De rechtspositie van kinderen en ouders in het GO!

Raymonda Verdyck

Afgevaardigd bestuurder GO! onderwijs van de Vlaamse

Gemeenschap

SAMENLEVING

Voortdurend in verandering

Kan angst meebrengen of gezien worden als opportuniteit

ONDERWIJS

Plaats bij uitstek om mee te gaan met verandering

Plaats bij uitstek om te leren omgaan met verandering

Verwachtingen zijn daarbij hooggespannen

VERANTWOORDELIJKHEID

= groot

= last op de schouders van alle mensen die met onderwijs bezig zijn

SAMEN

Samen vragen en antwoorden formuleren

Samenbrengen van complexe (juridische) problemen en de menselijke aanpak

RELATIE SCHOOL - OUDERS

School - ouders moeten een hechte tandem vormen

Belang van het kind = samen timmeren aan de weg

Past perfect in PPGO

OUDERS – GEPRIVILIGIEERDE PARTNERS

Intensifiëren contactmomenten

Belang heldere communicatie in moeilijke situaties

WIJZIGENDE GEZINSSITUATIES

Steeds minder traditionele gezinnen

AANPAK

Neutrale houding Gelijkwaardige behandeling Zoeken naar oplossingen Vanuit juridisch kader Indien ontoereikend = zoeken naar mogelijkheden

PROGRAMMA

= ingaan op de regelgeving = open debat over knelpunten zonder eenduidig

juridisch antwoord = samen zoeken naar wegen en uitwegen

Programma

9u Onthaal

9u30 Inleiding

9u50 Juridisch kader, Nele Desmet, jurist Kinderrechtswinkel

10u45 Pauze

11u Juridisch kader, Nele Desmet, jurist Kinderrechtswinkel

12u30 Lunch

13u30 Debat

15u Mogelijkheid tot vraagstelling aan het panel

‘T zit em zo… als ouders uit elkaar gaan

Nele Desmet

jurist Kinderrechtswinkel

Als ouders uit elkaar gaan 08/02/'11


INHOUD WORKSHOP

Minderjarigheid (on)Bekwaamheid minderjarige Ouderlijk gezag

Co-ouderschap versus exclusief ouderlijk gezag

Verblijfs- en omgangsregeling Positie minderjarige kinderen wanneer

ouders uit elkaar gaan


Begrip ‘MINDERJARIGE’

Art. 388 B.W. : Minderjarige = een persoon jonger dan 18 jaar

Art. 487bis B.W. : Verlengde minderjarigheid = statuut van MJ <15 jaar

Beschermingsstatuut MJ (B.W.)1. Handelingsonbekwaamheid MJ2. Gezagsuitoefening over MJ


(on)Bekwaamheid van de minderjarige

B.W. (1804°):

MJ is rechtsbekwaam=> Titularis van rechten en plichten

MJ is handelingsonbekwaam (art. 1124 B.W.) => Kan zijn rechten en plichten niet zelfstandig uitoefenen

Gevolg handelingsonbekwaamheid MJ moet vertegenwoordigd worden door zijn wettelijke vertegenwoordigers (ouders of voogd) voor het stellen van rechtshandelingen en om in rechte op te treden!

Sanctie indien MJ toch handeling stelt (art. 1304-1314 B.W.)

=> Handeling is relatief, facultatief nietig (art. 1125 B.W.)



MJ is uitzonderlijk wel handelingsbekwaam

Voor dagelijkse handelingen Uitzonderingen m.b.t. de persoon van de MJ

– Persoonlijkheids- en grondrechten– Rechten als patiënt (Wet Patiëntenrechten)– Rechten als cliënt in de Integrale Jeugdhulp (DRP)– Rechten als minderjarige ouder– Ontvoogde minderjarigen – Nog enkele wettelijk bepaalde uitzonderingen

Uitzonderingen m.b.t. de goederen van de MJ– Bankverrichtingen– Ontvoogde minderjarigen : gedeeltelijk (bijstand curator)– Bewarende patrimoniale handelingen



Beschermingsstatuur minderjarigen B.W. : (terechte) juridische discriminatie?

Zijn minderjarigen ‘bekwaam’ of niet? Competentiediscussie : => Is een MJ voldoende in staat om te oordelen wat in zijn belang is én om de gevolgen van zijn daden in te schatten?

=> Indien ja : dan zelfstandig zijn rechten uitoefenen! Maatschappelijk evolutie :

steeds meer wordt aanvaard dat MJ reeds bekwaam zijn om (bepaalde) handelingen te stellen voor ze de meerderjarigheid bereikt hebben.

Gebaseerd op : Objectief criterium : leeftijd Subjectief criterium : maturiteit


OUDERLIJK GEZAGGevolg handelingsonbekwaamheid =>B.W. : Minderjarigen staan onder het gezag

van hun wettelijke vertegenwoordigers tot aan hun meerderjarigheid of tot hun

ontvoogding

Een minderjarige staat normaal onder het (ouderlijk) gezag van zijn juridische ouders tot aan zijn meerderjarigheid.

Wanneer beide ouders overleden zijn, onbekend zijn of niet in staat zijn hun ouderlijk gezag uit te oefenen, valt de minderjarige onder het voogdijgezag van een voogd.

Uitzonderlijk kan een minderjarige vanaf 15 jaar ontvoogd worden waardoor hij gedeeltelijk handelingsbekwaam wordt.


OUDERLIJK GEZAG geeft recht

– op eerbied en respect van de MJ– op gezag over de persoon van de MJ

recht van bewaring beslissingsrecht over fundamentele opties

– op beheer over de goederen van de MJ (+ vruchtgenot)– op vertegenwoordiging van MJ (handelingen + in

rechte)– ouderlijke bevoegdheden mbt staat van MJ – op persoonlijk contact met de MJ– recht om toezicht te houden op opvoeding en

beheer en dus ook recht op informatie (indien geen beroepsgeheim)

ook plicht – tot respect en eerbied t.o.v. de MJ– tot instaan voor levensonderhoud, opvoeding, opleiding

en vertegenwoordiging van de MJ


OUDERLIJK GEZAG

aansprakelijkheid voor MJ

Art. 1384, lid 2 B.W. :Titularis ouderlijk gezag is aansprakelijk voor schade veroorzaakt door de onrechtmatige daad van zijn minderjarige niet-ontvoogde kind.

Moet gaan om een onrechtmatige daad

Naast aansprakelijkheid kind zelf!

Grondslag aansprakelijkheid :– Vermoeden fout in de opvoeding– Vermoeden fout in toezicht

Dubbel tegenbewijs nodig!


OUDERLIJK GEZAGMaatschappelijke realiteit

& Rechtspraktijk :Een geheel van doelgebonden rechten en plichten die

in het belang van de minderjarige moeten uitgeoefend worden én

die uitdunnen naarmate de minderjarige bekwamer wordt.- Doelgebonden

- In het belang van de minderjarige

- Evolutief (uitdunnend) karakter


OUDERLIJK GEZAGWie oefent ouderlijk gezag uit?

WET 13 APRIL 1995 => INVOERING VAN CO-OUDERSCHAP

– Vóór 1995 HOEDERECHT + BEZOEKRECHT> gezag + verblijf > persoonlijk

contact – NA 1995 * CO-OUDERSCHAP +

VERBLIJFSREGELING * EXCLUSIEF OUDERLIJK GEZAG

+OMGANGSREGELING


OUDERLIJK GEZAGWie oefent ouderlijk gezag uit?

Wanneer 2 ouders bekend, in leven en in staat

om ouderlijk gezag uit te oefenen(samenwonend of niet, gehuwd of niet)

ALGEMEEN PRINCIPE

=> CO-OUDERSCHAP(= gezagsco-ouderschap of

gezamenlijk ouderlijk gezag)


OUDERLIJK GEZAG

=> CO-OUDERSCHAP

– DERDEN TER GOEDER TROUW mogen ervan uitgaan dat elke handeling van 1 ouder gesteld werd mét toestemming van de andere ouder(wettelijk vermoeden B.W.)

– (JEUGD)RECHTER beslist eventueel welke ouder alleen mag handelen in bepaalde situatie of t.a.v. bepaalde beslissing wanneer geen overeenstemming bestaat tussen ouders


OUDERLIJK GEZAG

Þ UITZONDERLIJK : EXCLUSIEF OUDERLIJK GEZAG

- Eén ouder oefent alleen het ouderlijk gezag uit! Deze mag dus alleen alle beslissingen nemen. (vgl met hoederecht voor 1995)

- Andere ouder behoudt recht op persoonlijk

contact en recht op informatie en

recht om toezicht te houden op opvoeding (en bv.

onderwijs)


OUDERLIJK GEZAG

NIEUWE ECHTSCHEIDINGSPROCEDURE

Wet van 27 april 2007 betreffende de hervorming van de echtscheiding, B.S. 7 juni 2007, in werking getreden op 1 september 2007

=> Geen gevolgen (verdeling) ouderlijk gezag


OUDE ECHTSCHEIDINGSPROCEDURE

Tot 1 september 2007 :

1. Echtscheiding op grond van grove fout van een

partner (overspel, geweld, grove beledigingen,…)

2. Echtscheiding op grond van feitelijke scheiding van meer dan 2 jaar

=> Foutieve echtgenoot = schuldige echtgenoot

3. Echtscheiding op grond van onderlinge toestemming (E.O.T.)

=> Zonder fout, geen schuldige echtgenoot


Na 1 september 2007 :1. Echtscheiding op grond van

onherstelbare ontwrichting van het huwelijk (E.O.O)

- De onherstelbare ontwrichting door ernstige fout van een partner

Toch ‘fout’

- De feitelijke scheiding van de partners Intentioneel, 6 maanden of 1 jaar

- Het herhaald verzoek tot echtscheiding 2x verzoek E.O.O. met reflectieperiode (3mnd of 1

jaar)



Na 1 september 2007 :

2. Echtscheiding op grond van onderlinge toestemming (E.O.T.)

– Iedereen kan aanvragen, ook MJ (<-> 20jaar)– Niet meer minstens 2 jaar gehuwd– Vrijstelling van 2de verschijning indien 6mnd

feitelijk gescheiden



OUDERLIJK GEZAG NIEUW SAMENGESTELDE GEZINNEN

ouderlijk gezag enkel voor juridische ouder– nieuwe partner wettelijk geen rechten

(wel bij adoptie) – kan rechten krijgen door tussenkomst

juridische ouder (door ouderlijk gezag)– rechtstreekse onderhoudsverplichting na

overlijden ouder (beperkt tot erfdeel). wanneer partners uit elkaar gaan eventueel

wel omgangsrecht voor stiefouder (art. 375bis BW)


OUDERLIJK GEZAG NIEUW SAMENGESTELDE GEZINNEN

Omgangsrecht (art. 375bis BW) "De grootouders hebben het recht persoonlijk contact met het kind te onderhouden. Datzelfde recht kan aan ieder andere persoon worden toegekend, indien hij aantoont dat hij met het kind een bijzondere affectieve band heeft. Bij gebreke van een overeenkomst tussen de partijen, wordt over de uitoefening van het omgangsrecht beslist door de jeugdrechter."


VERBLIJFS- EN OMGANGSREGELING

Of nu wel of geen (gezags)co-ouderschap : kind moet ergens wonen én er moet contact voorzien worden tussen kind en beide ouders :



BIJ EXCLUSIEF OUDERLIJK GEZAG :Kind verblijft bij ouder die ouderlijk gezag uitoefent. => verblijfsregelingAndere ouder heeft recht op persoonlijk contact. => omgangsregeling



BIJ CO-OUDERSCHAP :

VERBLIJFSREGELING nodig: Hierbij staat het belang van het kind steeds centraal!Normaal beslissen ouders samen over regeling

(eventueel mét bemiddeling)Indien echt geen akkoord mogelijk beslist de rechter.



Indien RECHTER moet beslissen over VERBLIJFSREGELING of OMGANGSREGELING :

- Rechter luistert naar partijen (vader en moeder),

- Rechter luistert eventueel naar het kind (hoorrecht)

- Rechter kan eventueel sociaal onderzoek bevelen door justitieassistenten om meer informatie over de familiale situatie te bekomen.

=> Daarna neemt hij een beslissing in het belang van het kind

Meewerken sociaal onderzoek?

Beroepsgeheim - Algemeen Artikel 458 Strafwetboek

“Geneesheren (…) en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd en deze bekendmaken (…), worden gestraft (…).”

– + tal van bijzondere wettelijke bepalingen– = ‘het’ (algemeen-strafrechtelijk)

beroepsgeheim Als ouders uit elkaar gaan 08/02/'11

In belang van vertrouwensrelatie met cliënt

Geldt t.a.v. iedereen Zwijgrecht, geen zwijgplicht t.a.v.

getuigenis in de rechtbank Strafsanctie bij schending



Beroepsgeheim - Algemeen

getuigenis in rechte eigen verdediging Strafvervolging wettelijke verplichting? Noodtoestand artikel 458bis Strafwetboek ? instemming cliënt ? gegevens over minderjarige (t.a.v.

ouders) ? gedeeld beroepsgeheim ? gezamenlijk beroepsgeheim



Beroepsgeheim - Algemeen

Beroepsgeheim – Uitz? Gedeeld BG

constructie van de rechtsleer, doorgesijpeld in bepaalde wetgeving, rechtspraak en deontologische codes– bv. voortzetting medische diagnose of

behandeling– bv. art. 32 Decreet Integrale Jeugdhulp

– tussen toegangspoort, trajectbegeleiding en jeugdhulpaanbieders

geen te ruime interpretatie– weegt op vertrouwensrelatie – gevaar voor informatievervorming



strikte voorwaarden – aan een door het beroepsgeheim

gebonden persoon– binnen dezelfde hulpverleningscontext – noodzakelijke gegevens– in het belang van de cliënt/hulpverlening– geïnformeerde cliënt



Uitwisseling informatie tussen HV en bv. sociale dienst politie, parket of

jeugdrechtbank?

Wel beroepsgeheim máár meestal niet dezelfde hulpverleningscontext +

doorgeven informatie in belang minderjarige?

=> Meestal geen gedeeld beroepsgeheim!!




BIJ CO-OUDERSCHAP :

Indien gerechtelijke procedure :Wet van 18 juli 2006 tot het bevoorrechten van een gelijkmatige verdeelde huisvesting van het kind van wie de ouders gescheiden zijn en tot regeling van de gedwongen tenuitvoerlegging inzake huisvesting van het kind. (BS 4/9/06)

Nieuw: voorrang gelijke verdeling huisvesting indien minstens 1 ouder erom vraagt!Nieuw : wet benadrukt gebruik bemiddeling én akkoord ouders!



VERBLIJFSREGELING :

Kind kan maar 1 officiële hoofdverblijfplaats hebben!

Voorkeur wetgever : gelijke verdeling huisvesting (= verblijfsco-ouderschap, bilocatieregeling, tweeverblijfsregeling)



VERBLIJFSREGELING :

Officiële hoofdverblijfplaats of domicilieadres (financiële) invloed op :– Kinderbijslag– Mutualiteit– Fiscaal voordeel (kind ten laste)



OMGANGSREGELING :

Praktijk : wanneer geen verblijfsco-ouderschap => omgangsregeling voor ouder die minst tijd doorbrengt met het kind.

Juridisch : alleen bij exclusief ouderlijk gezag

Zéér flexibel

Geformuleerd in BW als recht van de ouder, niet van het kind. Dus geen omgangsplicht!



OMGANGSREGELING :

Kan eventueel doorgaan in bezoekruimte.

– Dienst binnen CAW (DRP van toepassing!)– Biedt vrijwillige begeleiding bij verbroken of

conflictueuze contacten tussen ouders en kinderen (na scheiding).

– Doel : overgaan tot zo normaal mogelijke contacten tussen ouder en kind



NIET AKKOORD MET BESLISSING RECHTER?

In beroep gaan tegen beslissing of nieuwe procedure inspannen bij gewijzigde omstandigheden (=unieke mogelijkheid!)

Gerechtelijke uitspraak moet in elk geval uitgevoerd worden anders (dwang)maatregelen of strafrechtelijke vervolging mogelijk!



NIET AKKOORD MET BESLISSING RECHTER?

(dwang)maatregelen die rechter kan nemen : – Nieuwe onderzoeksmaatregelen– Poging tot verzoening partijen

(eventueel via bemiddeling)– Nieuwe beslissing rond ouderlijk gezag of

huisvesting– Effectieve dwangmaatregelen– Dwangsom

Ook strafrechtelijke vervolging mogelijk!Art. 432 Sw. => Niet-afgeven van kinderen.


POSITIE MINDERJARIGENALGEMEEN

Zwakke positie minderjarigen kinderen wanneer hun ouders uit elkaar gaan :

Mogen niet beslissen – bij wie ze wonen– of, en hoe vaak ze contact hebben met een ouder

Kunnen enkel gehoord worden door de rechter


POSITIE MINDERJARIGENBESLISSEN?

Minderjarige kinderen mogen nooit kiezen bij wie ze wonen!! => Ouders of rechter beslissen– Eventueel inspraak minderjarige bij ouders– Kunnen wel gehoord worden door de rechter

Kunnen geen procedure inspannen om bepaalde beslissing te bekomen

Kunnen niet in beroep gaan tegen beslissing waarmee ze het niet eens zijn


POSITIE MINDERJARIGENHET HOORRECHT

Wanneer kunnen kinderen gehoord worden?

WETGEVING– ART. 931 (AL. 3 TOT 7) GER. W. :

alle procedures indien MJ over oordeel des onderscheids beschikken kunnen gehoord worden

– ART. 56BIS W.JB. : procedures bij jeugdrechter indien MJ ouder dan 12 moeten gehoord worden


POSITIE MINDERJARIGENHET HOORRECHT

Wanneer worden kinderen gehoord?

CONCREET– Tijdens huwelijk : vrederechter kan horen– Vanaf de inzet van de echtscheiding : Voorzitter

RB EA in Kort Geding kan horen– Na de echtscheiding of wanneer ouders

ongehuwd : Jeugdrechter moet horen > 12 JAAR

kan horen < 12 JAAR

Panel

• Raymonda Verdyck, afgevaardigd bestuurder GO! • Nele Desmet, jurist Kinderrechtswinkel • Inge Schoevaerts, ombudswerk kinderrechtencommissariaat• Alex De Smet, directeur-coördinator scholengemeenschappen basisonderwijs Brugge-Oostkust• Mireille Cleppe, directeur GO! Middenschool Groenhove, Waregem• Filip Giraldo, Voorzitter GO! Ouders, adjunct-directeur KA Etterbeek• Sofie Van den Bussche, maatschappelijk werker, Permanente Ondersteuningscel CLB• Jean Limpens, Jeugdrechter Brussel• Eric Moncarey, adjunct van de directeur, Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming, managementsondersteunende diensten

Beide ouders hebben het formulier in verband met de keuze levensbeschouwelijk vak ingevuld voor 8 september. Vader kiest voor niet-confessionele zedenleer, moeder voor katholieke godsdienst. Wat moet het kind nu volgen?

Vader wil dat zijn dochter vanaf het 3de jaar secundair haarzorg volgt, moeder wenst dat haar dochter verder gaat in de richting economie.

In welke richting moet de school het kind nu inschrijven?

Vader woont in Brussel, moeder in Antwerpen. Er is sprake van gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag en een bilocatieregeling (week om week). Kunnen de ouders hun kind alternerend inschrijven, d.w.z. de ene week in Antwerpen en de andere week in Brussel?

Wat moet de school doen als de ouders het oneens zijn over de deelname van hun kind aan een GWP e.d.? Gaat het kind dan mee of niet? Wie draagt de kosten?

Moeder wil haar kind inschrijven in een school van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Vader verzet zich krachtig, hij wil zijn kind inschrijven in een school van het katholiek onderwijs. Moeder komt op 8 september naar een school van het GO! Met deze boodschap. Geen enkele school wil haar kind inchrijven zonder akkoord van de vader. Het kind zit ondertussen thuis, en de zaak komt pas voor de jeugdrechter in december.

Mag de school inschrijven?

De school is in het bezit van een vonnis van de jeugdrechtbank, waarin staat dat er een omgangsrecht bepaald is voor vader, namelijk elke woensdagnamiddag vanaf 12u tot 18u. Moeder komt telkens om 11.45 uur naar school om haar kind vroegtijdig uit de klas te halen om te vermijden dat vader zijn omgangsrecht kan uitoefenen.

Kan dit?

Mama brengt haar nieuwe vriend mee naar het oudercontact. Vader komt dit te weten en meldt aan de school dat hij niet wenst dat de vriend van moeder nog aan het oudercontact deelneemt.

Op een volgend oudercontact komt moeder opnieuw met haar vriend.

Wat moet de school doen?

Moeder ondertekent een toestemming voor vaccinatie door het CLB. Na de vaccinatie dient vader klacht in, hij was niet op de hoogte en wou geen vaccinatie voor zijn kind.

Wat nu?

Vader belt naar school. Hij wil een overzicht van de afwezigheden van zijn dochter. Hij beweert dat mama hun dochter regelmatig zonder gegronde reden thuis houdt. Hij wil dit overzicht gebruiken voor de rechtbank, om exclusief ouderlijk gezag te verkrijgen.

Mag/moet de school dit overzicht bezorgen?

De rechtspositie van kinderen en ouders in het GO!

De rechtspositie van kinderen en ouders in het GO!

Documents

Transcript of De rechtspositie van kinderen en ouders in het GO!