgeving

en empowerende organisatie, overlegnetwerken en empowerende organisatie, overlegnetwerken

en een krachtgericht sociaal beleid.

27