1

DEMENTIE & BENADERWIJZEN DEMENTIE & BENADERWIJZEN HET BOS EN DE BOMENHET BOS EN DE BOMEN

Ronald Geelen, THEBE te BredaRonald Geelen, THEBE te Breda

Ronald Geelen

ZC Oranjehaeve

Breda

2

DEMENTIE =

• Verlies mentale vermogens

• Meestal blijvend

• Vaak progressief

• Door uiteenlopende hersenproblemen

• Steeds anders / persoonlijk

STEL JE VOOR…

• Ik ben hier….maar waar eigenlijk? Waarom? Hoe lang? Wanneer weg?

• Die persoon kent mij, maar waarvan? Hoe kan het dat zij van alles van me weet, en ik niks van haar?

• Mist….De weg kwijt in de vreemde stad….

• Onwerkelijk….Het lijkt alsof mijn partner steeds de meubels verplaatst, hoe ze dat doet weet ik niet… huiskamer steeds anders, onvertrouwd…

• Ongecontroleerde val3

Realiteits-oriëntatie

Herinneringsactivering

Reminiscentie

Validation

Snoezelen

4

BENADERWIJZEN

5

HOUDING / TECHNIEKEN Herinneringsactivering / ROT

• Omgevingsverrijking / prothese• Algemene / bekende feiten – herhalen • Klassikaal / Individueel (formeel-informeel)• Wie wat waar wanneer• Corrigeren / niet confronteren• Selectief bevestigen / onjuistheden negeren• Persoonlijke / onpersoonlijke geschiedenis

6

7

PERSOON & VERLEDEN …Reminiscentie

• Ouderlijk huis• Geboorteplaats• Gelukkige periodes• Familie• Onderwijs, werk• Liefhebberijen• Liefdes / verliefdheden• Godsdienst• Verliezen• Huidige omstandigheden• Coping• Voor en afkeuren

8

VALIDATION: PROFIELSCHETS

• Levensloop, lief & leed• Erkend worden• Niet corrigeren, maar

bevestigen• Met uiteenlopende

gesprekstechnieken

9

HOUDING / TECHNIEKEN Validation

1. Centreren2. Verkennen: wie wat waar wanneer (het gaat om ervaringen /

gevoelens: zonder emotie-vragen)3. Oogcontact, lage/lieve stem, aanraken4. Geen feiten maar gevoelens, niet corrigeren5. Herhalen (intonatie/vragend-bevestigend)6. Parafraseren (kernwoord, sleutelwoord)7. Vaagheid / meerduidigheid (bv: het, zij, hij, iets)8. Spiegelen (imiteren lichaamstaal met gevoel en respect)9. Gedrag koppelen aan onvervulde behoefte (nuttig, geliefd

gekoesterd)10. Nabijheid accepteren / adopteren / huiselijkheid

10

SNOEZELEN: PROFIELSCHETS

• Zien, horen, voelen, proeven, ruiken

• Hier & nu ervaring, ontspannen of “uitstaan naar”

• Individueel of groepsgewijs• Selectief, met verschillende

middelen

www.worldwidesnoezelen.com

11

12

13

14

RESULTATEN

ROT: + Handvat voor begeleiding

+ Specifieke effecten

- Mn beginnend verval + bij motivatie

REM: zeer wisselende uitvoering en resultaten

VAL: Incidenteel positief effect (Finnema, 2000; W. Nooren-

Staal et al, Tijdschrift Gerontologie & Geriatrie, 1995)

Algemeen teleurstellend effect in stemming & gedrag (Alzheimer Europe) (R. Verkaik, www.kennisarc.nl) (APA)

(M. Neal, Cochrane Database Syst Rev (2000) (2): CD001394).

15

SNOEZELEN

• Algemeen: positief effect, in stemming en gedrag (Baker, et al, 1997) (Forumdag 2003 R. Verkaik, Nivel, www.kennisarc.nl)

• Effect is positief maar kortdurend (review J. van Weert, Nivel)

• … en verschilt sterk tussen personen (S. Baillon, Int J Geriatr.Psychiatry, 2004 nov, 19(11): 1047-52).

16

OPVALLEND

Introductie Nederland:

Eerste bij lichte dementie

Van cognitief -> welbevinden -> momenteel welbevinden

Doelen en instrumenten onvergelijkbaar

Bij onderzoek: context niet meegenomen / leefomgeving

Interacties niet meegenomen

Praktijk lessen?

NIET TÉ CEREBRAAL!

17

18

19

20

OMGANG ALGEMEEN• Lichaamstaal kalm & zeker, er-zijn, laat wennen

• Eerst zien, dan horen, dan voelen. Eerst aandacht vangen, dan inhoudelijke boodschap. Praat over wat je ziet.

• Terughoudend met KTG vragen, niet confronteren met falen, in de week leggen. Geen welles/nietes discussies

• Positieve feedback > dan correctie

• Concreet, zichtbaar (of makkelijk bereikbaar voor oudere), kort, geen meerkeuze vragen, één ding tegelijk

• Geen nieuwe dingen -> regelmaat, sluit aan op bekende, vermijd & camoufleer falen. Pauzes, herhalen, kleine stapjes

21

LEEFOMGEVING ALTIJD BEKIJKEN…..

Omgevingsinvloeden Licht en verlichting 1,6 minuut buiten Kleur: Mijn lijkbleke huid in de spiegel Ruis, geluid Enzovoort

Geelen, R. De leefomgeving van opgenomen ouderen (2002). In: Handboek Huisvesting Verzorging & Ouderen, IV, 2.9 1-39, pg 73-112. Amsterdam: Elsevier.

22

INTERACTIEPATRONEN: KIKKER ZIET ALLÉÉN BEWEGING

Waar reageren we op? Gratis aandacht telt dubbel

1. Zomaar (onconditioneel vs: 13 woorden)2. Op onafhankelijk gedrag3. Op afhankelijk gedrag4. Op “storend” gedrag

M Baltes et al (1987). Psychology and Aging, 2 (4), 390-403.M Baltes et al (1991). Annual Review of Gerontology and

Geriatrics, 11, 311-337.R Geelen et al (2005) Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8),

22-24.

 

23

INTERACTIEPATRONEN: NA KIKKER ÓÓK NOG STRESSKONIJN

WERKRITME vs INDIVIDUELE AANDACHT

BEHOEFTE AAN CONTACT

Het kán anders! (Geelen en van Dongen, Eenvoud loont. Hoe een team kan ontsnappen aan de afdelingsroutine (1998). Denkbeeld, Tijdschrift voor Psychogeriatrie, 5 (10), 24-26).

EEN PRAKTISCH VERVOLG

Verdieping in- en afstemming op persoon

Benaderwijzen: gebruik technieken

Wet van effect

Consequent, als team

Uitgaan van het reele, eerst de waarheid

Stapsgewijs invloeden nalopen

Omgevingsfactoren meenemen

Vergeet het gewone niet……24

25

ANDERS KIJKEN NAAR DE OMGANG“NET ALS THUIS”

Ofwel: hoe concreter des te beter

26

Net als thuis ? ……Samen eten: eenvoud loont

Voedingslijst- 2 weken vooraf: vergeten. Begeleidster race-eend als overbelaste huismoeder

Ruim de tijd, aan tafel, dienstbaar – adoptie, keuzemogelijkheden

Kan allemaal óók in groter verpleeghuis!

Geelen & Kokx, Gezellig en rustig tafelen: personeel en verpleeghuisbewoners eten ’s middags rustig samen (2005). Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8), 22-24.

27

NET ALS THUIS: DOE ES WAT

Geelen R & E Totté (2008). Verpleeghuisbewoners aan het werk. Ervaringen met arbeidsgerelateerde dagbesteding. Denkbeeld, Tijdschrift voor Psychogeriatrie, 5 (20), 6-8.

28

29

NET ALS THUIS …

NET ALS THUIS….

Tieners aan de slag

Zomer ontbijt

Geelen, R. (2005). Gezellig en rustig tafelen: personeel en verpleeghuisbewoners eten ’s middags rustig samen. Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8), 22-24.

30

31

32

DEMENT, MAAR NIET KINDS!

33

34

KORTOM: PROBEER & EVALUEER!KORTOM: PROBEER & EVALUEER!

Ronald Geelen

ZC Oranjehaeve

Breda