P r o v i n c i e n o o r d - H o l l a n d

Colofon

Uitgave

Provincie Noord-Holland

Postbus 123

2000 MD Haarlem

Tel.: (023) 514 31 43

Fax: (023) 514 40 40

Internetadres: www.noord-holland.nl

E-mailadres: post@noord-holland.nl

eindredactie

Provincie Noord-Holland

Directie Beleid

Sector Project en Programma

Fotografie

Provincie Noord-Holland

A. Senger (Herstelling Amsterdam), blz. 22

Grafische verzorging

Thieme GrafiMedia Groep

Papier

Hello matt, houtvrij MC

oplage

250 exemplaren

Haarlem, januari 2008

De Stelling van AmsterdamOp weg naar een nieuw gebiedsprogramma 2009-2013

De Stelling van AmsterdamOp weg naar een nieuw gebiedsprogramma 2009-2013

januari 2008

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn�

Inhoudsopgaven

n

n

n

n

1 Wat is ons beleid?

2 Hoe ver staat het met de uitvoering?

3 Hoe ziet ons programma 2008 er uit?

4 Organisatie en financiën

5 Waar staan we nu?

6 SWOT-analyse

7 Naar een nieuw gebiedprogramma 2009-2013?

Bijlage

Gebruikeneigendomforten

5

7

15

21

23

25

29

39

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n �

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn�

Fort Benoorden Spaarndam.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n �

Wat is ons beleid?1n

n

n

n

n

1.1 Algemeen

RondonzehoofdstadAmsterdamligteenbijzonder

gebied:deStellingvanAmsterdam.Ruimhonderd

jaargeledenisdeze135kilometerlangeverdedigings­

ringgemaakt.Opuniekewijzekondenterreinenaan

deaanvalszijdevandeStellingonderwaterworden

gezet.Hetwaterwastediepomerlopenddoorheen

tekunnenwadenenteondiepvoorbotenomerte

kunnenvaren.Opplaatsenwaardijken,spoorlijnen

enwegenlagenkondeaanvalleroverlanddehoofd­

stadbereiken.Hierwerdenfortengebouwdomde

vijandtekunnenverslaan.Nogaltijdzijn42fortenen

veledijken,dammenensluizeninhetlandschap

zichtbaar.Tezamenvormenzeeenuniekmonument

vandefensieveenwaterstaatkundigetechniek.

DeStellingisnooitinwerkinggeweestvanwegede

snelvoortschrijdendemilitairetechniek.Tochheeft

deStellingweldegelijkhaaruitwerkinggehad.

Doorhetverbodtotbouweninhetschootsveldis

hetnogaltijdeengroeneenrelatiefstilleringomde

hoofdstadmethogerecreatieveentoeristische

potenties.

DeStellingiseenbelangrijkcultureelerfgoed.Het

rijkheeftdeStellingaangewezenalsNationaal

Landschap.Deinternationalewaardeblijktuitde

aanwijzingalsWerelderfgoeddoordeUNESCO

in1996.Ditisgebeurdopvoordrachtvande

provincie.Omdieredenvoelenwijonsook

bijzonderverantwoordelijkvoorhetbehoudende

versterkingvanhetmonument.Onzeactiviteiten

vloeienvoortuithetdoorProvincialeStatenvast­

gesteldegebiedsprogrammaStellingvan

Amsterdam2005­2008.Debelangrijkstespeer­

punteninditprogrammazijn:

■ Vergrotenvandepublieketoegankelijkheid,

derecreatieenhettoerisme.

■ Behoudvanhetmilitair­historischecomplex.

■ Versterkenvanderuimtelijkesamenhangen

landschappelijkeherkenbaarheid.

■ Vergrotenvandeeconomischebenutting.

1.� Doel van deze rapportage

Hetgebiedsprogrammaisopgesteldin2005.

Inmiddelszijnwijaanheteindevanhetjaar2007.

Redengenoegvooreentussentijdseevaluatie.Wat

isergerealiseerdvanhethuidigegebieds­

programma?Watgaanwijalsnogbereikenin2008?

Tegelijkertijdwillenwijookdetoekomstna2008

metuverkennen.Dezenotavormteeneerste

aanzetvooreennieuwgebiedsprogramma.Met

forteigenaren,fortbeheerders,vrijwilligersgroepen,

statenleden,gemeentebesturen,waterbeheerdersen

anderebijdeStellingbetrokkenorganisatieswillen

wijingesprekgaanoverdeverdereontwikkeling

vandeStellingvanAmsterdam.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn�

Wandelroute langs de hoofdverdedigingslijn (Het Vuurlijnpad).

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n �

Hoe ver staat het met de uitvoering?2n

n

n

n

n

�.1 Vergroten van de publieke toegankelijkheid, de recreatie en het toerisme

Omdebekendheidentoegankelijkheidvande

StellingvanAmsterdamtevergrotenishetin

eersteinstantienodigdathetaantrekkelijkisomde

Stellingteverkennen.Dezeaantrekkelijkheidkent

verschillendecomponenten:

■ deaanwezigheidvaneenkwalitatiefgoede

infrastructuur;

■ deaanwezigheidvaneenaantrekkelijkland­

schap;

■ deaanwezigheidvanbewegwijzerdeen

beschrevenroutes;

■ eenherkenbaarstartportaalvoordegehele

Stellingzone,zowelfysiek(bezoekerscentrum)

alsdigitaal(website).

VervolgenszaldeaantrekkelijkheidvandeStelling

vanAmsterdambekendmoetenwordengemaakt

ondereenbrederpubliek,bijvoorbeelddoorhet

aanbiedenvanarrangementenenhetorganiseren

vanpublieksevenementen.Ditdoetdeprovincie

nietalleen.Zijwerktondermeersamenmet

StichtingCultureelErfgoedNoord­Holland(voor­

heen:StichtingStellingvanAmsterdam),diede

publiekscommunicatieen­educatiedoet.

Per speerpunt is nogmaals beknopt de doelstelling uit het gebiedsprogramma

beschreven. Wat wij hiervan hebben gerealiseerd is in tabellen weergegeven.

Beoogde en gerealiseerde eindresultaten.

Beoogd resultaat eind �008 Gerealiseerd resultaat tot nu toe

Het actualiseren van de beschrijving van de ANWB-fortenfietsroute en het

opnemen van deze route in de knooppuntbewegwijzering

Het uitbrengen van beschreven en deels bewegwijzerde wandelroutes

De route is in 2006 digitaal beschikbaar gekomen

(www.noord-holland.com).

Er zijn 34 wandelrondjes gemaakt. Deze zijn in 2006 uitgebracht in het

wandelboekje ‘Verboden Kringen’. Verkrijgbaar bij VVV’s en boekhandel en

digitaal beschikbaar (www.noord-holland.com). De wandel- en fietsroutes

zijn gepresenteerd op de Fiets- en Wandelbeurs RAI. Gewerkt wordt aan de

realisatie van een doorgaande wandelroute (zie kader op blz. 9).

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn8

Beoogd resultaat eind �008 Gerealiseerd resultaat tot nu toe

Het openstellen van een bezoekerscentrum Stelling van Amsterdam

Het stellen van voorwaarden rond de publieksontsluiting, bij de verlening

van (restauratie)subsidies

Het – in samenwerking met reeds bestaande websites – realiseren van een

centrale, gemakkelijk toegankelijke en breed opgezette website rond de

Stelling van Amsterdam

Het opzetten van een gerichte marketing voor de Stelling van Amsterdam

Het organiseren van meerdere, jaarlijks terugkerende publieksevenementen

Forteigenaren en fortbeheerders zijn gevraagd om voorstellen in te dienen.

Uit 9 voorstellen is – conform het advies van een jury – besloten om de

eigenaren van het Fort aan het Pampus, Fort aan de Nekkerweg en Fort bij

Vijfhuizen te vragen hun plannen te gaan realiseren (zie kader op blz. 9).

Bij de verlening van subsidies is als voorwaarde gesteld dat het monument

toegankelijk is.

De Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland is 1 januari 2007 opgericht

en heeft de website www.stellingvanamsterdam.nl uitgebouwd tot

een centrale webportal. Op de site wordt tevens info verstrekt over de

Stellingmaand.

Er is een marketing- en communicatieplan opgesteld. Stichting Cultureel

Erfgoed Noord-Holland voert hiervan de 1e fase uit. Het Stellinglogo is

tijdens de Stellingmaand gepresenteerd. De andere producten (toolkit,

corporate flyer) volgen nog. Via een mediacampagne werken wij aan de

naamsbekendheid van de Stelling. Uitgevoerde publieksactiviteiten zijn:

■ Opening Stellingseizoen op Pampus.

■ Presentatie op de UIT-markt in Amsterdam.

■ AVRO-documentaire ‘Geheim Landschap’.

■ RTV N-H: Cor achter de dijken. Aflevering Stelling van Amsterdam.

■ Presentatie op Erfgoedmarkt Hembrugterrein.

■ Artikelen in verschillende vakbladen.

■ Publiekscampagne Stellingmaand in regionale kranten en op RTV-NH.

Uitvoering 0-meting naamsbekendheid voor en 1-meting na Stellingmaand.

Een recordaantal van 27 forten heeft meegedaan aan de Stellingmaand.

26.000 bezoekers hebben de Stelling in september bezocht, 4.000 meer

dan in 2006. Na afloop is de Stellingmaand geëvalueerd. Er is belangstelling

om een tweede evenement in de markt te zetten.

Doorgaande wandelroute

SamenmetdeStichtingWandelplatform­LAWenRecreatieNoord­HollandNVontwikkelenwijeendoor­

gaandewandelrouteoverdeStellingvanAmsterdam.HetWandelplatformzaldedoorgaandewandeling

endewandelrondjesonderbrengeninhaarlandelijkewandelpadennetwerk.RecreatieNoord­Holland

gaat17knelpunteninderouteoplossen.Op5oktoberiseenintentieverklaringondertekend.Hetplanis

omderouteinapril2009opentestellen.

Bezoekerscentra

Deprovinciewil3bezoekerscentrarealiserenindeStellingvanAmsterdam.Injuni2007hebbenwij

ingestemdmetdeplannenvandeexploitantenvoordebezoekerscentraophetFortaanhetPampusenhet

FortaandeNekkerweg.OpPampuswordtin2008gestartmetdebouwvanhetbezoekerscentrum.Inhet

fortzulleneenaantalruimteswordenvoorzienvanvloeren,ramen,deurenenklimaatregeling.In2009zal

wordengestartmetdeinrichtingzelf.FortaandeNekkerwegwordtingerichtalshotel,welness­en

congrescentrum.Momenteelwordendiversevergunningproceduresdoorlopen.Debouweninrichting

vanhetbezoekerscentrumstartin2008.Openstellingisvoorzienin2009.

DederdelocatievooreenbezoekerscentrumishetFortbijVijfhuizen.Eenhaalbaarheidstudiemoetmeer

inzichtgaangevenindeexploitatieeninrichting(skosten)vaneenbezoekerscentrumindegerestaureerde

genieloods.Naarverwachtingkunnenwijin2008–naadviesvandejury–eenbesluitnemenoverde

uitvoerbaarheidvanhetplan.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n �

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn10

Beoogd resultaat eind �008 Gerealiseerd resultaat tot nu toe

De restauratie/herbestemming van ten minste vijf forten

De restauratie van tenminste zes waterstaatkundige elementen

Overige objecten

■ Conservering dak en herstel muurwerk Fort aan het Pampus (ver

gevorderd).

■ Restauratie en herbestemming Fort bij Vijfhuizen.

■ Restauratie Fort bij Spijkerboor.

■ Restauratie en herontwikkeling Fort Uitermeer, incl. herstel van de sluis.

■ Restauratie Muizenfort te Muiden.

■ Herstel steiger Fort aan het Pampus.

■ Restauratie sluis Fort bij Kudelstaart.

■ Restauratie forteiland van Fort bij IJmuiden.

■ Restauratie inundatiesluis aan de Zuiddijk in de Beemster.

■ Restauratie boerderij Zeehoeve (houten kringenwetboerderij).

■ Herbouw Genieloods Marken-Binnen.

■ Bergloods bij kruitmagazijn Nieuwendijk in de Assendelver Zeedijk.

Beoogde en gerealiseerde eindresultaten.

OokisFortWerkIVteBussumgerestaureerd.DitiseenfortdatniettotdeStellingvanAmsterdambehoort,

maaronderdeelisvandeNieuweHollandseWaterlinie.

�.� Behoud van het militair-historische complex

BinnenhetgeheelvandeStellingvanAmsterdam

kregendeforteninhetverledenverrewegde

meesteaandacht.Datisooklogischgezienhetfeit

dathetdemeestaansprekendecqbeeldbepalende

onderdelenvandeStellingzijn.Wijwillenechter

ookdewaterstaatkundigewerkenalssluizen,

inundatiekommen,dijkenenbruggenbehouden.

HiermeewordtimmershetvoordeStellingzo

wezenlijkewaterstaatkundigesysteemvoorhet

publiekinzichtelijkgemaakt.Indeperiodetoten

met2008isinhetgebiedsprogrammavoorzienin

restauratievan5fortenen6waterstaatkundige

werken.

Stichting Herstelling Amsterdam

Eenbelangrijkebijdrageaanhetbehoudvanhetmilitair­historischcomplexwordtgegevendoorde

projectenvandeStichtingHerstellingAmsterdam.Dezestichtingvoertinopdrachtvaneengrootaantal

forteigenarenonderhoudswerkzaamhedeneneenvoudigerestauratiesuitaandefortenvandeStelling

vanAmsterdam.Dewerkzaamhedenwordengedaandoorjongensmeteenruimeafstandtotdearbeids­

markt.DoorhetwerkbijHerstellingwordtzedisciplineenwerkervaringbijgebrachtenkrijgenzeeen

kansopuitstroomnaarwerkofopleiding.Sinds1998ondersteuntdeprovinciedeprojectenvande

StichtingHerstellingmetsubsidiesvanuithetarbeidsmarktbeleid.

Afgeronde werkzaamheden

FortbijNigtevecht(restauratiefort).

FortbijKudelstaart(diversewerkzaamheden).

FortaandeWinkel(restauratiegenieloods).

FortbijKrommeniedijk.

KringenwetboerderijdeZeehoeve(restauratie).

FortbijSpijkerboor(werkzaamhedenfortwachtershuisenfort.

VestingMuiden(diversehekwerkengerestaureerd).

In uitvoering

FortUitermeer(restauratiefort,stalenhekensluis).

FortaandeSt.Aagtendijk(onderhoudkozijnenendeuren).

FortbijVeldhuis(onderhoud).

FortbijEdam(dakrestauratie).

FortbijAbcoude(restauratievandebrugenhetdak,onderhoudvanhetgroen).

Muizenfort(restauratiegrondwerkvoortentoonstelling).

Voordekomendejarenstaandiverseprojectengepland(onderanderederestauratievanFortbijAbcoude

endeKustbatterijbijDiemerdam).

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n 11

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn1�

Beoogd resultaat eind �008 Gerealiseerd resultaat tot nu toe

Opstellen Ruimtelijk Inspiratieboek en dit bij de gemeenten bekend te

maken

Opstellen ruimtelijk beleidskader

Maken van gerichte afspraken met gemeenten over de ruimtelijke inrichting

In 2006 is een inspiratieboek uitgebracht voor gemeenten en project-

ontwikkelaars hoe zij het landschap in de Stellingzone kunnen versterken.

Voorbeelden met beplantingen, waterpartijen en veldeenheden, typerend

voor de betreffende regio.

In november 2007 is de begrenzing van het Nationaal Landschap Stelling

van Amsterdam d.m.v. een partiele herziening van het streekplan Noord-

Holland Zuid door provinciale staten vastgesteld.

Opstellen van een provinciaal Beeldkwaliteitsplan voor de Stelling van

Amsterdam. Door de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteiten van de

Stellingzone in samenspraak met alle betrokken partners te benoemen

en vast te stellen, wordt het voor de gemeenten veel duidelijker welke

kernkwaliteiten wij in stand willen houden of willen versterken in het

gebied. Startbijeenkomst en expertmeeting hebben plaatsgevonden.

Opstellen van een gebiedsdocument, waarin het Rijk en de provincies

Noord-Holland en Utrecht hun rollen en verantwoordelijkheden vastleggen

voor het behoud en de ontwikkeling van de Stelling. Dit op verzoek van de

UNESCO en de verplichtingen in de Nota Ruimte. Document op hoofdlijnen

gereed. Ondertekening in 2008.

Wij onderhouden contacten met gemeenten. Als zich kansen voordoen,

benutten wij die. Voorbeeld hiervan zijn de afspraken met de gemeente

Haarlemmermeer en Rijkswaterstaat over de ontwikkeling van een

Geniepark en de aanleg van een Geniebrug over de A4/N201.

Beoogde en gerealiseerde eindresultaten.

�.� Versterken van de ruimtelijke samenhang en landschappelijke herkenbaarheid

Hetversterkenvanderuimtelijkesamenhang

enlandschappelijkeherkenbaarheidwillenwij

realiserendoor:

■ afsprakentemakenmetdegemeenten;

■ nieuwefunctiesenlandschapselementente

realiseren.Dedoelstellingenzijngeformuleerd

inhectaresnieuwwaterenhectaresnieuw

groenvoorhetjaar2020;

■ hetbeheerteprofessionaliseren.Deterrein­

beherendeorganisatieswordengestimuleerd

omhetbeheerverderteontwikkelenenop

elkaaraftestemmen.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n 1�

Beoogd resultaat eind �008 Gerealiseerd resultaat tot nu toe

Toevoegen nieuwe functies en landschapselementen:

■ 3 nieuwe veldeenheden,

■ 50 ha natte terreinen,

■ 2 locaties open water cq inundatiegebied,

■ 25 ha nieuwe boszones,

■ 2 locaties wegbeplanting in 2020.

In gesprek gaan met terreinbeherende organisaties over samen-

hangend beheer, clusteren van beheersgebieden, afsluiten van beheers-

overeenkomsten met individuele beheerders en het vergroten van de

zichtbaarheid van de hoofdverdedigingslijn

■ 11,5 ha nat terrein is verworven voor natuurdoeleinden (6 ha bij de

Ankeveense plassen, 5 ha oeverlanden bij de Waver en 0,5 ha in de

Westwouder Polder),

■ Realisatie van 1 nieuwe veldeenheid: Houten fortwoningen bij Fort bij

Vijfhuizen.

Voorstellen voor het vergroten van de zichtbaarheid van de hoofd-

verdedigingslijn worden gedaan in het Beeldkwaliteitsplan. Op gedetailleer-

der schaal is Landschap Noord-Holland in 2007 gestart met de inventarisatie

van de kleinschalige landschapelementen in de Stellingzone. Hieruit volgen

in 2008 voorstellen voor beheer, die met de terreinbeheerders gezamenlijk

worden besproken.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn1�

�.� Vergroten economische benutting

Wijstrevenna,datbestaandeennieuwteont­

wikkelenactiviteitenwaarmogelijkennodigleiden

toteenverdereeconomischebenuttingvande

StellingvanAmsterdam.

Wijziendevolgendeontwikkelingsmogelijkheden:

■ Hetinitiërenenstimulerenvanrecreatief­

toeristischeactiviteitenbinnenhetgroene

karaktervandeStelling.

■ Hetstimulerenvaneconomischeontwikke­

lingeninforten(tedenkenvaltaanhoreca­

voorzieningen,congres­envergaderfaciliteiten,

kleinschaligeambachtelijkebedrijven,klein­

schaligedienstverlening)enrecreatieveen

cultureleactiviteiten.

■ Hetontwikkelenvankleinschaligerecreatie­,

woon­enwerkmilieusinzogenaamde‘veld­

eenheden’,meteenrood­voor­groen/cultuur­

financieringeneenoptimaalgebruikvande

schaarseruimte.

Beoogd resultaat eind �008 Gerealiseerd resultaat tot nu toe

Concreet maken van de verdere mogelijkheden voor economische

ontwikkeling

Het bijdragen aan de realisatie van economisch georiënteerde initiatieven

In het voorbeeldenboek ‘Economisch hergebruik van forten’ worden

7 forten beschreven van de Stelling en NHW1), waaraan een nieuwe

economische functie is gegeven.

In 2006 zijn twee ondernemersdagen georganiseerd. Op deze dagen

konden potentiële ondernemers en forteigenaren kennismaken met de

mogelijkheden van economische benutting van de forten.

Individuele gesprekken met potentiële ondernemers.

Rapportage inzake subsidiëring en staatssteunaspecten voor ondernemers

beschikbaar.

Lijst met forteigenaren en fortbeheerders en voor ondernemers beschikbaar.

Vestiging van ondernemers op Fort aan de Nekkerweg, Fort bij Vijfhuizen,

Kustbatterij Diemerdam, Fort Uitermeer en Fort bij Krommeniedijk begeleid.

Budget beschikbaar voor opstellen van haalbaarheidsonderzoeken. Dergelijk

onderzoek is in uitvoering bij Fort benoorden Spaarndam.

Economische benutting is veelal deelaspect in andere projecten: Zie vorige

speerpunten.

1)NHW=NieuweHollandseWaterlinie

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n 1�

Hoe ziet ons programma �008 er uit?3n

n

n

n

n

Per speerpunt geven wij aan wat wij in �008 gaan doen. Wij zetten dat nogmaals af tegen

het in het gebiedsprogramma Stelling van Amsterdam �00�-�008 te behalen resultaat.

�.1 Vergroten van de publieke toegankelijkheid, de recreatie en het toerisme

Activiteit �008 Doelstelling gebiedsprogramma eind �008 wel/niet bereikt

Het actualiseren van de beschrijving van de ANWB-fortenfietsroute en het

opnemen van deze route in de knooppuntbewegwijzering.

Knelpunten in doorgaande wandelroute worden opgelost door Recreatie

Noord-Holland.

Stichting Wandelplatform-LAW bereidt gids en bewegwijzering van de

doorgaande route en de wandelrondjes voor.

Wij voeren regie over het project en subsidiëren genoemde activiteiten. Wij

stellen de route digitaal beschikbaar op www.noord-holland.com.

Subsidiëren en begeleiden realisatie bezoekerscentra:

Bouw bezoekerscentrum Fort aan het Pampus. (Inrichting bezoekerscentrum

Fort aan het Pampus in 2009 opstarten. Openstelling voorzien eind 2009-

begin 2010).

Bouw en inrichting bezoekerscentrum Fort aan de Nekkerweg.

(Openstelling bezoekerscentrum Fort aan de Nekkerweg voorzien in 2009).

Vaststelling haalbaarheid bezoekerscentrum Fort bij Vijfhuizen.

Doelstelling bereikt begin 2009

Doelstelling bereikt in 2009

Daarna wel de wens om de doorgaande route verder te verbeteren door

meer onverharde gedeelten in de route op te nemen.

Doelstelling wordt in 2010 bereikt, e.e.a. nog wel afhankelijk van

haalbaarheidsstudie bezoekerscentrum Fort bij Vijfhuizen.

Activiteit �008 Doelstelling gebiedsprogramma eind �008 wel/niet bereikt

Wij stellen voorwaarden aan de openstelling bij het geven van subsidie

voor de renovatie van het Fort bij Penningsveer, de restauratie van Fort

Ossenmarkt en de kustbatterij bij Diemerdam.

Centrale website wordt door Stichting Cultureel Erfgoed verder uitgebouwd.

Realisatie van de tweede fase van het marketingplan:

■ Publiekscampagne voor vergroten naamsbekendheid.

■ Plaatsen van borden (brownshields) langs provinciale wegen. Het

Ministerie van Verkeer en Waterstaat zal zorg dragen voor de bebording

langs de rijkswegen.

■ Plaatsen van informatiepanelen bij forten en (water)werken.

Organisatie Stellingmaand 2008

Bezien of een sportief/recreatief event in het voorjaar van 2008 haalbaar is.

Om meer toeristen naar de Stelling van Amsterdam te trekken, vragen wij

Toerisme Noord-Holland om een aantal toeristische arrangementen te

ontwikkelen. Onderdeel hiervan is een pilot zeilkamp voor jongeren.

Ontwikkeling fortenspel. Om bezoekers en met name jongeren te trekken

naar de Stelling. Legt verbanden tussen de forten en het omliggende

landschap.

Doelstelling om bij het verlenen van subsidies voorwaarden aan

openstelling te verbinden na 2008 voortzetten.

Doelstelling bereikt. Na 2008 de website blijven actualiseren.

Grotere naamsbekendheid en bezoekersaantallen vragen om voortzetting

van de marketingactiviteiten na 2008.

Doelstelling om meerdere, jaarlijks terugkerende publieksevenementen te

organiseren in periode 2005-2008, is niet haalbaar gebleken.

Ontwikkeling arrangementen na 2008 voortzetten.

Na 2008 realisatie op verschillende forten.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn1�

�.� Behoud van het militair-historische complex

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n 1�

Voortshebbenwijsubsidieverstrektvoordebouwkundigeaanpassingenenuitbreidingvanhetbezoekers­

centrumNaarden­Vesting.Naarden­VestingisonderdeelvandeNieuweHollandseWaterlinie.

Activiteit �008 Doelstelling gebiedsprogramma eind �008 wel/niet bereikt

De restauratie/ontwikkeling van:

■ Fort aan de Nekkerweg.

■ Fort bij Penningsveer (dak).

■ Kustbatterij bij Diemerdam.

■ Fort bij Krommeniedijk.

Wij ondersteunen de eigenaren bij de voorbereiding van restauraties na

2008 van:

■ Fort benoorden Spaarndam.

■ Vuurtoreneiland Durgerdam.

De restauratie van:

■ Inundatiebalkenloods en trappen van Fort Ossenmarkt te Weesp.

■ Damsluis te Hoofddorp.

■ de steiger van Fort benoorden Spaarndam.

■ Damsluis bij De Kwakel.

■ Restauratie brug bij Fort benoorden Spaarndam.

Wij ondersteunen de eigenaren bij de voorbereiding van de restauratie na

2008 van de damsluizen bij Halfweg en bij Vijfhuizen in de Ringvaart van de

Haarlemmermeerpolder.

Overige objecten:

■ Kazerne te Muiden (sanitair).

■ Vloer waterbassin Fort aan het Pampus.

Wij ondersteunen de eigenaren bij de voorbereiding van het herstel van het

profiel van de Schansen in Weesp.

Doelstelling ruimschoots bereikt.

Er zijn 9 forten gerestaureerd.

Gepland: Minimaal 5.

Voorbereidingen worden getroffen voor nog eens 2 forten.

Doelstelling ruimschoots bereikt.

Er zijn 9 waterstaatkundige elementen gerestaureerd. Gepland: Minimaal 6.

Voorbereiding voor nog eens 2 waterstaatkundige werken.

Er zijn 5 overige objecten gerenoveerd.

�.� Versterken van de ruimtelijke samenhang en landschappelijke herkenbaarheid

Activiteit �008 Doelstelling gebiedsprogramma eind �008 wel/niet bereikt

Ruimtelijk Inspiratieboek uit 2006 is – in overleg met de gemeenten –

onderdeel geworden van het Beeldkwaliteitsplan.

Vaststelling van het Beeldkwaliteitsplan voor de Stelling van Amsterdam.

Na ondertekening door het Ministerie van OCW (namens het Rijk) en de

provincies Noord-Holland en Utrecht van het Gebiedsdocument Stelling

van Amsterdam leggen wij het document voor aan het World Heritage

Committee van de UNESCO.

Wij willen in 2008 met alle gemeenten en waterbeheerders afspraken

maken over de realisatie van het Beeldkwaliteitsplan en het UNESCO

Gebiedsdocument.

Wij ondersteunen:

■ de gemeente Haarlemmermeer bij de realisatie van het Geniepark;

■ de gemeente Beverwijk bij de herontwikkeling van het gebied achter

Fort aan de St. Aagtendijk;

■ de aankoop van natte terreinen voor natuurontwikkeling.

Wij willen in 2008 met de 4 grote terreinbeherende organisaties

afspraken maken over de realisatie van het Beeldkwaliteitsplan. Ook de

beheersvoorstellen die voortkomen uit de inventarisatie van de kleine

landschapselementen door Landschap Noord-Holland worden in afspraken

omgezet.

Doelstelling bereikt.

Doelstelling bereikt. Wij hebben een helder bestuurlijk beleidskader

ontwikkeld door:

■ de partiële herziening van ons streekplan Noord-Holland Zuid;

■ het Beeldkwaliteitsplan voor de Stelling van Amsterdam;

■ het gebiedsdocument voor de UNESCO.

Doelstelling bereikt. Vervolgens zal na 2008 inzet nodig zijn om die

afspraken daadwerkelijk te realiseren (regie houden en financiële middelen

beschikbaar stellen).

Landschappelijke doelstellingen staan in het gebiedsprogramma

geformuleerd voor het jaar 2020. Daarvan wordt een deel gerealiseerd in de

periode 2005-2008. De realisatie van nog 39 ha natte terreinen, 2 locaties

open water en 25 ha nieuwe boszones is haalbaar als het Geniepark en de

groene zone in de gemeente Beverwijk daadwerkelijk worden gerealiseerd.

Realisatie van nog 2 nieuwe veldeenheden is maatwerk.

Doelstelling bereikt. Vervolgens zal na 2008 inzet nodig zijn om die

afspraken daadwerkelijk te realiseren (regie houden en financiële middelen

beschikbaar stellen).

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn18

�.� Vergroten economische benutting

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n 1�

VoortsondersteunenwijeenverdereeconomischeontwikkelingvanFortSpionenFortKijkuit,beidegelegen

indeNieuweHollandseWaterlinie.

Activiteit �008 Doelstelling gebiedsprogramma eind �008 wel/niet bereikt

Individuele gesprekken met potentiële ondernemers.

Studiedag met projectontwikkelaars om economische potentie verder te

verkennen.

Begeleiding vestiging van een ondernemer op Fort bij Nigtevecht.

Overdracht Fort Uitermeer aan Stichting Uiteraard Uitermeer en aansluitend

ontwikkeling fort en fortterrein.

Wij ondersteunen de eigenaren bij de voorbereiding en/of vergroting van de

economische benutting na 2008 van:

■ Fort benoorden Spaarndam.

■ Vuurtoreneiland Durgerdam.

■ Fort bij Uithoorn.

■ Fort bij Edam.

■ Westbatterij te Muiden.

■ Fort bij Aalsmeer.

■ Fort bij Hoofddorp.

■ Fort bij IJmuiden.

■ Fort aan de St. Aagtendijk.

Mogelijkheden voor economische ontwikkeling is aan eigenaren voldoende

bekend gemaakt.

Ondernemers op weg geholpen. Doelstelling bereikt. Na 2008 nieuwe

initiatieven blijven begeleiden.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn�0

Restauratie Fort Pampus.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n �1

Organisatie en financiën4n

n

n

n

n

�.1 Organisatie

In2005ishetProgrammabureauStellingvan

Amsterdamgestart.Alleactiviteitenvoordeont­

wikkelingvandeStellingzijngeclusterdineen

teamonderleidingvaneenprogrammamanager.

Inhetprogrammabureauzijn4themacoördina­

torenactiefopde4speerpuntenuithetgebieds­

programma.Vanaf1januari2007zijndethema­

coördinatorentevensregiocoördinatorvooreen

deelvandeStellingzone.Hierdoorkrijgengemeen­

tenmet1contactpersoontemakenenzijnergeen

‘blinde’vlekkenmeerindeuitvoering.Het

programmabureaubestaatvoortsnoguiteen

programma­ondersteunereneenILG­coördinator

voorhetILG­gebiedsprogrammavandeStelling

vanAmsterdam(ziekader).

Metdegenoemdebezettingwordenookde

activiteitenvoordeNieuweHollandseWaterlinie

uitgevoerd,waarvandeuitvoeringenactualisatie

vandeprojectenindeenveloppeVechtstreek­

Noorddebelangrijkstezijn.Indiendeactiviteiten

voordeNieuweHollandseWaterliniealsgevolg

vanhetverkrijgenvanextragelduitdeNota

Ruimtewordenopgeschaald,danvolstaatde

huidigeformatienietmeer.Danzullendeperso­

nelekostendieuitdenieuweprojectenvoort­

vloeien,externwordeningehuurdenuitde

beschikbaargesteldemiddelenwordenbetaald.

�.� Financiën

Indeperiode2005­2007zijndeverschillendeactivi­

teitenvoordeStellinggefinancierduitdiverse

bronnen.Hetbetreft:

■ middelendiedirectzijngelabeldaan

Stellingactiviteiten(jaarlijksewerkbudgetten,

EXINH­budgetStellingvanAmsterdam);

■ specifiekemiddelenvoorprojecten(visie­

ontwikkelingGeniedijkenGeniebrug,ont­

wikkelingFortUitermeer);

■ sectoralebudgetten(sectorCultuur,sector

RuimtelijkeInrichting);

■ UC­ILGenILG­middelenvanprovincieen

rijksoverheid.

Huidige bezetting programmabureau

1 programmamanager;

4 themacoördinatoren(tevensregiocoördinatoren)voor:

■ ruimtelijkeontwikkeling(planologieenlandschap);

■ restauratieencultuurhistorie;

■ economischebenutting;

■ publieketoegankelijkheid,recreatieentoerisme;

1 coördinatorILG;

1 programma­ondersteuner.

Totaal: 7 personen, ofwel 5,5 fte.

Intabel1zijnalleactiviteitenuitdeverschillende

financieringsbronnengegroepeerdperspeerpunt

ominzichttegeveninhetuitgavenpatroon.

Hoewelcommunicatiegeenapartspeerpuntis,zijn

dekostenhiervanapartgepresenteerd.

Sinds1januari2007wordendegroteinvesterings­

projectengefinancierdvanuithetILG,het

InvesteringsbudgetLandelijkGebied.Voor2007

zijn9projectvoorstelleningediend.Voor2008zijn

intotaal17voorstelleningediendmeteentotaal

investeringsbedragvanmeerdan€10miljoen.

DeILG­uitgavenstijgenvan€2,1miljoenin2007,

naar€6,3miljoenin2008.Detotaleuitgavenvoor

deStellinglatenhierdoorookeenflinkestijging

zien.De(geprognotiseerde)uitgavenvoorde

geheleperiode2005t/m2008staanintabel2.

HetILGiseensubsidieregelingvoorinvesteringen.

Voorandereuitgaven,zoalsbijvoorbeelddeuit­

gavenvoorcommunicatie,kunnenmogelijksub­

sidieswordenverstrektopbasisvandeDeel­

verordeningStellingvanAmsterdam2008­2013.

DedeelverordeningisdoorProvincialeStatenop

17december2007vastgesteld.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn��

PRT BMHC RSLH EB CM Totaal

2005

2006

2007 1)

Totaal

PRT Publieke toegankelijkheid, Recreatie en Toerisme

BMCH Behoud van het militair-historisch complex

RSLH Versterken van de ruimtelijke samenhang en landschappelijke herkenbaarheid

EB Economische benutting

CM Communicatie en marketing

69

277

533

8��

1.609

2.686

1.867

�.1��

49

225

182

���

-

20

50

�0

148

171

302

��1

1.8��

�.���

�.���

8.188

Tabel 1 ■ Werkelijke uitgaven x 1000 euro;

periode jan. �00�-aug. �00�.

PRT BMHC RSLH EB CM Totaal

2005

2006

2007

2008

Totaal

69

277

678

1.116

�.1�0

1.609

2.686

1.905

5.029

11.���

49

225

187

93

���

-

20

78

145

���

148

171

381

300

1.000

1.8��

�.���

�.���

�.�8�

1�.1��

Tabel � ■ Prognose uitgaven x 1000 euro;

periode �00�-�008.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n ��

Waar staan we nu?5n

n

n

n

n

In de voorgaande hoofdstukken is aangegeven wat er tot nu toe is bereikt, wat we

in �008 gaan doen, en is inzicht gegeven in de financiën. Uit het geheel kunnen de

volgende conclusies worden getrokken:

■ Hetgebiedsprogrammaisvolopinuitvoering.

Veeldoelenwordendaadwerkelijkgerealiseerd

indeperiode2005­2008.Metdekomstvanhet

programmabureauisdeslagkrachtvandepro­

vincievergroot.Erkomenmeerprojectentot

uitvoeringendeprovincieheefteenduidelijk

aanspreekpuntvoorforteigenaren,fortbeheer­

dersengemeenten.

■ Binnenhetspeerpuntrecreatieentoerismeis

vooraldekomstvandebezoekerscentraessen­

tieelomderecreantendetoeristhetverhaal

vandeStellingtekunnenlatenbeleven.Naar

verwachtingzijndebezoekerscentraopFort

aandeNekkerwegenFortaanhetPampusin

2009operationeel.Ditiseenbelangrijkestap

binnenhetcommunicatietraject(vergroten

naamsbekendheid,Stellingbeleefbaarmaken)

enbelangrijkvoordeontwikkelingvantoeris­

tischearrangementen.

■ Deplanningvoorhetaantalterestaureren

objectenisruimschootsgehaald.Debehoefte

aanrestauratieneemttoe,omdatdeeigenaren

hunforteneconomischwillengaanontwik­

kelen.Bijeenaantalwaterstaatkundigebouw­

werkenishetvervalgrootenvormenzijeen

gevaarvoordescheepvaart(bijv.dedamsluizen

indeRingvaartvandeHaarlemmermeerpolder)

ofvoordeafwatering(bijv.dedamsluisinde

HoofdvaartvandeHaarlemmermeerpolder).

Ookdezewerkenwordenintoenemendemate

voorrestauratievoorgedragen.

■ BinnenhetspeerpuntRuimtelijkeSamenhang

enLandschappelijkeHerkenbaarheidisde

komstvanhetBeeldkwaliteitsplanessentieel

omnaargemeentenhelderheidteverschaffen

overdegewenstelandschappelijkeinrichting

vanhetStellinggebied.Vervolgstapisommet

degemeenten,waterbeheerdersendeterrein­

beherendeorganisatiesafsprakentegaan

makenoverderealisatieervan.

■ Indeperiode2005­2008wordtdoordeprovin­

cieenhetrijksamencirca€15miljoenbesteed

aanhetbehoudendeontwikkelingvande

StellingvanAmsterdam.Wijschattenin,dathet

bedrijfslevenenanderepartnerscirca

€10miljoenhebbengeïnvesteerdinrestauratie­

projecten.Daarnaastisernogdespin­offvande

economischebenuttingvaneenaantalforten.

■ Opdespeerpuntenisookna2008inzetnodig.

Hetopstellenvaneennieuwgebiedsprogramma

voordeperiode2009­2013isnoodzakelijkomhet

behoudendeontwikkelingvanhetUNESCO­

monumentvoorttekunnenzetten.

Sluis bij Kudelstaart.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn��

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n ��

SWOT-analyse6n

n

n

n

n

Om te komen tot een nieuw gebiedsprogramma �00�-�01� is door het programma-

bureau Stelling van Amsterdam een SWOT-analyse gemaakt. In de SWOT-analyse is

aangegeven wat de sterke en zwakke kanten zijn, en de kansen en de bedreigingen

voor de Stelling. Het is de bedoeling om de SWOT-analyse te bespreken met de

partners, tezamen met de resultaten van het Beeldkwaliteitsplan. Wij komen hier

uitgebreider op terug in hoofdstuk �.�.

�.1 Publieke toegankelijkheid, recreatie en toerisme

Sterkte

Regionale identiteit.

Gevarieerde landschappen/ Veel te beleven voor wandelaars en fietsers.

Bezoek uit eigen regio.

Zwakte

Vanuit Amsterdam te weinig betrokkenheid (bestuurlijk, toeristisch/

recreatief) met de Stelling.

Forten moeten meer open. Bezoekers niet teleurstellen voor een dichte

poort.

Kans

Na de komst van bezoekerscentra (2009) inzetten op toeristische

arrangementen en naamsbekendheid verhogen.

Stimuleren nationaal en internationaal bezoek.

Bedreiging

Stelling moet opboksen tegen vele vormen van gemakkelijk vermaak.

Dit juist uitbuiten. Laat Stelling wat mysterieus blijven en hoog loop/fiets/

doe-gehalte houden.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn��

�.� Behoud van het militair-historische complex

Sterkte

Goed beschermd door monumentenstatus.

Veel monumenten na een eeuw nog in redelijke staat en zichtbaar in

landschap.

Zwakte

Het complex is meer dan een stel forten. Behoud van waterwerken, zoals

sluisjes, hevels en dammen is minstens zo urgent.

Kans

UNESCO-status belangrijk visitekaartje om behoud veilig te stellen.

Bedreiging

Rode functies tasten (het beeld van) de Stelling aan de westkant steeds

meer aan. In de Haarlemmermeerpolder blijft slechts een smal lint over in

een verder volledig bebouwd gebied. Hoofdverdedigingslijn valt weg tegen

achtergrond van bebouwing en coupures voor verkeersafwikkeling.

�.� Ruimtelijke samenhang en landschappelijke herkenbaarheid

Sterkte

Ring om hoofdstad nog altijd relatief groen en stil.

Zwakte

Tot nu toe mag er veel in de Stellingzone, mits maatwerk en ingepast. Om

zone echt groen/blauw te houden, is meer regie nodig.

Kans

Beeldkwaliteitsplan belangrijk instrument om ambitie met gemeenten af te

stemmen en afspraken te maken over de inrichting van het landschap.

Bedreiging

Mogelijke toekomstige havenontwikkeling in de Wijkermeer is een testcase

voor de UNESCO-status van de Stelling.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n ��

�.� Economische benutting

Sterkte

Fort aan de Drecht, Fort bij Vijfhuizen en Fort Benoorden Purmerend laten

zien dat cultuurhistorisch behoud en economische ontwikkeling goed

samengaan.

Zwakte

Het vraagt een lange adem en veel ondernemerszin om een fort te

ontwikkelen.

Kans

Forteigenaren geven ondernemers meer ruimte voor exploitatie. Huidige

aanpak (eerst met alle overheden overeenstemming over programma van

eisen en pas dan in de markt zetten) is sterk. Momenteel veel initiatieven.

Bedreiging

Tot nu toe geen. Wel kritisch blijven dat er op termijn een mix blijft bestaan

van bedrijfsactiviteiten, publieksactiviteiten en leegstand (natuur, ruines)

van forten. Niet in elk fort een bedrijf vestigen.

Vuurtoreneiland Durgerdam.

�.� Overige aspecten

Sterkte

Programmabureau: integrale aanpak en herkenbaar voor forteigenaren,

beheerders en gemeenten.

In periode 2005-2008 is veel tot stand gebracht. Daarmee laten zien dat de

Stelling een levend monument is.

Zwakte

Naamsbekendheid Stelling moet verder omhoog.

Actie: Communicatie opnemen in gebiedsprogramma als 5e speerpunt en er

meer aandacht aan geven.

Bestuurlijk committent van gemeenten, water- en terreinbeheerders voor de

Stelling nog te onduidelijk. Actie: Afspraken gaan maken over ambitieniveau

en uitvoering van projecten. Gestructureerd overleg starten met grote

eigenaren.

Verdere ontwikkeling Stelling en Stellingzone vraagt veel geld. ILG en

Groene Investeringsimpuls dienen vele doelen: Onduidelijk hoeveel geld

voor Stelling beschikbaar blijft komen.

Kans

In een nieuw Gebiedsprogramma 2009-2013 de ambities voor de

Stelling en de Stellingzone opnieuw vastleggen. Meer nadruk leggen

op besluitvorming van gewenst eindplaatje 2030-2040 (ambitieniveau

bepalen).

Bedreiging

Opdrogen financieringsbronnen. Lange termijnperspectief vraagt bestendige

financiering vanuit rijk en provincie.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn�8

Indiende5SWOT­analysesopelkaarworden

gelegd,danblijkenlandschapenfinanciënhetmeest

voortekomenaandezwakke/bedreigendezijde

vanhetvierkant.Eriszorgoverderegieopdetotale

gebiedsontwikkelingvanhetNationaalLandschap

eneriszorgoverhetfeitdatdefinanciënniettoerei­

kendzijn.Aandesterkeenkansenkantvanhetvier­

kantenstaanvooralkwaliteitsaspecten.DeStellingis

redelijkintact,groen,stilenligtineengevarieerd

landschap,waardoorhetalsNationaalLandschap

hogewaardenvertegenwoordigt.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n ��

Naar een nieuw gebiedsprogramma �00�-�01�?

7n

n

n

n

n

�.1 Vijf speerpunten

Debestaandespeerpuntenzijnnogsteedsactueel

envragenookdekomendejarenveelinzet.Reden

genoegvoorhetmakenvaneennieuwprogramma.

Hetvoorstelisomaandevierbestaandespeerpun­

tennogeenvijfdespeerpunttoetevoegen:Decom­

municatieenmarketingvandeStellingvan

Amsterdam.Doelisomdenaamsbekendheidvan

deStellingtevergroten,zowelinderegioalsop

nationaaleninternationaalniveau.Ookdienener

meerrelatiestewordengelegdmet(depromotie

van)AmsterdamendeStellingalsbelangrijktoeris­

tischenrecreatiefgroengebiedvoorderegio.

Despeerpunteninhetnieuwegebiedsprogramma

2009­2013wordendan:

■ Vergrotenpublieketoegankelijkheid,recreatie

entoerisme.

■ RestauratieenbehoudvandeStelling.

■ Ruimtelijkesamenhangenlandschappelijke

herkenbaarheid.

■ Economischebenutting.

■ Communicatieenmarketing.

�.� Ambitieniveau en financiën

Belangrijkwordtdedefiniëringvanhetambitie­

niveau.Hethuidigegebiedsprogrammaheeft

goederesultatenopgeleverd,maaruitdeSWOT­

analysesblijktdatvoorhetgebiedinzijntotaliteit

meerduidelijkheidgewenstisoverhetruimtelijke

doelenenruimtelijkekwaliteitdiewordtnage­

streefd.Dehuidigeactiviteitenzijnnogtesterk

objectgericht.Ervaltnogeenslagtemakenophet

speerpunt“Ruimtelijkesamenhangenlandschappe­

lijkeherkenbaarheid”.

IndiendeStellingin2030nogaltijdeengroene

cirkelomdehoofdstaddienttezijn,danismeer

regieophetlandschapnodig.Metnamedewest­

kantvandecirkelverstedelijktinhoogtempo.

Onderdenoemer‘maatwerk’tredenjaarlijks

kleinereengrotereveranderingenopinhetland­

schap.Metdeambitievoorogendatookin2030­

2040inhetmetropolitanelandschapnogaltijdeen

sterkegroeneringligt,dienthetNationaal

Landschapdiegroeneenblauwefunctiessterker

teontwikkelenenbehouden.

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn�0

Dit houdt in:

■ behoudenversterkingveehouderij,indehui­

digeopenweidelandschappen;

■ recreatievezones,grenzendaansteden,vooral

aandewestkantvandeStelling;

■ waterberging,metnameaandebuitenzijdevan

deStellingzone(meernattevoetenmeeropen

water).

■ tegengaanvangrootschaligeverstedelijking,

bedrijventerreinenenglastuinbouw(ziekader

NotaRuimte).

Omdittekunnenbereikenisperlandschapstype,

zoalsdezeinhetBeeldkwaliteitsplangaanworden

benoemd,eeneigenaanpaknodig.

WijverwachtendatonzeambitiesvoordeStelling

vanAmsterdam,waardieoverlaptmetdeNieuwe

HollandseWaterlinie,tefinancierenzijnuitde

gemaakteafsprakenmethetRijkoverdeGroene

Uitweg.Additioneelkomenmogelijkookfinanciën

beschikbaaruithetbudgetvan€1miljard,datin

deNotaRuimtespecifiekbestemdisvoor17grote

gebiedsontwikkelingsprojecten.

VoorhetresterendedeelvandeStellingzijnde

beschikbaremiddelenbeperkt.Erisnogcirca

€2miljoenbeschikbaaraanEXINH­middelen.

VoortskanwordengeputuithetInvesterings­

budgetLandelijkGebiedenuitdeGroene

Investeringsimpuls.Maarookdezemiddelenzijn

beperktendienenveledoelen.

Erzijn3ambitiesvoorditdeelvandeStelling

denkbaarvoordeperiode2009­2013:EenA

(minimum),eenB(midden)eneenC(maximum)

scenario,metbijbehorendefinancieringsbehoefte.

Op de �e Noordvleugelconferentie van

1� december �00� hebben wij belangrijke steun

verworven voor de versterking van het Nationaal

Landschap Stelling van Amsterdam. In het

Actieprogramma �0�0 is geconcludeerd:

DeStellingvanAmsterdamiseenbelangrijkverbindend

elementinhetMetropolitaneLandschap.Echter,opeen

aantalplekkenstaatdeStellingzoneonderdrukendient

dezetewordenversterkt.Hetgaathierbijmetnameom

dewestkantvandeStellingvanAmsterdam.

Bestuurlijketrekker:provincieNoord­Holland(actie14).

De Noordvleugelpartijen hebben het volgende

standpunt ingenomen:

DeNoordvleugelpartijenonderschrijvendatboven­

genoemdeactienoodzakelijkisterversterkingvanhet

MetropolitaneLandschapensprekenafdezeactiezosnel

mogelijkvanstarttelatengaan(c.q.voortvarendvoortte

zetten)envoor2020afteronden.Bestuurlijketrekkers,

zoalsgenoemdbijdeactie,nemendeuitvoeringterhand

enrapporterenaandebestuurlijkestuurgroep

MetropolitaanLandschap,PRESen/ofBKG.

Uit Nota Ruimte

Maatvoering,schaalenontwerpzijnbepalendvoor

behoudvandekwaliteitenvandeNationaleLandschap­

pen.Omdieredenzijngrootschaligeverstedelijkings­

locatiesenbedrijventerreinen,nieuwegrootschaligeglas­

tuinbouwlocatiesennieuwegrootschaligeinfrastructurele

projectenniettoegestaan.Waardezeingrepenredelijker­

wijs,vanwegeeengrootopenbaarbelangonvermijdelijk

zijn,dienenmitigerendeencompenserendemaatregelen

–zoalsinpassingengroteaandachtvoorontwerp­

kwaliteit–tewordengetroffen.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n �1

Positie van de Stelling van Amsterdam in het Metropolitane Landschap

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn��

Het A scenario (minimum scenario)

Hetminimumscenarioisgebaseerdop:

■ realisatievanreedsinganggezettemeerjarige

recreatievetrajecten,zoalsdebezoekerscentra

endedoorgaandewandelroute;

■ realisatievanreedsinganggezetterestauratie­

eneconomischeontwikkeltrajectenbijFort

benoordenSpaarndamenVuurtoreneiland

Durgerdam;

■ realisatievanurgenterestauratiesaanwater­

werken;

■ geeninzetvoorlandschappelijkeprojecten;

■ geennieuweprojectenopde5speerpunten.

In het minimum scenario worden de volgende activiteiten gefinancierd:

Publieke toegankelijkheid, recreatie

en toerisme

Restauratie en behoud

Ruimtelijke samenhang en

landschappelijke herkenbaarheid

Economische benutting

Communicatie en marketing

Bezoekerscentra

Doorgaande wandelroute

Toeristische arrangementen

Forten

Waterwerken

Planologie

Landschap

■ Inrichting bezoekerscentrum Fort aan het Pampus;

■ Inrichting bezoekerscentrum Fort bij Vijfhuizen;

■ (Bezoekerscentrum Fort bij Nekkerweg is gefinancierd uit ILG-middelen

2008);

■ Meer onverharde gedeelten realiseren op de doorgaande wandelroute;

■ Netwerken, verder geen specifieke inzet;

■ Uitsluitend Fort benoorden Spaarndam en Vuurtoreneiland Durgerdam

restaureren en economisch ontwikkelen;

■ Damsluizen bij Halfweg en bij Vijfhuizen restaureren (gevaar op instorten,

gevaar voor scheepvaart);

■ Meewerken aan de Structuurvisie;

■ Geen inzet;

■ Gekoppeld aan de 2 te restaureren forten en de economische benutting van

het fortterrein van Fort Uitermeer;

■ Netwerken tussen ondernemers en forteigenaren;

■ Stellingmaand continueren;

■ Beperkt communicatiebudget om de naamsbekendheid van de Stelling te

vergroten.

Benodigde financiering: € 14.500.000,– (€ 2.900.000,– per jaar).

HetA­scenariosluitnietaanopdeafsprakenzoals

gemaaktopdeNoordvleugelconferentie,datuit­

gaatvaneenlandschappelijkeambitieomdewest­

kantvandestellingkwalitatiefteversterken.Het

scenariogeeftvooralaanwatdeautonomefinan­

cieringsbehoefteisvoorreedsinganggezetteof

noodzakelijke(restauratie)trajecten.

Het B scenario (midden scenario)

Hetmiddenscenariowildelandschappelijke

kwaliteitversterkenmetenkeleprojecten.Hetis

eengebiedsgerichtebenadering,waarbijinzet

wordtgepleegdomdemeestkwetsbaredelenvan

deStelling(dewestzijdenabijBeverwijkende

GeniedijkindeHaarlemmermeer)eengoederuim­

telijkeinbeddingtegeven.VoorBeverwijkgeldt

datmomenteeldeBazaarenandereruimte­

vragendeactiviteitenhetFortaandeSt.Aagtendijk

naderen.Voorzienwordthierindeaanlegvaneen

groenzoneenverdereeconomischeontwikkeling

vanhetfort.IndeHaarlemmermeervraagtde

inpassingvandeGeniedijkalsgroenezoneinde

WerkstadA4omeenintegraleaanpak.Dewater­

bergingvanhetomringenderodegebiedzouheel

goedinhetconceptvanhetGenieparkpassen.Om

toteenintegraleaanpaktekomenvanhethele

gebiedisookdeverdereontwikkelingvanhetFort

bijHoofddorpenhetFortbijAalsmeervanbelang.

AandenoordzijdevandeStellingligtnogeen

waterbergingsopgave(10ha.indeBeemsteren

10ha.indepolderZeevang).Indienopde7forten

inditdeelvandeStellingeennattevoetwordt

gerealiseerd,danzoueenbelangrijkdeelvande

wateropgavekunnenwordenverwezenlijkt.Met

hetmiddenscenariowordtinvullinggegevenaan

dehuidigedoelstellinginhetgebiedsprogramma

omnog39hectarenatteterreinen,2locatiesopen

wateren25ha.nieuweboszonesteontwikkelen.

InhetgebiedsprogrammaStellingvanAmsterdam

2005­2008staatvermeld,datvandeprovincieeen

bijdrageverwachtmagwordenvancirca€45mil­

joentot2020omdedoelstellingenvoordeStelling

tekunnenrealiseren.Omgerekendgaathetomeen

provincialeinvesteringsimpulsvancirca€3miljoen

perjaar.Dezeambitiekomtovereenmethet

middenscenario.

InhetBscenariowordttevensinvullinggegeven

aandebesluitenvandeNoordvleugelconferentie

omdewestkantvandeStellingkwalitatiefte

versterken.

Het C scenario (maximum scenario)

Inhetmaximumscenariowordtuitgegaanvan

volledigeinzetopallespeerpunten.Erwordtonder

meeringezetopmeerrestauraties,meereco­

nomischeontwikkelingenmeerlandschappelijke

herkenbaarheid.Behalvedeforteninhetmidden­

scenario,wordenookFortbijEdam,Fortaande

JisperwegenFortbijIJmuidenontwikkeld.Vande

125monumentenzoalssluisjes,dijkjes,genie­

loodsenwordenerminimaal12gerestaureerd.De

landschappelijkeherkenbaarheidwordtvergroot

dooraanderandenvandeinundatiegebieden(de

buitengrensvanhetNationaalLandschap)meer

waterelementenaantebrengen.Voortswordtde

landschappelijkekwaliteitvandeStellingvande

VuurlijnbijDeKwakeltotaanhetFortaande

Drechtversterkt.Inditdeelvandezonekomtveel

bebouwingenglastuinbouwvoor.Meteenspeci­

fiekbeplantingspatroonkrijgtdehoofdverdedi­

gingslijnermeervolume.

Inhetmaximumscenariowordtnognietvoldaan

aandeambitie,diedooradvieslichameninrappor­

tagesaanderijksoverheidzijnvoorzien.Volgens

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n ��

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn��

Bezoekerscentra

Doorgaande wandelroute

Toeristische arrangementen

Forten

Waterwerken

Planologie

Landschap

■ Inrichting bezoekerscentrum Fort aan het Pampus;

■ Inrichting bezoekerscentrum Fort bij Vijfhuizen;

■ (Bezoekerscentrum Fort bij Nekkerweg is gefinancierd uit ILG-middelen

2008);

■ Meer onverharde gedeelten realiseren op de doorgaande wandelroute;

■ Ontwikkeling van arrangementen voor de bezoekerscentra en de forten die

reeds af zijn;

■ Fort benoorden Spaarndam en Vuurtoreneiland Durgerdam restaureren en

economisch ontwikkelen;

■ Fort aan de St. Aagtendijk restaureren en ontwikkelen als onderdeel van het

gelijknamige gebiedsprogramma;

■ De forten en andere stellingonderdelen bij Hoofddorp en Aalsmeer

restaureren en ontwikkelen als onderdeel van het gebiedsprogramma

Geniepark/Haarlemmermeer;

■ Damsluizen bij Halfweg en bij Vijfhuizen restaureren (gevaar op instorten,

gevaar voor scheepvaart);

■ Nog 2 kleinere waterwerken restaureren, bijv. sluisjes bij Fort Aalsmeer;

■ Meewerken aan de Structuurvisie;

■ Opstellen en uitvoeren van het gebiedsprogramma Fort aan de St.

Aagtendijk, circa 25 ha;

■ Opstellen en uitvoeren van het gebiedsprogramma Geniepark/

Haarlemmermeer, circa 100 ha;

■ Realisatie van 20 ha waterbergingsopgave in de Beemster en in polder

Zeevang bij de 7 forten in dat gebied;

■ Gekoppeld aan de 5 te restaureren forten en de economische benutting van

het fortterrein van Fort Uitermeer;

■ Netwerken tussen ondernemers en forteigenaren;

■ Stellingmaand continueren;

■ Communicatiebudget om de naamsbekendheid van de Stelling te vergroten;

■ Communicatiebudget voor de 2 gebiedsprogramma’s.

In het midden scenario worden de volgende activiteiten gefinancierd:

Publieke toegankelijkheid, recreatie

en toerisme

Restauratie en behoud

Ruimtelijke samenhang en

landschappelijke herkenbaarheid

Economische benutting

Communicatie en marketing

Benodigde financiering: € 37.500.000,– (€ 7,5 miljoen per jaar)

Bezoekerscentra

Doorgaande wandelroute

Kanoroute

Toeristische arrangementen

Forten

Waterwerken en overige monumenten

Planologie

Landschap

■ Inrichting bezoekerscentrum Fort aan het Pampus;■ Inrichting bezoekerscentrum Fort bij Vijfhuizen;■ (Bezoekerscentrum Fort bij Nekkerweg is gefinancierd uit ILG-middelen 2008);

■ Meer onverharde gedeelten realiseren op de doorgaande wandelroute;

■ Ontwikkelen van 5 kanoroutes, incl. overstappen vanuit recreatieve knooppunten;

■ Ontwikkeling van arrangementen voor de bezoekerscentra en alle forten;

■ Fort benoorden Spaarndam en Vuurtoreneiland Durgerdam restaureren en economisch ontwikkelen;

■ Fort aan de St. Aagtendijk restaureren en ontwikkelen als onderdeel van het gelijknamige gebiedsprogramma;

■ De forten en andere stellingonderdelen bij Hoofddorp en Aalsmeer restaureren en ontwikkelen als onderdeel van het gebiedsprogramma Geniepark/Haarlemmermeer;

■ Restauratie en ontwikkeling van Fort bij Edam, Fort de Kwakel, Fort aan de Jisperweg en Fort bij IJmuiden. Voor Fort de Kwakel is dit onderdeel van het op te stellen gebiedsprogramma ‘De Vuurlijn’;

■ Damsluizen bij Halfweg en bij Vijfhuizen restaureren (gevaar op instorten, gevaar voor scheepvaart);

■ Nog 10 andere monumenten worden gerestaureerd;

■ Meewerken aan de Structuurvisie;

■ Opstellen en uitvoeren van het gebiedsprogramma Fort aan de St. Aagtendijk, circa 25 ha;

■ Opstellen en uitvoeren van het gebiedsprogramma Geniepark/ Haarlemmermeer, circa 100 ha;

■ Realisatie van 20 ha waterbergingsopgave in de Beemster en in polder Zeevang bij de 7 forten in dat gebied;

■ Opstellen en uitvoeren van het gebiedsprogramma ‘De Vuurlijn’;■ Aanleggen van inundatiestroken aan de randen van de inundatiegebieden,

pilot van 2 x 5 kilometer;

■ Gekoppeld aan de 9 te restaureren forten en de economische benutting van het fortterrein van Fort Uitermeer;

■ Netwerken tussen ondernemers en forteigenaren;

■ Stellingmaand continueren;■ 2e activiteit in het voorjaar opstarten;■ Communicatiebudget om de naamsbekendheid van de Stelling te vergroten;■ Communicatiebudget voor de 3 gebiedsprogramma’s;

In het maximum scenario worden de volgende activiteiten gefinancierd:

Publieke toegankelijkheid, recreatieen toerisme

Restauratie en behoud

Ruimtelijke samenhang en landschappelijke herkenbaarheid

Economische benutting

Communicatie en marketing

Benodigde financiering: € 56.000.000,– (€ 11,2 miljoen per jaar)

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n ��

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn��

hetadvies‘Kwaliteitiskostbaar;Adviesfinan­

cieringsbehoefteNationaleLandschappen2007­

2020’vanDLGinopdrachtvanLNVenVROM

heeftdeStellingvanAmsterdameenbudgetnodig

van€115miljoenvoor2007­2013en€115miljoen

voor2014­2020.Intotaaldus€230miljoentot2020.

Ditbedragisgebaseerdopeenextrapolatievanhet

geschattebenodigdebudgetvoordeNieuwe

HollandseWaterlinie,gecorrigeerdophetaantal

hectares.DeRaadvoorhetLandelijkGebiedkomt

ineeneigenadviesopsoortgelijkebedragenuit.

Omdezeambitiewaartekunnenmaken,zalhet

rijkvoordeStellingaanmerkelijkmeerfinancie­

ringsmiddelenterbeschikkingmoetenstellen.

DehuidigeILG­bijdragevan€9,2miljoenvoorde

5NationaleLandschappenopNoord­Hollands

grondgebied(watneerkomtopcirca€2,8miljoen

voordeStelling)voldoetnietaanhethierboven

geschetsteambitieniveau.

OokinhetCscenariowordtvoldaanaande

besluitenvandeNoordvleugelconferentieomde

westkantvandeStellingteversterken.Hetambitie­

niveau–endaarmeeookdefinancieringsbehoefte–

ligthogerdanbijhetBscenario.

�.� Aanpak

Deprimaireverantwoordelijkheidvoordebasis­

kwaliteitvandeNationaleLandschappenligtbijde

provincie.WijvragenaanProvincialeStatenom

vanuithaarkaderstellenderoleenkeustemaken

uitde3ambitieniveausA,BofC.

WijstellenProvincialeStatendaarbijvooromte

kiezenvoorambitieniveauBindeperiode2009­

2013endaarnatebezienofereventueelnogeen

tweederuimtelijkeslaggemaaktmoetwordenom

in2020degewensteruimtelijkekwaliteitdaad­

werkelijktehebbenbereikt.

Duidelijkisdatdeprovinciehetdoorhaargekozen

ambitieniveaunieteigenstandigkanrealiseren.Wij

zijnhiervoorondermeerafhankelijkvandeverant­

woordelijkheidenbereidheidvangemeenten,

waterkwaliteitsbeheerders,eigenarenenbeheerders

omdeplannentenuitvoertewillenbrengen.

Inonzeaanpakhebbenwijdaarom5maanden

ingeruimd(januari­mei2008)omtebepalenofonze

partnershetprovincialeambitieniveaudelenen

bereidzijnomdeprojectentewillenrealiserenin

deperiode2009­2013.

VoortsdientookhetRijkzichachterhetprovinciale

ambitieniveautescharen,omdathetrijkeen

belangrijkefinancieringspartnerisvandeNationale

Landschappenenmedeverantwoordelijkisvoorde

instandhoudingenontwikkelingvanhetUNESCO­

werelderfgoed.

Wijondernemeneenaantalstappenomtoteennieuw

gebiedsprogrammatekomen.Dezenota‘De Stelling

van Amsterdam – Op weg naar een nieuw gebieds­

programma 2009­2013’geeftdaarvoordeaftrap.

Met2bestuurlijkekaders,diemomenteelparallel

aanelkaarwordenontwikkeld,zettenwijde

volgendestap.Ditzijn:

1 HetGebiedsdocumentStellingvanAmsterdam.

2 HetBeeldkwaliteitsplanStellingvanAmsterdam.

HetGebiedsdocumentStellingvanAmsterdam

wordtopverzoekvandeUNESCOendeverplich­

tingenuitdeNotaRuimteopgesteld.Ditdocument

legthetbeleidendeverantwoordelijkhedenvan

allepartnersbijhetbehoudendeontwikkelingvan

hetUNESCO­monumentvast.HetMinisterievan

OCWendeprovinciesNoord­HollandenUtrecht

wordengevraagdomditdocumentteonder­

tekenen,omdatzijdebelangrijkstepartnersvoor

hetbeheerendeontwikkelingvanhetUNESCO­

werelderfgoedStellingvanAmsterdamzijn.Het

documentwordtnaondertekeningvoorgelegdaan

hetWorldHeritageCommitteevandeUNESCO.

HetBeeldkwaliteitsplanendeeropvolgende

overlegrondemetallepartnersmoetonsinput

gevenoverhetambitieniveauendebenodigdepro­

jectenomdegewenstelandschappelijkekwaliteitte

realiseren.Ditoverlegwillenwijmetallepartners

houdenindeperiodejanuari­mei2008.Inmei2008

startenwijvervolgensmethetopstellenvanhet

nieuweGebiedsprogrammaStellingvan

Amsterdam2008­2013.Hierinzullenwijhet

ambitieniveauvaststellenenconcreetgaanaan­

gevenwelkeforten,welkedammen/sluizen/kleine

monumentenenwelkelandschapselementeninde

periode2009­2013wordengerestaureerdofworden

ontwikkeldomdieambitietekunnenbereiken.

Ookzullenwijaangevenwelkeinstrumentenwij

gaaninzettenomhetbehoudendeontwikkeling

vanhetNationaalLandschapvormtekunnen

geven.Deordenendeinstrumentenkomenvoort

uitdenieuweWetRuimtelijkeOrdening.Envoor

de(ontwikkelings)subsidieszullenwijbezienofde

ILG­verordeningenhieropmoetwordenaangepast.

TevenszaleenvoorstelaanProvincialeStaten

wordengedaanoverdefinancieringvanhetpro­

gramma,waarbijwijnadrukkelijkookeenbelang­

rijkerolvoorhetrijkzienweggelegd.

�.� Besluitvorming

Metdezenota‘Op weg naar een nieuw gebieds­

programma 2009­2013’leggenwijverantwoordingaf

overderesultaten,diewijhebbenbereikt.Ende

notaistevensdeopmaatvooreennieuwgebieds­

programma2009­2013.

AanProvincialeStatenvragenwij:

■ kennistenemenvandeprovincialenota

‘Stelling van Amsterdam – Op weg naar een nieuw

gebiedsprogramma 2009­2013’;

■ eennieuwgebiedsprogramma2009­2013voor

deStellingvanAmsterdamoptelatenstellen;

■ omdevolgendespeerpunteninditnieuwe

gebiedsprogrammaoptenemenenverderuitte

latenwerken:

– Vergrotenpublieketoegankelijkheid,

recreatieentoerisme.

– RestauratieenbehoudvandeStelling.

– Ruimtelijkesamenhangenlandschappelijke

herkenbaarheid.

– Economischebenutting.

– Communicatieenmarketing.

■ tenbehoevevanderuimtelijkesamenhangen

landschappelijkeherkenbaarheidtekiezenvoor

ambitieniveauB,waarmeedewestkantvande

Stellingzoneeenkwalitatieveimpulskrijgt

conformdebesluitenvande7eNoordvleugel­

conferentie,enditverderuittewerkeninhet

nieuwegebiedsprogramma;

■ bijdeuitwerkingteonderzoekenofambitie­

niveauBfinancieelkanwordengedektofdat

binnenhetniveauverderkanwordengepriori­

teerd.

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n ��

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn�8

Bijlage Gebruik en eigendom forten

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn�0

Fort Eigenaar Huidig gebruik Monument status

Fort bij Edam

Fort bij Kwadijk

Fort benoorden Purmerend

Fort aan de Nekkerweg

Fort aan de Middenweg

Fort aan de Jisperweg

Fort bij Spijkerboor

Fort bij Marken-Binnen

Fort bij Krommeniedijk

Fort aan de Ham

Fort bij Veldhuis

Fort aan de St. Aagtendijk

Fort Zuidwijkermeer

Fort bij Velsen

Fort bij IJmuiden

Fort benoorden Spaarndam

Fort bezuiden Spaarndam

Fort bij Penningsveer

Fort bij de Liebrug

Fort aan de Liede

Fort bij Vijfhuizen

Fort bij Hoofddorp

Fort bij Aalsmeer

Fort bij Kudelstaart

Fort de Kwakel

Fort aan de Drecht

Fort bij Uithoorn

Fort bij Waver-Amstel

Fort in de Botshol

Fort aan de Winkel

Staatsbosbeheer

Privé

J. Bart BV

Landschap Waterland

Natuurmonumenten

Natuurmonumenten

Natuurmonumenten

Staatsbosbeheer

Landschap N-H

Ministerie v. Defensie/Domeinen

Landschap N-H

Gemeente Beverwijk / Landschap N-H

Landschap N-H

Privé

Gemeente

Recreatie N-H

Recreatie N-H

Domeinen / Stichting Fort

Penningsveer

Recreatie N-H

Rijkswaterstaat

Kunstfort Vijfhuizen

Gemeente H’meer

Gemeente H’meer

Ministerie v. Defensie

Privé

Stichting Beheer Historisch Erfgoed

Uithoorn

Privé

Natuurmonumenten

Natuurmonumenten

Min. van Defensie

Wijnhandel, natuur

In genieloods dumphandel, fort is verdwenen.

Wijnhandel, restaurant

In ontwikkeling (hotel wellness)

Natuurgebied, opslag

Natuurgebied

Natuurgebied

Brandweer-oefencentrum

In ontwikkeling (recreatieve functie,

bedrijfsruimten)

Defensiemuseum

Luchtoorlogmuseum

Fort: muziek-oefenruimten, deel staat leeg.

Fortwachterswoning en genieloods:

schietvereniging

Opslag en natuurgebied

Opslag

Evenementen

In ontwikkeling (recreatieve functie)

Kinderopvang, recreatie

Groeps-accommodatie en kleine

bedrijfsruimten

Ruitersportwinkel

Opslag

Kunstfort

Sportschuttersvereniging

Geen

Jachthaven

Fort: horeca, Genieloods: woningen

Restaurant, galerie, atelier, en andere

bedrijfsruimten

In ontwikkeling (congres, trainingscentrum)

Wijnhandel, natuur

Natuur

Camping

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Rijk

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Provinciaal

Rijk

Provinciaal

Provinciaal

Rijk

Rijk

Rijk

Rijk

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n �1

Fort Eigenaar Huidig gebruik Monument status

Fort bij Abcoude

Fort bij Nigtevecht

Fort bij Hinderdam

Fort Uitermeer

Vesting Weesp

(Fort Ossenmarkt, Schansen)

Vesting Muiden

(Kazerne, fort H, Muizenfort,

Westbatterij, Muiderslot)

Diemerdam

Vuurtoreneiland Durgerdam

Fort aan het Pampus

Natuurmonumenten

Natuurmonumenten

Natuurmonumenten

Provincie N-H

Gemeente Weesp

Gemeente Muiden

Stadsherstel Amsterdam

DLG/Staatsbosbeheer

Stichting Pampus

Fort: wijnhandel en aantal kleine gebruikers,

staat deels leeg.

Genieloods: visclub

Natuur

Natuur

In ontwikkeling (recreatieve functie)

Fort: Muziekschool, bedrijfs-/verenigingsruimten

Kazerne: Vergaderruimte gemeente

Fort H: horeca

Muizenfort: kantoren

Westbatterij: zeeverkenners

Muiderslot: museum

In ontwikkeling (recreatieve functie)

In ontwikkeling (nog onbekend), vuurtoren,

woning, natuur

Toeristische functie, evenementen, sport,

recreatie

Rijk

Rijk

Rijk

Rijk

Rijk

Rijk

Provinciaal

Provinciaal

Rijk

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn��

D e S t e l l i n g v a n A m s t e r d a m – O p w e g n a a r e e n n i e u w g e b i e d s p r o g r a m m a 2 0 0 9 - 2 0 1 3 n ��

P R O V I N C I E N O O R D - H O L L A N Dn��

P r o v i n c i e n o o r d - H o l l a n d

Colofon

Uitgave

Provincie Noord-Holland

Postbus 123

2000 MD Haarlem

Tel.: (023) 514 31 43

Fax: (023) 514 40 40

Internetadres: www.noord-holland.nl

E-mailadres: post@noord-holland.nl

eindredactie

Provincie Noord-Holland

Directie Beleid

Sector Project en Programma

Fotografie

Provincie Noord-Holland

A. Senger (Herstelling Amsterdam), blz. 22

Grafische verzorging

Thieme GrafiMedia Groep

Papier

Hello matt, houtvrij MC

oplage

250 exemplaren

Haarlem, januari 2008

De Stelling van AmsterdamOp weg naar een nieuw gebiedsprogramma 2009-2013