01

Rood bevocht zwart op het nieuwe grasdak en rood won. Vorige week woensdag werd het vernieuwde grasdak van de bibliotheek op feestelijke wijze geopend. Na toespraken van Rob Verbeek (hoofd FMVG) en Maria Heijne (directeur Bibliotheek) gingen twee teams, samengesteld uit bibliotheekmedewerkers en studentenraadleden

aan de slag om zoveel mogelijk water in bekertjes over het dak te transporteren. De restauratie van het dak heeft drie maanden tijd gekost en 1,9 miljoen euro, laat projectleider Fred Lassche weten. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

KoersDe faculteit Bouwkunde zucht onder ‘slecht management’ dat visie mist en zich louter door financiële overwegingen laat lei-den. Dat beweert de Bouwkunde Action Group. Decaan Patijn wil niet reageren op de anonieme kritiek, maar zegt wel de zorg te delen dat een budgetdaling van tien procent ‘ten koste van onze eigen toekomst gaat'.

DELTA. 34 12-11-2009 wEEKbLAD vAn DE TEchnischE univErsiTEiT DELfT

3D bunniesFor the first time researchers at the faculty of Industrial Design Engi-neering have received Veni grants. The grants should lead to greater insights into 3D perception and the ways consumers perceive products.

KeysonSlimme technologie ontwikkelen die duurzaam leven aantrekkelijker maakt: een kolfje naar de hand van IO-hoogleraar David Keyson. Al jaren onderzoekt hij hoe de interactie tussen technologie en gebruiker beter kan. “Helaas is het tegenwoordig vaak lastig om een apparaat zelf te repareren of te ver-nieuwen.”

MonumentenzorgWaar moet je op letten als je oude industriële gebouwen wilt omvor-men en hergebruiken? Promo-venda Tamara Rogic schreef hier een proefschrift over, en legde haar theorie uit op de Amsterdamse NDSM-werf. “Er moet een relatie zijn tussen oud en nieuw.”

squatter’s rights Squatting has long been a popular and affordable housing option for students in the Netherlands, but a bill currently being considered in the Dutch Parliament aims to finally make squatting illegal. Nevertheless, as the squatted building on the TU campus attests to, Dutch students still avail them-selves of this 300-year old tradition of finding and moving into vacated buildings and homes.

>03 >06 >08 >12 > 19 English

TUDELTA.34

02niEuwsinTErviEw

> Jaargang 41

Delta is het informatie- en opinieblad van de TU Delft, verzorgd door een journalistiek onaf-hankelijke redactie.

> redactieFrank Nuijens, (hoofdredacteur), Katja Wijnands, Dorine van Gorp, (eindredactie), Nadine Böke, Saskia Bonger, Tomas van Dijk, Erik Huisman, Maaike Muller, Connie van Uffelen, Jos Wassink (verslaggeving).

> MedewerkersLotte Asveld, Willemijn Dicke, Robbert Fok-kink, Dap Hartmann, Auke Herrema, Richard van 't Hof, Christian Jongeneel, Ivo Knubben, David McMullin, Anna Noyons, Edgar van Os, Daan Schuurbiers, Jimmy Tigges, Ellen Touw, Robert Visscher, Floris Wiegerinck, Martine Zeijlstra.

> foto‘sSam Rentmeester/ Hans Stakelbeek (FMAX).(info@fmax.nl)

> vormgevingKummer & Herrman, Utrecht

> Lay-OutLiesbeth van Dam

> MededelingenMartin Kers (m.kers@tudelft.nl)

> redactieraadIr. S. Rozendaal (voorzitter), mw. prof.dr.ir.drs. H. Bijl, prof.dr.ir. F.W. Jansen, J. Op Den Kelder, mr. J.J. M.Kok, R.H.G. Meijer, T. Niks, prof.dr.B.J. Thijsse, ir. M. Persson, dr.ir. C. Ver-meeren

> redactie-adressenUniversiteitsbibliotheekKamer 0.18-0.28Prometheusplein 12628 ZC DelftPostbus 139 2600 AC DelftTel. 015-278 4848E-mail: delta@tudelft.nlwww.delta.tudelft.nl

> ISSN 0169-698x

> DrukWegener Nieuwsdruk Twente, Enschede

> Oplage 12.000

> AdvertentiesH&J uitgeversPostbus 1012900 AC Capelle aan den IJsselTel. 010-451 55 10Fax 010-451 53 80E-mail:delta@henjuitgevers.nlwww.linkmagazine.nl

> AbonnementEen abonnement kost 37,50en kan elk moment ingaan.

> hOPDelta werkt samen met het Hoger Onderwijs Persbureau Hein Cuppen, Bas Belleman, Thijs den OtterTel. 071-523 6151Fax 071-523 2138E-mail hop@xs4all.nl

> copyright DeltaAuteursrecht voorbehouden. Het is verboden zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur artikelen, schema‘s of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen en/of openbaar te maken, in enigerlei vorm of wijze.

TOUW

DELTA. 34 12-11-2009

TUDELTA.34

’De bacteriën leven wel 200 jaar’Met zijn werk aan zelf-helend beton met bac-teriën heeft dr. Henk Jonkers, werkzaam bij het Delft Centre for Materials, vorige week de Delft Design & Engineering Award ontvangen. Hij krijgt 25 duizend euro om zijn project te verwezenlij-ken.

xTOMAS VAN DIJK

De industrie is geïnteresseerd in uw onderzoek. U hebt al lang aangetoond dat het mogelijk is zelfhelend beton te maken waarin bacteriën leven die kalksteen produceren. Dat geld heeft u toch eigenlijk helemaal niet nodig?“Voor het ontwikkelen van zelfhe-lend beton heb ik het geld inder-daad niet nodig. Maar met nieuwe typen beton lossen we de proble-men waar bestaande betonnen con-structies nu mee kampen niet op. Stalen bewapeningen voorkomen weliswaar dat bijvoorbeeld bruggen door hoge trekkrachten doorbui-gen. Maar in het beton zelf ontstaan altijd scheuren. Nu worden scheu-ren gevuld met mortel die veel ster-ker is dan het oude beton en anders

uitzet bij wisselende temperatuur. Op de plekken die gerepareerd zijn ontstaat daardoor frictie. Met het geld van de Delft Design & Enginee-ring Award wil ik onderzoeken of het mogelijk is om die constructies te repareren met bacteriën.”

Hoe doen die bacteriën dat, beton repareren?“Als je een bepaalde alkaliresi-stente bodembacterie, een bacterie die tegen hoge pH-waarden kan, voorziet van water en calciumlac-taat als voedsel, dan produceert hij calciumcarbonaat (het belang-rijkste bestandsdeel van kalksteen, red.). Dat calciumcarbonaat sluit scheuren. Oud beton is poreus. Als je de vloeistof met bacteriën erop

spuit, dan zal het er vanzelf intrek-ken door de capillaire werking.”

Welke tunnels en bruggen gaat u besprenkelen met bacteriën?“Dit experiment moet gecontroleerd gebeuren. Dus ik zal zelf stukken beton maken. Ik hoef niet vijftien jaar te wachten voordat ik geschikte oude monsters heb. Ik versnel het verouderingsproces door het beton in het laboratorium snel achter elkaar bloot te stellen aan heel hoge en heel lage temperaturen. In janu-ari wil ik beginnen.”

Zelfherstellend beton werkt weer op een iets andere manier. Kunt u uitleggen hoe?“Bij zelfherstellend beton voegen we

bacteriën in de vorm van sporen, als deze zich in een soort van slaaptoe-stand bevinden, toe aan het beton-mengsel én bolletjes met het voed-sel voor de micro-organismen. Als er een scheur in het beton ontstaat, en beton scheurt op den duur altijd, dan worden de bacteriën geacti-veerd door het water dat binnen komt. Ze eten het calciumlactaat en er ontstaat calciumcarbonaat. Daardoor wordt het beton weer een stuk minder waterdoorlatend. En dat is goed tegen betonrot.” U experimenteert nu ook in het veld met deze techniek. Hebt u beton-nen parkeergarages of tunnels gemaakt die u nu monitort?“Nee, al zijn dat wel de toepassin-gen waar we naartoe willen. We hebben stukken gescheurd beton in natte omgevingen gelegd.”

Hoe lang blijft zelfhelend beton zelfhelend?“De sporen kunnen wel tweehon-derd jaar in leven blijven. Dat bleek toen wetenschappers zandmon-sters uit de woestijn onderzochten die twee eeuwen op een plank in een museum hadden gelegen.”

Henk Jonkers: “Ik wil onderzoeken of het mogelijk is om die constructies te repareren met bacteriën.” (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

slagzinnen Je moet nog wel een formulier invullen voor deze vacature, zegt de secre-taresse op het faculteitssecretariaat. Heb ik al gedaan, zeg ik. Kijk maar, hij zit hier achter vastgeniet. Nee, zegt ze, zo’n elektronisch formulier. We hebben nu een beheerst vacaturebeleid hè? En niet boos worden want ik word ook maar gestuurd, ik krijg al genoeg over me heen zo.Ik word niet boos. Het zal wel moeten, dat bezuinigen. Als je niet op de cen-ten let heb je ineens een gat van negen miljoen. Zo schijnt dat te werken. Toch? Ik ga met mijn vierde kop koffie terug naar mijn kamer en open het toegemailde formulier. Ik kijk naar de eerste vragen.Verantwoording noodzaak voor deze beslissing, staat er, en: Risico indien niet toegekend.Ik voel me langzaam nijdig worden. De adrenaline spuit door mijn aderen, galopperend op een golf cafeïne. Wat nou noodzaak verantwoorden? Ik wil iemand omdat het nodig is.Omdat wij ons hier sinds de OOD het schompes werken. Als er eentje weggaat dan moet ik een nieuwe. Is dat raar ofzo?? Roffudomme nog aan toe. En zal ik je eens laten zien welk risico we lopen als de vacature niet wordt toegekend. Hebben jullie je eigen tandjes nog? Zal ik jullie dat eens persoonlijk komen uitleggen? Nou, dan heb je aan één pleister niet genoeg hoor, laat ik je dat zeggen!Ho, stop. Ik ben een beheerst mens en ik ga dit professioneel en intel-ligent aanpakken. Even diep ademhalen. En voorlopig even geen koffie meer. Met twee vingers tik ik een paar volzinnen. En voor ik het weet, krijg ik de smaak te pakken. Mijn vingers galopperen over het keyboard. Ik tik woorden als: continuïteit, onmisbaarheid, informatieachterstand, back-up functie.

Het doet me denken aan de periode dat ik meedeed aan iedere slagzinwed-strijd die ik tegenkwam. ‘De koek van Wieger Ketellapper ….wordt met de minuut kleffer en ook slapper.’ Of: ‘Met Conimex kruidenpaste voor Indische nasi……. smaakt alles lekker, zelfs de kont van Lassie.’ En daar kon je dan een rubberboot mee winnen of een jaar gratis kauwgum. Ik won nooit. Tot ik me realiseerde dat men geen slimme vondsten wilde, maar sociaal wenselijke slagzinnen. Prompt won ik wat. Een set ovenwanten met lachende tomaten erop. Yes!!!Ik tik vlijtig verder, alsof er een kittig keukenschort met zingende paprika’s te winnen valt. Moeiteloos laat ik zien welke processen er allemaal onder gaan lijden, hoe zeer de student de dupe wordt, hoe sterk ons aanbod als diensverlener zal verschralen. Anderhalve pagina tranentrekkend proza verder houd ik het voor gezien, printje in mapje, mapje in bakje en nu maar hopen op genade en wijsheid. Twee dagen later wenkt de secretaresse me in het voorbijgaan. De vaca-ture is getoetst en toegekend, zegt ze. Je mag voorlopig iemand inhuren.

Yes! Ellen-in-formulieren-land rules! En zachtjes mompel ik: ‘Met het vacaturebeleid van de TU Delft… vraag je dubbel want je krijgt toch de helft.’

Ellen Touw is hoofd van de dienst onderwijs- en studentzaken bij Civiele Tech-niek en Geowetenschappen en beleidsadviseur internationalisering.

03niEuws DELTA. 34 12-11-2009

in 1994 werd het vak ethiek ver-plicht voor alle masterstudenten. Doorman is tachtig jaar geworden.

OverledenEmeritus-hoogleraar prof.dr. Joop Doorman is vorige week maan-dag overleden. Hij was vanaf 1972 hoogleraar filosofie aan de TU Delft en stond aan de wieg van de invoe-ring van het vak ethiek. Doorman studeerde wiskunde en filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. In 1960 begon hij aan de toenma-lige Technische Hogeschool Eind-hoven filosofie te doceren aan de onderafdeling der wijsbegeerte en maatschappijwetenschappen. In 1967 werd hij daar lector analyti-sche filosofie. Vijf jaar later stapte hij over naar de TU. Bij zijn afscheid

en ervaringsdeskundigen uit meer dan twintig ontwikkelingslanden, aldus de organisatoren van de con-ferentie.

bop-conferentieMunt slaan uit de armsten van de wereld en tegelijkertijd de econo-mie in de derde wereld vooruit hel-pen. Dat beogen de aanhangers van de Base of the Pyramid-theorie. Van 16 tot en met 18 november vindt hierover een internationale conferentie plaats in de aula van de TU. De theorie stelt dat de vier miljard armen in de wereld een enorme consumentenmarkt vormen waar koplopers uit het bedrijfsleven op in zouden moeten spelen. Er komen 250 onderne-mers, maatschappelijke organi-saties, bedrijven, wetenschappers

wervelend waterProf.dr.ir. Wim Uijttewaal houdt op donderdag 3 december zijn inaugu-rele rede ‘Wervelend water’. Uijt-tewaal is sinds december vorig jaar hoogleraar experimentele hydrau-lica bij de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen. Hij is onder meer gespecialiseerd in ondiepe stromingen rond kribben en dam-men en in snel variërende stromin-gen bij bijvoorbeeld stuwdammen. De oratie begint om 15.00 uur in de aula.

flexibeler dankzij één milieuvergunningDe TU Delft kan voort-aan toe met één gemeentelijke milieu-vergunning voor de faculteitsgebouwen. De nieuwe vergunning vervangt vijftien losse milieuvergunningen.

De grootste winst van het bunde-len van de vijftien vergunningen is dat de TU veel flexibeler wordt in de bedrijfsvoering, stelt arbo- en milieuadviseur Annemarie van de Vusse. “Als we in het verleden bij-voorbeeld een laboratorium van het ene naar het andere gebouw verhuisden, moesten we voor beide gebouwen de vergunning wijzigen, compleet met de hele procedure van aanvraag, ter inzage legging, verwerking van zienswijzen en afwikkeling van eventuele bezwa-ren. Bovendien mocht je pas bou-wen of verhuizen als de vergunning er was.”Nu wordt dat eenvoudiger. De TU wordt gezien als eenheid. Als een lab nu verhuist, maar de activiteiten hetzelfde blijven, mag dat binnen de vergunning. Het werk kan dan gewoon doorgaan. “Wel moeten we een registratie-systeem opzetten om jaarlijks aan de gemeente te rapporteren waar welke activiteiten plaatsvinden en waar we bijvoorbeeld gevaarlijke

stoffen opslaan”, vertelt Van de Vusse. “En we moeten aangeven welke wijzigingen er zijn. Een tank erbij of weg, een laboratorium dat is verplaatst of als er met andere genetisch gemanipuleerde organis-men gewerkt gaat worden.” Een directe bezuiniging aan leges levert het de TU niet op. Maar het scheelt de arbo-medewerkers per wijziging volgens Van de Vusse zo een week aan voorbereiding, over-

leg met de gemeente, eventuele aanpassingen na zienswijzen en soms een procedure voor de rech-ter.Onder de nieuwe gemeentelijke vergunning vallen alle onderwijs- en onderzoeksactiviteiten van de TU. Dat zijn grofweg de gebouwen van de faculteiten. Erbuiten vallen logistiek & milieu en de warmte-krachtcentrale. Die hebben beide een provinciale milieuvergunning. Ook het Reactor Instituut Delft valt buiten de vergunning; die heeft een ministeriële vergunning. Omdat sport & cultuur geen onderwijs- of onderzoeksfaciliteit is, houdt die een eigen gemeentelijke vergun-ning. (EH)

‘Een bezuiniging aan leges levert het de Tu niet op’

Anonieme actiegroep hekelt koers bouwkundeDe faculteit Bouwkunde zucht onder ‘slecht management’ dat visie mist en zich louter door financiële overwegin-gen laat leiden. Dat beweert de Bouwkunde Action Group (BAG) – anoniem, overigens.

xJOOST PANHUYSEN

In een opinieartikel in faculteitsblad B-Nieuws hekelt BAG voorgenomen bezuinigingen op het onderwijs. Nu al zou sprake zijn van minder docen-ten en ondersteuning, ondermaatse faciliteiten en een inperking van het aantal afstudeerateliers. ‘De facul-teit creëert een imago dat het moet hebben van Vitra-meubilair en ster-architecten’, stelt BAG. Ondertus-sen zou Bouwkunde veranderen in een ‘instituut voor fast food onder-wijs’.Vorige maand was een feestelijke, door minister Plasterk bezochte presentatie van onderzoek-groep The Why Factory voor BAG aanleiding om affiches als ‘My Dying Faculty’ te verspreiden. Deze posters werden door beveili-gingspersoneel haastig verwijderd. Tekenend voor het repressieve kli-

maat op Bouwkunde, meent BAG.Het opinieartikel heeft op architec-tuursite Archined en op de blog van BAG veel reacties uitgelokt, waarbij de kritiek zich deels op de actie-voerders zelf richt. Die wensen ano-niem te blijven: het prijsgeven van hun identiteit zou de discussie ver-troebelen. Op de blog kwalificeren sommige bezoekers die houding als ‘kinderachtig’.Een onbekende grappenmaker gaf

zich overigens vorige week uit voor decaan Wytze Patijn op de blog. Zijn laconieke uitnodiging (‘Leuke actie jongens. Kom toch vooral een kopje koffie met mij drinken’) was als Patijn-imitatie overtuigend genoeg om een (anonieme) aanhanger van BAG zes alinea’s lang vuur te doen spuwen.“Ik reageer niet op anonieme kri-tiek”, zegt de echte Patijn op zijn werkkamer. Hij gaat wel de discussie aan met mensen als Piet Vollaard, die zich op Archined zorgen maakt over bezuinigingen op het ontwer-ponderwijs, en vraagtekens plaatst bij de grotere nadruk op onderzoek. In een reactie schrijft Patijn dat

emoties over bezuiniging leiden tot ‘broodje aap-verhalen’ over te duur meubilair en het bevoordelen van onderzoeksgroepen. Patijn deelt de zorg van velen dat een budgetdaling van tien procent ‘ten koste gaat van onze eigen toe-komst.’ ‘Jong talent dreigt dan te verdwijnen en van ontwikkeling is dan geen sprake meer’, schrijft de decaan. Liever dan een vacature-stop zorgt de decaan voor een groter budget via een breder onderwijs-aanbod dat nieuwe studenten trekt. Onderzoeksgroepen moeten meer externe financiering aanboren. Patijn noemt het een misverstand dat er ‘meer geld naar onderzoek zal gaan ten koste van onderwijs.’Bezuinigingen zijn onontkoombaar, erkent secretaris Herman Schof-felen. “We leven bij Bouwkunde nu tien procent boven onze stand.” In hoeverre de faculteit de in het BK-rapport ‘Betaalbaar Onderwijs’ voorgestelde bezuinigingen over-neemt ligt nog open. Patijn maakt de komende weken een rondgang langs de afdelingen, om zoveel mogelijk medewerkers te spreken. Organen als de facultaire onder-nemingsraad en studentenraad vraagt hij om nieuw advies. “Als bij-voorbeeld de opleidingscommissie negatief over de plannen oordeelt, ga ik daar als decaan niet snel aan voorbij.”

‘we leven bij bouwkunde nu tien procent boven onze stand’

SpektakelVeel rook. Rode rook. En een man met een groot hart aan een lange lijn die de rook op het oog uit zijn schoenen liet komen. Spektakel kortom, afgelopen maandag rond de twee woontorens aan de Balthasar van der Polweg. Het hield verband met de officiële start van de bouw van de derde woontoren op die plek. Duwo realiseert daar in de komende twee jaar huisvesting voor 405 studenten in een 55 meter hoge toren, het hoogste studentencomplex in de stad. Er komen 235 zelfstandige eenheden en 170 kamers. De derde toren is ontworpen door architectenbureau De Zwarte Hond. Vanaf augustus 2011 moeten de studenten er kunnen wonen. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

www.bopimpact.nl

x

04niEuws DELTA. 34 12-11-2009

binnenvaartKan binnenvaart een oplossing bie-den voor de transportstroom? Eco-noom drs. Rob Konings onderzocht bij OTB de mogelijkheden voor de ‘verwaarloosde’ binnenvaart. Hij ziet kansen in ‘intermodaal’ trans-port van zeecontainers, waarbij vrachtwagens begin en eind van het traject verzorgen, en de bin-nenvaart de hoofdmoot. Deze vorm is geschikt voor grote vervoerstro-men en flinke afstanden. Naarmate de weg meer verstopt, wordt bin-nenvaart aantrekkelijker. Promotie 13 oktober om 12.30 uur in de aula.

Ingo Hansen (CiTG) en waaraan de Universiteit Twente en de beide Amsterdamse universiteiten deel-nemen. De TU neemt ook deel in het onderzoekprogramma Inno-vatief Prijsbeleid voor Duurzame Mobiliteit. Een van de deelprojec-ten daarvan wordt geleid door prof. Bert van Wee (TBM).

OnderzoeksgroepenDe TU Delft maakt deel uit van twee onderzoeksgroepen die gaan werken aan het NWO-programma Duurzame Bereikbaarheid van de Randstad. De onderzoeksgroepen moeten een visie ontwikkelen op maatregelen om duurzame bereik-baarheid van de Randstad op de langere termijn (2030 tot 2040) te garanderen. Onlangs honoreerde NWO drie interuniversitaire onder-zoeksprogramma’s. Ze krijgen samen drie miljoen euro. Een van de programma’s is Integrale Duur-zame Bereikbaarheidsstrategieën, dat wordt geleid door professor

precies gedefinieerde landschap-pen te bouwen op een chip om de aanpassing en evolutie van bac-teriën te bestuderen. We maken eigenlijk een soort Galápagos-eilandjes voor bacteriën. Sommige zullen daarbij oversteken naar een ander eilandje, andere weer niet. Door de omgevingsfactoren en de eigenschappen van de bacteriën te variëren, kun je heel direct de evo-lutie in ruimte en tijd waarnemen.” Ook gaat hij onderzoeken hoe bac-teriën zich door uiterst kleine gaat-jes wurmen. En hij zal proberen om biologische poriën na te bouwen.

nanofabricageHet geld stroomt binnen bij de recentelijk opgezette afdeling bionanoscience van prof.dr. Cees Dekker (Technische Natuurweten-schappen). Dekker krijgt een ERC Advanced Grant van 2,5 miljoen euro van de Europese Unie. En vorig jaar liet het Kavli Instituut voor Nanowetenschappen weten dat het de afdeling steunt met vijf miljoen dollar voor de komende tien jaar. Met het Europese geld gaat de hoogleraar onder meer het gedrag van bacteriën onderzoeken.”Nanofabricage-technieken stellen ons in staat om

dOCENT vAN hET jAAR

wie is de beste docent van de Tu Delft? De zeven genomineer-den komen elke week aan bod op deze pagina. Dit is deel 2.

‘Altijd streven naar verbetering’‘Kung Fu’ noemden studenten haar bij de opleiding life science & technology (LST). “Ik gebaarde altijd zo veel”, verklaart Susanne Rudolph. “We zullen je Kung Fu-lessen mis-sen, zeiden ze bij LST.”

xCONNIE VAN UFFELEN

Inmiddels werkt Rudolph bij tech-nische aardwetenschappen van de faculteit Civiele Techniek & Geo-wetenschappen. Daar associëren studenten haar ook met film. In Natural Resources – het periodiek van studievereniging Mijnbouwkun-dige Vereeniging – stond ze ooit in de rubriek ‘Miners in the movies’ verkleed als ‘The Bride’ uit Kill Bill. Compleet met mijnbouwhäckel in plaats van een samoeraizwaard. Rudolph moet er om lachen omdat haar leidinggevende Bill Rossen heet.Eerder is Susanne Rudolph bij LST ook al eens benoemd tot beste docent van het jaar. Ze vond haar colleges toen beter. Ze geeft nu andere vakken en heeft colleges van collega’s overgenomen. “Ik her-ontwikkel hun colleges totdat het bij mij past, maar je moet drie keer college geven voordat je je eigen stijl vindt.”Die stijl is: gestructureerd. Ze weet waarom ze een college geeft en waar het naar toe gaat. Er is een duidelijke rode draad. Tegelijkertijd is ze chaotisch. "Ik praat te snel en te veel. Die rode draad kan ik door mijn enthousiasme en door interac-tie soms ook kwijtraken.”Rudolph werkt veel met PowerPoint

en doceert zo interactief mogelijk. “Ik heb een hekel aan whiteboards want die zijn te klein: als je aflei-dingen opschrijft, is het bord vol en moet je het begin uitvegen. Ver-volgens kun je daar niet meer op terugkomen.”

Gevolg is wel dat ze soms te veel stof in een PowerPointpagina propt. Dat hoort ze wel eens, want studen-ten mogen haar kritiseren. “Zeg het gewoon, want ik kan niets ver-anderen als ik het niet weet. Ik ben bereid te veranderen. Ik gaf laatst

een college met veel sommen en dacht: hoe zal ik dat doen? Ik gaf afgeleiden. Kreeg ik in de pauze toch commentaar. In het tweede uur probeerde ik het aan de context te koppelen. Toen kreeg ik te horen dat het beter was.”Rudolph streeft altijd naar verbete-ring, ook als voorzitter van de oplei-dingscommissie. Ze heeft ook bijge-dragen aan curriculumvernieuwing binnen haar richting. Het zal geen verbazing wekken dat ze zogeheten ´Change Agent´ binnen haar facul-teit is en ambassadeur voor Dewis (Delft Women In Science).Ze gaat ervan uit dat studenten over heel de wereld het vak thermodyna-mica vreselijk vinden. “Mijn broer heeft werktuigbouwkunde gestu-deerd en had een hekel aan ther-modynamica. Ik dacht: hoe kan ik

het zodanig uitleggen dat mijn broer het ook leuk vindt en er van leert? Je moet er even doorheen.” Rudolph compenseert dit met haar aanstekelijke enthousiasme. Juist daardoor houdt ze studenten betrokken bij de stof. Haar presen-taties zijn altijd beschikbaar via Blackboard, vaak met aanvullende achtergrondinformatie. “Een col-lege moet zo door mij zijn voorbe-reid dat studenten het door zelfstu-die moeten kunnen begrijpen. Als je

een goede student bent, hoef je niet per se te komen. Als studenten er meer moeite mee hebben, moeten ze komen voor de meerwaarde.”Dat stamt wellicht nog uit haar eigen studententijd. "Als student ging ik niet vaak naar colleges. Saai, verspilling van tijd. Ik accepteer het ook als studenten niet naar mijn colleges komen. Studenten moeten ook tijd hebben om te feesten.”

‘studenten moeten ook tijd hebben om te feesten’

Maandagmorgenblues met prachtige formulesWie olie uit de grond pompt, moet rekening houden met een veranderende temperatuur, druk en samenstelling van deze reservoir fluïde. Correlaties hiervoor komen aan bod tijdens Susanne Rudolphs college ‘properties of hydrocarbons and reservoir fluids’.“Heb je licht nodig?” Susanne Rudolph knipt het licht aan als een student de luxaflex in het lokaal wat omhoog schuift. Het is nog wat donker op deze vroege maandagochtend. “Ooit gehoord van de extension factor?”, vraagt Rudolph na een sheet vol taaie afleidingen. In de zaal klinkt her en der gemurmel. Rudolph loopt enthousiast maar een tikje onge-duldig door de zaal. Dit is immers herhaling van voorgaande stof.

Ze pakt een stift en tekent curves die het kook- en het dauw-punt als functie van de druk beschrijven. “Begrijpen jullie dit principe?” Studenten moeten niet alleen formules repro-duceren, maar ook de context zien.In rap tempo schrijft Rudolph formules op het bord. Ze grapt dat de stift stinkt, stelt een vraag en geeft drie mogelijke antwoorden. In afwachting van reacties gooit ze de stift in de lucht en vangt hem moeiteloos op. Als haar studenten kie-zen voor de laatste optie, licht ze die toe met afleidingen.“Is het duidelijk tot hier?” Ze probeert studenten actief bij het college te betrekken, gebruikt daarvoor af en toe een grapje maar er komt weinig sjoege uit de zaal. Sommigen pennen wat, anderen liggen apathisch onderuit, een enke-

ling bladert terug in zijn aantekeningen. Ondanks de bijna voelbare maandagmorgenblues blijft Rudolph enthousiast. “Gaat het te snel of te langzaam?”Een diagram dan. “Wat beschrijft dit? Kom op guys!” Ze gebaart volop en kijkt haar studenten indringend aan. Ze is zo enthousiast over haar vak dat ze het antwoord er het liefst uit trekt.Tot slot leidt Rudolph een werkelijk gigantische formule af die de dichtheid van olie beschrijft. “Uiteindelijk krijgen we deze prachtige formule, maar die wordt niet meer zo vaak gebruikt. Enig idee waarom?” Rudolph antwoordt zelf: “Dit werd beschreven toen we nog geen computers hadden.” De zaal haalt opgelucht adem.

Naam: Susanne Rudolph (42)Doceert bij: Civiele Techniek en Geowetenschappen Burgerlijke staat: Getrouwd, 2 kinderen, 1 hond, 2 katten, 2 cavia’s, 1

konijn, 2 rattenVakken: Properties of hydrocarbons and reservoir fluids,

Rock fluid interactions en cursussen als Introduction to petroleum engineering.

Tips Susanne Rudolph• Blijf jezelf• Vergeet niet hoe jij zelf als student

was• Accepteer dat studenten je vak mis-

schien niet superleuk vinden

x

Susanne Rudolph. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

05niEuws DELTA. 34 12-11-2009

Delta onlineVanaf deze week kun je de papieren Delta ook als krant vanaf je beeld-scherm lezen. De gedrukte Delta was al langer als pdf beschikbaar, maar is nu ook te lezen via de digi-tale leesservice Issuu. Klik op de link ‘Lees de krant online’ op www.delta.tudelft.nl om de krant te openen. Wil je altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws van Delta? Volg ons dan op twitter.com/tudelta.

De Nieuwe Academie organiseerde afge-lopen vrijdag in Hal C een ontwerpsessie voor het nieuwe ontwerp- en uitgaansge-bied rond de Schiehallen. Het oude bedrij-venterrein moet een broedplaats worden voor creatieve industrie. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

stroomlijnenNobelprijswinnares voor de economie 2009, Elinor Ostrom, bezocht vorige week de TU. De Amerikaanse was uitgenodigd door beleidsanalist dr. Pieter Bots en econoom dr. Rolf Kunneke (beiden van TBM). Met een internationaal gezelschap bespraken de drie plannen om onderzoek naar duur-zaamheid van kleine kwetsbare economieën die afhankelijk zijn van natuurlijke hulpbronnen te stroom-lijnen. Een overkoepelend raam-werk ontbreekt waardoor resulta-ten moeilijk te vergelijken zijn.

columnistDelta is op zoek naar studenten die maandelijks de column willen verzorgen op de achterpagina van Delta. Heb je schrijftalent en kijk je op een humoristisch kritische manier naar je omgeving? Mail dan naar delta@tudelft.nl. De redactie neemt dan contact met je op.

dELTA oNLINEEindelijk ruimte voor YEs!Delft

Ton voor creatieve incubator

Toevloed eerstejaarsAan de universiteiten begonnen dit jaar twaalf procent meer eerste-jaars dan in 2008. In het hbo stijgt het aantal eerstejaars met ruim zes procent. Een forse toestroom, maar niet de vloedgolf die de instellingen hadden voorspeld.

studentenprotest Studenten protesteerden dins-dagmiddag 10 november in Den Haag tegen de verschraling van het onderwijs. Ze beeldden een ‘leerfa-briek’ uit. Aanleiding was de behan-deling van de onderwijsbegroting in de Tweede Kamer.

fraude studiebeursOnderwijsminister Plasterk gaat het misbruik van de studiebeurs harder aanpakken. Zijn ministerie kondigde maandag aan dat de con-troles worden verscherpt. Wie wordt betrapt op fraude, krijgt een boete.

Pijnpunt In de Eerste Kamer moet minister Plasterk een amendement verdedi-gen waar hij zelf niet achter staat. Ook de senatoren hebben er moeite mee. Wat is dan het pijnpunt? Het voorstel om studenten voortaan toe te staan aan te schuiven bij vergade-ringen van het college van bestuur.

PoepzakjeNa een maand in Afrika hebben vijf IO-studenten de belangrijkste les wel geleerd: alles draait om geld, zeker in Kibera, ‘s werelds bekend-ste sloppenwijk. Komende maand ontwikkelen ze hun prototype: een poepzakje.

intelligente nettenDe ontwikkeling van intelligente elektriciteits- en gasnetten krijgt een impuls en de TU speelt daarbij een rol. Prof.mr.dr. Ernst ten Heu-velhof wordt voorzitter van de task-force die invoering van dergelijke netten zal onderzoeken.

SnelladenDelft is niet de eerste die personeel op een elektrische scooter zet. Maar de stad loopt toch voorop. Als eerste koos Delft namelijk voor een snellaadscooter. Er wordt daarbij samengewerkt met de voormalige YES!Delft-starter Epyon. Het 32 personeelsleden tellende bedrijf uit Rijswijk is toonaangevend in het snel laden van lithium-ion accu’s. Dankzij de snellaadfunctie is de scooter in dertig minuten op te laden. Bij gewone elek-trische scooters duurt dat vier uur. Delft koopt vijf gewone scooters en één met snellaad-functie. De ambtenaren van Toezicht en Handhaving gaan ze vanaf 2010 berijden. (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)

De vijftig bedrijven van YES!Delft zitten op 1 juli volgend jaar in hun nieuwe, ruime, behui-zing op Science Port Holland. De techno-starters gaan naar het Bandridge-gebouw aan de Molengraaffsingel.

xERIK HUISMAN

Afgelopen vrijdag is het koopcon-tract getekend en dat was voor directeur Delft Enterprise Paul Alt-huis en projectmanager nieuwbouw Cees van Laren een opluchting. Aan het verwerven van het pand zaten veel haken en ogen en de huidige behuizing van YES!Delft barst uit zijn voegen. “Als we nu pas met nieuwbouw zouden kunnen starten, hadden we een groot probleem.”

“Je had een bouwer, een afnemer, een ontwikkelaar en een huurder, Bandridge, die ineens niet kwam”, schetst Althuis. “En daardoor een deels voltooid gebouw.” Een gecom-pliceerde situatie, waarbij allerlei contracten ontrafeld moesten wor-den. “Op dat moment gingen wij meepraten. Duidelijk moest wor-den of er andere belangstellenden waren, of het gebouw voor YES!Delft geschikt zou kunnen worden”, ver-telt Van Laren. “Ons programma van eisen moest ook duidelijk zijn voor de verdere afbouw om te voorko-men dat zaken ongedaan gemaakt moesten worden.”Dat alles lukte. Voor ongeveer 18,5 miljoen euro – inclusief de reste-rende afbouwkosten - is het pand nu van de TU Delft. Althuis: “Het pand moet op 1 juni 2010 klaar zijn. Dan kunnen de eerste bedrijven verhui-zen. Op 1 juli zullen ze er allemaal zitten.” Over de voordelen van de verhui-zing zijn beiden duidelijk: “Ruimte om iedereen die nu bij YES!Delft

zit te huisvesten en ruimte voor nieuwkomers. En nieuwe facilitei-ten zoals een fablab, een geavan-ceerde werkplaats met ondermeer een 3D-copier en een cleanroom. Er komen ook betere klusruimten om prototypen en kleine eerste produc-ties te maken en een amfitheater-achtige presentatiezaal.”

De starters en doorgroeiers worden gescheiden. “De starters komen in de bedrijfshal, de groeiers in de kantoorvleugel. Dat is een wens van de doorgroeiers. Die zitten in een andere fase. Zij hebben te maken met klanten, offertes, andere bedrijven. Daar zie je de T-shirts plaatsmaken voor overhemden.” De verhuizing komt als geroepen. “De Rotterdamseweg 145 zit vol. Er is extra ruimte gehuurd op Rotter-damseweg 380. Ook die zit vol”, zegt

Van Laren. “En er zitten nu ook star-ters in een gebouw aan de Leegh-waterstraat. Althuis: “De periode tot juni 2010 is te overzien. Dat lukt wel met een beetje inschikken op de kamers.”Voor hoe lang YES!Delft met het Bandridge-gebouw uit de brand is, is volgens Althuis ‘koffiedik kij-ken’. “In het eerste jaar plannen we een leegstand van dertig procent. Na het derde jaar willen we op een bezetting van negentig procent zit-ten. Vervolgens moet de natuurlijke doorstroming zorgen voor ruimte voor nieuwkomers. De verhuizing naar Science Port Holland is wat dat betreft gunstig. Veel bedrijven blijven volgens Althuis graag ‘in de YES!Delft-omgeving’ omdat ze dan coaching, de TU, andere starters en jonge ondernemers in de buurt heb-ben. Dat kan op Science Port Hol-land. “We gaan uitvliegers daarbij actief helpen. Daarmee stimuleren we ook weer doorstroming.”

‘T-shirts maken plaats voor overhemden’

www.delta.tudelft.nl

x

De gemeente Delft trekt honderdduizend euro uit voor de start van een creatieve incubator. Dat is vorige week tijdens de begrotingsbespre-kingen besloten op initiatief van gemeente-raadsfractie Stip.

Volgens commissielid Bart Bikkers van studentenpartij Stip is er grote behoefte aan een creatieve incu-bator. “YES!Delft is als incubator

voor technostarters een groot suc-ces dat al meer dan duizend banen heeft opgeleverd. Uit onderzoek van YES!Delft blijkt dat er voor creatieve starters een soortgelijke behoefte is aan een incubator.” Daarbij wordt gedacht aan afstudeerders van faculteiten als Bouwkunde en Industrieel Ontwerpen.Dankzij het geld van de gemeente kan nu een begin worden gemaakt met het opzetten van een creatief ‘zusje’ van YES!Delft, aldus Bik-kers. “Via YES!Delft wordt nu een businesscase gemaakt, zodat er een goed plan komt te liggen voor hoe je zo’n creatieve incubator kunt opzetten. Dat kan onder de vlag van YES!Delft, maar dat hoeft niet.” Als

dat plan er ligt, komen de rol van de TU, specifieke faculteiten en hun afstudeerders aan de orde.De gemeenteraad stemde vorige week ook in met investeringen in de Schiehallen in Schieoevers. “Die

staan al een hele tijd leeg, terwijl er grote behoefte is aan goedkope en tijdelijke ruimte voor projecten van onder meer TU-studenten”, aldus Bikkers. De behoefte wordt mede veroorzaakt doordat projec-ten die nu nog onderdak vinden bij

YES!Delft aan de Rotterdamseweg daar op weg moeten. Het gaat vol-gens Bikkers om onder meer ruim-ten die Bouwkunde-studievereni-ging Stylos gebruikt. Dat ze weg moeten aan de Rotter-damseweg is het gevolg van de aan-staande verhuizing van YES!Delft naar het Bandridge-gebouw op het te ontwikkelen Science Park Tech-nopolis.Bijkomend voordeel is volgens het Stip-commissielid dat bedrijvigheid in en rond de Schiehallen kan leiden tot een impuls in het verouderde en wat verloederde Schieoevers. “Dan wordt het ook weer interessant voor verdere ontwikkeling.” (EH)

‘het hoeft niet onder de vlag van YEs!Delft’

06sciEncEDELTA. 34 12-11-2009

oPINION pLEASE

black washing machines and 3D bunniesFor the first time researchers at the faculty of Industrial Design Engineering have received Veni grants. The grants should lead to greater insights into 3D per-ception and the ways consumers perceive products.xTOMAS VAN DIJK

New products that look high-tech and of good quality should sell well, if, that is, the price is not too exor-bitant. But according to dr. Ruth Mugge of the faculty of Industrial Design Engineering, products that look modern and sophisticated may trigger conflicting feelings in con-sumers.Mugge recently received a Veni grant, worth a maximum of 250,000 euro, from the Netherlands Organi-sation for Scientific Research (NWO) that will allow her to continue her research for three years. In total seventeen TU Delft researchers received Veni grants this year.The dean of Industrial Design Engi-neering, Prof.Dr Cees de Bont, believes that in the years to come his faculty will receive this grant much more often. “The NWO crea-ted a category for interdisciplinary science this year, and most of our projects are interdisciplinary. Our applications were set aside in pre-vious years because they were not technical enough, nor did they fit under the category of humanities.”Mugge found that people may per-ceive a novel product appearance as user-unfriendly and complicated. “It’s really interesting”, she says. “In an experiment I exposed groups of test subjects to two washing machi-nes. Both machines were exactly the same except that one was painted black, which is quite out of the ordi-nary. The people thought that the black and novel washing machine was more high-tech and hence they feared it might be more complicated to use.”The way people evaluate the func-tional attributes of products simply by looking at their external cha-racteristics is something that is hardly being studied, says Mugge: “Designers work by intuition. They don’t fully understand the way con-sumers think.” With her new grant she plans to investigate these inter-actions more thoroughly.The designer partly elaborates on some of her previous studies of the personality characteristics

that people use to describe speci-fic products. A Volkswagen Beetle is ‘cheerful and friendly’, while one could describe a Volkswagen Toua-reg as ‘dominant and tough’.Based on these perceived perso-nality characteristics, consumers may have expectations about the product’s functional attributes. A Volkswagen Touaregs persona-lity for example may elicit positive expectations about the power of its engine.To assess product personality based on product appearance during the design process, Mugge and some of her departmental colleagues deve-loped a 20-item scale, which they

published this year in the scientific magazine, Design Studies.“We tested the scale by letting people describe eight vacuum clea-ners, which are typical utilitarian products, and eight cars, which are much more symbolic products that people use to enforce their identity. The spread of characteris-tics was what we hoped for. Not all cars and vacuum cleaners were for instance as cheerful or tough as one another.”Look outside and you see cars, trees and buildings, and like everybody else you see it all exactly the same in 3D. At least that’s what most people think. The truth is that everybody perceives shapes differently. “There are many different pheno-mena and techniques that come into play for people to see 3D”, explains dr. Maarten Wijntjes, the other TU Delft industrial designer to receive a Veni grant. “Occlusion for example. You see that a car is par-ked in front of a tree and this makes you realize that the tree is furthest

away. Then there is disparity - the slightly different images that each of your eyes sees, which helps you to see depth. And there are reflec-tions from objects combined with your knowledge of the direction of the incoming light.”The ways that all these factors help people to create 3D images is poorly understood, according to Wijntjes. He doubts whether people see shapes and images optimally in 3D films while wearing the accom-panying glasses, as this technique mostly relies on disparity. Other factors may be just as important, he believes. His research must result in greater insights that could be useful for the movie industry.Wijntjes wants to make an experi-mental set up with abstract three-dimensional shapes obtained with a 3D printer. He will know the exact 3D structure of these shapes. With two lasers he will then pinpoint two spots on the shape and ask people to say which spot is furthest away. He will do the same experiment with recognizable objects, such as a bunny rabbit, which should make it easier for people to judge the dis-tances. “I’m very curious to see the out-come”, says Wijntjes, who believes this subject area has never before been investigated.

Looking at 3 D movies with funny looking glasses. According to dr. Maarten Wijntjes not everyone sees depth in the movie the same way. (Photo: eyeliam) cars making a train

Commuters on busy roads could in future join a ‘road train’ consisting of a series of cars and trucks. An EU project is looking for inexpensive ways to get this technology on the road.

The BBC news and several other sources reported on a research project led by the British engineering firm Ricardo in cooperation with several research institutes in Spain, Germany and Sweden. The Sartre plan (Safe Road Trains for the Environment), funded under the European Commission’s 7th Frame-work Programme, aims to reduce fuel consumption and emissions by twenty percent. “That’s a reasonable assumption”, says prof.dr. Bart van Arem, a newly appointed professor in transport modelling at the transport and planning section of the faculty of Civil Engineering & Geosciences. Similar automatic car-following systems have been developed and demon-strated for trucks. There has even been a demo for multiple trucks, coupled as a car train, that have successfully crossed the Brenner Pass in the Alps. The main benefit of such systems is in long-haul transport. At shorter dis-tances, disturbances caused by manoeuvres for getting into and out of the car train largely negate any efficiency gains from the car trains. Moreover, short-haul transport in the Randstad would be better served with an auto-mated congested driving system, Van Arem says. Such a ‘full range adaptive cruise control’ has been developed and implemented on some top models made by BMW and Volkswagen, among others. “It’s obnoxious to make such a train”, says prof.dr. Bob Mulder, of the con-trol and simulation section (faculty of Aerospace Engineering), who is not at all charmed by the plan. “For one, the system requires that a professional chauffeur lead the train, and thus an extra car. At very best the system will be energy neutral. But with only a few cars following, the energy consumption will be higher.” But what worries Mulder most is the lack of safety: “What if someone has a flat tire or if the lead driver falls asleep? Then you have disaster.” Despite his scepticism, Mulder calls it 'a great challenge' to develop the control system of the train. “I’d gladly solve the problems”, he says, laug-hing. “We have the maths and control systems needed.” Mulder illustrates the complexity of the system by describing what happens if a car towards the front of the train starts to sway, due to side wind for instance: “This will result in a much bigger sway at the end of the train. To counter these effects each car will need to know their position in the train.” Sensors are not the problem. Mulder: “Cars in a road train should be equip-ped with radar, laser, or should use video images. Or better even: use all three.” All these gadgets are very inexpensive according to the professor. More expensive however are instruments that measure accelerations and chan-ges in angular velocity, which the cars would also need. “Airplanes use them”, says Mulder. “They are now much too expensive to use in cars. But perhaps it’s possible to manufacture them more inexpensively.” (JW/TvD)

A volkswagen beetle is ‘cheerful and friendly'

07sciEncEDELTA. 34 12-11-2009

furfural, the sleeping beauty

The golden liquid smells a bit like almonds, but in fact can be made from any vegetal matter and has great potential for biofuels. Yet, it was almost for-gotten: furfural.

Name: Gianluco MarcotulioNationality: ItalianPhD supervisor: Ir. Wiebren de Jong, process & energy laboratory, faculty

Mechanical, Maritime and Materials EngineeringPromotor: Prof.dr. Ad Verkooijen, process & energy, 3mESubject: Process development for biorefineriesThesis defense: One year and twenty days to go

PhD student Gianluca Marcotullio (MSc) takes the flask with yellow oily liquid inside from the fume cupboard and offers a sniff. Hmm, not bad, though the smell is indeed hard to pin down. Almonds, he suggests. This liquid, called furfural, is won by putting woody and vegetal matter in an acidic solution. Hemicellulose, a shorter molecule than cellulose, but like it, part of almost all plant cell walls, easily converts into furfural. From a hund-red kilos of non-food biomass you can get around fifteen kilos of furfural and thirty kilos of ethanol. At the process and energy laboratory of the faculty of Mechanical, Maritime and Materials Engineering, Marcotullio studies the production process. “There is quite some knowledge available on this, but the production should become more modern and environmental friendly”, Marcotullio explains.The funny thing is that his most valuable review book dates from 1953. Furf-ural was first produced on an industrial scale in the 1920s, and research continued until shortly after the Second World War. Furfural was regarded as a versatile molecule suitable for fuel production and as a raw material for the chemical industry. Nylon for example was originally made from furfural until the 1960s, when oil derivatives flooded the market and furfural was forgotten. Like the fairytale princess Sleeping Beauty, this yellow, oily material was dormant for almost half a century before being rediscovered. Not by a prince, but rather by practical researchers looking for alternatives for the oil-dominated market for fuels and chemical raw materials.The current market for furfural accounts for approximately threehundred kilo tonnes per year. Furfural is being used as a solvent in the oil industry, for wood impregnation and as a basis for resins production in the casting industry. And although Marcotullio believes the production can be impro-ved through a better understanding of the fundamental kinetics of the pro-cess chemistry, he also acknowledges that people are not very interested in improving furfural production, since there is already a production reserve. “In talks with the industry, no interest has been found for investing in impro-ved furfural production facilities”, the Italian researcher observes.Marcotullio is actually more than half way through his PhD project and is writing articles on his experimental results, which have shown improved yields and better selectivity without using dangerous catalysts or producing lots of waste. But he wants to publish another article that may be a little less scientific but should make clear the potential of very large scale furfural production for liquid fuel production. “Everybody is so focussed on ethanol as a biofuel, that they risk overlooking furfural derivatives, which can be better from many points of view.” (JW)

hALFWAy

watery calculationsReducing floods or droughts could pre-vent major economic and humanitarian catastrophes. Impro-ved weather forecas-ting offers new ways of dealing with such hydrological events. But how to deal with the uncertainties of fore-casts? Schalk Jan van Andel lets the computer analyze what actions to take.

xNADINE BöKE

It may seem logical for the water boards that control water systems, like river basins or polder areas, to use weather forecasts to help manage their systems. But in prac-tice, they often don’t. “In some systems, it just isn’t necessary. It can for instance suffice to use measurements of the upstream water levels in a river system. But in systems where quick action is nee-ded in the case of extreme weather events, forecasting data can be use-ful”, says Schalk Jan van Andel. For his PhD research at the Unesco-IHE Institute for Water Education, Van Andel developed a method to help water boards make management decisions based on weather fore-casting and hydrological predictions - a tactic called anticipatory water management. His thesis defence was on November 3. Van Andel didn’t just look at normal weather forecasts: he focused on so-called ensemble forecasts. “The problem with weather forecasts is that, because weather is a chaotic system, there is always a level of uncertainty involved. So you might for instance take water control

measurements that are unneces-sary. Ensemble forecasts make it easier to work with the uncertainty factor”, he explains. Basically, ensemble forecasts are composed of a large number of predictions that were made using slight variations in weather values. The less variation there is within this set of predic-tions, the greater the certainty that the weather will be like the ensem-ble forecast predicts. Another advantage of ensemble forecasts is that they allow you to look further ahead than normal forecasts. Van Andel designed a model that incorporates ensemble forecasts, a model for the hydrology of a water system, the different manage-ment decisions that can be taken to control the water system, and the effects of these decisions. As a test case he modelled the Rijn-land Water Board, a polder system in the west of the Netherlands. He then used this model to test many different decision strategies in dif-ferent situations. Van Andel: “Due to advances in hydro informatics, we’re now able to model operational water management quite well. And it’s a lot faster, as well as safer, to test the effect of different decision

strategies in a computer model than it is to test them in practice.” The running of the model gave Van Andel a set of decision rules on how to deal with weather forecasts for the Rijnland system, which he then validated and fine-tuned by feeding the model with historical data of the water system, as well as historical weather forecasts, and applying the rules to this data set. It turned out this computer-designed anticipa-tory water management was quite beneficial compared to the traditio-nal re-active way of management. By using the ensemble forecasts and the optimised set of decision rules, it was possible to anticipate

upcoming events three days in advance, and this led to a 30 percent reduction of flood damage costs in the eight-year period that Van Andel modelled. An important focus of the Unesco-IHE institute, where Van Andel con-ducted his research, is to improve water management in developing countries. Van Andel therefore also modelled the Upper Blue Nile water system in Ethiopia, in order to show that his approach can also be used in developing countries. “Ensemble weather forecasts scales are freely available on the internet. Also, the software for making hydrological models is becoming more readily available. So there is not much pre-venting other countries around the world from developing anticipatory water management”, Van Andel explains. He does however stress that, since every water system is different, a new set of decision rules must be made and validated for each water system. But this doesn’t have to be costly, or involve lots of work, because the computer can do most of it. Van Andel still has the model that incorporates ensemble forecasts and the automated decision rules for the Rijnland water system run-ning on his work computer, in real time. “The Rijnland water board is very interested in it”, he says. “But they cannot adopt it just yet. Before they can do so, the model and its operational reliability should be further tested.”

‘There is always a level of uncertainty involved’

Weather forecasts could help prevent or limit damage from floods. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

Gianluca Marcotullio. (Foto: Tomas van Dijk)

08inTErviEwDELTA. 34 12-11-2009

wiE is DAviD KEYsOn?Als kind zette hij zelf zijn computer in elkaar. “De Imsai 8080 Microcomputer (1975) kon in tien minuten twee getallen optellen!” Anno 2009 stelt David Keyson (Redwood City, Californië, 4 april 1962) spijtig vast dat de nieuwste versie van de Apple-laptop hem niet meer de mogelijkheid biedt om na vijf jaar zelf de batterijen te verwis-selen.Keyson studeerde social sciences aan de Tel Aviv University, waar hij ook zijn latere (Nederlandse) echtgenote ontmoette. Na een master ergonomie in Groot-Brittan-nië en enkele jaren bij een Israëlisch telecombedrijf, keerde Keyson terug naar Californië om bij Xerox te werken. Xerox was in de vroege jaren tachtig met de aller-eerste commerciële pc gekomen, compleet met muis en grafische interface. “Ze hadden geweldige ideeën, maar de marketing was niet goed.”Keyson was in de jaren negentig onderzoeker bij het Instituut Perceptie-onderzoek van Philips en de TU Eindhoven. Hij promoveerde op de 3D-trackball, onderdeel van een interface die veel intuïtiever werkt dan Windows. “Je tastzin verwerkt informa-tie een fractie sneller dan je ogen.” Na zijn PhD werd hij senior research scientist bij Philips Research. Eind 1999 ging Keyson werken bij Industrieel Ontwerpen, waar hij het Studiolab hielp opzetten. In 2008 werd hij benoemd tot Antoni van Leeuwen-hoekhoogleraar. Zijn onderzoeksgroep is momenteel betrokken bij het Europese Living Labs project, waarbij in ‘proefhuizen’ wordt bekeken hoe duurzame inno-vatie duurzaam gedrag kan bevorderen. Hij woont met zijn vrouw en vier zonen in Amstelveen.

(Foto’s: Sam Rentmeester/FMAX)

09inTErviEwDELTA. 34 12-11-2009

’LAAT MOOIE IDEEëN NIET TE LANG LIGGEN’

Slimme technologie ontwikkelen die duurzaam leven aantrekkelijker maakt: een kolfje naar de hand van IO-hoogleraar David Keyson. Al vele jaren onderzoekt hij hoe je de interactie tussen technologie en gebruiker kunt verbeteren.

xJOOST PANHUYSEN

Uw onderzoek is ‘groener’ geworden: interaction design werd sustainable interaction design. Een grote stap? “In 2008 is me gevraagd om sustainable living and work te coör-dineren, een onderdeel van de nieuwe IO-onderzoeksportfolio. Ik ben veel boeken over duurzame ontwikkeling gaan lezen. Ik ontdekte dat sommige producten waar we al aan werkten, zoals een slimme, interactieve thermostaat, uitstekend voor duurzame doeleinden kunnen worden ingezet. En ik kreeg een steeds beter gevoel over de richting die we zijn ingeslagen.”

Tijdens uw intreerede zei u: ik zal proberen niet te lang te spreken, want de lampen en het projecteren van de slides vre-ten energie.“Onlangs zag ik hoe tijdens een TU-symposium over duur-zaamheid continu het logo van de TU Delft op een groot scherm werd geprojecteerd. Niet erg informatief en zeker niet duur-zaam. Op zulke rare tegenstrijdigheden wilde ik eens de aan-dacht vestigen. Het zou trouwens interessant zijn om bij de ingang van de aula – of bij IO – grote displays te hangen die het dagelijkse energieverbruik tonen.”

U hebt bij onder meer Philips Research Labs en Xerox gewerkt aan intuïtieve interfaces, die een beroep doen op spraak, motoriek en tastzin. Kun je zulke technologie ook gebruiken om taal- en cultuurbarrières te overwinnen?“Zeker. Een voorbeeld is het Personal Health Information-systeem dat Vikra Parmar ontwikkelde voor plattelandsvrou-wen in India. Dat is ‘persuasieve technologie’: je probeert de opvattingen en het gedrag van de vrouwen te veranderen. De interface is daarvoor cruciaal. Via hun eigen cultuur kun je mensen bereiken. Als een goeroe of dorpsoudste de vrouwen via een video vertelt dat het echt niet ongezond is om jonge kinderen groente te laten eten, dan komt die boodschap over.Er zijn twee versies van het gezondheidsinformatiesysteem gemaakt: een informatiezuil met druktoetsen en een doos met uitneembare ‘blokken’ die de vrouwen zelf versierden met lokale materialen en motieven. De mannen in het dorp waren nogal jaloers dat ze niet mochten meedoen. We hebben beloofd in de toekomst ook iets voor hen te ontwerpen.”

Werkte jullie aanpak?“Ja, het systeem werkte zo goed dat we even twijfelden: krijgen we geen sociaal wenselijke antwoorden? Maar uit het gedrag van de vrouwen bleek dat ze het belang van gezond voedsel en hygiëne hadden opgepikt. Het systeem is nog steeds in gebruik.Deze mensen hebben geen toegang tot internet, geen televi-sie, geen radio, geen kranten. Dan is alleen een poster ophan-gen niet genoeg. Je moet ideeën doorbreken die van generatie op generatie zijn doorgegeven, moeders overtuigen dat het onverstandig is om een huilende baby een lepel met ongeste-riliseerd suikerwater te geven.”

Gezondheid lijkt een belangrijk thema voor uw onderzoeks-groep.“We zitten vooral aan de preventieve kant. Een afstudeerder heeft recentelijk tools ontwikkeld die ADHD-kinderen bij zich kunnen dragen. Ze krijgen feedback, die mede gebaseerd is op hun dagindeling op school. ‘Nu kun je pauze nemen en even heel actief zijn’, zegt een smiley face bijvoorbeeld. Zijn ze na de pauze nog heel druk, dan krijgen ze een teleurgesteld gezicht te zien.Die afstudeerder gaat promoveren op een vergelijkbare tool, bestemd voor patiënten met de longziekte COPD. Die hebben ademhalingsproblemen, zeker als ze zich zwaar inspannen. Als ze niets doen, gaat hun conditie echter achteruit. De tool vertelt ze hoeveel activiteiten ze

per dag kunnen ondernemen, en op welk inspanningsniveau.”

Maakt over vijftig jaar iedereen gebruik van zulke digitale ondersteuners?“Het is een belangrijke trend voor de toekomst, maar de gebruiker blijft in control. Een tool die eigenhandig beslist wat jij moet doen, dat gaat te ver. Hij moet je advies geven en ver-volgens ben je vrij om dat advies wel of niet te volgen.”

Een tool die je met een vriendelijke glimlach beloont voor goed gedrag geeft je wel een duwtje.“Ja, maar kijk naar het alternatief. Nu krijgen kinderen met ADHD vooral negatieve feedback. Ze moeten rustig blijven en ze mogen vooral heel veel dingen niet doen. Wij proberen met de tool op een positievere manier feedback te geven. Natuur-lijk moet je als ontwerper altijd goed nadenken over wat een nieuw product precies vervangt. De beste tools zijn eerder aanvullend.Het effect van nieuwe technologie laat zich overigens niet altijd eenvoudig voorspellen. Thomas Visser is gepromoveerd op een systeem waarbij in het huis van een oudere een doos wordt geplaatst. Als hij of zij in beweging is, gaat er een lichtje aan in de andere doos, die zich bevindt in het huis van een vriend of familielid. Een prachtige manier om verbindingen te leggen tussen mensen. Maar misschien krijg je wel onge-wenste neveneffecten: mensen die door zo’n systeem minder geneigd zijn bejaarde familieleden thuis te bezoeken. Dat is een risico.”

Roepen de systemen die jullie ontwikkelen wel eens weer-stand op bij potentiële gebruikers?“Ja. Neem de smart meter: die kan met grote nauwkeurigheid je energieverbruik registreren. Smart meters zijn zeer nuttig voor een smart grid, een elektriciteitsnetwerk dat inspeelt op individueel stroomgebruik en daarom veel zuiniger is. Juist vanwege die precisie beschouwen sommige mensen de smart meter als een inbreuk op hun privacy ‘Jullie kunnen precies zien wanneer ik niet huis ben!’”

We gooien apparaten tegenwoordig sneller weg dan ooit. Een interessant probleem voor interaction design?“Het lijkt me fantastisch om een mobiele telefoon of dvd-spe-ler te ontwerpen die de gebruiker aanwijzingen geeft: repa-reer mij! Vaak zijn de defecten heel voorspelbaar. Een vriend van mijn zoon heeft een aardige bijverdienste: hij repareert de Xbox, de spelcomputer van Microsoft. Uit een boek weet hij dat een bepaalde, loszittende chip vrijwel altijd de boosdoener is. Het is een simpele reparatie, de materiaalkosten bedragen

twee euro. Mensen betalen hem graag een veelvoud van dat bedrag, want als ze de Xbox door Microsoft laten repareren zien ze hun spelcomputer pas maanden later weer terug.Helaas is het tegenwoordig vaak lastig om een apparaat zelf te repareren of te vernieuwen. Vroeger kon je een nieuwe geluids- of videokaart in je pc steken, tegenwoordig is alles op het moederbord gesoldeerd. Die integratie leidt tot betere en goedkopere computers, maar heeft wel zijn prijs. Ook de lage prijzen van veel elektronica uit Azië maken weggooien al te verleidelijk.”

U bent voorstander van een interfacultair onderzoeksinstituut rond duurzaamheid. Waarom?“Delft is toonaangevend op het gebied van duurzaamheid, maar je kunt nog veel meer bereiken als je die mensen en middelen bij elkaar brengt. Het is belangrijk dat men elkaar kent, dus niet meer dan honderd medewerkers. Als onderzoeker werk je daar een paar jaar en daarna ga je weer iets anders doen.Een IO-incubator is ook hard nodig. Veel IO-studenten richten een bedrijf op, maar spin-offs van IO-onderzoek zijn zeldzaam. Terwijl hier zo verschrikkelijk veel interessante ideeën liggen te wachten op toepassing. Het is ook riskant om die jarenlang te laten liggen. Een voor-beeld: de ‘shake to shuffle’-functie, waarbij je met je iPod schudt om naar een volgend, willekeurig gekozen nummer te gaan – over dat idee hebben we hier al tien jaar geleden gepubliceerd. Sony Ericsson komt met een mp3-speler die je gezichtsuitdrukking ‘leest’ en vervolgens de muziek aanpast aan je stemming. Dat lijkt sterk op onderzoek van ons in het Studiolab. En ook al hebben we in het laatste geval een octrooi, het heeft geen zin om het op te nemen tegen de big boys van Sony Ericsson.”

Kennisvalorisatie gaat nu veel te langzaam?“Ja. Hoogleraar en ‘ontwerpgoeroe’ Don Norman heeft het me ooit als volgt uitgelegd. Als hij een mooi artikel schrijft, wordt dat na een jaar gepubliceerd. Op een gegeven moment wordt het gelezen door iemand en na een tijd in een leerboek gebruikt. Uiteindelijk pikt een student het op en gebruikt het idee van Norman later in zijn afstudeerproject. Dat hele proces kan tien jaar in beslag nemen!Bij zo’n incubator kies je als universiteit elk jaar enkele pro-movendi en afstudeerders met ideeën waar je graag in wilt investeren. Het is niet genoeg om voor faciliteiten en leningen te zorgen: de TU Delft moet twee jaar lang hun salaris betalen. Dat betaalt zich echt terug. Twente geeft al het goede voor-beeld door aandelen te nemen in eigen startups.”

10LifEsTYLEDELTA. 34 12-11-2009

Tips? Jimmy.tigges@hetnet.nl

x

SPORT

fLORIS

De handballers van EDHTorius (gele shirts) troffen in Gemini 3 een veel te sterke tegen-stander. Het ongelijke duel ging met 37-22 verloren. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

Het regende pijpenstelen toen Teun Dappers vorige week donderdag op het racecircuit van Zandvoort met 24 andere finalisten een manhaftige gooi deed naar de Dunlop Drivers Cup. Met als gewilde bonus een racecursus onder begeleiding van Nederlands topcoureur Jeroen Bleekemolen. Van de einduitslag van deze dag vol krachtproeven werden alleen de beste drie bekendgemaakt. Helaas viel Dappers niet in de prijzen. “Niet gewonnen, wel veel geleerd”, aldus de technische bestuurskundestudent. “Over lijnrij-den bijvoorbeeld en het rijden in verschillende soorten voertuigen. En over rijden in de regen, want het was spek- en spekglad.” Zijn ambitie om pro-fessioneel coureur te worden zet hij zeker niet in de ijskast: “Ik ga op eigen houtje verder. Meer oefenen, meer circuitrijden, in mijn eigen verbouwde autootje. Ze hebben mij uitdrukkelijk verteld dat ik talent heb. De rijkwali-teiten zijn er, die moet ik verder uitbouwen.”Hoe het staat met de huidige kwaliteiten van de handbalheren van EDH/Torius is vooralsnog onduidelijk. De eerste wedstrijd van de zaalcompetitie tegen Warmunda werd gewonnen, maar zondag troffen de mannen in Gemini 3 een meer dan zware dobber. In de sussende woorden van speler Jorrit Hoevenagel: “Het ging niet geheel voorspoedig.” Een understatement, want de Delftse studentenploeg werd in sporthal Kerkpolder weggevaagd (37-22) door de Zoetermeerders. Het zegt volgens Hoevenagel weinig over waar zijn team staat. “Gemini is al driemaal achter elkaar kampioen geworden in deze klasse, maar weigert steeds om te promoveren. Waarschijnlijk zijn ze een stuk sterker dan de andere tegenstanders.” Het vrouwenteam van EDH/Torius is net als vorig jaar ingedeeld in de vijfde klasse. “We waren vorig jaar eigenlijk kampioen, maar omdat we een keer het wedstrijdformulier verkeerd hebben ingevuld kregen we twee punten in mindering. Dus zijn wij niet gepromoveerd”, aldus vaste kracht Mona Hichert. Zondag speelden de dames vriendschappelijk. De eerste competi-tiewedstrijd werd eerder dik gewonnen (31-15). De vorig seizoen bijna gedegradeerde rugbyvrouwen van Thor zijn ook weer ouderwets op dreef. Met de teruggekeerde internationals in de gelederen moeten de Delftse dames alleen het Amsterdamse AAC nog boven zich dul-den in de landelijke ereklasse. Zondag werd in Leiden LRC Diok met 19-39 verslagen. De heren studentenhockeyploegen uit Delft beginnen langzaam op gang te komen. Aan de Mekelweg werden de arme heren van Geel Zwart met 7-2 afgedroogd door DSHC, voor wie dit de eerste seizoenszege was na acht duels. Dopie haalde zijn tweede punt binnen door bij het nog ongeslagen Capelle een 3-3 gelijkspel overeen te komen. Voor de vrouwen van DSHC blijft het kwakkelen. Thuis tegen Alliance kregen de vrouwen met 0-4 klop. Dat was nog net niet zo erg als de 6-0 nederlaag waarmee de dames van Dopie naar huis terugkeerden na een bezoekje aan de lokale hockeyclub uit Berkel Enschot. (JT)

is zoenen vreemdgaan?Je gaat naar school, functioneert in een gezin. Je sport of speelt toneel. Geleidelijk leer je in de loop der jaren jezelf kennen, weet je wie en wat je bent. Hoe anderen jou zien, leer je na het spelen van het spel Mirror me.

xERIK HUISMAN

Je kent jezelf als een doorzetter of eeuwige twijfelaar, een womanizer of hondstrouw, speels of nogal seri-eus, spiritueel ingesteld of meer van een mooie buitenkant met stijlvolle kleding en hippe accessoires.Allemaal mooi, maar klopt dat beeld van jezelf eigenlijk wel? Ofwel: hoe kijken anderen tegen jou aan? Die vragen stelden Florian Bekkers en Ferdinand Harmsen zich in hun studietijd. Dat was begin jaren negentig toen ze studeerden aan de TU Twente in Enschede en later in Utrecht. Waar anderen het bij het stellen van deze vragen lieten, bedachten zij een leuke manier om daar achter te komen. Ze maakten een bordspel met vragenkaartjes en speelden dat met hun medestudenten. En al zeg-gen ze het zelf, het was een groot succes. En dat smaakte naar meer. Dat ‘meer’ heeft even op zich laten wachten, maar is inmiddels voor een breed publiek te koop: het fami-liespel Mirror Me, met als onderti-tel ‘spiegel jezelf door de ogen van een ander’. Ze richtten er zelfs een bedrijf voor op: F&F Games, dat opereert vanuit Den Haag.Bekkers en Harmsen presente-ren Mirror Me als een ‘verrassend relatiespel voor vrienden, familie en collega’s’. En dat is het ook. Het verrassende zit niet zo zeer in de uitvoering van het spel. Het is mooi, degelijk en stevig. De onderdelen zijn heel bekend. Een speelbord,

voor zes spelers een pion, twee sta-peltjes vragen, antwoordkaartjes, inschattingskaartjes en fiches in zes kleuren. De regels lijken bij het doorlezen wat ingewikkeld, maar als je gaat spelen, heb je het in een kwartiertje door. De echte verrassing komt als je begint te spelen. Aan de hand van de twee soorten vragen vragen – ja/nee-vragen en wie-vragen – ont-spint zich al gauw een gesprek. Het gaat om vragen over thema’s als vrienden, relaties/liefde, vermaak, stijl, carrière, persoonlijk, culinair, cultuur, geld, werk en engagement.Neem ‘Geloof je in God?’. Die vraag moet iemand beantwoorden die je al minstens achttien jaar kent en waarvan je weet dat die uit een gelo-vig nest komt. Maar je weet ook dat die persoon in al die jaren geen kerk van binnen heeft gezien terwijl die-gene ook geen moeite heeft met een op zondag sportende partner, maar weer wel een beetje met winkelen op zondag. Wat voor antwoord geeft diegene? Aan de anderen de taak dat in te schatten. En hoe denkt de persoon die de vraag gesteld krijgt dat de anderen hem inschatten?Het antwoord is al gauw voer voor een gesprek. Zo zijn er meer ‘zware’ ja/nee-vragen: ‘Is zoenen vreemd-gaan?’ en ‘Vind je het belangrijk om veel te verdienen?’. Er zitten gewe-tensvragen bij als ‘Heb je alle vra-gen eerlijk beantwoord?’ en licht-voetiger vragen als ‘In de wachtka-mer. Sla je wel eens een roddelblad

open?’ en ‘Heb je wel eens een elektrisch apparaat kapot gegooid, omdat het niet deed wat je wilde?’. Steeds wordt degene die de vraag leest door de anderen ingeschat. Wie het goed heeft mag een vakje vooruit.Bij de wie-vragen gaat het iets anders. Bij ‘Wie heeft de meeste vakantieliefdes gehad?’ bijvoor-beeld of ‘Wie gaat ontwikkelings-werk doen?’moeten de spelers een of twee van de medespelers kiezen. Met fiches stemmen ze. Vervolgens moet elke speler inschatten of hij daarbij hoog, gemiddeld of laag scoort. Wie goed zit, mag verder op het bord richting finish. Ook bij de wie-vragen wisselen lichte en zware onderwerpen elkaar af: Het eventuele winnen van het spel wordt al gauw bijzaak. Het lopen over het bord regelt vooral de soor-ten vragen en de volgorde waarin ze worden afgewerkt. Het genieten van de (hernieuwde) kennismaking met jezelf en je medespelers overheerst en al spelend vliegt de tijd.De versie die nu beschikbaar is, is volgens Bekkers een tamelijk brave ‘familieversie’. Bekkers belooft een aanvulset ‘met meer studentikoze vragen uit het oorspronkelijke spel uit 1994.’

www.mirrormespel.nl

x

Het eventuele winnen van het spel wordt al gauw bijzaak. (Foto: Tomas van Dijk)

11LifEsTYLEDELTA. 34 12-11-2009

dE mELKKOE

Weet je een aparte bijbaan? Mail naar iamknubben@gmail.com

x

TIME oUT

Kijkje over de MuurOud-minister Ben Bot (buitenlandse zaken) woonde maandag de opening bij van de ten-toonstelling ‘Fascinatie DDR’ in de Openbare Bibliotheek Amster-dam. TU-hoogleraar Friso de Zeeuw leverde de spullen.

xNADINE BöKE EN JOS WASSER

Bij zijn eerste kennismaking met de DDR was het gelijk raak. Prof.mr. Friso de Zeeuw (1952) , praktijk-hoogleraar gebiedsontwikkeling bij Bouwkunde, was in 1985 naar Ber-lijn gekomen om er te leren over de deelbesturen in Berlijn. Misschien was het bestuur van die Bezirke wel een geschikt model voor de Amster-damse stadsdelen. Buiten het offici-ele programma om, ging De Zeeuw ook even naar de andere kant van de Muur voor een traditioneel dagje Oost-Berlijn. Het voelde alsof hij uit een tijdma-chine stapte, vertelt hij in zijn boek ‘Fascinatie DDR’, dat in 2007 ver-scheen. ‘Na een uiterst serieuze en minutieuze grenscontrole kwam ik in een heel andere wereld met de geur van bruinkool en uitlaatgas-sen van tweetakt Trabantjes. Met als decor een straatbeeld waarmee je een reis terug in de tijd maakte. Mijn interesses, geschiedenis, poli-tiek en stedenbouw kwamen daar allemaal samen.’De DDR heeft hem nooit meer losgelaten. Aanvankelijk ging De Zeeuw er één keer per jaar naartoe, maar geleidelijk steeds vaker. Ook zijn vrouw Thea ging mee, en het stel begon te verzamelen. ‘Op de Potzdammerplatz stond zo’n hou-ten tentje met souvenirs, medail-les en dat soort dingen’, schrijft De Zeeuw. ‘De grote klapper hebben we gemaakt in 1989, toen rond de Brandenburger Tor al die stalletjes verschenen met DDR-parafernalia. Dat was voor mij een soort luilek-kerland. Voor niet al te veel geld kon je van alles kopen: petten, medail-les, vlaggen, al het officiële spul.

Daarna hebben we in 1990, nog net in de DDR-tijd, in Thüringen alledaagse artikelen gekocht. De laatste voorraden, want toen waren die winkels aan het uitruimen om plaats te maken voor het begeerde West-Duitse assortiment. Achteraf gezien hebben we veel te beschei-den ingekocht.’De Zeeuw, in het dagelijks leven naast zijn hoogleraarschap aan de TU werkzaam als directeur nieuwe markten bij Bouwfonds MAB, had eindelijk een focus gevonden voor

zijn verzamelwoede. Het ging niet alleen meer om de voorwerpen, maar ook om het verhaal erachter, om de verdieping. Hij wilde met zijn collectie een verhaal vertellen en richtte in zijn garage in Monnicken-dam het DDR-museum in. Het trekt een paar honderd bezoekers per jaar; uitsluitend op afspraak. Maar tot 1 maart 2010 is het museum gesloten, omdat een deel van de collectie in de Openbare Bibliotheek in Amsterdam te zien is.Het eerste wat in de centrale Amster-damse bibliotheek, vlak naast het Centraal Station, in het oog springt, zijn de panelen met foto’s. Het zijn oude foto’s uit de DDR, maar ook bij-voorbeeld een filmposter van de film ‘Goodbye Lenin’, die draait om de val

van de muur en hoe dit het leven in de DDR veranderde. Een deel van de foto’s is van De Zeeuw, maar ook het Goethe Instituut, Duitsland Instituut en het Duits verkeersbureau heb-ben bijgedragen. Deze laatste grijpt de tentoonstelling ook aan om fol-ders over vakantie in Duitsland aan de man te brengen.Behalve de fotopanelen zijn er een paar vitrines aanwezig met een handvol voorwerpen uit het DDR-tijdperk. Naast een grensbewa-kerspet liggen glimmende herden-kingsmunten die memoreren dat de muur in 1961 werd gebouwd, waar-mee de beoogde heilstaat een feit was. Alleen mensen met een geldig uitreisbewijs mochten nog naar het Westen; er zijn een paar van zulke visa te zien, samen met de stempel die het document geldig maakte. En natuurlijk ontbreken enkele brok-ken van de beruchte muur zelf niet.Vlak na de opening is de tentoonstel-ling nog niet optimaal ingericht; een groot deel van de collectie is slecht terug te vinden. Directeur Hans van Velzen gaat met Friso de Zeeuw in overleg om de bewegwijzering te verbeteren.

hij wilde met zijn collectie een verhaal vertellen

www.oba.nlwww.fascinatieddr.nlwww.ddr-museum.nl

x

Oosters sprookjeMusicalgroep Rits brengt met ‘Kis-met’ een klassiek Broadway-succes naar Delft.

Vrijdag vindt in Theater de Veste de première plaats van dit muzikale oosterse sprookje. In de sprookjesachtige sfeer van het Bagdad van duizend jaar terug, speelt de musical zich af. De titel, ‘Kismet’, is Arabisch voor ‘het lot’. De musical gaat dan ook over het lot van een dichter en diens dochter. Daarnaast komen er rovers, zwervers en prinsessen in het verhaal voor. Het lot van al deze figuren kruist elkaar in een sprookje waar onmogelijke liefde, rijkdom, wraak en bedrog slechts enkele van de thema’s zijn. Ondanks deze zware thema’s is de voor-stelling geschikt voor jong en oud.De musical ‘Kismet’ was in de jaren vijftig al een groot succes op Broadway en won vele prijzen. Rits treedt dit

weekend voor het eerst op met Kismet. Onder begelei-ding van een professionele regisseur, Manon Stafford, haalt Rits deze klassieker nu naar Delft. Nadat de musi-calgroep jarenlang heeft opgetreden in het cultureel centrum van de TU staat Rits ze nu voor het tweede jaar in Theater de Veste.Werk van de negentiende-eeuwse componist Borodin vormt de basis voor de muziek bij de musical. Deze bij-zondere muziek wordt dit weekend gespeeld door een live orkest, dat speciaal voor de gelegenheid is gearran-geerd. Iedereen die van musicals, sprookjes of een goed stuk muziek houdt, is dus gewaarschuwd. (EvO)

'Kismet’, vrijdag 13 november 2009 (première) aanvang 20.15 uur. en zaterdag 14 november, aanvang 14.00 uur. Kaarten €20 (CJP €17,50)www.theaterdeveste.nlwww.musicalgroeprits.nl

x

(Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)

studievoorlichter

Marco van der Kruijf (22, luchtvaart- en ruimte-vaarttechniek) geeft voorlichting en houdt work-shops. Ook staat hij op infomarkten voor scholie-ren, bijvoorbeeld in Veendam.

“De workshops geven we met zijn tweeën en zijn voor havo- en vwo-scholie-ren uit de derde en vierde klas. Ik word vaak ingedeeld bij ‘bruggen van bal-sahout’, ‘vliegtuigjes van balsahout’ en ‘robots van lego’. Bruggen bouwen vind ik de leukste. Er is veel uitleg bij en met kleine tips kun je de scholieren sturen. En soms komen ze met een nieuw idee. Een paar scholieren deden het balsahout bijvoorbeeld eerst in water. Daarna gingen ze de houtjes föh-nen, zodat ze krom opdroogden.”“Vrienden van me kwamen met leuke verhalen. Ik zocht in die tijd een baan-tje, maar wilde niet achter de computer zitten. Zo ben ik eraan gekomen. Ik zit in een poule met vijftig studenten. Maandelijks geef je in een rooster aan wanneer je kunt werken. Op dit moment heb ik weinig college en kan ik veel uren maken. Het komende semester zal dat anders zijn.”“Laatst had ik op één dag twee klassen, allebei uit Rotterdam. De eerste was van een gereformeerde school. De scholieren waren erg stil, haalden alle-maal netjes een aantekenblokje tevoorschijn. De klas erna was juist druk en had er niet zoveel zin in. Een groot verschil. Het is wel eens lastig ja, maar over het algemeen gaan de workshops goed. In vergelijking met vorig jaar september, toen ik begon, weet ik nu beter wat ze gaan doen en waar de valkuilen zitten. Ik heb ook gemerkt dat je eenvoudig moet uitleggen, meer Jip-en-Janneketaal moet gebruiken.” “We zijn geen promoteam als we op infomarkten staan. Roepen dus niet: ‘Delft is top, Eindhoven is niks’. Wel vertellen we de voor- en nadelen per universiteit. Daarnaast laten we zien wat techniek inhoudt en wat je ermee kunt doen. Vaak hebben scholieren daar een verkeerd beeld bij. Om iemand te helpen met zijn studiekeuze stel ik vragen. Welk profiel heb je gekozen? Welke keuzevakken zitten daarbij of welke juist niet? Zo kun je studies weg-strepen en houd je er een of twee over. Infomarkten zijn trouwens in het hele land. Ik moest eens naar Veendam toe. Zit je op een dag acht uur in de auto voor twee uurtjes markt.” (IK)

Bijbaan: StudievoorlichterVerdiensten: €9,30 per uur Opvallend: Ziet zichzelf later best een dag per week les geven

Viering Dag van de Arbeid in Liepzig, 1977. (Foto: John Spooner, Wikimedia)

rEPOrTAgEDELTA. 34 12-11-2009 12

OUD EN NIEUW

Waar moet je op letten als je oude industriële gebouwen wilt omvor-men en hergebruiken? Promovenda Tamara Rogic schreef hier een proefschrift over, en legde haar theorie uit op de Amsterdamse NDSM-werf.

xNADINE BöKE

“Internationale richtlijnen voor monumentenzorg schrijven voor dat als je een monument wilt ver-bouwen, het zijn ‘esthetische inte-griteit’ moet behouden. Maar: hoe bewaar je de esthetische integriteit van gebouwen waaraan geen archi-tectonische waarde wordt toege-kend?” vraagt ir. Tamara Rogic. De afgelopen paar jaar boog zij zich over deze vraag voor haar promo-tieonderzoek bij de afdeling archi-tectuur van Bouwkunde.We ontmoeten elkaar op de NDSM-werf in Amsterdam. Deze voorma-lige scheepswerf aan de noordkant van het IJ wordt omgevormd tot een culturele trekpleister. En dat is waar Rogic zich specifiek op richtte: het omvormen van industriële gebou-wen. Ze promoveerde op 12 okto-ber.Tijdens haar voormalige baan als conservator in Kroatië merkte Rogic dat er vaak onduidelijkheid is over hoe je industriële gebouwen een nieuwe functie kunt geven en er tegelijk voor kunt zorgen dat ze hun

rol als monument blijven vervul-len. Gebouwen worden meestal als monument aangewezen vanwege hun architectonische waarde. Maar bij industriële gebouwen draait het meestal om de historische waarde. Het zijn vooral industriële gebou-

wen uit de negentiende eeuw, die de geschiedenis van de industriële revolutie laten zien, die als monu-ment worden aangewezen.Rogic: “En dat is een probleem. Want hoewel richtlijnen voor monu-mentenzorg voorschrijven dat je de

esthetische waarde van een gebouw moet bewaren, komt dit er in prak-tijk meestal op neer dat er rekening wordt gehouden met stilistische kenmerken. Zoals versieringen in de barokstijl, of de smalle hoge vor-men van de gotiek. Maar industriële gebouwen voldoen hier niet aan. Ze bevatten meestal geen stijlkenmer-ken die aansluiten bij de stijlstro-mingen van andere gebouwen in de negentiende eeuw. Ik heb daarom geprobeerd voor deze gebouwen een nieuwe definitie van het begrip esthetische integriteit te zoeken.”

OrganicismeRogic vond deze nieuwe defini-tie in het concept ‘organicisme’, dat halverwege de jaren negentig is bedacht door Caroline van Eck, tegenwoordig hoogleraar architec-tuurgeschiedenis aan de Universi-teit Leiden. Rogic: “In veel boeken zul je lezen dat de negentiende eeuw architectonisch gezien weinig nieuws bracht. Dat er slechts werd teruggegrepen op stijlelementen uit het verleden. Pas vanaf de jaren negentig kwam er vernieuwde belangstelling voor deze periode.Het door Van Eck bedachte concept organicisme slaat zowel op een strategie die werd gevolg bij het bouwen als op de manier waarop de architectuur uit de negentiende eeuw geïnterpreteerd kan worden. Ik heb laten zien dat het concept ook opgaat voor industriële gebouwen uit de negentiende eeuw. En dat het

bovendien in dit type gebouwen als eerste werd toegepast.”Organicisme kan volgens Rogic het beste worden opgevat als een soort filosofie. Er vond in de negentiende eeuw een sterke opkomst plaats van allerlei wetenschappen. Dit had een behoorlijke invloed op de samenle-ving en ook op de architectuur. “Een van de wetenschappen waarin veel vooruitgang werd geboekt was de biologie. Architecten gingen vervol-

gens inzichten uit deze wetenschap toepassen op de manier waarop zij hun gebouwen ontwierpen, zowel wat betreft structuur als functie”, legt Rogic uit.Ze verduidelijkt verder: “Een orga-nisme bestaat uit organen. Elk orgaan heeft een eigen functie. Maar het functioneert alleen als onderdeel van het hele organisme. Zo gingen mensen ook naar gebou-wen kijken. Elk element heeft een eigen functie, maar werkt alleen binnen het geheel. En tegelijkertijd zal, als je een individueel element verandert, ook het geheel veran-

‘hoe bewaar je de esthetische integriteit van gebouwen waaraan geen architectonische waarde wordt toegekend?’

Het interieur van de IJ-kantine. “In dit gebouw werken oud en nieuw mooi samen. Wanneer je hier als niet-architect binnen komt, voelt het alsof je een oud gebouw binnen loopt. Het meubilair is duidelijk nieuw, maar voor de rest valt het niet snel op wat oud en wat nieuw is.” (Foto’s: Tomas van Dijk)

Het kantoor van MTV Nederland, tegenover de IJ-kantine. “Dit gebouw lijkt, nu het omgebouwd is, te bestaan uit allerlei losse delen die samengevoegd zijn. Zonder een geheel te vormen. Vooral aan de zijkanten. Wel is het zo dat je niet goed ziet wat oud en wat nieuw is. Maar: in dit geval lijkt alles nieuw. Als dat is wat je wilt bereiken, kun je ook een heel nieuw gebouw neerzetten in plaats van het oude te restaureren. Het historische karakter gaat op deze manier verloren.”

rEPOrTAgEDELTA. 34 12-11-2009 13

deren. Mensen gingen nadenken: als ik voor dit onderdeel nou dit materiaal gebruik, wat voor effect heeft dat dan op het geheel? En wat betekent het voor de functie van het gebouw als ik deze ruimte hier of daar plaats? Het was voor het eerst dat de aanpak van het ontwerp zo sterk procesgericht werd, en dat er naar een einddoel werd toegewerkt in plaats van vanuit het eindconcept terug gewerkt.”

DetailsDat klinkt allemaal mooi. Maar wat heb je hier aan als je een monu-mentaal gebouw wilt opknappen en omvormen? Rogic: “Zoals elk con-cept kun je het gebruiken als lei-draad. En wanneer je organicisme als leidraad neemt, betekent dit dat je goed moet letten op de kleinste details om het geheel te kunnen begrijpen. Architecten van nu gelo-ven er niet in dat als je bijvoorbeeld een raamkozijn van staal in plaats van hout maakt, of een T- in plaats van I-balk gebruikt, dat dit het hele gebouw verandert. Maar voor archi-tecten uit de negentiende eeuw waren zulke details heel belangrijk. Het is niet zo dat je bij het opknap-pen van een industrieel gebouw geen nieuwe typen materialen kunt gebruiken. Of dat je niets aan de indeling kunt veranderen. Maar er zou wel een duidelijke relatie met het oorspronkelijke ontwerp moe-ten zijn. Op die manier kun je de eenheid van het geheel bewaren.”Om dit alles te verduidelijken, ver-wijst ze naar de ruimte waar we in zitten, de IJ-Kantine. “Aan dit

gebouw is waarschijnlijk niet zo veel gedaan. Maar alle elementen die nieuw zijn, passen bij het oude

ontwerp. Niets voelt alsof het niet op zijn plek is. De grote rechthoe-kige ruimte waarin we zitten is open

gelaten, zoals hij waarschijnlijk oorspronkelijk ook was. Alleen de uiterste zijkanten zijn afgeschermd, maar de ruimtelijkheid is bewaard gebleven. Het gebruikte materiaal, metalen platen, past goed bij het oude. Er hebben hier waarschijnlijk ooit allerlei machines gestaan. Die zijn nu weg, maar het gevoel van de machines komt onder meer terug in de ventilatiebuizen en verlichtings-rails die open en bloot over het pla-fond lopen. Terwijl die nieuw zijn.”Een voorbeeld van gerenoveerde

industriële gebouwen die volgens Rogic duidelijk niet voldoen aan het concept organicisme zijn de oude pakhuizen naast het Amsterdamse Centraal Station. Rogic: “Aan het oude gedeelte van die pakhuizen hebben ze, in ieder geval aan de bui-tenkant, niets gedaan. Maar ze heb-ben er wel een soort glazen-doos-constructies bovenop geplaatst. Je kunt precies zien wat oud is en wat nieuw is. Er is totaal geen relatie tussen het geheel.”

OUD EN NIEUW

‘Elk element heeft een eigen functie, maar werkt alleen binnen het geheel’

Containerwoningen voor studenten op het NDSM-terrein. "Ik vind het een beetje jammer dat deze boxen hier staan. Qua materiaal passen ze wel bij het oude, industriële karakter van de omgeving, maar voor de rest niet. Ze passen ook niet bij de ruimtelijke indeling van dit terrein. Terwijl dat toch ook belangrijk is als je een gebied als dit wilt ontwikkelen.”

De NDSM Loods, met een skatepark en huurunits voor mensen in de creatieve sector. “De units die in deze loods zijn geplaatst [achter-aan op de foto, red.] passen qua materiaalgebruik goed bij het oude. Maar in dit deel is het ruimtelijke effect van de loods wel verloren gegaan. En als je naast de units staat zie je belangrijke details van de loods niet zo goed meer, zoals de enorme metalen steunarmen. Die vallen weg tegen de units. Het idee van de units, die je kunt huren als atelierruimte, en de straatjes die ze vormen is erg leuk. Maar het had wel net wat beter uitgewerkt kunnen worden. Kijk bijvoorbeeld maar de andere helft van de loods [op de voorgrond van de foto]. Aan die kant blijft het ruimtelijke gevoel wel behouden. En de vormgeving werkt erg goed samen met het oude.”

14sErvicEDELTA. 34 12-11-2009

officieel

BekendmakingHet College van Bestuur van de Technische Universiteit Delft heeft in zijn vergadering van 27 oktober 2009 de volgende rege-ling vastgesteld:

Wijziging vakantieregeling TU delftHet aantal vakantie-uren is teruggebracht van 248 uur naar 232 uur vanaf 2009, in lijn met de CAO Nederlandse Universi-teiten 2007-2010. De regeling treedt in werking met ingang van de eerste dag na de datum van uitgifte van de Delta, waarin kennisgeving wordt gedaan van de regeling en werkt terug tot en met 1 januari 2009. Deze rege-ling ligt tot twee maanden na heden ter inzage bij de afdelin-gen P&O van de beheerseenhe-den. De regeling wordt geplaatst op de website van de TU Delft.D.J. van den BergVoorzitter

Algemeen

Nieuw Kamerkoor delftOp 15 november geeft het Nieuw Kamerkoor Delft een concert met als thema ‘Viva Italia’. Het concert vindt plaats in de aula van Vrije School Widar, Mees-terstraat 2, Delft. De toegangs-prijs bedraagt 15 euro inclusief hapjes en twee drankjes, kinde-ren tot 12 jaar betalen 10 euro. Kaarten kunnen tot 9 november gereserveerd worden via www.nieuwkamerkoordelft.nl.

Bop impactVan 16 tot 18 november vindt de internationale conferentie ‘Base-of-the-Pyramid ventures’ plaats op de Faculteit Industri-eel Ontwerpen van de TU Delft. De ‘Base-of-the-Pyramid’ aan-

pak helpt armoede te bestrijden door te participeren in de mark-ten van ontwikkelingslanden. Zie www.bopimpact.nl voor meer informatie en voor regi-stratie.

oTB Studiemiddag ‘verbete-ring uitvoering rood-voor-groenprojecten’Rood-voor-groenprojecten bie-den kansen voor verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van de groene ruimte en daarmee voor het mooier maken van Neder-land. Bij rood-voor-groenpro-jecten worden opbrengsten vanuit rode ontwikkelingen (wonen, bedrijventerreinen) gebruikt ter dekking van kosten van bepaalde groene ontwik-kelingen. In de uitvoerings-praktijk blijken deze projecten soms moeizaam van de grond te komen of zelfs te stagneren. De huidige economische situ-atie kan dit verder versterken. Is daar door een slimme aanpak wat aan te doen? Wat valt te leren van ervaringen elders? Is de stagnatie te doorbreken? Deze onderwerpen staan cen-traal op de OTB-studiemiddag ‘Verbetering van de uitvoering van rood-voor-groenprojecten, in voor- en tegenspoed’ op 17 november. Zie www.otb.tudelft.nl.

Symposium ‘Grenzen aan de groei?’Op 26 november vindt het symposium ‘Grenzen aan de groei?’ plaats van 13.00-18.00 uur. Het symposium gaat onder andere in op transportveilig-heid, consumentenveiligheid, sociale veiligheid en blikt terug op 40 jaar veiligheidskunde. Zie www.delft-toptech.nl voor meer informatie.

Lezingenreeks BouwkundeDe leerstoelen Smart Architec-ture en Sustainable Housing Transformation organiseren een lezingenreeks met de titel ‘Architectural solutions for a sustainable city. Alle lezingen zin op de donderdag van 18.00-19.45 in zaal A van de faculteit Bouwkunde.• Donderdag 19 november –

Henk Dol en Christine Otto (Atelier Frei Otto & Partner).

• Donderdag 26 november – Robert Alewijnse en Jan Jongert.

• Donderdag 3 december – Pie-ter Weijnen (Faro Architecten) en Sarah Wigglesworth (Sarah Wigglesworth Architecten).

• Donderdag 10 december – Ineke Hulshof (Ineke Hulshof Architecten) en Frank Bijden-dijk (directeur Stadgenoot).

• Donderdag 17 december – Wubbo Ockels (TU Delft) en Dick van Gameren (TU Delft).

Zie www.smart-architecture.nl voor meer informatie.

KamermuziekserieOp 19 december en 16 januari zal er om 20.15 uur onderleiding van Geoffrey Douglas Madge een concertdrieluik worden gehou-den. Zie www.madgictouch.com voor meer informatie. Studen-ten krijgen korting.

masterclass Cradle to CradleOp donderdag 21 januari start aan de Erasmus Universiteit Rotterdam voor de eerste keer de Masterclass Cradle to Cradle in Hoger Onderwijs. Deze mas-terclass is speciaal ontwikkeld voor de onderwijssector. Te denken valt aan docenten, AIO’s (PhD-studenten), lectoren en hoogleraren. Onder de supervi-sie van prof.dr. Michael Braun-gart wordt gedurende vier dagen ingegaan op het inbouwen

van de principes van Cradle to Cradle (C2C) in hoger onderwijs. Zie voor meer informatie www.erasmusacademie.nl/c2c.

Studium Generale• Dinsdag 17 november, 20.15

uur - Lezing ‘De profetieën van Nostradamus’ door Theo van Berkel. Wie was Notradamus? Waarom is hij zo bekend en worden zijn voorspellingen na ruim 400 jaar nog steeds gelezen. Het Meisjeshuis, Oude Delft 112, Delft - toegang gratis.

Student and Career Sup-port

InformatieStudent and Career Support is een onderdeel van de dienst Onderwijs en Studentenza-ken. Het omvat de diensten van de studentendecanen, de studentenpsychologen en het informatiecentrum. Het infor-matiecentrum in de hal op de begane grond is geopend op werkdagen van 9.00–17.00 uur. Er is documentatie beschikbaar over onder andere WO- en HBO-opleidingen, arbeidsmarkt, studie- en beroepskeuze, buitenlandse studies, enz. Bij de balie of telefonisch kun je afspraken maken met een studentendecaan of een stu-dentenpsycholoog. Voor de studentenpsychologen geldt dat het eerste contact loopt via het Open Inloopspreekuur dins-dag- en donderdagochtend van 11.30–12.30 uur. Voor Student and Career Support in het alge-meen kun je terecht op het open spreekuur op dinsdagochtend van 11.30-12.30 uur. Bezoekadres: Jaffalaan 9a (ingang Mekelweg); tel. 015-2788004. e-mail: studentandca-reersupport@tudelft.nl

Zie website: www.studentand-careersupport.tudelft.nl

InloopspreekurenPer 1 september heeft de TU Delft een Career Centre, waar je met deze studiekeuze- en loopbaanvragen terecht kunt. Iedere donderdag is er een inloopspreekuur speciaal voor studiekeuzevragen van 11.30-12.30 uur. Vooraf aanmelden hoeft niet. Je kunt er ook voor kiezen meteen een afspraak te maken met de studiekeuze-adviseur Mary Warffemius, tel. 015-2788004.

Iedere dinsdag is er een inloop-spreekuur speciaal voor loop-baanvragen, van 11.30-12.30 uur. Vooraf aanmelden hoeft niet. Je kunt er ook voor kiezen meteen een afspraak te maken met de loopbaanadviseur Caroline Scheepmaker, tel. 015-2788004.

International officeHet International Office, Jaf-falaan 9a, is op werkdagen geopend van 9.00-17.00 uur. Je kunt ook vragen stellen via internationaloffice@tudelft.nl of telefonisch (015-2788012) een afspraak maken.

Aankondigingen

Announcementsstudentenactiviteiten

H & J UitgeversPostbus 1012900 ACCapelle aan den IJsel

T (010) 451 55 10F (010) 451 53 80E delta@henjuitgevers.nl

Voor advertenties bel met:

Neem contact op met Hennie de Ruyter of met Mireille van Ginkel voor nadere informatie

H&J Uitgevers_2x70_zw-w 14-05-2004 14:02 Pagina 1

delta

Inleveren kopij Bijdragen van faculteiten, diensten en overigen voor de rubriek “Aankondigin-gen” in Delta ontvangt de redactie graag per e-mail: delta@tudelft.nl. Bijdragen dienen zo beknopt moge-lijk te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om in te korten. Aanleve-ren vóór vrijdag 14.00 uur.

x

General

Course WI4019The lectures of the course Non-linear Differential equations and Dynamical systems (WI4019) will be given in the second period of the first semester on Wednesday from 8.45-10.30 hrs in lecture room D of the EWI-building, and on Friday from 10.45-12.30 hrs also in lecture room D. The first lecture will be given on Wednesday November 11. Check Blackboard for more information.

Bop impactFrom 16 to 18 November the international conference ‘Base-of-the-Pyramid ventures’ will take place at the Faculty of Industrial Design Engineering of the TU Delft. The main topics are

Impact Assessment and Value Creation of Base of the Pyramid ventures that develop products and services for developing countries. The conference aims to bring together strategic deci-sion makers and practitioners of the academic, public, private and NGO sector from all over the world. For more information and registration see www.bopim-pact.nl.

International Student ChurchStudents of all denominations are invited to our ecumeni-cal service every Sunday at Raamstraat 78, 11.30 hrs follo-wed by tea/coffee. The services are led by the chaplains Reve-rend W. Stroh and Father Avin, and are supported by student leaders. More information on www.iscnetherlands.nl.

Studium GeneraleWednesday 18 November, 8.15 pm - Lecture ‘Darwin and the voyage of the Beagle’ by Marcus Werner. Marcus Werner will highlight the importance of Dar-win's journey for later research. He is one of the researchers for the television series tracing the original route that Darwin took with Beagle. DOK, Vesteplein 100, Delft - admission free.

Student and Career Support

Information The student psychologists and the central student and careers councelors are located at Jaffalaan 9A. Office hours: Monday-Friday from 9.00-17.00 hrs. You can direct your inquiries or make an appointment at the

Front Office or by phone: 015-2788004. For an initial appoint-ment with one of the student psychologists you should first come to one of the open office hours: Tuesdays and Thursdays from 11.30-12.30 hrs. The open office hours of the Student and Career counselors are on Tues-days from 11.30-12.30 o’clock. More information on www.stu-dentandcareersupport.nl.

International officeThe International Office, Jaf-falaan 9a/visitor’s entrance at Mekelweg, office opening times Monday to Friday 9.00–17.00 hrs. Appointments and enqui-ries can be made by email: internationaloffice@tudelft.nl or by phone: 015-2788012.

Alcuin oude delft 55-57 Ma t/m do geopend van 18.00-19.30 uur. Tijdens het hockey-seizoen ook op zondag geopend van 18.00-19.00 uur.

Dagelijks daghap maaltijd, op ma., di. en do. ook een luxe maaltijd. Alle maaltijden zijn inclusief soep. Daghap 3 euro, luxe 4,10 euro.

Sociëteit de BolkBuitenwatersloot 1-3Onze open eettafel is geopend ma. t/m do. De maaltijd begint om 18.30, waarna er gezamen-lijk gegeten zal worden. Vegeta-riërs en groepen wordt verzocht (voor 14.00 uur) te bellen. De prijs voor de maaltijd is 4,00 euro, inc. soep en toetje.

Koornbeurs voldersgracht 1Om mee te eten bij de eettafel van de Koornbeurs moet je je even inschrijven. Dit kan op www.koornbeurs.nl/eettafel tot 14.00 uur op dezelfde dag. We eten elke dag om 18.30 uur. Deze manier van eten is tijdelijk, maar nog steeds erg gezellig en lekker.Eettafel geopend ma. t/m vr. van 17.30-19.30 uur. Basismaaltijd 3,60 euro, soep 0,30 euro, toe-tjes v.a. 0,30 euro, fruit v.a. 0,40 euro. Inl. www.koornbeurs.nl/eettafel.

Sint jansbrug oude delft 50-52Ma. t/m vr. geopend van 17.30-19.30 uur. Dagschotel (incl.

salade) 3,40 euro, fruit 0,25 euro, toe 0,30 euro, luxe toe 0,85 euro, bier en fris 1,10 euro. Het menu staat ook op www.jans-brug.nl.

Open from Monday to Friday from 17.30-19.30 hrs. Daily dish (incl. salad) 3,40 euro, fruit 0,25 euro, dessert 0,30 euro, beer and soda 1,10 euro. Find the complete menu at www.jans-brug.nl.

Tycheoude delft 123Eettafel geopend van 18.00-19.30 uur. Basis 3,50 euro, luxe 4,30 euro, xluxe 4,80 euro. Dagelijks soep. Vegetarische variant beschikbaar. English menu available: www.delftsche-studentenbond.nl.

Wolbodo verwersdijk 102Soup is served at 18.30h. Eve-ryone is welcome. Tuesday and Thursday: 3,40 euro, Wednes-day: 4,00 euro. www.wolbodo.nlDonderdag 12 novemberSoep: Wortelsoep. Hoofd: Gebakken vis en meer.Veg.: Gevulde paprika.

Thursday 12 NovemberSoup: Carrot soup.Main: Baked fish and more.Veg.: Stuffed paprika.

Soup is served at 18.30h. Eve-ryone is welcome. Tuesday and Thursday: 3,40 euro, Wednes-day: 4,00 euro. www.wolbodo.nl

Eettafels

www.eettafels.tudelft.nl

Studieverenigingen

Technologisch GezelschapOp donderdag 19 en vrijdag 20 november vindt het TG Sympo-sium ‘Nanotechnology: Resca-ling the Energy world’ plaats in de Must See in Delft. Zie www.tgsymposium.nl voor meer informatie.

vSv ‘Leonardo da vinci’Op dinsdag 15 december vindt vanaf 22.00 uur de jaarlijkse Belgische Bieren Borrel van de VSV plaats.

mijnbouwkundige vereenigingIn april 2010 zal de Halflustrum-week plaatsvinden van de Mijn-bouwkundige Vereeniging. Het hoofdevenement van de week is een internationaal symposium met als thema ‘How smart tech-

nology pushes today’s limits’. Zie www.lustrum-mv.nl voor meer informatie.

Studentenverenigingen

Euroavia delftStudent society Euroavia Delft proudly presents the first German Beer Drink to honor our own German members as well as the German students in Delft University of Technology. Visitors can enjoy varieties of German beers, Bockwurst and genuine German music during the night. We also offer some pitchers to drink from, however: limited stock! This event will be held on Tuesday, November 17th in the Faculty Room of the Faculty of Aerospace Engineering, Kluy-verweg 1, Delft. The party will

start at 19.00 hrs. Free entrance.

overige

CamerettenVan woensdag 25 tot vrijdag 27 november vinden de voorrondes van het cabaretfestival Came-retten 2009 plaats in het Oude Luxor Theater in Rotterdam. Op zaterdag 28 november zal ver-volgens de finale plaatsvinden in het Nieuwe Luxor Theater in Rotterdam. Aanvang 20.00 uur, zie www.luxortheater.nl voor meer informatie.

Webspace nodig?Gratis Windows Server 2008 web hosting

en .nl domeinnaamGa naar: http://www.gratiswindowshosting.nl

AC-hop de vakbond voor Universiteitspersoneel. Voor informatie kijk dan op www.AC-HOP.nl.

Stichting delftse Natuurwacht zoekt vrijwilligers voor het begeleiden van activiteiten met kinderen van 8-14 jaar. www.natuurwacht.nl, 015-2783086 of j.f.m.molenbroek@tudelft.nl.

Spelregels minimaatjes.Minimaatjes zijn niet toeganke-lijk voor het bedrijfsleven. Voor commerciële aanbiedingen en advertenties: H&J Uitgevers (adres in colofon). Minimaatjes zijn maximaal 200 tekens lang. Inleveren vóór vrijdag 14.00 uur via e-mailadres delta@tudelft.nl.

Minimaatjes

15sErvicEDELTA. 34 12-11-2009

Geen bedrijf in Nederland ontkwam eraan: de crisis. Nog voordat die echt begon, stond Deloitte al in de startblokken om bedrijven bij te staan. Als eerste kwamen wij met een geïntegreerde crisisaanpak. Onze multidisciplinaire teams, met o.a. consultants en financieringsspecialisten, hielden alle aspecten van een organisatie tegen het licht: Cost Control, Cash & Funding en Business Portfolio. Zo werden zwakke punten verbeterd en verkeerden de bedrijven in gezonde staat toen de crisis een feit was. Ook het talent en de ambitie om vooruit te zien, voorop te lopen, razendsnel te schakelen en perfect samen te werken met andere disciplines? Kom dan ’ns met ons praten. Lees meer over deze en andere cases op www.werkenbijdeloitte.nl/cases

Laat niemand je tegenhouden.

Ben jij de wiskundige die straks het snelst accelereert bij een crisis?

© 2009 Deloitte, Member of Deloitte Touche Tohmatsu

Delta Delft_264x383_pook_krant_def.indd 1 11/4/09 4:52 PM

16sErvicEDELTA. 34 12-11-2009

Alle promoties, intree- en afscheidsredes vinden, tenzij anders vermeld, plaats in de Aula van de TU, Mekelweg 5, Delft.

vrijdag 13 november* Housing Policy and Housing

Finance in the Czech Republic during Transition. An example of the Schism between the Still-Living Past and the Need of Reform. Promotie van M. Lux, Magistre. Promotor: prof.dr. P.J. Boelhouwer. 10.00 uur.

* Intermodal barge transport: network design, modes and competitiveness. Promotie van drs. J.W. Konings. Promotor: prof.dr.ir. H. Priemus. 12.30 uur.

* Intreerede van prof.dr. U Stau-fer, faculteit 3mE. 15.00 uur.

maandag 16 november* Managing complexity of cel-

lular systems: Theoretical tools for dynamic modeling of metabolic reaction networks. Promotie van I.E. Nikerel, MSc. Promotor: prof.dr.ir. J.J. Heij-nen. 10.00 uur.

* Computational Intelligence in Rainfall-Runoff Modeling. Promotie van ir. N.J. de Vos. Promotor: prof.dr.ir. H.H.G. Savenije. 12.30 uur.

* Design of a High Resolution X-band Doppler Polarimetric Weather Radar. Promotie van J. Figueras I Ventura, Engineer. Promotor: prof.dr.ir. H.W.J. Russchenberg. 15.00 uur.

Woensdag 18 november* Co-evolutionary process for

modeling Large Scale Socio-

Technical Systems evolution. Promotie van ir. I. Nikolic. Promotor: prof.dr.ir. M.P.C. Weijnen. 10.00 uur.

* Traffic Management and Control in Intelligent Vehicle Highway Systems. Promotie van L.D. Baskar, MSc. Promo-toren: prof.dr.ir. J. Hellendoorn en prof.dr.ir. B. de Schutter. 12.30 uur.

* Intreerede van prof.dr.ir. J.B. van Lier, faculteit Civiele Tech-niek en Geowetenschappen. 15.00 uur.

Gegevens voor deze rubriek kunt u doorgeven via e-mail: delta@tudelft.nl.

wetenschapsagenda

www.heifer.nl/boerzoektkoeHelpt u een boerengezin aan een onafhankelijke toekomst?

Doneer op:

Giro 4663

17sErvicEDELTA. 34 12-11-2009

Tu D

ELf

T v

OO

rLi

ch

Tin

gve

rsch

ijnt o

nder

ver

antw

oord

elijk

heid

van

de

dire

ctie

Mar

keti

ng &

Com

mun

icat

iewie wordt de allerbeste afstudeerder?Het is weer zo ver: de beste afstudeerder van de TU Delft wordt gekozen. Wint de bere-kening van een betere landingsplaats op Mars, een nieuw ontwerp voor een recovery room in het ziekenhuis of een van de andere onderwerpen? Kom op 19 november om 15.00 uur naar de aula voor de verkiezing.

xANGèLE STEENTJES

Het Universiteitsfonds Delft (UfD) orga-niseert elk jaar de bijeenkomst van de beste afstudeerders. Dit jaar worden de prijzen beschikbaar gesteld door Mecanoo Architecten. Elke faculteit kiest uit haar midden de beste afstu-deerder van het afgelopen jaar voor de UfD-Mecanooprijs. Tijdens de bij-eenkomst presenteren zij hun werk en nemen dan hun oorkonde, penning en duizend euro prijzengeld in ontvangst. Daarna wordt de beste afstudeerder van de TU Delft bekendgemaakt, die nog eens een extra duizend euro aan prijzengeld ontvangt.De afgelopen jaren is de bijeenkomst geleid door rector Fokkema, die tevens de prijzen uitreikte. Het is voor hem een van de hoogtepunten van het jaar. Fokkema: “Ik vind dat je daar de vita-liteit van de TU Delft ziet. Het is heel interessant om te zien met welk boei-end onderzoek studenten zich bezig-houden – en het hoge niveau ervan.”Boeiend is de grote variatie in onder-zoeken. “Als we kijken naar de beste afstudeerders van de afgelopen jaren, zijn de prijzen gegaan naar een nieuwe methode om een handprothese te ontwerpen van Gert Kragten (3mE);

naar Maaike Kroon (TNW) die onder-zoek deed naar de mogelijkheden van ionische vloeistoffen om te komen tot emissievrije en weinig energievra-gende chemische processen; naar de ontwerpen van David Strebicki (BK) van een school op het IJplein van Rem Koolhaas en niet te vergeten naar Helma van Rijn (IO) die een hulpmid-del ontwierp om autistische kinderen te leren praten.”Fokkema voegt eraan toe dat hij iedere keer na de bijeenkomst van beste afstudeerders ervan overtuigd is dat het met de technische toekomst van Nederland wel goed zit. “Alle afstu-deeronderzoeken hebben zo’n hoge kwaliteit dat het echt elk jaar moeilijk is om een winnaar te kiezen.”

variëteitOok dit jaar belooft de uitverkiezing van de beste afstudeerder van de TU Delft weer heel interessant te wor-den. Zo gaat Roderik Koenders (LR) zijn decision support system toelich-ten, waarmee het mogelijk wordt een betere landingsplaats op Mars te selecteren.Robert McCall (CiTG) heeft naar aan-

leiding van de ramp in New Orleans een model ontwikkeld om te voor-spellen wanneer water over duinen of dijken slaat (dune overwash). Jasper Spigt (BK) heeft onderzocht hoe het open publieke domein zich beter kan vermengen met de intimiteit van het privéhuis. Voor wie geïnteresseerd is in de gezondheidszorg, is het nieuwe ontwerp van een recovery room voor een ziekenhuis van Koen Vorst (IO) de moeite waard. Hij slaagt erin een pret-tige omgeving voor de patiënt te creë-ren, zonder dat het ten koste gaat van de professionele uitstraling van het ziekenhuis.Voor het bedrijfsleven is wellicht het model van Thijs Derksen (TBM) inte-ressant om een containerterminal efficiënter te laten werken en de capa-citeit ervan te vergroten. Of het onder-

zoek van Karel Wagner (3mE) om bij het ontwerpen van schepen die in diep water boren, beter uit allerlei bereke-ningen een goed ontwerp te kunnen distilleren. Kortom: u bent na de bij-eenkomst van de beste afstudeerders weer geïnspireerd en op de hoogte van wat er op diverse vakgebieden op de TU Delft aan kwaliteit behaald wordt.

www.universiteitsfondsdelft.nl

x

Armand Bos (Bk) ontvangt prijs beste afstu-deerder BK 2007 van rector Fokkema. (Foto's: Cetera)

Links Rudy van der Meer, voorzitter UfD, Bart Haverkorn, beste afstudeerder TNW en rector Fokkema.

programma beste afstudeerders op 19 november:15.00 uur Ontvangst met koffie/thee door het Universiteitsfonds

Delft, in de foyer van de aula15.30 uur Presentaties en uitreiking UfD-Mecanooprijzen aan de

beste afstudeerders door het Universiteitsfonds Delft17.00 uur Sluiting met aansluitend borrel in de foyer van de aula

innovatieve en zuinige fiwihex op Tu DelftHet kantorengedeelte van de nieuwbouw van mul-tiscale physics is eind dit jaar gereed. Het gebouw is uitgerust met een bij-zondere verwarming annex airconditioning: de Fiwihex. Deze innovatieve techniek wordt voor het eerst in een kantoor toe-gepast en is ontwikkeld door alumnus Noor van Andel.

Voor delen van de faculteit Techni-sche Natuurwetenschappen (TNW) wordt nieuwbouw binnen de TU Delft gerealiseerd. Reden is ruimtegebrek en het op termijn wegvallen van ‘gele scheikunde’ tussen de Juliana- en Bernardlaan. De eerste nieuwbouw die wordt gerealiseerd, is het nieuwe pand voor multiscale physics (MSP), dat aan de achterkant grenst aan de faculteit 3mE. “Hier was ruimte beschikbaar”, zegt André Groenhof,

secretaris MSP. “Daarnaast hopen wij dat er meer synergie tussen de facul-teiten TNV en 3mE komt op het gebied van stromingsleer.”

EnergiebesparingJohan Hogervorst is projectmana-ger MSP bij facilitair management en vastgoed (FMVG). “Het bijzondere van dit nieuwbouwproject is dat FMVG en TNW hebben besloten in het kantoren-deel gebruik te maken van de Fiwihex, de fire wire heat exchanger. Dit is een cirkelvormige warmtewisselaar, die bestaat uit lamellen en die een diame-ter heeft van ongeveer zestig centime-ter.”Fiwihex is afkomstig uit de kassen-bouw; bij de nieuwbouw MSP wordt het systeem voor het eerst in een kantooromgeving gebruikt. Dat is niet toevallig. Groenhof: “De ontwikkelaar ervan is TU-alumnus Noor van Andel, die zijn hele leven al gefascineerd is door allerlei vormen van energiebe-sparing. Prof. Harrie van den Akker, hoogleraar bij MSP, is enthousiast over deze toepassing van stromings-leer en wil het graag toepassen in onze nieuwe kantoren.”Het is een interessante technolo-gie, aldus Hogervorst: “Het systeem verwarmt en koelt en maakt daarbij

gebruik van warm of koud water. Bij warm weer wordt warmte opgesla-gen, die wordt gebruikt wanneer het buiten koud is. In de winter wordt koud water opgeslagen om in de zomer een gebouw te koelen. Voor deze warmte- en koudeopslag gebruiken wij de bestaande wateropslag van de facul-teit 3mE, op zestig meter diepte.” In de testfase deden zich onverwachte

problemen voor. Groenhof: “We heb-ben in ons huidige lab de omstandig-heden van een vochtige, warme dag nagebootst. Het bleek dat de warme, vochtige lucht condenseert op de lamellen van het systeem. Het gecon-denseerde water druppelt dan op de grond. Bij toepassing in kassen is dat uiteraard geen probleem, maar in een kantooromgeving is een druppelende Fiwihex niet acceptabel.”Hogervorst ging samen met Groenhof aan een oplossing werken. Hoger-vorst: “Het bedrijf van Van Andel heeft nu een opvangbak met een pompje en

een afvoer ontwikkeld. Alle systemen worden daar nu mee uitgerust.” Hier-mee is het probleem opgelost. “Het is interessant om zo’n innovatie toe te passen. Het betekent wel dat je alert moet zijn op kinderziekten en daar een oplossing voor moet zoeken.”

LaboratoriumDe kantoren van MSP zullen eind dit jaar gereed zijn, daarna wordt begon-nen met het creëren van de laborato-riumruimten. Deze komen in de aan-grenzende, bestaande hallen, waar voorheen werkruimtes van 3mE zaten. Hogervorst: “De aanbesteding bracht niet het sluitende plaatje dat we voor ogen hadden. We zijn nu volop in bespreking met MSP en de aannemer om het plan zo aan te passen dat het binnen het budget komt.” (AS)

'in een kantooromgeving is een druppelende fiwihex niet acceptabel'

18DELTA in EngLishDELTA. 34 12-11-2009

largest nanotechnology research facilities in Europe. The complex also features a space dome, which captures and channels sunlight, moonlight and starlight into a large vacuum chamber that replicates the conditions found in space (low temperatures, vacuum). Resear-chers are thus able to meet deman-ding scientific challenges, such as testing and calibrating extremely sensitive aerospace instruments.

nano labLast week the minister of Educa-tion, Culture and Science, Ronald Plasterk, was in Delft to open the state-of-the-art Van Leeuwen-hoek Laboratory, which is a joint initiative by TNO and TU Delft. This high-tech complex for nanotech-nology fulfils a major priority in the Dutch government’s innovation policy. The complex offers a range of cleanrooms and vibration-proof laboratories, capable of accommo-dating more than 300 users. With 6,000 m2 of lab space and 3,000 m2 of cleanrooms, the Van Leeu-wenhoek Laboratory is one of the

tested before being packed on pal-lets and shipped to Africa. Since 2003, the foundation has distribu-ted 4,000 secondhand computers to 95 schools in Africa, with approxi-mately 80 percent of these compu-ters donated by TU Delft. Compu-ters bearing the TU Delft logo will also soon be distributed to schools in Sierra Leone.

computersPeter Gitau, the executive director of Viafrica, a foundation based in Kenya that supports organisations in Africa in the use and administra-tion of ICT, visited Delft last week to oversee the shipment of hundreds of Dell computers to his foundation. TU Delft’s human resources and finance departments will replace their old computers next month, which is great news for students in Africa. Viafrica ensures that these secondhand computers enjoy a second life in schools in Tanzania and Kenya. Gitau helps select the best computers, which are then

Foreign eye

Talk to me about the weather…. As an interna-tional student from Colombia one of the biggest changes in my lifestyle over the past two years stems for the shifting, seasonal weather condi-tions here. The first fact is that the Netherlands, lying in the temperate or tepid latitudes of the globe, between the tropics and the polar circles, has generally mild shifts between summer and winter and a moderate maritime climate, rather than extreme hot or cold, according to my Lonely Planet travel guide. When preparing your trip to Delft from a distant warm country, you’re ready to face the weather; in your luggage a big jacket is packed, because winter winds can be cold and the official Dutch website for tourists www.holland.com says you ‘should certainly wrap up well in January and February’. And they add: One of the nice things about Holland is that ‘the Dutch are relaxed about clothes’. And I must admit that, yes!, all this about geographical, social and cultural conditions is really true, but nobody tells you about the impact the weather can have on your feelings and emotions. Yet international students report the significant influence that Dutch weather con-ditions have on their perceptual and emotional estimations of the university, the city and the country, all of which radically changes their life-styles. So with winter coming, it’s better if you’re ready to face it.(Photo/caption: Ricardo Mejia, from Colombia, MSc, IDE)

going Dutch

oLGA mOTSyK

On my afternoon lunch break ride home from university, while munching on an apple and confir-ming next week’s dinner appointment with a friend by sms, I realized I was doing something I’d never thought I’d be able to do: multitasking on a bike. Not bad for a gal who got on a bike for the first time in her life just three years ago! Looking back to September 2006, when I first arrived in Delft, I remember being so terrified by the thought of even getting on a bike, never mind riding through crazy Delft morning traffic, that I had considered getting up thirty minutes earlier to walk to the faculty every day for next five or six years I’d be spending in Delft. Now, riding a bike is like second nature to me: I can do it in a skirt and 8-cm heels, in the rain and wind, with heavy baggage in my saddle-bags, a 2-meter Ikea board under one arm and a passenger on the back, while enjoying an afternoon snack and talking to my mom on the phone. Ok, well maybe not simultaneously, but you get the idea. My ‘multitasking on a bike’ moment prompted me to reflect on other signs of ‘going Dutch’: my new habits, abilities and general outlook on life resulting from living in the Netherlands for the past three years. For one thing, I drink a lot more coffee than I used to. This traditional cliché about the Dutch has played itself out in ways beyond my anticipation: a now graduated friend of mine never washed his coffee cup during the final months of his thesis work; he’d simply fill it up with coffee again as soon as it was empty. At some point during our frequent coffee breaks I somehow acquired my own coffee cup in his graduation project room, despite having nothing to do with it academically. Nowadays, if I have two cups in the morning and one in the afternoon, I consider it a practically caffeine-free day, while three years ago my one-cup-a-day habit would earn me taunts from my peers for being a ‘caffeine addict’. Another Dutch gastronomic tradition that I’ve embraced and learned to love is drop. Yes, the mazut-colored, sweet-salty-spicy licorice treat that most Dutch are so gek about. Like most of

the inhabitants of Planet Earth, I used to wonder why Jelly Belly had made black-licorice one of its official fifty flavors if it was the one jelly bean always left at the bottom of the candy bag that nobody wanted, and how could anyone eat this stuff and not gag anyway? Curiously, Dutch drop comes in so many different colors, shapes, textures and flavors that my local DIY retailer even sells bags of drop van de maand, and I’ve yet to see them sell the same variety of drop twice. This vast assortment of drop is what prompted me to eventually give it a go: I started with the mild Engelse drop and gradually moved on to the stronger, spicier kinds and before I knew it I had (gasp!) purchased my very own first packet of drop, immediately proceeding to picking out and devouring the curiously spicy brown cinnamon pieces.Besides my newly-acquired Dutch food preferences, I’ve also noticed recent changes in my fashion style: an abnormal number of leggings and boots crept into my wardrobe over the years, slowly forcing out the pants and summer/winter shoes. Considering the Dutch climate, it’s natu-ral that boots are the perfect year-round footwear, but what about tights or leggings instead of denim? Well, it turns out there’s a logical explanation behind this Dutch fashion phenomenon as well: the less you wear on the rainy days of autumn and winter, the faster it’ll all dry once you get to your intended destination! So less is more, ladies. Nevertheless, even equipped with a Dutch-style wardrobe, dressed in layers and waterproof clothing, I still often end up soaked from head to toe during my lunch break rides home. The only thing that saves me from the rain at such moments is my newly acquired Dutch attitude towards the weather: I don’t really mind a bit of rain any more.

Olga Motsyk, from Ukraine, is a BSc aerospace engineering student

100K for incubatorThe city of Delft has allocated 100,000 euro to start a creative incu-bator. This new initia-tive, initially proposed by Stip, the city council student political party, was announced during last week’s municipal budget meeting.

There is a great need for a creative incubator, said Bart Bikkers, a Stip city council member: “YES!Delft has proven to be huge success for techno-starters, creating more than 1,000 jobs. A YES!Delft study has now shown that there’s also a need for a similar incubator for creative start-up companies.” Graduates of TU Delft‘s faculties of Architecture and Industrial Design Engineering would especially benefit from such an incubator.Thanks to the city’s 100,000 euro in funding, steps will now be taken to set up this creative ‘sister’ of YES!Delft, Bikkers confirms: “YES!Delft is now making a busi-ness case, from which a solid plan for setting up the creative incubator will be drafted. The incubator could

fall under the banner of “YES!Delft, but it doesn’t have to.” Once this plan is formalised, the roles of TU Delft, various faculties and their graduates will be determined. The city council also voted last week to invest in the Schie Halls, situated in the Schie River Bank area. “These buildings have been vacant for years now, yet there’s a huge demand for affordable and temporary spaces where TU Delft students and others can work on projects”, Bikkers says. This demand is partly owing to the fact that many projects now being pursued at YES!Delft on the Rot-terdamseweg will have to relocate. This includes rooms currently used by Stylos, the faculty of Architec-ture’s study association.These project groups must relocate because YES!Delft is moving to the Bandridge building in Science Park Technopolis, which is currently under development. Last week this building was officially purchased, and YES!Delft expects to move in around June 2010. Bikkers says that an added benefit of this investment plan is that all the new activity in and around the Schie Halls could reinvigorate the old and somewhat dilapidated Schie River Bank area: “It would then also become an interesting area for redevelopment.” (EH)

19DELTA in EngLishDELTA. 34 12-11-2009

feedbackIf you’d like to comment on any-thing appearing on the English Page or on a university-related matter, or if you have a question or suggestion for us, send your emails to d.mcmullin@tudelft.nl. We welcome all feedback from our readers. Letters intended for publi-cation should include your name and be no longer than 350 words. This edition of Delta is also avai-lable online at www.delta.tudelft.nl, where you can also access the English Page archive.

new student flats Duwo has started construction on a new student housing complex on Balthasar van der Polweg. The flats, which are set to open in 2011 and will provide housing for 405 students, are part of a larger plan to build 1,400 student flats on the TU Delft campus in the coming years. A number of building pro-jects aimed at creating more stu-dent housing are currently under-way, including the De Vries van Heijstplantsoen (294 student flats), Mijnbouwplein (95 flats) and Rot-terdamseweg (267 flats) building projects.

some 1,000 participants from coun-tries ranging from Brazil and the USA to China and Australia were in Boston to compete in the 2009 iGEM Jamboree. The team from Cambridge University (UK) was the grand prize winner of the BioBrick Trophy. The Cambridge team engi-neered a bacterial biosensor that changes colour depending on the concentration of chemical input.

bacterial gold A TU Delft student team won a gold medal and the Best Information Processing Project Award during the international Genetically Engi-neered Machine (iGEM) competition at MIT in Boston. The TU Delft team developed bacteria that can pass on messages or signals to other bacteria in their environment, like a baton is passed in relay races. In this way, the bacteria can process information. This was the second time TU Delft participated in the iGEM competition. Last year TU Delft’s team won a gold medal for its ‘bio thermometer’. This year

fraud squadMinister Ronald Plasterk intends to crack down on the abuse of study grants. Students found to be com-mitting fraud will be fined. At issue is the fact that Dutch university students who live with their parent while studying receive a monthly grant worth 93 euro, while students living independently receive 260 euro per month. Some students however pocket the 167 euro dif-ference between grant amounts by stating that they live independently, while in fact they live with their parents.

To squat or not to squatSquatting has long been a popular housing option for students in the Netherlands, but a bill currently being considered in the Dutch Parliament aims to finally make squatting illegal. Nevertheless, as the squatted buil-ding on the TU campus attests to, students still avail themselves of this three hundred year old tradition of finding and moving into vacated buildings and homes.

xMAXIM AMOSOV

For many non-EU international stu-dents especially, the idea of squat-ting – claiming somebody else’s legal property as your own - must strike them as odd if not suicidal – what happens when the building’s owner shows up in black Mercedes with ten of his baseball bat wielding henchmen in tow, a Russian student might ask?

In the Netherlands, at least, squat-ters (or krakers, in Dutch) currently enjoy widespread protections under Dutch law. Squatting is the act of occupying an abandoned or unoc-cupied building that the squat-ter doesn’t own, rent or otherwise have permission to use. Squatting is widespread in many urban areas throughout Europe, particularly in urban areas that are decaying in physical, social and legislative ways.Squatting as a movement dates back to 1649, during a time of social unrest in England, when a group known as the ‘Diggers’ took over and cultivated vacant lands in Sur-rey, Buckinghamshire and Kent. The Diggers’ motto was: ‘the poor-est man has as true, title and just right to the land as the richest man’. Needless to say, wealthy local lan-downers disagreed, hiring thugs to beat the Diggers and drive them off the land. The Digger colony was eventually abandoned, but the idea from which the modern squatting movement stems was born.In the years following the Second World War, the squatting move-ment began to grow and evolve across Europe. Today, the Nether-lands remains one of Europe’s most squatter-friendly countries, with many residential squats in cities like Leiden, Rotterdam, Groningen and Amsterdam. In some cases, Dutch squatters have managed to

forestall eviction from their squats for years; for example, Rotterdam’s Poortgebouw was a squat for nearly three decades before finally beco-ming legalized.The law regarding squatting in the Netherlands states that if a buil-ding has stood vacant for one year, it can be legally squatted, although would-be squatters may not enter the building by force – i.e. breaking a lock. Once a building has been squatted, the squatters must inform the buildings’ owners and also invite the police in for an inspection. A bed, chair, table and a working lock on the door is all that is required to prove a building is indeed being inhabited by squatters.

banAccording to Hein de Haan, a Dutch architect, urbanist and teacher at TU Delft’s faculty of Architecture, who is also a former squatter himself, there is a scarcity of affordable real estate in the Netherlands, especially for artists and business-starters, and squatting offers a solution, espe-cially when it’s regulated. De Haan argues that squatting can stimulate urban dynamics, as buildings are no longer left unused on a city scale, having either been redeveloped by their owners (to prevent squat-ting) or directly reused by squat-ters. De Haan: “Squatting encou-rages people, keeps them alert and compels owners and squatters to negotiate towards more affordable square meters.”The roots of squatting legalization in the Netherlands date back to 1971, when the Dutch Supreme Court ruled that the concept of domestic peace (huisvrede - meaning a resi-

dence cannot be entered without the current user’s permission) also applied to squatters. Since then, a building’s owner must take squat-ters to court in order to evict them. In 1994 a law passed making it ille-gal to squat buildings that were empty for less than one year. In 2006, a parliamentary effort to ban squats failed. But in 2009, some center-right Dutch politicians are once again pushing to ban squat-ting. “Squatters are just people too, there are good ones and bad ones”, De Haan says. “It’s difficult to defend all squatters, but a squatting ban goes much too far.” An example of a squat currently in action is the building directly in front of BK-City, the TU’s faculty of Architecture, which was squatted by Dutch students from various uni-versities, including TU Delft. “I wouldn’t say that squatting is good or bad, but something bey-

ond”, said one of the squatters, Jan K., who requested his real name not be used. “Our aim in squatting is to create autonomous social centers, like cafés, bars, libraries… places where people can meet and expe-rience life. For us it’s like a political movement to fight against the fact that there are lots of empty buil-dings around the city, yet there’s a big shortage of affordable housing for students.” As for the fate of the squat on the TU Delft campus, the current squatters have agreed to move out of the buil-ding in December, when the building will be redeveloped by its owner. “But we’ll squat somewhere else”, Jan says. “We’ll never stop squat-ting, even if government makes it illegal!”

In 2006 squatters in Amsterdam barricaded themselves in when the police came to evict. (Photo: Pavel Prokopchik)

…and they didn’t go quietly either. (Photo: Pavel Prokopchik)

Anti-kraakIn a typically Dutch, pragmatic way, a middle-ground was found on squatting called anti-kraak (anti-squat), which recognizes that the-re’s a housing shortage that empty buildings can help alleviate, yet also protects the owners’ legal rights to their properties. Anti-kraak agencies fill all types of empty buildings with anti-kraak tenants who sign contracts stipulating that they’ll promptly vacate the premises when a decision is taken to sell, renovate or demolish a particular building. It’s a win-win situation for the buildings’ owners, whose buildings are no longer empty and vulnerable to being squatted, and for anti-kraak tenants, who get inexpensive places to live for months or years. Living anti-kraak is especially popular among stu-dents, because they’re able to move into buildings on short notice. Anti-kraak housing agencies are found in most large Dutch cities, or by googling anti-kraak plus the name of the city where you’d like to live. Ad Hoc is one the largest Dutch companies providing anti-kraak housing. Most anti-kraak housing sites are in Dutch only, so non-Dutch speakers will need help registering at the various sites.

anti-kraak.nladhocbeheer.nl

x

100K for incubator

000000 DELTA. 34 12-11-2009 AchTErKAnT

BERICHTEN (1)

WILLEMIJN dICKE

AS IN oLDE TIMES

KR

IEP

20

inseparable twinsAlcohol and students are like inseparable twins. And so it is at student house Korvezeestraat 630-639, where a shelf in the common living room is lined with bottles of booze. Whoever goes abroad on vacation returns with a bot-tle of liquor typical of that particular country, like, for instance, honing rum from the Canary Islands. “Really good”, says Frits Klaver. “We also have great snake liquor from Taiwan, which I’m told contains snake bile. 80-proof absinthe for the Czech Republic – really disgusting. Lemony-flavoured limoncello from Italy is also pretty gross actually.”Of course these students also drink beer. The sandstone wall in the hallway is partially covered with a rug made out of hundreds of Grolsch beer bottle caps (the house brand), in which bottle caps from other drink brands are inlaid. “We started doing that a long time ago during a house party”, says Aniek de Vroome. “Before they move out, each resident must write the first three letters of their names in bottle caps.” Aniek used wine corks to make the letters ‘a-n-i’. She points to letters made from Wieckse Witte beer caps. “They’re too white - you can barely see them, just like Heineken caps.” But the letters ‘s-a-s’ (for Saskia) made from dark-coloured cola caps are the opposite - you can’t miss them. “You must choose something striking, but also something that nobody else has used before.” On the ground, exactly under the spot where the bottle opener used to hang, is a box full of hundreds of bottle caps to search through. It’s quite a feat to fasten the caps to the bottle-cap wall rug, De Vroome says. “Some people use model glue, but then they fall off after about a week.” (JT/DM)

Aan: Merel Verwaal (19, IO)Ontvangen: Zaterdag 7 november 17.45 uurVan: Douwe Treurniet (22, CT)

Kerst valt dit jaar vroeg voor de bewoners van Binnenwatersloot 5, waar afgelopen vrijdag het kerstdi-ner plaatsvindt. Drie uur van tevoren zegt de date van Merel af. Een zoek-tocht naar een nieuwe kandidaat volgt, waarbij elke DSC-almanak wordt opengetrokken. Uiteindelijk hebben Merel en haar huisgenoot-jes na 24 pogingen beet. Ondanks dat Douwe uit Bosch en Duin moet komen, is hij op tijd én verkleed vol-gens het ‘liever niet te publiceren’-thema. “De date van mijn huisge-nootje is niet eens verkleed”, voegt Merel waarderend toe. (EvO)

Dit was de laatste aflevering van de rubriek ‘Berichten’.

Tijdschrijven

Bottle cap art on the Korvezeestraat (Photo: Hans Stakelbeek/FMAX)

Merel vond het ook een topavond. (Foto: Richard van ‘t Hof)

Hé Merel, wilde even

kwijt dat het gis-

ter een topavond

was! We hebben er een

mooie puinhoop van

gemaakt!! Groetjes

thuis aan je mat-

ties! X

‘Het lijkt hier wel een fabriek’, zei Frits Bolkestein toen ik hem een paar jaar geleden uitlegde dat we moesten tijdschrijven. Wij moeten onze uren verantwoorden. Alle activiteiten – onderzoek, onderwijs en manage-ment - hebben een projectcode (idealiter). Iedereen verantwoordt elke week (idealiter) op een grote Excelsheet het aantal uren per projectcode. Alle getal-len van die week opgeteld zijn precies het aantal uren van je dienstverband (idealiter). Alle activiteiten die je uitvoert op een dag, vallen onder een code (ideali-ter). Alle uren opgeteld maal het bruto uursalaris per medewerker per projectcode vormen precies het bud-get voor dat project (idealiter). Zo lijkt het alsof Bolkestein een punt heeft: tijdschrij-ven is een hedendaagse vorm van de oude prikklok.Nu de realiteit. Op welke code zal ik het gesprek boe-ken dat pas na twee jaar eventueel tot een publicatie zal leiden? Onder welke noemer zal ik de vakgroepcor-vee boeken, zoals het voorbereiden van een visitatie of bemoeienis met een vakgroepuitje? Management dan maar? Of de almaar uitdijende categorie ‘overig’?

En deze twee projecten overlappen elkaar inhoudelijk. Waar heb ik meer uren over, bij de ene of de ander? Beetje schikken en herschikken met die uren.Het tijdschrijven heeft onverwachte neveneffecten. Projectleiders hebben inzicht in het bruto uursalaris van elke onderzoeker die meedoet aan het project. Sommigen waren zeer ontstemd toen ze de salaris-schalen van hun collega’s zagen die al jaren aanzienlijk meer bleken te verdienen dan zij zelf. Op hoge poten stapten ze naar hun baas om dit recht te zetten.Bolkestein had ongelijk. Er bestaat nu weliswaar een administratie die bij oppervlakkige lezing duidt op het bestaan van een fabriek. Maar de medewerkers zijn slim genoeg om hun vrijheidsgraden te creëren. Ieder-een blij: de onderzoekers en de bestuurders. En de onderzoeker die met een Excelsheet in de hand loons-verhoging eist en krijgt.

Delta zoekt twee nieuwe student-columnisten voor deze plek. Interesse? Mail je gegevens naar delta@tudelft.nl en wij nemen contact met je op.