door ds. Margreet Klokke - protestantsegemeenteleiden.nl · ren geschreven. Het nummer ‘Dit pakt...

Leids Kerkblad | 1

‘Er ligt een ruimte braak tussen geloof en ongeloof’ – Yvonne Zonderop

Op zondag 16 september is er in heel Nederland en ook in Leiden ‘Kerkproeverij’. Mensen die graag naar de kerk gaan, nodigen voor die dag hun buren, vrienden of kennissen uit: ga een keer mee. In Leiden zijn er uitnodigings-kaartjes gedrukt. Je kunt ze ophalen in één van de kerken die meedoen. Er wordt je aangeraden om ze niet zomaar in de brievenbus te doen, maar om ze persoonlijk te geven. Dat is alleen niet voor iedereen even gemakkelijk om te doen. Je kunt je vrienden wel zonder

nadenken uitnodigen om mee te gaan naar een concert, voetbalwedstrijd of het theater, maar naar de kerk? Vreemd genoeg kun je bij jezelf bemerken dat je een drempel over moet om dat te doen. Misschien omdat je beseft dat het imago van de kerk op dit moment niet goed is. Misschien omdat je de ander niets wilt opdringen. Of misschien omdat je verle-gen bent met je eigen betrokkenheid bij de christelijke traditie. Je moet om de één of andere reden een drempel over om een ander uit te nodigen voor de kerkproeverij.

Ik las pas geleden een boek, dat je in dit opzicht kan bemoedigen. Het heet: Ongelofelijk. De ondertitel is: Over de verrassende comeback van religie. Het is van Yvonne Zonderop. Zij noemt zichzelf een ‘betrokken journalist met een onaf-hankelijke geest’. Ze heeft een lange carrière achter de rug bij de Volkskrant. Op dit moment is ze onder andere columnist bij de Groene Amsterdammer.Haar ouders ontmoetten elkaar in wees-huis Groenestein in Den Haag. Hun moeders waren beiden overleden in de

Tweede Wereldoorlog. Totdat hun vaders een nieuwe vrouw vonden, moes-ten zij allebei met broers en zussen naar het gesticht. Dit was weliswaar een rooms-katholiek tehuis, maar ook een hel op aarde. Er was geen warmte, geen liefde, geen vrolijkheid. Wel hardvoch-tigheid en regelrechte wreedheid. Het verblijf in Groenestein was een naargees-tige ervaring, die hun leven blijvend heeft gekleurd. Toen in de jaren zestig in Nederland de uittocht uit de kerk begon, ging de familie Zonderop dan ook mee. De schrijfster herinnert zich nog de eerste keer dat zij en haar vader en enkele broers en zusjes eerder wegliepen uit de zondagavondmis, vanwege het programma ‘Sport in beeld’. Dat voelde als een persoonlijke bevrijding. De laatste jaren is alleen bij haar het besef gegroeid dat ze met dit radicale afscheid iets belangrijks heeft verloren. Bepalend daarvoor is een ervaring geweest tijdens een vakantie. Ze is dan in het museum Uffizi in Florence, waar ze staat oog in oog met ‘De annunciatie’ van Leonardo da Vinci staat. Daarop vertelt een engel Maria dat zij zwanger zal worden van de heilige Geest en een kind zal baren die ‘zoon van God’ genoemd zal worden. Dan schieten haar onverwacht de tranen in de ogen. Zwaar ontroerd blijft ze kijken. Alsof dit verhaal van belofte en onontkoombaar verdriet

UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDEN

Hemelse ‘planten’ voeding! Aan het einde van een warme en droge zomer komt langzaam het nieuwe winterseizoen in beeld. Er zijn weer allerlei initiatieven, ook in de Protestantse Kerk Leiden, en velen zetten zich daarvoor in. Tegelijk kunnen al die mooie acti-viteiten niet tot bloei komen als ze geen goede grond en voeding hebben, dat hebben we wel gezien aan de natuur in de afgelopen maanden. Als planten niet voldoende water krijgen, verdorren ze en sterven ze op den duur af. Dit geldt ook voor ons kerkelijk leven; zonder Inspiratie wordt het moeilijk initiatieven te laten groeien en bloeien. Waar wordt je door geïnspireerd? Door datgene wat ieder weldenkend mens zelf wel kan ontdekken? Of juist door dat wat niet bij mensen opkomt, maar je gegeven wordt van Boven. (Bijbelse) woorden die je aan het denken zetten, een Stem die je wil raken en ons wil vernieuwen en laat groeien en bloeien.

Dennis Verboom

Kerkproeverij 2018door ds. Margreet Klokke

28e JAARGANGNUMMER 7SEPTEMBER 2018

ergens ook over haar gaat! Vanaf dit moment is ze begonnen te beseffen: een godsdienstige traditie is een kostbare erfenis. Je bent erdoor gevormd. Je hebt er verhalen en beelden in ontvangen, die op beslissende momenten tot je kunnen spreken en betekenis kunnen geven aan wat je meemaakt. Je kunt er inspiratie in vinden. Door ervaringen als deze is haar houding ten opzichte van

onze religieuze erfenis veranderd. Ze is veranderd van afwijzend, via ongeïnte-resseerd naar onderzoekend. Als je haar nu vraagt: wat geloof je? Dan is haar eerste antwoord: niets. Ze schrijft: ‘Als je bedoelt dat ik geloof in een wijze oude man die vanaf een troon zijn wil over ons uitstort, is het antwoord: zeker niet. Ik geloof ook niet dat drie wijzen uit het Oosten met mirre en wierook op kraam-bezoek kwamen bij het kindeke Jezus of dat de Rode Zee wonderbaarlijk splitste toen het volk Israël uit Egypte vluchtte. Ik geloof wel in de kracht van de verha-len uit het christendom. Dat wij onszelf via deze teksten – en de kunstzinnige verbeelding ervan – iets belangrijks willen vertellen over onszelf en onze opdracht in het leven. Ik ben gevoelig voor het appel dat erin doorklinkt.’

In de samenleving om haar heen, neemt Yvonne Zonderop nu een zelfde nieuwe openheid waar voor religie als bij haar-zelf. Het is voor haar gevoel geen taboe meer om te zoeken naar wortels en inspiratie. Dat heeft te maken met verschillende dingen. De vele nieuwko-mers in Nederland, die meestal religieus zijn. Het onbehagen over de leegte van het bestaan, dat vooral onder jonge mensen groeit. En het besef dat demo-cratie niet vanzelfsprekend is, dat dit gedragen wordt door het christelijke besef dat alle mensen gelijkwaardig zijn. In haar boek illustreert ze deze ‘peiling van de samenleving’ met verschillende voorbeelden. Ik noem er één. Eind 2017 stond er in dagblad Trouw een interview met twee jonge kunstenaars, die onverbloemd teruggrijpen op beel-den en muziek uit ons christelijk verle-

den: Anthony Fiumara en Niek Hendrix. Fiumara heeft kort geleden een nieuw Requiem gecomponeerd op teksten van Désanne van Brederode. Het heet ‘Memorial Park’. En Niek Hendrix heeft een ‘Lam Gods’ geschilderd. Deze kunstenaars doen dit niet omdat ze ouderwets gelovig zijn, maar omdat ze inspiratie ontlenen aan een rijke traditie. ‘Als je verder kijkt dan je eigen belang’, zegt één van hen in dit interview, ‘komt het spirituele al snel om de hoek kijken’.

Zo komt deze kritische journalist met een onafhankelijke geest er toe om te zeggen: Er begint op dit moment weer een bepaalde belangstelling te groeien voor de traditie die onze cultuur al 1500 jaar heeft gevormd. Ontelbaar veel Nederlanders dragen deze traditie onuit-gesproken met zich mee. Er ligt een groot terrein braak tussen geloof en ongeloof. Er is nieuwsgierigheid naar en behoefte aan een zingevend verhaal. De kerkproeverij zou wat mij betreft een poging moeten zijn om aan te sluiten bij deze behoefte – en niet om zieltjes te winnen. Mocht je een drempel over moeten om iemand uit te nodigen voor een kerkdienst in Leiden op 16 septem-ber aanstaande, dan kan het boek van Yvonne Zonderop je misschien inspire-ren!

Bronnen:Yvonne Zonderop, Ongelofelijk, Over de verrassende comeback van religie. 2018, Uitgeverij Prometheus, Amsterdam. ISBN 9789044633016. Trouw, 2 november 2017, Sandra Kooke: ‘Religie is geen taboe meer voor kunste-naars’

Bestuurder in beeldMijn naam is Foort van Oosten. Sinds 2011 ben ik voorzitter van de Algemene Kerken-raad van de Protestantse gemeente Leiden. Op de foto sta ik tijdens mijn vakantie bij een kerkje uit de 13de eeuw in de Bourgogne. Het gebouw is prima geconserveerd en op dat moment vond er een concert plaats wat ik met plezier bijwoonde. Zo’n oude kerk die volop in gebruik is, maakt bij mij het vertrouwde gevoel los dat het geloof midden in wereld staat. Dat zelfde gevoel is ook aanwezig binnen de vergaderingen van de Algemene Kerkenraad. Wij houden ons daar niet uitsluitend bezig met de wereldse zaken die de kerk aan gaan. Wij spannen ons ook in om invulling te geven aan de missie die wij met elkaar hebben in het kader van geloof hoop en liefde. Met dit als leidraad zijn wij nu bezig om invulling te geven aan het nieuwe beleidsplan dat wij voor 1 januari 2019 aan u willen presenteren.Ik wens u een goed seizoen toe.

2 | Leids Kerkblad

ColofonLeids Kerkblad is een uitgave van de Protestantse gemeente te Leiden.

Dit blad verschijnt 8 x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid.

De PgL en de Diaconie PgL zijn aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instellingen. Uitgebreide informatie op de website: www.protestantsegemeenteleiden.nl/anbi.

Redactieraad De redactieraad wordt gevormd door de scriba’s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave.

Redactie mw. K. van Dorsselaer, algemeen T. de Gans, algemeen H.J. Heins-Wunderle, algemeen A. Hoeflaak, algemeen mw. W.E. Regelink-de Ruijter, secretaris D. Verboom, hoofdredactie mw. M.H. Wienen, eindredactie en website

Tekstcorrectie mw. Y. Dammers, mw. L. Kraal, mw. M. Radder-van Kesselen e-mailadres van de redactie: [email protected]

Fotografen Voor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto’s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie.

P.A.H. Bakker N. Bavelaar (nb) H.W. Bertram (hwb) R. Beurse H. Boter H. van den Broek E. Brons H. de Bruin J. van Duuren T. van der Eb E. Elstak P.B. ’t Hoen H. Kuipers J.H. Labots (jhl) R. Pijpers S.G. Visscher M. van Vliet F. Voets J.M. de Vries

Advertentieredactie Informatie bij Kerkelijk Bureau Leiden [email protected]

Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, telefoon: 071-5764145 [email protected]

Het volgende nummer verschijnt op 7 september De kopij moet uiterlijk op woensdag 3 oktober om 19.00 uur zijn ingeleverd; wijkberichten bij de scriba.De redactie van het Leids Kerkblad is niet verantwoordelijk voor taal- en stijlfouten in de teksten op de wijkpagina’s.

Vormgeving [email protected]

Druk Groen Media Leiden

Leids Kerkblad | 3

Jong!

Verhalenconcert Matthijn Buwalda in de Hooglandse Kerk LeidenOp vrijdagavond 28 september 2018 organiseert het cluster Binnenstadsker-ken namens de Protestante Gemeente Leiden, een verhalenconcert van de bekende zanger en liedschrijver Matthijn Buwalda! Sinds 2006 heeft hij verschil-lende cd’s uitgebracht en door heel Nederland concerten gegeven in thea-ters, kerken en op festivals. Matthijn schrijft en zingt Nederlandstalige luister-liedjes waarbij hij geloof en het leven van alledag bij elkaar brengt.

Hij heeft voor verschillende andere artiesten en televisieprogramma’s liede-ren geschreven. Het nummer ‘Dit pakt niemand ons meer af’ schreef hij samen met Henk Pool voor de bioscoopfilm ‘Achtste groepers huilen niet.’ Met dit nummer werden zij genomineerd voor een Rembrandt-Award voor beste titel-song. Ook won Matthijn de BUMA Cultuur prijs Beste lied in 2015 voor zijn nummer ‘Nog één rivier.’ Naast zijn werkzaamheden binnen de muziek is

Matthijn regel-matig actief als columnist. In september komt hij naar Leiden, om samen met een aantal muzikanten verhalen te vertel-len en prachtige luisterliedjes ten gehore te brengen. Dit belooft een bijzondere avond te worden waar u allen voor bent uitgenodigd.

Het verhalenconcert is gratis toeganke-lijk en wordt gehouden in de Hoog-landse Kerk op vrijdagavond 28 septem-ber 2018. Het concert vangt aan om 20.00 uur (kerk open 19.15 uur; kom op tijd in verband met beperkt aantal plaat-sen). Ter bestrijding van de onkosten houden wij na afloop een collecte bij de uitgang. Kom luisteren en genieten tijdens deze bijzondere avond! Voor meer informatie kunt u terecht op www.protestantsegemeenteleiden.nl.

428 ijsjes in anderhalf uur

Op donderdag 5 juli organiseerde De Binnenvest het eerste Binnenvestival. Onder het motto ‘plezier, tijd voor elkaar en gezellig samen zijn’ kwamen ruim 300 cliënten, begeleiders en vrijwilligers van Stichting De Binnenvest naar het terrein van de Nieuwe Energie. M25 Leiden was er bij met jongeren uit 4V van Visser ’t Hooft Lyceum voor de begeleiding, hulp bij het open afbou-wen, de ontvangst en de barbecue. Bij aankomst kreeg iedere bezoeker twee consumptiebonnen voor een heer-lijke puntzak friet en een verkoelend ijsje. Vooral dat laatste was in de stra-lende zon een zeer welkome traktatie. Her en der had het Warenhuis bankstel-len, salontafels en Perzische tapijten neergezet om een gezellige huiselijke sfeer te creëren.

Op het terrein was verder van alles te doen: bij marktkraampjes van Lumen, Brijder, het Warenhuis, VisieR, JesRijn-land, Activite, Stichting financiële dienst-verlening en Life Goals werd informatie gegeven; kinderen leefden zich uit op het springkussen, de stormbaan en rodeostier; de mannen daagden elkaar uit bij de opblaasbare voetbalschietschijf;

dames lieten hun nagels lakken bij Dress for Succes en de kapsters en stoelmas-seurs draaiden overuren. Schminken, een activiteit waar meestal lange wachtrijen ontstaan, was waarschijnlijk wegens de zomerse temperaturen minder populair. De lange latten en het touw voor het touwtrekken bleven zelfs de hele middag werkloos op het kurkdroge gras-veld liggen. Tussen de percussiework-shops door, speelde de meidenband van Visser ’t Hooft Lyceum de sterren van de hemel. Nadat de vrijwilligers van De Binnenvest in het zonnetje waren gezet, waren de kolen warm genoeg om het halalvlees te garen. Gemoedelijk stonden de bezoekers in de rij voor een bakje salade, dat was klaargemaakt door de jongeren, stokbrood en kipsaté. De fris-drank vloeide rijkelijk.

Carijn Westeneng [email protected]

4 | Leids Kerkblad

EvensongsOp zondag 9 september, 17.00 uur, zingt de Leidse Cantorij onder leiding van Hans Brons in de Hooglandse Kerk de vijfde evensong van dit seizoen. Liturg is ds. Jacob Korf en Anton Doornhein zal de cantorij voor de laatste maal begeleiden.De laatste evensong van 2018 in de Hooglandse Kerk vindt plaats op zondag 14 oktober, 17.00 uur, en wordt gezon-gen door Kamerkoor Voix Jolies onder leiding van Klaas-Jan de Groot. Als Introït klinkt het Jubilate Deo van Orlando di Lasso. De Preces & Responses zijn van Gabriel Jackson. Daarna volgt Psalm 84 (Parry), het Magnificat & Nunc

(Stanford B-flat) en het Anthem is de Evening Hymn van Henry Balfour Gardi-ner. Liturg is ds. Hanna Rijken.

Nog meer evensongs onlineZoals elk jaar houdt het evensongseizoen in Leiden in oktober op en begint die maand de serie cantatediensten, waar-over in het volgende kerkblad meer. Wie in de donkere maanden meer evensong wil, kan onder andere terecht bij de BBC. De Britse publieke omroep zendt sinds 1926 elke woensdag om 16.30 uur Nederlandse tijd op BBC Radio 3 een evensong uit die op dat moment ergens in het Verenigd Koninkrijk wordt gezon-gen. Geen ander BBC-programma wordt al zo lang vanaf locatie uitgezonden dan dit radioprogramma. De evensongs zijn online te beluisteren via www.bbc.co.uk/programmes/b006tp7r. Diegenen die meer willen weten over de geschiedenis van de choral evensong kunnen terecht bij de BBC-documentaire Elizabeth I’s Battle for God’s Music, te zien via www.vimeo.com/238581815. Een website vol met achtergrondinformatie

is www.choralevensong.org. En dan is er natuurlijk nog het vertrouwde www.evensongsleiden.nl, waarop in het voorjaar van 2019 een nieuwe Leidse serie evensongs zal worden aangekondigd.

RaambiljettenWilt u de BKL-activiteiten ondersteunen door thuis een raambiljet met de aankondiging van evensongs, cantate-diensten en kerstnachtdiensten op te hangen, stuurt u dan een berichtje naar [email protected]. Het gaat om dertien raambiljetten per jaar, die bij u thuis worden bezorgd. Met vaste adres-sen wordt de zichtbaarheid groter en hoeven er niet onnodig veel raambiljet-ten te worden gedrukt.

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Voorzitter: - Secretaris: E. van der Plicht, Raaphorst 35, 2352 KJ Leiderdorp, [email protected] Penningmeester: F. van Dijk, Koninginnelaan 88, 2313 AT Leiden Bankrekeningnr.: NL15 INGB 0000 7839 95 t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk Website www.evensongsleiden.nl, www.stichtingcantate.nl en www.kerstnachtdienst-pieterskerk.nl

ColumnBlokDe meest fatale nieuwkomers uit de geschiedenis waren blanke Europeanen. Vraag het maar eens aan de gemarginaliseerde Maori’s in Nieuw Zeeland. Kijk naar door oerwoud overwoekerde Aztekensteden in Peru. Of informeer eens bij de laatsten der Mohikanen. Misschien dat daarom onze minister van Buitenlandse Zaken zich geen vreedzame multiculturele samenleving kan voorstellen. Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten, nietwaar? Nieuwkomers uit Europa namen inderdaad direct waar ze landden moordend en knechtend de boel over. Nieuwkomers in Europa komen echter vooral onderaan op de maatschappelijke ladder terecht, in achterstandswijken en tussen achterstandsgroepen. Daar is de maatschappelijke spoeling in de vorm van uitkeringen, onder-wijs, banen, huisvesting, sociale stijgingskansen de laatste jaren steeds dunner geworden. In zijn vorige baan op Huisvesting heeft Blok daar, door de sociale woningbouw om zeep te helpen, flink aan bijgedragen. Geen wonder dat, wanneer die sterk afgenomen voorzieningen ook nog eens gedeeld moeten worden met grote aantallen nieuwkomers, de mensen knorrig worden. Vergroting van de maatschappelijke ongelijkheid is een heel effectievere manier om de multiculturele samenleving te laten mislukken. Het omgekeerde is ook mogelijk. Is er geen vreedzame multiculturele samenleving bekend? Laten we er dan een maken. Dat kan door een beetje private rijkdom op te geven om publieke armoede en ongelijkheid te beperken. Een beetje minder ieder voor zich en een beetje meer samen voor het geheel. Dat hebben we in Nederland ruim 450 jaar geleden, toen ons land ook volstroomde met nieuwkomers en we het hoogste belastingtarief van Europa hadden, ook geflikt. Die tijd noemen we nog altijd de Gouden Eeuw.

Wim Schouten

Leids Kerkblad | 5

Elke tweede zondag van de maand komt in de Hooglandse Kerk ‘De Jeugd van Tegenwoordig’ bijeen, de catechesegroep voor middelbare scholieren (vanaf ongeveer 14 jaar) van de Leidse Binnenstadsgemeente. Hoeveel jeugd hebben we dan tegenwoordig? Nou, we hebben het hier over een groep van zo’n acht jongens en meiden die best al het nodige weet over Bijbelverhalen en de manier waarop die worden uitgelegd, maar die ook nog wel eens wat vragen heeft; want sommige van die verhalen zijn wel moeilijk te begrijpen en wat moet je er nu eigenlijk mee in het dagelijkse leven? Soms wat worste-lend met de eigen houding ten opzichte kerk, geloof en geloofsgemeenschap, maar met een welwillende leer- en nieuwsgierigheid.

De bijeenkomst houdt een beetje het midden tussen een viering – we ontsteken onze eigen paaskaars – en een leerhuis. Vaak pakken we een stuk tekst uit een Bijbelboek en gaan we dat verder bestuderen. Zo kwamen in de afgelopen maanden het verhaal over de tuin van Eden en de boom van wijsheid langs. Een bekend verhaal, maar waarom was het nou zo erg dat er gegeten werd van die boom van wijsheid? Helemaal aan het andere uiterste van de Bijbel stonden we stil bij het boek Openbaringen. Dat is zo’n stuk van de Bijbel waar je niet zo

vaak iets over hoort in de kerk. Maar het is wel een verhaal dat een aanzienlijke invloed heeft op onze cultuur: beelden uit dit verhaal kom je overal tegen, in de schilderkunst, in de popmu-ziek, in films. Wat is nu precies de bedoeling van die beelden? Gaat dit over het einde der tijden? Voor wie was dit verhaal eigenlijk oorspronkelijk bedoeld?

En over beelden gesproken: die beelden die je op allerlei plek-ken in de samenleving en cultuur tegenkomt en die gebaseerd zijn op of ontleend zijn aan Bijbelverhalen, die zijn soms misschien wel invloedrijker of ‘beeldbepalender’ dan de tekst van het verhaal zelf. Regelmatig onderzoeken we, bijvoorbeeld door middel van een quiz, hoe ons denken of onze interpreta-tie is bepaald door die beelden en hoe die zich dan verhouden tot de tekst. Gelukkig kunnen we daarbij leunen op een paar echte ‘deskundigen’: onze eigen JvT-theoloog Cor Hoogerwerf en kunsthistoricus Dick van Broekhuizen. Samen met Diony Breedveld en Jan-Peter Loof zijn zij de JvT-gangmakers.

Jan-Peter Loof

De Jeugd van Tegenwoordig in de Binnenstadsgemeente

6 | Leids Kerkblad

Wereldraad van Kerken bestaat 70 jaarDit jaar was het zover. Voorzitter Agnes Abuom van de Wereldraad van Kerken en secretaris Olav Fykse Tveit waren met leden van hun staf in onze hoofdstad voor de vieringen rond het 70-jarig bestaan van de oecumenische koepelor-ganisatie. Ze zijn in Nederland opgevan-gen door leden van het voorbereidings-team en werden wegwijs gemaakt in de Nieuwe Kerk, waar de viering plaatsvond op 23 augustus jl. in het kader van het jubileum.

Meer dan een jaar voorbereiding is er aan het evenement voorafgegaan. Al tijdens het centraal comité in Trondheim, twee jaar geleden, nodigde Karin van den Broeke, afgevaardigde van de PKN naar de Wereldraad, de collegae uit om het 70-jarig jubileum in Amsterdam te vieren. Er is daarna contact gezocht met de directie van de Nieuwe Kerk, met mediapartner EO en met talloze vrijwilli-gers en professionals, die ieder hebben bijgedragen om het feest goed te laten verlopen. In de voorbereidingen rinkelde dagelijks

de telefoon bij de Raad van Kerken in Nederland met mensen die informatie willen, die alsnog een stoel hoopten los te praten in de kerk, die een aanvangs-tijd checkten, wilden weten of ze ter

elfder ure (letterlijk) toch nog bij het symposium aan de Vrije Universiteit konden meedoen. Echter waren de stoe-len in de Nieuwe Kerk al lange tijd volgeboekt. Er was van tevoren veel enthousiasme over de Walk of Peace door onze hoofdstad waar meer dan honderd deelnemers aan meededen en waar er ook nog ruimte was om tijdens de wandeling in te stappen. De Amster-damse Raad van Kerken heeft in samen-werking met Pax en de Raad van Kerken Nederland een mooie route uitgezet die eindigde op de Dam, waar onder meer Heinrich Bedford - Strohm, gezicht van de Duitse protestantse kerk, het woord voerde.

De dienst in de Nieuwe Kerk is gefilmd en terug te zien op internet, zodat belangstellenden wereldwijd het live mee konden kijken en terug kunnen zien. De EO heeft tevens een televisie-uitzending verzorgd later in de week over deze dag.

Bron (aangepast): Raad van kerken Nederland

Raad van Kerken in Leiden Voorzitter: Ruud Meester, tel. 071 5327240, e-mail: [email protected] Secretaris: Truus de Haan, Goudsbloem 7, 2317 KZ Leiden email: [email protected] Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

Moderator Agnes Abuom en secretaris-generaal Olav Fyske Tveit bij de oecemenische viering in de Nieuwe Kerk. © Albin Hillert/WCC

Slotzegen door predikante Margarithe Veen (PKN), bisschop Heinrich Bedfort-Strohm (evangelisch-lutherse Kerk in Beieren) en Olav Fykse Tveit © Albin Hillert/WCC

Leids Kerkblad | 7

Wanneer ben je begonnen met de boek-handel en hoe ben je daartoe gekomen? Het was 2007 dat we in overleg met wat toen de Schatkamer heette, besloten om een winkel in Leiden te openen. Mijn vrouw en ik werkten toen 10 jaar in de winkel in Zoetermeer en het was tijd om wat verder uit te groeien. Voor ons was Leiden interessant omdat we graag met goede boeken aanwezig wilden zijn in een stad met veel studenten. Een

belangrijke afweging was, toen in 2004 de Nieuwe Bijbelverta-ling verscheen, er een groot aantal van verkocht werden in Leiden. Ongeveer 4x zoveel als er reguliere kerkgangers zijn. Dat wekte toen onze interesse. Onze doelstelling is om elke dag dat we open zijn tenminste één bijbel te verkopen. Alleen al daarom was Leiden erg relevant. We slagen daar overigens steeds goed in en gemiddeld zien we 3-4 bijbels per dag gaan per winkel, naast uiteraard boeken etc. Gemiddeld verkopen we één bijbel per week per winkel aan iemand die nooit in een kerk of gemeente komt.

Welke doelgroep heb je voor ogen en wie komen er zoal op je winkel af? Ouderen, jongeren? Welke hoeken van de kerk? Wat is je specialiteit? Dat zijn heel veel vragen in één keer. Onderzoek laat zien dat bijna de helft van onze bezoekers tussen de 18 en 25 is. Als we kijken naar de kerkelijke breedte dan zijn we gericht op de aanwezige kerken in de regio en verbinden ons niet aan één kleurtje. Wij voelen ons verbonden met iedereen die authentiek geloof in Christus belijdt. Door ons publiek zijn we

gesorteerd op het gebied van theologie, filosofie, apologetiek en identi-teitsontwikkeling en relatievorming.

Wat zijn verschillen tussen bijv. de vestiging Leiden en andere vestigingen? Is het publiek anders en heeft dat ook gevolgen voor het assortiment? Leiden is afgestemd op studenten en een hoger opgeleid publiek, onze winkel in Den Haag is bijvoorbeeld sterk interna-tionaal gericht. De winkels in Alphen aan den Rijn en Zoeter-meer zijn meer familiegericht. Uiteraard heeft dit gevolgen voor het assortiment. Wij importeren bijvoorbeeld zelf uit Amerika en daarvan is de levertijd normaliter 5 werkdagen geworden.

Wat heb je zien veranderen in de loop der jaren op het gebied van boeken en literatuur? Welke trends zijn er op het gebied van de theologie? Zijn er populaire schrijvers / auteurs en wat denk je is de reden van hun populariteit? De sterkste ontwikkeling is dat de focus in de theologie op Duitsland verschoof naar de Angelsaksische wereld en dat auteurs zoals Tim Keller, Charles Taylor, N.T. Wright en Henry Nouwen veel aandacht vragen. Denk dat de vragen in geloof en theologie sterk praktisch gericht zijn geworden en de theo-rie of de scholastiek die men soms zocht wat minder relevant wordt gedacht. Het gaat ook minder om stellingen die betrok-ken worden dan wel om denkprocessen inzichtelijk maken, waardoor ieder zelf kan kiezen. Je kan er verschillend over denken, maar het “what’s in for me” gehalte is sterker gewor-den. Daar was de Amerikaanse wereld eerder mee bezig dan hier. Naast het non-fictiegedeelte verkopen we veel bijbelse dagboeken, kinderboeken, christelijke romans en cadeauboe-ken. Opvallend is dat de christelijke romans wat meer roman-tisch gericht zijn en er wat minder aandacht lijkt voor het span-nende boek.

Boekhandels hebben het niet gemakkelijk, hoe is dat bij jullie? Het is altijd weer een hele kunst om de exploitatie van de winkels gezond te houden. Leiden is daarbij wat gecompli-ceerd. Omdat het een stad is met een beperkte kerkelijkheid kan het economisch eigenlijk niet. Door de gemeenschappe-lijke exploitatie lukt het tot nu toe, maar eind dit jaar wordt het opnieuw geëvalueerd.

‘In onze winkel komt een breed publiek’

Interview met Jo van Dorp, eigenaar van de Ichthusboekhandel

Kerk en samenleving

8 | Leids Kerkblad

BMSNetwerk Notarissen > Alle rechtsgebieden

> Combinatievoordeel bij gelijktijdig passeren van verschillende akten

> Gratis abonnement op onze elektronische nieuwsbrief

> Eigen parkeerterrein

Plantsoen 252311 KG LeidenT (071) 516 29 30F (071) 516 29 35E [email protected]

www.bmsnotarissen.nl

Notarissenmr. R.H. Breedveldmr. E.J. Moolenaar

mr. M. Schwarze

www.baartbv.nl

www.baartbv.nl

Voor het eerstHet is voor het eerst dat de vijf geloofsgemeenschappen binnen de Protestantse gemeente Leiden een gezamenlijke datum (16 september) hebben gekozen om vrienden, beken-den en buren uit te nodigen om kennis te maken met de kerk. Hoewel de vieringen elk hun eigen karakter hebben, zal de taal en de liederen bij alle vieringen zo begrijpelijk mogelijk zijn. Ontmoeting staat centraal. De deuren van de kerkgebou-wen staan die zondag extra wijd open. De vieringen in de Marekerk, de Vredeskerk, de Antoniuskerk en de Regenboog beginnen om 10.00 uur. Zo ook in de Hooglandse kerk, maar daar zijn de deuren vanaf 08.30 open voor het voorpro-gramma.

Zoals blijkt uit het hoofdartikel ligt er volgens Yvonne Zonderop - en vele anderen - ‘een ruimte braak tussen geloof en ongeloof’. ‘Kerkproeverij’ is een uitstekende gelegenheid om de kerk van binnen te zien en te ervaren. Er zal ongetwij-feld enige schroom en terughoudendheid zijn om iemand

uit te nodigen. Ik zou zeggen: ‘Stap in de ruimte.’ Er zijn speciale uitnodigingskaarten gedrukt die ruim van te voren beschikbaar zijn.

Gevarieerde kennismaking In de Leidse Binnenstadsgemeente kunnen kinderen, muzie-kliefhebbers en geïnteresseerden vóór de viering hun hart ophalen. De kinderen bouwen met elkaar een orgel of kunnen fluiten met Liesbeth Boertien. Ook kan het Labyrint worden gelopen dat in het Hoogkoor ligt. De Leidse Cantorij levert een muzikale bijdrage aan de dienst en repeteert voor de dienst. In de Marekerk is er een ‘laagdrempelige dienst waarbij de verschillende onderdelen worden toegelicht. Er is speciale aandacht voor de kinderen in hun nevendienst’, aldus Annema-rie van der Plas.

‘Het is leuk, dat de Kerkproeverij op zondag 16 september samenvalt met een oecumenische viering van wijkgemeente Zuidwest en de parochie in de Antoniuskerk. Dat gebeurt een paar keer per jaar. ‘Het thema is ‘Vrede’ en het is fijn de bezoe-kers te laten zien dat beide tradities voor hetzelfde gaan,’ zegt Herman de Geus.

Volgens Truus de Haan heeft de geloofsgemeenschap in de Merenwijk met oecumenische diensten een jarenlange erva-ring. ‘In de dienst is er ruimte voor kinderen en jongeren. Er is ontmoeting met koffie, thee en iets lekkers’.In de Vredeskerk is de voorbereiding al enkele weken geleden begonnen. José van het Veld: ‘Het thema is “Verbinden” en de dienst is toepasselijk ingedeeld in een voor-, hoofden nage-recht. Er is een flyer met daarop de activiteiten en de contact-gegevens. Tevens is aangegeven hoe de diensten met beeld en geluid via het internet gevolgd kunnen worden’.

Van harte welkom op 16 september.Namens de voorbereidingscommissie, Cent van Vliet

Kerkproeverij16 september 2018

kerkproeverij2018

kerkproeverij2018

Ga je met mij

mee?

Leids Kerkblad | 9

In gesprek met een studentenpastor

Studenten van de Hogeschool en de Universiteit Leiden vinden bij het studen-tenpastoraat Leidse Studenten Ekklesia een scala aan activiteiten, waar ze kunnen doorpraten over levensvragen of ook meer praktisch de handen uit de mouwen kunnen steken. Dit werk wordt gedaan door een R.-K. pastor (Walther Burgering), een PKN-pastor (Rob van Waarde) en een humanistisch raads-vrouw (Jeannette Bakker), een coördina-tor voor activiteiten voor internationale studenten (Hester Bergsma) en tal van studenten. Voor meer gedetailleerde info hierover, zie: www.rapenburg100.nl.

In een gesprek met een van hen, Rob van Waarde, kwamen aan de orde zijn huidige bezigheden als studentenpastor voor de LSE, zijn vorige werkkring, en zijn promotieonderzoek - hij promo-veerde in november 2017 aan de VU op de dissertatie Oog in oog. Een missiologi-sche studie naar de betekenis van de exposurebenadering in de stedelijke context. Na de studies scheikunde en theologie werd hij in 2010 benoemd als studentenpastor in Leiden, als opvolger van emeritus predikant Henk Schouten. Daarvoor werkte hij een aantal jaren als kerken buurtwerker in Rotterdam Lombardijen en in die context vond hij de inspiratie tot zijn promotieonder-werp.

In hoeverre heb je in je huidige werk profijt van je omgang met mensen in je vorige baan?Op het eerste gezicht betreft het inder-daad verschillende doelgroepen met verschillende problemen. Als kerken buurtwerker had ik in ons inloophuis te maken met voornamelijk volwassenen die kampten met financiële, psychische en sociale problemen, terwijl studenten zich eerder bezighouden met hun studie, relaties op privé- en verenigingsniveau en dergelijke. Toch is het uitgangspunt in beide gevallen: zitten de mensen wel te wachten op een kerken buurtwerker

c.q. dominee? Daar moet je dus eerst naar op zoek en zo kwam ik uit op het thema van mijn dissertatie: exposure. Een precieze Nederlandse term is daar eigenlijk niet voor, het komt neer op het gegeven dat je als hulpverlener je eigen vooronderstellingen en verwachtingen meeneemt. Bij het begeleiden van groe-pen komt het er op aan onbevangen en onbevooroordeeld te luisteren naar wat de ander heeft te zeggen, immers als je gelooft dat elk mens beeld van God is, dan is dat de moeite waard, ook al horen of zien we dat niet direct.

Naar ik heb begrepen vormt het trainen van besturen van studenten- en studie-verenigingen een belangrijke compo-nent van je werk. Wat voor ervaringen doe je daar zoal op?Wat opvalt is dat de student van nu, in tegenstelling tot bij voorbeeld zo’n veer-tig jaar geleden, individualistischer inge-steld is, wat ongetwijfeld samenhangt met de druk die op het studietempo wordt uitgeoefend, de vooruitzichten op een concurrerende arbeidsmarkt en de noodzaak om je te onderscheiden van anderen. Dat alles maakt dat men minder toekomt aan omzien naar de

ander. Binnen het studentenpastoraat proberen we momenten te creëren, tijdens maaltijden, een kloosterweek-end, waarin deelnemers hun zwakheden kunnen tonen en in verbinding komen met elkaar.Een goed voorbeeld vormen onze trai-ningen aan besturen: veel studenten investeren 20 tot wel 70 uur per week in hun werk als bestuur van een studie- of studentenverenigingen. En deze trainin-gen kun je eigenlijk een vorm van groepspastoraat noemen. Het gaat over levensvragen, maar dan steeds in het kader van hun onderlinge samenwerking en hun verantwoordelijkheid voor een vereniging. We helpen studenten om gemeenschap te vormen. Dat is niet zo vanzelfsprekend als vroeger, omdat de maatschappij veel individualistischer is geworden. Door verschillende oefenin-gen en opdrachten maken we ruimte voor de positieve krachten die ze hebben meegekregen, of waar ze in geloven, zoals vertrouwen, hoop, verlangen. Dat helpt hen om met hun verantwoordelijk-heid, talenten maar ook met hun onver-mogens om te gaan.Die trainingen zijn voor christelijke en niet-christelijke studenten. En zeker de christelijke studenten herkennen wel dat het voor de kerk belangrijk is om hieraan bij te dragen. Een van hen schreef onlangs: ‘Als kerkend lid ben ik altijd bezorgd dat we met een vergrijzend ledenbestand naar binnen blijven kijken. Het werk waarbij de studentenpastor zich actief inzet in de Leidse samenleving maakt mij dan ook erg enthousiast. De begeleiding in goede gesprekken zijn sowieso al relevant, maar de manier waarop de kerk op deze manier actief bijdraagt aan onze samenleving juich ik erg toe, en maakt de kerk in mijn optiek extra relevant!’

Arie Hoeflaak

10 | Leids Kerkblad

CHEQUES AVONDMAALSPROJECT OVERHANDIGDDe opbrengst van het Avondmaalspro-ject 2017 - 2018 ‘Voor moeder en kind’ was € 4659,14. Alle gevers hartelijk dank daarvoor!

In de Diaconievergadering van 20 juni werd een cheque met de helft van het bedrag (€ 2329,57) overhandigd aan Reina Wessels, secretaris van de SVHO-Support, de Stichting Vrijwillig Samen-werkende Hulporganisaties Ontwikke-lingslanden. Reina, verrast door het bedrag, vertelde dat de SVHO-Support een samenwerking is van een aantal organisaties, opgericht door mensen die een speciale band hebben met Sri Lanka en zich inzetten om daar hulp te geven. De opbrengst van het Avondmaalspro-ject zal bestemd worden voor een aantal moeder-kind-bedden in het rehabilitatie-ziekenhuis in Ragama in Sri Lanka, waar kinderen met een hersenbeschadiging behandeld worden en de moeders na de operatie bij hun kind kunnen slapen.

Op 26 juni gaven Goemoers Henriëtte van den Broek en Chantal Knulst namens de Diaconie Protestantse gemeente Leiden een cheque met de andere helft van de opbrengst van het Avondmaals-project aan Marjolijn Hermus van de Stichting Babyspullen in Heerhugo-waard. De Goemoers zamelen in de rode container in het Atrium van De Bakkerij nieuwe en gebruikte babykleertjes (t/m

maat 98) in voor de Stichting Babyspul-len. Ook nu ging weer een auto boorde-vol gesorteerde babyspullen mee. Marjo-lijn was erg blij met de onverwacht grote gift, die meteen al een bestemming kreeg: newborn babyjasjes. Die komt men regelmatig tekort, zodat ze gekocht moeten worden om volwaardige start-pakketten te kunnen samenstellen. Van de cheque kunnen zo een kleine 250 jasjes aangeschaft worden! De pakketten worden door De Goemoers in De Bakke-rij uitgegeven aan aanstaande ouders met een smalle beurs, na verwijzing door een hulpverlenende instantie.

WIE IS TAMARA BRETON?Eind augustus heeft Jacqueline Schoon-water haar werk overgedragen aan Tamara Breton. Tamara, (44) is echter geen onbekende in De Bakkerij, want ze loopt al een aantal jaren mee bij de Diaconie. Wat heeft ze er gedaan en wat is haar nieuwe taak?

FranstaligTamara Breton studeerde rechten in Leiden. Na haar afstuderen in 1998 werkte ze onder andere bij de Helpdesk van Vluchtelingenwerk in Amsterdam. Tegelijkertijd was ze vrijwilliger bij STUV in Leiden, speciaal voor Franstalige cliën-ten. Bij STUV, dat toen een kantoor had in De Bakkerij, deed ze bovendien een onderzoek naar ‘Illegalen in Leiden’. Frans is haar tweede taal: op 10-jarige

leeftijd verhuisde ze met haar ouders naar Frankrijk en kwam ze op een Franse school terecht. Ook na een verhuizing naar Engeland en later terug in Neder-land volgde ze onderwijs in het Frans.

AdvocaatIn 2001 begon Tamara een eigen praktijk als advocaat in Lisse, waar ze veel fami-lierecht deed, zoals echtscheidingen en jeugdzaken. Intussen was ze getrouwd en kreeg ze drie kinderen. In 2008 besloot ze een tijdje te stoppen met werken. Maar ‘het ging weer kriebelen’.Een ontmoeting met Jacqueline Schoon-water in de supermarkt werd het begin van een nieuwe start. De Diaconie, geconfronteerd met Franstalige Afrika-nen die tussen wal en schip dreigden te raken, startte met het project Diaconie Franstalige Afrikanen (DFA). En wie paste daar beter in dan Tamara? Ze werd in 2012 projectmedewerker bij de DFA in De Bakkerij en coördineerde het werk, samen met een parttime medewerkster en twee vrijwilligers. Toen dat project na drie jaar eindigde maakte Tamara een overstapje naar M25, het diaconale project voor jongeren.

Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected] Coördinator: Ton Snepvangers, [email protected] Diaconaal werker: Tamara Breton, [email protected] Redactie diaconie-pagina: Henriëtte van den Broek, [email protected] Bankrekeningnrs: NL46 INGB 0000 0970 65 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; NL61 INGB 0007 8201 29 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Website: www.debakkerijleiden.nl Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: [email protected]

Leids Kerkblad | 11

M25 LeidenAl in het begin van haar contact met de Diaconie had ze laten vallen het werken met jongeren ook leuk te vinden. Dus toen er in 2014 een nieuwe projectmede-werker voor M25 gezocht werd, werd dat een nieuwe uitdaging! Met veel enthousiasme vertelt zij over dat werk: ‘jongeren iets meegeven, hun ogen openen om de ander te zien. Ze laten ervaren dat het helpen van anderen jezelf ook een fijn gevoel geeft; dat contact met -bijvoorbeeld- daklozen niet eng is en dat je niet op hen neer hoeft te kijken’. Zo heeft M25 al heel wat jonge-ren ‘leren kijken met andere ogen’, al of niet tijdens hun maatschappelijke stage.

Individuele hulpEigenlijk was ze op M25 nog niet uitge-keken, maar omdat het pensioen van Jacqueline Schoonwater naderde werd er in De Bakkerij nagedacht over een opvolger. Tamara had wel oren naar een nieuwe job. Evenals in haar juridische praktijk kan ze hier mensen helpen. Mensen voor wie De Bakkerij dikwijls het laatste vangnet is, waar geen targets gelden, maar aandacht, met een kop koffie. Dingen die ergens anders vaak niet mogelijk zijn. Dus per 1 februari 2018 is ze alvast begonnen als project-medewerker individuele hulp, 24 uur per week. Een heel andere manier van werken dan bij M25, minder organise-ren, meer mensen en dingen nemen zoals die zich aandienen in De Bakkerij. ‘Wat dat betreft is het een luxe’, zegt ze, ‘dat De Bakkerij die ruimte kan bieden. Dat mensen er welkom zijn, dat ze er mogen zijn zoals ze zijn’.

Hoe verder? Op mijn vraag of ze de jongeren mist, zegt ze dat dat niet het geval is. Af en toe springt ze nog even bij M25. Daar-naast vindt ze het goed om iets anders te gaan doen. En dan is het fijn dat dat in een bekende omgeving met bekende collega’s is!

Henriëtte van den Broek

VERANDERINGEN IN DIACONAAL TEAMTamara Breton is met ingang van febru-ari projectmedewerker Individuele Hulp geworden. Yiri Bloemkolk, projectmede-werker van M25 Leiden, heeft in juni afscheid genomen. Zijn vertrek heeft tot gevolg dat Carijn Westeneng nu project-medewerker is voor M25 Leiden, een

taak die zij al deelde met Yiri. Zij was daarnaast projectmedewerker voor Oma gaat op stap, waarvoor nu een nieuwe medewerker wordt gezocht.

SONGS OF FREEDOM DRUK BEZOCHT Op zaterdag 30 juni vierden zo’n twee-duizend bezoekers uitbundig de afschaf-fing van de slavernij in Suriname en Caraïbisch Nederland tijdens het Muziek-festival Songs of Freedom in de Hoog-landse Kerk. De kerk was versierd met tekeningen en creatief werk van leerlin-gen van enkele basisscholen over de (moderne) slavernij.

Er was een kinderhoek en een beschei-den tentoonstelling over de geschiedenis van de slavernij. Jacintha Groen, voorzit-ter van Songs of Freedom opende, samen met locoburgemeester Yvonne van Delft het festival door het (ver)breken van een slavenketting (Keti Koti). De middag stond daarna bol van muziek door verschillende bands, soul en jazz, ingeleid door zangeres Denise Jannah.

Leerlingen van het Visser ’t Hooftlyceum dansten, de prijswinnaars van de teken-wedstrijd werden bekend gemaakt en in het kinderhoekje werd druk geknutseld. Buiten genoten de bezoekers van hapjes, onder andere uit Suriname, Marokko en Syrië.Het projectkoor van zo’n honderd zangers zorgde met gospelsongs voor een inspirerend en daverend slot van het festival.

Voor een sfeerimpressie: www.songsoffreedom

VREDESWAKE De Vredeswake is een jaarlijks terugke-rende activiteit van Diaconaal Centrum De Bakkerij, samen met diverse partner-organisaties in het kader van de Vredes-

week van PAX Nederland. Een uur stil-staan bij vrede, een uur delen wat ons zorgen baart. Een uur bidden om respect en begrip. Een uur opstaan voor de zwakkeren. Een uur teken van verzoe-ning zijn. Een uur samen voor de ander staan.

We starten met het aansteken van de vredeskaars, waarna een kort welkomst-woord volgt en een intermezzo (muziek, zang, gedicht, toneel, dans….). gevolgd door stilte, afgewisseld door korte toespraken en stilte.

De Vredeswake heeft dit jaar als thema: ‘Generaties voor vrede’. Dit thema roept verschillende associaties op. Voor sommi-gen een zekere vermoeidheid: we zijn al zo lang onderweg, we werken al zo lang aan vrede en waar heeft het ons gebracht? Voor anderen verwijst het naar lang en hardnekkig volhouden. Maar: wat houdt ons op de been? Duide-lijk is dat participatie, het meemaken en meedoen aan vredesactiviteiten, essenti-eel is voor de overdracht van betrokken-heid bij vrede en vrijheid tussen genera-ties. Juist nu de polarisatie en verdeeldheid binnen Europese samenle-vingen groeit, is die overdracht van vredesengagement van groot belang. Jong en oud: iederéén kan wat aan vrede doen!

U bent van harte welkom: vrijdag 21 september van 16 - 17 uur op het Stadhuisplein.

GEN

ERATIESVOORVRED

E

vrijdag21 september 201816.00-17.00 uur

StadhuispleinLeiden

VREDESWAKE2018

12 | Leids Kerkblad

Van de predikant

Een nieuw seizoen, een nieuwe start)

Na een vroege vakantie en een lange zomer waarin ik de tijd had om echt te landen in Leiden, ben ik nu startklaar voor het nieuwe seizoen, het eerste met een - op de beheerders na - nieuw team. Ik verwelkom Willeke Smits (onze nieuwe organist) en Emmie Kaljouw (onze nieuwe kerkelijk werker voor de jeugd, zie foto hieronder) graag van harte! Op 16 september, de zondag waarop het Kerkproeverij is, zullen zij in de dienst in hun bediening worden gesteld. U leest meer over de Kerkproeverij in het stukje van Cent van Vliet, de voorzitter van de kerkenraad.

Passend bij de nieuwe start in het nieuwe seizoen wordt er in september en oktober een serie diensten gehouden met het thema ‘Voor een nieuw begin’.

De titel ontleen ik aan een boek van Maarten den Dulk over de oerverhalen uit het boek Genesis. Deze verhalen vormen het uitgangspunt van de dien-sten.

PersonaliaOp zondag 2 september worden er vijf kinderen gedoopt in de Hooglandse kerk: Annick Sara Johanna Boogaard, dochter van Geerten en Marina Boog-aard – den Houdijker; Olivier Alain Joost Cornet, zoon van Yves Cornet en Arine Sijl; Milou Willemijn, dochter van Jan en Esther van de Kamp – van de Glind; Sebastian Cornelis Jacob Mollers, zoon van Thijs Mollers en Sofia Gerards en Linn Bente Bervoets, dochter van Frank Bervoets en José de Man. De eerstvolgende doopdienst is op zondag 2 december!Mij bereikte het bericht dat Gerrit Ribot op 87-jarige leeftijd is overleden op 2 augustus 2018.Hij is lange tijd lid geweest van de LBG, maar verhuisde enkele jaren geleden naar Elburg. Wij gedenken hem met eerbied.

Ds. Margreet Klokke

Van de voorzitter

KerkproeverijOp zondagmorgen 16 september staan de deuren van de Hooglandse kerk open voor de Kerkproeverij. Gemeenteleden nodigen familieleden, vrienden of bekenden uit om de kerk te komen proe-ven. De dienst is van 10.00 tot ruim 11.00 uur. De kerk is open vanaf 08.30 uur voor kennismaking, koffie en thee en een aantal muzikale activiteiten. Kinderen kunnen een echt orgel bouwen.

Folder seizoen 2018-2019Een nieuw team, met nieuwe en vertrouwde activiteiten. Lees het zelf op de LBG website of neem een exemplaar mee vanaf de diensten op 2 september.

Talentenenquète Verscheidene gemeenteleden hebben zich voor 75 (!) verschillende activiteiten opgegeven. Degenen die verantwoorde-lijk zijn voor die activiteiten hebben de namen ontvangen. Zij zullen contact opnemen met de talenten die zich gemeld hebben.

Kerkenraad Enkele leden van de kerkenraad hebben hun termijn verlengd om de overgang van ds. Ad Alblas naar ds. Margreet Klokke goed te laten verlopen. Daar-naast zit de termijn van een aantal er dit jaar of begin volgend jaar er op. In rustig vaarwater zijn we op zoek naar nieuwe leden. Als u belangstelling heeft of denkt dat een ander gemeentelid daar-voor gevraagd zou kunnen worden, neem dan contact op met ds. Klokke of met mij.

Cent van Vliet

Programma nieuwe seizoenIn het nieuwe seizoen gaan de vertrouwde groepen door, maar er zijn ook nieuwe cursussen. Hieronder leest u eerst over de nieuwe cursussen.

Cursus ‘Kern van de christelijke traditie’, voor wie zich wil bezinnen op z’n persoonlijke verhouding tot geloven.In deze cursus gaat het om te beginnen over de basisvraag hoe je de Bijbel zo kunt lezen dat je de inhoud ervan met je dagelijks leven kunt verbinden. En vervolgens over alle grote vragen van het leven – de vraag naar God en hoe je iets van ‘Hem’ kunt ervaren, de vraag naar het mens-zijn en in welk opzicht Jezus daarin betekenis heeft, de vraag naar wat je inspireert en of je ook iets van ‘de Geest’ kunt vinden in de kerk, en

Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. M. Klokke, [email protected] Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: M. Dijkstra, tel.: 06 - 25275203, [email protected] Penningmeester: mw. G.G. Betgen-Vroomans, Nijmanhof 2, 2375 WD Rijpwetering Bankrekeningnr.: NL30 INGB 0000 1118 06 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandse Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 - 5149636, [email protected]

Leids Kerkblad | 13

ook wat bidden is en hoe je tot keuzes komt. De cursus is zowel bedoeld voor mensen die gepokt en gemazeld zijn in het christendom, als voor wie een onbe-schreven blad zijn. Zoekers zijn net zo welkom als wie al veel bagage met zich meedragen. Je hoeft geen lid te zijn van de LBG om je te kunnen opgeven.

Aan het einde van de cursus wordt de mogelijkheid geboden je in een ritueel (opnieuw) met de christelijke traditie te verbinden en – zoals dat altijd genoemd is – op Pinksteren ‘belijdenis te doen’.De eerste bijeenkomst is op woensdag-avond 26 september in het Hooglandse Huys, van 20.15 – 22.00 uur. Informatie en opgave: ds. Margreet Klokke, [email protected]

Cursus: ‘Liturgie voor liefhebbers’, met aansluitende gemeenteavond.Hoe zit de liturgie van een kerkdienst in elkaar? Hoe zijn woorden en muziek op elkaar afgestemd? Wat is de betekenis van de sacramenten van doop en avond-maal?

In het najaar komen er twee cursusavon-den over liturgie in de Hooglandse kerk. Aansluitend zal er een gemeenteavond gehouden worden over de plaats van het avondmaal in de LBG. Het geheel wordt afgesloten met een avond ‘zingen met Willeke’, de nieuwe organist. Het is ook mogelijk om losse avonden uit deze serie te bezoeken.

Data: dinsdagavond 30 okt, 6 nov, 13 nov (gemeenteavond) en donderdagavond 22 nov (zingen met Willeke), steeds in het Hooglandse Huys, van 20.15 – 22.00 uur. Informatie en opgave: ds. Margreet Klokke, [email protected]

Nieuwe cursussen in 2019In de tweede helft van het seizoen zijn er nog twee nieuwe cursussen. ‘Wijn en wijsheid’ voor studenten en young professionals, en ‘Ziek zijn en God’ voor mensen die door ziekte vragen krijgen over hun levensbeschouwing en/of verhouding tot God/het goddelijke. Zie de website van de LBG voor nadere informatie. Ook hier: alle belangstellen-den welkom.

Ds. Margreet Klokke

LeerhuisMacht – daar is de Bijbel nogal negatief over. Gods volk is beter af zónder koning, lezen we. En Jezus is wel koning, maar totaal anders dan verwacht. Hoe denkt de Bijbel over koningschap en macht? Daar gaan we ons dit jaar in verdiepen in het leerhuis. Startavond dinsdag 18 september, 20.00 uur, Hoog-landse Huys. Iedereen welkom. Informatie en opgave: [email protected].

Matthijs de Jong

De DonderdagochtendkringDeze kring is ruim elf jaar geleden opge-richt door een gemeentelid van de LBG, Jan den Boeft. In het afgelopen seizoen heb ik het stokje van hem overgenomen. We bespreken in een ontspannen sfeer allerlei onderwerpen die ons als religi-euze mensen interesseren. Komend seizoen beginnen we op 27 september. De overige data zijn 18 oktober, 1 november, 22 november en 13 december. We treffen elkaar steeds van 10.00 –

12.00 uur in het Hooglandse Huys. Informatie en opgave: [email protected]

Jan J. Boersema

Verhalenconcert Matthijn Buwalda Op vrijdagavond 28 september 2018 organiseert de LBG namens de PGL samen met het cluster binnenstadsker-ken een verhalenconcert van de bekende zanger en liedschrijver Matthijn Buwalda in de Hooglandse Kerk. Zie nadere infor-matie hierover elders in dit kerkblad! Het belooft een bijzondere avond te worden.

Geertrui Betgen

KliederkerkEr is weer Kliederkerk voor jonge kinderen en hun ouders op zaterdag 22 september vanaf 16.00 uur in het Hooglandse Huys! Informatie en opgave: [email protected]

Emmie Kaljouw-Conijn

VIERINGENKerkdiensten Hooglandse Kerk

2 september: mw. ds. M.R. Klokke, doop-dienst. Eerste in de serie diensten ‘Voor een nieuw begin’, over Genesis 1 en 2

9 september: ds. Jaap Smit, Oegstgeest. Thema: Ruth, een vreemdeling die aan de randen van het veld haar voedsel mocht zoeken. De randen van het veld zullen centraal staan in de preek. Bestaan die randen nog? Is er nog ruimte voor die ander, of zijn die randen verdwenen in de zucht naar efficiency en drukte in ons huidige bestaan?

Om 17.00 u Evensong ds. Jacob Korf

16 september: mw. ds. M.R. Klokke, startzondag, kerkproeverij, mmv Leidse cantorij. Tweede in de serie diensten ‘Voor een nieuw begin’, over Genesis 3.

23 september: mw. ds. M.R. Klokke. Derde in de serie diensten ‘Voor een nieuw begin’, over Genesis 4.

30 september: mw. ds. E. De Paauw, Leiderdorp

7 oktober: mw. ds. M.R. Klokke en ds. J. Boersema, scheppingszondag. Vierde in de serie diensten ‘Voor een nieuw begin’, over Genesis 6

14 oktober: mw. ds. M.R. Klokke. Laatste in de serie diensten ‘Voor een nieuw begin’, over Genesis 7 – 9.

Om 17.00 u Evensong ds. Hanna Rijken

21 oktober: ds. D. Verboom. Marcus 10: 32 - 45 over de zonen van Zebedeüs en een goede plek in de hemel.

14 | Leids Kerkblad

HOOGLANDSE VIERINGENIedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. De diensten zijn op internet rechtstreeks of later te beluisteren via www.kerkomroep.nlDe teksten van de meditaties zijn na twee weken verkrijgbaar op de informa-tietafel. Meestal zijn ze ook te vinden op www.vereniging.ekklesialeiden.nl onder ‘Actueel/Publicaties’.

Toelichting Hooglandse VieringenNa de opening van het Academisch Jaar op 2 september beginnen we (9 septem-ber) het nieuwe seizoen met een kinder-dienst. Aenneli Houkes, die jaren lang actief geweest is in de kindernevendien-sten, gaat voor. Het thema is de moedige koningin Esther. De kinderen zullen een groot aandeel in de dienst hebben.Op 16 september start een serie van vier diensten over de Apocalyps. Deze serie fungeert in een wijdere context van allerlei evenementen die met dit thema verband houden. Het woord apocalyps stamt uit het Grieks en betekent zoveel als ‘onthulling’. Specifiek is bedoeld de onthulling van wat ons op het eind der tijden te wachten staat. Deze wereld zal ondergaan, en nog wel spoedig ook, en de nieuwe zal daaruit oprijzen. De hoog-ste tijd dus om ons gedrag te verande-ren. Het apocolyptische tijdperk (de eeuwen rond de geboorte van Christus) is tegelijk een voortzetting van en een reactie op het profetische dat eraan voorafging. Het profetische “project” was als het ware mislukt: steeds viel het volk in oude zonden terug, steeds was er ook de overheersing door andere volke-ren. De hoop werd toen gesteld op een radicaal einde en een radicaal nieuw begin. Het belangrijkste apocalyptische

geschrift uit die periode is het laatste bijbelboek: de Openbaring van Johan-nes. Diverse aspecten komen in de dien-sten aan de orde, aan de hand van hoofdstukken in het boek Apocalyps in kunst. Ondergang als loutering? We zullen vier gastsprekers in ons midden hebben, behalve Marcel Barnard (die wel vaker bij ons voorgaat) godsdienstpsy-chologe Hans Alma (Universiteit Huma-nistiek Utrecht) en de theologen Johan Goud (Universiteit Utrecht) en Wessel Stoker (Vrije Universiteit Amsterdam).In oktober volgen drie diensten over kleurrijke verhalen die gaan over de belevenissen van het volk Israël op weg naar het Beloofde Land. In zowel het eerste als in het laatste verhaalt speelt geweld een belangrijke rol, in het middelste de macht van de taal. De verhalen zijn afkomstig uit Exodus 17 (Amalek), Numeri 22 (Bileam) en Numeri 25 (Baäl Peor).

Expositie ‘Apocalyps Nu’Een samenwerking van de Leidse Studen-ten Ekklesia en kunstenaarsgroep ‘Leidse Stijl’.

Het thema ApocalypsLetterlijk verwijst het thema naar het laatste Bijbelboek, de Openbaring van Johannes, de ‘onthulling’. Dit thema, dat voorspellingen doet over het einde van wereld, letterlijk of figuurlijk, blijkt op allerlei manieren aanwezig in onze wereld. In de vorige eeuw associeerden velen de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog met de eindtijd. Maar ook de dreiging van atoom- en waterstof-bommen in de Koude Oorlog, of de niets ontziende vernietiging door de Ameri-kaanse ‘bommentapijten’ in Vietnam en Laos. In deze tijd hanteert de terreuror-ganisatie IS dit concept, zien sommigen de ‘tsunami van vluchtelingen’ als de aanstaande vernietiging van Europa of de steeds sneller gaande klimaatveran-dering als het begin van het einde.

De ‘vreemdheid’ van huidige wereldlei-ders en politieke stromingen maakt angstig en ook zorgen over het milieu worden vaak gekoppeld aan de eindtijd. Ondertussen proberen fundamentalisti-sche Amerikaanse christenen de eindtijd te bevorderen door interventies in Israël. Hoe we met dit thema om kunnen gaan zal in de vieringen en lezingen in september en oktober duidelijk worden. Op deze expositie wordt de Apocalyps door kunstenaars op verschillende wijze verbeeld.

VerbeeldingDeelnemers aan deze expositie zijn de Leidse kunstschilder Piet de Boer, stads-fotografe Patricia Nauta en kunstenaar Pim van der Heiden. Daarnaast ziet u werken van de ‘Leidse Stijl’ kunstenaars Wim Kuin, Annelies Brakkee, Frans Willemsen en Rob van den Boom. Bijzon-der is dat diverse vluchtelingen (‘status-houders’) de totstandkoming van de expositie ondersteunen en enkele werken zullen worden ingelijst door een Iraanse houtbewerker in het kader van een werkervaringsproject. Marcel Barnard is sterk betrokken bij de gehele opzet van de expositie.

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071 - 5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl, www.ekklesialeiden.nl, www.rapenburg100.nl Studentenpastores: ds. Rob van Waarde (PKN), 06 - 41935997, [email protected] pastor Walther Burgering (RK), 06 - 2956 2865, [email protected] Jeannette Bakker (humanistisch studentenraadsvrouw), [email protected] Participantenpastor: ds. Christiane van den Berg-Seiffert (PKN), 071 - 5125137, [email protected] Rekeningnummers: Voor lidmaatschap LSE en vrijwillige bijdragen: NL66 INGB 0004 8198 29 t.n.v. Vereniging LSE Voor diaconaat: NL42 INGB 0003 3133 66 t.n.v. Stichting Diac. Fonds LSE Vereniging LSE: Ronald Meester, [email protected]; Ariena van Poppel, [email protected] Rob van den Boom, [email protected]; Flip van Hoven, [email protected]

Leids Kerkblad | 15

Cluster BinnenstadContactadres: dhr C. van Vliet - e-mail: [email protected]

Geloven In de gesprekken over het nieuwe PgL beleidsplan komen mooie gedachten, zoals die over geloven, naar voren.

Geloven is je inzetten voor je medemens, de schepping, maar ook zorgen voor jezelf. Geloven is leven vanuit een bron die je gratis kracht en zin geeft. Geloven doe je binnen en buiten de kerk. Het is spannend elkaar daarbij te ontmoeten, er voor elkaar en voor de stad te zijn. Dat is een prachtige taak die God onze Schep-per voor ons heeft neergelegd. Met hart en ziel in zijn Koninkrijk wonen en werken. Het zichtbaar maken van geloof, gemeenschap en maatschappelijke rele-vantie en dat delen met mensen buiten de kerk. Het gaat om Gastvrijheid, Open-heid, Saamhorigheid, Inspiratie, Verzoening en Hulpvaardigheid.

Gastvrij zijn we omdat iedereen welkom is. Openheid betekent dat we wel in een kring om Gods Woord staan, maar dat die kring open is en alle geluiden gehoord mogen worden. En dat de leden van de kerk nieuwsgierig zijn naar mensen buiten én binnen die kring en hen uitnodigen om deel te nemen aan de activitei-ten. Saamhorig wil zeggen dat we samen in de eredienst vieren en de maaltijd van de Heer delen, op zoek naar verzoening met God en elkaar. Op allerlei manieren wordt inspiratie gezocht, geleid door de Geest, waarbij ook kunst en cultuur een rol spelen. Onderling is men solidair met mensen die steun en zorg nodig hebben; lief en leed worden gedeeld. Samen met de Diaconie willen de leden van de geloofsgemeenschappen hulp geven door handen en voeten te zijn van onze Schepper.

AgendaDe zondagse vieringen zijn in de Hooglandse Kerk, hoek Middelweg/Nieuwstraat, Leiden. Aanvang: 11.45 uur

Zondag 2 septemberRik Torfs (Leuven ), Opening academisch jaar

Zondag 9 septemberAenneli Houkes (liturg Christiane van den Berg ), Kinderdienst

Zondag 16 septemberHans Alma (liturg Henk Schouten ), Apocalyptische hoop

Zondag 23 september Marcel Barnard Apocalyptiek in de kunst

Zondag 30 septemberJohan Goud (liturg Christiane van den Berg ), Apocalyptiek in de Nederlandse literatuur

Zondag 7 oktoberWessel Stoker (liturg Henk Schouten ), Apocalyptiek en God

Zondag 14 oktoberKarin van den Broeke, De strijd tegen Amalek

Zondag 21 oktoberCor van Bree (liturg Christiane van den Berg ), Bileam en de ezel

In de wijk Morskwartier is een ander artistiek project gaande rond het woon- en zorgcentrum Robijnhof. Dit voormalig bejaardenhuis kent nu een heel gemengde populatie van ouderen, studenten, vluchtelingen en (voorheen) daklozen. De ervaringen van dat kunst-project werden gebruikt in de totstand-koming van deze expositie.Financiering is verkregen van de Vermeu-len Brauckman Stichting, de gemeente Leiden en de Ekklesia zelf.

Expositie APOCALYPS NURed Carpet Center, eerste etageStationsweg 31-33, Leiden19 september - 19 oktober 2018Openingstijden:Maandag: GeslotenDinsdag: 15:00 - 19:00 uurWoensdag: 15:00 - 19:00 uurDonderdag: 15:00 - 21:00 uurVrijdag: 15:00 - 19:00 uurZaterdag: 15:00 - 18:00 uurZondag: 12:00 - 18:00 uur

Hooglandse Nieuwe Het thema van de Hooglandse Nieuwe van september is balans. In balans zijn, evenwichtig, zonder gewankel of geschommel, dat lijkt zo mooi! Maar zonder beweging is er geen vernieuwing en geen evenwicht. Om meer hierover te lezen ga naar http://vereniging.ekklesia-leiden.nl/publicaties/ om de Hooglandse Nieuwe te downloaden.

KerkproeverijOmdat veel mensen niet weten wat er gebeurt in een zondagse viering van de Leidse Ekklesia, wordt er op zondag 16 september een kennismakingsdienst georganiseerd in de Hooglandse kerk. U bent daarvoor van harte uitgenodigd. Het thema van de viering zal zijn: Apoca-lyptische hoop. De overweging zal

worden uitgesproken door Hans Alma. Zij is hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht.Zoals gebruikelijk wordt de viering ondersteund door de Schola Cantorum, het vaste koor van de Ekklesia.Om 11.30 uur gaat de Hooglandse kerk open en ben je van harte welkom.Na afloop van de dienst (rond13.00 uur)

praten we na onder het genot van wat hapjes en drankjes.Voor de allerkleinsten is er een crèche. Voor de kinderen in de basisschoolleef-tijd is er een kindernevendienst waar zij ruim 20 minuten in een andere ruimte op hun manier met het thema bezig zijn. Graag hopen we jullie op 16 september te mogen ontmoeten.

16 | Leids Kerkblad

Vakantie ervaringAfgelopen zomervakantie hebben wij een aantal weken in Noord-Italië door-gebracht. We stonden daar op de camping. De eerste morgen werd ik om 7.00 uur wakker omdat er twee verschil-lende kerkklokken werden geluid uit twee dorpjes in onze buurt. Om 12.00 uur en 20.00 uur gebeurde hetzelfde.

Dat intrigeerde me. De volgende dag gebeurde hetzelfde en ook de dagen daarna. ‘Wat betekent dit?’ vroeg ik me af. Het blijkt het luiden van het Angelus te zijn. Het luiden heeft ook een bepaald ritme. Na het slaan van het uur is er een bepaald ritme van luiden. Dit ritmisch klokkenspel begeleidt het eeuwenoude Angelusgebed ofwel het gebed ‘Engel des Heren’ (in dit gebed staat de Rooms-katholieke gelovige stil bij het mysterie van de menswording van God - Lukas 1:26-38). De gebedsregels worden precies begeleid met het ritme van de klok. Of de Italianen daadwerkelijk drie-maal per dag dit gebed bidden weet ik niet. Wij stonden op een camping met hoofdzakelijk (seculiere) Nederlanders. Die gingen gewoon door met waar ze

mee bezig waren. Toen ik de betekenis wist, raakte het me. Iedere keer als de klok luidde, stond ik als protestantse gelovige even stil bij Gods goedheid en genade. Ik vond het mooi dat er in het ritme van de dag momenten zijn dat je herinnerd wordt aan God.

Nieuw seizoenNa de zomervakantie komt het kerken-werk langzaam weer uit haar zomer-slaap. De scholen zijn weer begonnen en het werk is weer dagelijkse kost gewor-den. En dan is het ook fijn om het door-deweekse kerkenwerk weer op te pakken. In de Marekerk zien we dat vooral terug in het Bijbelkringwerk, het jeugdwerk en de catechese. Het vergaderschema laat ook weer van zich horen. Dat is minder inspirerend, maar vaak wel noodzakelijk. Ik hoop dat dit winterseizoen ons weer tot zegen zal zijn. Juist in deze periode is er ruimte voor geloofsgroei en -verdieping. Op zaterdag 22 september geven wij het startschot van deze periode door middel van onze gemeentedag. Op zondag 23 september onderstrepen we dat met een jeugddienst. Daarna gaat alles echt beginnen.

OverledenOp woensdag 11 juli is ons gemeentelid Margaretha Maria Lena van Ingen Sche-nau - Cornet overleden. Ze is 77 jaar oud geworden. Ze was een betrokken zuster

in onze gemeente. Zo ging ze in 2015 nog mee met een reis naar onze zusterge-meente Puszta-ujlak in Roeme-nië. Een paar jaar geleden werd Greetje ernstig ziek.

Met behulp van zware chemokuren en een operatie leek de ziekte weg te zijn. Helaas kwam deze weer terug. Het laat-ste stukje van haar levensreis was zwaar en afmattend. Op zondag 24 juni hebben we samen met haar en haar man bij hen thuis het Heilig Avondmaal gevierd. Greetje heeft rust gevonden in de Heere. Daar heeft ze ook van mogen getuigen. De afscheidsdienst was op maandag 16 juli in de Marekerk. We hebben stilgestaan bij de woorden van Jezus uit Mattheus 11:28 ‘Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast zijn, en Ik zal u rust geven.’ Wij wensen haar man en de kinderen en (achter)kleinkin-deren de troostende nabijheid van de Heere toe.

HuwelijkenOp 12 oktober gaan Art Kooistra en Eliane Langendoen trouwen. Hun trouw-dienst begint om 19.00 uur in de Mare-kerk. Art en Eliane hebben beiden in Leiden gestudeerd en bezochten recht-matig de Marekerk. Inmiddels hebben ze Leiden verlaten en zijn in Gouda neerge-streken. Hun huwelijk willen ze nog graag in Leiden vieren. Hun trouwdienst is in dat opzicht ook hun afscheidsdienst. We wensen hen het goede toe in hun trouwverbond. Adres: Vest 7d, 2801 VC Gouda.

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 - 8870207, [email protected] Scriba: Scribaat Hervormde Marewijkgemeente, Oude Vest 61, 2312 XS Leiden,

tel. 071 - 8876957, [email protected] Penningmeester: M.A. in ‘t Veld, Martinus Nijhofflaan 30, 2343 KD Oegstgeest, tel. 071 - 5176607

Bankrekeningnr.: NL62 INGB 0001 7202 66 t.n.v. Hervormde Marewijkgemeente Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208

Wijkgebouw: Het Marehuis, Oude Vest 61, 2312 XS Leiden, tel. 071 - 5120722 Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 06 - 57721473, [email protected]

Website: www.marekerk.nl

Leids Kerkblad | 17

Op 18 oktober gaan Inge de Kruijf en Niels van Klink trouwen. Ook zij zijn twee afgestudeerden. Hun trouwdienst begint om 14.15 uur in de Marekerk. Deze dienst zal geleid worden door ds. C. van den Berg uit Gouda. Wij wensen ook hen Gods zegen toe voor hun huwe-lijk. Adres: Nesciokade 23, 2321 WC Leiden.

CatecheseNa het startweekend (22 en 23 septem-ber) gaan de catechisaties beginnen. Op maandag- en vrijdagavond komen de verschillende groepen bijeen. Ik ben blij dat ik geholpen wordt door een kundig catecheseteam. In totaal hebben we vier verschillende groepen.* Basiscatechese - vrijdag van 19.00 -

20.15 uur (om de 14 dagen); groep 6, 7 en 8 van de basisschool; door Michiel Hollebrandse, Neline van Toor, Nadine de Waard en Carijn Westeneng.

* Tienercatechese - vrijdag van 19.00 - 20.15 uur (om de 14 dagen); van 12 tot 15 jaar; door Emmie Kaljouw en Bastiaan Koutstaal

* Jongerencatechese - maandagavond van 19.00 -20.00 uur (om de 14 dagen); vanaf 15 jaar; door Bart Heijkoop en ds. Jacobs

* Belijdeniscatechese - maandagavond van 20.15 - 21.45 uur (iedere week) door ds. Jacobs.

FocustrajectAnderhalf jaar geleden zijn we begon-nen met het focustraject. Gemeente-breed hebben we op beleidsniveau, tijdens de Bijbelkring en in prediking nagedacht over onze missionaire roeping in onze stad en omgeving. We gaan nu het laatste half jaar in. Op 31 december 2018 sluiten we dit bezinningstraject af. Tijdens dit traject worden we onder-steund voor een stafwerker van de IZB, Martijn van den Boogaard.

Omdat we als gemeente ervaren dat dit verdiepingstraject heel waardevol is, willen we niet met ingang van 1 januari 2019 weer overgaan tot de orde van de dag. Daarom is de focuswerkgroep zich aan het bezinnen over wat we behou-den willen voor de toekomst. We zien in de gemeente verlangen en beweging als

het gaat om missionair gemeente-zijn. Als vervolgstap is het belangrijk om specifiek aandacht te blijven besteden aan het daadwerkelijk delen van ons leven met mensen in onze buurt/ons netwerk die niet geloven.

ds. Ton Jacobs

Terugkomst uit TsjechiëEind juni ben ik terug naar Nederland verhuisd, na zeven jaar voor IFES in Tsje-chië gewerkt te hebben. Het was een voorrecht om met Tsjechische en interna-tionale collega’s God te dienen onder studenten. In ons werk zetten we in op het ‘discipelen’ van studenten, het ontwikkelen van studentenleiders en het opbouwen van missionaire studenten-groepen. Wat ik observeerde door de jaren heen was dat groei uitblijft in groepen (maar ook in studenten) die niet missionair ingesteld waren. Dan bleef zo’n groep naar binnen gekeerd en veilig. Op het moment dat een groep (of een student) het verlangen had om het geloof met anderen te delen, gebeurde er van alles: de gastvrijheid en dienstbaarheid namen toe, de studenten werden creatiever en moediger in het uitleven van hun geloof. Ook moest de groep dan aan de slag met apologetische vragen en frisse benade-ringen om in te kunnen gaan op vragen van hun vrienden en studiegenoten die niet geloven. Dit alles verrijkte het geloof van de christelijke studenten en bracht hen vaak dichter bij God. Missio-nair-zijn is hard werken, maar het brengt leven, groei en vrucht.Nu ik terug ben in Nederland blijft missie me bezighouden. Ik woon inmiddels in een diaconale/missionaire

woongemeenschap in Rotterdam-West. En ik heb een baan gekregen bij de IZB als begeleider pioniersplekken. Ik zie er naar uit pionierende teams in verschil-lende contexten in Nederland te ontmoeten, en er getuige van te zijn hoe nieuw leven verschijnt op plekken die dor en doods leken.

Nelleke Kruijmer

Gemeentedag MarewijkgemeenteOp 22 september vindt de gemeentedag van de Marewijkgemeente plaats. Gasten zijn van harte welkom. Een gedeelte van de dag vieren we samen met de buren van de Marekerk, omdat de burendag ook op deze datum valt. We starten om 13:30 uur met een taar-tenbakwedstrijd, waarna we gezamenlijk de taarten zullen eten. Daarna volgt een divers middagprogramma, waaronder sportieve, creatieve, leerzame en nuttige activiteiten. Vanaf 17:00 uur is er een boekenmarkt, daarna begint de barbe-cue. De dag wordt georganiseerd door de gemeenteleden die op de afgelopen Palmzondag belijdenis van het geloof hebben afgelegd.

Marc van Kralingen

Agenda zondag 2 september

‘s middags themadienst

zondag 9 septemberviering en dankzegging heilig avondmaal

zondag 16 september‘s morgens kerkproeverij

zaterdag 22 septembergemeentedag

zondag 23 september’s morgens jeugddienst

zondag 30 september‘s middags alphadienst

zondag 7 oktober‘s middags themadienst

zaterdag 13 oktober13-17 uur Ladies Only, Opstandingskerk

vrijdag 12 oktober19.00 uur trouwdienst van Art Kooistra en Eliane Langendoen

donderdag 18 oktober14.15 uur trouwdienst van Inge de Kruijf en Niels van Klink

18 | Leids Kerkblad

Startweekend 15 en 16 septemberOp zaterdagmiddag 15 september is de start van het nieuwe seizoen. Aan het begin van de middag komen de jonge kinderen bij elkaar voor een gezellige en speelse bijeenkomst. Nadere aankondi-gingen volgen nog.Later die middag is er het Running Dinner. De afgelopen twee jaar kende het Running Dinner een groot aantal deelnemers en een voortreffelijke sfeer!

Ook het komende seizoen zullen we op deze manier van start gaan. We begin-nen om 17.15 uur gezamenlijk in de foyer van de kerk. Daarna gaat u in kleine groepjes bij iemand thuis een voor- of hoofdgerecht eten. Voor het toetje komen we allemaal weer bij elkaar in de foyer. De afsluiting is om ca. 21.30 uur. Opgave was mogelijk tot 1 september; mocht u willen proberen toch nog aan te sluiten, vraagt u dan of dat nog kan door een e-mail te sturen naar: [email protected].

Op zondag 16 september doen we mee aan de Kerkproeverij in Leiden. Voor een Kerkproeverij nodigen we een vriend of vriendin, goede bekende, buurtgenoot of familielid uit een keer mee te gaan naar de kerk. In de foyer van de kerk en in De Wijkplaats liggen uitnodigingen klaar die u hiervoor kunt gebruiken. De bijzondere dienst begint op de gewone tijd (10.00 uur) met een gastvrije ontvangst.

GedachtenisOp 24 juni is Henriëtte Johanna Buisman overleden, weduwe van Johannes Jaco-bus Nortier. Mevrouw Nortier is 98 jaar geworden. Zij woonde vele jaren in de Robijnhof en was daar een trouwe bezoeker van de eredienst. Bij het afscheid in crematorium Rhijnhof bleek hoeveel zij heeft betekend voor haar kinderen en kindskinderen en voor vele vrienden en bekenden. Het werd ook duidelijk dat het niet altijd eenvoudig is geweest - zeker niet na het vroege over-lijden van haar man, in 1969 en van haar zoon Hans in 2010. Wat in en door dit alles bindt is de liefde, waarover wij lazen uit 1 Korintiërs 13.

Wij ontvingen bericht van overlijden van Neeltje Nieuwenhuis-Knoppert en van Dineke Roorda-Oort. Nel Nieuwenhuis overleed op 14 juni en is 89 jaar gewor-den. Samen met haar man was zij de afgelopen jaren betrokken bij de mobiele theebrigade van De Verbinding. Mevrouw Roorda overleed op 16 juni en is 88 jaar oud geworden. Zij was in het verleden diaken van de Vredeskerkge-meente. De laatste jaren kon ze niet meer in haar huis aan de Lorentzkade wonen, maar verbleef in serviceflat Schouwenhove en later in verpleeghuis Wijckersloot.

De gedachtenis van Henriëtte Johanna Buisman, Neeltje Nieuwenhuis-Knoppert en Dineke Roorda-Oort zij de familie en ons allen tot zegen.

Voor alles is een tijd!Op zaterdag 23 juni hebben Ronald en Willeke van Heyningen hun dank uitge-sproken voor hun 30-jarig huwelijksjubi-leum. In een intieme en ontroerende viering hebben zij hun huwelijksverbond vernieuwd voor het aangezicht van God, met hun kinderen, familie en vrienden als getuigen. ‘Voor alles is een tijd’, lezen we in het boek Prediker. Nu was het een tijd om te danken en blij te zijn!

Ambtsdragers en kerkenraadsledenOp zondag 14 oktober zullen een aantal ambtsdragers hun ambt neerleggen: diakenen Jan Hendrik Labots en Bas Oerlemans, en ouderling Evert Wolters. Zij hebben zich allen de afgelopen jaren met grote persoonlijke betrokkenheid ingezet voor onze geloofsgemeenschap. Het meest zichtbaar was dat in de eredienst, waarin ze voorgingen in de dienst van gebeden. Maar ook op de achtergrond hebben zij bergen werk verzet. Evert Wolters is voorzitter van de kerkenraad geweest en afgevaardigde naar de Algemene Kerkenraad. Hij was een van de drijvende krachten bij de organisatie van de jubileumweek ’50 jaar Vredeskerk’ in 2015. Bas Oerlemans nam het voorzitterschap van de kerkenraad over van Evert Wolters en gaf leiding in een periode met grote gebeurtenissen, zoals de samenvoeging van de Mara-nathawijk- en Vredeskerkgemeente tot De Verbinding. De activiteiten van Jan Hendrik zijn vele en zeer divers en daar-door is hij een schakel in het gemeente-leven (en zal dat blijven, maar dan op andere manier). In de dienst zullen we onze dankbaarheid verwoorden. We zijn blij dat enkele ambtsdragers aan een nieuwe periode beginnen. Aan een tweede ambtstermijn beginnen ouder-ling-kerkrentmeester Ruud Boter en diaken Inge Feiken en aan een derde termijn diaken Thijs van Varick.

Ook zullen enkele mensen in het ambt worden bevestigd of een taak op zich nemen. Op het moment van schrijven (juli) is nog niet alles bekend, maar in ieder geval zal Jeroen Baan bevestigd worden in het ambt van ouderling en zal Pim Jaspers als kerkenraadslid (niet-ambtsdrager) aangesteld worden. Pim zal namens De Verbinding worden afge-vaardigd naar de Algemene Kerkenraad; Jeroen zal in de komende tijd ouderling van dienst zijn en speciale aandacht hebben voor de jongvolwassenen in de geloofsgemeenschap.

Predikant: dr. G.J. Venema, Voltastraat 22, 2316 DN Leiden, 071 - 5137919, [email protected] Kerkelijk werker: mw. J.C. de Klerk, 06 - 38709440, [email protected]

Scriba: B. van Velzen, Buitenruststraat 11, 2313 ZK Leiden, 071 - 5132551, [email protected] Postadres: Protestantse geloofsgemeenschap De Verbinding, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden

Bankrekening: Protestantse geloofsgemeenschap De Verbinding, NL32 INGB 0008 2855 72 Kerkgebouw: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, 071 - 5142317

Koster-beheerder: Henk Holswilder, 071 - 5142317, [email protected] Wijkcentrum: De Wijkplaats, Topaaslaan 23, 2332 JC, 071 - 7851276 Beheerder: José van het Veld, 06 - 51875994, [email protected] Website en kerkdiensten online: www.deverbindingleiden.nl

Protestantse geloofsgemeenschapDe Verbinding

Leids Kerkblad | 19

Een avond vol vriendschap - schrijfwedstrijdTwee boeken heeft Marijke Boter inmid-dels gepubliceerd met haar verhalen over Julia. Als een rode draad door de verhalen heen staat de vriendschap. Op woensdag 17 oktober houden we een avond rond de boeken van Marijke. Zij zal geïnterviewd worden en een paar verhalen voorlezen. Maar dat niet alleen. Ook u wordt uitgenodigd om mee te doen:

Schrijf uw eigen tekst over vriendschapWij nodigen u uit een eigen verhaal of gedicht over vriendschap te schrijven. Maximaal in 800 woorden (anderhalf kantje). Een heuse jury zal kiezen welke inzendingen op de avond ten gehore worden gebracht. U kunt uw schrijven vóór 3 oktober deponeren in de brieven-bus van de Vredeskerk of per e-mail sturen naar: [email protected] kunt u krijgen van: Jeroen Bellwinkel (tel. 071 5327311) of Marijke Boter (tel. 071 5130736).

‘Het begin van de wereld’:een gesprek tussen Babylon en IsraëlIn het najaar start een bijzonder leerhuis van De Verbinding. Bekende verhalen uit het eerste Bijbelboek Genesis worden

naast teksten uit Mesopotamië gelegd. De Bijbelse verhalen over de schepping komen blijkbaar niet uit de lucht vallen, maar maken deel uit van de antieke cultuur van het Nabije Oosten. Door kennis van die cultuur kun je de Bijbel in de context lezen en begrijpen. Theo Krispijn (assyrioloog) en René Venema (oudtestamenticus) zullen de teksten presenteren. Zij gaan er daarbij vanuit dat de oude verhalen niet naast elkaar staan, maar elk vanuit een eigen invalshoek een visie geven. Babylon en Israël zijn in gesprek over het begin van de wereld. We luisteren ernaar en nemen deel aan het gesprek.

Data10 oktober ‘In den beginne…’21 november Tijd en ruimte12 december Orde in de schepping30 januari De mens6 maart Goddelijke kennis

Plaats Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, Leiden

Tijd 20.00 - 22.00 uur.

Deelname is gratis. Wel graag van tevo-ren opgeven. Het maximum aantal deel-nemers is 25.Opgeven kan door een e-mail te sturen naar: [email protected]

Agenda 2 september

dienst van Schrift en Tafel; voorganger: ds. René Venema; inzameling Voedselbank

9 septembervoorganger: ds. Sytze de Vries; m.m.v. cantorij o.l.v. Maarten Boonstra; brievenactie Amnesty International

16 september startzondag - zie hiernaast!

23 september voorganger: ds. Frank Rooze

30 september voorganger: ds. René Venema

7 oktober voorganger: ds. Petra Barnard; inzameling Voedselbank

14 oktober voorganger: ds. René Venema; ambtsdragers (zie hiernaast)

21 oktobervoorganger: ds. Marjan Driessen

4e Leidse Kerkmuziekdag - Longing for Light / Verlan-gen naar LichtDe Regenboog (Watermolen 1), zaterdag 6 oktober, 10.30 - 16.30 uur

De vierde editie van de Leidse Kerkmuziekdag is een interactieve dag rond Engelse / Anglicaanse muziek en zang. Een dag om samen te luisteren en te zingen en veel muzikaal plezier te beleven! Met medewerking van o.a. Hanna Rijken. Er zijn workshops en er is een scratch met werken van Elgar en Stainer.Stukken uit de scratch worden gezongen in de afsluitende vesper.

Deelname is gratis. Voor meer informatie en aanmelding: www.leidsekerkmuziekdag.com; 071 521 28 58.

Om alvast te noteren:Op zaterdag 20 oktober wordt van 10 – 14 uur de Bollenmarkt gehouden bij de Vredeskerk. Zoals u van ons gewend bent met kwalitatief goede bollen van verschillende soorten bloemen die u een fleurig voorjaar zullen bezorgen. Ook koffie en thee zijn verkrijgbaar voor wie daar trek in heeft.

‘Babylonische kaart van de wereld, ca. 600 v. Chr. (British Museum; Public Domain)’

20 | Leids Kerkblad

Jaarthema 2018-2019: Een huis om in te wonenMet een aantal mensen vanuit de kerkenraad verkennen we komende tijd welke onderkomens we nu hebben als gemeente, of ze eigenlijk wel voldoen en zo niet wat we daar aan kunnen doen. Misschien moeten we zelfs een andere ruimte zoeken. Dit betekent een mooi proces van bezinning, een gelovig proces ook. Ik denk aan het mooie vers uit lied 276: Zomaar een dak boven wat hoofden, deur die naar stilte openstaat. Muren van huid, ramen als ogen, speu-rend naar hoop en dageraad. Huis dat een levend lichaam wordt als wij er binnengaan om recht voor God te staan.

Dit vers vertelt ons dat een kerkgebouw natuurlijk dient om te schuilen tegen regen en kou, maar dat het zoveel meer betekent. Het is ook een oriëntatiepunt in de wijk. Van buiten mag je best zien dat het om een kerk gaat. Maar hoe doe je dat als je, zoals wij, geen eigen kerk meer hebt? En wat heeft een huis nodig om de Eeuwige er te laten wonen? Wat vraagt het ook van ons die daar kerken? Komend jaar gaan we verkennen en koppelen er ook een jaarthema voor onze wijk aan: ´Een huis om in te wonen´. Ieders meeleven en uw gebed zijn daarbij onontbeerlijk.

ds. Ellis Ezinga

Andere vierplekDe meeste van onze gemeenteleden zijn al op de hoogte gesteld, maar ook hier is een duidelijkheid belangrijk. Vanaf zondag 2 september 2018 vieren wij onze eredienst ook in de Maria Middela-reskerk, Rijndijk nr.283. De diensten die eerder om 9.15 uur begonnen in de Antoniuskerk verhuizen nu naar de Maria Middelares en beginnen dan om 10.00 uur. Dat betekent dat al onze dien-sten nu om 10.00 uur beginnen. In het kerkblad, wijkinfo en website staat

precies in welke kerk we dienst hebben, ook zal het zondags afgekondigd worden. Als u vragen heeft over het vervoer er naar toe kunt u contact opne-men met de scriba.

Namens de kerkenraad, Trieneke van Berkum (scriba)

Oecumenische viering 16 september‘Generaties voor vrede!’ is het thema van de Vredesweek 2018 en ook van vredes-zondag 16 september. Dit doen we samen met parochiekern Lam Gods. Voorgangers zijn Wilbert van Erp, ds. Ellis Ezinga, Ali van Leeuwen en Herman de Geus. De liederen zijn welbekend en met reden: we doen mee aan de lande-lijke actie ‘Kerkproeverij’, zie elders in dit blad. Muzikale ondersteuning onder andere door Peter Heijligers. Nodigt u ook iemand uit om te komen ´proeven´?

ds. Ellis Ezinga

Kerkproeverij 2018De oecumenische viering van zondag 16 september in de Antoniuskerk staat in het teken van de landelijke Kerkproeve-rij. De Kerkproeverij is bedoeld om mensen die niet of niet zo vaak in de kerk komen te laten proeven van een viering. U kunt d.m.v. een uitnodigings-kaart iemand in uw naaste omgeving uitnodigen om de viering mee te maken. Deze uitnodigingskaarten zijn zondag 26

augustus en zondag 2 september uitge-reikt na afloop van de vieringen van de wijkgemeente en de parochie. Het thema van de viering op 16 september is ´VREDE´. Voor een uitgebreidere infor-matie zie het artikel van dhr. Cent van Vliet in dit kerkblad.

Startzondag 14 oktober ‘Een huis om in te wonen’Aan het begin van de herfst starten wij met ons jaarthema ‘Een huis om in te wonen’ met een kerkdienst. (zie ook elders in dit blad). Wij verdiepen ons in alle aspecten van dit ‘wonen’. Feestelijk zal de sfeer zijn, en dat betekent in onze gemeente ook: doen waar we goed in zijn, namelijk zingen en muziek maken. Na de viering is er ontmoeting met koffie en thee, en tussen de middag lunchen we met elkaar bij een ‘potluck’: iedereen neemt eten mee, dat wordt bij elkaar gelegd en gedeeld. Wat tegelijk met de lunch ook net als vorig jaar gedeeld wordt, is de Maaltijd van onze Heer.

ds. Ellis Ezinga

Stiltewandeling in het Ter Waddingpark in juli en augustus

Jong en oud deed mee aan de prachtige stiltewandelingen die plaatsvonden tijdens de zomeravonden o.l.v. ds. Ellis Ezinga. Volgend jaar vraagt dit om een vervolg.

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest

Predikant: mw. ds. E. M Ezinga, Watermanhof 8, 2394 PB, Hazerswoude-Rijndijk, tel. 06 - 23490429 [email protected] Ouderenpastor: ds. J.C. van Dongen, [email protected], tel. 06 52250621 Scriba: mw. T. van Berkum, Clara Visserplaats 56, 2332 BP Leiden, 071 8893536, e-mail: [email protected] Penningmeester: mw. E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 - 5790677 Bankrekeningnr.: NL51 INGB 0000 5349 30 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden Maria Middelares, Rijndijk 283, 2331 AD Leiden Wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden Website: www.pgleidenzuidwest.nl

Leids Kerkblad | 21

Ds. Casper van Dongen tijdelijk aangesteld als OuderenpastorVanaf 1 juli is ds. Casper van Dongen – op verzoek van de Kerkenraad – voor een half jaar (tot 1 januari 2019) werk-zaam als Ouderenpastor in Leiden Zuid-west, als opvolger van Elly den Herder.

Na drie jaar dus weer even terug! Ds. Van Dongen richt zich met name op gemeenteleden die 80 jaar of ouder zijn. In de regel is hij dinsdag, woensdag en/of donderdag in Leiden.

Zie voor het maken van een afspraak de contact gegevens bovenaan de pagina (telefoon/emailadres) bij ‘Ouderenpas-tor’. Fijn dat je weer in ons midden bent!

Annet Pelleboer

BijbelgesprekskringenOnze wijkgemeente heeft een aantal Bijbelgesprekskringen overdag o.l.v. ds. Ellis Ezinga en ds. Casper van Dongen. Een Bijbelverhaal wordt naast het leven van alledag gelegd. Onze gemeente is verspreid over twee stadsdelen. In Zuid-West zijn er kringen in de Statenhof en Rosenburch. In de Stevenshof wordt de kring momenteel bij iemand thuis gehouden.

Interesse? Welkom! Ook om eens een keertje te komen proeven. Elders in dit blad kunt u data, tijdstippen en locaties vinden. Voor info en opgave kunt u terecht bij de gespreksleiders.

Christelijke meditatie najaar 2018 thema: ‘Psalmen’

Bij Christelijke meditatie staat een tekst of lied van Christelijke origine centraal. Daarnaast is er aandacht voor lichaams-houding, lichamelijke ontspanning en ademhaling. De meditatie vindt zittend, lopend of zingend plaats. Deze bijeen-komsten worden geleid door ds. Ellis Ezinga. De rode draad dit najaar is: ´De Psalmen´. Locatie: De Verdieping. Data: Woensdagavonden 12 september, 3 oktober, 7 november, 12 december. Aanvang 20.00 uur tot 21.30 uur. Info en opgave: Ellis Ezinga, tel. 0623490429, emailadres: [email protected]

Kring ‘Geloven met hoofd, hart, handen en voeten’Deze kring is twee seizoenen bezig en bevalt goed! Daarom start ze wederom vanaf dit najaar afwisselend op maandag of woensdagavond, elke maand en altijd beginnend om 20.00 uur. Aan de hand van een Bijbeltekst verbreden we onze kennis, voeden we ons geloof, verster-ken we de onderlinge band en maken we gebruik van allerlei soorten werkvor-men waarbij ons hoofd, hart, handen en voeten gebruikt worden. We komen bij elkaar in De Verdieping of zijn onder-weg. Interesse? Info: ds. Ellis Ezinga. De eerste avond is woensdagavond 19 september. Andere data: maandag 15 oktober, woensdag 14 november. De eerste avond kijken we vooruit naar het programma van het hele jaar. Info en opgave: ds. Ellis Ezinga

Buurtinitiatief Leiden Zuid-West 19 septemberEen inspirerend verhaal en een goed gesprek met een lekker hapje en drankje, dat is de formule van het Buurtinitiatief in Leiden Zuid-West. Woensdag 19 september van 14.00 uur tot 16.30 uur is het thema ´Het belang van vrede`, drie sprekers, ieder met een eigen invalshoek (o.a. Ton Snepvangers van de Bakkerij en ds. Ellis Ezinga). Ds Casper van Dongen speelt de viool. Locatie is Rosenburch. Een vrijwillige bijdrage van euro wordt op prijs gesteld.Info: Anne Wipkink, ds Ellis Ezinga

Maaltijd PlusVrijdag 28 september is de start van een nieuw seizoen Maaltijd Plus. We kijken naar een film getiteld ´A monster calls´, een ontroerende film over een jongen die zijn moeder verliest. Reggy van West zorgt voor een smakelijke maaltijd. Aanvang 18.00 uur in De Verdieping. Informatie en aanmelden: [email protected]

Terugblik zomerbijeenkomst over Jan Steen

Het is een leuke formule om iemand uit onze gemeente te vragen te vertellen over zijn passie. Jan Willem Bron heeft woensdagochtend 15 augustus bevlogen over zijn lievelingsschilder Jan Steen verteld, de Leidse schilder uit de Gouden Eeuw. Er waren 15 mensen aanwezig in het zaaltje van de Dobbegaarde.

Ds Ellis Ezinga

AgendaRaadpleeg voor actuele informatie altijd onze Wijkinfo of website www.pgleidenzuidwest.nl.Voor alle kerkdiensten en kringen geldt: belangstellenden zijn van harte welkom!

Bijbelgesprekskring, StatenhofWoensdag 10 oktober, 15.30 uur (ds. Ezinga)

Bijbelgesprekskring, Stevenshof, Dobbedreef 57Woensdag 12 september, 10.15 uur (ds. Ezinga)Woensdag 10 oktober, 10.15 uur (ds. Van Dongen)

Bijbelgesprekskring, RosenburchWoensdag 12 september, 15.00 uur (ds. Van Dongen)Dinsdag 9 oktober, 15.00 uur (ds. Ezinga)

Christelijke meditatie, De VerdiepingWoensdag 12 september, 20.00 uur (ds. Ezinga)Woensdag 10 oktober, 20.00 uur (ds. Ezinga)

Kring Geloven met hoofd, hart, handen en voeten, De Verdieping

Woensdag 19 september, 20.00 uur (ds. Ezinga)Maandag 15 oktober, 20.00 uur (ds. Ezinga)

BuurtinitiatiefWoensdag 19 september 14.00 uur-17.00 uur (ds. Ezinga en ds. Van Dongen)

Maaltijd Plus, De VerdiepingVrijdag 28 september, 18.00 uur.

22 | Leids Kerkblad

Start seizoen Regenboogzondag 9 septemberOp zondag 9 september openen we het nieuwe seizoen met een feestelijke oecu-menische viering waarin de oudste kinderen van de kindernevendienst ‘overvliegen’ naar de jongerenviering met een bijzonder, voor deze viering ingesteld, ritueel. Tijdens een uitge-breide ‘koffie na de dienst’ kunt u kennis nemen van de plannen voor het nieuwe seizoen, zoals de afronding van het beroepen van een nieuwe predikant. Ook het vervolg van het project ‘kijken met andere ogen’ komt aan de orde. Lag het afgelopen jaar het accent op inven-tariseren en kennis maken, dit jaar willen we met een aantal aanbevelingen en mogelijkheden concreet aan de slag gaan. Verder zal het cluster ‘leren’ bekend maken wat er komend jaar voor interessants gaat gebeuren bij leerhuis, lezingen, film, poëziemiddagen en ‘gesprek op zondag’. De projectgroep ‘De Groene Kerk’ zal vertellen over de vorderingen en plannen. Kortom wilt u op de hoogte zijn van wat er het komend jaar in de Regenboog gaat gebeuren, dan moet u er op 9 september bij zijn!

Beroepingsprocedure nieuwe predikant (bijna) rondAls u dit Leids Kerkblad ontvangt is de bijeenkomst voor alle leden van de geloofsgemeenschap op donderdag 6 september al geweest. Tijdens het eerste deel van deze avond kon men kennis maken met de beoogde nieuwe predikant. Tijdens het tweede deel, waarbij de beoogde predikant niet meer aanwezig was, hebben het Moderamen van Algemene Kerkenraad (AKM), wijkkerkenraad en beroepingscommissie

de leden gevraagd om instemming met het uitbrengen van het beroep. Op zondag 9 september kan officieel in de viering het beroep worden afgekondigd. Dan volgt een periode van vijf dagen, waarin bezwaar gemaakt kan worden tegen de gevolgde procedure. Als alles volgens plan verloopt wordt op 15 september het beroep uitgebracht.

Misa Criolla van RamirezVijftig jaar geleden was het in de katholieke wereld volstrekt nieuw: alle teksten van de eucharistieviering in je eigen taal! De eeuwenoude traditie van het Kerklatijn werd losgelaten. De hele viering mocht in de ‘volkstaal’ om de actieve deelname van de gelovigen te stimuleren. De Argentijnse componist Ariel Ramirez was niet de enige, maar wereldwijd wel één van de eersten die een mis componeerde in de taal en

muziek van zijn eigen volk:zijn Misa Criolla (1964). Hij schreef het in de taal van de Criollos, een mengeling van ‘immigranten’ uit vele Afrikaanse en Europese landen. Hij deed dit in een volkse stijl, met gedreven ritmes op Latijns-Amerikaanse instrumenten, met trage passages, die de misteksten intimiteit geven. Ramirez’ Misa Criolla zingen we op zondag 7 oktober tijdens de viering in de Regenboog. Het wordt een feest! De viering begint om 10.00 uur. De Regenboog gaat om 9.30 uur open. De toegang is vrij. Er wordt een collecte gehouden.

De Regenboog gaat digitaalAl vanaf de opening van ons kerkge-bouw wordt er gebruik gemaakt van een mededelingenbord. Dit bord kom je tegen als je de Regenboog ingaat. Het is van buitenaf zichtbaar en zo is te zien wanneer de volgende vieringen zijn en wie er voorgaan. Het wordt steeds moei-lijker de tekst goed op het bord te krij-gen. De constructie voor de karakters raakt versleten en er dreigt een tekort aan letters te ontstaan. Op zich natuur-lijk niet vreemd na zo’n lange tijd in gebruik te zijn geweest. Binnen de projectgroep ‘De Groene Kerk’ kwam het idee naar voren om een groot scherm op te hangen, zodanig dat dit van buiten leesbaar is. Bewegingen op een scherm trekken altijd aandacht. Op deze manier is het mogelijk om de attentie te vesti-gen op mededelingen vanuit de project-groep en deze kenbaar te maken aan bezoekers en voorbijgangers. Doorpra-tend over dit idee ontstond het plan dat dit ook breder ingezet kan worden voor allerlei berichten vanuit onze geloofsge-meenschap. Technisch zijn er geen obsta-kels. Na een demonstratie heeft de AKM

Oecumenischegeloofs gemeenschap Merenwijk

Predikant: ds. K.G. Zwart, tel. 06-44389034, [email protected] Pastoraal werker (RK): mw. M. Hoogervorst, tel. 06-20551458, [email protected] Scriba: mevr. J. Langeveld, Stadzicht 105, 2317 RV Leiden, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter: P.J. van den Broek, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter: mevr. T. de Haan, tel. 06-21599349, [email protected] secretaris: mw. E.M. Korbee-van Hille, tel. 071-5212116, [email protected] Bankrekeningnr: NL70 INGB 0002 5811 91 t.n.v. Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Wijkkerk: Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen, [email protected] Website: www.deregenboogmerenwijk.nl Kopij inleveren: [email protected]

Leids Kerkblad | 23

het plan omarmd en kan het uitgevoerd gaan worden. Een groot beeldscherm gunnen we een tweede leven door het voor de Regenboog in gebruik te nemen tegen een occasionprijs. Naar verwach-ting zal dit in de zomerperiode operatio-neel zijn. De Regenboog gaat digitaal!Namens de projectgroep ‘De Groene Kerk’ en AKM, Jan Vis

KerkproeverijDe Regenboog doet mee met de lande-lijke actie ‘Kerkproeverij’ van de Raad van Kerken in het weekend van 15 en 16 september. De bedoeling is dat de leden van de geloofsgemeenschap zo veel mogelijk mensen persoonlijk uitnodigen om eens een kerkdienst mee te maken om hen op die manier te laten ‘proeven’ wat kerk zijn voor deze kerkgangers betekent. Het zou leuk zijn om in dit weekend veel gasten in ons midden te hebben! Veel kerkgangers gaan naar de kerk omdat ze dat gewoon zijn.’Ik ga naar de kerk, anders is het geen zondag’.

Door de kerkproeverij word je gedwon-gen om na te denken over wat de kerk-dienst voor je betekent. Wat doen we eigenlijk op zondagmorgen? Wat ontvang ik daar? Heb ik ook iets te bren-gen? Het maakt dat je zelf ook weer met een frisse blik kan kijken naar de zondagse viering. Vanaf eind augustus liggen er kaarten in de Regenboog waar-mee u mensen uit uw omgeving kunt

uitnodigen om met u mee naar de kerk te gaan op 16 september (een andere zondag mag natuurlijk ook).Truus de Haan

Film in de Regenboog Samen genieten van een goede film, zoeken naar de diepere betekenis en na afloop een goed gesprek onder leiding van ds. Ronald da Costa. Op donderdag 18 oktober om 19.30 uur draaien we in de Regenboog de film ‘Perfetti sconosci-uti’ van regisseur Paolo Genovate. De kosten zijn € 5,00. Hoe goed ken je je beste vrienden en je partner? Een groep veertigplussers stelt zich tijdens een etentje kwetsbaar op: ieder besluit zijn of haar smartphone op tafel te leggen en alle binnenkomende berichten te delen. Maar dan lopen de spanningen op. De gasten halen het dessert niet met elkaar. Het digitale dagboek blijkt ‘de zwarte doos van ons leven’, de spiegel van onze ziel. Een film vol humor, schaamte en kwetsbaarheid met aan het eind een spannende vraag.

Edo Elstak

Leeskring Nederlandse poëzie Ook het komend seizoen lezen we met Ronald da Costa weer aansprekende en herkenbare gedichten van Bloem tot Kopland, van Gerhardt tot Rawie, van Nijhoff tot Wilmink. Ook eigentijdse dichters als Menno Wigman en Esther Naomi Perquin komen aan bod. Dit seizoen zijn de thema’s ‘Zie ze vliegen’, ‘doktoren’, ‘(g)een God’ en ‘Hoera, feest’. We komen bij elkaar op woens-dag 26 september, 21 november, 9 janu-ari, 13 maart en 8 mei van 13.30 tot 15.00 uur. De kosten bedragen € 5,00,-. Opgave bij Anja Rijken, telefoon 071 5216606.

Vergroenen van de RegenboogDe projectgroep ‘de Groene Kerk’ binnen de Regenboog buigt zich al een poosje over het ‘vergroenen’ van ons kerkgebouw. Een onderdeel hiervan is het besparen van energie. Er is geïnven-tariseerd en overlegd met de Stichting Beheer over de verlichting. Die kan veel zuiniger door het plaatsen van ledver-lichting en led-armaturen. Met een aantal enthousiaste leden van de projectgroep is besloten zelf de uitvoe-ring ter hand te nemen om de kosten zo laag mogelijk te houden. Na het testen van diverse modellen zijn we aan de slag gegaan. Lampen van 75 watt in de ontmoetingsruimte zin vervangen door ledlampen van 11 watt. Dat 21 maal, scheelt op een avond van vier branduren ruim vijf kilowatt. Zo ook in zaal 1 en het Stiltecentrum. De TL-verlichting is vervangen door ledpanelen. Veel van de totale verlichting wordt aangepast om op deze manier een significante bespa-ring op energie te realiseren. Daarna gaan we verder met vergroenen in ons denken en op andere onderdelen van ons gebouw.

Namens de projectgroep ‘De Groene Kerk’, Jan Vis

Bijzondere vieringenRegenboogzondag 9 september 10.00 uur

Op deze zondag luiden we met elkaar een nieuw werkjaar/schooljaar in. In deze viering gaan acht kinderen van de kindernevendienst over naar de jongerenviering. Het Regenboogkoor zal in deze viering zingen! Voorgangers zijn Marianne Hoogervorst p.w. en ds. Kees Zwart.

Kerkproeverij 16 september 10.00 uurDe Regenboog doet dit jaar mee met de landelijke actie ‘Kerkproeverij’. Voorganger is ds. Pieter Korbee.

Vredeszondag 23 september 10.00 uurHet thema is: ‘Generaties voor vrede!’, zie ook de website https://vredesweek.nl/thema-2018.Voorganger is Barbara Heubeck. Viering met Misa Criolla 7 oktober 10.00 uurHet Regenboog koor en het orkest luisteren deze viering op met Misa Criolla van Ramirez.

24 | Leids Kerkblad

Voordat Roos van Gelderen (1963) politiek actief werd, was zij onder andere werkzaam bij buurthuis Stevenshof en projectlei-der en adviseur bij JSO Expertisecentrum voor Jeugd Samenle-ving en Opvoeding in Den Haag. Van 2006 tot 2010 was ze raadslid voor de SP, daarna tot 15 mei 2018 wethouder.

Regelmatig benadrukt Roos tijdens het interview: ‘Oordeel niet, dat zit in de mens, maar je lost niets op met vingerwijzen. Zorg ervoor dat mensen in de omstandigheden komen dat ze elkaar ontmoeten. Ik heb mezelf wel wethouder van’ Verbin-ding’ genoemd. Taal schiet overigens naar alle kanten te kort. We zoeken allemaal naar woorden, waar we hetzelfde onder verstaan. Daag mensen uit om nieuwsgierig te zijn.Mensen leven vaak langs elkaar heen, men zoekt elkaar niet automatisch op. Je zult iets extra’s moeten doen om te zorgen dat mensen mixen. Het zit mensen in de genen zich sneller te verbinden met gelijkgestemden.’

In haar tijd als wethouder in Leiden had Roos regelmatig te maken met initiatieven die vanuit kerken werden aangedragen of zijn gestart. Zoals de Internationale Vrouwendag, Multiculti-koken, Freedomwalk, Vredeswake, acties rond de vluchtelin-genstroom in 2015 en ongedocumenteerden die in Leiden verblijven.

‘Als wethouder had ik geen houding van ‘Daar heb je weer zo’n initiatief.’ Wat ik wel deed was er boven gaan hangen en me dan de vraag stellen: ‘Wat ontstaat er?’ Verbinding tussen activiteiten levert meer op. Dat overzicht heb je als wethouder al snel. Beoordeel of dit het initiatief is dat je moet koesteren, terwijl er dan mogelijk drie andere beter kunnen stoppen. Wat is het bereik over de stad, over de doelgroepen? Wat ik aan initiatieven ook mee gaf, was de opmerking: ‘Denk er goed over na als je subsidie aanvraagt. Dat kun je uiteraard doen, maar met subsidie ben je ook afhankelijker.’

We zijn geneigd te kijken naar mensen met verschillende cultu-rele achtergrond. Maar houd ook rekening met jong en oud en economische status. In 1953 kon je aan iemands gebit zijn economische positie zien. Dat is decennialang niet zo geweest. Dat zie je nu weer. Een symptoom, maar wel zorgwekkend. We zijn geneigd dat vooral te projecteren op allochtonen, maar die zijn dan ook oververtegenwoordigd in de arme categorieën. Daar moet je als lokale overheid alert op zijn. Je moet geen mensen of bevolkingsgroepen vanuit je beleid in een hokje plaatsen. Dat je bijvoorbeeld naailessen tegen gere-duceerd tarief aanbiedt. Doe dat voor mensen die dat vanuit financieel perspectief nodig hebben en niet voor een specifieke bevolkingsgroep.

Ik heb binnen het welzijnswerk verschillende tijden meege-maakt. Mooie ervaringen; met de wijkagent de buurt in gaan. Daar leerde ik dat directheid kan werken. Mensen hebben, om in beweging te komen, veel meer aan een schop onder hun kont. Dat je rechtstreeks zegt dat je je zorgen maakt over de wijze waarop een ouder met kinderen omgaat. Ik heb gezien dat het mensen oplucht als dat concreet zo gezegd wordt. Ik ben zo langzamerhand wel meer voor ‘recht voor zijn raap.’ Stel de vraag maar gewoon, in plaats van dat je laat zien dat er een vraag achter de vraag is.

Het mooie van wethouderschap is dat je wat meer op afstand kunt kijken. Als ik nu deze steen verleg, hoe loopt de rivier dan? Juist die afstand zie je ook bij organisaties als De Bakkerij. Daar wordt de eigen bagage meegenomen, en tegelijkertijd door het werken als netwerk, krijg je overzicht.

Ik wil de ervaringen van de afgelopen jaren verbinden aan het thema passie. De laatste tijd vraag ik me regelmatig af: ‘Waar is de passie gebleven?’ Daarmee ga ik de komende tijd aan de slag.’

Jacqueline Schoonwater en Ton de Gans

ACHT JAREN VAN VERBINDEN

“Het waren acht jaren van verbinden, ontmoeten en met elkaar in contact komen. Ook de lokale overheid heeft verantwoordelijkheid om dat te doen. Wees maar nieuwsgierig, stel vragen.” Aan het woord is Roos van Gelderen. Zij was van 2010 tot mei 2018 Wethouder Jeugd, Zorg en Welzijn in Leiden.

In een inspirerend gesprek blikken wij terug

Leids Kerkblad | 25

Clément Marot et les Psaumes

Le dimanche 30 septembre le ‘prince des poètes français’ sera sujet d’un après-midi au temple wallon, avec des concerts des Psaumes, réalisés par l’ensemble Trigon de Leyde sous la conduite de Margot Kalse et un ensemble occasion-nel. Dr Dick Wursten d’Anvers donnera une conférence sur Clément Marot et l’importance de ses Psaumes pour les Églises protestantes. Marot [1496-1544], un des poètes favoris du roi François Ier, a traduit 49 psaumes (et le cantique de Siméon) en vers français. Après sa mort, le nombre total a été porté à 150 par Théodore de Bèze. Après l’avoir doté de mélodies, les calvinistes ont fait de ce corpus leur principal livre de chant et l’ont appelé ‘Psautier de Genève’ ou ‘Psautier huguenot’. Pour plus de rensei-gnements, voir le Bulletin, notre site web ou Facebook.

Journée wallonneLe samedi 15 septembre à l’Église Wallonne de la Haye, de 10h30 à 15h00, journée de rencontre sur le thème de la mission : ‘Christ en nous – Allez dans le monde’. Tous les membres des Églises Wallonnes sont invités. Soyons donc nombreux pour cette première ‘journée wallonne nouveau style’…

Étude bibliqueÀ partir du dimanche 23 septembre, le cercle biblique se mettra à la lecture du récit des voyages de Paul dans le livre des Actes des Apôtres. On utilise la traduc-tion Bible en français courant. On se

rencontre dans la salle du consistoire, toujours à 15h00; les autres dates sont le 14 octobre, le 4 novembre et le 9 décembre.

Installation du classispredikantComme vous le savez, depuis la réorgani-sation de l’Église Protestante aux Pays-Bas – Kerk-2025 – les douze paroisses wallonnes font partie de la classe nouveau style du Brabant Septentrional/

Limbourg/Réunion Wallonne. Récem-ment l’Assemblée de cette classe a nommé le pasteur Marco Luijk classispre-dikant, c.à.d. pasteur de la classe. Il s’agit d’une nouvelle fonction créée dans le cadre de Kerk-2025, un peu comparable avec un évêque chez les catholiques-ro-mains, étant bien entendu que l’église protestante ne connait pas une telle hiérarchie. Le pasteur Luijk a desservi plusieurs paroisses, entre autres Oegstgeest et Wijchen-Leur et Baten-burg; il a été visitateur ecclésiastique et conseiller spirituel de la Police Nationale. Le dimanche 16 septembre il sera installé pendant un culte dans la Grande Église à Bois-le-Duc, Kerkstraat 20. Ce culte commencera à 15h00 et sera présidé par les pasteurs Susanne Freytag, Hartman Out et Marco Luijk lui-même.

Journées du PatrimoineCette année les organisateurs des Jour-nées du Patrimoine nous ont invités à participer à cet événement dont le thème est ‘En Europe’. Nous ouvrirons nos portes le samedi 8 et le dimanche 9 septembre; le dimanche seulement l’après-midi, ça va de soi. Le samedi il y aura aussi un concert des élèves de notre chantre-organiste Erik van Bruggen, le dimanche il y aura une performance d’une chorale. Pour plus d’informations, voir le livret du programme.

Eglise wallonne

Pasteur consulent: ds. H. Out (Église wallonne de La Haye), tél. 06-44948059, [email protected] Président du consistoire: A. Vletter, Valkenburgerweg 96, 2231 AP Rijnsburg, [email protected] Diaconie: Kumi Tempels, [email protected] Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071-5134139 Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Compte de l’Eglise: NL72 INGB 0005 3700 99 Compte de la diaconie: NL67 ABNA 0578 6724 48 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071-5134139, [email protected] Secrétariat: Breestraat 64, 2311 CS Leiden, [email protected] Site web: https://sites.google.com/site/eglisewallonnedeleyde Facebook: eglise wallonne leiden

Programme des prédicationsCulte le dimanche à 10h30Septembre

le 2 – le pasteur D. Ribsle 9 – M J. la Grouwle 16 – M J. la Grouwle 23 – le pasteur K. Blei de Haarlemle 30 – le pasteur D. Ribs

Octobrele 7 – le pasteur D. Ribsle 14 – M J. la Grouwle 21 – la pasteure L. van Hilten d’Apeldoorn

26 | Leids Kerkblad

De initiatiefgroep Activiteiten Vrijzinnige Protestanten (AVP) organiseert door het jaar heen een aantal activiteiten op zondagmiddag en door de week: ZIN op Zondag en ZIN door de Week genoemd.

Inspiratie door de Week (zie de agenda voor tijd en plaats)Meditatie vanuit de christelijke traditie Dinsdagavond 18 september start de maandelijkse meditatiegroep weer. Het uitgangspunt is de christelijke tradi-tie. De groep staat open voor teksten uit andere tradities voor zover die de kijk op de eigen traditie kan verrijken. “We zijn allen één, één in God”. (Johannes 17: 20). Meldt u van tevoren aan, geen kosten. Hannah van Seters, 06-1679 3439 of Gerrie Kooijman-van Andel, 06-1839 2604, [email protected]

Angst voor de MytheDonderdagmiddag 11 oktober start de gesprekskring ‘Angst voor de mythe’ (dr. Arne Jonges, Kampen 2018). In de eerste bijeenkomst zal Lammert Leertouwer informatie geven over mythe en rite en

het verband daartussen naar het inzicht van de moderne vergelijkende godsdienstwe-tenschap. Daarna beste-den we drie

middagen aan het lezen en bespreken van het boek. De laatste keer zal dr. Arne Jonges aanschuiven. Dr. L. Leertouwer is gespreksleider. De kring staat open voor max. 12 personen. Richtbedrag € 5. Opgave en info. Lammert Leertouwer, 071- 5190227 of [email protected]

Literatuur & ReligieStart avond – en middagkring maandag 15 en dinsdag 16 oktober In de literatuurkring bespreken we o.l.v. Marjan Driessen boeken waarin religie of levensvragen een rol spelen. In oktober staat het boek van Esther Gerritsen ‘De Trooster’ op de agenda. U kunt zich opgeven bij Marjan Driessen per mail

[email protected] of tele-foon 071-5131422. Richtbedrag € 5.- per keer.

Inspiratie op Zondag (zie de agenda voor tijd en plaats)Workshop: Zing frank en vrij!Zondag 23 september maak je in deze workshop kennis met ‘Vrijuit zingen’. Voelen dat je lichaam de klankkast is voor je stem. Iedereen kan met overgave zingen en expressie geven aan hoe het van binnen voelt, ongeacht of je (denkt dat je) kan zingen. We zingen liederen die iedereen makkelijk leert: volksliede-ren, wereldmuziek, mantra’s, en liederen van Taizé. Henriëtte Middelkoop is begonnen als muziektherapeut. Voor meer informatie: www.eigenstem.nl . Richtbedrag €5 en info. Gerrie Kooijman-van Andel, 06-1839 2604

Scheppingsmythen en/in klankOp zondag 07 oktober staan we in het Cultuurhuis de Paulus samen met Marbo Hieminga en Iris Hasselbach stil bij én worden we stil ‘aan de hand van geluid’. In deze meditatieve viering/beleving neemt de poëzie van twee scheppings-tradities ons mee op de golven van verschillende klanken. Marbo Hiemenga is gestalttherapeut en werkt o.a. met meditatie en klank. Iris Hasselbach is vrij-zinnig voorganger. Richtbedrag € 5 en info. Gerrie Kooijman-van Andel, 06-1839 2604

Kunst & Spiritualiteit – Gedichten om aan te rakenOp zondag 14 oktober mogen ze worden aangeraakt, de gedichten van Teun Klumpers, van dichtbij gelezen en gehoord, ongegeneerd bekeken en becommentarieerd. Hij zal themagewijs uit zijn werk voordragen, vragen beant-woorden en ieder uitnodigen om met eigen associaties en gedachten te komen. We sluiten af met eenvoudige maaltijd door vrijwilligers bereid. Richt-bedrag € 7,50. Opgave Marjan Driessen, 071-5131422 of [email protected]

Vrijzinnige Protestanten

AgendaAdressen: Dorpscentrum, Lijtweg 9, 2341 HA OegstgeestRegenboogkerk, Mauritslaan 12, 2341 EM OegstgeestCultuurhuis de Paulus, Warmonderweg 2, 2341 KV Oegstgeest

ZIN op zondag

Workshop Zing frank en vrij - Dorpscentrum 23 september, 15.00-17.00 uur

Scheppingsmythen en Klank - Cultuurhuis de Paulus 07 oktober, 16.00 -17.30 uur

Kunst & Spiritualiteit - Dorpscentrum14 oktober, 17.00 - 19.30 uur

ZIN door de Week

Mediteren vanuit de christelijke traditie - RegenboogkerkDinsdag 18 september en 16 oktober 20.00 uur

Gesprekskring Angst voor de Mythe - DorpscentrumDonderdag 11 oktober, 08 november 14.30 - 16.30 uur

Literatuur & Religie - Dorpscentrum Maandag 15 oktober, 20.00 - 22.00 uurdinsdag 16 oktober, 14.30 - 16.30 uur

Pastoraal werker en mw. G. Kooijman-van Andel, Prinses Irenelaan 19, 2341 TP Oegstgeest, coördinator activiteiten: tel. 06 - 18392604, e-mail: [email protected] Secr. Ondersteuning: mw. S. Nielen, Duinzichtstraat 13A, 2341 BW Oegstgeest, 071 - 5156187, [email protected] ANBI-status: Stichting Vrijzinnig-Protestants Steunfonds heeft een ANBI status. U kunt een vrijwillige bijdrage overmaken. Banknummer NL73 ABNA 0644 3486 15 Website: www.nieuwvrijzinnig.nl e-mail: [email protected]

Leids Kerkblad | 27

Tussen Kunsten Kerk

Iedere editie beschrijft kunstliefhebber en Leidenaar Koen Brakenhoff zijn persoonlijke keuze uit de Collectie Leiden die aansluit bij de liturgische kalender.

Deze keer is het een zilveren begrafenispenning uit de collectie van Museum De Lakenhal.

Mijn grootmoeder heeft een dodentafel-tje. Naast de bank. Zeskantig is het, hout, met een klein laatje en het staat er al zo lang als ik mij kan herinneren. Ieder jaar geraakt het voller; Grootoma Betsie, Neef Henk, vriend Frits. Zij aan zij staan hun bidprentjes te kijk als een tableau vivant van overledenen. Mensen die elkaar misschien helemaal niet gekend hebben, of niet mochten, zijn na de dood door Oma tot elkaar veroordeeld. Opa heeft een paar jaar geleden de prominentste plek gekregen, naast de flakkerende kaarsvlam op batterijen.

Eigenlijk is deze zilveren begrafenispen-ning het bidprentje van de zeventiende eeuw. Maar dan Protestant. Dit soort penningen zijn een fenomeen dat typisch is voor Holland en enkele protestantse Noord-Duitse steden in de 16e tot en met de 18e eeuw. Ze werden ingezet als betaalmiddel en zelfs om de aanwezigheid van gildebroeders bij een begrafenis te controleren. Soms werden de penningen na afloop aan de kerk gegeven. Of dienden ze dus als aanden-ken aan de overledene.

Dit bijzondere kleinood uit het depot van Museum De Lakenhal herinnert aan de student Cornelis Mina die voor hij zijn

bul kreeg de dood vond. Cornelis startte op 27 mei 1665 zijn studie Theologie. Op zich niet verwonderlijk want hij was de zoon van de dominee van Schellinkhout. Bovendien was de studiekeuze in de zeventiende eeuw nog niet zo absurd ruim als nu; op het studiemenu stonden Rechtsgeleerdheid, Medicijnen of Theo-logie. In 1670 ging Cornelis op kamers bij een hospita. Hoewel hij niet uit een arm gezin kwam, was zijn studentenkamer niet luxe ingericht: een bed, een boeken-kast en een lessenaar. Vreemd genoeg ontbraken stoelen. Wel had hij een aantal prenten die de wanden van zijn studiekot sierden. En een flinke collectie boeken, waaraan hij veel geld uit had gegeven. Of onze Cornelis braaf zijn studiepunten haalde, vermelden de annalen niet. Hij werd omschreven als een kloekmoedig en welbewetenschap-ten jongeling, die intussen wel al zeven-dejaars was.

Het jaar 1672 is de Nederlandse geschie-denisboeken in gegaan als het Rampjaar. Het volk was redeloos, de regering rade-loos en het land reddeloos want de eens machtige Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd aangevallen door de koningen Engeland, Frankrijk en de bisschoppen van Münster en Keulen. Cornelis Mina meldde zich in juni 1672

als vrijwil-lige strijd-kracht en kwam in de compagnie van kapitein Carel Heidanus, die gelegerd werd in Nieuwerbrug. Op 3 september waren er weer opstoot-jes tussen de Staatse legers en de Fran-sen, die op dat moment Woerden bezet-ten. Tijdens een schermutseling volgend op een plundering door de Fransen vond Cornelis de dood. ‘’…hij reed stoutelijck vooruijt en op de Franschen aan..” Cornelis werd op 10 september 1672 onder tromslagen begraven in de Pieterskerk. Er waren grafdichten en de dragers van de kist kregen een exem-plaar van deze zilveren begrafenispen-ning als betaling voor hun diensten.

Op de voorzijde treurt Minerva (de beschermvrouwe van oorlogvoerende helden en natuurlijk van de Leidse universiteit) over het verlies van haar ‘zoon’ de student Mina. Hij kreeg Mars’ straf (de dood op het slagveld) als “loon” voor zijn trouw. Bedroefd ontglippen haar de boeken uit haar hand. Cornelis is ter aarde gevallen, zijn geweer ligt naast hem en zijn hoed is het strijdgewoel afgevallen. In een laatste manmoedige poging steekt hij zijn zwaard nog omhoog.

“Zoet en eervol is het voor het vaderland te sterven,” vermeldt de andere zijde. Het anker richt de aandacht op standvas-tigheid, hoop. Misschien wel de hoop op de overwinning op de Fransen. Of de dragers boodschap hadden aan deze stichtelijke spreuk is maar de vraag. Voor hen, de ontvangers van de penning, telde vooral de geldelijke waarde van het zilver. Vaak werden ze bij gelegen-heid omgesmolten in klinkende munt. Dat dit exemplaar is overgeleverd door de tijd is dan ook een klein wonder. Zo kunnen we Cornelis toch nog gedenken, 345 jaar na dato.

Vrijzinnige Protestanten Pastoraal werker en mw. G. Kooijman-van Andel, Prinses Irenelaan 19, 2341 TP Oegstgeest, coördinator activiteiten: tel. 06 - 18392604, e-mail: [email protected] Secr. Ondersteuning: mw. S. Nielen, Duinzichtstraat 13A, 2341 BW Oegstgeest, 071 - 5156187, [email protected] ANBI-status: Stichting Vrijzinnig-Protestants Steunfonds heeft een ANBI status. U kunt een vrijwillige bijdrage overmaken. Banknummer NL73 ABNA 0644 3486 15 Website: www.nieuwvrijzinnig.nl e-mail: [email protected]

28 | Leids Kerkblad

Restauratie / Renovatie / Utiliteitsbouw / Woningbouw

www.duprie.nl

Kerkelijk CentrumDe Regenboog

Verhuur van zalen 4-20-50-100-250 personenVergaderingen recepties cursussen bijeenkomsten

Gratis parkeren!Beheerder: R. van Heyningen

Watermolen 1, 2317 ST Leiden 071-5212858

Email: [email protected]/verhuur

B O U W & A A N N E M E R S B E D R I J F

H. de Bolster BV

nieuwbouw - verbouw - renovatieRooseveltstraat 14-K, 2321 BM LeidenTel. 071-5213733 - Fax 071-5217070

E-mail: [email protected]

Openingstijden kantoor in het Poortgebouwop werkdagen van 09.00 tot 16.00 uure-mail: [email protected]: www.rhijnhof.nl

Rhijnhof - centrum voor begraven en cremeren

Al meer dan 100 jaar is Rhijnhof een bijzondere begraafplaats met een prachtige natuur.Het nieuwe gedeelte met mooi aangelegde vijvers en hagen kwam in 2010 gereed.De begraafplaats biedt een ruime keuze aan mogelijkheden voor begraven en as-bestemmingen.

LAAN TE RHIJNHOF2332 HZ LEIDENTEL. 071 532 06 09FAX 071 532 04 48

groen media -· . •• ••••••• •• • ••..... .., ........ .., ••. .... ..•••• • •• • •••• • •• • • •• • •• • • •• • •• ••. • •. r ' ...... . ..

haal meer resultaat uit jecommunicatie

Tel. (071) 579 75 00 - www.groenmedia.nl

Uitvaartverzorging Janson&Bolland 071-5 122 112 www.levendaal.eu

Janson&Bolland Afscheidscentrum Oegstgeest Levendaal 103 Piet Heinlaan 42a Leiden Oegstgeest

Leids Kerkblad | 29

Algemene KerkenraadAlgemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leidenpreses: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leidenscriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 - 5126574postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leidentelefoon: 071 - 5764145e-mail: [email protected]

De Algemene Kerkenraad (AK) kwam op dinsdag 21 juni bijeen voor zijn laatste vergadering voor de zomervakantie. Allereerst werd stil gestaan bij het afscheid van Marius Graner. Meer dan tien jaar heeft hij namens de Evangelisch Lutherse Gemeente Leiden de vergaderingen bijgewoond. Zoals bekend vond de laatste eredienst in de Luthers kerk plaats op 24 juni, omdat de gemeente ophoudt te bestaan.

Vervolgens werd de Jaarrekening 2017 van de Diaconie van de P.g.L in eerste lezing vastgesteld. De jaarrekening ligt vanaf maandag 10 september twee weken ter inzage op het Kerkelijk Bureau. Het bureau aan de Van Vollenhovenkade 22, is geopend van maandag tot en met donderdag tussen 9.00 en 12.00 uur. Tevens liggen inzage-exemplaren op de voor u bekende plaatsen en is de jaarrekening te downloaden van de website van de PgL. De jaarrekening wordt definitief vastge-steld op de Algemene Kerkenraad van 25 september. Eventuele reacties kunt u tot uiterlijk zaterdag 22 september richten aan: Kerkelijk Bureau, T.a.v. scriba P.G.L., Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden.

Het vaststellen van de Jaarrekening 2017 van de P.g.L. is aange-houden. De vorm en opzet van de jaarrekening is aangepast op verzoek van de nieuwe accountant. Mede hierdoor was er vertraging ontstaan, zodat de AK-leden te weinig tijd hadden om zich te verdiepen in het stuk. Tijdens de discussie bleef er bij de leden te veel onduidelijk om een verantwoord besluit te nemen.

Geen scribaVerder deelde de voorzitter mee dat zeer tot zijn teleurstelling er nog steeds geen nieuwe scriba is. Cent van Vliet is nu al ruim een half jaar plaatsvervangend scriba en wordt nu ondersteund door secretaris Michael Korbee, inderdaad de oud scriba. Het gaat hier om een noodmaatregel, die wat de betrokkenen betreft zo kort mogelijk duurt.

Tevens is besloten dat de Leidse Binnenstadsgemeente een nieuwe kerkelijk werker gaat aanstellen en dat Leiden Zuid-west een kerkelijk werker aanstelt.

Zoals de gewoonte is, werd ook nu weer de stand van zaken rond het nieuwe beleidsplan besproken. Sterker nog, er circu-leerde een concept-versie waarover men zijn of haar mening kon geven. Met de gemaakte opmerkingen kan de beleidscom-missie weer verder.

Hierna werd besloten om fors te investeren in duurzaamheid. De Werkgroep ‘Investeren om te besparen’ stelt drie projecten voor die op de korte termijn uitgevoerd kunnen worden, te weten: led-verlichting en bewegingssensoren, isolerende maat-regelen en het plaatsen van meters zodat het verbruik per gebouw en ruimte inzichtelijker is. Bovendien worden voorbe-reidende maatregelen voorgesteld, ten behoeve van onder andere zonnepanelen en een betere afscherming tussen de Winterkerk en de Zomerkerk in de Hooglandse Kerk en isola-tiemaatregelen in de andere kerken.

Om het eerste jaar van het project ‘Kijken met andere ogen’ binnen de Oecumenische Geloofsgemeenschap De Regenboog goed te kunnen afronden en evalueren, is besloten het contract met projectmedewerker Noortje Luning met 3 maan-den te verlengen.

Vervolgens is ingestemd met het projectvoorstel Jeugd en jongerenevents, te weten een verhalenconcert met Matthijn Buwalda. Deze Nederlandse zanger en liedjesschrijver zal op 28 september in de Hooglandse Kerk liedjes zingen en tussen door herkenbare verhalen voor de doelgroep vertellen.

Na het vaststellen van het vergaderschema voor 2019, kwam een mondelinge toelichting op het communicatieplan in wording aan de orde. Gemeenteleden hebben in samenwer-king met Wilfred Scholten gewerkt aan een plan waarmee de PgL met een realistische blik, maar wel met ambitie, helder wil maken wat haar kernwaarden zijn, welke doelgroepen de kerk voor ogen heeft en met welke middelen de kerk het beste de missie kan communiceren, zowel intern als extern. Scholten is teamleider/adviseur externe communicatie bij Protestantse kerk Amsterdam. Ook is een gesprek geweest met de redactie van het Leids Kerkblad over de knelpunten die er zijn. Voor zover die met beleid en koers te maken hebben, worden die meege-nomen in het communicatieplan.

Tot slot is besloten om een extra Algemene Kerkenraad te houden op 28 augustus. Aanleiding is de (te verwachten) kandidaatstelling van de nieuwe predikant voor Oec. Gel. De Regenboog met het oog op de verkiezing. De kerkorde schrijft voor dat dit tijdens een gezamenlijke vergadering (dus met de AKM en prot. wijkgemeente) gebeurt.

30 | Leids Kerkblad

Beheren als een rentmeesterIn dit artikel wordt ingegaan op het beleid dat de PgL heeft met betrekking tot het beheer van het vermogen. De PgL beschikt over een zeker vermogen en het beheer daarvan is de verantwoor-delijkheid van het College van Kerkrent-meesters.

Een aanzienlijk deel van het ‘spaargeld’ van de PgL is geld dat is apart gezet voor specifieke doelen. Zo zijn er de ‘voorzie-ningen’ om toekomstige uitgaven te financieren zoals de voorziening groot onderhoud of om aan bepaalde verplich-tingen te kunnen voldoen. Bijvoorbeeld dat de kerk aan nieuwe predikanten in bepaalde gevallen een pastorie moet kunnen aanbieden.

Ook zijn er giften die met een specifiek doel aan de PgL zijn gedaan. Zo zijn er legaten met een zeker ‘oormerk’. Dat betekent dat de erflater in zijn of haar testament heeft bepaald dat de PgL een zeker bedrag uit de nalatenschap krijgt, maar de PgL moet dat bedrag wel beste-den aan een specifiek doel. De erflater kiest dat doel dan heel bewust uit. Voor-beelden van zo’n oormerk zijn een speci-fiek project of activiteit, het pastorale werk in Leiden of het onderhoud van een specifiek kerkgebouw. Wilt u meer weten over de mogelijkheden om de kerk in uw testament op te nemen, of een persoonlijk gesprek hierover, dan kunt u altijd contact op nemen met de secretaris van het College.

Naast al het geld dat voor specifieke doelen is gereserveerd, is er ook het zogenoemde ‘eigen vermogen’. Dit is de financiële buffer van de PgL. Ieder jaar wordt in het jaarverslag een overzicht

gegeven van het totale vermogen van de PgL. Omdat een deel van het geld niet per direct nodig is is het de taak van de kerkrentmeesters om dit geld zo goed mogelijk te beheren.

Toen in de laatste decennia de rende-menten op spaarrekeningen steeds meer terugliepen en zekerheden door de bankencrisis ter discussie kwamen te staan, heeft de PgL besloten om een deel van het vermogen structureel te laten renderen via beleggingen. Als leidraad denken we aan de woorden uit Micha 6 vers 8: Je weet wat de Heer van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God. Aan het college de taak om dat concreet te maken volgens het thema “Defensief en Duurzaam”.

Hierover is zorgvuldig nagedacht en het resultaat is in 2016 vastgelegd in het beleggingsstatuut van de Protestantse gemeente te Leiden. In dit statuut is vastgesteld dat het doel van de beleg-gingen is om het vermogen van de PgL in stand te houden. Het rendement van het vermogen dient gebruikt te worden ter financiering van het kerkenwerk van de PgL. Beleggingen dienen aan te slui-ten bij standaarden op het gebied van mens, milieu en goed bestuur, het respecteren van mensen- en arbeidsrech-ten, bescherming van het milieu, het tegengaan van corruptie en het mijden van beleggen in wapens. Op dit moment wordt er jaarlijks gemiddeld € 125.000 rendement uit het vermogen gebruikt voor het kerkenwerk. Zoals het er nu naar uit ziet, levert deze onttrekking een stabiel vermogen voor een lange periode van ruim 20 jaar. Onze duurzame strate-gie werkt dus goed.

Een gangbare interpretatie van duur-zaamheid is geen kwaad doen aan mens en milieu. Op dit moment zoeken we naar mogelijkheden om de duurzaam-heidsgedachte verder aan te scherpen tot goed doen aan mens en milieu. De gedachte is dat je als investeerder en aandeelhouder ook daadwerkelijk invloed kan uitoefenen op de koers van bedrijven. Deze beweging zien we ook bij de landelijke kerk, via de deelname van de PKN in de interkerkelijke bewe-ging De Nieuwe Beurskoers. Vanuit de PgL zijn we in overleg met onze vermo-gensbeheerder om ook te beleggen microkredieten via Oikocredit die fond-sen aanbied onder de slogan ‘sociaal én financieel rendement’.

Ik hoop dat ik u hiermee voldoende heb bijgepraat over het nut en de noodzaak van het hebben van vermogen, en de manier waarop wij dit op een zo verant-woordelijk mogelijke manier laten renderen.

Gertjan van Baarle, penningmeester CvK

Algemene Verordening GegevensbeschermingZoals U ongetwijfeld bekend is, is op 25 mei j.l. de Algemene Verordening Gegevensbescherming (“AVG”) inge-voerd. Onderaan pagina 33 leest u hier meer over.

College van Kerkrentmeesters Secretaris: mw. drs. J. Geijtenbeek, e-mail: [email protected] Adres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5764145, [email protected] Bankrekeningnrs: NL78 INGB 0000 0418 78 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) NL92 INGB 0000 1215 54 t.n.v. Actie Kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden Geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 - 5764145 Mutaties: in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de

verwerking in de ledenadministratie. Collectebonnen: Bonnen van € 0,75 (€ 15,00 per vel), van € 1,20 (24,00 per vel) en € 2,00 (€ 40,00 per vel). Collectebonnen bestellen? a. In de webwinkel op www.protestantsegemeenteleiden.nl of b. Door betaling op bankrekeningnr. NL78 INGB 0000 0418 78 t.n.v. Protestantse gemeente te Leiden o.v.v. aantal bonnen en prijs

Leids Kerkblad | 31

ING Private BankingDe beste volgens Financial TimesDe gerenommeerde Financial Times heeft ING Private Banking uitgeroepen tot beste private bank van Nederland 2017. Zij roemt onder meer de combinatie van een onderscheidende klantbeleving, digitale innovaties en onze aandacht voor ondernemers.

What’s next?

32 | Leids Kerkblad

Begin november 2017 werden wij als Diaconie van de Protes-tantse gemeente te Leiden verblijd met een gift van € 50.000,-, afkomstig van de Evangelisch Lutherse Kerk te Leiden. De aanleiding voor deze gift was een verdrietige, namelijk het besluit van deze gemeente om haar kerk in Leiden te sluiten en haar aktiviteiten te beëindigen. Het college van diakenen heeft besloten dit bedrag te bestemmen voor kosten die gemoeid zijn met het opstarten of doorzetten van diaconale projecten, waarvoor ( nog) geen specifieke financiering is gevonden of waarvan deze is beëindigd.

Anders dan vorig jaar zijn de inkomsten ten behoeve van projecten in 2017 hoger dan in 2016. Ze zijn ook hoger dan de uitgaven, waardoor, naast de eerder genoemde gift van de Evangelisch Lutherse Kerk, per saldo nog bijna € 35.000,- moest worden toegevoegd aan de bestemmingsfondsen inzake projecten. Dit bedrag zal echter in het volgende jaar volledig worden aangewend voor uitgaven van projectkosten, want zoals altijd geldt dat de projectuitgaven volledig moeten worden gedekt door inkomsten voor projecten en dat project-inkomsten volledig worden besteed aan projecten. Aan de Continuïteitsreserve diende in 2017 een klein bedrag van circa € 2.500,- te worden onttrokken.

Gezien het matige rendement en de relatief hoge kosten zijn

de beleggingen van de ABN AMRO-beleggingsportefeuille in 2017 geheel verkocht. Thans resteert nog slechts een belegging in aandelen Oikocredit. Mede als gevolg hiervan bezit onze diaconie aan het eind van 2017 relatief veel liquide middelen, die weliswaar op spaarrekeningen zijn gestald, maar ook daar, als gevolg van de uitermate lage rentestanden, weinig rende-ment opleveren.

In 2017 werd voor bijna € 52.000,- onderhoud gepleegd aan ons onroerend goed. Het betrof vervanging van een aantal, soms zeer oude, C.V.-ketels, schilderwerk aan het houtwerk van de Oude Rijn-gevel en isolerende maatregelen. Ook in komende jaren worden nog milieubesparende maatregelen voorzien. Aan de voorziening voor groot onderhoud is de gebruikelijke € 40.000,- voor toekomstig onderhoud toege-voegd, waardoor de voorziening ultimo 2017 bijna € 156.000,- bedraagt.

Afgezien van de inkomsten en uitgaven voor projecten, die vaker grillig verlopen, maar via de mutaties in bestemmings-fondsen worden geëgaliseerd, vertoont de staat van baten en lasten een redelijk stabiel beeld. De algemene collecten verto-nen weliswaar enige daling, maar deze wordt gecompenseerd door, overigens incidenteel, hogere overige baten en hogere doorberekende overheadkosten.

Financieel jaarverslag

Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden

Balans per 31 december 201731-12-2017 31-12-2016 31-12-2017 31-12-2016

x€ 1.000 x€ 1.000 x€ 1.000 x€ 1.000Vaste activa VermogenMateriele vaste activa Continuïteitsreserve 370 373Onroerend goed 1.355 1.355 Reserve materiële vaste activa 1.366 1.361Inventaris 11 6 Bestemmingsfondsen projecten 225 140

1.366 1.361 1.961 1.874Financiele vaste activaBeleggingen 26 92 Voorziening Leningen u/g 90 90 Groot onderhoud 156 167

116 182Vlottende activa Kortlopende schulden 116 122Vorderingen 62 38

Liquide middelen 689 582

2.233 2.163 2.233 2.163

Leids Kerkblad | 33

Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden

Staat van baten en lasten 2017Begroot

2017 2017 2016x€ 1.000 x€ 1.000 x€ 1.000

BatenAlgemene collecten en giften 80 85 86Inkomsten uit leningen en effecten 8 9 8Huuropbrengst diaconale panden 86 82 91Huuropbrengst beleggingspanden 136 136 136Coll., giften, subsidies voor projecten 267 194 130Overige baten 16 13 11

593 519 462LastenPersoneel en bureau 220 222 220Ondersteuningen en bijdragen 17 19 19Landelijke quota 12 13 15Gebouwen 76 78 75Projecten 180 195 144

505 527 473

Saldo lasten en baten 88 -8 -11

Bestemming saldocontinuïteitsreserve -2 -8 7reserve materiële vaste activa 5 0 -4bestemmingsreserves 85 0 -14

88 -8 -11

Het bij de volledige jaarrekening gevoegde jaarverslag 2017 geeft wederom een indrukwekkend beeld van de vele bruisende activiteiten, die door onze professionele staf zijn bedacht, vormgegeven en uitgevoerd. Ook in 2017 kon dit slechts worden gerealiseerd dankzij de inzet van veel vrijwilligers, waarvoor we hen weer uitermate dank-baar zijn. Wij danken ook de vele particulieren, fondsen en instellingen, die het ons met hun ( financiële ) steun weer mogelijk hebben gemaakt om ook in 2017 te “helpen waar geen ( andere ) helper is”.De jaarrekening met jaarverslag zijn op te vragen bij het bureau van de diaconie.

Namens de Diaconie van de Protestantse gemeente te Leiden,

Wim Nieboerpenningmeester

Algemene Verordening GegevensbeschermingZoals u al op pagina 30 kon lezen, is op 25 mei j.l. de Algemene Verordening Gegevensbescherming (“AVG”) inge-voerd. Deze Verordening die in de gehele Europese Unie van kracht is geworden heeft ook nogal wat conse-quenties voor de kerken, waaronder onze PgL. We zijn o.m. verplicht een privacyverklaring op te stellen en die op onze website te plaatsen. Er is voor gekozen om zowel op de website van de PgL als ook op de van de vijf wijk-gemeentes een eigen privacyverklaring te plaatsen. Inmiddels hebben drie wijk-gemeenten daaraan voldaan.

Voorts is een inventarisatie gemaakt van alle verwerkingsprocessen, die binnen de PgL en de wijken plaatsvinden. Daarbij valt te denken aan het bijhouden van bestanden met gegevens van gemeente-leden, lijsten met de namen en adressen van vrijwilligers, het noemen van namen

van zieke gemeenteleden tijdens de zondagse diensten enz. Het komt er vooral op neer dat men zich ervan bewust is dat persoonsgegevens gevoe-lige informatie bevatten, waarmee omzichtig dient te worden omgegaan. Ook bij het verzenden van persoonsge-gevens per email dient de verzender zich bewust te zijn van de risico’s dat deze gevoelige data in verkeerde handen kunnen komen. Versleutelde verzending is daarom aangewezen.

Men kan zich niet aan de indruk onttrek-ken dat de AVG toch voornamelijk is opgesteld om de datahonger van grote ondernemingen als Google, Facebook, Amazon e.d. in te tomen. Daarbij wordt

naar mijn oordeel onvoldoende reke-ning gehouden met het bijzondere karakter van kerkgenootschappen. Immers de onderlinge verbondenheid van een kerkgemeenschap brengt met zich mee dat persoonlijke informatie wordt gedeeld. Denk bijvoorbeeld aan het noemen van namen van zieke gemeenteleden. Uiteraard zal de PgL ernaar streven de wijze waarop zij met persoonsgegevens omgaat conform de AVG te laten zijn. Mocht U vragen hebben over hoe de PgL met Uw gege-vens omgaat, neemt U dan contact op met ondergetekende.

Wim Timmermans,Coördinator gegevensbescherming CvK

(bereikbaar via het kerkelijk bureau)

34 | Leids Kerkblad

ACTIVITEITENKALENDER Protestantse gemeente te Leiden

September

8 september Orgelpromenade Hooglandse Kerk 13.30 uur

9 september Evensong Hooglandse Kerk 17.00 uur

12 september Kookatelier Op de Kook toe De Bakkerij 16.00 - 18.45 uur


16 september Kerkproeverij Diverse wijkgemeenten 10.00 uur

18 september Start leerhuis ‘Macht’ Hooglandse Huys 20.00 uur

19 september Kookatelier Op de Kook toe De Bakkerij 16.00 - 18.45 uur

21 september Vredeswake Stadhuisplein Leiden 16.00 uur


26 september Kookatelier Op de Kook toe De Bakkerij 16.00 18.45 uur

28 september Verhalenconcert Matthijn Buwalda Hooglandse Kerk 20.00 uur

29 september Slotconcert orgelpromenade Hooglandse Kerk 13.30 uur

Oktober

6 oktober 4e Leidse Kerkmuziekdag De Regenboog 10.30 - 16.30 uur

7 oktober Misa Criolla van Ramirez De Regenboog 10.00 uur

9 oktober Kookatelier Op de Kook toe De Bakkerij 16.00 -18.45 uur

13 oktober Ladies Only Opstandingskerk 13.00 - 17.00 uur

14 oktober Evensong Hooglandse Kerk 17.00 uur

16 oktober Kookatelier Op de Kook toe De Bakkerij 16.00 - 18.45 uur

23 oktober Kookatelier Op de Kook toe De Bakkerij 16.00 - 18.45 uur

November

6 november Kookatelier Op de Kook toe De Bakkerij 16.00 - 18.45 uur



Mocht u of uw wijkgemeente activiteiten hebben voor heel de Protestantse Gemeente Leiden, meld ze ons en wij nemen het op in de overkoepelende activiteitenkalender.

Leids Kerkblad | 35

■ Zaterdag 1 september

Zuydtwijck10.30 u. pastor T. van Driel

■ Zondag 2 september

Deurcollecte: Missionair Werk Startzondag (PKN)

Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. ds. M.R. Klokke, doopdienst11.45 u. oecumenische studentendienst,

Rik Torfs, Leuven, opening academisch jaar

Marekerk 10.00 u. ds. R.H.M. de Jonge, voorbereiding

Heilig Avondmaal17.00 u. ds. T. JacobsVredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema, dienst van Schrift

en Tafel, inzameling voedselbankAntoniuskerk (in de Maria Middelareskerk)10.00 u. ds. J.C. van Dongen De Regenboog10.00 u. leden geloofsgemeenschapWaalse Kerk 10.30 u. culte, officiant pas encore connu

le pasteur D. RibsZorgcentrum Groenhoven 10.15 u. mw. pastor S. Poppe-Rienks,

OegstgeestOverrhyn 10.30 u. ds. H.J. Hemstede, LeiderdorpLUMC 10.00 u. ds. A.C. van BaarsenAlrijne Ziekenhuis Leiden 10.15 u. geen viering

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal)dienst voor doven en horenden10.00 u. ds. F. van Dijke, Heilig Avondmaal

■ Maandag 3 september

Haagwijk15.00 u. pastor T. van Driel


Deurcollecte: landelijk jeugdwerk PKN; Marekerk: IZB

Hooglandse Kerk 10.00 u. J. Smit, Oegstgeest11.45 u. oecumenische studentendienst 17.00 u. ds. J. Korf, evensongMarekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal17.00 u. ds. T. Jacobs, dankzegging Heilig

AvondmaalVredeskerk 10.00 u. ds. S.L.S. de Vries, m.m.v. de cantorij,

brievenactie Amnesty InternationalAntoniuskerk 10.00 u. ds. B.J.W. Schelhaas De Regenboog10.00 u. ds. K. Zwart en mw. pastor

M. Hoogervorst, Regenboog zondag, viering van de Maaltijd, m.m.v. het Regenboogkoor

Waalse Kerk 10.30 u. M J. la GrouwZorgcentrum Groenhoven 10.15 u. geen dienstOverrhyn 10.30 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp

LUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de VriesAlrijne Ziekenhuis Leiden 10.15 u. mw. ds. N.L. Herlaar-LuyckxLeiderdorp: Dorpskerk dienst voor mensen met een verstandelijke beperking15.00 u. mw. pastor S. Poppe, Oegstgeest

■ Zaterdag 15 september

Zuydtwijck10.30 u. ds. L. Smit


Deurcollecte: Vredeswerk

Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. ds. M.R. Klokke, startzondag,

m.m.v. de Leidse cantorij, Kerkproeverij11.45 u. oecumenische studentendienst Marekerk 10.00 u. Kerkproeverij 17.00 u. proponent W.A. van den BornVredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema, KerkproeverijAntoniuskerk 10.00 u. mw. ds. E.M. Ezinga, oecumenische

viering met de Lam Gods parochie, Kerkproeverij

De Regenboog10.00 u. ds. P. KorbeeWaalse Kerk 10.30 u. M J. la GrouwZorgcentrum Groenhoven 10.15 u. R. Rus, OegstgeestOverrhyn 10.30 u. T .v.d. Ende

Kerkdiensten

ORGELPROMENADE HOOGLANDSE KERKIn de maand september zijn er nog tot het eind van de maand concerten in de serie orgelpromenade 2018.

Op Open Monumentendag (8 septem-ber) bespeelt de 22-jarige Leendert Verduijn het Willisorgel met werken van Grieg (orkesttranscriptie van “Suite uit Holbergs tijd”), de sabeldans van Khachaturian en orgelwerken van Dupré en Boëlmann.

Op 15 september bespeelt Jonathan Kooman het De Swart van Hagerbeeror-gel. Jonathan was sinds de ziekte van Theo Visser één van de invallers in de diensten van de Binnenstadsgemeente. Hij speelt werken van o.a. Sweelinck, Scheidemann en Böhm.

Zaterdag 22 september komt de orga-nist van de Utrechtse Dom, Jan Hage, naar Leiden. Ook hij bespeelt het De Swart van Hagerbeerorgel. En ook hij vertolkt een compositie van Sweelinck (psalm 116) en verder werken van o.a. Frescobaldi en Muffat.

Het slotconcert op 29 september zal, net als vorig jaar, een bijzonder feestelijk en swingend karakter krijgen. Bert van de Brink speelt dan op het Willisorgel een programma met veel improvisaties op populaire songs. Hij krijgt daarbij muzikale steun van de Leidse saxofonist Pieter de Mast.Aanvang van de concerten steeds 13.30 uur. Toegang vrij!

36 | Leids Kerkblad

LUMC 10.00 u. ds. A.C. van BaarsenAlrijne Ziekenhuis Leiden 10.15 u.Regenboogkerk Oegstgeest (dienst voor doven)10.00 u. ds. A. Verburg (met tolk)

gecombineerde dienst

■ Maandag 17 september

Haagwijk15.00 u. mw. pastor E. Kruyt

■ Woensdag 19 september

Schouwenhove14.30 u. mw. ds. M. Driessen


Deurcollecte: Jeugdwerk Leiden

Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. ds. M.R. Klokke11.45 u. oecumenische studentendienst Marekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs, jeugddienst17.00 u. ds. F.J. van Harten, ScheveningenVredeskerk 10.00 u. ds. F.D. RoozeAntoniuskerk 10.00 u. ds. B.J.W. SchelhaasDe Regenboog10.00 u. ds. B. HeubeckWaalse Kerk 10.30 u. le pasteur K. Blei de HaarlemZorgcentrum Groenhoven 10.15 u. geen dienstOverrhyn 10.30 u. M. v.d. LindenLUMC 10.00 u. mw. ds. H.C. PasterkampAlrijne Ziekenhuis Leiden 10.15 u. pastor H. de Groot

■ Dinsdag 25 september

Robijnhof14.30 u. ds. F.D. Rooze


Deurcollecte: kosten predikanten en kerkelijk werkers

Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. ds. E. de Paauw, Leiderdorp11.45 u. oecumenische studentendienst, Marekerk 10.00 u. ds. R. v.d. Toorn 17.00 u. ds. T. Jacobs, alphadienstVredeskerk 10.00 u. ds. G.J. VenemaAntoniuskerk 10.00 u. mw. ds. E.M. EzingaDe Regenboog10.00 u. mw. pastor M. Hoogervorst

Waalse Kerk 10.30 u. le pasteur D. RibsZorgcentrum Groenhoven 10.15 u. mw. ds. J.K. Borreman-la Fleur,

LeiderdorpOverrhyn 10.30 u. mw. pastor E. KruytLUMC 10.00 u. pastor J.H.S. EversAlrijne Ziekenhuis Leiden 10.15 u. geen viering

■ Maandag 1 oktober

Haagwijk15.00 u. pastor T. van Driel

■ Zaterdag 6 oktober

Zuydtwijck10.30 u. pastor T. van Driel

■ Zondag 7 oktober

Deurcollecte: Kerk en Israël

Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. ds. M. R. Klokke en J. Boersema,

scheppingszondag11.45 u. oecumenische studentendienst Marekerk 10.00 u. ds. D. M. van de Linde, Rotterdam17.00 u. ds. T. JacobsVredeskerk 10.00 u. ds. P.C. Barnard,

inzameling voedselbankAntoniuskerk (in de Maria Middelareskerk)10.00 u. ds. J.M.F. Bellwinkel De Regenboog10.00 u. ds. K. Zwart, viering van de Maaltijd,

Regenboogkoor zingt Misa CriollaWaalse Kerk 10.30 u. le pasteur D. RibsZorgcentrum Groenhoven 10.15 u. ds. G.F. Smaling, OegstgeestOverrhyn 10.30 u. R. Rus, OegstgeestLUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de VriesAlrijne Ziekenhuis Leiden 10.15 u. pastor H. de GrootScheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal)dienst voor doven en horenden10.00 u. ds. S.J. P. Zwaan (met tolk)


Deurcollecte: huur en onderhoud kerkelijke gebouwen

Hooglandse Kerk 10.00 u. mw. ds. M.R. Klokke11.45 u. oecumenische studentendienst17.00 u. mw. ds. H. Rijken, evensongMarekerk 10.00 u. ds. T. Jacobs17.00 u. ds. Z. de Graaf, Katwijk a/d Rijn

Vredeskerk 10.00 u. ds. G.J. Venema, afscheid en

bevestiging ambtsdragersAntoniuskerk 10.00 u. mw. ds. E.M. Ezinga, Heilig AvondmaalDe Regenboog10.00 u. T. SnepvangerWaalse Kerk 10.30 u. M J. la GrouwZorgcentrum Groenhoven 10.15 u. geen dienstOverrhyn 10.30 u. R. LeijdekkerLUMC 10.00 u. mw. ds. H.C. PasterkampAlrijne Ziekenhuis Leiden 10.15 u. geen vieringScheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal)dienst voor doven10.00 u. mw. ds. E. Dibbets - v.d. RoestLeiderdorp: Dorpskerk dienst voor mensen met een verstandelijke beperking15.00 u. mw. ds. D. Dijk

■ Maandag 15 oktober

Haagwijk15.00 u. mw. pastor E. Kruyt

■ Woensdag 17 oktober

Schouwenhove14.30 u. voorganger nog niet bekend

■ Zaterdag 20 oktober

Zuydtwijck10.30 u. mw. ds. M. Driessen


Deurcollecte: kosten predikanten en kerkelijk werkers

Hooglandse Kerk 10.00 u. ds. D. Verboom11.45 u. oecumenische studentendienst Marekerk 10.00 u. ds. J. Smit, Katwijk aan Zee17.00 u. ds. H. de Leede, AmersfoortVredeskerk 10.00 u. mw. ds. M. DriessenAntoniuskerk (in de Maria Middelareskerk)10.00 u. mw. ds. A. Hoogerbrugge, Den Haag De Regenboog10.00 u. mw. pastor C. HofschreuderWaalse Kerk 10.30 u. la pasteure L. van Hilten d’ApeldoornZorgcentrum Groenhoven 10.15 u. mw. ds. J.K. Borreman-la Fleur,

Leiderdorp Overrhyn 10.30 u. mw. pastor E. KruytLUMC 10.00 u. mw. ds. M.A. de VriesAlrijne Ziekenhuis Leiden 10.15 u. pastor H. de Groot

door ds. Margreet Klokke - protestantsegemeenteleiden.nl · ren geschreven. Het nummer ‘Dit pakt...

Documents

Transcript of door ds. Margreet Klokke - protestantsegemeenteleiden.nl · ren geschreven. Het nummer ‘Dit pakt...