Donche 2016-2017

Donche 2016-2017

Nascholing en professionalisering in onderwijscampus Turnhout en campus Vorselaar

De roots in onze naamBijna twee eeuwen nadat Lodewijk Vincent Donche de Congregatie van de zusters der Christelijke scholen stichtte, inspireren we ons nog steeds aan zijn persoonlijkheid – eigenzinnig en volhardend – en nog meer aan zijn gedachtegoed en levenswerk.

Waar hij en zijn Congregatie in die tijd opkwamen voor de openlijke armoede van de kinderen uit de volksklasse, willen wij alert blijven voor de nu dikwijls verborgen kansarmoede van kinderen.met de organisatie van kwaliteitsvolle nascholingen willen wij dan ook ons steentje bijdragen aan het creëren van gelijke onderwijskansen voor elk kind ongeacht zijn afkomst of kenmerken.

Het Donchecentrum, verantwoordelijk voor nascholing en professionalisering in onderwijs op campus turnhout en campus Vorselaar, blijft terecht de naam dragen die het heeft, uit eerbetoon en erkentelijkheid.

ContaCtgegeVensLepelstraat 2, 2290 Vorselaartel. 014 508 169 - 014 508 [email protected]

CampusoVerstijgenD netWerkHet Donchecentrum en Leon, de twee centra voor nascholing en professionalisering in onderwijs van de lerarenopleidingen van thomas more, werken nauw samen maar behouden hun regionale verankering en eigenheid. er is afstemming in het cursusaanbod maar ook specialisatie op elk van de campussen waar thomas more lerarenopleidingen aanbiedt. samen waken ze over de kwaliteit van elke nascholing en het samenstellen van een ruim aanbod dat aansluit bij noden in het werkveld of nieuwe impulsen kan geven aan de dagelijkse praktijk.

Het Donchecentrum organiseert haar nascholingen op campus turnhout en Vorselaar.Leon organiseert zijn nascholingen op campus kruidtuin in mechelen.

Deze brochure werd opgemaakt met de meeste zorg. De bedragen van de cursusgelden werden opgenomen onder voorbehoud van wijzigingen. eventuele aan passingen worden gepubliceerd op onze website.

samenstelling: ann Verheyen – mei 2016foto’s: istock.com© 2016 – Donche – thomas more kempen vzwopmaak en druk: Campinia media - geel

Donche 2016-2017 | 1

Leraren Leren ‘LeVensLang’.‘nascholing en professionalisering’ zijn daarbij sterke instrumenten.

De twee centra voor nascholing en professionalisering in onderwijs van thomas more, Donche en Leon, stellen voor het schooljaar 2016-2017 opnieuw een sterk programma samen. Het sluit nauw aan bij de noden van de kinderen, leerlingen, studenten, leraren in alle onderwijsvormen en volgt de huidige ontwikkelingen in het onderwijs op de voet. onze lesgevers – zowel externen als eigen docenten- zijn gemotiveerde onderwijsmensen met feeling voor de praktijk. Hun inzet en gedrevenheid staan garant voor kwaliteitsvolle opleidingen.

in deze brochure maak je kennis met het aanbod van het Donchecentrum, Lerarenopleiding thomas more kempen.je vindt eerst het aanbod vormingen afgestemd op specifieke doelgroepen. Verder is ook de informatie opgenomen over het coachingaanbod, de WiWeteracademie en de mentorvorming.kinderverzorger(ster)s hebben sinds kort een vaste plaats in het onderwijs verworven. Door hun veelvuldige contacten met de kleinste kinderen, zijn zij vaak hun vertrouwenspersoon. tijdens hun opleiding werd soms niet stilgestaan bij een aantal pedagogische aspecten waarmee ze op de werkplek geconfronteerd worden. Via deelname aan onze nascholingen krijgen ze wellicht een antwoord op enkele vragen. ook personeelsleden van kinderdagverblijven of van naschoolse kinderopvangcentra, mogen aansluiten bij onze vormingen.

in het tweede deel waarin een ruim aanbod voor schoolteams is opgenomen, vind je ongetwijfeld een nascholing die aansluit bij de schoolspecifieke nascholingsbehoeften op vlak van pedagogische of didactische professionalisering van jouw schoolteam. ook voor vorming gericht op het ontwikkelingsproces van het schoolteam als team of voor een teamcoaching op maat kan je een beroep doen op het Donchecentrum, evenals voor langlopende professionaliseringstra jecten (bijvoorbeeld als opvolging van een doorlichtingsverslag).

je kan het volledige aanbod raadplegen op donche.be. Deze site is het uitgelezen kanaal om alle collega’s optimaal te informeren. ons aanbod van ca. 150 nascholingen richt zich tot iedereen, werkzaam in het onderwijs of actief betrokken bij het onderwijswerkveld. ook opvoeders, therapeuten (pmt, ergo, logo, kiné ...), vormingswerkers, CLB-medewerkers … zijn welkom.

Wij kijken ernaar uit om je in de loop van het volgende schooljaar te mogen begroeten tijdens één of meerdere van onze nascholingen.

Het team van het Donchecentrum bestaat uit: ann Verheyen, coördinator Donchecentrumkatrine patteet, administratief medewerker Donchecentrum

Ondersteund door:katelijne Van der pas, unit manager Lerarenopleiding - sport & Bewegen

2 | Donche 2016-2017

Donche 2016-2017 | 3

PRAKTISCHE INFORMATIE

Plaats van nascholing:

De nascholingen vinden plaats op beide campussen van de lerarenopleiding: • campus turnhout, Blairon 800 • campus Vorselaar, Lepelstraat 2

Bij elke module wordt telkens duidelijk vermeld op welke campus de nascholing plaatsvindt.een wegbeschrijving naar beide campussen vind je op de achterkant van deze brochure.

Info & Inschrijven:

inschrijven kan uitsluitend online via www.donche.be. Van elke inschrijving ontvang je automatisch, via e-mail, een bevestiging en acceptatiemelding.

inschrijven kan tot 3 werkdagen voor de aanvang van de module. Daarna worden de inschrijvingen afgesloten om de praktische voorbereiding optimaal te laten verlopen.

Duid steeds de betalingswijze aan: via de school, de gemeente, via kmo-portefeuille of naar persoonlijk adres.

mocht de inschrijving niet lukken langs de website, bericht ons dan via mail aan [email protected]. ook dan bevestigen we jouw inschrijving. Vermeld daarbij zeker de gegevens die we ook vragen via de website.

als het aantal inschrijvingen het toegelaten maximumaantal overschrijdt, is de volgorde van inschrijving bepalend voor deelname. je kan je dan inschrijven op een wachtlijst. Bij eventuele afmeldingen worden de ingeschrevenen op de wachtlijst door ons gecontacteerd.

inschrijven voor een nascholing betekent automatisch betaling van de factuur die een week voor de aanvang van de cursus wordt toegestuurd. indien je één week voor de aanvang van de cursus geen factuur ontvangen hebt, contacteer dan het Donchecentrum om na te gaan of de inschrijving werd geregistreerd.

een inschrijving kan tot uiterlijk 3 weken kosteloos worden geannuleerd. Daarna is annulering (ongeacht de reden) niet meer mogelijk. indien je nadien onverwacht verhinderd bent, kan je een collega als vervanger sturen. Dan volstaat het om ons de naam van de vervanger door te geven via mail [email protected].

indien een cursist een nascholing onderbreekt, stopzet, of een sessie afwezig is, is er geen prijsvermindering of terugstorting van een gedeelte van het inschrijvingsgeld mogelijk (ook niet wegens ziekte).

anderzijds wanneer een cursus niet kan doorgaan omdat het aantal inschrijvingen niet voldoende is, of omwille van heirkracht bij de nascholer, bijv. ziekte … of wanneer een cursist niet kan deelnemen wegens volboeking, worden de gestorte inschrijvingsgelden spontaan terugbetaald door het Donchecentrum.

Wij danken je van harte voor jouw begrip.

Veel nascholers die met ons samenwerken, zijn bereid om hun cursus op maat van jouw team aan te bieden (voor een studiedag,personeelsvergadering …) op een locatie naar keuze. neem vrijblijvend contact met ons op om dit samen uit te werken.

Heb je omwille van een beperking of een handicap extra voorzieningen nodig? Laat het ons dan tijdig weten.

Heb je vragen of wens je bijkomende informatie? Contacteer ons via 014 508 169 of [email protected]

inDiViDugeriCHte nasCHoLing

4 | Donche 2016-2017

InhoudslIjst

PRAKTISCHE INFORMATIE ......................................................................................................................................................................................3

INDIVIDugERICHTE NASCHOLINgENICT-nascholingen

zelf interactieve prentenboeken maken met powerpoint ................................................................................. 9een mix van liedjes maken en op cd branden, hoe pak ik dit aan? ............................................................ 9een stopmotion filmpje maken met movie maker ................................................................................................ 9actua in de les ........................................................................................................................................................................ 9Lego WeDo ..............................................................................................................................................................................10Lego story starter ...............................................................................................................................................................10scratch ....................................................................................................................................................................................... 11Digi-taalles................................................................................................................................................................................ 11Dubben over animatie (of is het animatie dubben?) .......................................................................................... 11een klasblog maken ............................................................................................................................................................. 11online evaluatietools .......................................................................................................................................................... 12Beelden zeggen soms meer dan woorden: maak zelf kennisclips .............................................................. 12presenteren met sway - is de nieuwe prezi opgestaan ? ................................................................................ 12Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: i3LearnHuB ................................................................ 12Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: ........................................................................................... 13

basiscursus Smart NotebookLesgeven met een interactief digitaal schoolbord: ........................................................................................... 13

verdiepingscursus Smart Notebook ‘typtientwee’ (typtien-2.0) Free-edition voor gebruik in de klas ............................................................ 13

trainerscursus

Leraren kleuteronderwijszindelijkheid: stress of een natuurlijk proces? ....................................................................................................... 15

Hoe ouders positief betrekken bij het zindelijk maken van hun peuter of kleuter!‘ik ben waarschijndelijk groot’ ...................................................................................................................................... 15

Over het stimuleren van zelfredzaamheid en het ontwikkelen van vaardigheden om de zelfstandigheid en het zelfvertrouwen op gang te brengen bij de jongste kleuters (2,5- tot 4-jarigen)

juf, we spelen doktertje … ............................................................................................................................................... 15kleuter – vaardig via kids’ skills .................................................................................................................................. 16De VLajo-droomfabriek ................................................................................................................................................ 16

Alle kinderen prikkelen in een ondernemende leeromgevingVan proberen kan je leren! jouw kleuters ook? .................................................................................................. 16spelenderwijs leren in de kleuterklas ........................................................................................................................ 17techniek, niet meer weg te denken in de leef- en belevingswereld van onze kleuters ................. 17Welkom rikki(pop): een nieuw vriendje in de klas ! ........................................................................................... 18Het belang van diversiteit in peuterboeken ......................................................................................................... 18zoekboeken voor peuters, kleuters en eerste graad! ...................................................................................... 19

Taalpret gegarandeerd! taalvaardigheid en taalstimulering bij (anderstalige) nieuwkomers........................................................ 19

Nederlands in de kleuterklas!Workshop: zelf een go4ty materialendoos maken ..........................................................................................20Bijbelverhalen interactief verteld: .............................................................................................................................20terugkomdag: Bijbelverhalen interactief verteld ...............................................................................................20Leerlijnen wiskundige initiatie in de kleuterklas uitgediept dag 1: getallen en meten ....................20Leerlijnen wiskundige initiatie in de kleuterklas uitgediept dag 2: wiskundig denken, structureren en ruimte .............................................................................................................. 21Differentiëren in de kleuterklas – omdat kinderen verschillend zijn .........................................................22met de bewegingstas meer bewegen in de kleuterklas ..................................................................................22ontspanning in de klas door middel van de kriebelkoffer!… .........................................................................22ontspannings- en bewegingstussendoortjes in de kleuterklas ...................................................................23kinderyoga in de kleuterklas, een kennismaking ...............................................................................................23zumbatomic voor kleuters .............................................................................................................................................23Dansen, ritme en muziek voor peuters ....................................................................................................................24schoolfeestdansen met kleuters .................................................................................................................................24speeldegen voor peuters en kleuters! .....................................................................................................................24peuters en moderne kunst: een topcombinatie! .................................................................................................25klei? niet vies, wel fun! .....................................................................................................................................................25Liedjes voor rozanneke ..................................................................................................................................................25

Leraren kleuter- en lager onderwijsZorg/gelijke onderwijskansen

Basisonderwijs geven aan kinderen in kansarmoede ....................................................................................... 27Van kloof naar brug tussen kleuterschool en 1ste leerjaar ............................................................................ 27zorg bieden zonder etiketten ....................................................................................................................................... 27

Kijken naar kinderen met moeilijkheden en het M-decreetschoolrijpheid en werkhouding versus pengreep ..............................................................................................28omgaan met hoogsensitieve kinderen: een introductie ................................................................................28omgaan met hooggevoelige kinderen: verdieping ...........................................................................................28

module 1 ...................module 2 ..................module 3 ..................module 4 ..................module 5 ..................module 6 ..................module 7 ..................module 8 ..................module 9 ..................module 10 ................module 11 ..................module 12.................module 13 ................module 14 ................module 15 ................

module 15 bis .........

module 16 ................

module 17.................

module 18 ................

module 19 ................module 20 ...............module 21.................

module 22 ...............module 23 ...............module 24 ...............module 25 ...............module 26 ...............module 27 ...............

module 28 ...............

module 28bis .........module 29 ...............module 29bis .........module 30 ...............module 31 ................

module 32 ...............module 33 ...............module 34 ...............module 35 ...............module 36 ...............module 37 ...............module 38 ...............module 39 ...............module 40 ...............module 41 ................module 42 ...............module 43 ...............

module 44 ...............module 45 ...............module 46 ...............

module 47 ...............module 48 ...............module 48bis .........

Donche 2016-2017 | 5

InhoudslIjst

ontwikkelingsvoorsprong bij jonge kinderen .......................................................................................................29De knappe koppies komen er vanzelf wel ... maar niets is minder waar !?!

kijk en luister naar beelddenkers ..............................................................................................................................29ik zie, ik zie wat jij niet ziet: talent! ............................................................................................................................29Denkvaardigheden en planmatig werken stimuleren met smartgames ............................................... 30stresskids ............................................................................................................................................................................... 30

Inzichten in hoe stress het leervermogen van kinderen beïnvloedtomgaan met visueel-ruimtelijke en visuomotorische problemen ..............................................................31problemen met lateralisatie bij kleuters en jonge kinderen? .......................................................................31

Op weg naar een logische leer-en remediëringslijn met spelmaterialenschrijfmotoriek speels en doordacht aanleren bij kleuters en jonge kinderen ...................................32Fijne motoriek zelfstandig en speels remediëren bij kleuters en jonge kinderen ..............................32ruimtelijke oriëntatie: meer halen uit de materialen in je klas ...................................................................33Het belang van beweging voor de ontwikkeling van de hersenen ...........................................................33een reis door het kinderbrein ......................................................................................................................................34movement Based learning Building Blocks .............................................................................................................34

Een introductie op de BRAIN GYM ® 1.01 cursus Brain gym ® 1.01 (deel 1 & 2) ..........................................................................................................................................35introductiecursus (deel 1)................................................................................................................................................35Basiscursus (deel 2) ...........................................................................................................................................................35Whole Brain Learning met Dubbele doedelworkshop .....................................................................................35

Verkennen en ontwikkelen van lateraliteit en dubbelhandigheid“Het zit tussen je twee oren!” ........................................................................................................................................36

De kracht van WHOLE BRAIN THINKING op de groei van onze hersenen.effectief klasmanagement en talentontwikkeling via Whole Brain thinking ........................................37

Gedrag/communicatieonthaasten en genieten in de drukte van elke dag ..........................................................................................39sherborne in de klas ..........................................................................................................................................................39ontspannen mag, nee moet … ook in de klas! ....................................................................................................39Welkom aan (anderstalige) nieuwkomers – een uitdagend project ....................................................... 40praten met kinderen die het moeilijk hebben, hoe doe je dat? meer oog voor de binnenwereld van kinderen. ................................................................................................. 40ouders begrijpen – ouders begrenzen .....................................................................................................................41

Hoe ondersteuning bieden bij moeilijke opvoedingssituaties?Verdriet en troost bij kinderen … ..................................................................................................................................41speelse werkvormen rond sociale vaardigheden ..............................................................................................41Detecteren en ombuigen van moeilijk gedrag .....................................................................................................42praten met ouders: over communicatie tussen school en gezin .................................................................42Creatief - effectief - communiceren met kinderen ............................................................................................43introductiecursus geweldloos communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van geLijk naar geLuk .............................................................43Basiscursus duurzaam communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van geLijk naar geLuk ............................................................ 44Verdiepingscursus duurzaam communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van geLijk naar geLuk ............................................................ 44

Pedagogisch-didactisch handelen/muzische vorminginitiatie Frans bij jonge kinderen: een grote meerwaarde .............................................................................47taal- en rekenachterstand gaan vaak hand in hand ........................................................................................47een talig en muzisch kleurenproject voor kinderen van 4 tot 8 jaar. .......................................................47Haal meer uit je kringgesprekken ..............................................................................................................................48maak optimaal gebruik van energizers ...................................................................................................................48Dansen, genieten en ontspannen … het kan ook in de klas...........................................................................48een muzisch project, hoe pak ik dat aan? ..............................................................................................................48klinge, klange, klong… .......................................................................................................................................................49

Creatief musiceren en componeren met stem- en lichaamsklanken rommeldebommeldebom – lang leve het goede oude luisterspel! ..........................................................49

Creatief musiceren met rommelinstrumenten jawel! iedereen kan mooi zingen! - stemvorming en natuurlijk zingen ................................................ 50DoeWap#3: De sint ......................................................................................................................................................... 50DoeWap#2: Daar is de lente ........................................................................................................................................ 50Creatieve en fantasierijke attributen ......................................................................................................................... 51

Een muzisch projectBeeldend creatief met de bijbel .................................................................................................................................... 51experimenteren met plakkaatverf - toveren met kleur en textuur ..........................................................52Carnaval, maskers en heel veel verbeelding ! ....................................................................................................52De kip en het ei! – variërende technieken rond pasen .....................................................................................52

module 49 ...............

module 50 ...............module 51 ................module 52 ...............module 53 ...............

module 54 ...............module 55 ...............

module 56 ...............module 57 ...............module 58 ...............module 59 ...............module 60 ...............module 61 ................

module 62 ...............

module 62bis .........module 63 ...............

module 64 ...............

module 65 ...............

module 66 ...............module 67 ...............module 68 ...............module 69 ...............module 70 ...............

module 71 ................

module 72 ...............module 73 ...............module 74 ...............module 75 ...............module 76 ...............module 77 ...............

module 77bis .........

module 77tris .........

module 78 ...............module 79 ...............module 80 ...............module 81 ................module 82 ...............module 83 ...............module 84 ...............module 85 ...............

module 86 ...............

module 87 ...............module 88 ...............module 89 ...............module 90 ...............

module 91 ................module 92 ...............module 93 ...............module 94 ...............

6 | Donche 2016-2017

InhoudslIjst

Leraren lager onderwijsZorg/gelijke onderwijskansen

ken je kwartiermakers? – Leesvaardigheid verhogen met effect! ...........................................................55Functioneel luidop theaterlezen met leeszwakke en sterke lezers! ..........................................................55ontdek de kracht van interactieve werkvormen ................................................................................................56

Geef je leerlingen gelijke onderwijskansen in een krachtige leeromgeving!een hoog iQ! en dan … ......................................................................................................................................................56een kangoeroe- of plusklas opzetten ........................................................................................................................ 57problemen met lateralisatie? .......................................................................................................................................58

Op weg naar een logische leer- en remediëringslijnDoel- en remediëringsgericht rekenvaardigheden screenen .......................................................................58executieve functies: redeneren, plannen, organiseren, geheugentraining en je bewust leren concentreren .........................................................................................59“Hoe krijg ik dat allemaal in mijn hoofd?” - geheugen screenen en verbeteren bij kinderen ......59‘Brein en bewegen’: breinvriendelijke tussendoortjes en aandachtsversterkertjes ..........................61ogen, leren en zien: de invloed van je ogen op het leren ...............................................................................61reflexintegratie: leren hoe reflexen kinderen kunnen blokkeren in hun leren .....................................62

Een kennismakings- en ervaringsdagDe Daltonprincipes: klasmanagement zorgt voor remediëringstijd in de klas! ..................................62goedkoop zelfcontrole- en leerspellen maken ....................................................................................................63knelpunten in wiskunde dag 1: eencijferige getallen en inzicht in hoeveelheden .............................63knelpunten in wiskunde dag 2: 2- en 3-cijferige getallen met X en : .......................................................64knelpunten in wiskunde dag 3: breuken, kommagetallen en % ..................................................................65knelpunten in wiskunde dag 4: schematisch-manipuleerbaar vormleer en ruimtelijk inzicht ...65knelpunten in wiskunde dag 5: wiskundig redeneren en probleemoplossend denken ...................66

Pedagogisch-didactisch handelenmeer leesplezier in de tweede en derde graad. ken je kwartiermakers? ...........................................69toast literair ...........................................................................................................................................................................69

Leestechniek supertop maar leesplezier superflop!Leesmotiverende boekbesprekingen! .....................................................................................................................69De nieuwe aVi-leestechniek en begrijpend lezen leren kennen/afnemen .............................................70een eigentijdse, efficiënte aanpak van de leerlijn tijd in metend rekenen: kloklezen 2.0 ..............70Bijbelverhalen anders verteld in het buitengewoon onderwijs ....................................................................70terugkomdag: Bijbelverhalen anders verteld ........................................................................................................ 71schoolvieringen anders aangepakt .......................................................................................................................... 71j’adore la leçon de Français - Levendig Frans geven in de derde graad .............................................. 72onderzoekend leren binnen W.o. in de derde graad? ................................................................................... 72Lesdifferentiatie via activerende, expliciete directe instructie (aDi) in de klas ..................................73Differentiëren, praktisch organiseren .......................................................................................................................73is iedereen mee? - interactieve werkvormen in het basisonderwijs .........................................................73Contractwerk zet je leerlingen zelfstandig en actief aan de slag! ............................................................ 74Breder en anders evalueren! Hoe? zo! ..................................................................................................................... 74Doe het eens op mijn manier! Differentiëer in stijl !........................................................................................... 74

Inspelen op de kwaliteiten van de kinderen.Werkvormen om in te spelen op verschillen in leerprofiel bij leerlingen ............................................... 75Dominantieprofielen en leerstijlen in kaart brengen: Hoe elk kind leert vanuit de eigen breinorganisatie ......................................................................................... 75

Werkhouding/gedrag/sociale vaardighedentrainen van cognitieve vaardigheden ...................................................................................................................... 77studievaardigheden aanleren vanuit meervoudige intelligentie en breinvoorkeuren.................... 77Van concentratieproblemen tot aDHD ..................................................................................................................... 77klasmanagement en omgaan met opvoedings- en gedragsproblemen in de klas en op school .....................................................................................................................................................78preventief omgaan met probleemgedrag in de klas en op school ...........................................................78‘gast, da ’s ni gepast!’ - ‘meis, da’s ni wijs!’ ...........................................................................................................79

Over gepast en ongepast seksueel gedrag bij kinderen in de lagere schoolHoe sociale vaardigheden van kinderen vergroten? ........................................................................................79Leer kinderen positief denken! eigen baas over je gedachten ..................................................................79

Muzische vormingmuzische vorming, een uitdaging en oh zo belangrijk ! ...................................................................................81Wereldoriëntatie muzisch gezien ................................................................................................................................81joepie media! ......................................................................................................................................................................82Hoe je het leerplan media kan omzetten naar de muzische praktijk .......................................................82joepie drama! .....................................................................................................................................................................82Hoe je het leerplan drama kan omzetten naar de muzische praktijk ....................................................82ontspanning in de klas door de kriebelkoffer en een lespakket rond stress. ......................................83Hoe teken ik met de kinderen in de klas? .............................................................................................................843D, het kan ook simpel ......................................................................................................................................................84upcycling en tape art ......................................................................................................................................84

module 95 ...............module 96 ...............module 97 ...............

module 98 ...............module 99 ...............module 100 .............

module 101 ...............module 102 .............

module 103 .............module 104 .............module 105 .............module 106 .............

module 107 ..............module 108 .............module 109 .............module 110...............module 111 ................module 112 ...............module 113 ...............

module 114 ...............module 115 ...............

module 116 ...............module 117 ...............module 118 ...............module 119 ...............module 119bis .........module 120 .............module 121 ...............module 122 ..............module 123 ..............module 124 ..............module 125 ..............module 126 ..............module 127 ..............module 128 ..............

module 129 ..............module 130 .............

module 131 ...............module 132 ..............module 133 ..............module 134..............

module 135 ..............module 136 ..............

module 137 ..............module 138 ..............

module 139 ..............module 140 .............module 141 ...............

module 142 ..............

module 143..............module 144 .............module 145 ..............module 146 .............

Donche 2016-2017 | 7

InhoudslIjst

STEM/WIWETERWiWete® = Wiskunde, Wetenschappen, techniek en onde®nemingszin ...............................................86techniek en wetenschappen: stem – didactiek ..................................................................................................87techniek en wetenschappen: Leren programmeren met en zonder robot ...........................................87techniek en wetenschappen: 1000 bommen en granaten ............................................................................87techniek en wetenschappen: De brug naar de chemie .................................................................................87techniek en wetenschappen: Veiligheid is kinderspel .....................................................................................87

Directeuren, zorgbegeleiders en beleidsondersteunerssamen werk maken van een sterke leescultuur via een sterk leesbeleid! ...........................................89Bevorderen van een waarderende houding in je team, hoe doe je dat? ................................................89talentgedreven werken aan een positieve, succesvolle schoolcultuur ...................................................89

Coaching en zelfzorgCoachend omgaan met kinderen, ouders en collega’s … iets voor jou?!..................................................91Waarderend coachen - basis ........................................................................................................................................91Waarderend coachen voor leidinggevenden - basis .......................................................................................92Waarderend coachen - vervolg ...................................................................................................................................92zelfzorg voor leerkrachten.............................................................................................................................................93zelfzorg voor leidinggevenden ....................................................................................................................................93Leven vanuit je talenten ..................................................................................................................................................94aan de slag met kernkwadranten ...............................................................................................................................94

Mentoropleidingmentoropleiding voor stagiairs en beginnende leraren in het kleuteronderwijs ...............................97mentoropleiding voor stagiairs en beginnende leraren in het lager onderwijs ..................................97

NASCHOLINg VOOR SCHOOLTEAMSPRAKTISCHE INFORMATIE ...................................................................................................................................................................................99

stimuleren van zelfredzaamheid en zelfvertrouwen bij de jongste kleuters .....................................100kinderen en echtscheiding ..........................................................................................................................................100als de dood voor dood op school .............................................................................................................................100praten met kinderen, hoe doe je dat? ..................................................................................................................100

Meer oog voor de binnenwereld van kinderenBegeleiding van kinderen met faalangst ..............................................................................................................100Hoe vrije teksten en vrije tekeningen een hulpmiddel kunnen zijn als kinderen het emotioneel moeilijk hebben. ............................................................................................ 101een zorgthema voor het ganse schoolteam toegelicht ... ............................................................................. 101een zorgthema implementeren? makkelijker gezegd dan gedaan ... ...................................................... 101Wereldoriëntatie: muzisch gezien ............................................................................................................................ 102muzisch project uitwerken naar toonmoment/voorstelling......................................................................... 102kunst, wat kan je ermee doen? .................................................................................................................................. 102joepie drama! of hoe je het leerplan drama kan omzetten naar de praktijk .................................. 102joepie media! of hoe je het leerplan media kan omzetten naar de muzische praktijk ............... 102joepie muziek! of hoe je het leerplan muziek kan omzetten naar de praktijk ............................... 103Dansen met kinderen ....................................................................................................................................................... 103zingen, en dan? spelen met de stem en liedjes................................................................................................ 103omdat muzische vorming zoooo belangrijk is ! ................................................................................................104zingezangezong: iedereen kan mooi zingen! ...................................................................................................104klinge klange klong - experimenteren – spontaan componeren met stem- en lichaamsklanken, rommelinstrumenten en zelfgemaakte instrumenten ..........................104rommeldebommeldebom+ Luisterspel ................................................................................................................ 105Beeld! nieuwe technieken met gekende materialen ....................................................................................... 105Beeld! gekende thema’s anders bekeken ............................................................................................................. 105Beeld! creatieve teambuilding .................................................................................................................................... 105optimaal functioneren in een team via waarderend coachen .................................................................106Begeleiden van innovaties op de werkvloer........................................................................................................106energieverlies – roep het een halt toe ! .................................................................................................................106kernkwaliteiten .................................................................................................................................................................. 107kennismaking met het enneagram .......................................................................................................................... 107

Worshop 1 ...............Worshop 2 ..............Worshop 3 ..............Worshop 4 ..............Worshop 5 ..............

module 147 ..............module 148 .............module 149 .............

Coaching 1 ..............Coaching 2 .............Coaching 3 .............Coaching 4 .............zelfzorg 1 .................zelfzorg 2 ................zelfzorg 3 ................zelfzorg 4 ................

module m1 ...............module m2 ..............

thema 1 ....................thema 2 ...................thema 3 ...................thema 4 ..................

thema 5 ...................thema 6 ...................

thema 7 ...................thema 8 ...................thema 9 ...................thema 10 .................thema 11 ..................thema 12 .................thema 13 .................thema 14 .................thema 15 .................thema 16 .................thema 17 .................thema 18 .................thema 19 .................

thema 20 ................thema 21 .................thema 22 ................thema 23 ................thema 24 ................thema 25 ................thema 26 ................thema 27 ................thema 28 ................

8 | Donche 2016-2017

ICT-nasCholIngen

Donche 2016-2017 | 9

ICT-nasCholIngen

Zelf interactieve prentenboeken maken met PowerPoint

Doelgroep: leraren kleuter- en lager onderwijs 1ste graad

Inhoudde deelnemer leert:

• wat de iCt-eindterm 8: “De leerlingen kunnen iCt gebruiken om op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier te communiceren” voor je klas kan betekenen;

• wat de meerwaarde is om met interactieve prentenboeken in je klas te werken;

• zelf interactieve prentenboeken maken;• enkele belangrijke knoppen gebruiken van een

presentatieprogramma (in functie van het maken van een interactief prentenboek);

• experimenteren met verschillende media die nodig zijn om een interactief prentenboek vorm te geven (scanner, fototoestel, microfoon, ..).

Doelgroep: leraren kleuter- en lager onderwijs, ook directeuren

InhoudBinnenkort grootoudersfeest, schoolfeest, een toonmoment ...?Heb je liedjes nodig, hoe maak je een mix van liedjes die je nodig hebt?Hoe neem je van liedjes enkel het deel dat je nodig hebt?Hoe zet ik dit op cd, usb, tablet ...?Hoe speel ik dit af met smartphone, tablet ...?Hoe werkt itunes, djay ...?in deze echte doe-sessie leren we:liedjes zetten op cd, usb ...liedjes mixenzelf meebrengen: iphone, ipad, mac (apple-toestel)

Belangrijk! je brengt zelf een prentenboek mee waarmee je tijdens de sessie wil werken.

Leidingmarcel Vanlommel, iCt-consulent

Datumwoensdag 7 december 2016 van 14u00 tot 17u00

Plaatscampus Vorselaar, Lepelstraat 2

Bijdrage€ 45; koffie en syllabus of CD inbegrepen

Leidingkristoff Vosters, leraar lager onderwijs, muzikant, freelancer muzische vorming, auteur bij uitgeverij die keure muzemundo en bezieler van radiowaka.be

Datumwoensdag 26 oktober 2016 van 14u00 tot 17u00

Plaatscampus turnhout, Blairon 800


Een mix van liedjes maken en op cd branden, hoe pak ik dit aan?

Doelgroep: leraren lager onderwijs 2de en 3de graad.

Inhoudstop motion is een animatietechniek waarmee je bijzondere leuke filmpjes kunt maken. Hierbij worden meerdere foto’s genomen van objecten (Lego- en/of Duplomateriaal, boompjes, huisjes, speelgoedauto’s, kleipoppetjes, tekeningen …) in steeds een andere positie. Door deze foto’s snel achter elkaar weer te geven lijkt het alsof de stilstaande objecten echt bewegen.in deze workshop leer je zo’n stop motion filmpje maken. Vrijblijvend kan je zelf je eigen materiaal (zie inleiding) meebrengen. Bedenk alvast een verhaalscript dat je wilt volgen.je brengt in dat geval dan ook best je fototoestel en eventueel een statief(je) mee. ook een kaartlezer om de foto’s over te plaatsen naar de pc is handig.

om het stop motion filmpje te maken, gebruiken we het programma Windows movie maker.

LeidingWalter mertens, iCt-coördinator

Datum woensdag 18 januari 2017 van 14u00 tot 17u00

Plaats campus Vorselaar, Lepelstraat 2

Bijdrage € 45; koffie en syllabus of CD inbegrepen

Een Stopmotion filmpje maken met Movie Maker

Leidingelke Coorens is leraar secundair onderwijs, auteur en nascholer met aandacht voor hoogbegaafdheid en het inzetten van iCt, oprichtster van arkades.

Datumwoensdag 23 november 2016 van 14u00 tot 17u00



Doelgroep: leraren lager onderwijs. geen voorkennis vereist.

Inhoudkinderen vinden makkelijk de weg naar het internet. kan het internet ook ingezet worden om antwoord te vinden op actuele items? Hoe breng je actualiteit in de les? Welke digitale tools bestaan er? actualiteit kan ingezet worden bij begrijpend lezen. je traint talige vaardigheden aan de hand van erg recent materiaal uit de actualiteit.

Actua in de les

module 2

module 1

module 3

module 4

10 | Donche 2016-2017

ICT-nasCholIngen

na deze sessie zal je zelf aan de slag kunnen met Lego WeDo en weet je ook hoe je de programma’s kunt inzetten in de klas.





Doelgroep: leraren lager onderwijs 1ste en 2de graad. geen voorkennis vereist!

InhoudLeer de troeven van Lego kennen. je gaat na een korte instructie zelf aan de slag aan de hand van concrete oefeningen. op deze manier leer je snel op welke manier je vaardigheden van kinderen kan versterken in de klas.Lego WeDo is een fantastisch, eenvoudig te gebruiken tool die kinderen in staat stelt om te leren, te bouwen en dan de modellen tot leven te brengen. WeDo wordt ingezet om een aantal vaardigheden te verbeteren: communicatie, samenwerking en teambuilding.WeDo helpt leerlingen te begrijpen hoe technologie een actieve rol speelt in het dagelijks leven en is een ideaal product voor het basisonderwijs in de verschillende vakken zoals informatica, Wetenschap, taal, technologie en techniek. Lego WeDo dient als een uitstekend platform voor het leren in de 21e eeuw en is veruit het beste robotica-systeem in de wereld voor leerlingen van de basisschool.

Lego WeDo





Doelgroep: leraren lager onderwijs. geen voorkennis vereist!

InhoudLeer de troeven van Lego kennen. je gaat na een korte instructie zelf aan de slag aan de hand van concrete oefeningen. op deze manier leer je snel op welke manier je vaardigheden van kinderen kan versterken in de klas.Lego story starter is een inspirerende manier om de belangrijke doelstellingen van het leerplan te halen. Het versterkt niet alleen de lees- en schrijfvaardigheden van de kinderen, maar ook hun algemene communicatievaardigheden. ze leren hoe ze beter kunnen samenwerken door in teams te werken en verbeteren hun algemene sociale vaardigheden.na deze sessie zal je zelf aan de slag kunnen met Lego story starter en weet je ook hoe je de programma’s kunt inzetten in de klas.

Lego Story Starter

module 5

module 6

Donche 2016-2017 | 11

ICT-nasCholIngenICt-nasCholIngen


Datumwoensdag 1 februari 2017 van 14u00 tot 17u00




Inhoudnog maar enkele jaren geleden leek programmeren iets dat alleen maar door slimme it’ers kon gedaan worden. stilaan weten we dat programmeren alsmaar belangrijker wordt in de 21ste eeuw. ook op school komt het steeds meer aan bod. Leren coderen is niet alleen leuk, maar ook goed voor de ontwikkeling. kinderen leren logisch te denken en sneller problemen op te lossen. scratch is een inleidende programmeertaal waarmee kinderen interactieve verhalen en spelletjes kunnen maken. ze klikken daarvoor grafische programmeerblokken aan en laten hun figuren bewegen, springen, dansen, zingen.

Scratch


Datumwoensdag 11 januari 2017 van 14u00 tot 17u00



Doelgroep: leraren lager onderwijs (bij voorkeur 3de graad)

InhoudHet internet biedt allerlei interessante tools, vaak gratis ter beschikking. Van vele kent men het bestaan niet, van andere schrikt men terug omdat ze enkel voor computernerds zouden bestemd zijn. niets is minder waar! Vanuit het leerplan komen talige oefeningen aan bod die in aanmerking komen om te koppelen aan een digitale tool. Vervolgens krijgt de gebruiksvriendelijkheid van enkele tools alle aandacht. klaar om je les een boost te geven? pimp ze!

Digi-taalles


Datumwoensdag 22 maart 2017 van 14u00 tot 17u00



Doelgroep: leraren lager onderwijs 3de graad die regelmatig met de computer werken

Inhoudanimatiefilms kunnen op een erg creatieve manier ingezet worden in het onderwijs. kunnen de leerlingen bijvoorbeeld de emoties van de figuren in kaart brengen? kunnen ze bepaalde emoties naspelen? een moment om ook even te filosoferen over emoties. en dan wordt het helemaal te gek wanneer men met eenvoudige digitale tools de voice-over van een animatiefilm kan maken.

Dubben over animatie (of is het animatie dubben?)

jezelf en je leerlingen. zonder dat ze het beseffen, zijn ze bezig met talige vaardigheden binnen een functioneel kader.





Doelgroep: leraren lager onderwijs 3de graad die regelmatig met de computer werken

InhoudiCt heeft duidelijk zijn weg naar de klas gevonden. uitgeverijen brachten didactische softwarepakketten op de markt, handboe-ken pakten uit met een website of cd-rom en leraren gingen zelf aan de slag met digitale remediëringsoefeningen. Hierbij werd uitgegaan van de voordelen van iCt: het multimediale karakter, de persoonlijke en onmiddellijke feedback en de mogelijkheid om te differentiëren en oefeningen op maat aan te bieden. Le-raren zetten het internet vaak in als gegevensbron. zowel voor zichzelf als voor hun leerlingen. Leerlingen gebruiken het in-ternet echter vaker als communicatiemedium. met een weblog combineer je beiden. in deze sessie leer je hoe je een weblog kan aanmaken en beheren. De inhoud wordt aangeleverd door

Een klasblog maken

module 8

module 7

module 9

module 10

12 | Donche 2016-2017

ICT-nasCholIngen


Inhoudin deze actieve sessie maak je kennis met een aantal online evaluatietools. enkele voorbeelden: kahoot!, Quizlet, google Formulieren, zaption …naast het ervaren van de concrete werking, het bespreken van de voor- en nadelen en de mogelijke inzetbaarheid in de eigen klas, ga je concreet aan de slag en werk je zelf een aanpak voor je eigen lespraktijk uit.


Inhoudkennisclips bestaan meestal uit schermopnames die je zelf inspreekt en/of van tekst voorziet. “Heel leuk, maar ingewikkeld?” Valt reuze mee. in deze workshop bekijken we twee gratis programma’s waarmee je perfect zelf aan de slag kan: office mix en active presenter. Let op: beide programma’s zijn enkel beschikbaar voor een Windows-toestel. office mix is een plug-in voor powerpoint en erg gemakkelijk in gebruik. activepresenter heeft een wat hogere leercurve maar biedt meer mogelijkheden en de resultaten mogen gezien worden. Voor beide pakketten is er een zeer goede instructievideo als handleiding. Het fijne van deze workshop is dat die door het gebruik van de twee programma’s zowel voor de beginner als voor de wat meer gevorderde gebruiker interessant kan zijn.


Inhoudnet als prezi (toen) is sway nieuw, verfrissend en bekijkt dit programma presenteren vanuit een andere hoek. een belangrijke highlight is dat sway de lay-out aanpast aan de grootte van het beeldscherm dat je gebruikt. of je de informatie van een sway nu bekijkt op een groot scherm, laptop, tablet of een smartphone, de informatie die je in het programma plaatst, blijft mooi overzichtelijk. sway is geen traditioneel presentatiepakket en dus ook geen vervanger voor powerpoint. sway biedt meer grafische mogelijkheden. zo kan je makkelijk uitgebreide teksten mengen met foto’s en video’s. je kan de presentatie tonen in de les en achteraf kan ze dienen als handleiding. jouw leerlingen kunnen ze dan bekijken op computer, tablet of smartphone.

Inhoudi3LearnHuB behoort tot een nieuwe generatie software om digiborden te bedienen. Het pakket werkt online en is volledig bordonafhankelijk. ideaal wanneer je op school meerdere merken van borden combineert. De basislicentie is gratis en biedt meer dan voldoende mogelijkheden om alles uit te testen. Het programma draait op alle computers, laptops en tablets en je kan oefeningen ter beschikking stellen van je leerlingen. allemaal dingen die op de ‘klassieke’ software voor digiborden niet evident zijn. na het opstarten valt de enorme schrijfruimte die de software biedt direct op. De basishandelingen van het bord verlopen bijzonder intuïtief. maar i3LearnHuB heeft veel meer te bieden. er is een ruime ingebouwde bibliotheek, lessen kunnen gedeeld worden met je leerlingen … .

Leidingels tanghe is lerarenopleider in de specifieke Lerarenopleiding.els is gebeten door activerend lesgeven en onderwijsinnovatie.

Datum woensdag 19 oktober 2016 van 14u00 tot 17u00



Leidingnick sauvillers, docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs thomas more.

Datum woensdag 8 februari 2017 van 14u00 tot 17u00

Plaats campus turnhout, Blairon 800


sway is erg picture-driven en smeekt als het ware om foto’s. Daarom besteden we tijdens de workshop ook aandacht aan het bewerken en verwerken van foto’s. Hiervoor maken we gebruik van gratis software. kortom, sway moet je zeker eens bekijken!






Datum woensdag 30 november 2016 van 14u00 tot 17u00



Online evaluatietools

Beelden zeggen soms meer dan woorden: maak zelf kennisclips

Presenteren met Sway - is de nieuwe Prezi opgestaan ?

Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: I3LEARNHuB

module 11

module 12

module 13

module 14

Donche 2016-2017 | 13

ICT-nasCholIngenICt-nasCholIngen

van smart notebook. De praktijkvoorbeelden zullen je inspireren om snel en heel concreet aan de slag te gaan. geen voorkennis vereist en we werken op een rustig tempo.

Leidingnick sauvillers docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs. ruime praktijkervaring met digiborden.

Datumwoensdag 28 september 2016, van 14u00 tot 17u00



Doelgroep: leraren lager onderwijs, directeuren. Ervaring met presentatiesoftware zoals PowerPoint is een pluspunt.

Inhoud en verlooptijdens deze modules bespreken we de technische kenmerken en de voor- en nadelen van deze technologie. We leren vooral hoe je als leerkracht het digibord kan gebruiken in je lessen. aan de hand van praktische oefeningen die de verschillende toepassingsvormen duidelijk maken. Voor deze module maken we gebruik van smart notebook, de software die geleverd wordt bij het smartboard. Deze software is, mits de aanschaf van de nodige licenties, ook bruikbaar op andere digiborden. We staan stil bij een aantal technische vereisten voor het gebruik van een digibord. Vervolgens wordt de vergelijking gemaakt tussen een klassiek bord en een digibord. stapsgewijs verkennen we de mogelijkheden van het digitaal schoolbord en werken we concrete voorbeelden uit met behulp

Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: basiscursus smart notebook

Leidingnick sauvillers, docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs. ruime praktijkervaring met digiborden.




Doelgroep: leraren lager onderwijs, directeuren

Inhoud en verloopHet verloop is gelijklopend aan de basistraining smart notebook maar we starten onmiddellijk met de oefeningen en bekijken o.a. volgende zaken: de activity builder, galery essentials en de lesson activity toolkit … .je dient over de kennis van de basistraining te beschikken. Het tempo van deze module ligt hoger dan die van de basistraining.

Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: verdiepingscursus smart notebook

Aandacht: Op het internet circuleert ook een versie onder de naam Typ10, wat een door iemand anders uitgebrachte zwaar ‘verouderde’ versie is, waarbij geen handleiding, geen doelen, geen platen en prenten en geen spelmaterialen zitten en je voor elk oefenboekje moet betalen. Wij geven hier de 100% originele en gratis versie 2.0 in ruil voor een éénmalige steun aan het goede doel. De enthousiaste lesgever krijg je er voor deze studiedag gratis bij!Met de mogelijkheid een begeleidende, gepersonaliseerde cd “TypTienTwee” met alle materialen, oefeningen, werkboekjes, handleiding, prenten, doelenmatrix, spelborden en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een eenmalige contante gift van 50 euro. t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer of via een eenmalige factuur van 75 euro. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org

LeidingWendy peerlings is psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs en auteur; deskundige op vlak van leer- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen

Datadonderdag 15 september 2016 van 9u00 tot 15u30herhaling: dinsdag 14 maart 2017 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 125; uitgebreide syllabus officiële certificaat, koffie en lunch inbegrepen

Voor het bestellen van je eigen cd typtientwee moet je even contact opnemen met [email protected] en het bestelformulier ingevuld en ondertekend terugsturen.

Doelgroep: leraren basisonderwijs, ICT-coördinatoren, therapeuten, zorgbegeleiders

Inhoudkinderen met fijnmotorische problemen, dyspraxie of zelfs dyslexie hebben het vaak heel moeilijk om te schrijven. De schrijfmotoriek schiet tekort en hoewel ze wel weten wat ze zouden willens schrijven, krijgen ze hun gedachten maar moeilijk op papier. Werken op een computer zou een hulp kunnen zijn, maar daarvoor moeten ze kunnen typen!?typtien heeft een unieke aanpak, waardoor het voor kinderen met handvaardigheidproblemen gemakkelijker wordt om blind te leren typen. om het typen zo goed mogelijk te integreren worden alle leerkanalen (auditief, visueel, motorisch-tactiel, geheugen en redeneren) gelijktijdig aangesproken. er wordt gewerkt met kleurtjes, met figuurtjes, met verhaaltjes, spelletjes, invuloefeningen, denkoefeningen ... typtientwee is de niet-commerciële en enige echte versie van typtien, van de hand van de nascholer.

Verlooptijdens deze cursus leren we je deze unieke methode aan zodat je deze nadien kan toepassen bij kinderen in de klas of in je praktijk. Bij typtientwee hoort geen software. De oefeningen staan in een oefenboekje met bijhorende handleiding en doelenmatrix voor een optimaal opvolgen van de vorderingen.typtientwee kan in een klas-, zorg of therapeutische situatie worden aangeboden in groepjes van 4 à 6 kinderen of kan volledig klassikaal gegeven worden door de leerkracht. eens je je eigen gepersonaliseerde cd typtientwee hebt zijn er geen kosten meer aan verbonden. je print zoveel en zo vaak als je wilt de oefenboekjes voor de kinderen af. als er updates komen van de handleiding en/of de materialen krijg jij die onmiddellijk toegestuurd, nu en in de toekomst. elke deelnemer ontvangt het officiële certificaat en mandaat van typtientwee trainer.

‘TypTienTwee’ (TypTien-2.0) Free-edition voor gebruik in de klastrainerscursus

module 15

module 15bis

module 16

14 | Donche 2016-2017

leraren kleuteronderwijs

Donche 2016-2017 | 15


Ook voor begeleiders uit kinder- of buitenschoolse opvang, zorgbege-leiders en SES-leerkrachten

InhoudBen jij gefrustreerd door alle natte en vuile broeken? samen met je collega’s gaan we dit probleem bespreken en aanpakken. Deze sessie heeft reeds een heleboel kleuterjuffen hun kijk op zindelijkheid veranderd. tijdens

deze module bespreken we eerst hoe je peuters best begeleidt bij het zindelijk worden. Wanneer kun je ermee beginnen? Wat doe je met ouders die weinig betrokken zijn bij het zindelijk maken van hun kind? jij maakt kennis met een leuke zindelijkheidstas van een school. Vervolgens doorlopen we het proces van het ontwikkelen van een zindelijkheidstas. We bespreken boekjes voor in de zindelijkheidstas en je ontvangt het boek: ‘Hoogdringend’ van guido van genechten.

Heb jij een zindelijkheidstas en wil jij graag feedback om je tas te optimaliseren dan helpt de lesgever je maatgericht! jouw vragen krijgen een plaats in deze sessie.

LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taalvaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproblemen, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jurylid Beste Boekenjuf/meester.

Datumdinsdag 18 oktober 2016 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 105; syllabus (inclusief boek ‘Hoogdringend’ t.w.v. € 16,95), koffie en lunch inbegrepen

Zindelijkheid: stress of een natuurlijk proces?Hoe ouders positief betrekken bij het zindelijk maken van hun peuter of kleuter!

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs van de jongste kleuters (2,5 tot 4-jarigen) en zorgbegeleiders, ook voor begeleiders uit kinder- of buitenschoolse opvang

Inhoudals we met peuters en de jongste kleuters aan het werk zijn, horen we vaak: ‘ikke zelf doen’. ‘ik wil nu … dat hebben … ‘ze zitten volop in hun ik-fase, ze onderzoeken wat ze zelf kunnen en zelf willen kunnen.je krijgt meer zicht op het belang van deze leeftijdsfase en de ‘ik’ ontwikkeling. Hoe kan je als leerkracht je peuters en kleuters begeleiden naar een sociale invoeling? Hoe kan je samen plezier beleven aan de ontdekkingstocht om kinderen dingen zelf te laten doen om dan te zien hoe je kleuters en peuters hun trots in alle glorie kunnen tonen? Wat kan je concreet doen en onder welke omstandigheden kunnen kleine kinderen die ervaringen opdoen die tot meer zelfstandigheid leiden?

We hebben het dan niet alleen over de vaardigheden om doe-dingen zelfstandiger aan te pakken, maar evengoed over vaardigheden die hun emotionele en sociale welzijn zullen versterken.

LeidingLies Ledegen, kindertherapeut en zelfstandig nascholer

Datumdonderdag 13 oktober 2016 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 90; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

‘Ik ben waarschijndelijk groot’ over het stimuleren van zelfredzaamheid en het ontwikkelen van vaardigheden om de zelfstandigheid en het zelfvertrouwen op gang te brengen bij de jongste kleuters (2,5- tot 4-jarigen)

Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit kinder- of buitenschoolse opvang, internaatsmedewerkers, CLB-medewerkers en opvoeders

Inhoudseksualiteit en kinderen, het lijkt niet samen te horen. toch maken kinderen ook op dit vlak een ontwikkeling door. ze ontdekken hun eigen lichaam en dat van anderen. ze zijn nieuwsgierig naar het verschil tussen jongens en meisjes. ze spelen vadertje en moedertje of doktertje. Het hoort allemaal bij groot worden. in de kleuterschool doen zich dagelijks situaties voor waarbij kleuters gaan experimenteren, vaak roept dit gedrag vragen op over wat normaal is en wat niet en vragen leerkrachten zich af hoe ze kunnen reageren ten aanzien van kinderen en ouders. Hoe gaat onze maatschappij om met dit thema, zijn we hyperalert geworden en te angstig voor ‘normaal seksueel gedrag’ of zijn we net te laks en krijgen onze kleuters te veel seksueel getinte prikkels binnen via allerlei kanalen? Hoe inspelen op signalen van kleuters omtrent gevoelens, weerbaarheid, grenzen, geheimen, overschrijdend gedrag?

Hoe gaan we in de klas om met homo-gezinnen, met meisjes die uitgesproken jongensgedrag stellen of jongens die zich zo graag verkleden als meisje? Hoe inspelen op belangstelling van kleuters omtrent lichaam, genderrollen, zwangerschap en geboorte en de rol van seksualiteit hierin? met concrete uitwisseling over boekjes, activiteiten, thema’s die ons kunnen inspireren om aan de slag te gaan.


Datumdonderdag 19 januari 2017 van 9u00 tot 15u30



Juf, we spelen doktertje …

module 18

module 17

module 19

16 | Donche 2016-2017


Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit kinder- of buitenschoolse opvang

InhoudWe staan stil bij kleuters en hun (sociale) ‘vaardigheden’. We leren daarbij niet te veel tijd te besteden aan het zoeken naar de oorzaak van mogelijke gedragsproblemen bij het kind. in plaats daarvan concentreren we ons op wat een kind nog aan vaardigheden moet leren. We trachten sterktes zo te ontwikkelen dat zwaktes irrelevant worden. We vertrekken vanuit wat kinderen kunnen, veeleer dan te focussen op hun onvermogen. iets kunnen is immers niet hetzelfde als ergens mee ophouden. maak kennis met creatieve ideeën en technieken die nuttig zijn gebleken in het omgaan met alle kinderen. De methode kids’ skills is een speelse, praktische benadering om kinderen sociale en andere vaardigheden aan te leren, emotionele uitdagingen aan te gaan en gedragsproblemen te helpen overwinnen.praktisch alle gedragsproblemen kunnen worden opgevat als vaardigheden die nog ontwikkeld moeten worden m.a.w. een kind wordt niet met problemen geboren maar mist nog slechts één of meerdere vaardigheden.Leer kids’ skills creatief inzetten in situaties die zich daartoe lenen.

maak ook kennis met oplossingsverhalen, prentenboeken en andere spelletjes en materialen zoals talentenspelen, babbelbox en vertelblokken.

Zelf meebrengen een of meerdere casussen van jonge kinderen met gedragsmoeilijkheden, emotionele moeilijkheden of een gebrek aan (sociale) vaardigheden. je mag ook vooraf een casus doorsturen naar [email protected].

LeidingLieve Van Beeck, zelfstandig nascholer, kindercoach en auteur met rijke ervaring als leraar kleuteronderwijs en zorgcoördinator, lid van de werkgroep ‘Hoogbegaafdheid’ o.l.v. tessa kieboom (CBo – universiteit antwerpen)



Bijdrage € 45; syllabus en koffie inbegrepen

Kleuter – vaardig via Kids’ Skills

na de workshop ontvang je een Doedelhandpop en krijg je toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website. Hier kan je jouw thema downloaden en vind je achtergrondinformatie.

Leidingmartin nica is kleuterleider en coördinator basisonderwijs bij de Vlaamse jonge ondernemingen. Daarnaast is hij ook coördinator van krik vzw van waaruit hij muzische begeleiding en input geeft binnen het onderwijs.



Bijdrage€ 50; syllabus (inclusief Doedelhandpop) en koffie inbegrepen

Ook voor zorgbegeleiders en directeuren

Inhoudtijdens een hoekenwerk met herkenbare activiteiten voor alle leeftijdsgroepen ervaar je zelf een leeromgeving waarin kinderen ondernemend aan de slag kunnen gaan. De workshop leert je:

• inzien dat het stimuleren van ondernemingszin om een didactische aanpak vraagt die de ontwikkeling van vaardigheden en attitudes stimuleert (attitudedoelen);

• een rijke speel- en leeromgeving in te richten met aandacht voor het vergroten van initiatief en het stimuleren van ondernemingszin bij kinderen.

na de workshop keer je terug naar je klas met een heleboel praktische tips. Vla jo helpt jou stapsgewijs op weg om situaties in je klas te organiseren waarin kinderen heel wat kansen krijgen om ook leergebiedoverschrijdende vaardigheden en attitudes te ontwikkelen.Doedel, de mascotte, zet de kinderen telkens voor een uitdaging. Voor elke leeftijdsgroep (1e kleuterklas – 6e leerjaar) werkte Vla jo een ‘vertrouwd’ thema uit.

De VLAJO-droomfabriek alle kinderen prikkelen in een ondernemende leeromgeving

na het volgen van de workshop krijg je toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website waar je talrijke tips en opdrachten terugvindt.

Leidingmartin nica is kleuterleider en coördinator basisonderwijs bij de Vlaamse jonge ondernemingen. Daarnaast is hij ook coördinator van krik vzw van waaruit hij muzische begeleiding en input geeft binnen het onderwijs.

Datumdinsdag 15 november 2016 van 9u00 tot 16u00




Inhoudonze kinderen zijn al zo vaak gefocust op lukken. “Falen is geen optie!”, scandeert roX op televisie in het rond.Hoe leren we onze kleuters dan nog omgaan met mislukken? Want van proberen kan je leren! Wij gaan samen met jou kijken hoe je een sterke speel- en leeromgeving uitbouwt waarin we kansen creëren voor meer initiatief van kleuters.We kijken hoe je van sturen naar coachen groeit en hoe evalueren een middel wordt om kleuters te ondersteunen.een open onthaal, een uitdagende invulling van hoeken, bewuste interventies en tussenkomsten, terugblikken met kleuters om een stap verder te zetten …kortom hoe daag ik mijn kleuters nog meer uit en creëer ik nog meer kansen om hen beter en breder te leren kennen?

Van proberen kan je leren! Jouw kleuters ook?

module 20

module 21

module 22

Donche 2016-2017 | 17


soorten spel zien we ? Hoe kan je spel begeleiden, spelstimulering geven ? Welke vaardigheden heb jij nodig als begeleider om het spel van kleuters te verdiepen of op een hoger niveau te brengen? je krijgt tips rond hoekverrijking en doelgericht werken.als je vaardiger wordt in het begeleiden van spel, dan ontwikkel je meer zelfvertrouwen om zaken in je bestaande klaspraktijk te herzien of los te laten. je krijgt een grotere zekerheid om jezelf te verantwoorden naar anderen. en, je leert tegelijk ook anders kijken naar spel en het stimulansen geven van kleuters zodat ze zelf ook het spel als werk en leren gaan beschouwen.



Plaats:campus Vorselaar, Lepelstraat 2



Inhoudsteeds meer leerkrachten verzuchten dat kleuters alsmaar meer moeten. ouders zijn fier dat hun kleuters al zo goed mee doen met de ‘moetjes’. maar wat als kleuters liever spelen en helemaal niet betrokken bezig zijn bij de ‘moetjes’ in de klas? zijn ze dan helemaal niet aan het leren? integendeel! spel legt immers alle fundamenten voor het latere schoolse leren. Hogere mentale functies, als langer aandacht aan iets geven, symboliseren, problemen oplossen... ontwikkelen zich in spel. schoolsucces hangt af van deze functies. toch is er steeds meer druk om schoolse vaardigheden eerder ‘sturend’ te gaan onderwijzen. We schetsen een kader van ontwikkelingsgericht onderwijs, waarbij we onderscheid maken tussen vrij spel, geleid spel en begeleid spel. Hoe kunnen we kleuters stimuleren in hun leren door hun spel of aanbreng in de klas, hoe kunnen we hen ‘wakker’ maken en hen fier leren zijn op het leren van binnenuit zodat ze met volle goesting blijven spelen en leren? Duidelijk is dat spelontwikkeling niet vanzelf gaat. Het is niet voldoende om kleuters zomaar te laten spelen in een rijke omgeving. in deze sessie onderzoek je: Welke verschillende

Spelenderwijs leren in de kleuterklas

We doen enkele proefjes en ontdekken elkaars’ creaties a.h.v. een coöperatieve spelvorm. We bekijken en experimenteren met tech-niekdozen: elektriciteit - tandwielen - magneten - openen en sluiten.

Leidingmarleen peeters is zorgcoördinator in het gemeenschapsonderwijs te schoten. Vooral bezig met de wereld van de taalontwikkeling (taalvaardigheid en taalstimulering bij anderstalige nieuwkomers)

Datawoensdag 15 februari 2017 van 14u00 tot 17u00herhaling: woensdag 15 maart 2017 van 9u00 tot 12u00


Bijdrage€ 55; materialen, koffie en syllabus inbegrepen

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs 2de en 3de kleuterklas

Inhoudtechniek biedt zeer veel leer- en ontwikkelingskansen en zorgt voor uren speelplezier en betrokkenheid. een grote uitdaging in het kleuteronderwijs is de kleuters nieuwsgierig maken voor de wondere wereld van techniek. kleuters houden er namelijk van om dingen uiteen te halen, terug in elkaar te zetten, beter te maken en zelfs te laten werken. De ‘technische’ denkontwikkeling wordt hierbij aangesproken.Deze nascholing biedt je een gevarieerde kijk op techniek en vooral “doen en ontdekken” is de rode draad.Wist je dat ...

• je van een wortel een fluitje kan maken waar je “echte” deuntjes op kan fluiten?

• je een afwasborsteltje -zonder je handen te gebruiken- kan laten schilderen?

Techniek, niet meer weg te denken in de leef- en belevingswereld van onze kleuters

module 23

module 24

18 | Donche 2016-2017


Ook voor begeleiders uit kinder- of buitenschoolse opvang, zorgbegeleiders, directeuren en logopedisten

Inhoudin deze sessie starten we met een boek van anna en zien we hoe anna in 2017 woont. je merkt dat de auteur van anna, kathleen amant, mee evolueert in een wereld die verandert.De school is een van die plaatsen waar diversiteit nog moeilijk kan worden genegeerd. kinderen kunnen er bovendien leren omgaan met elkaars diversiteit. als

scholen inderdaad in toenemende mate worden gekenmerkt door de diversiteit van hun leerlingenpopulatie betekent dit automatisch dat de opdracht voor scholen en leerkrachten complexer en delicater wordt. in deze sessie gaan we interactief aan de slag met prentenboeken rond diversiteit. respectvol omgaan met diversiteit leer je best van jongs af.zin in een interactieve dag tussen collega’s? inschrijven!

Breng jij je favoriete rikki-boekje mee? We doen een leuke oefening met ons favoriet boek.zin in een interactieve dag tussen collega’s? inschrijven!

LeidingDaniëlle Daniëls, navormer leesbevordering en taalvaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproblemen, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jurylid Beste Boekenjuf/meester.

Datumvrijdag 17 februari 2017 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 110, syllabus (inclusief rikkipop t.w.v. 29,95), koffie en lunch inbegrepen

InhoudDe boeken van rikki zijn een vaste waarde in kinderdagverblijven en kleuterscholen, maar ook bij veel gezinnen thuis. kinderen versnellen hun taalontwikkeling en vergroten hun gevoelswereld door de rijke ervaringen van rikki. poppen zijn het ideale middel om kinderen spelenderwijs kennis te laten maken met hun omgeving en de wereld. kinderen hebben een groot vertrouwen

in poppen, waardoor ze hun gedachten, gevoelens, ideeën en fantasieën gemakkelijker kunnen uiten.in deze sessie introduceren we de rikki handpop in de klascontext. We onderzoeken de meerwaarde en bespreken de valkuilen van een klaspop. je krijgt een heleboel tips om de ontwikkeling van kinderen te verrijken met de boeken van rikki en de rikki handpop. Bovendien kun je rikki de volgende dag introduceren in de klas, want je krijgt een rikki handpop erbij!tijdens deze sessie gaan we ook kijken hoe je via spel de hoeken met boekentaal kan verrijken.

Welkom Rikki(pop): een nieuw vriendje in de klas !


Datum woensdag 22 maart 2017 van 9u00 tot 12u00


Bijdrage € 60; syllabus (inclusief boek ‘mijn straat’ t.w.v. € 16,95) en koffie inbegrepen

Het belang van diversiteit in peuterboeken

module 26

module 25

Donche 2016-2017 | 19


LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taal-vaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproble-men, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jurylid Beste Boekenjuf/meester.

Datumwoensdag 11 janunari 2017 van 9u00 tot 12u00


Bijdrage€ 60, syllabus (inclusief peuterzoekboek t.w.v. € 16,95) en koffie inbegrepen

Ook voor begeleiders uit de kinder- of buitenschoolse opvang, zorgbegeleiders, directeuren en logopedisten

Inhoudzoekboeken! jong en oud is dol op het genre. Volwassene en kind kunnen samen uren kijkplezier beleven en hun eigen verhaal verzinnen bij de zoekplaten. Vanwege het grote succes worden er steeds nieuwe zoekboeken bedacht – ook voor heel jonge

kinderen.zin om het rijke aanbod van zoekboeken te leren kennen én de meerwaarde te ervaren? schrijf je dan nu in!

Zoekboeken voor peuters, kleuters en eerste graad! taalpret gegarandeerd!

maak kennis met go4ty (basis) en de bijhorende materialen, spelletjes, pictogrammen... maak kennis met ‘taaldozen’ en andere methodes om verder te kunnen gaan met het aanbieden van meer woordenschat.

Leidingmarleen peeters, zorgcoördinator in het gemeenschapsonderwijs te schoten. Vooral bezig met de wereld van de taalontwikkeling (taalvaardigheid en taalstimulering bij anderstalige nieuwkomers).

Datawoensdag 9 november 2016 van 14u00 tot 17u00herhaling: woensdag 14 december 2016 van 9u00 tot 12u00


Bijdrage € 45; koffie en syllabus inbegrepen


Inhoudin het kleuteronderwijs worden we hoe langer hoe meer geconfronteerd met peuters en kleuters die het nederlands niet beheersen. peuters en kleuters verwerven taal op een heel natuurlijke wijze. Via een rijk aanbod en veel interactie met het accent op “spreken”, verruimen kinderen hun woordenschat.go4ty is een lijst van 40 woorden die de basis vormt waarop anderstalige instappende peuters en kleuters verder kunnen bouwen met meer woordenschat. De beheersing van die 40 woorden vraagt expliciete, gerichte en intensieve aandacht van de leerkracht wanneer anderstalige peuters en kleuters instappen. De woorden kunnen in een drietal weken begrepen worden, mits de begrippen op een functionele manier in de dagelijkse klaspraktijk gebruikt worden. (bedenker: pedagogische Begeleidingsdienst van het go-onderwijs)

Taalvaardigheid en taalstimulering bij (anderstalige) nieuwkomers.nederlands in de kleuterklas!

module 27

module 28

20 | Donche 2016-2017


Leidingkristien aubroeck, lector godsdienst in de lerarenopleiding thomas more, sinds 2000 actief bezig met het ontwerpen van leermiddelen, in de vrije tijd actief in eerste communie- en vormselpastoraal.



Bijdrage € 45, syllabus en koffie inbegrepen





Inhoudmet enkele zelfgemaakte verteldozen, bouwen we een bijbelverhaal op. Deze verteldozen kunnen makkelijk gemaakt worden met de kinderen. We integreren enkele elementen van godly play en ontdekken een heel andere manier van bijbelverhalen interactief te vertellen. We staan ook stil bij enkele manieren om deze verhalen op een heel vrije (niet vooraf bepaalde) manier te verwerken met de kinderen.De methode van godly play wil kinderen helpen de bijbelse taal beter aan te voelen. Centraal staat een heel nieuwsgierige verhalenverteller die van de kinderen te weten wil komen hoe zij het verhaal, de symbolen erin, de gebeurtenissen, … verstaan. op die manier komt er vaak een rijkdom aan betekenissen naar boven.

Inhoudtijdens de workshop maakte je kennis met verteldozen, zandzakken en een interactieve manier om bijbelverhalen te vertellen. je kreeg heel wat achtergrondinformatie en tips om mee aan de slag te gaan. in deze terugkomdag gaan we dieper in op jullie ervaringen. We leren van elkaars aanpak en wisselen onderling tips en ideeën uit. zo word je immers gemotiveerd om de aangebrachte werkvormen ook zelf uit te testen. Daarbovenop wordt een nieuw verhaal aangepakt en uitgewerkt zodat je met veel nieuwe input naar huis gaat.

Bijbelverhalen interactief verteld:

Terugkomdag: Bijbelverhalen interactief verteld

Het volledige pakket kleurendruk voor het maken van de go4ty-doos en de specifieke materialen worden door marleen peeters ter beschikking gesteld.

Zelf meebrengen 100 lamineerhoesjes a4 (tip: Colruyt, 15 € per 100 stuks), 3 lamineerhoesjes a3, eventueel doosjes, mapjes, doos, koffer ... om op te bergen (action ...) en een lamineertoestel.



Bijdrage € 95; materialen t.w.v. € 50, koffie en lunch inbegrepen

Workshop: zelf een gO4ty materialendoos maken

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “wiskunde kleuters getallen en meten” met extra materialen, oefeningen, testjes, screenings, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. het project Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen op: kaydesperans.org

LeidingWendy peerlings is psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs en auteur, deskundige op vlak van leer- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen

Datum dinsdag 27 september 2016 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 90; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

Ook voor zorgbegeleiders en therapeuten

InhoudWiskunde en kleuters … een leuke speelse combinatie die hen een enorme stap vooruit geeft op weg naar het lager onderwijs als … als we werk durven maken van het proberen bereiken van alle ontwikkelingsdoelen. Wiskundige initiatie voor kleuters is leuk … super leuk en we helpen je vanuit duidelijke leerlijnen, om spelmaterialen in te zetten om deze doelen te bereiken. We leren je precies wat kleuters eigenlijk zouden moeten kunnen en zetten voor jou elke stap van de leerlijn getallen en meten op een rijtje. je leert om zelf wiskundekoffers samen te stellen met materialen die je in de klas hebt liggen. We helpen je concreet om wiskunde op een sterker en doelgerichter niveau te brengen.Concreet werken we in deze lesdag in de voormiddag aan de leerlijn getallen met daarin tellen, hoeveelheden, aantallen, rangorde en de aanzet naar het splitsen en samenvoegen op concreet en schematisch-manipuleerbaar niveau. in de namiddag komt de volledige leerlijn meten aan bod en passen we die toe op de deeldomeinen: lengte, oppervlakte, inhoud, gewicht en tijd.

Deze lesdag hangt samen met de 2de dag (wiskundig denken, structureren en ruimte) in deze minireeks, maar staat er tegelijk ook los van en kan afzonderlijk worden gevolgd.

Leerlijnen wiskundige initiatie in de kleuterklas uitgediept dag 1: getallen en meten

module 29

module 29 bis

module 30

module 28 bis

Donche 2016-2017 | 21


Met de mogelijkheid een begeleidende cd “wiskunde kleuters structuren en ruimte” met extra materialen, oefeningen, testjes, screenings, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. het project Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org


Datumdinsdag 17 januari 2017 van 9u00 tot 15u30




Inhoud Wiskunde en kleuters … een leuke speelse combinatie die hen een enorme stap vooruit geeft op weg naar het lager onderwijs als … als we werk durven maken van het proberen bereiken van alle ontwikkelingsdoelen. Wiskundige initiatie voor kleuters is leuk … super leuk en we helpen je vanuit duidelijke leerlijnen, om spelmaterialen in te zetten om deze doelen te bereiken. We leren je precies wat kleuters eigenlijk zouden moeten kunnen en zetten voor jou elke stap van de leerlijn structureren en ruimte op een rijtje. je leert om zelf wiskundekoffers samen te stellen met materialen die je in de klas hebt liggen. We helpen je concreet om wiskunde op een sterker en doelgerichter niveau te brengen.

Concreet werken we in deze lesdag in de voormiddag aan de leerlijn denken en structuren met daarin redeneren, wiskundig denken, matrixen, beslissingsbomen, Caroll-matrixen, denken in wel én niet-relaties en logisch redeneren op concreet en schematisch-manipuleerbaar niveau. in de namiddag komt de volledige leerlijn ruimtelijk inzicht voor kleuters aan bod en passen we die met heel veel materialen en spelideeën toe. je leert heel veel spelmaterialen anders bekijken en gebruiken om van doodgewone zaken als een poppenhuis, een echte wiskundetopper te maken.

Deze lesdag hangt samen met de 1ste dag in deze minireeks (getallen en meten), maar staat er tegelijk ook los van en kan afzonderlijk gevolgd worden.

Leerlijnen wiskundige initiatie in de kleuterklas uitgedieptdag 2: wiskundig denken, structureren en ruimte

module 31

22 | Donche 2016-2017


Wat is meespelen, waarom en wanneer gaan we meespelen?Vele vragen en andere noden rond differentiëren zullen beantwoord worden aan de hand van een duidelijke presentatie met diareportage rechtstreeks vanuit de klaspraktijk.


Datadonderdag 16 maart 2017 van 9u00 tot 16u00Plaats campus Vorselaar, Lepelstraat 2Bijdrage € 90; syllabus, koffie en lucnh inbegrepen

herhaling: maandag 27 maart 2017 van 9u00 tot 16u00Plaats campus turnhout, Blairon 800Bijdrage € 90; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

Ook voor zorgbegeleiders

Inhoud‘Als kinderen allemaal dezelfde kip moeten knippen, kunnen ze hun ei niet kwijt.’

in de kleuterklas moeten alle kinderen gelijke ontwikkelings-kansen krijgen, dus, kinderen die “ongelijk” zijn, mogen niet gelijk behandeld worden. Daarom is het zeer belangrijk al in de vroege kinderjaren een rijke en gevarieerde speel- en leeromgeving aan te bieden zodat ‘alle’ kinderen hun talenten kunnen laten zien. We maken kennis met hoe we optimaal kunnen differentiëren in de kleuterklas, zodat het verschil in bagage bij de ‘kwetsbare’ kinderen wordt gecombenseerd. Deze visie heeft onmiddellijk zijn weerslag op de dagelijkse praktijk. We evolueren van product- naar procesgericht onderwijs. We moeten ruimte vrij maken (= loslaten) voor een efficiënte, kindgerichte differentiatie.kijkend leren we kleuters kennen, hun interesses, hun sterke en minder sterke kanten ontdekken, hun emotionele ontwikkelingen opvolgen... Dus observeren we! Waarom observeren we? Hoe observeren we? We leren om niet te veel activiteiten te plannen maar laten ruimte om mee te spelen.

Differentiëren in de kleuterklas – omdat kinderen verschillend zijn…

Bij deze studiedag krijg je werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de pp-voorstelling. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo campus kan je de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.Met de mogelijkheid een begeleidende cd “bewegen in de kleuterklas” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro. t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org


Datum donderdag 8 december 2016 van 9u00 tot 15u30




Wil je meer korte bewegingsmomenten in je klas? Wil je kinderen nieuwsgierig maken? We leren je dat met de bewegingstas. Van een oude tas of koffer maak je in een handomdraai een bewegingstas die de kleuters aanspreekt en ze zullen vanzelf vragen om nog iets met de bewegingstas te doen in de klas.je zoekt zelf een oude koffer of grote tas met een rits en in deze navorming leer je de tas vullen en heel veel ideeën te krijgen om met de tas aan de slag te gaan. Daarna kan je je eigen tas samenstellen. We maken gebruik van zoveel mogelijk vindmaterialen en voorwerpen die je eenvoudig zelf kan maken. We ontdekken de bewegingstas spelenderwijs. We gaan veel doen en bewegen deze dag.op het einde van de dag krijg je de lijst met voorwerpen uit de demokoffer mee en kan je eenvoudig zelf alle opdrachtkaarten maken. je kan de hele dag door zelf aan de slag met de demobewegingskoffer (uitgebreide versie van de bewegingstas van de lesgever) in bewegingshoeken, -tussendoortjes, een opdrachtenparcours …We leren je ook de motoriek van kleuters goed te observeren en na te gaan wat ze bijwinnen door het oefenen met de bewegingstas. elke oefening die we doen is gekoppeld aan de decretale ontwikkelingsdoelen bewegingsopvoeding en van daaruit kan je meteen nagaan welk ontwikkelings- of leerplandoel er geoefend wordt in eender welk net.

Met de bewegingstas meer bewegen in de kleuterklas

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs vanaf 4 jaar en leraren lager onderwijs 1ste leerjaar, ook voor begeleiders uit de kinderopvang (of buitenschoolse opvang) en opvoeders

InhoudBenieuwd hoe je de inhoud van de kriebelkoffer (van Bodymap) kan inzetten in de klas? Hoe je rust kan brengen en op die manier ook de sfeer kan verbeteren? Hoe je door onderlinge aanraakspelletjes pesten kan verminderen? ontspannen kinderen voelen zich gelukkiger en bewegen zich daardoor gemakkelijker in een groep. Dit verbetert de leerprestaties en vermindert het pestgedrag onder klasgenoten. zouden we dat niet allemaal willen?Het is bewezen dat oxcytocine, ook wel het knuffelhormoon genoemd, vrijkomt bij positief onderling contact. een rijk aanbod aan ontspannings- en onderlinge kinderrelaxatietechnieken zal dat hormoon vrijmaken bij de kinderen.

Wekelijks of tweewekelijks toepassen van deze aangename technieken zal duidelijk merkbaar, voelbaar worden in de klas.

tijdens deze workshop gaan we zelf aan de slag met de kriebelkoffer en je zal zien (en voelen) dat de inhouden meteen inzetbaar zijn binnen de klaspraktijk. ook krijg je tips hoe je de inhoud van de koffer kan integreren binnen een thema.

Leiding greet mussels, kindercoach (tkleingeluk.be), rijke ervaring in kleuter- en lager onderwijs, kinderyogadocent, Bodymaptrainer




Ontspanning in de klas door middel van de kriebelkoffer!

module 32

module 33

module 34

Donche 2016-2017 | 23


LeidingChantal Bols gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dansen yogastudio ‘Wannadance!?’ (wannadance.be). ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.



Bijdrage€ 45; koffie en syllabus inbegrepen

Voorzie sportieve kledij en indoorsportschoenen

Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit kinderopvang en opvoeders

InhoudVanuit haar ervaring in het onderwijs, haar kennis en ervaring als yoga-/dansdocente en eutoniepedagoog, werkte zij een praktijk-gerichte vorming uit. jonge kinderen moeten zich steeds meer concentreren en worden overladen met prikkels. De tussendoortjes reiken hen hulpmiddelen aan om zich te focussen in de hoeveelheid aan informatie. De tussendoortjes zijn erop gericht om via korte spelmomenten de aandacht van de kinderen opnieuw te wekken of om hen tot rust te brengen. De tussendoortjes kunnen gebruikt worden in de klaspraktijk, maar evenzeer in de kinderopvang.na afloop ontvang je een syllabus met een korte weergave van alle tussendoortjes.

Ontspannings- en bewegingstussendoortjes in de kleuterklas

Kinderyoga in de kleuterklas, een kennismaking

LeidingChantal Bols gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans-en yogastudio ‘Wannadance!?’ (wannadance.be). ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.




Voorzie gemakkelijk zittende kledij, we werken op sokken of blote voeten. Breng een matje en/of handdoek mee + een deken en eventueel een kussen voor eigen comfort.

Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang of buitenschoolse opvang en opvoeders

InhoudVanuit haar ervaring in het onderwijs, haar kennis en ervaring als yoga-/dansdocente en eutoniepedagoog, werkte Chantal een praktijkgerichte vorming uit. eenvoudige spelen ontspanningsmomenten met de daarbij horende inzichten en methodieken worden aangereikt, die direct toepasbaar zijn in de (klas)praktijk, maar evenzeer in de kinderopvang. alle momenten zijn erop gericht om tot rust te komen en zelfbewuster te worden.in de praktijkgerichte workshop kan je al deze ontspanningsvormen ook zelf ervaren. met de geleerde technieken kunnen de kleuters zichzelf tot rust brengen, zichzelf focussen en zich zekerder voelen in hun kunnen en manier van aanwezig zijn. Dit kan eenvoudig toe-gepast worden en is bovenal bruikbaar op eender welk moment. tussendoor is er de kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!na afloop ontvang je een syllabus met een korte weergave van alle ontspanningsmomenten.

Zumbatomic voor kleuters

OpmerkingDeze workshop is een kennismakingssessie, zodat deel-nemers een introductie kunnen aanbieden in hun lessen bewegingsopvoeding voor kleuters. je bent hierna dus niet gecertificeerd om zelf zumba te onderrichten!

LeidingChantal Bols gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dansen yogastudio ‘Wannadance!?’ (wannadance.be). ze volgde de opleiding tot eutonie pedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.




Voorzie sportieve kledij en indoorsportschoenen.

Ook aanbevolen voor leraren bewegingsopvoeding bij kleuters

Inhoudsinds de komst van zumba is er ook een speciaal ontworpen programma voor jonge kinderen: zumBatomiC. De lesgever werkte speciaal voor de doelgroep kleuters een aanbod uit dat haalbaar is voor kleuters vanaf 3 jaar. in een praktijkgerichte sessie krijg je kanten klare- dans-combinaties met de daarbij horende inzichten en methodieken aangereikt, die direct toepasbaar zijn in de (klas)praktijk tijdens de workshop ervaar je al deze bewegingsvormen ook zelf.je krijgt tips om in de klas een introductie op zumbatomic op een ludieke wijze aan te leren, zodat de kleuters uit jouw doelgroep een dansante en amusante zumbatomic sessie mogen beleven. tussendoor is er kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!na afloop ontvang je alle dansbeschrijvingen, een muziek-cd kan ter plaatste aangekocht worden.

module 35

module 36

module 37

24 | Donche 2016-2017


tussendoor is er kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!je ontvangt een uitgeschreven neerslag en je kan via de website van de nascholer filmbeelden bekijken om de danscombinaties verder in te oefenen.

LeidingChantal Bols gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans-en yogastudio ‘Wannadance!?’ (wannadance.be). ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.





Ook aanbevolen voor leraren bewegingsopvoeding in kleuter- en lager onderwijs 1ste graad

Inhoudin een praktijkgerichte sessie onderga je zelf hoe een les kleuterdans kan opgebouwd worden. Voor elke leeftijdsgroep binnen het kleuteronderwijs krijg je een kant-en-klare danscombinatie i.f.v. het schoolfeest. na deze nascholing kan je deze direct aanleren aan de doelgroep. Bij elke combinatie worden suggesties gegeven voor thema’s die linken aan de dans. Vanuit haar rijke ervaring als klasleraar, dans-en zumbadocente, geeft Chantal je tips om de danscombinaties op een ludieke wijze aan te leren, zodat de kleuters uit jouw doelgroep een dansante en amusante sessie mogen beleven. Chantal leert je:

• kennismaken met ritmegevoel, coördinatie en plezierbeleving• ervaren hoe je aangepast op niveau van de kinderen de

oefenstof kan aanreiken• ervaren, inoefenen en herhalen van elke dans in het pro-

gramma• tips & tricks om een les amusant en dansant te maken

zij werkt als zelfstandige dansen yogadocente dagelijks met kinderen en kan je ruim voldoende aanwijzingen meegeven om het voor jouw doelgroep haalbaar te maken.

Schoolfeestdansen met kleuters

Doelgroep: voor leraren kleuteronderwijs (ook van de jongste peuters) Ook voor begeleiders uit de kinder- of buitenschoolse opvang en opvoeders

Inhoudtijdens deze vorming leren we verschillende soorten speeldeeg maken waarmee de kinderen plezier kunnen hebben, vaardigheden kunnen ontwikkelen en interessante speel- en leerervaringen kunnen beleven. De recepten zijn echt bruikbaar in de klas en zijn snel en makkelijk te maken volgens het niet-koken-principe.kinderen zijn gevoelig, ze leren de wereld ontdekken en hun vaardigheden ontwikkelen met hun zintuigen: ruiken, voelen, proeven, horen, kijken. We geven deze vaardigheden extra aandacht doorheen de activiteiten om de zintuigen van de kinderen optimaal te prikkelen.sommige activiteiten worden uitgelegd zodat jullie er in de klas mee aan de slag kunnen, maar voor de meeste activiteiten steken we tijdens deze vormingen zelf de handen uit de mouwen. zo ondervind je zelf hoe leuk het is om het deeg te maken, te gebruiken, te voelen en ga je naar huis met een heleboel praktijkervaring. als naslagwerk krijg je al de recepten mee, de oefeningen voor de tactiele vaardigheden, een blik op kunst en de muzische doelen.

Zelf meebrengen schort, plastieken kom, houten lepel, gewone lepel, maatbeker, keukenweegschaal en een doos om de gemaakte werken in mee te nemen.

Leiding inge Vanhoof is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag met jullie deelt. zij leidt een eigen atelier Bazarts (bazarts.be). ze volgde een opleiding tot muzocoach en verdiepte zich in het muzische met als vakgebied ‘beeld’. zij helpt jou te differentiëren naar alle leeftijden en niveaus.

Datum donderdag 10 november 2016, van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 95; syllabus en gebruikte materialen, koffie en lunch inbegrepen

Speeldegen voor peuters en kleuters!

Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang of buitenschoolse opvang en opvoeders

Inhoudpeuters zijn – wanneer ze niet slapen of ziek zijn – vanuit zichzelf constant in beweging. Bewegen heeft een positieve invloed op de algemene ontwikkeling van kinderen. een leuke manier om het bewegen te stimuleren, is dans. Dansactiviteiten kunnen bovendien zowel binnen als buiten plaatsvinden.een vorming voor kinderbegeleidsters die zich willen verplaatsen in de fantasierijke leefwereld van peuters.er worden kant en klare dansmomenten of danscombinaties aangereikt, die haalbaar zijn voor peuters. Vertrekkende vanuit een verhaal, thema of expressiemoment. Daarbovenop krijg je tips om alles amusant over te brengen.

Leiding Chantal Bols gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dansen yogastudio ‘Wannadance!?’ (wannadance.be). ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.

Datum woensdag 19 oktober 2016, van 14u00 tot 17u00




Dansen, ritme en muziek voor peuters

module 39

module 40

module 38

Donche 2016-2017 | 25


Zelf meebrengenschort, schaar, een grote tas voor de gemaakte werkjes.

Leidinginge Vanhoof is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag met jullie deelt. zij leidt een eigen atelier Bazarts (bazarts.be). ze volgde een opleiding tot muzocoach en verdiepte zich in het muzische met als vakgebied ‘beeld’. zij helpt jou te differentiëren naar alle leeftijden en niveaus.



Bijdrage€ 95; syllabus en gebruikte materialen, koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs (ook van de jongste peuters) Ook voor begeleiders uit de kinder- of buitenschoolse opvang en opvoeders

Inhoudmoderne kunst te moeilijk voor peuters? Helemaal niet! in deze navorming vertrekken we van moderne kunstenaars die ons de weg tonen naar originaliteit en durf. met die inspiratie krijg je de kans om te experimenteren op het gebied van tekenen, schilderen en boetseren. We gebruiken hiervoor een combinatie van materialen die je al in de klas hebt, alledaagse producten en goedkope alternatieven.eerst bekijken we in het kort wie de kunstenaars zijn en wat hun werk inhoudt. Daarna gaan we zelf aan de slag door onze eigen weg te zoeken in de creativiteit. in alle activiteiten die volgen zal je opnieuw verwondering ervaren. Daardoor is deze vorming niet alleen kunstzinnig, maar ook plezierig.alle activiteiten zijn een ontdekking van de beeldende doelen rond vorm, lijn, kleur, ruimte … Daarnaast kijken we ook naar hoe je kunt beschouwen en hoe je de kunstwerken van de peuters origineel kunt presenteren. Deze vorming is gebaseerd op het naslagwerk van Caroline Boudry in ‘gepeuter’ en ‘ontvlambare vingers’. je krijgt: een syllabus met nieuwe inspiratie, praktische ideeën om te experimenteren met gekende materialen en een heleboel plezierige probeersels die je als lesvoorbereiding kunt gebruiken.

Peuters en moderne kunst: een topcombinatie!

Klei? Niet vies, wel fun!

Zelf meebrengenschort en schoendoos om gemaakte werkjes mee te nemen





Doelgroep: leraren kleuteronderwijs vanaf 4 jaar en leraren lager onderwijs 1ste leerjaar, ook voor begeleiders uit de kinder- of buitenschoolse opvang en opvoeders

InhoudWitte of gekleurde zelfhardende klei, silk Clay, piepschuimklei of Foam Clay … gemakkelijke en toffe materialen om schitterend 3D-vormwerk mee te maken. Hoe laat je kleine kinderen gemakkelijk klei bewerken en werkstukken opbouwen? en: hoe houd je het goedkoop? in deze workshop zetten we de handen in de klei. We vergelijken natuur- en andere kleisoorten en leren ze kennen. je ontdekt nieuwe technieken die klei bewerken prettig en eenvoudig maken. en je leert hoe je een concrete opdracht opstelt om je doelen te behalen én resultaten te krijgen. een toffe cursus met de focus op vorm en textuur, motorische handelingen en … fun! toepasbaar op vele thema’s zoals sinterklaas, moeder-, en vaderdag, pasen, dieren. als naslagwerk krijg je een stappenplan met lesvoorbereidingstips om rond de leerdoelen 3D, vorm en textuur, motorische handelingen te werken.

Ook voor begeleiders uit de kinder- of buitenschoolse opvang en opvoeders

Inhoudin deze sessie bestuderen we 10 nieuwe kleuterliedjes. Liedjes over een clown, een ezeltje, vogeltjes in bad, de sneeuwman, een luchtballon, een bakfiets … kleine eenvoudige thema’s die elke kleuter beroeren.We beluisteren de liedjes en gaan op zoek naar mooie muzische activiteiten die je met de liedjes kan uitwerken: beeld , drama, media, muziek, bewegen … ook andere leergebieden kunnen aan bod komen …

De liedjes werden speciaal voor kleuters gemaakt. een heel praktische sessie met veel tips en met veel ideeën die uit de groep aanwezigen worden gehaald. tip! een cd met de liedjes en de instrumentale begeleiding is verkrijgbaar voor wie de sessie volgt.

Leiding Hans schmidt, rijke ervaring als pedagogisch begeleider oVsg - muzische vorming en vreemdetaleninitiatie




Liedjes voor Rozanneke

module 41

module 42

module 43

26 | Donche 2016-2017

leraren kleuter- en lager onderwijs

Donche 2016-2017 | 27

Van kloof naar brug tussen kleuterschool en 1ste leerjaar


Inhoudin deze navorming kijken we naar ontwikkelingsdoelen en leerplannen. Waar het eerste eindigt, begint niet altijd het andere! Het gevolg is dat voor heel wat kinderen de overgang van kleuter naar lager een te grote sprong is. De sprong is vaak nog groter dan de afstand tussen de kleuterklassen en de klaslokalen lager onderwijs. Wat moeten kleuters echt kunnen om klaar te zijn voor de aanvang van het eerste leerjaar? Wat kunnen we ontwikkelingsgericht van kinderen van 5 en 6 jaar verwachten? en wat (nog) niet? Wat met de knelpunten in de ontwikkeling? De achteruitgang van de fijne motoriek bij kleuters? Wat zijn de gevolgen van het ipad- en tablettijdperk?samen gaan we op zoek naar wat kleuters écht als basis nodig hebben en denken we na over een op essentiële ontwikkelingsmijlpalen gerichte, officieuze nieuwe brugproef voor kleuters en wat de leerkrachten eerste graad hieraan zouden kunnen hebben. je krijgt enkele concrete opdrachten mee die je direct zicht geven op de beginsituatie van de leerplandoelen. Het is een studiedag in dialoog met elkaar en veel leren van elkaar om kleuterteams en lagereschoolteams dichter bij elkaar te brengen. Deze navorming is speciaal bedoeld voor leerkrachten van de kleuterklassen en de eerste graad en levert je school nog veel

meer op als een kleuterleerkracht en een leerkracht eerste graad samen naar de navorming komen vanuit jouw school. Dit is geen verplichting maar wel een absolute aanrader voor je team. Directies en zorgleerkrachten zijn ook van harte welkom.Met de mogelijkheid een begeleidende cd met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org.

LeidingWendy peerlings is psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs en auteur; deskundige op vlak van leer- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen.

Data donderdag 22 september 2016 van 9u00 tot 15u30herhaling: donderdag 29 september 2016 van 9u00 tot 15u30




InhoudWie aan leerkrachten vraagt hoe ze kijken naar kinderen in kansarmoede krijgt als antwoord vooral structurele kenmerken van kansarmoede te horen: financiële tekorten, voedseltekort, bedreiging van de gezondheid en de veiligheid …Wie luistert naar de verhalen van kansarmen over hoe zij hun basisschool hebben ervaren, krijgt een andere kant te horen: stress, cognitieve dysfuncties, een verstoorde identiteitsontwikkeling … Deze nascholing vertrekt vanuit de verhalen van mensen in kansarmoede en zoekt van daaruit naar oplossingen om beter tegemoet te komen aan de ontwikkelingsbehoeften van kinderen uit deze doelgroep. als leerkracht kan je immers wel degelijk een verschil maken. Benieuwd naar hoe je dit kan doen? schrijf je dan nu in!

Leidingalbert janssens is onderwijzer met praktijkervaring in het gewone basisonderwijs, in type 3 (kinderen met ernstige sociaal/emotionele problemen), in het Buso oV3 (jongeren met ernstige sociaal/emotionele problemen) en in de lerarenopleiding (uCLL).trainer van Feuerstein, Haywood en greenberg (cognitieve ontwikkeling) en van Cuvelier (sociale vaardigheden). momenteel is hij videocoach in ‘risicoscholen’ en onderzoeker met als thema ‘basisonderwijs voor kinderen in kansarmoede’. geeft voordrachten en workshops in binnen- en buitenland en is auteur van verschillende boeken en artikels.

Datum vrijdag 17 maart 2017 van 9u00 tot 15u30



Basisonderwijs geven aan kinderen in kansarmoede

hoe we leer- en ontwikkelingsproblemen kunnen herkennen, opsporen, aanpakken en milderen. Daarna staan we stil bij de factoren die het te voorbarig plakken van etiketten op kinderen in de hand werken. er zitten heel wat remediëringstips verweven in deze studiedag.


Datum dinsdag 20 september 2016 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 105; syllabus (inclusief boek: ‘normale kinderen, ze bestaan nog’ t.w.v. € 19,99), koffie en lunch inbegrepen


Inhoudsteeds vaker worden we in de klas geconfronteerd met kinderen met etiketten. Het lijkt de normaalste zaak van de wereld dat er in elke klas kinderen zitten met een leer- of ontwikkelingsstoornis, maar niets is minder waar! niet alle kinderen die een label van een stoornis hebben, hebben de bijhorende stoornis ook effectief. We verkennen stiCorDi-maatregelen op maat van het individuele kind en de criteria om tot een vaststelling van een stoornis te komen, zullen eveneens aan bod komen. je leert kritisch maar ondersteunend te kijken naar kinderen met leer-, opvoedings- en ontwikkelingsmoeilijkheden. in deze studiedag staan we vanuit een positief geloof in de kracht die in kinderen zit om hun problemen te overwinnen, stil bij het fenomeen van over-etikettering van kinderen. je krijgt tegelijk heel wat handvatten mee om als leerkracht zorg te bieden in de klas zonder te denken in diagnostische termen. We verkennen

Zorg bieden zonder etikettenkijken naar kinderen met moeilijkheden en het m-decreet

zorg/geLijke onDerWijskansen

module 45

module 44

module 46

28 | Donche 2016-2017

Doelgroep: voor leraren kleuter- (5 jarigen) en lager onderwijs (onder bouw), zorgbegeleiders ...

InhoudWist je dat 5 tot 15 % van de kinderen uit je klas hooggevoelig is? Dat is best veel. Hoe kan je als leerkracht tegemoet komen aan de (leer-)behoeften van deze kinderen? Wat zijn de basisvoorwaarden zodat ook deze kinderen tot leren komen en hun talenten kunnen ontwikkelen ? Hoe hou je het stressniveau in de klas laag en wat kan je doen als je toch te maken krijgt met overprikkeling?We schetsen een theoretisch kader, je maakt kennis met voorbeelden uit de praktijk. graag geef ik je heel wat tips mee die van toepassing kunnen zijn in je klaspraktijk.

Doelgroep: voor leraren kleuter- (5 jarigen) en lager onderwijs (onderbouw), zorgbegeleiders ...

Inhoudtijdens de basismodule maakte je kennis met hooggevoelige kinderen. je kreeg heel wat achtergrondinformatie en tips om mee aan de slag te gaan. in deze verdiepingsdag gaan we dieper in op jullie ervaringen. We leren van elkaar en wisselen onderling tips en ideeën uit. Dit alles zullen we aanvullen met verdiepende achtergronden en praktijkvoorbeelden. Daarnaast bekijken we ook:

• de communicatie naar ouders toe• hoe we hooggevoelige kinderen hun grenzen leren

aangeven• tips voor een liefdevolle sfeer waarin ieder kind zichzelf

mag zijn• wat jouw attitude als leerkracht kan betekenen voor een

gelukkige klas

Leidinggreet mussels, kindercoach (tkleingeluk.be), rijke ervaring in kleuter- en lager onderwijs, kinderyogadocent, Bodymaptrainer



Bijdrage€ 45; syllabus en koffie inbegrepen





Omgaan met hoogsensitieve kinderen: een introductie

Omgaan met hooggevoelige kinderen: verdieping

Doelgroep: leraren kleuter- en lager onderwijs 1ste graad, zorgbegeleiders en directeuren

Inhoudmet deze vorming kies je ervoor jonge kinderen ‘spelend en bewegend’ te begeleiden naar vaardige leerders en probleemoplossers, onder het motto: “Friemelen om te focussen.een goede werkhouding is meer dan alleen een goede concentratie. ook lichamelijke factoren, alertheid en motivatie hebben invloed. Werkhouding is namelijk een optelsom van processen op verschillende niveaus in ons lichaam. een te veel (of misschien wel te weinig) besproken onderdeel binnen schoolrijpheid is de pengreep: wat kan en wat mag je aanbieden om niet voorbij te gaan aan de naaste ontwikkeling en wat hebben concentratie en pengreep met elkaar gemeen?Hele generaties kinderen zijn vanaf zeer jonge leeftijd opgevoed met het idee dat je het best iets kan leren als je stilzit, met je armen over elkaar, je voeten op de grond en recht naar voren kijkend. maar stilzitten stimuleert vaak andere visueel-motorische reacties, namelijk het op zoek gaan naar interessante(re) gebeurtenissen (plagen, friemelen, wiebelen, prutsen …) waardoor kinderen overkomen als afgeleid en rusteloos. onderzoek wijst echter uit dat jonge kinderen informatie juist beter verwerken door beweging.Het is perfect in je dagelijkse klaspraktijk te integreren om jonge kinderen te stimuleren tot rustige, stille, omgevingsvriendelijke bewegingen, die enerzijds de concentratie bevorderen en anderzijds ten goede komt aan de fijn-motorische vaardigheden waaronder de pengreep.

Vele vragen en andere noden rond schoolrijpheid en werkhouding versus pengreep worden duidelijk via een powerpointpresentatie met diareportage rechtstreeks vanuit de klaspraktijk.je maakt kennis met de methode “werk aan werkhouding” (vanaf eerste kleuterklas met overgang naar het eerste leerjaar) en met didactisch (spel)materiaal waarmee je onmiddellijk aan de slag kan (o.a. materialen die eenvoudig zelf te maken zijn).je leert ook het gebruik van een effectenmeter en een observatiefiche kennen.


Datummaandag 21 november 2016 van 9u00 tot 16u00



Schoolrijpheid en werkhouding versus pengreep


module 48

module 48 bis

module 47

Donche 2016-2017 | 29

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs, leraren lager onderwijs 1ste graad, zorgbegeleiders en directeuren

InhoudDe hoogbegaafdheid op zich is meestal niet zo’n probleem, wel de manier waarop de omgeving ermee omgaat. Het zelfbeeld kan schade oplopen zoals gedragsproblemen, teruggetrokken gedrag, faalangst... Bij hoogbegaafde kinderen is een gezond zelfbeeld soms een probleem. naar school gaan is vaak een teleurstelling. in hun ogen wordt er alleen maar gespeeld dus merken ze snel dat ze “anders” zijn dan de klasgenootjes: verschillen in kennis, andere interesses, ander taalgebruik, andere grapjes, het stellen van een heel ander soort vragen ...een hoogbegaafd kind (kind met ontwikkelingsvoorsprong) kan door deze verschillen onbedoelde negatieve feedback krijgen op zijn gedrag: “ik snap jou nooit”, “Wat praat je ingewikkeld”, “jij wilt het altijd anders”... je kan echter pas in contact komen met anderen als er een gezamenlijke interesse is, eenzelfde manier van denken, als er herkenning is.Leer omgaan met de emotionele moeilijk- (of is het mogelijk-) heden van een kind met ontwikkelingsvoorsprong door te weten te komen wat er eigenlijk aan de hand is.

maak kennis met ontwikkelingsvoorsprong (hoogbegaafdheid bij jonge kinderen), versnellen, kangoeroewerking, iQ-testing & signaleringslijsten. maak kennis met spelmateriaal, puzzels, sudoku’s, codes kraken, beginnende geletterdheid, beginnende gecijferdheid, proefjes doen ... waaronder heel wat materialen die eenvoudig zelf te maken zijn.


Datum donderdag 19 januari 2017 van 9u00 tot 16u00



Ontwikkelingsvoorsprong bij jonge kinderenDe knappe koppies komen er vanzelf wel ... maar niets is minder waar !?!

Vind een antwoord op tal van vragen: • Hoe wordt de wereld ervaren als je in beelden denkt?• Wat zijn sterktes en wat zijn zwaktes?• Waarom worden deze kinderen vaak niet begrepen?• …

naast inzicht en begrip krijg je een heleboel leertips, te gebruiken op school en door de beelddenker zelf. je leert ook hoe je de linker- en rechterhersenhelft beter laat samenwerken.er is ook een materialenronde voorzien.


Datum woensdag 21 september 2016 van 9u00 tot 12u30



Doelgroep: leraren kleuter- (5-jarigen) en lager onderwijs, zorgbegeleiders, directeuren en opvoeders

InhoudVerbeeldingskracht is belangrijker dan kennis! (A. Einstein)een grote groep ondergewaardeerde leerlingen heeft juist een bij zondere gave: het zijn beelddenkers! zij denken niet in woorden maar in beelden. Vaak hebben zij een leerachterstand of denkt men aan dyslexie.Beelddenken is een andere, non-verbale manier van denken. Het plaatst zich tegenover taaldenken (of woorddenken). terwijl een taaldenker 2 à 3 woorden per seconde verwerkt moet een beeld-denker 32 beelden per seconde verwerken, met een chaotisch hoofd tot gevolg. een beelddenker denkt primair in beelden, d.w.z. met de rechterhersenhelft. Hij kan echter wel leren om zijn linker-hersenhelft te gebruiken, al zal het nooit zijn eerste natuur worden, net zoals een taaldenker ook kan leren om creatief te zijn en beter met beelden om te gaan. Het onderwijs sluit jammer genoeg on-voldoende aan bij alle denkwijzen omdat slechts een kleine groep (5%) visueel leert. in de klas wordt de beelddenker zoveel mogelijk als een gewone leerling beschouwd, mits rekening te houden met een aantal punten die hun manier van leren ten goede komt.

Kijk en luister naar beelddenkers

Alle kinderen worden sterren als we ze laten stralen!

Inhoudals leerkracht trachten we dagelijks het beste uit onze kinderen naar boven te halen. Het welbevinden en geluk van onze kinderen staat voorop. een mooie uitdaging! Wist je dat kinderen nog meer gaan ontdekken en leren wanneer we leerinhouden aanbieden in een talentvolle omgeving? een omgeving waarin de talenten van onze kinderen dagdagelijks in actie mogen treden? een omgeving waar de focus ligt op wat al wél goed gaat …in de eerste dag van deze navorming gaan we op zoek naar wat talent eigenlijk is. Wat is het verschil tussen talent en vaardigheden? Want het is veel meer dan: “ik kan goed rekenen!”. Verder gaan we aan de slag rond je eigen talenten, je eigen authenticiteit als leerkracht. Want wanneer jij als leerkracht heel bewust dagelijks in je klas werkt vanuit je eigen talenten, ga je ervaren wat dit met jou doet. ook voor de kinderen is het een feest in de klas te zitten bij een juf of meester die talentgedreven werkt!

in de tweede dag geven we tips en tools om, via de basisprincipes van appreciative inquiry of waarderend onderzoek, anders naar kinderen te kijken, met name door een talentenbril. Heel praktijkgericht gaan we werken met methodieken die je in de klaspraktijk kan inzetten om met kinderen te werken rond talenten. op die manier kan je alle sterren in je klas laten stralen!


Data sessie 1: woensdag 15 maart 2016 sessie 2: woensdag 19 april 2016, telkens van 9u00 tot 12u00


Bijdrage € 45 per sessie; syllabus en koffie inbegrepen


module 49

module 50

module 51

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet: Talent!

30 | Donche 2016-2017

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “smartgames” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v.Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org.


Datumdonderdag 10 november 2016 van 9u00 tot 15u30




Inhoudin deze nascholing leer je het denken van kinderen analyseren en ontdekken wat er allemaal aan denkvaardigheden bij leren en smartgames komt kijken. We laten je kennismaken met heel veel denkspellen en smartgames. We stellen ook registratiemogelijkheden en antwoordformulieren voor waarmee je het gebruik van dergelijke spellen in de klas in concrete leerdoelen en evaluaties kan omzetten. omdat spelen op zich af en toe ook wel kan, maar we toch vooral bezig zijn met het bereiken van leer-, remediërings- en therapiedoelen leer je in deze studiedag hoe je praktisch met deze spellen aan de slag kan gaan. We helpen je om de juiste leerdoelen bij de spellen te ontdekken. je kan deze dag een echte speel- en leerdag noemen. Bij deze studiedag krijgt u werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de presentatie. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo campus kan u de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.

Denkvaardigheden en planmatig werken stimuleren met Smartgames

Wegens groot success en de vele vragen ernaar terug in het aanbod opgenomen.Het boek stresskids uit 2008 is nog te krijgen als e-book en als print-on-demand bij uitgeverij Lannoo.

LeidingWendy peerlings is psychomotorisch therapeut leraar lager onderwijs en auteur; deskundige op vlak van leer- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen.

Datumdonderdag 15 december 2016, van 9u00 tot 15u30




Inhoudin 2008 verscheen stresskids als boek bij Lannoo. intussen is er heel wat meer onderzoek gedaan naar de relatie tussen het leervermogen van kinderen en de nefaste invloed hierop van stress. in deze navorming neemt auteur Wendy peerlings je mee op haar verdere zoektocht naar de invloed van stress op het leren en ontwikkelen van kinderen. Vanuit de evolutie van werking van onze hersenen, bekijken we wat er gebeurt met stressgevoelige kinderen.in aanloop van het vernieuwde boek stresskids krijg je de nieuwe inzichten op een rijtje. We staan ook stil bij de relatie tussen leren en gedrag en geven je heel wat bewegingstussendoortjes, tips en oefeningen mee om het leervermogen van kinderen weer naar boven te halen en de stress te laten dalen. je leert stress bij kinderen te herkennen en te plaatsen om van daaruit via kleine interventies aan stressreductie te kunnen gaan werken. als het nieuwe boek (herwerking en uitbreiding van stresskids) dan in de handel ligt, ben jij degene die al kan zeggen: “ik houd al een hele tijd rekening met het stressmechanisme, tot groot succes van de kinderen en mezelf!”.

Stresskidsinzichten in hoe stress het leervermogen van kinderen beïnvloedt


module 52

module 53

Donche 2016-2017 | 31

in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo campus kan u de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “visuomotoriek” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org.


Datumdonderdag 26 januari 2017 van 9u00 tot 15u30




Inhoudin het onderwijs komen we veel kinderen tegen die problemen hebben met het samenspel tussen wat ze zien en wat ze met hun handen kunnen doen: de zogenaamde visuomotorische problemen. Denk maar eens aan schrijfmotoriek, ruimtelijke oriëntatie, visuele waarneming, ruimtelijk redeneren en al die schoolvakken waarin deze taken op de voorgrond staan: begrijpend lezen, meetkunde, vraagstukken, aardrijkskunde, knutselen, schrijven .... Veel kinderen die hier problemen mee hebben, hebben moeite met één of meerdere van deze factoren: visuele waarneming, fijn motorische sturing, organiseren en/of redeneren.in deze nascholing staan we stil bij de volgende onderwerpen:

• Wat speelt er allemaal mee in de visuele waarneming? Hoe leer je kinderen beter waar te nemen?

• Wat heeft visuele waarneming met je geheugen te maken?

• Fijn motorische differentiatie: wat is dat?• Het redeneren en organiseren van kinderen: wat kan er

mislopen?• tekenen, schrijven, bouwen, puzzelen ...

We leren je gericht observeren. Daarna staan we stil bij allerlei schoolse taken waarin visuomotoriek nodig is.Bij deze studiedag krijgt u werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de presentatie.

Omgaan met visueel-ruimtelijke en visuomotorische problemen

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “lateralisatie” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org.





Doelgroep: leraren kleuter- en lager onderwijs 1ste graad. Ook voor zorgbegeleiders en therapeuten

InhoudLateralisatie is een begrip waar vaak over wordt gesproken, vooral als het kind geen duidelijke handvoorkeur heeft of hardnekkige omkeringen maakt in het lezen en schrijven. toch is het een begrip dat in het werkveld op veel verwarring stoot. Wat is dat eigenlijk ‘lateralisatie’ en hoe komt het tot ontwikkeling? Welke deelaspecten zitten er in? en welke observaties kunnen we maken om na te gaan of het kind nog in de verwachte lijn ontwikkelt? in deze nascholing gaan we op zoek naar hoe lateralisatie zich ontwikkelt (grootmotorisch, fijnmotorisch, ruimtelijk-visueel en cognitief zoals in het rekenen en lezen) en leer je hoe je praktisch op die ontwikkeling kan inspelen als begeleider. er worden heel duidelijke linken gelegd naar o.a. wiskunde, schrijven, lezen, de fijnmotorische en de coördinatieontwikkeling. in het theoretische deel bestuderen we de ontwikkelingslijnen voor lateralisatie. je zal verbaasd zijn hoeveel ‘problemen’ die we in de praktijk tegenkomen hiermee te maken hebben. De volgende onderwerpen komen in hun ontwikkelingsaspect en in bijhorende remediëringsmogelijkheden aan bod: Wat als de handvoorkeur niet zichtbaar is? Wat als het kind de lichaamsmiddenlijn niet kruist of voortdurend van hand wisselt? Wat als het kind voortdurend scheef zit in de klas of op de elleboog op de tafel ‘ligt’? Wat als de gekruiste coördinatie niet wil lukken? Wat als de pengreep laat zien dat de duim niet meedoet? Wat als het kind bij voorkeur van rechts naar links werkt? Wat als het kind omkeringen leest of schrijft? Wat als links en rechts als begrippen maar niet geautomatiseerd worden? Wat als het kind cirkels alleen met de wijzers van de klok mee kan tekenen? We staan ook stil bij verschillende observatie-instrumenten om de lateralisatie van kinderen (van kleuters tot en met het lager onderwijs) te observeren.

Problemen met lateralisatie bij kleuters en jonge kinderen? op weg naar een logische leer-en remediëringslijn met spelmaterialen


module 54

module 55

32 | Donche 2016-2017

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs (4- en 5-jarigen) en leraren lager onderwijs 1ste graad. Ook voor zorgbegeleiders en therapeuten

Inhoudkinderen met schrijfmotorische problemen komen vaker en vaker voor. steeds meer kinderen hebben het moeilijk om vlot, leesbaar en op een energetisch makkelijke manier te leren schrijven. Vanuit deze ervaringen hebben we een nieuwe visie voor het ondersteunen van de schrijfmotorische ontwikkeling op kleuterleeftijd en het aanpakken van schrijfmotorische problemen ontwikkeld. We laten je in deze module kennismaken met een doordachte aanpak en doorlopende leerlijn om kleuters goed voor te bereiden op het leren schrijven in de lagere school. je zal er nadien direct mee aan de slag kunnen in de zorg en in de klaspraktijk.je krijgt heel veel informatie over ontwikkeling, leuke speelse oefeningen en een zicht op wat je kan aanbieden binnen de leerlijnen en doelstellingen grafomotorische voorbereiding. schrijven kan je al voor je letters kan lezen. We laten je ook kennismaken met ‘inventive writing’ en ‘inventive spelling’ als middel om schrijven vlot aan te leren en los te koppelen van het leesonderwijs.We werken met materialen uit ‘van a tot z derdekleuterklas / groep 3’ (averbode). Werk je zelf met een andere methode op school dan is dat geen enkel probleem. ‘Van a tot z’ kan ook los gebruikt worden en als zeer efficiënte remediëringsaanpak. We leren je de kracht ervan kennen.

Bij deze sessie krijg je werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de presentatie.

in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo campus kan je de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing en kan desgewenst ook schoolbegeleiding geven over dit onderwerp.

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “Schrijfmotoriek” extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org





Schrijfmotoriek speels en doordacht aanleren bij kleuters en jonge kinderen

module 56


InhoudDe ontwikkeling van de fijne motoriek kunnen we heel gericht ondersteunen met kosteloos waardevol materiaal.in deze studiedag leer je niet alleen alles over:

• Hoe de fijne motoriek zich ontwikkelt;• Hoe je kan zien of de ontwikkeling vlot loopt;• Hoe je problemen vroegtijdig kan herkennen;• Hoe je een onderscheid kan maken tussen gewone

ontwikkelingsmogelijkheden en echte dyspraxie;• Hoe je zelf, in de klas of therapie, de fijne motoriek kan

testen en in kaart kan brengen;• Hoe je concrete remediëringsdoelen kan stellen;• Hoe je met kosteloos wegwerpmateriaal meer dan 100

oefeningen kan maken en hoe je die in spelvorm kan aanbrengen om kinderen op alle leeftijden zelfstandig te laten oefenen.

je leert speldozen samen te stellen en opdrachtkaarten te maken. je krijgt bij deze sessie ook een lijst van materialen die je zelf bij elkaar moet zoeken zodat je je eigen speldozen kan maken om een hele klas zelfstandig aan de slag te laten gaan.

Bij deze sessie krijg je werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de presentatie.

in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo campus kan je de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “Fijne motoriek” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org





Fijne motoriek zelfstandig en speels remediëren bij kleuters en jonge kinderen


module 57

Donche 2016-2017 | 33


Inhoudruimtelijke oriëntatie is een begrip waar vaak over wordt gesproken, maar dat minder eenvoudig in ontwikkelingslijnen te vatten is. in deze sessie gaan we op zoek naar hoe ruimtelijke oriëntatie zich ontwikkelt bij kleuters en hoe we praktisch op die ontwikkeling kunnen inspelen als begeleiders. er worden heel duidelijke linken gelegd naar o.a. het lichaamsschema en de cognitieve ontwikkeling.We doen dit door na te denken over materialen die jij in je klas hebt. je mag één of twee (of meer) soorten ruimtelijk materiaal meebrengen naar de nascholing waarmee we aan de slag gaan om te kijken wat er nog allemaal mee te leren valt voor de kleuters en hoe je dat kan aanpakken.in het theoretische deel bestuderen we de ontwikkelingslijnen voor ruimtelijke oriëntatie. De theorie wordt luchtig gemaakt door haar direct te linken aan praktische proefjes die je met kinderen kan doen en die je onmiddellijk zicht geven op de ontwikkeling van de verschillende vaardigheden binnen de ruimtelijke oriëntatie. Voorkennis hiervan is niet nodig. We staan stil bij verschillende observatie-instrumenten om de ruimtelijke oriëntatievaardigheden van kleuters in kaart te brengen. zo bestuderen we het bekende programma van Van kuyk (Cito ruimtelijke oriëntatie) maar ook de minder bekende proefnemingen als die van piaget, opbouw van raamfiguren … die je eenvoudig zelf ook kan uitvoeren en die een heel mooi licht kunnen werpen op de ontwikkeling van de ruimtelijke oriëntatie van het kind. ook kindertekeningen kunnen een licht werpen op deze ontwikkeling. We leren je er met andere ogen naar te kijken en de ontwikkelingsaspecten duidelijk te benoemen.

Bij deze studiedag krijg je werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de presentatie.


Met de mogelijkheid een begeleidende cd “ruimtelijke oriëntatie” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org.

LeidingWendy peerlings is psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs; deskundige op vlak van leer- en ontwikkelings-problemen bij kinderen

Datumdinsdag 13 december 2016 van 9u00 tot 15u30



Ruimtelijke oriëntatie: meer halen uit de materialen in je klas

na een ruimere kennis rond de neurologische en motorische ontwikkeling van kinderen, gaan we in deel 2 heel veel spelen, oefenvormen en materialen ontdekken die we kunnen aanbieden in de verschillende ontwikkelingsgebieden. meer dan 100 kijkwijzers en nog meer spelvormen worden aangereikt om de kleuters sterk te stimuleren naar schoolrijpheid. ook zal je eigen creatief denkvermogen geprikkeld worden om zelf ontwikkelingsstimulerende spelvormen te ontdekken en uit te werken.na deze workshop heb je heel wat bagage om je kleuters elke dag in beweging te zetten. zowel in de klas, als in de gang, als op de speelplaats als op ... Bijkomend ontdek je “het ontwikkelingslab van Bodymap”. een online ontwikkelingscoach die je dag in dag uit kan raadplegen voor talrijke spelvormen, observaties, tips, vragen enz.je kan alvast meer informatie vinden op ontwikkelingslab.be.

LeidingLiesbeth Verhoeven is motorisch remedial teacher en neurologisch ontwikkelingstherapeute

Datummaandag 13 februari 2017 van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: voor leraren kleuteronderwijs en leraren lager onderwijs eerste leerjaar. Ook voor zorgbegeleiders en therapeuten

Inhoudonze maatschappij is de laatste 20 jaar sterk veranderd. We kennen op heel veel gebieden een fantastische vooruitgang. Het leven wordt ons op verschillende vlakken steeds gemakkelijker gemaakt. maar dit heeft spijtig genoeg ook een keerzijde. onze kinderen groeien nu op in een andere speelcultuur waar spelen en bewegen worden belemmerd door de aanwezigheid van televisie, computer, te weinig speelplekken, te weinig tijd…

Buiten het feit dat spelen en bewegen een basisrecht is van het kind, is het ook een noodzaak om optimaal te kunnen ontwikkelen. kinderen moeten in de echte wereld heel wat bewegingservaringen opdoen om hun zenuwstelsel te kunnen ontwikkelen. Want dit gebeurt helaas niet vanzelf. schrijven, lezen, kunnen stilzitten enz. vraagt een goede rijping van het zenuwstelsel.Het is een noodzaak dat je een zeer stimulerende speel- en leeromgeving kan creëren waarin kinderen optimaal kunnen ontwikkelen. De kennis om de juiste prikkels op de juiste moment aan te bieden is belangrijk in het groeien ontwikkelingsproces van een kind. De ontwikkeling van de zintuigen, een vlot lateralisatieproces, de middellijn kunnen overkruisen... het gebeurt niet altijd vanzelf.De vorming “Belang van beweging voor ontwikkeling van de hersenen” helpt je om kennis en inzicht te verwerven in de ‘specifieke’ ontwikkelingssituatie van elk kind kind en staat bol van de efficiënte tips om direct aan de slag te gaan en resultaat te zien.

Het belang van beweging voor de ontwikkeling van de hersenen


module 58

module 59

34 | Donche 2016-2017

je merkt het, heel veel vragen waarop je hele leuke en praktische antwoorden krijgt.Deze navorming staat ook bol van tips die onmiddellijk toepasbaar zijn in de praktijk.

LeidingLiesbeth Verhoeven is motorisch remedial teacher en neurologisch ontwikkelingstherapeute.




Doelgroep: voor leraren kleuter- en leraren lager onderwijs 1ste leerjaar. Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders kinder opvang en therapeuten.

InhoudDe ontwikkeling van het kinderbrein is enorm fascinerend. recent neurowetenschappelijk onderzoek leert ons veel over het opvoeden van verstandige, gelukkige kinderen. als begeleider van jonge kinderen hebben we hier een heel belangrijke rol!Wist je dat we de taalontwikkeling heel erg kunnen helpen?Wist je dat jongens en meisjes subtiele verschillen vertonen, die we vooral niet mogen uitvergroten?Wist je dat impulscontrole en zelfbeheersing superbelangrijk zijn voor een later gelukkig en succesvol leven?Wist je dat creatief denken en probleemoplossend denken spelenderwijs kan ontwikkeld worden?Wist je dat sociale vaardigheden niet vanzelf komen.. en dat we hier alert moeten coachen?Wist je dat al deze vorige vragen te maken hebben met gelukkig zijn, blijven en worden?

Een reis door het kinderbrein

Bovendien vormt deze eendaagse opleiding een prachtige aanloop naar Brain gym 1.01.ontwikkeld door Cecilia koester, een internationaal erkende ervaringsdeskundige in het werken met kinderen (en volwassenen) met uitdagingen!

LeidingVinciaine schoenmaeckers, erkend instructeur Brain gym, Building Block activities, eigen praktijk als kinesioloog, flow-motion.be, Faculty lid van de educational kinesiology Foundation (Brain gym international)



Bijdrage€ 105; cursusboek t.w.v. € 20, koffie en lunch inbegrepen

Ook voor zorgbegeleiders, directeuren en therapeuten

Wat zijn mijn sterke kanten bij het leren? Waarom loopt het soms mis?

Deze cursus over “Bouwsteen activiteiten” geeft excellente applicaties voor vele mentale en fysieke uitdagingen zoals: autisme, Cerebrale parese, aDD en aDHD, dyslexie, dyscalculie, angelman syndroom, Down syndroom, spraakmoeilijkheden, hersenbeschadigingen, blindheid, doof-

slechthorendheid, gevolgen van beroertes.in deze nascholing komen volgende onderwerpen aan bod:

• 7 Bouwsteen activiteiten, die de integratie van het zenuwstelsel ondersteunen.

• de 3 dimensies van het leren en hun overeenkomstige intelligenties

na deze vorming heb je nieuwe vaardigheden om ‘het leren’ te ondersteunen en ‘prestaties’ te optimaliseren op alle gebieden in het leven. je kan deze tools meteen thuis, op school of in een therapeutische setting toepassen.

Movement Based learning Building Blockseen introductie op de Brain gYm ® 1.01 cursus


module 60

module 61

Donche 2016-2017 | 35

LeidingVinciane schoenmaeckers, kinesiologe en erkend Brain gym instructeur, runt een eigen praktijk (flow-motion.be)

Datumdonderdag 27 april 2017 van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 105; cursusboek t.w.v. € 20, koffie en lunch inbegrepen


InhoudDe kunst van de dubbele doedel is leren houden van het onverwachte en het brein aanmoedigen om op een geïntegreerde manier te functioneren, ons brein te bevrijden van de gewoonteschema’s en van dominanties.ontdek je aangeboren tekenen schildervaardigheden en nieuwe manieren om kleuren, vormen en bewegingen met elkaar te verbinden. Beleef op een aangename manier de natuurlijke spontaniteit van creatieve expressie.Verken de Brain gym® en Vision gym oefeningen, gekoppeld aan het visueel middengebied, gecentraliseerd kijken en een ontspannen gebruik van de ogen. ontdek het werken met je beide handen tegelijk en maak terug aanspraak op je ambidexteriteit (dubbelhandigheid, het gebruik van zowel de linkerzijde als de rechterzijde van ons lichaam).

Whole Brain Learning met Dubbele doedelworkshopVerkennen en ontwikkelen van lateraliteit en dubbelhandigheid

centering (boven/onder) en de focus (voor/achter). We leggen ook de link tussen de 3 dimensies en het brein. Brain gym maakt je niet slimmer! maar Brain gym werkt schitterend om kinderen uit hun stressreactie te halen en hun leerpotentieel naar boven te laten komen. je zal direct met de informatie en de technieken aan de slag kunnen in de klas / zorg.

in deel 2 leer je individueel werken (iemand in balans brengen). je leert het lichaam te integreren in zijn 3 dimensies met de bedoeling de communicatie, de organisatie en het begrip te verbeteren, alsook onze manier van leren in het algemeen. We werken volgens de 5 stappen van een balans. We verkennen ook de spierverificatie / spiertest.

op het einde van de volledige cursus ontvang je een Certificaat van Brain Gym® International voor de cursus Brain gym® 1.01!

Bij de cursus hoort een cursusboek met de uitleg van alle oefeningen en oefenwijzen. Facultatief is er de mogelijkheid om ondersteunende materialen aan te kopen zoals de klasposter met alle oefeningen en een ondersteunende cd met muziek en handige actieplannen.

PraktischWe verwachten een actieve deelname van de deelnemers. Bewegingservaringen zijn daarbij fundamenteel. Loszittende, sportieve kledij is dan ook aangewezen.

LeidingVinciane schoenmaeckers, kinesiologe en erkend Braingym-instructeur, runt een eigen praktijk (flow-motion.be)


InhoudLeren met plezier en zelfvertrouwen - helder geheugen – omgaan met stress - goede coördinatieBrain gym® is een leuke cursus die zich richt op iedereen die zijn leer- en prestatievermogen wenst te verbeteren.

De 4 dagen vormen één geheel dat wordt opgedeeld in 2 delen (elk 2 dagen) en je kan er apart voor inschrijven. Het spreekt voor zich dat je deel 1 gevolgd moet hebben om deel 2 te kunnen doen. je krijgt ook pas een certificaat van Brain gym international als je de 4 dagen hebt gevolgd (en een deelnamebewijs als je deel 1 volgt).

in deel 1 leer je de 26 eenvoudige, maar zeer efficiënte, stress-verlagende oefeningen aan, die gericht zijn op de integratie van lichaam en geest. je kan zelf ervaren hoe simpele bewegingen een groot effect kunnen hebben op je ogen, oren, je houding en beweging en vooral op je stressniveau. ze bereiden ons voor op de fysieke vaardigheden die we nodig hebben om te kunnen lezen, schrijven, organiseren, luisteren en onthouden. kortom we kunnen beter functioneren in verschillende situaties. je leert over de 3 lichaamsdimensies: de lateraliteit (de links/rechts), de

Brain gym ® 1.01 (deel 1 & 2)

Data: dag 1: donderdag 9 februari 2017dag 2: donderdag 23 februari 2017, telkens van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 90 per dag; inclusief cursusboek Brain gym, koffie en lunch inbegrepen

Introductiecursus (deel 1)

Data: dag 3: donderdag 9 maart 2017dag 4: donderdag 23 maart 2017, telkens van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 90 per dag; inclusief het officiële certificaat Brain gym, koffie en lunch inbegrepen

Basiscursus (deel 2)

module 62 en 62 bis

module 62 module 62bis


module 63

36 | Donche 2016-2017

Dag 2‘Whole Brain Interactie’: het stimuleren van het unieke potentiaal van elk kind in de klas

• je verwerft inzicht in de verscheidenheid van denkvoorkeuren en communicatiestijlen in je klas.

• je leert concrete technieken om de motivatie van elke denkvoorkeur aan te spreken en effectief te communiceren met elke denkvoorkeur.

• je ervaart de verbanden tussen Whole Brain thinking en leerstijlen op een concrete manier.

• je leert concrete methodes om het unieke potentiaal van elke leerling te stimuleren en te coachen.

• je ervaart concrete methodes om Whole Brain thinking in je klas te stimuleren.

PraktischDe nBi profielen worden voor de training opgemaakt d.m.v. een vragenlijst via het internet. Hiervoor is het nodig dat u een e-mailadres opgeeft waarop u persoonlijk bereikbaar bent.

Leidingtania Draulans, dramadocent en regisseur, voormalig lector agogiek en muzische vorming aan de lerarenopleiding kH kempen – campus Vorselaar; verhuisde in 2006 naar zuid-afrika waar ze zich specialiseerde in Whole Brain thinking. als erkend Whole Brain practitioner ontwikkelde ze een unieke lerarenopleiding in Whole Brain education in zuid-afrika i.s.m. de Belgische ngo Cunina. Daarnaast geeft ze bijscholingen voor leerkrachten en directies. Haar werk als trainer en docent bij Canon Cultuurcel, kunst in zicht, Wisper, mooss, Het paleis en De Warande zijn slechts een greep uit haar rijke ervaring.

Datadag 1: dinsdag 24 januari 2017dag 2: dinsdag 31 januari 2017, telkens van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 90 per dag; syllabus, koffie en lunch inbegrepen (De bijkomende kost voor het opmaken van het nBi-profiel bedraagt 20 euro en wordt cash betaald aan de nascholer op de eerste dag)

Ook voor zorgbegeleiders, directeuren en therapeuten

InhoudHet meest waardevolle geschenk voor elk kind is om begrepen te worden. Daarom is het meest waardevolle geschenk voor jou als leerkracht om elk kind te kunnen begrijpen. Dit ‘kunnen’ en ‘willen’ begrijpen begint bij jouw mindset en jouw denken, dus ‘tussen je twee oren’.We gebruiken slechts een beperkt deel van het potentiaal van onze hersenen en dit percentage wordt bepaald door onze denkvoorkeuren en mindset. onze mindset als leerkracht heeft een directe invloed op de groei van de hersenen van onze leerlingen en op de groei van onze eigen hersenen. om de hersenen van onze kinderen te kunnen laten groeien tot hun volle potentiaal, moeten we beginnen bij onze eigen hersenen.Deze training focust op het oneindige potentiaal van de menselijke hersenen en de unieke invloed van jouw persoonlijke denkvoorkeuren op de leerprocessen van leerlingen in je klas. De training is gebaseerd op het werk van Dr. kobus neethling en de neethling Brain instruments (nBi), een psychometrisch instrument dat de acht denkvoorkeuren in linker- en rechter hemisfeer identificeert. onze dominante denkvoorkeuren beïnvloeden hoe wij informatie verwerken, communiceren, leren, besluiten nemen, gemotiveerd worden, omgaan met verandering en creativiteit ... Het nBi profiel is het ideale vertrekpunt voor elke leerkracht die haar/zijn hersenen en de hersenen van leerlingen wil laten groeien.

Dag 1‘Whole Brain Thinking’: het oneindige potentiaal van mijn denken als leerkracht

• je ontvangt jouw persoonlijke nBi profiel en ontwikkelt bewustzijn van je eigen denkvoorkeuren als leerkracht en hun invloed in de klas- en schoolpraktijk

• je verwerft meer inzicht in de kracht en uitdagingen van jouw persoonlijke denkvoorkeuren en hun invloed op jouw mindset als leerkracht.

• je leert de dynamieken kennen die aan de basis liggen van stress in ons denken en leert concrete hulpmiddelen om deze stress te vermijden en te hanteren.

• je wordt bewust van de invloed van jouw denkvoorkeuren als leerkracht op de leerprocessen van kinderen.

“Het zit tussen je twee oren!”De kracht van WHoLe Brain tHinking op de groei van onze hersenen.


module 64

Donche 2016-2017 | 37

Praktisch De nBi-profielen worden voor de training opgemaakt d.m.v. een vragenlijst via het internet. Hiervoor is het nodig dat u een e-mailadres opgeeft waarop u persoonlijk bereikbaar bent.

Leidingmo Deckers is een energieke, veelzijdige consultant. Het plezier dat ze beleefde aan haar vele opleidingen vind je terug in haar huidige werk. mo volgde als basisstudie Bedrijfspsychologie en toegepaste economische Wetenschappen. De leerhonger werd daarna verzadigd met studies en internationale opleidingen op het gebied van innovatief en productief denken, de Lifo® - methode, professioneel coachen en het coördineren en ontwikkelen van assessment en Development Centres. sinds mei 2012 is zij agent voor België voor neethling Brain instruments®. mo heeft jarenlange ervaring als Human resources Director. tijdens de voorbije twintig jaar bouwde ze ervaring op in diverse europese landen.

tania Draulans, dramadocent en regisseur, voormalig lector agogiek en muzische vorming aan de lerarenopleiding kH kempen – campus Vorselaar; verhuisde in 2006 naar zuid-afrika waar ze zich specialiseerde in Whole Brain thinking. als erkend Whole Brain practitioner ontwikkelde ze een unieke lerarenopleiding in Whole Brain education in zuid-afrika i.s.m. de Belgische ngo Cunina. Daarnaast geeft ze bijscholingen voor leerkrachten en directies. Haar werk als trainer en docent bij Canon Cultuurcel, kunst in zicht, Wisper, mooss, Het paleis en De Warande zijn slechts een greep uit haar rijke ervaring.

Data dag 1: maandag 28 november 2016dag 2: maandag 5 december 2016dag 3: donderdag 2 februari 2017dag 4: dinsdag 7 maart 2017, telkens van 9u00 tot 16u00


Bijdrage € 75 per dag; koffie en lunch inbegrepen(De bijkomende kost voor het behalen van het officiële certificaat van Whole Brain Consultant bedraagt 200 euro, nBi-profielen en cursus inbegrepen)

Inhoudals gevolg van het succes van de opleiding Whole Brain thinking (nBi®), bieden wij nu ook de kans aan om een officieel erkend diploma als licentiehouder nBi® te bekomen. zo kun je in jouw school of als nBi®-practitioner zelfstandig deskundig advies verlenen aan leerlingen en ouders over werkmethodes, leermethode, communicatiemiddelen, -stijl en de studiemethode. De methodiek, die verder verfijnd werd door mo Deckers van Brainbrihgtness, laat eveneens toe teams te begeleiden om de samenwerking nog sterker te maken. De methode is gebaseerd op de positieve psychologie. Dank zij de methodiek van ‘Whole Brain’–denken kun je ‘een kijkje nemen’ in het denken van de leerling om gefundeerd advies te geven over het leren, manier van huiswerk geven, mogelijke gedragsproblemen, studiekeuzes enz.

De opleiding is gebaseerd op het werk van Dr. kobus neethling. De neethling Brain instruments (nBi®) is een wetenschappelijke methode die de acht dimensies aangeeft in het denken van het individu. Waar de bestaande benaderingen focussen op de al dan niet aangeleerde vaardigheden van een persoon, vertrekt nBi® van wat mensen energie geeft. Het gaat erom dieperliggende factoren bloot te leggen om ze zichtbaar en bespreekbaar te maken. uitgangspunt is het naar boven brengen van de authentieke drijfveren omdat deze vaak dieperliggende factoren helpen begrijpen en zo moeilijke situaties bespreekbaar maken. De analyseresultaten worden op een dusdanige manier voorgesteld dat ze leerkrachten, leerlingen en ouders richting kunnen geven om bewuste keuzes te maken. een transparant rapport zorgt ervoor dat er aanknopingspunten worden aangereikt voor een authentieke aanpak om tot een win-winsituatie te komen.

Het meest waardevolle geschenk voor elk kind is om begrepen te worden en het begint dan ook met het begrijpen van de denkvoorkeuren van het kind.

Wat houdt deze opleiding ‘Whole Brain licentiehouder’ in?• Het is een opleiding van vier dagen, gespreid over

4 maanden. We vertrekken vanuit jouw persoonlijke denkvoorkeuren en de impact ervan als leraar op de klas-, jouw klasmanagement en de schoolpraktijk. zo verwerf je inzicht in jouw authentieke kracht en uitdagingen vanuit jouw persoonlijke denkvoorkeuren en hoe ze het begeleiden van leerprocessen beïnvloeden.

• je krijgt een diepgaand inzicht in de verschillende denkvoorkeuren bij kinderen en je leert concrete en praktische technieken en methodes om de motivatie van elke combinatie van denkvoorkeuren aan te spreken en er effectief mee te communiceren.

• je exploreert concrete manieren om het unieke potentieel van elke leerling en leerkracht te stimuleren en te begeleiden vanuit zijn authentieke denkprofiel.

• je leert hoe je het ‘Whole Brain intake gesprek’ voert om de terugkoppeling van de resultaten nog te bekrachtigen.

• je wordt gecoached in jouw capaciteiten en talenten bij de toepassing in moeilijke situaties met kinderen, leerlingen, leerkrachten en ouders.

• je leert technieken om het ‘Whole Brain thinking’ over te dragen aan kinderen en leerlingen en er in de klas rond te werken, bijvoorbeeld hoe je een lesplan anders kunt opstellen.

• je leert technieken om met het ‘Whole Brain thinking’ te werken op team-niveau met collega’s

• Door het maken van drie persoonlijke rapporten en de bespreking ervan leer je meteen in de praktijk hoe het werkt en zie je meteen het resultaat ervan.

• We maken je wegwijs in de database van nBi® zodat je autonoom in jouw school aan de slag kunt.

Effectief klasmanagement en talentontwikkeling via Whole Brain thinking


module 65

38 | Donche 2016-2017


Donche 2016-2017 | 39

Deze vorming is op eigen niveau, en heeft niet tot doel de geziene stof te onderrichten aan anderen. je bent dus niet gediplomeerd om zelf eutonie te onderrichten. er wordt geen syllabus voorzien, daar de vorming op eigen niveau is.

LeidingChantal Bols, gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans-en yogastudio ‘Wannadance!?’ (wannadance.be). ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.




Voorzie gemakkelijk zittende kledij, we werken op sokken of blote voeten. Breng een matje en/of handdoek mee + een deken en eventueel een kussen voor eigen comfort.

Ook voor leraren bewegingsopvoeding, zorgbegeleiders en opvoeders

Inhoudrust, ruimte en stilte zijn voor iedereen primaire levensbehoeften. maar in de drukte van elke dag, is dit niet altijd vanzelfsprekend. ‘onthaasten en genieten’ is voor iedereen noodzakelijk. of je jong bent of oud, iedereen heeft het nodig om te bekomen van alle drukte, zo niet wordt men overspannen of ziek. Door ‘eutonie’ ontwikkel je, via eenvoudige oefeningen, een groter lichaamsbewustzijn, geniet je meer van het ergonomisch handelen, kan je gemakkelijker je rust hervinden of bewaren. kortom, je neemt meer verantwoordelijkheid voor je eigen gezondheid! De wijsheid van je eigen lichaam wordt (terug) aangesproken ten gunste van een groter fysiek en psychisch welzijn. eutonie komt van het grieks:‘eu’ = goed/harmonisch/juist ‘tonos’ = spanning/vitaliteit/energieDe eutonie als methode beoogt het hervinden van het tonusevenwicht, een juistere spanningsbalans. Het (terug) in balans brengen van de natuurlijke lichaamsspanning voorkomt stress, oververmoeidheid, kwetsuren, beroeps-en ouderdomskwaaltjes. Het kan een basis vormen voor uw dagdagelijkse bezigheden, zowel in je persoonlijk leven als in je werksituatie. meer info kan je nalezen opeutonieschool.org en eutonie.be

tussendoor is er de kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!

Onthaasten en genieten in de drukte van elke dag

InhoudDe basisprincipes van de bewegingspedagogiek van Veronica sherborne worden aangereikt, waarbij bewegingsactiviteiten individueel, met twee of met meer worden aangeboden. De methode heeft als doel de ontwikkeling van de totale persoonlijkheid te bevorderen en beoogt niet enkel motorische en cognitieve ontwikkeling maar ook de ontwikkeling van een positief zelfwaardegevoel en bekwaamheid om relaties aan te gaan. Dit is een praktijkgerichte nascholing.

Opgelet: na het volgen van deze nascholing bent u zelf niet gecertificeerd in deze pedagogie. Deze sessie is ter kennismaking en inspiratie.

Voorzie gemakkelijk zittende kledij, we werken op sokken of blote voeten. Breng een matje en/of handdoek mee + een pop ter grootte van een baby.

Leiding Chantal Bols, gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans-en yogastudio ‘Wannadance!?’ (wannadance.be). ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.




Sherborne in de klas

Leidinggreet mussels, kindercoach (tkleingeluk.be), 23 jaar ervaring in kleuter- en lager onderwijs, kinderyogadocent, Bodymaptrainer


Plaatscampus Vorselaar, lepelstraat 2


Doelgroep: voor leraren kleuter- (5-jarigen) en lager onderwijs (onderbouw), zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers en opvoeders.

InhoudWe kennen het allemaal: kinderen die moeilijk kunnen stilzitten, een klasgroep die het druk heeft. Via verhalen, fantasie, spelletjes en creatieve werkvormen werken we aan ontspanning binnen onze klasgroep. tijdens deze navorming zal je zelf ervaren wat deze werkvormen met je doen. je ontdekt hoe je ademhalingsspelletjes kan inzetten voor een toets, hoe je via verhalen en gebruik van fantasie rust kan brengen bij kinderen. en ook tijdens de lessen muzische vorming kan je kinderen tot rust laten komen. na deze vorming kan je meteen aan de slag met alle werkvormen.

Ontspannen mag, nee moet … ook in de klas!

geDrag/CommuniCatie

module 66

module 67

module 68

40 | Donche 2016-2017

Doelgroep: voor leraren kleuter- (vanaf 4-jarigen) en lager onderwijs (onderbouw), zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers en opvoeders.

Inhoudin diverse prentenboeken wordt heel eigentijds vertaald welke uitdagingen onze scholen kunnen aangaan om nieuwe (anderstalige) kinderen te verwelkomen. enkele titels zijn: ‘max op ontdekkingreis’- ‘Het eiland achter de horizon’- ‘kikker en de vreemdeling.’ Leerkrachten doen alle moeite om ‘nieuwe’ kinderen een veilig plekje te geven in de klas, maar dit loopt niet altijd vanzelf. Vaak zijn er meerder barrières te overwinnen.alle kinderen zijn immers de kinderen van ‘hun’ ouders en brengen hun ‘anders’ zijn dan ook ‘binnen’, in de klas. Daarom spreken we ook over de loyaliteiten waardoor kinderen zich vaak gebonden voelen aan de waarden van hun ouders. Hoe kunnen we deze herkennen en tegelijk kinderen stimuleren in een open en nieuwsgierige houding naar het ‘anders-zijn’ van elk kind in onze klas?Hoe speelt de gewetensontwikkeling en ook de sociale ontwikkeling een rol ? met verhalen geef je woorden aan het anders zijn van elk kind, aan het leren omgaan met elkaars verschillen zonder oordeel.We leren hoe we elkaar kunnen verwelkomen, hoe we elkaars taal kunnen leren en hoe we kunnen leren van elkaars ‘eigenheid’.een positieve dag met veel doe-mogelijkheden om de dag nadien mee aan de slag te gaan. of als je wil, maken jullie er een schoolproject van!

Zelf meebrengeneen usB-stick om digitaal materaal mee te kunnen nemen

LeidingLies Ledegen, kindertherapeut

Datumdonderdag 29 september 2016 van 9u00 tot 15u30



Welkom aan (anderstalige) nieuwkomers – een uitdagend project

De technieken komen uit de integratieve kindertherapeutische communicatie, ontwikkeld door Charlotte Visch.‘Leerkrachten zijn gebaat bij het besef dat een verstandig kinderhoofd maar optimaal kan functioneren mits een vreugdevol kinderhart en dat overeenkomstig aandacht besteden aan zowel cognitief als emotioneel welzijn van een kind belangrijk is om de eigen inspanningen ten volle te laten renderen.’ (uit pasteels & mortelmans, 2013, scheiden in meervoud, p. 325).

na deze drie dagen ontvang je een certificaat ‘emotionele communicatie’.


Data: sessie 1: woensdag 18 januari 2017sessie 2: woensdag 1 februari 2017sessie 3: woensdag 15 februari 2017, telkens van 9u00 tot 12u00


Bijdrage€ 45 per sessie; syllabus en koffie inbegrepen.

Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers en opvoeders

Inhoudals leerkrachten willen we zo graag dat kinderen zich goed in hun vel voelen en dat ze komen vertellen wanneer hen iets dwarszit.maar hoe kan je kinderen uitnodigen tot praten en wat als een kind iets –moeilijk begrijpbaar- komt vertellen? Wat als een kind weigert om iets te doen? zolang je niet precies weet wat er in het hoofd van het kind omgaat, kan je er immers niet achter komen wat zijn gedrag stuurt. Hoe kan je het kind aanzetten om door te gaan in zijn of haar verhaal? kinderen komen niet vanzelf tot communiceren, ze hebben er onze hulp bij nodig. uit onderzoek blijkt dat het kunnen woorden geven en afstand nemen van je gedrag, je voelen, je denken een zeer belangrijke vaardigheid is om vanuit zelfvertrouwen in de wereld te staan.in de training gaan we praktijkgericht aan de slag en leren we een aantal communicatietechnieken die makkelijk hanteerbaar zijn in je contact met kinderen.ze zijn erop gericht om de achterliggende gevoelens en reacties van het kind beter te begrijpen en tegelijk het gedrag te begrenzen waar nodig. We reiken ook een kader aan waarbij het duidelijk wordt waarom een kind dat emotioneel is, eerder boosheid kan tonen of zich verstopt achter een muurtje. Dit afwerende gedrag of signaalgedrag maakt ons duidelijk dat een kind vastloopt. Wat kunnen we doen met dit signaalgedrag van een kind?Voor kinderen die niet zo verbaal ingesteld zijn, bieden we een aantal andere technieken zoals praatpapieren, tekenen, kleien, spelletjes, werken met knuffels, poppetjes … die aanzetten kunnen geven aan kinderen en leerkrachten om samen te kijken naar wat moeilijk loopt.

Praten met kinderen die het moeilijk hebben, hoe doe je dat? Meer oog voor de binnenwereld van kinderen.


module 69

module 70

Donche 2016-2017 | 41


Inhoudin deze training gaan we praktijkgericht aan de slag. We oefenen in het communiceren met ouders over hun kinderen.De kinderen waarvoor wij zorgen, zijn ‘het liefste’ wat ouders ons toevertrouwen.ouders kunnen dan ook heel gevoelig reageren als het over ‘hun’ kinderen gaat. Deze gevoeligheden oppikken en er goed mee leren omgaan. Dat is waar het om gaat in deze training. als je als leerkracht in contact komt met een ‘ander’ opvoedingsklimaat dan schrik je soms en weet je het niet altijd goed. Wat is ‘juist’ opvoeden? Wat is een problematisch opvoedingsklimaat? Hoe kunnen we kinderen en ouders ondersteunen in wat wij zien als een moeilijke opvoedingssituatie?in deze vorming kijken we naar onze eigen rugzak en naar de rugzak van de kinderen waarmee we werken. je krijgt meer inzicht in de loyaliteiten van kinderen.je krijgt tools om ouders en kinderen te ondersteunen zonder hen te beoordelen.


Datumdonderdag 9 februari 2017 van 9u00 tot 15u30



Ouders begrijpen – ouders begrenzenHoe ondersteuning bieden bij moeilijke opvoedingssituaties?

Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers, kindercoaches en opvoeders

InhoudHoezeer we ook zouden willen dat (jonge) kinderen in hun leven gespaard blijven van groot verdriet, de realiteit is vaak anders.in elke klas zijn er kinderen die geraakt worden door verlies… een overleden familielid, opgroeien in een gebroken nest, werkloosheid of ziekte van de ouders, geen (t)huis hebben … kinderen worden geraakt. Het verdriet komt je klas, je school binnen, en je voelt het appèl van de ouders en de kinderen en je wil wel ondersteunend zijn maar hoe doe je dat? Wat zeg je wel, wat zeg je niet?We gaan op zoek naar handvaten die je als leerkracht kan aanreiken Hoe uitten kinderen hun verdriet, hoe kunnen we hun signalen opvangen en serieus nemen?Hoe verwerken kinderen hun verlies? Hoe kunnen wij als leerkrachten nabij zijn in rouw en verdriet?Hoe kan je een (h)echt plekje geven aan deze kinderen en hoe hechten kinderen zich aan veilige leerkrachten?

We werken met concrete materialen: prentenboeken, klei, verf, verhalen, symbolen, ... kunnen ons hierbij helpen. We reiken een draaiboek aan voor de school omtrent een overlijden. We gaan praktijkgericht aan de slag met oefeningen en werken vanuit praktijkvoorbeelden.

Leiding Lies Ledegen, kindertherapeut

Datum donderdag 23 maart 2017 van 9u00 tot 15u30



Verdriet en troost bij kinderen …

Leidinggreet mussels, kindercoach (tkleingeluk.be), rijke ervaring in kleuter- en lager onderwijs, kinderyogadocent, Bodymaptrainer

Datadinsdag 17 januari 2017dinsdag 14 februari 2017, telkens van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 90 per dag; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: voor leraren kleuteronderwijs (oudste kleuters) en lager onderwijs 1ste graad. Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers en opvoeders

Inhoudkinderen gaan graag in interactie met elkaar. toch is dat niet voor alle kinderen evident. Het is een grote uitdaging! Het aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden gaat meestal spelenderwijs. soms hebben kinderen hierbij echter wat extra handvaten nodig. Via deze navorming bekijken we verschillende werkvormen om kinderen sterker te maken en meer zelfvertrouwen te geven in contacten met leeftijdsgenootjes. Het is een praktische vorming dus we proberen heel wat dingen uit: creatief werken, rollenspel, spelletjes, werken met verhalen …na deze vorming kan je meteen aan de slag om je kleuters en jonge kinderen sociaal vaardiger te maken!

Speelse werkvormen rond sociale vaardigheden

geDrag/CommuniCatie

module 71

module 72

module 73

42 | Donche 2016-2017


Inhoudeen kind doet anderen steeds weer pijn, een ander kind is licht ontvlambaar en ontploft om de haverklap … hoe blijven we dit allemaal managen? elk kind is anders en heeft een andere aanpak nodig, daarom bestaat er ook niet één methode die een antwoord kan bieden.We zoomen in deze sessie in op verschillende manieren van reageren als een kind moeilijk gedrag stelt.We zoeken uit waarmee het gedrag te maken heeft, zodat het kind als hij zijn echt gevoel kan tonen, zijn ‘ongewenst’ gedrag niet meer nodig heeft als signaal. We leren kinderen ondersteunen in het uiten van hun emoties op een gepaste manier.We oefenen concreet met een aantal non-verbale methodes die kinderen leren om stap voor stap hun emoties te kanaliseren.We werken vanuit de methode van geweldloos verzet. We stellen ons de vraag hoe wij als leerkrachten kunnen blijven

staan, aanwezig zijn. Hoe we onze waakzaamheid bewaren zonder in de controle of in de macht te gaan. Hierbij spreken we ook over de context en welke ondersteuning we kunnen inzetten gunstig voor het kind en ook haalbaar voor jou als leerkracht.We werken met concrete voorbeelden uit de klas- en schoolpraktijk.


Datumdonderdag 9 maart 2017 van 9u00 tot 15u30



Detecteren en ombuigen van moeilijk gedrag

We besteden tijdens deze nascholing ruim aandacht aan verschillende specifieke gesprekstechnieken die leerkrachten kunnen hanteren in het omgaan met ouders.uiteraard geldt hier de boodschap “learning by doing” ... komen aan bod: adviesgesprekken, helpende gesprekken, assertieve/confronterende en slechtnieuwsgesprekken.

Leidingmaurits Wysmans, opleidingshoofd sociale readaptatie weten-schappen: kinderen, jongeren en welzijn - uCLeuven-Limburg. Deskundige opvoedings-en gedragsproblemen. Co-auteur van het boek ‘praten met ouders’ - april 2014. uitgave Lannoo campus.

Datumvrijdag 25 november 2016 van 9u00 tot 15u30




Inhouduitgangspunt van deze nascholing is het idee dat de opvoeding van ‘onze’ kinderen een gezamenlijke onderneming is. Het valt echter meermaals op dat de opvattingen van ouders en leerkrachten over de pedagogische taak van de school en de afstemming tussen school en gezin verschillen. ondanks het feit dat ouders en leerkrachten het allerbeste wensen voor de leerlingen en beide partijen profijt halen uit een constructief gesprek, raakt men soms niet verder dan de goede bedoelingen. soms heeft dat te maken met praktische beslommeringen. Vaker heeft het te maken met knelpunten in de communicatie zelf: de gesprekspartners herkennen mekaars boodschap niet, houden er verschillende interpretaties op na of men raakt niet akkoord over de voorgestelde aanpak. Het valt op dat de communicatie tussen leerkrachten en ouders niet altijd als vanzelfsprekend verloopt. zo vinden ouders het belangrijk dat leerkrachten proberen om hen echt te begrijpen en daarbij oog hebben voor de soms zeer specifieke omstandigheden in het gezin. ouders willen ook dat voldoende tijd wordt genomen om naar hen te luisteren en dat hun zorgen ernstig worden genomen.

Praten met ouders: over communicatie tussen school en gezin


module 74

module 75

Donche 2016-2017 | 43

Ook voor zorgbegeleiders en directeuren, internaats-medewerkers en opvoeders

InhoudHet ontwikkelen van kinderen krijgt onderweg naar groter groeien met allerlei (genetische) factoren en invloeden te maken: laat ik het “karig” (karakter – aanleg – relaties – intelligentie – gezondheid) ontwikkelen noemen indien deze factoren belemmerend werken. We lopen onszelf én onze ‘groeiende’ kinderen echter voorbij en maken onvoldoende tijd (om te interageren). niet onze kinderen hebben aDHD, wij leerkrachten hebben aDHD. in communicatie gaan, eerst met onszelf en daarna met onze omgeving vraagt tijd. Heb je te weinig tijd, doe dan wat langzamer!

Leer door middel van creativiteit ‘effectief’ te communiceren met kinderen, maar ook met hun ouders, met collega’s …

je kunt niet ‘niet’ communiceren, maar niet alle communicatie is even effectief. je wil kinderen, ouders, collega’s … duidelijk maken wat je bedoelt (en andersom). een (slecht) verstaander heeft vele, vele woorden nodig om te kunnen verstaan en vele woorden maken het vaak lastig om te verstaan, zeker als er veel ruis is in de omgeving. meer dan 70% van de communicatie gaat echter zonder woorden. Blikken kunnen doden, gebaren kunnen je enthousiasme zichtbaar maken, je stem verraadt je onzekerheid … toch hebben we te weinig aandacht, voor de non – verbale aspecten van communicatie.

tijdens het communiceren is het heel belangrijk het gehele communicatieproces te analyseren en bij te sturen.

• je leert (al doende) uit je comfort – zone treden (inter – acteren)

• Waarnemen en interpreteren (effectief observeren)• Het communicatieproces analyseren en verbeteren• non – verbaal communiceren • actief luisteren (met al je zintuigen)


Datummaandag 23 januari 2017 van 9u00 tot 16u00



Creatief - effectief communiceren met kinderen

LeidingCorrylaura Van Bladel, onderwijzeres, coach en gecertificeerd trainer in geweldloze Communicatie volgens Dr. marshall rosenberg, auteur van ‘SOS Conflict. Concrete werkvormen voor geweldloos opvoeden en begeleiden’. (meer info op blabla-blabla.be)

Datadag 1: dinsdag 15 november 2016dag 2: dinsdag 22 november 2016, telkens van 9u00 tot 15u30



InhoudLaat je gemakkelijk over je heen walsen? of wals je zelf soms over anderen heen?Heb je snel de indruk dat iemand je aanvalt/bekritiseert? zeg je, vaker dan je lief is, kwetsende dingen tegen de mensen die je graag ziet?Verlies je jezelf soms in conflicten? zou je je mening beter willen kunnen formuleren?Wil je graag opkomen voor jezelf en daarin authentiek zijn met respect voor jezelf en de ander?Wil je graag jouw empathische vaardigheden vergroten?Wil je graag ontdekken wat je (zelf)oordelen je te vertellen hebben?Wil je anders omgaan met je kwaadheid (of die van een ander)? Wil je ook kijken voorbij gelijk/ongelijk?

tijdens deze 2 introductiedagen maak je kennis met 2 modellen: geweldloze Conflicthantering en geweldloze Communicatie. je krijgt een stevig theoretisch kader mee, dat opgebouwd wordt a.h.v. ervaringen van deelnemers en trainer. in het eerste deel krijg je inzichten in het ontstaan van geweld (conflicten), de verschillende vormen en oorzaken (en eigen, al dan niet helpende, communicatiepatronen). in het tweede deel maak je kennis met een alternatief. We focussen ons op zowel het zend- (hoe druk ik mezelf uit) als het ontvanggedeelte van communicatie (hoe luister ik), waarin verbinding met jezelf én de ander centraal staat.theorie wordt interactief en ervaringsgericht opgebouwd op basis van voorbeelden en casussen van trainer en deelnemers. meer dan enkel inzicht geven in bepaalde denkkaders en visies, gaan we vooral aan den lijve ervaren via rollenspel, uitwisseling, de dansvloeren (info op nvcdancefloors.com), vergevingsproces, e.a.

Introductiecursus geweldloos communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van gELIJK naar gELuK

geDrag/CommuniCatie

module 76

module 77

44 | Donche 2016-2017

LeidingCorrylaura Van Bladel, onderwijzeres, coach en gecertificeerd trainer in geweldloze Communicatie volgens Dr. marshall rosenberg, auteur van ‘sos Conflict. Concrete werkvormen voor geweldloos opvoeden en begeleiden’. (meer info op blabla-blabla.be)

Datadag 1: donderdag 9 februari 2017dag 2: dinsdag 21 februari 2017, telkens van 9u00 tot 15u30



Doelgroep: Je kan aan deze tweedaagse deelnemen als je reeds een introductiecursus volgde in geweldloze Communicatie bij Corrylaura Van Bladel of een andere trainer. Opdat deze training ook voor jou zinvol zou zijn, is het belangrijk dat je vertrouwd bent met het model. Bij twijfel neem je best even contact met Corrylaura zelf (blabla-blabla.be).

Inhoudtijdens deze tweedaagse gaan we oefenen, oefenen, oefenen ...We zetten de verworven kennis uit de introductie-tweedaagse om in Doen om op die manier nieuwe vaardigheden te oefenen, te integreren en te verankeren.Deelnemers krijgen ruim de mogelijkheid om met eigen (werk-)situaties aan de slag te gaan in de diverse oefeningen. zo leren we omgaan met de oordelen die bij ieder van ons door ons hoofd schieten. We leren ook op een andere manier omgaan met oordelen die onze kant opkomen. Hoe beter luisteren zodat de ander beter kan praten, hoe beter praten zodat de ander beter kan luisteren?

Werkvormenje ervaart heel concreet wat geweldloze Communicatie voor jou kan betekenen. We doen dit via rollenspelen in kleine groepjes en inleef-oefeningen, via uitwisseling en luisteroefeningen, via visualisaties en de dansvloeren (voor meer info zie: nvcdancefloors.com).

Basiscursus duurzaam communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van gELIJK naar gELuK

LeidingCorrylaura Van Bladel, onderwijzeres, coach en gecertificeerd trainer in geweldloze Communicatie volgens Dr. marshall rosenberg, auteur van ‘SOS Conflict. Concrete werkvormen voor geweldloos opvoeden en begeleiden’. (meer info op blabla-blabla.be)

Datadag 1: dinsdag 25 april 2017dag 2: donderdag 27 april 2017dag 3: donderdag 4 mei 2017, telkens van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: Wie de introductietweedaagse en daarna de basistweedaagse (of 4 dagen in geweldloze Communicatie elders) volgde, kan tenslotte nog inschrijven voor de driedaagse verdiepingstraining. Bij twijfel neem je best even contact met Corrylaura zelf (blabla-blabla.be).

Inhoudtijdens de verdiepingsdagen gaan we o.a. in op thema s die de deelnemers aanbrengen. De bedoeling is om wat we leerden ook echt te leven, te integreren in ons dagelijks handelen en omgaan met onszelf en onze medemens.

oefening, coaching en korte theoretische duidingen staan in deze driedaagse centraal.thema’s die aan bod kunnen komen zijn:

• oefenen van uitdagende dialogen;• moeilijke feedback ontvangen en uitdrukken;• omgaan met onze innerlijke criticus, saboteur, eiser;• omgaan met eigen kwaadheid en kwaadheid van de

ander;• vergevingsprocessen en de helende kracht van empathie;• keuzes maken;• omgaan met schuldgevoelens;• uiten en ontvangen van waardering;• nee zeggen en ontvangen;• alternatieven voor straffen en belonen.

in de verdiepingssessies zal het vooral oefenen en integreren zijn van de basisinzichten en tools van geweldloze Communicatie: de drie modussen (eerlijk uiten, zelfmededogen, empathisch luisteren) in communicatie, onderscheiden van verantwoordelijkheden, rouwen en vieren, intentie van verbinding …

Verdiepingscursus duurzaam communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van gELIJK naar gELuK


module 77 tris

module 77 bis

Donche 2016-2017 | 45

geDrag/CommuniCatie

46 | Donche 2016-2017


Donche 2016-2017 | 47

peDagogisCH-DiDaCtisCH HanDeLen / muzisCHe Vorming

Initiatie Frans bij jonge kinderen: een grote meerwaarde

Doelgroep: leraren kleuter- en lager onderwijs 1ste graad

InhoudHeel wat scholen initiëren jonge kinderen (vanaf kleuterleeftijd) al in de Franse taal. in deze sessie bespreken we de meerwaarde en duiden we wat initiatie wezenlijk is en hoe je dat op school realiseert. We bespreken concreet:

• hoe verwerft een kind een taal ? • hoe verwerven kinderen simultaan twee of drie talen ?• wat is het verschil tussen vreemde talensensibilisering en

vreemde taalinitiatie ?• wanneer en waarmee mag je sensibiliseren en initiëren?• welke zijn de concrete doelstellingen van initiatie Frans ?• welke zijn de basisprincipes van goede initiatie : wat is het

wel en wat zeker niet ?• wanneer gaan we dat doen? Vraagt dat meer tijd en werk?• welke hulpmiddelen kunnen we gebruiken en wie kunnen

we allemaal inschakelen?• zijn er eindtermen? zijn er leerplandoelen? zijn er

methodes ?

een sessie die inzicht geeft en heel wat praktische tips om aan de slag te gaan.

Doelgroep: leraren kleuter- (4-5 jarigen) en lager onderwijs 1ste graad, zorgbegeleiders, directeuren en logopedisten

Inhoudtaal- en rekenachterstand gaan helaas vaak hand in hand: kinderen die in de kleuterklas en de eerste graad een taalachterstand hebben, hebben vaak ook een rekenachterstand. Dat concludeert orthopedagoog tijs kleemans in zijn proefschrift aan de radboud universiteit nijmegen.

Het goede nieuws: leerkrachten kunnen helpen door voor te lezen met een focus op rekenen. maar hoe doe je dat? Het nederlandse onderwijsadviesbureau kpC groep heeft hiervoor een methodiek uitgewerkt.in deze sessie bespreken en oefenen we die methodiek. na afloop zie je gegarandeerd veel meer rekenkansen in boeken. zeker bij het boek dat je meekrijgt naar je klas.

We gaan op zoek naar hoe kinderen die met een vreemde taal geconfronteerd worden heel wat van die vreemde taal oppikken. We worden zelf ondergedompeld in een vreemde taal en ontdekken hoe het komt dat we daar zoveel van meepikken. We bestuderen verschillende activiteiten die haalbaar zijn en nemen een kijkje in de methode “ohlala” (uitgeverij Van in).

LeidingHans schmidt, rijke ervaring als pedagogisch begeleider oVsg - muzische vorming en vreemdetaleninitiatie







Bijdrage€ 105; syllabus (inclusief boek ‘misschien’ t.w.v. 16,95 euro) koffie en lunch inbegrepen.

Taal- en rekenachterstand gaan vaak hand in hand

Doelgroep: leraren kleuter- (4-5 jarigen) en lager onderwijs 1ste graad, zorgbegeleiders, directeuren en logopedisten

Inhoud in deze sessie zet ik geselecteerde prentenboeken in de kijker rond kleuren. De laatste jaren verschenen er verrassende parels die heel wat kansen bieden om talig en muzisch aan de slag te gaan. We analyseren de taal in de boeken en je krijgt tips hoe je de taal

toegankelijk kan aanbrengen en inslijpen. We bekijken de wereld door een gekleurde bril en bedenken leuke muzische opdrachten bij de verschillende boeken. Heb jij een gekleurde klas dan is dit kleurenproject een kans om de verbondenheid te vergroten!We bespreken ook een aantal kleurgedichten die je kan gebruiken voor gedichtendag 2017. Deze sessie is ook geschikt om klasdoorbrekend te werken of voor een integratieproject tussen derde kleuterklas en eerste leerjaar of tussen de klassen van de eerste graad.

Leiding Daniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taalvaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproblemen, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jurylid Beste Boekenjuf/meester.

Datum vrijdag 27 januari 2017 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 105; syllabus (inclusief boek t.w.v. € 16,95) koffie en lunch inbegrepen

Een talig en muzisch kleurenproject voor kinderen van 4 tot 8 jaar.

module 80

module 79

module 78

48 | Donche 2016-2017


Doelgroep: leraren kleuteronderwijs 3de kleuterklas, leraren lager onderwijs, zorgbegeleiders

Inhoudeen kringgesprek kan je op verschillende manieren voeren en inzetten. tijdens de sessie ervaar je verschillende mogelijkheden die inzetten op het verhogen van de leerkansen voor elke leerling. Daarnaast bekijken we de neveneffecten van een goed gevoerd kringgesprek. ook komen essentiële gespreksvaardigheden aan bod. We maken steeds de koppeling met de eigen klaspraktijk en bekijken eventuele varianten.

Leidingels tanghe is lerarenopleider in de specifieke Lerarenopleiding. ze heeft nederlands aan anderstaligen gegeven en was leerkracht in de zorgrichtingen van het tweedekansonderwijs. els is gebeten door activerend lesgeven en onderwijsinnovatie.




Haal meer uit je kringgesprekken

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs 3de kleuterklas, leraren lager onderwijs, zorgbegeleiders

Inhoudin deze sessie ervaar je verschillende soorten energizers. je kan ze allemaal met een specifiek doel inzetten: het ijs breken, rust brengen, groepen verdelen, kennismaking en groepsvorming stimuleren, nieuwe leerinhoud aanbrengen of schwung en dynamiek in de klas brengen. plezier beleven, actief en spontaan leren staan centraal. We maken steeds de transfer naar de eigen klaspraktijk en staan stil bij eventuele varianten.





Maak optimaal gebruik van energizers

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en lager onderwijs 1ste graad, ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang of buitenschoolse opvang en opvoeders

InhoudVanuit haar ervaring in het onderwijs, haar kennis en ervaring als yoga/dansdocente en eutoniepedagoog, werkte Chantal Bols een praktijkgerichte vorming uit. een variatie van dans, spel en yoga, aangepast aan de doelgroep kleuters en jonge kinderen. elk moment kan gebruikt worden als tussendoortje in de klaspraktijk, vaak vertrekkende vanuit de zitkring.

Draag gemakkelijk zittende kledij en indoorsportschoenen, we gaan actief aan de slag.

Leiding Chantal Bols gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dansen yogastudio ‘Wannadance!?’ (wannadance.be). ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.

Datum woensdag 19 oktober 2016, van 9u00 tot 12u00



Dansen, genieten en ontspannen … het kan ook in de klas

Leidingkristoff Vosters, leraar lager onderwijs, muzikant, freelancer muzische vorming, auteur bij uitgeverij die keure muzemundo en bezieler radiowaka.be




InhoudWil je graag met je klas of volledige basisschool werken rond sinterklaas, carnaval, de laatste schooldag?Werk een volledig muzische dag uit rond een bepaald thema.Hoe begin ik hier aan? Welke domeinen kan ik allemaal uitwerken?kan ik ook vakoverschrijdend werken?Hoe organiseer ik een toon- of slotmoment?Hoe pak ik dit muzisch project organisatorisch aan?

in deze echte doe-sessie leren we:• hoe werk ik een muzisch project praktisch uit• welke domeinen, vakoverschrijdend• welke leerplandoelen komen aan bod

Een muzisch project, hoe pak ik dat aan?

module 81

module 82

module 83

module 84

Donche 2016-2017 | 49


je in staat stellen om onmiddellijk aan de slag te gaan en heel veel creatieve muziekmomenten in je klas te organiseren.





Inhoudin deze sessie gaan we zelf aan de slag en maken we kennis met een manier van musiceren met kinderen die elke leerkracht aankan en die honderden mogelijkheden biedt. We tonen aan hoe we op een heel eenvoudige manier met stemklanken en lichaamsklanken muzikaal kunnen experimenteren en leuke composities maken met kinderen. alles vertrekt vanuit wat de kinderen aanbrengen. We exploreren klanken, experimenteren met die klanken en maken er op een creatieve manier muziekstukjes mee. We leren ook hoe we op een eenvoudige manier beelden andere partituren kunnen bouwen wat betekent dat we de kinderen leren hoe je eenvoudig “muziek vastlegt”. Dit systeem is toepasbaar in alle klassen van de basisschool, van de jongste kleuters tot en met het zesde leerjaar. een heel praktische en toffe doesessie met tientallen bruikbare tips die

Klinge, klange, klong…Creatief musiceren en componeren met stem- en lichaamsklanken

• Voor wie en hoe ga je dat verhaal life brengen ?• Binnen welke domeinen van muVo/zo en taaL kan je hier

werken ?Dit systeem is toepasbaar in alle klassen van de basisschool, van de jongste kleuters tot en met het zesde leerjaar.een heel praktische en toffe doesessie met tientallen bruikbare tips die je in staat stellen om onmiddellijk aan de slag te gaan en heel veel creatieve muziekmomenten in je klas te organiseren!





Inhoudin alle leerplannen wordt gevraagd dat we met de kinderen instrumenten exploreren, met die instrumenten experimenteren en er creatieve muziekstukjes mee maken. ook muziek vastleggen (met kleuren, grafieken, symbolen, tekeningen …) is een leerlijn die aandacht vraagt.in deze sessie tonen we aan hoe we op een heel eenvoudige manier met rommelinstrumenten en zelfgemaakte instrumenten muzikaal kunnen experimenteren en leuke composities maken samen met kinderen. je kan met alle soorten voorwerpen en vindmaterialen klanken voortbrengen en instrumenten bouwen.We leren ook hoe we op een eenvoudige manier beelden andere partituren kunnen bouwen. Daarnaast geven we tips om met die rommelgeluiden mooie luisterspelen te creëren met de kinderen.

• Hoe exploreer je klanken ?• Hoe ga je experimenteel aan de slag met die klanken ?• Hoe leg je dat experiment, die compositie vast ? • Hoe verzin je een eenvoudig verhaal waarin die klanken

een plaats hebben ?• Hoe ga je dat verhaal opnemen ?• Hoe ga je dat verhaal illustreren door middel van

tekeningen, schilderijtjes, power-point … (beeldactiviteit en/of media activiteit).

Rommeldebommeldebom – lang leve het goede oude luisterspel!Creatief musiceren met rommelinstrumenten

module 85

module 86

50 | Donche 2016-2017


een cd met nieuwe liederen voor de lagere school wordt aangeboden





Inhoudna deze sessie gaan de kinderen maar ook de leerkrachten beter zingen. We ontwikkelen de stem en werken aan de durf vanuit het geloof dat iedereen echt wel kan zingen.

in deze sessie geven we allerlei tips om de stemklank van de kinderen te verbeteren. We werken rond zanghouding, ademhaling, stemplaatsing en articulatie. Het gevolg is een vollere en mooiere stemklank bij alle kinderen. tientallen mooie tips om de stemmen steeds weer te verbeteren en het zingen heerlijker te maken.

We bekijken ook hoe we een lied best aanbrengen en met dat lied creatief aan de slag gaan. We leren allerlei zangspelletjes en ontdekken hoe we liedjes ritmisch kunnen begeleiden. We leren ook hoe je van die begeleiding een eenvoudige beeldpartituur maakt.

een leuke praktische sessie met tientallen tips die de kinderen, maar vooral de leerkrachten motiveren om meer en beter te zingen.

Jawel! Iedereen kan mooi zingen ! - stemvorming en natuurlijk zingen

Doelgroep: leraren kleuter- en lager onderwijs 1ste graad, begeleiders uit de kinderopvang en opvoeders

Inhoudsinterklaas blijft voor kinderen een magische periode en daar horen natuurlijk sinterklaasliedjes bij. kom een middag meezingen met oude en nieuwe sinterklaasliedjes en krijg zin om de liedjes zelf meteen met de kinderen in je klas te zingen. an meeusen heeft als bevlogen zangcoach veel ervaring met kinderen. Via uitstapjes naar de verschillende muzische domeinen inspireert ze je spelenderwijs. na de vorming kan je via een code de bundel downloaden met de teksten, partituren, mp3’s en lestips van alle gezongen liedjes. Benieuwd? neem alvast een kijkje op doewap.be

koor&stem organiseert onder de noemer Doewap regelmatig workshops om je bekend te maken met nieuwe en vertrouwde kinderliederen die aansluiten bij de klasthema’s van de lagere school.

Leidingan meeusen is een ervaren zanger en zangcoach. ze zong en zingt in tal van professionele vocale ensembles. Voor koor&stem werkt ze reeds vele jaren regelmatig met kinderen, jeugd én volwassenen. of het nu leerlingen, koorzangers of leerkrachten zijn, an weet haar publiek altijd te overtuigen en te inspireren.



Bijdrage € 50; lespakket ter waarde van € 18 en koffie inbegrepen

DOEWAP#3: De Sint

Doelgroep: leraren kleuter- en lager onderwijs 1ste en 2de graad, begeleiders uit de kinderopvang en opvoeders

InhoudHoe leer je liedjes aan? Waar moet je op letten als je met kinderen zingt in de klas? Hoe introduceer je ritme, beweging, misschien zelfs speelse meerstemmigheid? kom een middag meezingen met nieuwe kinderliedjes voor op de speelplaats – Hup, hup ben je klaar- , naar aanleiding van de geboorte van een broertje of zusje – op bezoek - , de lente – opnieuw-, verliefdheid – al die woorden in mijn hoofd - en het swingende Doewaplied. na deze middag kun je alle liedjes meteen zelf in de praktijk gebruiken. mirjam de Wit heeft veel ervaring met zingen met kinderen en leerkrachten. spelenderwijs betrekt ze ook de andere muzische domeinen in haar les. na de vorming kan je via een code een bundel downloaden waarin je de teksten, partituren, de mp3’s en lestips van de gezongen liedjes krijgt. Benieuwd? neem alvast een kijkje op doewap.be

koor&stem organiseert onder de noemer Doewap regelmatig workshops om je bekend te maken met nieuwe en vertrouwde kinderliederen die aansluiten bij de klasthema’s van de lagere school.

Leidingmirjam de Wit is muziekpedagoge. ze speelt klarinet en piano, maar houdt ook van zingen en componeren. als docente en adviseur in muziekeducatieve projecten werkt ze regelmatig samen met koor&stem.in 2012 richtte ze Cettiacetti op. met dat eigenwijze bedrijfje ontwikkelt ze nieuw artistiek educatief materiaal, zet ze eigen muziekprojecten op en trekt ze naar scholen en kunsteducatieve organisaties voor freelance opdrachten.



Bijdrage € 50; lespakket ter waarde van € 18 en koffie inbegrepen

DOEWAP#2: Daar is de lente

module 87

module 88

module 89

Donche 2016-2017 | 51


Doelgroep: leraren kleuter- (4-5 jarigen) en lager onderwijs 1ste graad, begeleiders uit de kinderen buitenschoolse opvang en opvoeders

InhoudHoe krijg je het voor elkaar om iets te creëren dat leuk, creatief, beeldend is én gebruikt kan worden in eenvoudige drama oefeningen? We stimuleren de fantasie om niet-bestaande attributen te maken en deze dan tijdens een improvisatieles te verkopen.maar we duiken ook in ons archief van schilderijen die de kinderen kunnen uitbeelden in ‘tableaux vivants’ - levende schilderijen. Door simpele knip- en plooi-oefeningen creëren ze de juiste kostuums. We luisteren naar geluiden en vertalen die in prachtige tekeningen die dienst doen als decor dat gebruikt wordt in korte pantomime oefeningen.een afwisseling van de muzische domeinen, een boel nieuwe inspiratie, leuke, korte én haalbare opdrachten voor in je klas dat zijn onze doelen voor deze gevarieerde vorming! je ontvangt kijkwijzers die je begeleiden in dit muzisch project en plezier om het zelf te gaan doen in de klas!

Zelf meebrengeneen schort, een materialenlijstje krijg je tijdig per mail

Leiding miet Bamps is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag deelt. zij werkt als freelancer bij atelier Bazarts (bazarts.be).

Datum dinsdag 14 februari 2017 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 95; syllabus, materialen, koffie en lunch inbegrepen

Creatieve en fantasierijke attributeneen muzisch project

module 90


Inhoud Verhalen zijn altijd goede uitgangspunten als inspiratie voor mooie tekeningen. illustraties of schilderijen vanuit de bijbel kunnen ons nog meer inspiratie bezorgen.tijdens deze vorming krijg je een aantal kunstenaars te zien die bekende bijbelse verhalen uitbeelden. We laten je ook een aantal (kinder)bijbels zien met prachtige illustraties.Vanuit een aantal verhalen gaan we zelf aan de slag met een moderne toets qua vorm en techniek. zo illustreren we met druktechnieken, gebruiken we collage en maken we kijkdozen in één kleur.je ontvangt een volledige lesvoorbereiding met de leerdoelen, een stappenplan en tips om net even anders rond verhalen werken.

Zelf meebrengen een schort en een grote tas voor de gemaakte werkjes

Leiding inge Vanhoof is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag deelt. zij leidt een eigen atelier Bazarts (bazarts.be), ze volgde een opleiding tot muzocoach en verdiepte zich in het muzische met als vakgebied ‘beeld’. zij helpt jou te differentiëren naar alle leeftijden en niveaus.

Datum woensdag 19 april 2017 van 9u00 tot 12u00


Bijdrage € 50; syllabus, materialen, koffie inbegrepen

Beeldend creatief met de bijbel

module 91

52 | Donche 2016-2017



Inhoudgrappige kippen tekenen, bloemen schilderen. Deze pasen-workshop is ideaal om nieuwe beeldende ideeën en inzichten te krijgen.We laten ons inspireren door kunstenaars kandinsky en Fabergé. We experimenteren met nieuwe materialen: foam en silk clay, om vrolijke eitjes te maken! je leeft je uit in oliepastel en gouden plakkaatverf, ontdekt kleuren en patronen, en leert hoe je dit naar je klas overbrengt! je ontvangt een volledige lesvoorbereiding met de leerdoelen, een stappenplan en tips om net even anders rond klassieke thema’s te werken.

een praktisch stappenplan, een waaier aan technieken en inspiratie op niveau van kleuters en jonge kinderen! een syllabus met nieuwe inspiratie en verwijzingen naar kunstenaars en ontwikkelingsdoelen. nieuwe technieken en inzichten om rond het thema pasen en lente te werken.

Zelf meebrengenschort, grote tas voor de gemaakte werkjes

Leidinginge Vanhoof is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag met jullie deelt. zij leidt een eigen atelier Bazarts (bazarts.be) ze volgde een opleiding tot muzocoach en verdiepte zich in het muzische met als vakgebied ‘beeld’. zij helpt jou te differentiëren naar alle leeftijden en niveaus.

Datumdinsdag 14 maart 2017 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 95; syllabus, materialen, koffie en lunch inbegrepen

De kip en het ei! – variërende technieken rond Pasen

module 94


inhoudkan je kleuters en jonge kinderen een masker laten ontwikkelen dat voor iedereen anders is? ze leren op een eenvoudige manier technische oplossingen zoeken voor specifieke problemen.We kijken naar de werken van de Belgische kunstenaar ensor en laten ons inspireren om tot een schilderij te komen. We vliegen de wereld rond met tussenstops in Venetië, Brazilië en Bali om te ontdekken dat iedereen carnaval anders viert. De ideale manier om te beschouwen en nadien zelf aan de slag te gaan.je krijgt een syllabus met nieuwe inspiratie en een muzische blik op kunst.

Zelf meebrengen een schort en een grote tas voor de gemaakte werkjes

Leiding inge Vanhoof is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag deelt. zij leidt een eigen atelier Bazarts (bazarts.be), ze volgde een opleiding tot muzocoach en verdiepte zich in het muzische met als vakgebied ‘beeld’. zij helpt jou te differentiëren naar alle leeftijden en niveaus.



Bijdrage € 50; syllabus, materialen, koffie inbegrepen

Carnaval, maskers en heel veel verbeelding !

Doelgroep: leraren kleuter- en lager onderwijs 1ste graad, begeleiders uit de kinderopvang en opvoeders

Inhoudexperimenteren, beleven en plezier maken. in deze workshop werken we als peuters en kleuters met verf. je herontdekt hoe leuk het is om met je handen te werken, te voelen en te kliederen. en krijgt tips om je opdracht concreet te maken en met enthousiasme over te brengen, en de uiteindelijke werkjes volgens je doelen te beoordelen.en je krijgt inspiratie om te werken rond kunstenaars: plakkaatverf met andere materialen gebruiken, nieuwe en oude technieken, andere kleuren en tinten. ons thema: kleur! We sluiten deze workshop af met een collage van gemaakte werkjes. ideale oefening voor oudere kleuters.je ontvangt een praktisch stappenplan om de ideeën en technieken concreet en volgens de beelddoelen in je klas toe te passen.

Zelf meebrengenschort, schaar, een grote tas voor de gemaakte werkjes.

Leidinginge Vanhoof is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag deelt. zij leidt een eigen atelier Bazarts (bazarts.be) ze volgde een opleiding tot muzocoach en verdiepte zich in het muzische met als vakgebied ‘beeld’. zij helpt jou te differentiëren naar alle leeftijden en niveaus.

Datumdinsdag 25 april 2017 van 9u00 tot 15u30



Experimenteren met plakkaatverf - Toveren met kleur en textuur

module 92

module 93

Donche 2016-2017 | 53


54 | Donche 2016-2017

leraren lager onderwijs

Donche 2016-2017 | 55

zorg / geLijke onDerWijskansen

Ken je kwartiermakers? – Leesvaardigheid verhogen met effect!

Op maat van logopedisten en zorgbegeleiders

InhoudLeesmotiverende werkvormen + leesplezier = betere lezers. Lezen is cruciaal voor de persoonlijke ontwikkeling. Leesachterstand wordt vrijwel nooit meer goed gemaakt. De leesvaardigheid van kinderen neemt enorm toe als ze iedere dag een kwartier lezen. Daarom is zwijsen samen met Clavis het initiatief gestart om scholen te motiveren iedere dag 15 minuten met de kinderen te lezen. een leesritueel van een kwartier lezen per dag op school krikt het niveau van kinderen snel op. en met een hoger leesniveau worden andere vakken toegankelijker en kunnen kinderen hun talent beter ontwikkelen.in deze sessie krijg jij een heleboel praktijk- en boekentips om met kwartiermakers aan de slag te gaan. je ziet de concrete materialen die zijn uitgewerkt rond kwartiermakers!zin in een actieve sessie met collega’s? schrijf je dan in!





Doelgroep: leraren lager onderwijs 1ste en 2de graad, directeuren, zorgen gOK-begeleiders, ook voor logopedisten

InhoudWaarom deze sessie volgen?theaterlezen is evidencebased geschikt als leesinterventie, mits deskundig begeleid en ondersteund. theaterlezen bevordert het ‘vloeiend lezen’ (lezen met begrip en intonatie) en het leesplezier. theaterlezen kan ingezet worden in school, thuis en bij de logopedist.in deze sessie word jij klaargestoomd om de volgende dag de kinderen deskundig te begeleiden en te ondersteunen met theaterlezen.


Datumwoensdag 26 oktober 2016 van 9u00 tot 12u00 Plaats campus Vorselaar, Lepelstraat 2

herhaling: woensdag 7 december 2016 van 9u00 tot 12u00 Plaats campus turnhout, Blairon 800

Bijdrage€ 60; syllabus (inclusief boek ‘kikkers’ t.w.v. 16,95) en koffie inbegrepen

Functioneel luidop theaterlezen met leeszwakke en sterke lezers!

module 95

module 96

56 | Donche 2016-2017



Datumvrijdag 25 november 2016 van 9u00 tot 15u30



Doelgroep: leraren lager onderwijs 2de en 3de graad, directeuren, zorgen gOK-begeleiders

Inhoud“Wanneer een meer en een minder ontwikkeld mens samen zijn, is het de plicht van de eerste om zich aan te passen. Voor hem geldt niet het excuus dat de ander van nature heeft.”Uit ‘Een schitterend gebrek’ Arthur Japin (pagina 85)

Welke interactieve werkvormen kan ik inzetten in mijn klaspraktijk?Coöperatief leren is samenwerkend leren. kinderen werken in tweetallen of in kleine groepjes aan gezamenlijke doelen. ze leren met en van elkaar.in deze sessie proberen we een heleboel coöperatieve werkvormen uit voor wiskunde, taal, muzische expressie …. je leert de diversiteit in je klas benutten als rijkdom. Het taal -en rekenzwakke kind krijgt extra aandacht in deze sessie.zin om actief uit te proberen? schrijf je dan in!

Ontdek de kracht van interactieve werkvormengeef je leerlingen gelijke onderwijskansen in een krachtige leeromgeving!

Leidingelke Coorens is leraar secundair onderwijs, auteur en nascholer. Haar aandacht gaat vooral naar hoogbegaafdheid en het inzetten van iCt. zij is de oprichtster van arkades.

Datumwoensdag 28 september 2016 van 9u00 tot 12u00



InhoudWaaraan herken je hoogbegaafde kinderen? Vallen ze überhaupt op? in deze sessie krijg je enkele wetenschappelijke inzichten mee. je ontdekt ook verschillende profielen van hoogbegaafde kinderen. op welke manier kan je aandacht en zorg verlenen aan deze kinderen? in deze sessie gaan we vooral aan de slag met cases en bij voorkeur je eigen cases.Wens je een kangoeroe- of plusklas op te zetten? Dan is volgende module de uitgelezen kans om erg gericht aan de slag te gaan.

Een hoog IQ! En dan …

module 97

module 98

Donche 2016-2017 | 57


Leidingelke Coorens is leraar secundair onderwijs met een grote zin voor onderwijsinnovaties, auteur bij educatieve uitgeverijen en nascholer. Haar aandacht gaat vooral naar hoogbegaafdheid en het inzetten van iCt. zij is de oprichtster van arkades.




InhoudHoogbegaafde kinderen schreeuwen om aandacht. Daar zullen velen het mee eens zijn. maar soms zijn deze kinderen zo stil aanwezig dat geschonken aandacht aan hen voorbij gaat. een zorgplan start vaak vanuit de inzet van een individuele leraar en ontbreekt soms de continuïteit wegens gebrek aan expertise of de angst om ermee verder te gaan. Voor deze sessie is het van belang voldoende inzichten te hebben over hoogbegaafdheid. Deze inzichten worden aangereikt in de vorige module. Die module kan als voorloper gezien worden van deze sessie.

Een kangoeroe- of plusklas opzetten

module 99

58 | Donche 2016-2017


leerlijnen, de deeldomeinen en de volledige toets kan je laten zien of de beheersing van de leerstof op automatisatieniveau (piratenniveau / groen), op inoefeningsniveau (kapiteinsniveau / oranje) of op instructieniveau (matrozen / rood) zit. Van hieruit kan je in een handomdraai doelgericht (vanuit de concrete doelen en leerdoelen), op het juiste niveau, binnen de zone van naaste ontwikkeling, tot een remediëringsplan voor elk kind afzonderlijk komen.

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “wiskundescreening EXPLORE” met de volledige toets, de deeltoetsen per leerjaar, de deeltoetsen per domein, de excelbestanden om snel de resultaten te verwerken en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 25 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org





Op maat van leerkrachten, maar uitermate aanbevolen voor zorgbegeleiders, therapeuten en logopedisten

Wil je weten hoe we in de remediëringspraktijk heel vlot screenen welk type sommen binnen bewerkingen, welk type opdrachten binnen getallenleer, meetkunde, meten en metend rekenen kinderen al goed kunnen? We maken je in deze bijscholing deelgenoot van de screeningsmethode van praktijk eXpLore. We vertrekken vanuit duidelijke leerlijnen bij de leerplannen. je maakt kennis met deze leerlijnen. Dankzij het uitpluizen van elke stap die kinderen leren zetten in de opbouw van hun rekenvaardigheden, zijn we gekomen tot een eenvoudig maar sterk screeningsinstrument. De eXpLore-toets is een doorlooptoets waarin je sterktes en minder sterke kanten kan ontdekken op elk deeldomein. De opdrachten staan in kleine groepjes mooi gerangschikt per stapje in de leerlijnen en gegroepeerd per leerdoel. Dankzij het rekenblad in ms excel kan je per leerjaar vlot zien welke stappen een kind al vanuit het voorafgaande jaar onder de knie heeft, welke nog verdere inoefening vragen en welke stappen beheerst zijn. je komt met één instrument, in drie tot vijf toetsdelen, tot een volledige exploratie van de beginsituatie van elk kind. Voor elk leerjaar is er een deelinstrument ontwikkeld dat samengevoegd tot het geheel één groot opvolginstrument is geworden voor de hele lagere school en de remediëringspraktijk voor kinderen met rekenen wiskundemoeilijkheden. We vertrekken vanuit het principe dat het belangrijker is om te weten wat het al vlot kan dan om op één meetmoment een bepaalde technische norm (toetsscore) te halen. elke stap in de

Doel- en remediëringsgericht rekenvaardigheden screenen

Problemen met lateralisatie? op weg naar een logische leer- en remediëringslijn

Doelgroep: leraren lager onderwijs 2de en 3de graad, ook voor zorgbegeleiders en therapeuten

InhoudLateralisatie is een begrip waar vaak over wordt gesproken, vooral als het kind geen duidelijke handvoorkeur heeft of hardnekkige omkeringen maakt in het lezen en schrijven. toch is het een begrip dat in het werkveld op veel verwarring stoot. Wat is dat eigenlijk ‘lateralisatie’ en hoe komt het tot ontwikkeling? Welke deelaspecten zitten er in? en welke observaties kunnen we maken om na te gaan of het kind nog in de verwachte lijn ontwikkelt? in deze nascholing gaan we op zoek naar hoe lateralisatie zich ontwikkelt (grootmotorisch, fijnmotorisch, ruimtelijk-visueel en cognitief zoals in het rekenen en lezen) en leer je hoe je praktisch op die ontwikkeling kan inspelen als begeleider. er worden heel duidelijke linken gelegd naar o.a. wiskunde, schrijven, lezen, de fijnmotorische en de coördinatieontwikkeling. in het eerste theoretische deel bestuderen we de ont wikkelings-lijnen voor lateralisatie. Die zijn immers onmisbaar om de ontwikkeling van kinderen te volgen en te onderzoeken. De theorie wordt luchtig gemaakt door haar direct te linken aan praktische taken en observaties die je met kinderen kan doen en die je onmiddellijk zicht geven op de ontwikkeling van de verschillende vaardigheden binnen de lateralisatie. Voorkennis hiervan is niet nodig. je zal verbaasd zijn hoeveel ‘problemen’ die we in de praktijk tegenkomen hiermee te maken hebben. in het tweede deel gaan we vooral in op de praktische mogelijkheden om de lateraliteitsontwikkeling te bevorderen. We laten je kennismaken met oefenmaterialen, tips voor in de klas of de remediëring en gaan in op vragen die jullie zelf meebrengen.De volgende onderwerpen komen in hun ontwikkelingsaspect en in bijhorende remediëringsmogelijkheden aan bod: Wat als de handvoorkeur niet zichtbaar is? Wat als het kind de lichaamsmiddenlijn niet kruist of voortdurend van hand wisselt? Wat als het kind voortdurend scheef zit in de klas of op de elleboog op de tafel ‘ligt’? Wat als de gekruiste coördinatie niet wil lukken? Wat als de pengreep laat zien dat de duim niet meedoet?

Wat als het kind bij voorkeur van rechts naar links werkt? Wat als het kind omkeringen leest of schrijft? Wat als links en rechts als begrippen maar niet geautomatiseerd worden? Wat als het kind met de klok meedraait bij het schrijven? Wat als het kind het verband niet ziet tussen: 3, 4, 5 en 5, 4, 3 of 5 + 7 = . en . + 7 = 12? We staan ook stil bij verschillende observatie-instrumenten om de lateralisatie van kinderen (van kleuters tot en met het lager onderwijs) te observeren.

Bij deze studiedag krijg je werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de pp-voorstelling. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo campus kan je de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “lateralisatie” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org


Datumdonderdag 29 november 2016 van 9u00 tot 15u30



module 101

module 100

Donche 2016-2017 | 59


Met de mogelijkheid een begeleidende cd met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org





Op maat van leerkrachten, maar uitermate aanbevolen voor zorgbegeleiders, therapeuten en logopedisten

We gaan er vaak vanuit dat kinderen vanzelf leren redeneren, plannen, organiseren, hun werkgeheugen vergroten, en zichzelf leren concentreren. niets is minder waar. Deze zogenoemde executieve functies zijn hersenfuncties die onder je voorhoofd gelegen zijn en die evolutionair nog zeer jong zijn. je wordt niet geboren met deze mogelijkheden, al heeft iedereen wel een basisaanleg. Het grootste deel van het ontwikkelen van deze functies is aangeleerd. maar als dat leerproces weinig kansen krijgt, dan ontstaat een beeld van een chaotisch, snel afgeleid, van de hak op de tak werkend en veel vergetend kind. toch is er dan geen sprake van aDHD of een beperkte intelligentie. omgekeerd heb je heel wat kinderen met een goede intelligentie die toch grote problemen hebben in deze executieve functies. ook zij hebben recht op ondersteuning en geen etiket!in deze studiedag leer je de executieve functies kennen, begrijpen, observeren en aanpakken. We helpen je op weg om via mediatie en een aangepaste didactische stijl cognitief meer uit kinderen te halen. je leert hoe je transfer tussen leerstofgebieden in de hand kan werken en hoe je de cognitieve functies van kinderen goed kan observeren. We geven je heel wat voorbeelden van hoe je het stimuleren van executieve functies kan aanpakken. en dat alles heel laagdrempelig in eenvoudige taal. je maakt ook kennis met methodieken om executieve functies in kaart te brengen.Bij deze studiedag krijg je werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de pp-voorstelling. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo campus kan je de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.

Executieve functies: redeneren, plannen, organiseren, geheugentraining en je bewust leren concentreren

LeidingWendy peerlings is psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs, auteur en deskundige op vlak van leer- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen.





InhoudDeze studiedag wil je kennis laten maken met ons geheugen, hoe kinderen onthouden en hoe we kinderen beter dingen kunnen laten onthouden. Vanuit verschillende opdrachten leren we je alle componenten van het geheugen kennen:

• werkgeheugen, korte termijngeheugen en lange termijngeheugen,

• concreet geheugen en abstract geheugen,• geheugen voor betekenisloos en betekenisvol materiaal,• visueel en auditief geheugen,• en de samenhang tussen dit alles.

We leren je niet alleen ontdekken waar de sterktes en de minder sterke kanten van het geheugen van een kind liggen, maar ook om via spelmaterialen en –opdrachten, specifieke soorten geheugen te trainen. spelenderwijs leer je om geheugenoefeningen in te zetten in hoekenwerk, in contractwerk, in speel-leermomenten en in remediëring. je maakt ook kennis met enkele bekende pakketten die je meteen kan gaan toepassen in de klas of de praktijk. je krijgt ook de kans om geheugentests te leren kennen, in te kijken, en op jezelf los te laten. een volledige studiedag over euh… weet je het nog?

Bij deze studiedag krijg je werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de pp-voorstelling. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo campus kan je de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.

“Hoe krijg ik dat allemaal in mijn hoofd?” - geheugen screenen en verbeteren bij kinderen

module 102

module 103

60 | Donche 2016-2017


Donche 2016-2017 | 61


Met de mogelijkheid een begeleidende cd “Brein en bewegen” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org






InhoudBrein en bewegen is de eigentijdse invulling van de lesgever in het aanleren van breinvriendelijke bewegingstussendoortjes, werken aan stressverlaging bij kinderen en het bewegen om het bewegen in de klas te promoten. We werken met o.a. braingym-achtige oefeningen, bewegingen uit kinderyoga, mesker, danspedagogie en bewegingsleer. samengebracht is dit een heel arsenaal van leuke, doelgerichte bewegingstussendoortjes die een positieve invloed hebben op de samenwerking van beide hersenhelften, het zelfvertrouwen van kinderen en het wegwerken van spanning. je leert niet alleen de opdrachten kennen, maar ook het hoe en waarom van de werking van deze oefeningen op de neuromotorische ontwikkeling van kinderen. alles wordt in begrijpbare taal uitgelegd… tot de werking van ons brein toe! je kan het zò uitleggen aan kinderen.Deze navorming is een goede aanvulling en wetenschappelijke achtergrond voor wie braingym e.d. gevolgd heeft, maar die voorkennis is geen must. Voor wie nog niet vertrouwd is met braingym en aanverwante methodes is dit een fantastische kennismaking met breinvriendelijk bewegen. topics die in theorie en praktijk aan bod komen zijn de link tussen het brein, bewegen en leren. Doordachte keuze van bewegingstussendoortjes, niet alleen voor het plezier van bewegen, maar die kinderen helpen om:

• aandacht te verhogen• beide herenhelften te laten samenwerken• ogen vlot te laten samenwerken om visuele informatie

beter op te nemen• lateralisatieontwikkeling te bevorderen vanuit ontdekken

middenlijn, via symmetrie naar kruisen middenlijn en gekruiste coördinatie

• allemaal drie-minutenoefeningen te doen met de uitleg waarom je ze zo uitvoert, waarom ze werken, wat de neurowetenschappelijke achtergrond is.

‘Brein en bewegen’: breinvriendelijke tussendoortjes en aandachtsversterkertjes


Datumdonderdag 23 maart 2017 van 9u00 tot 15u30




InhoudHeb je er wel eens bij stilgestaan dat je twee ogen hebt die informatie opnemen? Wat de invloed van een smartboard is op de ogen? en wat als die ogen op zich wel goed werken, maar niet optimaal samen werken? Heel wat lees-, spellings-, reken- schrijf- , ruimtelijke én concentratieproblemen hebben te maken met een niet-optimale samenwerking van je beide ogen. in deze lesdag geven we je een introductie, een kennismaking met de oogbewegingen, de invloed ervan op het leren, het oefenen ervan en krijg je handvatten om met kinderen op een speelse manier te oefenen op beter en gerichter kijken en concentreren. We leren je de basis aan én we leren je te herkennen wanneer het doorverwijzen naar een functioneel optometrist zinvol is. Concreet leer je in deze studiedag:Welke oogbewegingen je kan observeren in de klas en wat hun invloed is op het leren of net-niet-goed kunnen leren en concentreren.je leert de oogvolgbewegingen, saccadische oogbewegingen, accommodatie en andere eenvoudige oogspierbewegingen te observeren en te oefenen met kinderen.je leert heel veel bewegingstussendoortjes die de ogen tot rust kunnen brengen en beter leren samenwerken waardoor het kind veel stabieler kan kijken bij het lezen, het schrijven en al die andere schoolse taken waar het zien belangrijk is.met heel veel inzichten en oefeningen geven we je een introductie in wat functionele optometrie kan betekenen bij leerknelpunten.

Ogen, leren en zien: de invloed van je ogen op het leren

module 104

module 105

62 | Donche 2016-2017



Datumdinsdag 25 april 2017 van 9u00 tot 15u30



InhoudHerkennen van knelpunten in de ontwikkeling vanuit de visie dat je onder stress oude, op reflexen gebaseerde bewegings- en houdingspatronen naar boven laat komen. net die patronen kunnen kinderen erg hinderen in hun werken, zitten, leren … er zijn duidelijke redenen waarom kinderen onder stress:

• scheef gaan zitten, soms bijna liggend op één arm gaan werken

• Wiebelig worden, kleuters gaan rechtstaan bij het werken en anderen gewoonweg niet meer rustig op de billen kunnen zitten

• Bijna met hun neus tegen hun werkblad plakken• krampachtig werken en de fijne- en schrijfmotoriek er

danig onder lijdt• sneller schrikken, op elke plotse prikkel reageren en

sneller overstuur raken• alle besef van werkrichting, lateraliteit, links-rechts,

kruisen middenlijn … verliezen• Wel kijken maar niet zien, wel willen maar niet kunnen en

beseffen dat hert ineens niet meer gaat zoals ze zouden willen

• of zelfs plots tot hun eigen verbazing fysiek of verbaal agressief kunnen uithalen.

als je hier meer van weet, ga je het ook herkennen en begrijpen. en vanuit dat begrip ga je zelf een rust ervaren om er samen met het kind mee aan de slag te gaan. je gaat zelf aan den lijve ondervinden wat stress doet met je. tegelijk krijg je heel veel inzichten. Doe gemakkelijke kleren aan want we gaan bewegen, liggen, staan, zitten op de grond, op tafels …in zeer begrijpbare taal krijg je nu de kans een neuromotorische achtergrond op te bouwen. Breng de know-how naar je school en begrijp beter hoe motoriek, houding en beweging het leren en ontwikkelen van kinderen kan ondersteunen of net kan afremmen.

Reflexintegratie: leren hoe reflexen kinderen kunnen blokkeren in hun lereneen kennismakings- en ervaringsdag

In navolging van deze studiedag kan je ook een coaching in jouw school aanvragen om samen met het team of hands-on, klas per klas te zoeken naar het haalbaar implementeren van deze werkingstips in jouw werking. Meer info en aanvragen bij de teamgerichte vormingen binnen het Donchecentrum.


Datumdonderdag 27 oktober 2016 van 9u00 tot 15u30 herhaling: dinsdag 14 februari 2017 van 9u00 tot 15u30




InhoudWerken in drie niveaugroepen? Voor elk vakgebied? en zelfs de deelgebieden?! en dat met planlastverlaging! Het kan!Helen parkhurst had het jaren geleden al begrepen: als je een goed (lees: ‘anders opgevat’) klasmanagement hanteert, krijg je tijd en ruimte om je kinderen individueler op te volgen. matrozen, kapiteins en piraten in je klas… je stuurman- of vrouw (lees: leerkracht) zal je gids zijn op je reis naar zelfsturing in je leren. De nascholer/ervaringsdeskundige neemt jou mee … durf jij het aan?Vanuit deze Daltonprincipes, ervaringen in de klas, inzichten als lerarenopleider, internationale contacten en ervaringen, gaan we kennismaken met nieuwe manieren om je week te plannen. zelfsturing, zelfstandigheid, loslaten van timing in de handleidingen, kritisch kijken naar wat er werkelijk toe doet in de leerstof, gedeelde verantwoordelijkheid stimuleren, samenwerking tussen de leerlingen onderling bevorderen en leren in niveaugroepen staan voorop. aan de hand van filmpjes en ervaringen in diverse methodieken gaan we samen op zoek naar haalbare aanpassingen in de organisatie van een klassieke klas. je leert er werken in niveaugroepen in de klas en je leert de kracht van weekplanningen, activerende directe instructie en zelfcorrectie kennen. Deze studiedag is een echte verrijking voor iedere leerkracht met een open visie die niet bang is om eens totaal iets anders uit te proberen. De navorming is gericht naar iedereen die met een open visie en lerende houding kritisch durft kijken naar zijn of haar eigen klasmanagement en gewoonten. als jij deze uitdaging aandurft zal er een wereld voor je open gaan en zal je merken dat je veel meer tijd krijgt om te differentiëren en te remediëren in je eigen klas.

De Daltonprincipes: klasmanagement zorgt voor remediëringstijd in de klas!

module 106

module 107

Donche 2016-2017 | 63



Met de mogelijkheid een begeleidende cd “materialen maken” met alle sjablonen in Word of Publisher, extra materialen, oefeningen, spelletjes, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project te volgen: kaydesperans.org






InhoudBen jij de saaie oefeningen ook soms beu? Wil je inzetten op zelfstandig werken in je klas? Wil je kinderen veel laten oefenen met de glimlach om vlotter tot automatisatie te komen? Heb je quasi geen budget om dure leerspellen aan te kopen? Dan heb jij met deze studiedag precies gekozen wat jij nodig hebt. We gaan zelf speelse, op automatisatie gerichte, goedkope, leuke leerspellen leren bekijken, maken en toepassen.een greep uit het uitgebreide aanbod zelfcontrole- en leerspellen:

• miniloco met Clicx-blokjes• miniloco-oefeningen maken voor de originele doos• zelfcontroleoefeningen met Clicx-blokjes• Leerpuzzels maken• aangepaste puzzels om te leren puzzelen• Domino’s• Lottospelen met controleschijf• Betoverd kasteel concreet en abstract • Lego-controlesysteem leren gebruiken• zelfstandige inoefening met spelborden• zelfcontrole met kubusblokken• ruimtelijk inzicht in spelvorm

Bij deze studiedag krijg je werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de pp-voorstelling.

goedkoop zelfcontrole- en leerspellen maken

Doelgroep: voor leraren kleuter- (5-jarigen) en leraren lager onderwijs 1ste leerjaar, ook aanbevolen voor zorgbegeleiders en therapeuten

Inhoud in deze eerste dag van onze mini-reeks tot handelend-reken-rt’er (remedial teacher of remediërend leerkracht die aan de slag gaat met materialen en zo weinig mogelijk saaie werkbladen) gaan we in op een reeks doelen en knelpunten die in het lager onderwijs nogal eens vergeten worden! Waarom hebben zoveel kinderen het moeilijk met de splitsingen tot 10? of waarom zien kinderen niet welke hoeveelheden er achter een getal of zelfs een cijfer steken? in deze lesdag nemen we je mee in de wondere wereld van de ééncijferige getallen. Vanuit verschillende visies zoals die van Deckers en aerts, Wiskidz, het aDi-model, het uitgebreide C-sm-sa-a-model verkennen we waar jonge kinderen vaak tegenaan lopen als het rekenen in de eerste klassen van de basisschool al stroef loopt. onderwerpen als deze komen uitgebreid aan bod (uitleg, screening, aanpak, leerplandoelen, oefeningen en spellen):

• De telrij, telrichting, lateralisatie in het rekenen, de één-één-correspondentie, conservatie én het inzicht in de hoeveelheid achter een getal.

• Vanuit een psychomotorische aanpak inzicht krijgen in hoeveelheden, splitsingen en de aanloop naar en sprong over de overbrugging van het tiental.

• screening van rekenproblemen op dit niveau (van kleuter tot en met eerste leerjaar / groep 3)

• De leerlijnen uitgediept waardoor je to-the-point kan remediëren

• Heel veel speel-leerideeën én vernieuwende didactieken en technieken die hun efficiëntie al ruimschoots aangetoond hebben in de rt-praktijk.

Deze studiedag en de reeks van 5 lesdagen is zeker ook toegankelijk en zelfs een aanrader voor therapeuten en leerkrachten die sterker willen worden in het remediëren van rekenen en wiskunde.elke lesdag is ook als afzonderlijke, losstaande lesdag te volgen, maar het volgen van de reeks binnen een schoolteam of praktijk is een echte aanrader.

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “wiskunde RT’er deel 1” met extra materialen, oefeningen, testjes, screenings, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. het project Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project te volgen: kaydesperans.org


Datum dinsdag 25 oktober 2016 van 9u00 tot 15u30



Knelpunten in wiskunde dag 1: eencijferige getallen en inzicht in hoeveelheden

module 108

module 109

64 | Donche 2016-2017


Doelgroep: voor leraren lager onderwijs 2de en 3de leerjaar, ook aanbevolen voor zorgbegeleiders en therapeuten

Inhoud in deze tweede dag van onze mini-reeks tot handelend-reken-rt’er (remedial teacher of remediërend leerkracht die aan de slag gaat met materialen en zo weinig mogelijk saaie werkbladen) gaan we in op een reeks doelen en knelpunten die in het lager onderwijs nogal eens vergeten worden! Waarom het aanleren van de maal- en deeltafels vaak veel moeilijker gemaakt wordt dan het eigenlijk is! Waarom de overbrugging van het tiental zo’n struikelblok vormt als je het niet schematisch-manipuleerbaar aanleert. Wat er met cijferen en richtingen aan de hand is en hoe we toch nog inzichtelijk kunnen werken met rekenzwakke kinderen. Vanuit verschillende visies zoals die van Deckers en aerts, Wiskidz, het aDi-model, het uitgebreide C-sm-sa-a-model verkennen we waar kinderen vaak tegenaan lopen als het rekenen in de tweede en derde klas van de basisschool (groep 4 en 5) al stroef loopt. onderwerpen als deze komen uitgebreid aan bod (uitleg, screening, aanpak, leerplandoelen, oefeningen en leerspellen):

• Vanuit het ervaren van hoeveelheden naar de overbrugging en het inwisselen van e naar t naar het cijferen en hoofdrekenen toe.

• Vanuit een psychomotorische aanpak inzicht krijgen in vermenigvuldigingen en delingen, cijferen, hoofdrekenen en handig rekenen.

• screening van rekenproblemen op dit niveau (van het 2de leerjaar / groep 4 tot en met 3de leerjaar / groep 5)






Datum dinsdag 15 november 2016 van 9u00 tot 15u30



Knelpunten in wiskunde dag 2: 2- en 3-cijferige getallen met X en :

module 110

Donche 2016-2017 | 65


Doelgroep: voor leraren lager onderwijs 4de, 5de en 6de leerjaar, ook aanbevolen voor zorgbegeleiders en therapeuten

Inhoudin deze derde dag van onze mini-reeks tot handelend-reken-rt’er (remedial teacher of remediërend leerkracht die aan de slag gaat met materialen en zo weinig mogelijk saaie werkbladen) gaan we in op een reeks doelen en knelpunten die in het lager onderwijs nogal eens vergeten worden! Waarom het aanleren van breuken, kommagetallen en zelfs procenten vaak veel moeilijker gemaakt wordt dan het eigenlijk is! Hoe kan je op een goede manier de kommagetallen inzichtelijk, ervaringsgericht én schematisch-manipuleerbaar maken? Hoe kunnen we met eenvoudige materialen zoals geoblokjes / pattern blocs breuken inzichtelijk maken en via handelend leren in verband brengen met andere domeinen in de wiskunde zoals omstructureringen? Vanuit verschillende visies zoals die van Deckers en aerts, Wiskidz, het aDi-model, het uitgebreide C-sm-sa-a-model verkennen we waar kinderen vaak tegenaan lopen als het rekenen in de vierde en vijfde klas van de basisschool (groep 6 en 7) al stroef loopt. onderwerpen als deze komen uitgebreid aan bod (uitleg, screening, aanpak, leerplandoelen, oefeningen en leerspellen):

• Vanuit het ervaren van breuken naar inzichten in het rekenen met breuken.

• Vanuit het ervaringsgericht handelen en het gebruik van zelfgemaakt schematisch-manipuleerbaar materiaal voor kommagetallen (aansluitend bij je maB-materiaal) tot een beter inzicht komen

• Vanuit een psychomotorische aanpak inzicht krijgen in de bewerkingen met (positieve) rationale getallen.

• screening van rekenproblemen op dit niveau (van derde leerjaar / groep 5 tot en met het 5de leerjaar / groep 7)






Datum donderdag 19 januari 2017 van 9u00 tot 15u30



Knelpunten in wiskunde dag 3: breuken, kommagetallen en %


Inhoudin deze vierde dag van onze mini-reeks tot handelend-reken-rt’er (remedial teacher of remediërend leerkracht die aan de slag gaat met materialen en zo weinig mogelijk saaie werkbladen) gaan we in op een reeks doelen en knelpunten die in het lager onderwijs nogal eens vergeten worden! Waarom het aanleren van inzicht in meetkunde, met inbegrip van ruimtelijke vormleer en ruimtelijke oriëntatie vaak een probleem is voor kinderen? Wist je dat je heel vormleer schematisch-manipuleerbaar kan maken met een geobordje? Dat geoblokjes (pattern blocs) je helpen om vanuit vormen, via omstructureren naar inzichten over vlakke- en ruimtefiguren te komen en zelfs de stap naar oppervlakte en omtrek inzichtelijk te maken!Vanuit verschillende visies zoals die van Deckers en aerts, Wiskidz, het aDi-model, het uitgebreide C-sm-sa-a-model verkennen we waar kinderen vaak tegenaan lopen als het inzicht in meetkunde, vormleer en ruimtelijke oriëntatie stroef loopt. onderwerpen als deze komen uitgebreid aan bod (uitleg, screening, aanpak, leerplandoelen, oefeningen en leerspellen):

• Vanuit het ervaren van punten, lijnen, vlakken , vlakke figuren en ruimtefiguren komen tot inzicht in de samenhang.

• Vanuit het ervaringsgericht handelen met bouwplaten komen tot een beter inzicht in ruimtefiguren, aanzichten en constructies.

• Via het werken met geoborden (spijkerplankjes en elastiekjes) ontdekken dat heel het domein vormleer makkelijk en goedkoop schematisch manipuleerbaar gemaakt kan worden!

• Vanuit een psychomotorische aanpak inzicht krijgen in meetkunde: vormleer én ruimtelijk inzicht.

• screening van rekenproblemen op dit domein over alle jaren van de basisschool heen (van kleuterklas tot en met het 6de leerjaar / groep 8)






Datum dinsdag 7 februari 2017 van 9u00 tot 15u30



Knelpunten in wiskunde dag 4: schematisch-manipuleerbaar vormleer en ruimtelijk inzicht

module 111

module 112

66 | Donche 2016-2017



Inhoudin deze vijfde dag van onze mini-reeks tot handelend-reken-rt’er (remedial teacher of remediërend leerkracht die aan de slag gaat met materialen en zo weinig mogelijk saaie werkbladen) gaan we in op een reeks doelen en knelpunten die in het lager onderwijs nogal eens vergeten worden! Waarom in het nieuwe leerplan Wiskundig redeneren voorop komt te staan? Hoe je kinderen speels en inzichtelijk rekenproblemen kan leren oplossen. Hoe je saaie vraagstukken omtovert tot leuke rekenraadsels én hoe je kinderen helpt om de heuristieken (oplossingsmethodieken) onder de knie te krijgen. Vanuit verschillende visies zoals die van Deckers en aerts, Wiskidz, het aDi-model, het uitgebreide C-sm-sa-a-model verkennen we waar kinderen vaak tegenaan lopen als het inzicht in meetkunde, vormleer en ruimtelijke oriëntatie stroef loopt. onderwerpen als deze komen uitgebreid aan bod (uitleg, screening, aanpak, leerplandoelen, oefeningen en leerspellen):

• Vanuit de leerlijn probleemoplossend denken leer je gericht screenen waar kinderen het precies moeilijk mee hebben.

• Vanuit het ervaringsgericht handelen met trio-niveau-kaarten leer je kinderen uitdagen en op hun eigen niveau hun probleemoplossende wiskundevaardigheden een duw in de rug te geven.

• screening van rekenproblemen op dit domein over alle jaren van de basisschool heen (van kleuterklas tot en met het 6deleerjaar / groep 8)









Knelpunten in wiskunde dag 5: wiskundig redeneren en probleemoplossend denken

module 113

Donche 2016-2017 | 67


68 | Donche 2016-2017


Donche 2016-2017 | 69

peDagogisCH-DiDaCtisCH HanDeLen

Meer leesplezier in de tweede en derde graad. Ken je kwartiermakers?

Doelgroep: leraren lager onder wijs 2de en 3de graad, zorgcoör-dinatoren en SES-begeleiders en logopedisten

Inhoudin heel wat scholen zijn er leerlingen die zeggen dat ze een hekel hebben aan lezen. kinderen die te weinig lezen, kunnen taal ook bij andere vakken als struikelblok ervaren. anderstalige kinderen kunnen teksten wel technisch lezen, maar begrijpen vaak de inhoud niet. en wist je dat een heleboel leerlingen van het zesde leerjaar niet snel genoeg kunnen lezen om de ondertitels van vertaalde films te volgen? jongens in de derde graad lezen dan weer opvallend minder dan meisjes met een gebrekkiger leesvaardigheid als resultaat.We werken een hele dag rond concrete leesproblemen, met een kindgerichte aanpak bij elke kwestie. je krijgt een heleboel praktijktips die je de volgende dag kan uitproberen. Vind jij lezen en leesplezier belangrijk dan, is deze sessie een voltreffer.





Doelgroep: leraren lager onderwijs 1ste graad, leraren buitengewoon onderwijs, directeuren, zorgbegeleiders, aanbevolen voor logopedisten

InhoudNiets zo gezellig als genieten van een heerlijk uitgebreid ontbijt !Niets zo gezellig als heerlijk wegdromen bij een boek!

Veel ouders en leerkrachten ervaren dat kinderen het plezier in lezen verliezen tijdens het aanvankelijk lezen.Leerkrachten met allochtone kinderen in de klas ervaren dat hun kinderen leestechnisch kunnen lezen maar vaak totaal niet begrijpen Wat ze lezen. in deze sessie inventariseren we eerst alle problemen en dan gaan we deze problemen aanpakken.ouders vinden de boekjes van eerste lezers vaak oersaai maar er bestaan toffe conceptboeken voor eerste lezers. Hoe informeer je ouders?er zijn scholen die experimenteren met een leescircuit. Hoe begin je eraan?Hoe gebruik je de leeskaarten van het ministerie van onderwijs en is een leeslat een volwaardig alternatief voor een leeskaart?

je krijgt een heleboel praktijktips om het leesplezier in je klas te verhogen en het leesbegrip van allochtone kinderen te verbeteren. Deze sessie is heel sterk praktijkgericht!mooie boeken, leesstimulerende materialen en rijke uitwisselingen rond aanpak staan centraal in deze sessie.




Bijdrage€ 90; syllabus, koffie, ontbijt en lunch inbegrepen

Toast literairLeestechniek supertop maar leesplezier superflop!

Doelgroep: leraren lager onderwijs 2de en 3de graad, zorgbegeleiders, CLB-medewerkers en logopedisten

Inhoudop het einde van deze sessie heb jij een reeks nieuwe werkvormen uitgeprobeerd waarmee jij kinderen aan het lezen krijgt en hen kritisch leert nadenken over hun leesmotivatie tijdens het lezen. praten over boeken is cruciaal om het leesplezier in de klas te vergroten. klassieke boekbesprekingen leveren te weinig op en vergroten het leesplezier in de klas te weinig. je krijgt een leuke nieuwe titel mee om te promoten in je klas!

zin in een actieve sessie? schrijf je dan in!


Datum vrijdag 3 februari 2017 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 105; syllabus (inclusief boek t.w.v. € 17,95) koffie en lunch inbegrepen

Leesmotiverende boekbesprekingen!

module 114

module 115

module 116

70 | Donche 2016-2017


ook de ervaringen van de overstap naar de nieuwe aVi in twee basisscholen komen aan bod. We brengen alle materialen mee zodat je ze kan inkijken. je kan na deze dag vol zelfvertrouwen aan de slag gaan met de nieuwe aVi-leestempo en het LoV begrijpend lezen van Cito.indien men na het volgen van deze studiedag graag de uitleg voor het hele schoolteam wil horen, kan er beroep worden gedaan op de lesgeefster via aanvraag bij het Donchecentrum.


Datum donderdag 24 november 2016 van 9u00 tot 15u30



Ook voor zorgbegleiders en therapeuten

Inhoudonder het motto: ‘onbekend maakt onbemind’ staat Vlaanderen niet echt te springen op de invoering van de nieuwe aVi-leestechniek en leesbegrip (inclusief Cito’s Begrijpend Lezen). toch is de overstap meer dan de moeite waard. Vanuit eigen ervaring in twee basisscholen, neemt de lesgeefster je mee op weg naar de implementatie van de nieuwe aVi-leestechniek en leesbegrip in jouw school.je leert deze dag:

• de nieuwe materialen kennen met hun voor- en nadelen;• van de klassikale screening van leestempo overgaan tot

de individuele afname van de nieuwe aVi-kaarten en drieminutentest;

• hoe je met je school kan overstappen;• hoe je ouders het beste kan inlichten over de veranderde

naamgeving van de leesniveaus;• hoe je zo sneller leesmoeilijkheden kan opsporen en

efficiënter kan remediëren.je maakt ook kennis met twee zeer efficiënte reme diërings-methodes om leestempo en leesbegrip bij te werken of te stimuleren bij de leerlingen. We staan stil bij het raLFi-lezen en bij de pakketten “aBCDe Begrijpend lezen op eigen niveau”.

De nieuwe AVI-leestechniek en begrijpend lezen leren kennen/afnemen

Zelf meebrengen:kleurpotloden, een liniaal precies dezelfde zoals kinderen die in je klas gebruiken, een vouwmeter en een oefenklokje met synchroonlopende wijzers (waarbij de kleine wijzer één uur vooruit gaat als de grote wijzer één volledige omwenteling gemaakt heeft, dus geen zelfgemaakt kartonnen klokje met een splitpen). je gaat dit materiaal leren gebruiken in de klas. Met de mogelijkheid een begeleidende cd met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org


Datum donderdag 2 februari 2017 van 9u00 tot 15u30




Inhoudkloklezen is voor veel kinderen moeilijk. Vandaag stellen we je een nieuwe aanpak, opbouw én leerlijn voor die zijn sporen verdiend heeft in de remediëring en nu ook succesvol toegepast wordt in de wiskundemethode WiskiDz. We laten je met deze visie kennismaken en geven je heel veel informatie over onze ervaringen van kinderen met problemen in mr tijd. De leerlijn loopt van begin eerste leerjaar tot en met 4de leerjaar voor de didactiek en tot einde zesde leerjaar voor het probleemoplossend denken met tijd. De visie is uitgebreid getest in testscholen en revalidatie.je krijgt ook heel wat speelse oefenideeën mee om kloklezen efficiënter in te oefenen via realiteitsgebonden opdrachten, spelmaterialen zoals knijpkaarten, domino’s, lottospelen, …We nemen je ook mee in het aanleren van de analoge en digitale klok, de relatieve en de absolute tijdsaanduiding, van uren naar halfuren, kwartieren, minuten, seconden tot het probleemoplossend denken met tijdsduur, tijdstip, tijdsverschil e, zelfs toegepaste aspecten als snelheid. rekenen met jaren, maanden, dagen komt ook aan bod om de leerlijn te vervolledigen. tevens krijg je handvatten om je lessen anders op te bouwen, andere oefenvormen te implementeren en kloklezen leuk en behapbaar te maken voor elk kind. We laten je concreet zien hoe we dit toegepast hebben in WiskiDz zodat het erg aanschouwelijk wordt.

Een eigentijdse, efficiënte aanpak van de leerlijn tijd in metend rekenen: kloklezen 2.0

Leidingkristien aubroeck: lector godsdienst in de lerarenopleiding thomas more, sinds 2000 actief bezig met het ontwerpen van leermiddelen, in de vrije tijd actief in eerste communie- en vormselpastoraal


Plaatscampus turnhout, Blarion 800


Doelgroep: specifiek voor leraren buitengewoon lager onderwijs

Inhoudin deze nascholing vertellen we op vijf verschillende manieren enkele Bijbelverhalen. We maken hierbij gebruik van verteldozen, zandzakken, de eigen handen, stoelen en muziek. Hierbij staan aanschouwelijkheid, concrete verwerking, structuur en eenvoud centraal. alles draait rond het verhaal dat soms ook op twee verschillende manieren verteld wordt zodat er voldoende afwisseling is voor de leerlingen. We integreren ook ideetjes voor enkele concrete bruikbare doe-momenten.

Bijbelverhalen anders verteld in het buitengewoon onderwijs

module 117

module 118

module 119

Donche 2016-2017 | 71


Inhoudtijdens de workshop maakte je kennis met verteldozen, zandzakken en een interactieve manier om bijbelverhalen te vertellen. je kreeg heel wat achtergrondinformatie en tips om mee aan de slag te gaan. in deze terugkomdag gaan we dieper in op jullie ervaringen. We leren van elkaars aanpak en wisselen onderling tips en ideeën uit. zo word je immers gemotiveerd om de aangebrachte werkvormen ook zelf uit te testen. Daarbovenop wordt een nieuw verhaal aangepakt en uitgewerkt zodat je met veel nieuwe input naar huis gaat.





Terugkomdag: Bijbelverhalen anders verteld

Leidingkristien aubroeck: lector godsdienst in de lerarenopleiding thomas more, sinds 2000 actief bezig met het ontwerpen van leermiddelen, in de vrije tijd actief in eerste communie- en vormselpastoraal




Doelgroep: leraren lager onderwijs 2de en 3de graad

Inhoudin deze sessie werken we rond de goede Week. We koppelen hieraan creatieve en inhoudelijk sterke schoolvieringen met een bijzondere aandacht voor symboliek en actieve belevingsmomenten voor de kinderen. We trachten hierdoor een eerder ‘klassieke’ viering met verhalen en liedjes te verbreden en op deze manier schoolpastoraal een nieuwe impuls te geven met bijzondere aandacht voor anders- of niet-gelovige kinderen.

Schoolvieringen anders aangepakt

module 119 bis

module 120

72 | Donche 2016-2017


in de 2de sessie ligt de nadruk op het verzinnen van goede onderzoeksvragen en het trekken van het besluit. Heb je al gehoord van onderzoekend leren, maar weet je niet precies wat dit inhoudt of hoe je dit in praktijk kunt brengen? Dan is deze nascholing iets voor jou!

LeidingLieveke Hellemans, lector Wereldoriëntatie natuur en techniek en natuurwetenschappen in de lerarenopleiding thomas more, betrokken in verschillende onderzoeken omtrent wetenschap-pen in het onderwijs zoals seCure (science education and Cur-riculum research) en inclu-s-ed (inclusive science education).

Datasessie 1: woensdag 1 februari 2017sessie 2: woensdag 22 februari 2017, telkens van 9u00 tot 12u00


Bijdrage€ 45 per sessie; syllabus en koffie inbegrepen

InhoudWe bespreken de verschillende stappen die zeker aan bod moeten komen binnen de methodiek van het onderzoekend leren. anderzijds zullen we heel concreet aan de slag gaan rond het thema energie en laten zien hoe je deze stappen kunt verwezenlijken binnen je eigen klaspraktijk. Wetenschap en techniek zijn belangrijke domeinen binnen het vak wereldoriëntatie. De didaktiek van het onderzoekend leren is uitermate geschikt om binnen deze domeinen aan de slag te gaan. onderzoekend leren kan best omschreven worden als ‘het leren vanuit onderzoeksvragen waarvoor een oplossing gezocht wordt door middel van onderzoek’. De leerlingen zullen dus zélf zeer actief aan de slag gaan.

• maar wie verzint de onderzoeksvragen? • Hoe leer je leerlingen een goed onderzoek op te zetten? • Wat kun je overlaten aan de leerlingen en waar moet je

hen in begeleiden? • Hoe kun je dit stapsgewijs aanleren? • Wat is jouw rol als leerkracht hierin?

Deze vragen samen met praktische tips zullen aan bod komen gedurende de 2 sessies. in de 1ste sessie focussen we op de verschillende stappen van het onderzoekend leren en het opzetten van een goed onderzoek,

Onderzoekend leren binnen W.O. in de derde graad?

• klasdoorbrekend werken ? Hoe en waarom ? • peertutoring met lagere klassen die Frans initiëren. Hoe

en waarom?Voor zij die het wensen worden er tips gegeven om af te stappen van je vaste methode en je lessen Frans projectmatig, samen met de kinderen uit te bouwen. Dat kan perfect !


Datasessie 1: woensdag 21 september 2016 sessie 2: woensdag 5 oktober 2016, telkens van 14u00 tot 17u00



Inhoudin deze 2 sessies gaan we op zoek naar de basispricipes van vreemde taalverwerving. We worden ook zelf doodleuk ondergedompeld in een vreemde taal en analyseren wat belangrijk is in het verwerven van een taal. We ontdekken op die manier wat echt werkt en wat niet. We doen dat heel doordacht en grondig. We geven een 20-tal hele concrete tips om de les Frans actiever, boeiender en creatiever te maken. om de leerlingen echt uit te dagen en te motiveren. en om het communiceren in de Franse taal te verbeteren. We bespreken dus grondig:

• hoe kan ik mijn lessen Frans, vertrekkende van mijn methode, levendiger maken?

• hoe kan ik gebruik maken van de hedendaagse media? mail, website, youtube, google ...

• hoe kan ik het muzische integreren in mijn lessen Frans ?• wat kan ik leren van andere wijzen om Frans aan te

leren dan deze die wij in ons onderwijs hanteren? Wat is immersieonderwijs? (onderdompelen in een vreemde taal) Wat is CLiL? (een vak geven in een vreemde taal), waar bestaat het en hoe werkt het ?

• inzet van native speakers in mijn klas, hoe doe je dat ?

J’adore la leçon de Français - Levendig Frans geven in de derde graad

module 122

module 121

Donche 2016-2017 | 73



Inhoudin deze lesdag nemen we je mee op weg om met minder moeite, in minder tijd, meer resultaat te behalen in de wiskundeles! Via het werken met activerende directe instructie én de toepassing ervan in de wiskundeles, leer je om in je klas, in elke les (eender welk leerdomein) te differentiëren zonder dat het jouw planlast verhoogt. integendeel; het aDi-model helpt je om vlotter kinderen zelfstandig te laten werken je je handen vrij te krijgen voor die groep kinderen die jou echt nodig heeft om leerstof onder de knie te krijgen. Vanuit de ervaring met Wiskidz en de Dalton-klasmanagementstechnieken is deze studiedag een mooie aanvulling voor wie al eens een dag over Daltonmanagement als middel om te differentiëren gevolgd heeft. toch staat deze lesdag volledig los daarvan en kan ze ook zonder problemen gevolgd worden door leerkrachten die niet vertrouwd zijn met Dalton. in deze studiedag leer je:Het tien-stappen-model wat een uitbreiding is van het aDi-model. We leren je werken met 10 stappen waarbij de 5de en 10de stap door ons toegevoegd zijn om nog efficiënter te werken en het nog leuker te maken voor kinderen.

We passen de inzichten die je we je aanleren toe op wiskunde in alle graden van de basisschool. je leert het aDi-denken toe te passen én krijgt er onze succesvolle tien-stappen-aanpak concreet toegepast op enkele knelpuntlessen wiskunde bij. Het is de bedoeling dat je meten na deze studiedag zelf aan de slag kan in je klas, met je eigen materiaal en methodes.


Datum dinsdag 18 april 2017 van 9u00 tot 15u30



Lesdifferentiatie via activerende, expliciete directe instructie (ADI) in de klas

• hoe je meer rendement haalt uit groepstaken?na het volgen van de workshop krijg je toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website waar je talrijke tips en opdrachten terugvindt.

LeidingFabienne geuens is onderwijzeres en interne zorgbegeleider van opleiding. na jarenlange ervaring in het basisonderwijs, is zij coördinator bij Vla jo, Vlaamse jonge ondernemingen.

Datumwoensdag 21 september 2016 van 9u00 tot 12u00



Inhoudtijdens een actieve workshop leer je al doende verschillende interactieve werkvormen kennen. We bootsen lessituaties na waarin je zelf actief aan de slag gaat. telkens staan we stil bij de organisatie van de werkvormen en zoeken we naar toepassingsmogelijkheden en voorbeelden binnen verschillende lessen en leergebieden. We helpen jou op weg om op een laagdrempelige manier onmiddellijk aan de slag te gaan met deze werkvormen. met een paar kleine ingrepen, is het mogelijk om veel meer rendement te halen uit groepswerk. tot slot staan we stil bij evaluatie van deze werkvormen. naast het evalueren van het product bieden zich kansen aan om ook leergebiedoverschrijdende doelen te kunnen evalueren. tijdens deze workshop verkennen we:

• hoe je door middel van interactieve en coöperatieve werkvormen meer rendement kan halen uit groepstaken.

• de mogelijkheden om op een haalbare manier de werkvormen te integreren in de dagelijkse lessen.

• de mogelijkheden om in een coöperatieve en interactieve leeromgeving naast kennis ook ondernemende vaardigheden en attitudes te evalueren.

Is iedereen mee? - Interactieve werkvormen in het basisonderwijs

Ook voor zorgcoördinatoren en directeuren

Inhoud tijdens deze workshop leer je zeer concreet soepel organiseren binnen een direct instructiemodel. zo kan je jouw klasgroep zoveel mogelijk samenhouden, maar vooral differentiëren in de mate van ondersteuning.

• tijdens deze workshop komen volgende onderwerpen aan bod: • kennismaken met het interactieve gedifferentieerde

model voor Directie instructie. (igDi)• kinderen leren werken met uitgestelde aandacht.• een differentiatieles kunnen organiseren d.m.v. een

soepele instructie.• kinderen actief kunnen betrekken bij de procesevaluatie

om het zelfsturend gedrag te vergroten.Via eenvoudige interactieve werkvormen en tools leer je daarnaast de zelfstandigheid van kinderen vergroten zodat je effectief meer aandacht kunt schenken aan leerlingen die jouw hulp echt nodig hebben. Dit is immers een noodzakelijke voorwaarde om de organisatie te doen slagen.

Weten kinderen hoe ze hulp kunnen bieden aan elkaar?kunnen kinderen wachten op de leerkracht die verlengde instructie geeft aan een kleine groep leerlingen? …na het volgen van de workshop krijg je toegang tot het kenniscentrum ‘Differentiatie’ van onze website: vla jo.org . met de fiches en tools die je hier vindt, kan je meteen aan de slag om de lessen uit jouw eigen methode in het model te gieten.





Differentiëren, praktisch organiseren

module 123

module 125

module 124

74 | Donche 2016-2017


op een actieve manier zoeken we samen met jou naar antwoorden op al deze vragen. We werken met de leercirkel van kolb en gaan er vooral praktisch mee aan de slag.

na het volgen van de workshop krijg je toegang tot het leer-krachtgedeelte van de website waar je talrijke tips en opdrach-ten terugvindt.






Inhoudiedereen heeft een voorkeurstijl om het leerproces te starten, een manier van omgaan met leerstof en leeractiviteiten. sommigen leren eerst door veel vragen te stellen. anderen gaan liever meteen aan de slag en leren door het te doen. Laten we de uitdaging aangaan om vanuit jouw eigen stijl een aanpak te vinden waarin de leerstijlen van jouw leerlingen zoveel mogelijk aangesproken worden.tijdens deze workshop komen volgende inhouden aan bod:

• De uitdaging bestaat erin om als leerkracht de verschillende kwaliteiten van jouw leerlingen te interpreteren en te nuanceren.

• Hoe ga ik in de dagelijkse praktijk om met de verschillende kwaliteiten van kinderen en wat levert dit op?

• Wat is de leercirkel? • Wat is mijn eigen leer(kracht)stijl ? Wat zijn de kwaliteiten

en de valkuilen?• Hoe kan ik ondernemingszin bij kinderen stimuleren?• Hoe kan ik als leerkracht kinderen ondersteunen rekening

houdend met de leercirkel?

Doe het eens op mijn manier! Differentiëer in stijl !inspelen op de kwaliteiten van de kinderen.

na het volgen van de workshop krijg je toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website waar je talrijke tips en opdrachten terugvindt.

Leidingjurn Van den meerssche is onderwijzer en heeft na zijn ervaring in de klas gewerkt als stafmedewerker bij het Centrum voor ervaringsgericht onderwijs. momenteel is hij coördinator basisonderwijs bij Vla jo, Vlaamse jonge ondernemingen.





Inhoudtijdens deze workshop verkennen we verschillende mogelijkhe-den om breder en anders te evalueren. Heel wat vaardigheden en attitudes kunnen we ‘gelukkig maar’ niet beoordelen met punten. toch behoort het tot één van onze taken om deze bij kinderen te ontwikkelen en de ontwikkeling ervan ook verder op te volgen.tijdens deze workshop komen volgende inhouden aan bod:

• ervaren welke invloed organisatievormen hebben op de wijze waarop geëvalueerd kan worden.

• kennismaken met alternatieve evaluatievormen om (leergebiedoverschrijdende) vaardigheden en attitudes bij kinderen te evalueren.

We gaan praktisch aan de slag, passen enkele actieve werkvormen toe en verkennen mogelijkheden die zich aanbieden om breder te evalueren. De leergebiedoverschrijdende eindtermen (vooral leren leren en sociale vaardigheden) staan hierbij centraal. Verschillende evaluatievormen worden ook verkend om leerlingen actief te betrekken bij de evaluatie en er vooral wat uit te kunnen leren.

Breder en anders evalueren! Hoe? Zo!

praktijkvoorbeelden, videofragmenten … en je gaat op zoek naar een organisatievorm waar jij je het best bij voelt. We helpen je concreet op weg om op zoek te gaan naar inhouden uit jouw methode(s) die je kan implementeren in je contractwerk en spelen in op vragen die leven binnen het eigen schoolteam.na de workshop krijg je ook toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website. Hier vind je materiaal en achtergrondinformatie terug bij de gevolgde workshop.

Leidingannick Vandroemme is onderwijzeres en heeft jarenlang ervaring in de klaspraktijk. momenteel is zij coördinator basisonderwijs bij Vla jo, Vlaamse jonge ondernemingen.





Inhoudtijdens deze praktische workshop verkennen we de verschillende mogelijkheden om contractwerk op een geïntegreerde en zinvolle manier te organiseren. motivatie, zelfstandigheid en initiatief van de leerlingen via contractwerk stellen we centraal.Welke (nieuwe) inhouden kunnen aan bod komen? Hoe organiseer ik dit praktisch? Wat en hoe kan ik evalueren? Wat is mijn rol als leerkracht tijdens het contractwerk?tijdens deze workshop komen volgende inhouden aan bod:

• Contractwerk op een geïntegreerde manier in de klas kunnen organiseren als middel om ondernemend gedrag bij kinderen te stimuleren.

• kennismaken met verschillende organisatievormen met aandacht voor de verticale opbouw doorheen de school.

• kennismaken met verschillende mogelijke werkvormen om leerinhouden tijdens een contract aan te bieden.

• De mogelijkheden verkennen om leergebiedoverschrijdende vaardigheden en attitudes bij kinderen te ontwikkelen via contractwerk.

je krijgt de kans om zelf verschillende soorten van activiteiten uit te proberen voor alle leeftijdsgroepen. je bestudeert

Contractwerk zet je leerlingen zelfstandig en actief aan de slag!

module 128

module 127

module 126

Donche 2016-2017 | 75


aangeven wat de kracht is van deze kinderen, wat de valkuilen zijn onder stress, hoe ze het beste tot leren komen en waar de echte aandachtspunten zitten. tussendoor maken we tijd vrij voor zeer sterke breinvriendelijke bewegingstussendoortjes die het verschil kunnen maken voor kinderen. ook de invloed van jouw dominantieprofiel op je eigen manier van lesgeven komt aan bod. Leerrijk en verhelderend.

Met de mogelijkheid een begeleidende cd “Brein en bewegen” met extra materialen, oefeningen, spelletjes, observatiematerialen, didactische tips en heel veel informatie, specifiek bij deze studiedag te krijgen als bedankje voor een contante gift van 20 euro t.v.v. Kay Desperans Haïti via de nascholer. Meer info, foto’s en mogelijkheden om dit project op te volgen: kaydesperans.org






Inhoud“Hoe kan dat? gisteren lukten alle oefeningen, kon ik alles, en nu, op deze toets lukt er niets meer. Het lijkt wel of mijn hoofd op slot zit!” je hoort dit kinderen nog al eens zeggen en in deze navorming ga je niet alleen dit leren begrijpen, maar ook herkennen en aanpakken. om goed te leren, informatie goed op te kunnen nemen, is een optimale samenwerking tussen je ogen (visuele input), oren (auditieve input), handen (fijn- en sensomotorische input), voeten (grootmotorische sensomotorische input) én je brein van het allergrootste belang. We weten dat iedereen aangeboren dominanties heeft. elk kind en elke leerkracht heeft een oog, oor, hand-, voeten breinvoorkeur. Deze dominanties geven je kansen, maar kunnen je ook erg hinderen in het opnemen, verwerken en weergeven van informatie, vooral als er stress bij komt kijken. in ontspannen situaties, zoals wanneer je je hobby beoefent, werken alle input-, verwerkings- en outputkanalen links en rechts samen en komen we dankzij een grote informatie-uitwisseling tot ongekende mogelijkheden. maar … onder stress werkt alles nog, alleen niet meer optimaal samen! je valt terug op je dominanties en dus op de ‘helft’ van je capaciteiten… of minder!in deze studiedag leren we je om de dominanties te weten te komen van jou en je kinderen, dominantieprofielen op te stellen én van hieruit te redeneren om beter te begrijpen wat er met kinderen gebeurt die onder stress komen te staan. je krijgt de kans om van elk van de 32 mogelijke combinaties te leren

Dominantieprofielen en leerstijlen in kaart brengen: Hoe elk kind leert vanuit de eigen breinorganisatie

Ook voor zorgbegeleiders

Inhoudelke leerling leert op een andere manier. je kan hier tijdens je lessen op inspelen door het inzetten van een grote variëteit aan werkvormen. op die manier leren leerlingen de ene keer op een manier die aansluit bij hun leerprofiel, een andere keer daag je hen door middel van je aanpak uit om te groeien in voor hen minder vertrouwde leerwegen. na het ervaren van diverse werkvormen blikken we terug op de effecten ervan en de manier waarop je deze werkvormen (mits een aanpassing) in je eigen klas kan inzetten.





Werkvormen om in te spelen op verschillen in leerprofiel bij leerlingen

module 130

module 129

76 | Donche 2016-2017


Donche 2016-2017 | 77

WerkHouDing/ geDrag / soCiaLe VaarDigHeDen

Ook voor directeuren, zorgbegeleiders en therapeuten

Inhoudsinds de vakoverschrijdende eindterm ‘leren leren’ in de school van kracht werd, hebben de begrippen vaardigheden en competenties meer en meer ingang gevonden in het taalgebruik van professionals die met kinderen werken. toch merkt men vanuit doorlichtingen en studies dat het trainen van de cognitieve vaardigheden in de praktijk nog erg moeilijk wordt gerealiseerd. eén van de belangrijkste redenen hiervoor is dat leerkrachten en therapeuten zelf nog te weinig inzicht hebben welke die cognitieve vaardigheden precies zijn die kinderen moeten aangeleerd krijgen. Cognitieve vaardigheden zijn de dieperliggende doelen binnen het werk. ze zitten vervat in alles wat we doen, zorgen er voor dat iets lukt of mislukt en worden opgebouwd op lange termijn en geoefend in zoveel mogelijk verschillende situaties (transfer). Wanneer een kind de ‘leerrol’ moet lossen gaat het vaak om een aantal cognitieve vaardigheden die onvoldoende ontwikkeld zijn. Dat uit zich dan in een algemene uitval. symptomen bestrijden (vooral vanuit vakkennis bezig zijn) helpt in dat geval niet, er moet immers gewerkt worden aan de fundamenten met name de cognitieve vaardigheden. Leerkrachten en therapeuten die met kinderen de weg willen gaan van het verwerven van cognitieve vaardigheden, zullen in de eerste plaats zelf een goede kennis moeten hebben van deze cognitieve vaardigheden en van de leerinhouden die deze

vaardigheden ondersteunen. in een tweede stap kunnen ze leren hoe deze kennis kan getraind worden met kinderen zodat die tot meer zelfstandig handelen (competenties) komen.

Leidingalbert janssens is onderwijzer met praktijkervaring in het gewone basisonderwijs, in type 3 (kinderen met ernstige sociaal/emotionele problemen), in het Buso oV3 (jongeren met ernstige sociaal/emotionele problemen) en in de lerarenopleiding (uCLL).trainer van Feuerstein, Haywood en greenberg (cognitieve ontwikkeling) en van Cuvelier (sociale vaardigheden). momenteel videocoach in ‘risicoscholen’ en onderzoeker met als thema ‘basisonderwijs voor kinderen in kansarmoede’. geeft voordrachten en workshops in binnen en buitenland en is auteur van verschillende boeken en artikels.




Trainen van cognitieve vaardigheden

Ook voor directeuren, zorgbegeleiders en therapeuten

InhoudDat leren leren in een groep niet optimaal werkt is al langer geweten, maar dat je zelfs in een klas studietechniektraining kan geven op maat, dat is het onderwerp van deze studiedag. We leren je om in je klas te kijken naar de leerstijlen van kinderen. Vanuit de persoonlijke leerstijlen leren we je allerlei studievaardigheden aan die je aan kinderen kan aanleren om hen sterker te maken naar de derde graad en zelfs het middelbaar onderwijs toe. De methodieken die we je hier aanleren zijn al jaren met goed resultaat gebruikt in de remediëringspraktijk en nu toegankelijk gemaakt én aangepast voor klassikaal gebruik. geef je kinderen in de klas net die leervaardigheden mee die ze nog jaren kunnen gebruiken. Concreet werken we aan: Hoe leren onze hersenen en wat hebben brein-, en zintuiglijke voorkeuren, je werkgeheugen en planning hiermee te maken?Vanuit meervoudige intelligenties zoeken we per kind naar de meest toegankelijke kanalen voor informatieverwerking.

Vanuit de achtergrondvisie van Feuerstein volgen we het uitgangspunt dat elk kind kan leren als we de knelpunten in kaart kunnen brengen en gericht kunnen mediëren.We leren je kinderen screenen, observeren en vanuit die kennis een aanpak op maat van het kind en het te leren vakgebied of zelfs vakinhoud aan te bieden.


Datum donderdag 20 oktober 2016 van 9u00 tot 15u30



Studievaardigheden aanleren vanuit meervoudige intelligentie en breinvoorkeuren

Van concentratieproblemen tot ADHD

Ook voor zorgbegeleiders, directeuren en CLB-medewerkers

Inhoudsommige kinderen zijn wel eens verstrooid in de klas of hebben moeite met iets af te werken. ze tonen weinig belangstelling, zitten er zo maar wat bij of storen soms andere kinderen.maar er zijn ook kinderen die voortdurend storen, die ontzettend veel moeite hebben om de aandacht erbij te houden of die ook in de omgang met andere kinderen vastlopen. Wat is nu het verschil en welke zijn de consequenties naar aanpak? in deze nascholing komen de volgende vragen aan bod:

• Wanneer spreekt men bij kinderen van een gewone verstrooidheid, een concentratieprobleem of over een concentratiestoornis zoals aDHD?

• Bestaat er een onderscheid tussen aD(D) en aDHD? • Hoe vaak komt aDHD voor?

• Hoe kan je als leerkracht het onderscheid maken? • Hoe kan je als leerkracht met dit kind omgaan?

Leidingmaurits Wysmans, opleidingshoofd sociale readaptatie-wetenschappen: kinderen, jongeren en welzijn - uCLeuven-Limburg. Deskundige opvoedings-en gedragsproblemen.

Datum vrijdag 14 oktober 2016, van 9u00 tot 15u30



module 131

module 132

module 133

78 | Donche 2016-2017


Ook voor zorgbegeleiders, directeuren en CLB-medewerkers

Inhoudeen leerkracht vandaag heeft het niet altijd onder de markt. in de klas ontmoet hij leerlingen die het hem knap lastig maken. ze storen de les, negeren regels en afspraken en moeten voortdurend tot de orde worden geroepen. maar er zijn anderzijds ook de stille, angstige en teruggetrokken leerlingen waar hij zich zorgen over maakt. Het zou ook kunnen dat enkele leerlingen kampen met een dipje, gepest worden of lijden onder de situatie thuis. nog andere leerlingen gedragen zich erg bijzonder of opvallend zonder dat dit gedrag meteen verklaard kan worden.over al deze leerlingen wordt er in scholen gepiekerd en overlegd in multidisciplinaire teams. ouders horen dat de school met de handen in het haar zit en krijgen het warme advies buitenschoolse hulp in te schakelen. Dikwijls is dit het begin van een reeks observaties, testen en gesprekken. op het einde van de rit belandt de leerling terug in de klas waaruit hij eigenlijk nooit is weggeweest.Deze nascholing handelt over deze leerlingen. in plaats van een opsomming van recepten en tips voor de begeleiding van leerlingen, kiezen we voor een kader dat leerkrachten en schoolteams helpt om perspectief te brengen in schijnbaar vastgelopen onderwijsleersituaties. Dat is een bewuste keuze.

in plaats van ons af te vragen wat er met de leerling mis is, gaan we na hoe interacties tussen leerkrachten, leerlingen en ouders verbeterd kunnen worden. Daarom vertrekken we van een beschrijving van opvoedings- en gedragsproblemen in de klas en geven we stap-voor-stap aan hoe je die moeilijkheden systematisch in kaart brengt en verheldert. Verder leer je hoe je de ernst en de complexiteit van deze situaties in de klas kan taxeren en welke ondersteuning de leerling binnen en buiten de klas nodig heeft.

Leidingmaurits Wysmans, opleidingshoofd sociale readaptatie-wetenschappen: kinderen, jongeren en welzijn - uCLeuven-Limburg. Deskundige opvoedings-en gedragsproblemen.

Datum vrijdag 21 oktober 2016, van 9u00 tot 15u30



Klasmanagement en omgaan met opvoedings- en gedragsproblemen in de klas en op school

Ook voor zorgbegeleiders, opvoeders en directeuren

Inhoudprobleemgedrag komt voor in elke school. Het is een aspect dat we niet meer kunnen wegdenken. Leerkrachten moeten er op reageren, ze kunnen niet anders, willen ze dat het probleemgedrag niet escaleert. reageren vanuit intuïtie helpt zelden. een professionele houding is daarbij erg belangrijk. We bekijken eerst welke de mogelijke oorzaken zijn van het probleemgedrag dat kinderen stellen. Wetenschappelijk onderzoek stelt immers dat het meeste probleemgedrag zich installeert tussen 0 en 3 jaar. Vervolgens gaan we op zoek naar de bril waarmee we naar kinderen die moeilijk doen, willen kijken. is het een bril die kijkt naar het probleemgedrag als symptoom of een bril die ook de onderliggende problemen van het kind weergeeft. als de bril duidelijk is, dan kunnen we op zoek gaan naar een wijze om met het probleemgedrag om te gaan. er wordt vertrokken vanuit de overtuiging dat het beter is te voorkomen dan te genezen. De vijf pijlers van patterson geven een mogelijkheid tot gericht nadenken over preventie. ook de techniek ‘straffen en belonen’ past in het plaatje. naast een aantal basisprincipes leggen we de valkuilen en de gevaren ervan bloot. De preventiepiramide van Deklerck vormt het laatste luik van de studiedag. Dit model geeft de kans om de ganse school met al zijn betrokkenen onder de loep te nemen m.b.t. het voorkomen van probleemgedrag.

Leidingalbert janssens is onderwijzer met praktijkervaring in het gewone basisonderwijs, in type 3 (kinderen met ernstige sociaal/emotionele problemen), in het Buso oV3 (jongeren met ernstige sociaal/emotionele problemen) en in de lerarenopleiding (uCLL).trainer van Feuerstein, Haywood en greenberg (cognitieve ontwikkeling) en van Cuvelier (sociale vaardigheden). momenteel videocoach in ‘risicoscholen’ en onderzoeker met als thema ‘basisonderwijs voor kinderen in kansarmoede’. geeft voordrachten en workshops in binnen en buitenland en is auteur van verschillende boeken en artikels.

Datum vrijdag 24 maart 2017 van 9u00 tot 15u30



Preventief omgaan met probleemgedrag in de klas en op school

module 134

module 135

Donche 2016-2017 | 79

WerkHouDing/ geDrag / soCiaLe VaarDigHeDen

Doelgroep: leraren lager onderwijs 2de graad

Inhoudpositief denken is realistisch denken. Het is de vaardigheid om de goede kanten van het leven te zien en bij moeilijke gebeurtenissen niet negatiever te denken dan nodig is. De voordelen van positief denken zijn in vele onderzoeken inmiddels beschreven. optimistische mensen zijn gelukkiger waardoor ze beter om kunnen gaan met vervelende gebeurtenissen. ze hebben meer vrienden, presteren beter en kunnen beter tegen stress. een kind dat goed leert omgaan met tegenslag, zal zich ook in zijn latere leven gelukkiger voelen. als je in staat bent om positief te denken, leg je immers de basis voor een goed zelfbeeld.eigen baas over je gedachten! is een wetenschappelijk onderbouwd en bewezen effectief preventieprogramma voor de lagere school. in zes klassikale lessen leren kinderen van het derde en vierde leerjaar de baas te worden over negatieve gedachten, gevoelens en gedragingen. ze leren positief te denken en problemen actief aan te pakken. uit onderzoek blijkt dat deze training het zelfbeeld van kinderen verhoogt en zorgt dat ze beter om kunnen gaan met negatieve emoties. kijk op leerpositiefdenken.be om meer te vernemen over het onderzoek, uitgevoerd door Drs Wendy De pree in vijf Vlaamse scholen.

tijdens deze cursus maak je kennis met positieve psychologie en cognitieve gedragstherapie en krijg je inzicht in het trainingsprogramma. met het werkboek voor de leerling, de handleiding voor de trainer en het praktische werkmateriaal kun je nadien meteen zelf aan de slag in je klas.

LeidingWendy De pree, ontwikkelingspsycholoog en gedragstherapeut

Datummaandag 26 september 2016 van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 90; koffie en lunch inbegrepen + € 15 voor werkboek en handleiding

Extraeen set werkmaterialen (€ 25) om met het project in de eigen klas aan de slag te gaan, is niet inbegrepen en kan bij de lesgever besteld worden.

Leer kinderen positief denken! Eigen baas over je gedachten

aansluitende thema’s in deze studiedag zijn: de seksuele ont-wikkeling van kinderen, de aankomende puberteit, de verschil-len tussen jongens en meisjes, het ontwikkelen van seksuele identiteit, genderdiversiteit, het ontwikkelen van weerbaarheid om kinderen te wapenen tegen ongepaste benaderingen.





Ook voor leraren buitengewoon onderwijs, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers

Inhoudeen groepje tieners spelen op de speelplaats het spelletje ‘Waarheid, durven of doen? ‘ eén van de jongens krijgt de opdracht een meisje haar borstjes aan te raken.Het zijn dingen die gebeuren, is het onschuldig spelgedrag of is het seksueel grensoverschrijdend gedrag? We zullen niet noodzakelijk allemaal hetzelfde antwoord geven.Het vlaggensysteem van sensoa is een manier om samen met opgroeiende kinderen vanuit verschillende criteria als gelijkwaardigheid, zelfrespect, wederzijdse toestemming, vrijwilligheid, … te gaan praten over seksueel gedrag.De bedoeling is dat we in deze studiedag aanknopingspunten vin-den om ergens tussen onverschilligheid en paniek ‘gepast’ te re-ageren op ‘gepast’ en ‘ongepast’ seksueel gedrag door kinderen.

‘gast, da ’s ni gepast ! ‘ - ‘Meis, da’s ni wijs!’ over gepast en ongepast seksueel gedrag bij kinderen in de lagere school

met de mogelijkheid om in de school zelf een soVa-training te kunnen aanbieden.


Data donderdag 20 oktober 2016donderdag 10 november 2016, telkens van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 90 per dag; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

Makkelijk zittende kledij is gewenst!

Ook op maat van leraren buitengewoon onderwijs, zorgbegeleiders, kindercoaches, opvoeders en CLB-medewerkers

Inhoud sociale vaardigheden zijn nodig om met andere kinderen te kunnen spelen, om vrienden te maken, om samen te leven… Bij sommige kinderen verlopen die contacten niet zo vlot, waardoor ze meer en meer ‘alleen’ komen te staan. Hoe kan je deze kinderen ‘sterker’ maken? Door hun zelfvertrouwen te versterken en hen sociale inzichten in relaties bij te brengen… We gaan praktijkgericht aan de slag met speelse en creatieve spelletjes en opdrachten, uit diverse sociale vaardigheidsmethoden. je ervaart zelf hoe je kan genieten van samen spelen en werken.Het opzet is vooral om kinderen doorheen spelletjes, rollenspel, tekeningen, kleien, verbeelden en fantasieoefeningen nieuwe sociale vaardigheden aan te leren. je gaat naar huis met een boel materialen om zelf aan de slag te kunnen. (draaiboek van een sociale vaardigheidstraining met alle spelletjes, ervaringen en een hoop goesting om aan de slag te gaan)

Hoe sociale vaardigheden van kinderen vergroten?

module 138

module 136

module 137

80 | Donche 2016-2017


Donche 2016-2017 | 81

muzisCHe Vorming

Muzische vorming, een uitdaging en oh zo belangrijk !

Ook voor directeuren

Inhouder is nog heel veel misvatting over wat muvo/muzo nu eigenlijk echt is. Het woord bestaat ook enkel in onze taal. Dat het veel meer is dan creatieve opvoeding, esthetische opvoeding … Dat het veel meer is dan aanleren van techniekjes. Dat het gaat om de ziel van het kind … Het initiëren in de muzische talen beeld, muziek, drama, media, beweging met als uitgangspunt de eigen beleving van het kind en zijn interpretatie van de werkelijkheid. De eigenheid van het kind staat centraal en de onderwijzer is een begeleider in het proces (van impressie naar expressie). Wat ons in de muzische vorming boeit is de “ziel” van het kind. in wezen is elk kunstwerkje dat het maakt een zelfportret. in de eerste sessie hebben we het over:

• de essentie van muzische vorming. • het belang van zelf creëren én van beschouwen. • de 4 basispijlers van muzische vorming• hoe begeleid ik als leerkracht het muzisch proces in de

klas ?• waarover gaan we in een proces reflecteren ?• hoe gaan we het proces evalueren ?• hoe en wat gaan we aan de ouders en collega’s

rapporteren ?Deze sessie geeft een diep inzicht in de echte waarde van muVo/zo en stelt leerkrachten gerust: iedereen kan muVo/zo aanbieden en voor boeiende activiteiten zorgen ook al ben je zelf niet creatief. De vraag is enkel: hoe creëer ik kansen voor de kinderen om creatief te zijn. elke leerkracht is daartoe in staat.

er zijn geen handboeken muVo/zo (en als die er zijn gaan ze in tegen de essentie van het muzisch denken) en dus zijn leerlijnen moeilijk uit te schrijven. toch is het belangrijk dat er geen overlappingen en tevens geen hiaten zijn gedurende 9 jaar basisonderwijs. Het is ook belangrijk dat er een opbouw, een groei zit in technieken, inzichten, attitudes. Het is van belang dat de verschillende domeinen (beeld, muziek, drama, bewegen, media) echt aan bod komen. men dient binnen muVo/zo telkens verder te bouwen op wat de anderen deden en steeds opnieuw te vertrekken vanuit de impressies van de kinderen. Daarom is het nodig een goed instrument te hebben dat bijhoudt wat er is gebeurd.

in de tweede sessie hebben we het over de horizontale en verticale samenhang:

• welke zijn de domeinen binnen de muzische vorming ?• wat dient er in elk domein zeker aan bod te komen ?• hoe kan ik bewaken dat ik alle domeinen aan bod laat

komen in mijn klas ?• ik maak kennis met het systeem “muVo/zo à la carte

(een gps binnen muvo/zo)• ik maak kennis met de verschillende muVo/zo-gerechten

en leer muVo/zo - menu’s opstellen (weekmenu, maandmenu, projectmenu)

• ik leer hoe je muVo/zo zinvol agendeert• ik maak kennis met het groeiBoek muVo/zo om de

verticale samenhang te vrijwaren binnen de school. (= agenda en jaarplan in één)

• ik leer hoe ik dat groeiBoek met de collega’s bespreek en de hiaten die er zijn in het curriculum van de kinderen ontdek en opvul.

Dit is een hele praktische sessie die tools aanbiedt om elke school in staat te stellen alle elementen van muVo/zo zinvol te integreren.


Datasessie 1: woensdag 28 september 2016 sessie 2: woensdag 12 oktober 2016, telkens van 14u00 tot 17u00


Bijdrage€ 45 per sessie; koffie en syllabus inbegrepen

Doelgroep: leraren lager onderwijs 1ste, 2de en 3de leerjaar

InhoudBij sommige Wo-thema’s kan je heel makkelijk enkele muzische verwerkingen bedenken, maar soms liggen deze niet zo voor de hand.Hoe kan je drama, beweging (dans), muziek en media koppelen aan wereldoriëntatie?Via verschillende opdrachten gaan we eerst allerlei thema’s muzisch uitwerken. We gaan dansen vanuit het thema geld, we maken muziek vanuit het thema techniek, we spelen toneel vanuit het thema gezondheid.op het einde van de navorming bekijken we samen hoe we nog andere thema’s wereldoriëntatie muzisch kunnen uitwerken.

Voorbeelden zijn samen zingen voor dierendag, een fimpje maken voor carnaval …

Leidingjuf noortje, leerkracht lager onderwijs, freelancer muzische vorming




Wereldoriëntatie muzisch gezien

module 140

module 139

82 | Donche 2016-2017


Doelgroep: leraren lager onderwijs (1ste – 6de leerjaar)

Inhoudin deze sessie gaan we aan het werk met het leerplan media. media staat nooit los van de andere muzische disciplines. We bekijken eerst kort theoretisch wat er in het leerplan staat en gaan dan zelf aan de slag. Via korte en iets langere oefeningen rond opnames bespreken, maken, gebruiken …, zien we wat voor welke klas / leeftijd mogelijk is. zo komen we tot een mogelijke, flexibele uitwerking van het leerplan.

De deelnemers brengen best hun leerplan media mee.ze mogen ook een fototoestel, camera, opnameapparatuur … meebrengen.

Doelgroep: leraren lager onderwijs (1ste - 6de leerjaar)

Inhoudin deze sessie gaan we aan het werk met het leerplan drama. Wat staat er allemaal in? Hoe kan je dit in de klas aan bod laten komen op de korte tijd die je hebt. We bekijken het eerst kort theoretisch en gaan dan zelf aan de slag. Via korte en iets langere oefeningen rond inleving, spelplezier, expressie … zien we wat voor welke klas / leeftijd mogelijk is. zo komen we tot een mogelijke, flexibele uitwerking van het leerplan. op het einde van de sessie krijg je de losse activiteiten mee in een syllabus met verschillende tips voor voorstellingen en projecten. De deelnemers brengen best hun leerplan drama mee.

Leidingjuf noortje, leraar lager onderwijs, freelancer muzische vorming



Bijdrage€ 45; koffie en syllabus en CD inbegrepen

Leidingjuf noortje, leraar lager onderwijs, freelancer muzische vorming




Joepie media! Hoe je het leerplan media kan omzetten naar de muzische praktijk

Joepie drama! Hoe je het leerplan drama kan omzetten naar de muzische praktijk

module 142

module 141

Donche 2016-2017 | 83

muzisCHe Vorming

Ook voor begeleiders (naschoolse) kinderopvang en iedereen die werkt met kinderen van lagere schoolleeftijd.

InhoudBenieuwd hoe je de inhoud van de kriebelkoffer (Bodymap) kan inzetten in de klas? Hoe je rust kan brengen en op die manier ook de sfeer kan verbeteren?Hoe je door onderlinge aanraakspelletjes pesten kan verminderen?Hoe je met kinderen stress bespreekbaar kan maken?ontspannen kinderen voelen zich gelukkiger en bewegen zich daardoor gemakkelijker in een groep. Dit verbetert de leerprestaties en vermindert het pestgedrag onder klasgenoten. zouden we dat niet allemaal willen?Het is bewezen dat oxcytocine, ook wel het knuffelhormoon genoemd, vrijkomt bij positief onderling contact.een rijk aanbod aan ontspannings en onderlinge kinderrelaxatietechnieken zal dat hormoon vrijmaken bij de kinderen.Wekelijks of tweewekelijks toepassen van deze aangename technieken zal duidelijk merkbaar voelbaar worden in de klas.

tijdens deze workshop gaan we zelf aan de slag met de kriebelkoffer en je zal zien (en voelen) dat de inhouden meteen inzetbaar zijn binnen de klaspraktijk.We verrijken deze workshop met een lessenpakket van 5 lessen om in de klas aan de slag te gaan rond stress. We maken op een toffe manier stress bespreekbaar in de lagere school.





Ontspanning in de klas door de kriebelkoffer en een lespakket rond stress.

module 143

84 | Donche 2016-2017


Zelf meebrengenschort en een grote tas voor de gemaakte werkjes


Datumdinsdag 29 november 2016, van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 95; syllabus, gebruikte materialen, koffie en lunch inbegrepen


InhoudVoel jij je onzeker als het op tekenen aankomt? mis je wat technieken om muzisch werk te begeleiden? of wil je tips om je creativiteit aan te scherpen? Dan is deze workshop een echte must. We ontleden de uitspraak ‘ik kan dat niet tekenen’, en buigen hem om tot ‘wat is tekenen gemakkelijk en plezierig’. tijdens deze workshop leer je anders kijken naar het onderwerp dat je wilt tekenen. je leert schetsen, fantasie omzetten naar werkelijkheid, muzische open opdrachten verzinnen. en je experimenteert met houtskool, bister, ecoline, inkt ... Wedden dat je er plezier in krijgt en je de perfecte inspirator voor je klas wordt!als naslagwerk krijg je kijkwijzers mee waarin alle beschouwende en creërende doelen in uitgewerkt zijn alsook een blik op kunstenaars en beelden.

Hoe teken ik met de kinderen in de klas?

Zelf meebrengenschort en een grote tas voor de gemaakte werkjes


Datumdonderdag 8 december 2016, van 9u00 tot 15u30




Inhoudeenvoudige sculpturen maken uit verschillende materialen. Hoe bouw je beelden op? Welke budgetvriendelijke bouwelementen kan je gebruiken? Welke toepassingen haal je in twee lestijden? Hoe ga je aan de slag met veiligheid? Hoe laat je de kinderen zelf oplossingen zoeken?met een aantal beeldhouwers als voorbeeld: giacometti, oldenburg, arne Quinze … proberen we een gevarieerd aanbod te creëren waarbij je verschillende technieken aangeboden krijgt, gemaakt van natuurklei, gips, papier-maché, zelfdrogende klei, stof en hout. We laten ons door de kunstenaars inspireren om zelf aan de slag te gaan en de praktijk te ondervinden.zo zal je zien dat techniek en beeld door elkaar worden gebruikt en dat er linken worden gelegd naar upcycling, maatschappij…als naslagwerk krijg je kijkwijzers mee waarin alle beschouwende en creërende doelen in uitgewerkt zijn alsook een blik op kunstenaars en beelden.

3D, het kan ook simpel

Zelf meebrengenschort en een grote map of tas voor de gemaakte schilderijen





Doelgroep: voor leraren lager onderwijs 2de en 3de graad

InhoudDagelijks gooien we een berg afval weg of ruilen we onze versleten of oude voorwerpen in voor nieuwe. Heel veel producten kunnen we een nieuw leven geven in een andere functie.We gaan zelf aan de slag met een oud t-shirt, een pet-fles en een (telefoon)boek.zo leren we direct het verschil tussen upcycling en recycling!

tape art is de nieuwste trendsetter onder de beeldende kunsten. een rolletje tape en hopla, je creëert en een tekening mee. maar welke tape gebruik je dan het beste? Hoe laat je de kinderen dit doen in groep? Welke opdrachten zijn geschikt voor in de klas en welke voor buiten de klas?Wij geven je de juiste informatie, een kijk op verschillende kunstenaars en het plezier zelf alles eerst te ontdekken.je krijgt een syllabus met een duidelijke kijk op upcycling en recycling, kunst die je ermee kan linken. en ook veel praktische informatie om zo eenvoudig mogelijk hedendaagse kunst te creëren gelinkt aan de muzische doelen!

upcycling en tape art

module 144

module 145

module 146

Donche 2016-2017 | 85

muzisCHe Vorming

86 | Donche 2016-2017

STEM/WiWETEr

WiWeTe® = Wiskunde, Wetenschappen, Techniek en Onde®nemingszin

De techniekacademie WiWete® club (gericht op de inhoudelijke en didactische uitbouw van het stem-actieplan van de Vlaamse overheid) tracht via doesessies kinderen in het basisonderwijs vanaf 6 jaar leergierig en warm te maken voor Wetenschappen en techniek. zo hopen we de instroom in technische en wetenschappelijke richtingen te vergroten en stimuleren we de ondernemingszin van jonge kinderen die later kunnen bijdragen aan de productiviteit, innovatie en groei van ondernemingen

Doelgroepleraren lager onderwijs 2de en 3de graad en leraren secundair onderwijs 1ste graad.

na elke workshop krijgen de cursisten de gebruikte ‘hands-on’ waarbij het gebruikte materiaal en de aangeleverde inhoud rechtstreeks bij de doelgroep kan worden gebruikt. zowel de ‘tips en tricks’ bij het vervaardigen van het experimenteermateriaal als de didactische achtergrond komen in de sessies aan bod.

WiWeTe® on tour De docenten achter het project zijn ook bereid om een beperkt aantal teamgerichte nascholingen rond dit project te verzorgen. misschien in jouw eigen school? Voor meer informatie, contacteer je ons via [email protected]

Volg dit project ook op Facebook

Donche 2016-2017 | 87

teCHniek en WetensCHappen

InhoudHoe bouw je een techniek- of wetenschapsles op, zodat de leerlingen van begin tot eind geboeid blijven? je leert de wetenschappelijke werkwijze kennen aan de hand van een concreet fysisch voorbeeld: het maken van een windmolen. Waarom hebben de meeste windmolens trouwens 3 wieken? Het antwoord mag je verwachten op het eind van de sessie. Daarnaast worden ook nog andere concrete lesonderwerpen bekeken, gecombineerd met enkele vakdidactische tips.

Leidingerwin Van de put, docent techniek / WiWeTe® van de Lerarenopleiding thomas more

Inhoudaan de hand van een robotje in een doolhof leer je ‘denken’ zoals een computer dat doet. spelenderwijze geef je de robot commando’s en voor je het weet heb je een heus computerprogramma gebouwd. je gebruikt hierbij zowel een virtuele robot als een levensecht exemplaar. gebruikte software: Blockly en robomind.


Inhoudje leert kanonnen maken die op verschillende manieren projectielen kunnen afvuren. Daarna ga je op zoek naar de optimale instelling van het kanon, waarbij het projectiel (onder de vorm van een play-do bolletje) zo ver mogelijk raakt. Het opstellen van wiskundige grafieken zal je hierbij ‘verder’ helpen.




Bijdrage€ 50; koffie, syllabus en alle gebruikte materialen inbegrepen




Datumwoensdag 7 december 2016 van 9u00 tot 12u00



Techniek en wetenschappen: STEM – didactiek

Techniek en wetenschappen: Leren programmeren met en zonder robot

Techniek en wetenschappen: 1000 bommen en granaten

met behulp van snoepjes, tandenstokers, kranten en kleefband kan je levensechte bruggen en andere constructies maken. maar ook spaghetti kan je hiervoor perfect gebruiken. op zoek naar de meest stabiele constructie kom je structuren tegen die ook bij de kleinste kristallen en moleculen bestaan. je maakt je eigen model van een diamant en leert meteen waarom diamant zo sterk is.





Techniek en wetenschappen: De brug naar de chemie

Workshop 4

tijdens deze workshop verkennen we de mogelijkheden om met kinderen elektriciteit te integreren in de lessen Wereldoriëntatie. Hierbij maken we onder andere lektromagneten en bekijken we de mogelijkheden en aandachtspunten om te werken met elektrische toestellen.


Datumwoensdag 26 april 2017 van 9u00 tot 12u00



Techniek en wetenschappen: Veiligheid is kinderspel

Workshop 3

Workshop 2

Workshop 1

Workshop 5

88 | Donche 2016-2017

directeuren, zorgbegeleiders en beleidsondersteuners

Donche 2016-2017 | 89

directeuren, zorgbegeleiders en beleidsondersteuners

Samen werk maken van een sterke leescultuur via een sterk leesbeleid!

Lezen en literatuur geven zin en glans aan het leven, lezen biedt kansen. Een recht voor ieder kind.

Inhoudin 2012 schreef een groep vooraanstaande europese experts een rapport met een alarmerende boodschap. in de nabije toekomst zal leesvaardigheid nog bepalender worden voor professioneel succes. ongeveer een derde van de werkgelegenheid voor laagopgeleiden zal verdwijnen.goed kunnen lezen is van groot belang. als kinderen kunnen lezen, kunnen ze informatie verwerken en hun wereld vergroten. Daarnaast is het in het dagelijks leven van het grootste belang dat mensen vlot kunnen lezen, omdat heel veel communicatie met geschreven tekst gebeurt. om een lees- en boekenbeleid in een (multiculturele) schoolcontext te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om de succesfactoren van een goed leesbeleid te kennen en uit te diepen. in deze sessie krijg je een rode draad voor een leesbeleid, goede praktijkvoorbeelden, tips en er is ruimte om te leren van elkaar.Deze concrete vragen komen o.a. aan bod:soms kunnen kinderen technisch lezen maar begrijpen ze inhoudelijk de teksten niet. Hoe kan je deze kloof dichten?

effect van leesplezier op woordenschat, spelling- en wiskunde-prestaties?taal- en rekenachterstand gaan vaak hand in hand. Hoe kan je preventief én effectief werken.

Vind jij lezen ook belangrijk? Denk en doe mee!

LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taal-vaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproble-men, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jurylid Beste Boekenjuf/meester

Datumdonderdag 29 september 2016 van 9u00 tot 15u30



Inhoudop school word je geconfronteerd met zoveel verschillen … onze scholen willen kinderen leren omgaan met die maatschappelijke diversiteit. kinderen leren er open te staan voor anderen, voor hun manier van zijn en leven. ze kunnen daardoor ervaren dat de school een plek is waar ze erbij horen, ongeacht hun afkomst, beperking, levensstijl, gezinsvorm enzovoort. maar, kinderen kijken veel meer naar wat je doet dan naar wat je zegt.alle leerkrachten, begeleiders, coördinatoren worden dan ook uitgedaagd om zelf in hun houding onbevooroordeeld te kijken naar kinderen, ouders en collega’s.Dit lijkt makkelijker dan het is. in deze nascholing gaan we met dit gegeven aan de slag.We reiken verschillende tools aan om met het team stil te staan bij onze ‘eigen rugzak’ en minzaam te kunnen kijken naar de rugzak van anderen.

na een interactieve verkenning gaan we concreet aan de slag met voorbeelden uit jullie werksituatie. We zoeken uit wat een ‘respectvolle en waarderende houding’ betekent voor de kinderen op school, voor hun ouders maar zeker ook onderling voor je collega’s. je wordt uitgenodigd om onderlinge verschillen te leren zien en te waarderen.


Datum donderdag 2 februari 2017 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 90; syllabus, koffie en lunchinbegrepen

Bevorderen van een waarderende houding in je team, hoe doe je dat?

Inhoudgelukkige en zelfverzekerde medewerkers, dat wenst toch elke directie? Door de talenten van je medewerkers zichtbaar te maken en actief in te zetten, bouw je mee aan een positieve schoolcultuur. Want door te doen waar je goed in bent, laad je niet alleen voortdurend je batterijen op, het bezorgt je ook een positief zelfbeeld, meer veerkracht en zelfvertrouwen. in deze vorming leer je wat een talent precies is. Want het is veel meer dan goed kunnen lesgeven. We behandelen vragen zoals: Hoe ontdek je het talent van je medewerkers? Hoe ontwikkel je dat talent? Welke vaardigheden kunnen ze aanleren om meer uit hun talent te halen?Dit levert heel veel nieuwe mentale energie op.je krijgt tips en tools die je helpen om in gesprek te gaan met je medewerkers over hun talenten. We werken zeer praktijkgericht tijdens deze tweedaagse vorming aan een strategie naar een talent-gedreven aanpak waarbij de focus ligt op het begeleiden van je medewerkers zodat ze vol zelfvertrouwen

voor de klas staan. We gaan voor talentvolle medewerkers die vol zelfvertrouwen die positieve schoolcultuur succesvol mee uitdragen!

Leidingilse gauthier begeleidt en coacht mensen die ondersteuning zoeken bij hun persoonlijke ontwikkeling. in haar praktijk werkt ze voornamelijk met ondernemers, leerkrachten en ouders volgens een uitgesproken talent-gedreven aanpak. (gauthiercoaching.be)

Data donderdag 20 april 2017donderdag 4 mei 2017, telkens van 9u00 tot 15u30


Bijdrage € 90 per dag; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

Talentgedreven werken aan een positieve, succesvolle schoolcultuur

module 147

module 148

module 149

90 | Donche 2016-2017

CoaChing en zelfzorg

Donche 2016-2017 | 91


Doelgroep: leraren lager- en secundair onderwijs

VoorafWil je als leerkracht inzetten op coachende vaardigheden bij je leerlingen?sta je voor onderwijs dat zelfvertrouwen en zelfinitiatief bij leerlingen stimuleert?Heb je oog voor de talenten van leerlingen en wil je ze hierin erkennen?is betrokkenheid op je leerlingen jouw handelsmerk of wil je hierin nog groeien?Wil je oudercontacten met een ontspannen gevoel voeren en je boodschap zo formuleren dat ouders ze ook kunnen toelaten? Wil je gevoelige informatie voor ouders/collega’s op een vlotte manier brengen die deuren opent in plaats van sluit? en … wil je bij dit alles ook je eigen energie bewaken en managen? Dan is deze opleiding ‘coachend omgaan’ precies op maat van jou!

Inhoudonze aanpak is gebaseerd op inspirerend coachen, appreciative inquiry, talent in actie en zelfdeterminatie. We besteden expliciet aandacht aan coachende vaardigheden en veerkracht.

Verloopin de opleiding gaan we onmiddellijk aan de slag met inzichten en oefeningen, zonder rollenspelen, maar puur zoals het in de realiteit ook verloopt. Verwacht geen didactische werkvormen, wel coachende basisvaardigheden die in iedere situatie en met ieder kind ingezet kunnen worden en tegelijk ook met collega’s, ouders, directies.

Aanpak op een ontspannen, ongedwongen en toch gestructureerde manier worden de sessies aangepakt. je leert in een gemoedelijke, inspirerende sfeer en gaat met hernieuwde energie naar huis. We werken 5 halve dagen met een vaste groep van leerkrachten (max 12).

Leidingkaatje nevelsteen is lector aan de lerarenopleiding thomas more en is coachen coachtrainer in thomas more. ze begeleidt de masterclass voor Lerarenopleiders. ze is pedagoog van opleiding, gespecialiseerd in leer- en gedragsproblemen en van daaruit in zorgbreed onderwijs. ze volgde de opleiding ‘Waarderend coachen’, is opgeleid als coach bij Yar Vlaanderen, volgde de basisopleiding ‘reflecteren en kernreflectie’ (korthagen), ‘Verbindende communicatie’ (erwin tielemans) en tal van workshops zoals zelfdeterminatie, ontwikkelingsgericht coachen van individuen en teams (rudy Vandamme), appreciative inquiry (kessels & smit), persoonsgerichte vorming en familieopstellingen (Quinx).

sessies 1 & 2: woensdagen 5 en 19 oktober 2016sessies 3 & 4: woensdagen 9 en 23 november 2016sessie 5: woensdag 7 december, telkens van 9u00 tot 12u00


Bijdrage € 50 per sessie; syllabus en koffie inbegrepen

Coachend omgaan met kinderen, ouders en collega’s … iets voor jou?!

Waarderend coachen - basis

Doelgroep: leraren, opvoeders, hulpverleners, vormings-medewerkers ….

Voorafonze aanpak is gebaseerd op inspirerend coachen, appreciative inquiry, talent in actie en zelfdeterminatie

Inhoudje collega’s, leerlingen, patiënten, leidinggevenden, partner, vrienden, enz. coachen? Dat kan, en het is niet eens zo moeilijk! Dit merk je in deze interactieve opleiding waarbij je concrete vaardigheden en inzichten leert waarmee je direct aan de slag kan gaan én verschil mee maakt. Coaching is meer dan het voeren van een goede babbel: het is gericht op echt resultaat, op enthousiasme (bij diegene die je coacht, en bij jou) en op zelfinitiatief (“ondernemer” worden van je dromen, verlangens, daar gaat het om). je kunt coachen op dingen die niet goed lopen (die de gecoachte graag anders had willen zien), maar het kan ook gaan over dingen die wel goed lopen: over bijvoorbeeld succesverhalen, waarbij je nagaat hoe het komt dat het daar wel goed lukte en hoe je die inzichten in andere situaties kan inzetten. We kijken vooral naar de ‘gewenste situatie’ (we kijken vooruit) en blijven niet plakken bij waarom het niet goed liep (de ‘verwenste situatie’).

Verloopin deze 4-daagse opleiding geven we je inzichten en oefenen we op de basisvaardigheden van coaching. Centraal staat het oefenen met feedback. De opleiding is gestructureerd, dynamisch en erg leerrijk.

Aanpakonze aanpak is ‘no-nonsense’, eerlijk, spontaan, plezant en best wel eenvoudig. Het gebeurt niet op basis van ‘coach’-truckjes en techniekjes, dat voelt de gecoachte gelijk aan.

LeidingHans mennes is lector aan de lerarenopleiding thomas more en is coachen coachtrainer in thomas more. Hij volgde o.a.

de opleidingen inspirerend coachen (basis- en vervolgtraining en persoons- en zijnsvragen jef Clement), kernreflectie (korthagen), ervaringsleren (outward boundschool), sherborne (Dialoog), axenroos & bejegeningsmethode (n. Cuvelier), rots en water (basis- en vervolgtraining) en tal van workshops appreciative inquiry, talentontwikkeling en zelfdeterminatie.

Data:dag 1: dinsdag 18 oktober 2016dag 2: donderdag 10 november 2016dag 3: dinsdag 22 november 2016dag 4: donderdag 1 december 2016, telkens van 9u00 tot 16u00

herhalingLeidingkaatje nevelsteen is lector aan de lerarenopleiding thomas more en is coachen coachtrainer in thomas more. ze begeleidt de masterclass voor Lerarenopleiders. ze is pedagoog van opleiding, gespecialiseerd in leer- en gedragsproblemen en van daaruit in zorgbreed onderwijs. ze volgde de opleiding ‘Waarderend coachen’, is opgeleid als coach bij Yar Vlaanderen, volgde de basisopleiding ‘reflecteren en kernreflectie’ (korthagen), ‘Verbindende communicatie’ (erwin tielemans) en tal van workshops zoals zelfdeterminatie, ontwikkelingsgericht coachen van individuen en teams (rudy Vandamme), appreciative inquiry (kessels & smit), persoonsgerichte vorming en familieopstellingen (Quinx).

Data:dag 1: donderdag 12 januari 2017dag 2: donderdag 26 januari 2017dag 3: dinsdag 7 februari 2017dag 4: donderdag 16 februari 2017, telkens van 9u00 tot 16u00



Coaching 1

Coaching 2

92 | Donche 2016-2017


Aanpakonze aanpak is ‘no-nonsense’, eerlijk, spontaan, plezant en best wel eenvoudig. Het gebeurt niet op basis van ‘coach’-truckjes en techniekjes, dat voelt de gecoachte gelijk aan.

LeidingHans mennes is lector aan de lerarenopleiding thomas more en is coachen coachtrainer in thomas more. Hij volgde o.a. de opleidingen inspirerend coachen (basis- en vervolgtraining en persoons- en zijnsvragen jef Clement), kernreflectie (korthagen), ervaringsleren (outward boundschool), sherborne (Dialoog), axenroos & bejegeningsmethode (n. Cuvelier), rots en water (basis- en vervolgtraining) en tal van workshops appreciative inquiry, talentontwikkeling en zelfdeterminatie.

Data: dag 1: maandag 23 januari 2017dag 2: dinsdag 14 februari 2017dag 3: dinsdag 7 maart 2017dag 4: dinsdag 28 maart 2017, telkens van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: voor leidinggevenden uit het basis en secundair onderwijs

Voorafonze aanpak is gebaseerd op inspirerend coachen, appreciative inquiry, talent in actie en zelfdeterminatie.

InhoudCoaching vanuit waardering is een krachtig instrument om medewerkers te stimuleren, resultaten te verbeteren, communicatie en samenwerking te optimaliseren, dynamiek en enthousiasme te bevorderen, ideeën te genereren, een andere aanpak te ontwikkelen, meer werkplezier te creëren ... Coaching is meer dan het voeren van een goede babbel: het is gericht op echt resultaat, op enthousiasme (bij diegene die je coacht, en bij jou) en op zelfinitiatief (“ondernemer” worden van je dromen, verlangens, daar gaat het om). je kunt coachen op dingen die niet goed lopen (die de gecoachte graag anders had willen zien), maar het kan ook gaan over dingen die wel goed lopen: over bijvoorbeeld succesverhalen, waarbij je nagaat hoe het komt dat het daar wel goed lukte en hoe je die inzichten in andere situaties kan inzetten. We kijken vooral naar de ‘gewenste situatie’ (we kijken vooruit) en blijven niet plakken bij waarom het niet goed liep (de ‘verwenste situatie’). Verloopin deze 4-daagse interactieve opleiding leer je concrete vaardigheden en inzichten waarmee je direct aan de slag kan gaan én waarmee je echt verschil maakt. We leren structuur brengen in het gesprek (en een tra ject) en oefenen stapsgewijs vaardigheden in die coaching krachtig doen verlopen. Centraal in onze aanpak staat het oefenen met het geven van feedback.

Waarderend coachen voor leidinggevenden - basis

Doelgroep: leraren, leidinggevenden, opvoeders, hulpverleners, vormings medewerkers ….In deze 6 daagse vervolgtraining bouwen we verder op je vaardigheden uit de basisopleiding en verbreden & verdiepen we je coaching.

Voorafonze aanpak is gebaseerd op inspirerend coachen, appreciative inquiry en zelfdeterminatie.

Inhoudin deze interactieve opleiding verdiepen & verbreden we je persoonlijk coachwerk. Dit doen we door verder in te gaan op de gespreksstructuur en de vaardigheden die jouw coaching krachtiger maken.

Thema’seen greep uit de thema’s:

• we oefenen op meer uitdagend en ontspannen hanteren van de grroW en basisvaardigheden,

• we leren je coachen op overtuigingen en waarden • we geven meer inzicht in de dynamiek van gevoelens en

vertalen dit naar je coachwerk • we bekijken het coachen op een evaluatie (op een

beoordeling van buitenaf zoals een stage-score, evaluatie uit een functionerings- en evaluatiegesprek, enz.)

• we kijken naar bestaansrecht, identiteit en relaties. • we oefenen op andere methodieken van coaching (die ons

coachwerk kunnen ondersteunen)

LeidingHans mennes is lector aan de lerarenopleiding thomas more en is coachen coachtrainer in thomas more. Hij volgde o.a. de opleidingen inspirerend coachen (basis- en vervolgtraining en persoons- en zijnsvragen jef Clement), kernreflectie (korthagen), ervaringsleren (outward boundschool), sherborne (Dialoog), axenroos& bejegeningsmethode (n. Cuvelier), rots en water (basis- en vervolgtraining) en tal van workshops appreciativeinquiry, talentontwikkeling en zelfdeterminatie.

Datadag 1 & 2: maandag 16 & dinsdag 17 januari 2017dag 3 & 4: maandag 20 & dinsdag 21 februari 2017dag 5 & 6: maandag 20 & dinsdag 21 maart 2017, telkens van 9u00 tot 16u30



Waarderend coachen - vervolg

Coaching 3

Coaching 4

Donche 2016-2017 | 93


Vervolgin de vervolgopleiding gaan we na hoe we de geleerde kaders kunnen toepassen op dagdagelijkse situaties. We leren een onderscheid te maken tussen het proces (de weg er naartoe) en het product (het resultaat/de verwachting). Door zorg te hebben voor het eigen proces, leren we van verandering een uitdaging te maken. We gaan op zoek naar onze comfortzone en leren angsten te doorprikken om zo grenzen te verleggen. We leren voor onszelf en voor anderen een veilige basis te creëren. resultaat: inspiratie en uitdaging i.p.v. strijd en onzekerheid



Bijdrage € 90; syllabus; koffie en lunch inbegrepen

Leidingannemie Wolfs is docente aan de lerarenopleiding van thomas more. zij helpt bij zelfsturing en actieonderzoek, coacht, begeleidt studenten individueel, maar steeds met het oog op het individu, en niet vanuit een theoretische “kant-en-klare” oplossing. “je blijven koesteren in je eigen problemen” staat niet in annemie’s handleiding; ze neemt je mee naar een nieuwe start, nieuwe inzichten, nieuwe dynamiek, nieuwe horizonten! Haar aanpak is no-nonsense, daadgericht, actiegericht en empatisch. annemie houdt van de inzichten en principes van: F. korthagen en a. Vasalos (kernreflectie, kernkwaliteiten en reflectieprocessen), F Cuvelier (relatiestudio gent : bejegeningsmethode / axenroos), L. Bormans (100 % positief / geluk) en j. Clement (coaching)

Doelgroep: leraren, opvoeders, hulpverleners, vormingsmede-werkers, ….

Introductiein de introductie leren we hoe we kunnen blijven voldoen aan verwachtingen zonder onszelf daarbij te verliezen. We gaan na hoe we kunnen blijven (les)geven zonder ons energiepeil uit het oog te verliezen. Via eenvoudige oefeningen ontdekken we hoe we denkfouten maken en daardoor energievreters creëren. Door valkuilen te benoemen en te leren kijken naar het onzichtbare onderscheiden we interpretatie van feiten.

Datum woensdag 28 september 2016 van 14u00 tot 17u00



Basisin de basisvorming leren we hoe je verwachtingen als een uitdaging kan zien i.p.v. een beproeving. Door te leren omgaan met de eigen imperfecties en kwetsbaarheid niet langer te beoordelen komt er ruimte voor mildheid. je leert uit te gaan van eigen kracht en nuchter te kijken zonder beïnvloeding van emotie. We leren omgaan met verwachting en oordeel.

Datum dinsdag 11 oktober 2016 van 9u00 tot 16u00



Zelfzorg voor leerkrachten

Zelfzorg voor leidinggevenden

Doelgroep: voor directeuren, zorgbegeleiders, beleidsonder-steuners, ….

Introductieals eindverantwoordelijke gaat de zorg vaak naar de anderen. in de introductie leren we hoe we kunnen blijven voldoen aan verwachtingen en leren we omgaan met weerstand van anderen zonder onszelf daarbij te verliezen. We gaan na hoe we kunnen blijven staan zonder ons energiepeil uit het oog te verliezen. Via eenvoudige oefeningen ontdekken we hoe we denkfouten maken en daardoor energievreters creëren. Door valkuilen te benoemen en te leren kijken naar het onzichtbare onderscheiden we interpretatie van feiten.

Datum woensdag 12 oktober 2016 van 9u00 tot 12u00



Basisin de basisopleiding kijken we naar frustratie bij onszelf en de anderen en gaan na, wat maakt dat we steeds op gelijkaardige situaties leeglopen. We gaan aan de slag met praktische tricks om het begrenzen te bewaken. We leren communiceren vanuit beleving (hoe is het voor mij/voor jou) i.p.v. vanuit inhoud (de handeling). We leren omgaan met verwachting en oordeel.




Vervolgin de vervolgopleiding gaan we na hoe we de geleerde kaders kunnen toepassen op dagdagelijkse situaties. We leren een onderscheid te maken tussen het proces (de weg er naar toe) en het product (het resultaat/de verwachting). We creëren een veilige sfeer om te komen tot openheid en ervaren dat kwetsbaarheid een hefboom is om te ‘leren’ We gaan op zoek naar comfort-zones en leren angsten te doorprikken.




Leidingannemie Wolfs is docente aan de lerarenopleiding van thomas more. zij helpt bij zelfsturing en actieonderzoek, coacht, begeleidt studenten individueel, maar steeds met het oog op het individu, en niet vanuit een theoretische “kant-en-klare” oplossing. “je blijven koesteren in je eigen problemen” staat niet in annemie’s handleiding; ze neemt je mee naar een nieuwe start, nieuwe inzichten, nieuwe dynamiek, nieuwe horizonten! Haar aanpak is no-nonsense, daadgericht, actiegericht en empatisch. annemie houdt van de inzichten en principes van: F. korthagen en a. Vasalos (kernreflectie, kernkwaliteiten en reflectieprocessen), F Cuvelier (relatiestudio gent : bejegeningsmethode / axenroos), L. Bormans (100 % positief / geluk) en j. Clement (coaching)

zelfzorg 1

zelfzorg 2

94 | Donche 2016-2017


Doelgroep: leraren, zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, vormingswerkers, internaatmedewerkers en opvoeders

Inhoud als leerkracht en/of begeleider vervullen we een behoorlijke deel van onze opdracht in het ‘zorgen’ voor anderen. We willen onze taak zo goed mogelijk vervullen. Vaak vergeten we daarbij echter zorg te dragen voor onze eigen persoonlijke ontwikkeling. Dan is het belangrijk om even stil te staan bij wie je bent als persoon en terug te gaan leven vanuit je talent. Want leven vanuit je talent geeft je energie en maakt je krachtig als persoon. in deze vorming leer je wat en talent precies is. Het is niet enkel iets wat we gewoon goed kunnen. Het is veel meer dan dat. We gaan op zoek naar jouw talenten en hoe je deze verder kan ontwikkelen. je leert jouw talenten actief in te zetten in je gezinssituatie, je relaties,… Het bezorgt je een positiever zelfbeeld met meer veerkracht en zelfvertrouwen.

Leven vanuit je talent geeft je energie! Want wees nu eerlijk; die dingen doen waar je goed in bent én waar je blij van wordt, dat wil toch iedereen.

Leidingilse gauthier begeleidt en coacht mensen die ondersteuning zoeken bij hun persoonlijke ontwikkeling. in haar praktijk werkt zij met ondernemers, leerkrachten en ouders volgens een uitgesproken talent-gedreven aanpak. (gauthiercoaching.be)

Data woensdag 25 januari 2017woensdag 8 februari 2017, telkens van 9u00 tot 12u00



Leven vanuit je talenten

InhoudWe bezitten allemaal kernkwaliteiten. omdat ze voor ons als evident en natuurlijk aanvoelen, lopen we er zelden mee te koop. Die kernkwaliteiten hangen echter samen met enkele vervormingen, waar we zelf (en/of onze omgeving) niet altijd gelukkig mee zijn. Daniël ofman heeft deze verschillende elementen samengebracht in het kernkwadrant.

je eigen kernkwadranten kunnen benoemen is zeer waardevol: je gaat ervan groeien, het creëert inzicht in je eigen handelen (in interactie met anderen). Het stelt je in staat om je eigen handelen (bij interactie met anderen) in kaart te brengen. zo wordt duidelijk waarom jij met bepaalde eigenschappen van mensen (leerlingen, collega’s, ouders) botst en zij met de jouwe.

in deze sessie maak je op een activerende manier kennis met de kernkwadranten van ofman en stel je (een eerste versie) van je eigen kernkwadranten samen. We bekijken het effect van jouw kernkwadranten in interactie met die van een ander. ook teamkwadranten, als visuele voorstelling van waar een team voor staat of wilt staan, komen aan bod.


Datum dinsdag 7 maart 2017 van 9u00 tot 15u30



Aan de slag met kernkwadranten

zelfzorg 4

zelfzorg 3

Donche 2016-2017 | 95


96 | Donche 2016-2017

mentoropleiding

Donche 2016-2017 | 97

mentoropleiding

Mentoropleiding voor stagiairs en beginnende leraren in het kleuteronderwijsDoelgroep: De cursus richt zich in het bijzonder op leraren kleuteronderwijs van scholen waarmee de opleiding samenwerkt in het kader van ‘Samen opleiden’.

Visiestage is een essentieel onderdeel van de opleiding tot professionele bachelor in het kleuteronderwijs. De opleiding kleuteronderwijs van thomas more kempen wil de studenten alle kansen geven om te leren door ervaring in de praktijk om zo uit te groeien tot competente leraren kleuteronderwijs.sinds 2010 volgen wij de stages van onze studenten op volgens de principes van ‘samen opleiden’. een goede samenwerking met het werkveld is daarvoor erg belangrijk. Wij zijn ervan overtuigd dat het opleiden van de kleuteronderwijzers van de toekomst enkel samen kan … met directies, (hoofd)mentoren …Voor onze studenten is de klasmentor een centrale figuur in hun leerproces op de stageplek. De mentor zorgt voor de dagelijkse werkbegeleiding (concrete feedback en tips) en leerbegeleiding (reflectiebegeleiding) van de student. Hij is ook medebeoordelaar van het stageleerproces en een belangrijke brugfiguur tussen de stagewerkplek, de student en de opleiding. toekomstige leraren constructief begeleiden in hun groei naar kwaliteitsvol leraarschap is echter niet vanzelfsprekend en vereist een aantal specifieke vaardigheden. Daarom biedt de opleiding kleuteronderwijs van thomas more kempen deze basiscursus aan.

InhoudVolgende thema’s kunnen onder andere aan bod komen:

• De betekenis van het mentorschap voor uzelf als mentor, de studenten, de school en de collega’s.

• trainen van begeleidingsvaardigheden: reflectie op de eigen onderwijspraktijk, gesprekstechnieken voor begeleidingsgesprekken, geven van feedback, grondhoudingen en communicatieve basisvaardigheden.

• recente evoluties in de lerarenopleiding: nieuwe visies op leren en stagebegeleiding, competentiekaders, reflectie en supervisie.

• samen opleiden: begeleiding en beoordeling van stage, rolinvulling en functieomschrijving van de partners binnen ‘samen opleiden’, begeleidingsinstrumenten.

Leidingan severeyns, pedagoog en lector in de opleiding kleuter-onderwijs, campus Vorselaar


DataReeks 1:

maandag 20 februari 2017maandag 13 maart 2017maandag 27 maart 2017maandag 8 mei 2017, telkens van 9u tot 15u

Reeks 2:dinsdag 21 februari 2017dinsdag 14 maart 2017dinsdag 28 maart 2017dinsdag 9 mei 2017, telkens van 9u tot 15u

KostprijsDe prijs voor de volledige cursus bedraagt 250 euro, syllabus, koffie en lunch (op de hele cursusdagen) inbegrepen. De cursus is gratis voor scholen die samenwerken met de opleiding in het kader van ‘samen opleiden’.

ContactpersoonCoördinator professionele Bachelor [email protected] 014/508.160

• recente evoluties in de lerarenopleiding: nieuwe visies op leren en stagebegeleiding, competentiekaders, professioneel ontwikkelingsplan (pop).

DataReeks 1:

dinsdag 18 oktober 2016dinsdag 8 november 2016dinsdag 22 november 2016dinsdag 29 november 2016, telkens van 9u00 tot 16u00

Leiding Carin smolderen, praktijkcoördinator, pedagoog en lector in de opleiding lager onderwijsPlaats campus Vorselaar, Lepelstraat 2

Reeks 2: donderdag 9 maart 2017donderdag 23 maart 2017donderdag 20 april 2017donderdag 4 mei 2017, telkens van 9u00 tot 16u00

Leiding Carin smolderen, praktijkcoördinator, pedagoog en lector in de opleiding lager onderwijsPlaats campus turnhout, Blairon 800

KostprijsDe prijs voor de cursus bedraagt 250 euro, syllabus, koffie en lunch inbegrepen. De cursus is gratis voor scholen die in het academiejaar 2015-2016 samenwerken met de lerarenopleiding.

[email protected] – 014/806 [email protected] – 014/508 160

Doelgroep: De cursus richt zich in de eerste plaats op leraren lager onderwijs (ook leraren lichamelijke opvoeding en begeleiders uit educatieve en culturele organisaties waar de studenten keuzestages doen, kunnen deelnemen).

Visieals lerarenopleiders zijn we er ons van bewust dat we in onze opdracht om goede en bekwame leraren te vormen slechts slagen als we dat doen in nauwe samenwerking met het werkveld. De stage is een essentieel onderdeel van de bacheloropleiding. Wij willen onze studenten alle kansen geven om te leren door ervaring in de praktijk en zo – doorheen de verschillende stages – uit te groeien tot competente leraren.De begeleiding van stagiairs en van starters, door mentoren op de werkplek, is één van de hefbomen om te komen tot professionals die bereid zijn om levenslang te leren en te werken aan kwaliteitsverbetering. De mentor zorgt voor de dagelijkse werkbegeleiding (concrete feedback en tips) en leerbegeleiding (reflectiebegeleiding) van de student. Hij is ook medebeoordelaar van het stageleerproces en een belangrijke brugfiguur tussen de stagewerkplek, de student en de opleiding. toekomstige leraren constructief begeleiden in hun groei naar kwaliteitsvol leraarschap is echter niet vanzelfsprekend en vereist een aantal specifieke vaardigheden. Daarom biedt de opleiding Lager onderwijs van thomas more kempen deze basiscursus aan.

InhoudVolgende thema’s komen hierin onder andere aan bod:

• De betekenis van het mentorschap voor uzelf als mentor, de studenten, de school en de collega’s.

• trainen van begeleidingsvaardigheden: reflectie op de eigen onderwijspraktijk, gesprekstechnieken voor begeleidingsgesprekken, geven van feedback, grondhoudingen en communicatieve basisvaardigheden.

Mentoropleiding voor stagiairs en beginnende leraren in het lager onderwijs

module m1

module m2

98 | Donche 2016-2017

NASCHOLING VOOR SCHOOLTEAMS

Donche 2016-2017 | 99


PRAKTISCHE INFORMATIE

Beste directeur

Hierna volgt een beknopte voorstelling van het nascholingsaanbod voor uw schoolteam: de eerste thema’s zijn gericht op de didactische of pedagogische professionalisering van de leerkracht, daarna volgen de thema-nascholingen gericht op het ontwikkelingsproces van het team als team. Hopelijk vindt u in de voorgestelde thema’s een zinvol aanknopingspunt voor een nascholing op maat van uw schoolteam.ook voor vorming gericht op het ontwikkelingsproces van het schoolteam als team of voor een teamcoaching op maat kan je een beroep doen op het Donchecentrum, evenals voor langlopende professionaliseringstra jecten (bijvoorbeeld als opvolging van een doorlichtingsverslag).

tal van schoolteams doen jaarlijks beroep op het Donchecentrum. Voor een vlotte planning vragen we u om ons tijdig te contacteren.

Aanvraag voor een teamgerichte vorming1. u kan een aanvraagformulier invullen bij het gekozen thema via onze website: donche.be of u kan telefonisch contact opnemen

(014/508 169) of via mail ([email protected]) met het Donchecentrum. Vermeld hierbij volgende gegevens:

• thema van de vorming• voorstel datum/data waarop u de vorming wenst in te richten• aantal deelnemers (maximum 20 deelnemers)• per bijkomende deelnemer 25 euro• gegevens van de school• plaats waar de vorming zal doorgaan (indien verschillend van de schoolgegevens)

2. De verantwoordelijke van het Donchecentrum overlegt met de nascholer over de mogelijkheid van inrichting van de vorming.3. er wordt opnieuw contact met u opgenomen om de aanvraag al dan niet te bevestigen.4. Het Donchecentrum maakt een overeenkomst op met de school in tweevoud. Deze wordt u ter ondertekening opgestuurd.5. De betaling van de schoolteamvorming gebeurt na afloop.

Afspraken i.v.m. de kosten voor teamgerichte nascholing 2016 - 2017Voor een sessie van 3 uren: € 500Voor een coaching-sessie: € 250De verplaatsingskosten van de nascholer en eventuele kopieën zijn niet inbegrepen.

nasCHoLing Voor sCHooLteams

100 | Donche 2016-2017


als we het hebben over faalangst, dan gaat het letterlijk om bang zijn om te falen. Faalangst is die angst die niet zozeer slaat op wat je nu moet doen, maar op de kans of de zekerheid dat, dat zal mislukken. Faalangst is dus een vorm van angst die optreedt bij het leveren van te beoordelen prestaties, waarbij de concentratie op een mogelijke mislukking de aanwezige kennis en vaardigheden blokkeert. op school zijn we heel erg bezig met het nastreven van eindtermen, ontwikkelingsdoelen en daarvoor moeten we af en toe meten. is dit meten van de kinderen nu slecht of niet in het licht van faalangst? een eenduidig antwoord lijkt niet te bestaan, het is immers belangrijk dat kinderen weten wat er van hen verwacht wordt, en dat kinderen zichzelf als kundig kunnen ervaren. te veel vrijheid kan leiden tot onduidelijkheid. te veel structuur en tijdsdruk kan leiden tot stress. Het is dus belangrijk om een juiste tussenweg te vinden.

Nascholer Lies Ledegen, kindertherapeut en kleuterleidster

Begeleiding van kinderen met faalangst

als leerkrachten willen we zo graag dat kinderen zich goed in hun vel voelen en dat ze komen vertellen wanneer hen iets dwars zit. maar hoe kan je kinderen uitnodigen tot praten en wat als een kind jou iets ‘moeilijk begrijpbaar’ komt vertellen? zolang je niet precies weet wat er in het hoofd van het kind omgaat, kan je er immers niet achter komen wat zijn gedrag stuurt. Hoe kan je het kind aanzetten om door te gaan in zijn/haar verhaal? kinderen komen niet vanzelf tot communiceren, ze hebben er onze hulp bij nodig. uit onderzoek blijkt dat het kunnen woorden geven en afstand nemen van je gedrag, je voelen, je denken een zeer belangrijke vaardigheid is om vanuit zelfvertrouwen in de wereld te staan.in de training gaan we praktijkgericht aan de slag en leren we een aantal communicatietechnieken die makkelijk hanteerbaar zijn in je contact met kinderen. ze zijn erop gericht om de achterliggende gevoelens en reacties van het kind beter te begrijpen en tegelijk het gedrag te begrenzen waar nodig. De technieken komen uit de kindertherapeutische communicatie zoals die gebruikt worden in de integratieve kindertherapie.


Praten met kinderen, hoe doe je dat? meer oog voor de binnenwereld van kinderen

Hoezeer we ook zouden willen dat jonge kinderen in hun leven gespaard blijven van grote verliezen, de realiteit is anders. kinderen worden soms geconfronteerd met de dood van een dierbaar persoon, maar even goed kan de dood van hun lievelingsdier hen heel erg raken. en het wordt hoe langer hoe ingrijpender, de cijfers over zelfdodingen in Vlaanderen zijn hoog. Het verdriet komt je klas, je school binnen, en je voelt het appèl van de ouders en de kinderen en je wil ondersteunend zijn maar hoe doe je dat ? Wat zeg je wel, wat zeg je niet?We gaan op zoek naar welke handvatten we als leraren kunnen aanreiken in dit proces. We bekijken welke rouwtaken er zijn en hoe we ondersteunend kunnen werken. Hoe kunnen wij als leraren nabij zijn in rouw en verdriet? Welke concrete materialen : prentenboeken, klei, verf , verhalen, symbolen, … kunnen ons hierbij helpen? tegelijk kan dit thema ook opengetrokken worden naar het thema ‘omgaan met verlies’ in al zijn contexten. er kan immers niet afgebakend worden waar kinderen allemaal wel of niet om kunnen rouwen.


Als de dood voor dood op school

ook vaak bezorgd over de vele kinderen die opgroeien in een gebroken nest , over de vele nieuwe gezinssamenstellingen en hoe deze kinderen de scheidingen van hun ouders kunnen verwerken? We gaan dieper in op de rol die we als leraar kunnen hebben in het proces van het kind dat met (echt)scheiding te maken krijgt.We gaan aan de slag met werkvormen en oefenen in woorden geven, we wisselen uit hoe we met bepaalde feesten als moederdag, Vaderdag, nieuwjaar,… omgaan. Hoe kunnen we het kind steunen in het ‘mogen loyaal zijn’ aan beide ouders? scheiden doet wel degelijk pijn, niet eventjes maar langdurig, en alle gezinsleden zullen het er moeilijk mee hebben. kinderen begrijpen de veranderingen in hun leven vaak niet en vragen zich angstig af wat er met hen gaat gebeuren. en al zijn ouders zich er vaak niet van bewust, kinderen piekeren ook over het welzijn van hun ouders, die nu zo boos en verdrietig lijken. als wij het kunnen opbrengen om ons niet veroordelend op te stellen naar de ouders, dan scheelt dit, ook in het contact met het kind.


Kinderen en echtscheiding

als we met de jongste kleuters aan het werk zijn horen we vaak: ‘ikke zelf doen’. ‘ik wil nu … dat hebben …’ ze zitten volop in hun ik-fase , ze onderzoeken wat ze zelf kunnen en zelf willen kunnen. Hoe kunnen we jonge kinderen laten plezier beleven aan de ontdekkingstocht van dingen zelf doen en hoe kan dat gegeven bijdragen tot zelfvertrouwen? Wat kunnen we concreet doen en onder welke omstandigheden kunnen kleine kinderen die ervaringen opdoen die tot vaardigheden leiden? We hebben het dan niet alleen over de vaardigheden om doe-dingen zelfstandiger aan te pakken, maar evengoed over vaardigheden die hun emotionele en sociale welzijn zullen versterken.


Stimuleren van zelfredzaamheid en zelfvertrouwen bij de jongste kleuters

thema 5

thema 4

thema 3

thema 2

thema 1

Donche 2016-2017 | 101


Doelgroep: leraren laatste kleuterklas en lagere school

reeds in de laatste kleuterklas, maar zeker ook in de lagere school, dreigen kinderen soms hun ‘eigenheid’ wat te verliezen in het willen hun ‘best’ doen voor de juf of meester. zo worden expressie-momenten soms ook prestatiemomenten waar kinderen willen voldoen aan een bepaalde opdracht. toch zijn er op school veel leermomenten mogelijk waarbij kinderen kunnen ervaren dat het erom gaat hoe zij zich voelen, wat zij tot uitdrukking willen brengen, wat zij te zeggen hebben. in het werken met kinderen is het omgaan met vrije teksten en vrije tekeningen een mooi en dankbaar gegeven om mee aan de slag te gaan. in de sessie wordt er heel concreet gewerkt vanuit praktijkvoorbeelden zowel vanuit de ervaring van de nascholer in het onderwijs, als in haar kindertherapeutische praktijk.

NascholerLies Ledegen, kindertherapeut en kleuterleidster

Hoe vrije teksten en vrije tekeningen een hulpmiddel kunnen zijn als kinderen het emotioneel moeilijk hebben.

Begeleiding door Wendy peerlings op maat van het schoolteam is mogelijk om het gekozen onderwerp in je team te implementeren. Het aantal begeleidingsuren kan worden afgesproken, in blokken van 3 uur (aangeraden is minimum 2 X 3 uur aanwezigheid in de school), dagen en uren worden afgesproken met Wendy peerlings en kan telkens over meerdere klassen/leerkrachten verdeeld worden. extra begeleidingsmomenten kunnen met haar worden afgesproken. Wendy gaat met de directie én het team op zoek naar de krachten en de mogelijkheden die jullie school biedt, de materialen die aanwezig zijn en zal het team leren om kansen te zien om kwaliteitsverhogend te werken. ze helpt je de expertise binnen het gekozen onderwerp verder uit te bouwen. in volledig overleg met directie en/of kernteam wordt een begeleidingsprogramma op maat opgesteld. Bij elke begeleiding is er één vaste contactpersoon voor je school, met een ruim ondersteunend multidisciplinair netwerk indien nodig. Voorbeelden van begeleidingsvragen die vorig schooljaar succesvol zijn aangepakt:

• Hoe kunnen we met het hele team één leerlijn krijgen, haalbaar voor elke klas, om te werken aan schrijfvaardigheden en schrift?

• Vanuit de inspectie moeten we werken aan wiskunde in de kleuterklassen, maar er is geen budgettaire ruimte voor dure aankopen. Hoe kunnen we met onze mensen en middelen de wiskundige initiatie naar een speels maar hoog niveau brengen?

• We willen meer beweging in de klassen en werken aan een betere aandacht en concentratie, maar hoe maken we een keuze uit allerlei mogelijkheden waarin het hele team zich kan vinden?

• kinderen zelfstandiger leren werken en meer tijd krijgen voor remediëring in de klas. als we een frisse kijk krijgen op wat onze mogelijkheden zijn, moet het lukken. (en het is gelukt!)

• Het is niet evident voor elke leerkracht om de stress in de omgang en aanpak van zorgkinderen te verminderen. Welke tips kunnen jullie elke leerkracht geven om de draagkracht van leerkracht en klas te verhogen, zonder de (plan-)last te vergroten?

en uw vraag? Laten we het samen bekijken, dan weten we of een teambegeleiding op maat iets kan betekenen voor uw school.

NascholerWendy peerlings is psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs en auteur; deskundige op vlak van leer- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen

Een zorgthema implementeren? Makkelijker gezegd dan gedaan ...

een thema gevonden in het uitgebreide aanbod onderwerpen opgenomen in het open aanbod ‘individugerichte’ nascholingen onder leiding van Wendy peerlings waarmee jullie als schoolteam aan de slag willen? Dat kan, vermeld wel duidelijk het thema en de doelgroep.

NascholerWendy peerlings is psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs en auteur; deskundige op vlak van leer- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen

Een zorgthema voor het ganse schoolteam toegelicht ...

thema 7

thema 8

thema 6

102 | Donche 2016-2017


Voor leraren lager onderwijs

in deze sessie gaan we aan het werk met het leerplan drama. Wat staat er allemaal in? Hoe kan je dit in de klas aan bod laten komen op de korte tijd die je hebt. We bekijken het eerst kort theoretisch en gaan dan zelf aan de slag. Via korte en iets langere oefeningen rond inleving, spelplezier, expressie …, zien we wat voor welke klas / leeftijd mogelijk is. zo komen we tot een mogelijke, flexibele uitwerking van het leerplan.

Nascholerjuf noortje, leerkracht lager onderwijs, freelancer muzische vorming

Voor leraren kleuter- en lager onderwijs

samen met de leerkrachten wordt er aan een muzisch project gewerkt dat zal uitmonden in toonmomenten of een voorstelling. Hierbij zijn volgende opties mogelijk:

• juf noortje werkt enkel met de leerkrachten en de leerkrachten zetten het om naar de leerlingen• juf noortje werkt eerst met de leerkrachten en werkt nadien ook (gedeeltelijk) alles uit met de leerlingen• er kunnen links gelegd worden naar andere leergebieden (sociale vorming, taal, wo, …)


Muzisch project uitwerken naar toonmoment/voorstelling

Voor leraren lagere school

Wat is kunst? Het blijft een moeilijke vraag. Het lijkt soms zo ver van ons dagelijks leven te staan. maar dat is niet zo. je kan samen met de kinderen kunst ontdekken en er van genieten. in deze sessie laten we ons inspireren door kunst. We kijken naar voorbeelden en bespreken die kort. Daarbij maken we gebruik van enkele basisvragen: Wat zie ik?, Wat voel ik?, Wat hoor ik? Wat ruik ik? Daarna gaan we zelf aan het werk en creëren we zelf “kunst”.

• een schilderij van mondriaan brengt ons tot een sketch.• een muziekstuk van nicholas Lens kan ons inspireren tot een dans.• Bij een filmpje maken we een eigen klankband.

Via korte, eenvoudige opdrachten rond dans, muziek, drama en media komen we tot onze eigen kleine kunstwerken. Deze opdrachten zijn ook makkelijk te gebruiken in de klas.


Kunst, wat kan je ermee doen?

Joepie drama! Of hoe je het leerplan drama kan omzetten naar de praktijk

Voor leraren lagere school

Bij sommige Wo-thema’s kan je heel gemakkelijk enkele muzische verwerkingen bedenken, maar soms liggen deze niet zo voor de hand. Hoe kan je drama, beweging (dans), muziek en media koppelen aan wereldoriëntatie? Hoe gaan we te werk? stap1: het leerkrachtenteam geeft vooraf verschillende Wo-thema’s door (min. 1 maand vooraf)stap 2: juf noortje komt een muzische workshop geven op school waarin de verschillende Wo-thema’s aan bod komen.stap 3: de leerkrachten krijgen nadien een syllabus van de workshop (eventueel CD met liedjes)


Wereldoriëntatie: muzisch gezien


in deze sessie gaan we aan het werk met het leerplan media. media staat nooit los van de andere muzische disciplines. We bekijken eerst kort theoretisch wat er in het leerplan staat en gaan dan zelf aan de slag. Via korte en iets langere oefeningen rond opnames bespreken, maken, gebruiken …, zien we wat voor welke klas/leeftijd mogelijk is. zo komen we tot een mogelijke, flexibele uitwerking van het leerplan.


Joepie media! Of hoe je het leerplan media kan omzetten naar de muzische praktijk

thema 10

thema 11

thema 12

thema 9

thema 13

Donche 2016-2017 | 103

muzisCHe Vorming (beeld, muziek, drama, dans)


Hoe begin je er aan? Het leerplan muziek is heel uitgebreid en toch moet je proberen om het helemaal gezien te krijgen. in deze navorming gaan we samen in het leerplan snuisteren. Wat staat er allemaal in? Hoe kan je dit in de klas aan bod laten komen op de korte tijd die je hebt. We bekijken het eerst kort theoretisch en gaan dan zelf aan de slag. Via korte en iets langere oefeningen rond ritme, kinderpartituren, opnames maken en beluisteren, zingen , …, zien we wat voor welke klas/leeftijd mogelijk is. zo komen we tot een mogelijke, flexibele uitwerking van het leerplan.


Joepie muziek! Of hoe je het leerplan muziek kan omzetten naar de praktijk

Voor leraren 1ste, 2de en 3de leerjaar

Wat kan je allemaal doen met de stem en met een liedje?We beginnen met speelse oefeningen rond ademhaling en stem.Daarna zingen we enkele liedjes voor kinderen van de onderbouw. Deze liederen werken we dan creatief uit. We maken er een eigen tekst bij, brengen het expressief, maken er een klanktapijt bij … .als laatste stap proberen we samen bij gekende kinderliederen creatieve opdrachten te vinden.


Zingen, en dan? Spelen met de stem en liedjes

zet muziek op en veel kinderen beginnen spontaan te bewegen. ze doen danspassen na van televisie of ze bedenken er zelf. Bij dansexpressie kan iedereen meedoen. er wordt geen beroep gedaan op een specifieke aanleg. iedereen kan er zijn eigen natuurlijke drang tot bewegen in kwijt.in deze sessie zoeken we naar eigen dansbewegingen en laten we ons inspireren door voorwerpen, verhalen, muziek, … . in kleine groepen maken we dan een eigen choreografie. zo zal je zien dat je ook met je eigen klas snel korte dansjes kan maken, zonder dat je als leerkracht een danser hoeft te zijn.


Dansen met kinderen

thema 14

thema 16

thema 15

104 | Donche 2016-2017


tijdens een intakegesprek wordt in samenspraak met de lesgever gekozen welke elementen er worden aangeboden en uitgediept. algemene inzichten muVo/zo

• de essentie van muzische vorming. • het belang van zelf creëren én van beschouwen. • de 4 basispijlers van muzische vorming• hoe begeleid ik als leerkracht het muzisch proces in de klas ?

reflecteren, evalueren, rapporteren muVo/zo• waarover gaan we in een proces reflecteren ?• hoe gaan we het proces evalueren ?• hoe en wat gaan we aan de ouders en collega’s rapporteren ?

Horizontale en verticale samenhang: agenderen en groeiboek• welke zijn de domeinen binnen de muzische vorming ?• wat dient er in elk domein zeker aan bod te komen ?• hoe kan ik bewaken dat ik alle domeinen aan bod laat komen in mijn klas ?• hoe bewaken we de horizontale en verticale samenhang ?• kennis maken met het systeem “muVo/zo à la carte (een gps binnen muvo/zo)• kennis maken met de verschillende muVo/zo-gerechten en leren muVo/zo- menu’s opstellen (week-, maand-, projectmenu)• leren hoe je muVo/zo zinvol agendeert• kennis maken met het groeiBoek muVo/zo om de verticale samenhang te vrijwaren binnen de school. (= agenda en jaarplan in één)• leren hoe je dat groeiBoek met de collega’s bespreekt en de hiaten die er zijn in het curriculum van de kinderen ontdekken

en opvullen.in één sessie kan heel veel aangeboden worden. er kan ook een tra ject uitgewerkt worden met meerdere sessies (studiedagen en personeelsvergaderingen), eventueel over meerdere jaren. De prijs daarvoor is te bespreken.

NascholerHans schmidt, rijke ervaring als pedagogisch begeleider oVsg - muzische vorming

Omdat muzische vorming zoooo belangrijk is !

in deze sessie tonen we aan hoe we op een heel eenvoudige manier met stemklanken, lichaamsklanken, rommelinstrumenten, zelfgemaakte instrumenten muzikaal kunnen experimenteren en leuke composities maken met kinderen. alles vertrekt vanuit wat de kinderen aanbrengen. We exploreren klanken, experimenteren met die klanken en maken er op een creatieve manier muziekstukjes mee. We bouwen een heus orkestje met de klas. We leren ook hoe we op een eenvoudige manier beelden andere partituren kunnen bouwen wat betekent dat we de kinderen leren hoe je eenvoudig “muziek vastlegt”. een toffe doe-sessie met heel wat praktische tips die je in staat stellen om onmiddellijk aan de slag te gaan en heel veel creatieve muziekmomenten in je klas te organiseren.


Klinge Klange Klong - experimenteren – spontaan componeren met stem- en lichaamsklanken, rommelinstrumenten en zelfgemaakte instrumenten

na deze sessie gaan de kinderen maar ook de leerkrachten beter zingen. We ontwikkelen de stem en werken aan de durf vanuit het geloof dat iedereen echt wel kan zingen. in deze sessie geven we allerlei tips om de stemklank van de kinderen te verbeteren. We werken rond zanghouding, ademhaling, stemplaatsing en articulatie. Het gevolg is een vollere en mooiere stemklank bij alle kinderen. tientallen tips om de stemmen steeds weer te verbeteren en het zingen heerlijker te maken.We bekijken ook hoe we een lied best aanbrengen en met dat lied creatief aan de slag gaan. We leren allerlei zangspelletjes en ontdekken hoe we liedjes ritmisch kunnen begeleiden. We leren ook hoe je van die begeleiding een eenvoudige beeldpartituur maakt.een leuke praktische sessie met tientallen tips om de kinderen meer en beter te doen zingen, maar vooral de leerkrachten te motiveren om meer en beter te zingen.


Zingezangezong: Iedereen kan mooi zingen!

thema 17

thema 19

thema 18

Donche 2016-2017 | 105

je kan met alle soorten voorwerpen en vindmaterialen klanken voortbrengen en instrumenten bouwen. in deze sessie tonen we aan hoe we op een heel eenvoudige manier met rommelinstrumenten en zelfgemaakte instrumenten muzikaal kunnen experimenteren en leuke composities maken met kinderen. We leren ook hoe we op een eenvoudige manier beelden andere partituren kunnen bouwen. Daarnaast geven we tips om met die rommelgeluiden mooie luisterspelen te creëren met de kinderen.

• Hoe exploreer je klanken? Hoe ga je experimenteel aan de slag met die klanken?• Hoe leg je dat experiment, die compositie vast? • Hoe verzin je een eenvoudig verhaal waarin die klanken een plaats hebben?• Hoe ga je dat verhaal opnemen?• Hoe ga je dat verhaal illustreren d.m.v. tekeningen, schilderijtjes, power-point … (beeldactiviteit en/of media activiteit).• Voor wie en hoe ga je dat verhaal life brengen?• Binnen welke domeinen van muVo/zo en taaL kan je hier werken?

een toffe sessie met heel wat praktische tips die je in staat stellen onmiddellijk aan de slag te gaan en heel veel creatieve muziekmomenten in je klas te organiseren.

Nascholer Hans schmidt, rijke ervaring als pedagogisch begeleider oVsg - muzische vorming

Rommeldebommeldebom+ Luisterspel

thema 20

schilderen, tekenen, boetseren geven je de mogelijkheid expressief te zijn. maar soms is onze kennis te min om mogelijkheden te bieden aan de kinderen om hun ideeën of gevoelens te uiten. in deze workshop bieden we inspiratie qua technieken, een kijk op kunstenaars en boeiende opdrachten op het vlak van schilderen met plakkaatverf of acryl, tekenen, textiel, klei, papier-maché druktechnieken, graffiti, collage …met deze praktijkervaring kan je het hele jaar de kinderen muzisch uitdagen en plezier beleven!We luisteren graag naar de noden van de leerkrachten om er een unieke studiedag van te maken.

Nascholeringe Vanhoof is een creatieve duizendpoot, ze volgde een opleiding tot muzocoach en verdiepte zich in het muzische met als vakgebied ‘beeld’.

Wil je met jouw team een creatieve uitdaging aangaan, leren om out-of-the-box te denken, samen te werken, collega’s te leren kennen op ‘andere’ manieren? Dan kan dat tijdens een teambuilding ‘schilderen, graffiti of sculpturen maken’.Het team krijgt een thema voorgeschoteld om over te brainstormen, dat kan zijn vanuit de noden van de school, jullie visie, nieuwe naam van de school, schoolthema, leren samenwerken, communicatie of gewoon fantasierijke of decoratieve ideeën.De groepsverdeling kan op verschillende manieren gebeuren afhankelijk van jullie wensen. elkeen individueel creëren om daarna samen te voegen tot één geheel, creëren in kleine groepjes, creëren met de hele groep op grote panelen of tot één groot beeld.Van elke teambuilding maken we een uniek concept dat geschikt is voor jullie team. naast een boeiende, plezierige uitdaging is dit meteen ook een inspirerende teambuilding met ideeën, tips en trics die leerkrachten op hun beurt kunnen gebruiken in de klas met hun leerlingen. niet te vergeten, jullie creëren een blikvanger voor de school om fier op te zijn!


Weet je soms niet meer wat je nog moet verzinnen om te maken tijdens de periode van sinterklaas, pasen, moeder-en vaderdag? Vind je het moeilijk om deze thema’s aan te pakken in de lessen beeld zonder dat het allemaal dezelfde knutselwerkjes worden? in deze workshop bieden we een nieuwe kijk op deze thema’s, kijken met jullie naar kunst, boeken en nieuwe beelden die ons inspireren om te creëren. keuze uit volgende thema’s is mogelijk:

• sinterklaas, kerstmis, Carnaval, pasen• moeder- en vaderdag, seizoenen, de natuur, robots• andere culturen: breng de wereld naar je klas• een blik op kunst: opdrachten om kinderen zelfstandig aan de slag te laten gaan• Belgische hedendaagse kunst• maak (te) gekke kunst: fantasie ontwikkeling vanuit gekende kunstenaars• upcycling, stopmotion: laat je tekening en beeld tot leven komen


Beeld! Nieuwe technieken met gekende materialen

Beeld! creatieve teambuilding

Beeld! gekende thema’s anders bekeken

thema 21

thema 23

thema 22

106 | Donche 2016-2017


‘negatieve vibes’ zijn besmettelijk en worden vaak aangewakkerd aan ‘het koffiemachine’... terwijl we net daar moeten bijtanken om er terug te staan.een personeelsteam is steeds een verzameling van verschillende persoonlijkheden. Vaak voeden we onbewust de onzekerheid bij onszelf of de anderen en creëren we zo een sfeer van onveiligheid. Frustraties, een gebrek aan respect en waardering, zorgen spijtig genoeg vaak voor een ongezonde werkomgeving. omdat de communicatie systematisch is fout gegroeid, door oordeel en verwachting, verandert elke uitdaging in een strijd. in deze sessie kijken we naar het onzichtbare en leren we communiceren met zorg voor onszelf en de andere. Door onszelf beter te begrijpen, krijgen we perspectief om hier constructief mee aan de slag te gaan. We leren dingen uit te spreken, eerlijk te kijken naar wat handelingen van anderen met ons doen en voorkomen zo interpretaties en negativiteit. We gaan aan het werk met alle betrokken partijen en kijken wat we nodig hebben om een positieve sfeer te creëren die uitnodigt om te leren en te mogen ‘zijn’.

resultaat een veerkrachtig team met ‘goesting’, energie en kracht.

Nascholerannemie Wolfs is lector en studentbegeleider aan de lerarenopleiding van thomas more.

Energieverlies – roep het een halt toe !


Coaching is meer dan het voeren van een goede babbel: het is gericht op echt resultaat, op enthousiasme (bij diegene die je coacht, en bij jou) en op zelfinitiatief (“ondernemer” worden van je dromen, verlangens, daar gaat het om). We richten ons in deze sessies naar leerkrachten die willen werken aan of bezig zijn met innovaties op de werkvloer. Het leren ondernemer worden van je eigen idee en hier zelf verantwoordelijkheid voor opnemen is de insteek. in deze navorming komt het accent te liggen op het coachen in functie van een ontwikkelingsproces gericht naar een individuele product. ondernemen en ontwikkelen vanuit je passie via het aanleren van coachingsvaardigheden komen aan bod. Doel daarbij is individuen veranderingsbekwaam maken. ook bekijken we hoe jij de anderen kan meenemen in een veranderingsproces. Cursisten leren actief het eigen proces in handen nemen en werken gericht naar een (eind)resultaat. Bundelen van krachten boort immers nieuwe energiebronnen aan en anderen bezig zien in hun ontwikkeling werkt inspirerend.

NascholerHans mennes is lector aan de lerarenopleiding thomas more en is coachen coachtrainer in thomas more.

Begeleiden van innovaties op de werkvloer


Coaching is meer dan het voeren van een goede babbel: het is gericht op echt resultaat, op enthousiasme (bij diegene die je coacht, en bij jou) en op zelfinitiatief (“ondernemer” worden van je dromen, verlangens, daar gaat het om). in deze navorming komt het accent te liggen op inzichtverwerving in zichzelf als lid van een team en op het eigen teamfunctioneren. We leren hoe je optimaler deel kan uitmaken van een team en kwaliteitsvoller kan functioneren (via het aanboren van eigen, soms onvermoede, krachten). ook het omgaan met weerstand is een onderdeel van deze vorming. Doel is individuen meer teambekwaam te maken door hen inzicht te geven in zichzelf (flexibiliteit versus authenticiteit) om volop de eigen competenties efficiënt te kunnen inzetten en zo ook het team tot ontwikkeling/verandering te kunnen brengen.

NascholerHans mennes is lector aan de lerarenopleiding thomas more en is coachen coachtrainer in thomas more.

Optimaal functioneren in een team via waarderend coachen

thema 26

thema 25

thema 24

Donche 2016-2017 | 107

speCiFiek geriCHt op Het ontWikkeLingsproCes Van Het team

Ontdek jouw eigen type en de overige acht waarmee je samenwerkt. Maak zo een röntgenfoto van je team.

alhoewel iedereen uniek is, vertonen wij wel gemeenschappelijke kenmerken. Het enneagram is een systeem dat ordening geeft in de veelheid van menselijke kenmerken. Het helpt ons om tot inzicht te komen hoe het komt dat we doorgaans op deze of gene manier denken, handelen, reageren. De negen types, zijn in feite negen verschillende gezichtspunten van hoe mensen naar de werkelijkheid kijken. tijdens deze workshop leren we het enneagram kennen en gaan we op zoek naar het type waar we het dichtst bij aanleunen. We gaan na wat de kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën van jouw type zijn. Let wel, welk type je bent is niet het belangrijkst. maar wel de manier waarop je jouw type beleeft. zo kun je jouw type op een gezonde, gemiddelde en ongezonde manier beleven. We hebben twee belangrijke doelstellingen voor ogen met deze workshop :je ontdekt je eigen type en wordt bewust van je groeimogelijkheden. je ontdekt de typeringen van de collega’s. je krijgt hierdoor een beter begrip van het onderling functioneren. zo biedt het enneagram mogelijkheden om de samenwerking tussen collega’s te verbeteren. We werken met verschillende interactieve werkvormen en nemen de tijd voor persoonlijke reflectie.

NascholerCarin smolderen, lector aan de lerarenopleiding van thomas more

Kennismaking met het Enneagram

Ga in je uitdaging staan en leer omgaan met je valkuilen en allergieën.

kernkwaliteiten. iedereen bezit ze. je loopt er echter niet mee te koop (onze Vlaamse aard?). en toch is het waardevol om ze onder ogen te zien. Dankzij Daniël ofman kunnen we deze talenten, die zo natuurlijk aanvoelen, in een ruimer kader plaatsen. Het kernkwadrant. Via dit kwadrant krijg je zicht op jouw valkuilen en allergieën. plots zie je duidelijk waarom je tegen bepaalde mensen (leerlingen, collega’s, ouders) aan loopt en zij tegen ons. Door het vervolledigen van jouw kernkwadranten krijg je niet alleen inzicht. je kunt door dit inzicht ook streven naar een evenwicht. Dat kun je doen door op zoek te gaan naar de ideale vorm van jouw kernkwaliteit. eens we deze gedefinieerd hebben, kunnen we concrete stappen uitwerken om deze zogenaamde uitdaging aan te gaan. Door met collega’s op zoek te gaan naar elkaars kernkwaliteiten ontstaat er een ruimer beeld van het team. zo krijg je een figuurlijke landkaart van de talenten in de groep.

NascholerCarin smolderen, lector aan de lerarenopleiding van thomas more

Kernkwaliteiten

thema 28

thema 27

Donche 2016-2017

Welkom op campus turnhout en campus Vorselaar

nabij de campus in turnhout is parking Syntra, kempenlaan 36 gelegen met 200 gratis parkeerplaatsen. Vanop deze parking is het 10 min. wandelen naar de campus.

adres voor gps-gebruikers: Lokerenstraat 110, 2300 turnhout.

Parkeren in Turnhout

NascholingCampus turnhoutBlairon 800, 2300 turnhouttel. + 32 (0)14 80 61 01

De campus Vorselaar ligt vlakbij de markt in Vorselaar. men bereikt Vorselaar via de e313 (antwerpen – Hasselt – uitrit Herentals West / grobbendonk), richting grobbendonk centrum, daarna richting Vorselaar volgen. Het centrum van Vorselaar is blauwe zone!er zijn twee centrumparkings die kunnen worden gebruikt en vlakbij de campus zijn gelegen. De eerste parking bevindt zich in de nieuwstraat, naast de bibliotheek. De andere parking is gelegen aan de oostakker (sportcentrum). Deze parkings zijn aangeduid met nieuwe infoborden. Van op deze parkings is het slechts 3 minuten wandelen naar de campus.

De parking van de campus is strikt voorbehouden voor personeelsleden. met dank voor uw begrip.

Parkeren in Vorselaar

NascholingCampus VorselaarLepelstraat 2, 2290 Vorselaartel. + 32 (0)14 50 81 60

Donche 2016-2017

Documents

Transcript of Donche 2016-2017